Constructieleer 2é graad Verbindingen. Pennen zagen. Leerplan: VVKSO Brussel D/2013/7841/028 Storme A.

Transcriptie

1 Pennen zagen 1

2 Leerplan: D/2013/7841/028 Leerplandoelstellingen: 1. Constructies voor hedendaagse projecten met massief hout kennen. 29. Technische documentatie raadplegen, selecteren, interpreteren en ordenen. 30. Esthetische details van hedendaags meubilair opzoeken en benoemen. 31. Enkele kenmerken van hedendaags meubilair opzoeken en bespreken. 32. Hedendaagse toegepaste materialen herkennen. 33. Ergonomische verhoudingen van meubelen kennen en toepassen. Auteur : Storme Angelo Handboek: Onderzoek Houttechnieken 2 de graad TSO Copyright 2018 Angelo Storme, Vlamertinge Uitgegeven in eigen beheer (angelostorme@gmail.com) Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 2

3 1. Inleiding. De pen gat verbinding is één van de meest gebuikte hoekverbinding in de meubelmakerij. De verbinding bestaat uit een pen, die gemaakt wordt aan het ene stuk hout, en een gat waar deze in past aan het andere stuk hout. De pen- en gatverbinding wordt tegenwoordig vooral veel gebruikt bij het maken van stoelen, tafels en raamwerken. Vroeger werd deze de pen en gat verbinding behalve voor bovenstaande toepassingen ook veel gebruikt bij het maken van dragende constructies en dak constructies. Er zijn talloze variaties op de pen en gat verbinding die gebruikt worden in het vak. Enkele voorbeelden hiervan zijn: De slisverbinding, pen- en gatverbinding met spatpen, pen- en gatverbinding in verstek. Als algemene regel kan gelden dat we de dikte van de pen en de breedte van het gat op 1/3 van de houtdikte nemen. Bij machinale uitvoering van de pennen en de gaten kan dit bij benadering 1/3 zijn, naargelang het beschikbare snijgereedschap. 2. Verhoudingen Pendikte: De pendikte is in het algemeen 1/3 van de houtdikte. De afmetingen worden aangepast aan de diameter van de boor. Voorbeeld : houtdikte 24 mm = 8 mm pendikte. Voorbeeld: houtdikte 21 mm = 8 mm pendikte (6,5 mm / 8 mm / 6,5 mm). Penlengte De penlengte is 2 mm korter dan de diepte van het gat. Bij zichtbare, decoratieve verbindingen is de penlengte gelijk aan de diepte van het gat of de groef. Penbreedte: De penvermindering bij een hoekverbinding met gesloten gat is gelijk aan 1/4 van de regelbreedte. Bij een middenverbinding is de penbreedte in principe gelijk aan de regelbreedte. Bij het aanbrengen van profileringen wordt de penbreedte verminderd gelijk aan de dagvermindering. Een penbeschadiging komt voor als er een deel van de pen wordt weg gefreesd. Een meubelvermindering is een minimale vermindering om doorkijk en krimp op te vangen in de gatlengte. Een dagvermindering is gelijk aan: de diepte van de groef; de diepte van de sponning op meer dan 1/3 van de houtdikte; de diepte van de lijst op meer dan 1/3 van de houtdikte. 3

4 3. Voorbereiding Zorg dat je een opgeruimde werkbank hebt en dat je gereedschappen die je nodig hebt klaar hebt liggen. Leg de stukken hout die je wilt verbinden klaar. Stap 1: aftekenen Bepaal volgens de gatdiepe de penlengte (tevens de diepte van het gat -2 mm). Nu dit gedaan is kan het afteken van de pen- en gatverbinding beginnen. Zet met de winkelhaak de lengte van de pen af op het stuk hout waar de pen op moet gaan komen. Vervolgens teken je de afgetekende lijn rondom af op het hout met de winkelhaak. Als de lijnen niet verspringen te opzichte van elkaar kan je doorgaan naar de volgende stap. Hierna komt het volgende stuk gereedschap kijken namelijk het kruishout. Stel het kruishout in op 1/3 (rond af indien dit nodig is) van een van de dikte van een van de delen van de verbinding. Kras vervolgens met het kruishout de lijn, van af de bovenkant, af op beide stukken van de verbinding. Kars de lijn in van de ene potloodlijn tot aan de andere potloodlijn. Dit geld voor zowel pen als gat. Stel vervolgens het kruishout opnieuw in op 2/3 (rond af indien dit nodig is) van een van de dikte van een van de delen van de verbinding. Kras vervolgens net als de vorige instelling het hout af. Als laatste arceer je welke stukken hout van welk stuk hout af gaat. Pas na het verzagen van de pen is het mogelijk om penvermindering en spatpen (op de pen) af te schrijven! 4

5 Stap 2: zagen van de pen Plaats het stuk hout SCHUIN stevig vast tussen banklip en werkbank. Zaag vervolgens met een scherpe rugzaag net naast de afgekruiste lijn. Je zaagt dan in het gearceerde deel van het hout (het deel wat er af gaat). Eerste zaagwijze inzetten: Begin altijd met zagen op het punt dat het verst van je afligt. Zaag vervolgens naar je toe zodat er een zaaglijn ontstaat over de hele lengte van het te zagen gedeelte. 5

6 Tweede zaagwijze. Draai nu je hout om en doe het zelfde aan de andere kant. Derde zaagwijze. Klem je het stuk hout verticaal tussen banklip en werkbank. Zaag nu mooi recht naar beneden. Laat de zaag rustig door de zaagsneden glijden. 6

7 Zagen van de schouderingen. Span je werkstuk op het werkvlak van je werkbank op. Een stukje hout naast de afschrijflijn opspannen kan je helpen om je schoudering mooi recht naar beneden te zagen. Draai het stuk hout om en herhaal bovenstaande stap. 7