Inhoud. deel 1 omgevingsfactoren en micro-economie

Transcriptie

1 V Inhoud deel 1 omgevingsfactoren en micro-economie 1 Omgevingsfactoren Schaarste dwingt tot kiezen De economische wetenschap Produceren, productiefactoren Participanten en omgevingsfactoren Strategisch management Onderzoek van de omgevingsfactoren Algemene economie en bedrijfseconomie Ondernemingen in Nederland De juridische structuur Balans, resultatenrekening, kengetallen 17 2 Onderzoek van de omgevingsfactoren Interne en externe factoren De onderneming in de bedrijfskolom De bedrijfsindeling volgens het CBS Concurrentie binnen de bedrijfstak Macro-, meso-, en micro-economie Belangrijke samenhangen die de algemene -economie kan verhelderen 31 3 Markt en afzet Marktvormen Prijsvorming bij volkomen concurrentie Doelstellingen en marktgedrag De vraag naar een goed De prijselasticiteit van de afzet 47 4 Productie: kosten en opbrengsten De lange- en kortetermijnbeslissing Afnemende meerproductie Variabele en constante kosten De aanbieder bij volkomen concurrentie Monopolie Oligopolie De dynamiek van markten 64

2 VI 5 Marktmechanisme en invloed van de overheid Wie neemt de beslissingen? Nederland als georiënteerde markteconomie Het marktmechanisme en optimale allocatie Tekortkomingen van het marktmechanisme Regulering door de overheid 76 6 Het milieu Ecologie en economie Externe effecten Het milieubeleid Optimaal schoonmaken Milieuwetten in Nederland 84 Appendix: Beslissen binnen randvoorwaarden 86 1 Lineaire programmering 86 2 Veranderde gegevens: het spoorboekje van de brouwerij 89 3 Het milieu als randvoorwaarde 90

3 Inhoud VII deel 2 macro-economie 7 Macro-economische begrippen De economische situatie als omgevingsfactor Macro-economische cijfers Formele en informele economie Het nationaal inkomen De economische kringloop De confrontatie van middelen en bestedingen Macroaanbod en macrovraag Productiecapaciteit en normale bezettingsgraad De aanbodkant van de economie: de GA-lijn De vraagkant van de economie: de GV-lijn Onder- en overbesteding Verschuiving van de GV-lijn Verschuiving van de GA-lijn Conjunctuur en groei Productiegroei, indexcijfers Trend en conjunctuur Verklaring van de productiegroei Kosten en baten van de productiegroei Een eenvoudige groeitheorie Werkloosheid Onderneming en werkloosheid Werkloosheid: definities en cijfers Oorzaken: conjunctuur- en structuurwerkloosheid Conjunctuur- of onderbestedingwerkloosheid Structuurwerkloosheid in enge zin Arbeidsmarktbeleid 150

4 VIII deel 3 geld en financiële markten 11 Geld en bankwezen Banken en bedrijven Geld en geldfuncties Banken in Nederland De kernactiviteit van het bankwezen Geldschepping door banken Financiering van het bedrijfsleven Overige dienstverlening aan bedrijven De invloed van het geld Onderneming en monetaire politiek Rente De klassieke kwantiteitstheorie De Keynesiaanse visie De monetaristen De centrale bank De Europese Centrale Bank De geschiedenis van de Economische en Monetaire Unie in vogelvlucht De brede gelddefinitie De pijlers van het monetaire beleid De instrumentenkast van de Europese Centrale Bank Inflatie Inflatie schept onzekerheid Het begrip inflatie Het meten van prijsinflatie De gevolgen van prijsinflatie Prijsdeflatie Oorzaken van prijsinflatie Een grafische benadering van bestedingsinflatie Inflatiebestrijding De monetaristische kijk op inflatiebestrijding 199

5 Inhoud IX 15 De vermogensmarkt Financieringsvormen De vermogensmarkt De kapitaalmarkt Aandelen De koersvorming van aandelen Obligaties De koersvorming van obligaties 210

6 X deel 4 internationale economische betrekkingen 16 De betalingsbalans Nederland in de wereld De betalingsbalans De monetaire opstelling van de betalingsbalans Internationale kredieten van banken Het formele evenwicht nader bekeken Nationale onder- en overbesteding Internationaal betalingsverkeer De wisselkoers Internationaal betalen in de praktijk Wisselkoersrisico s De koopkrachtpariteitstheorie De vraag- en aanbodtheorie De wisselkoers op korte termijn Devaluatie en revaluatie Internationaal handelsverkeer en economische integratie Globalisering Blokvorming De geschiedenis van de Europese eenwording De organisatie van de Unie De Europese begroting De Europese landbouwpolitiek Het mededingingsbeleid en het sociale beleid Vrijhandel en protectie Van GATT naar WTO Comparatieve kostenverschillen De analyse van Porter Vrijhandel en protectie Ontwikkelingslanden in een globaliserende wereld Instrumenten van protectie Protectie loont niet 264

7 Inhoud XI deel 5 publieke sector en macro-economische politiek 20 Publieke sector: omvang en betekenis Onderneming en overheid Markt- en budgetmechanisme Publieke sector: onmisbaar Functies van de publieke sector Allocatiefunctie Stabilisatiefunctie Verdelingsfunctie Rijksoverheid Prinsjesdag en de begrotingscyclus Uitgaven van het Rijk Ontvangsten van het Rijk Financieringssaldo en -vorderingensaldo Nationale schuld Staatsbalans Lagere overheden Taakverdeling tussen bestuurslagen Uitgaven van gemeenten en provincies Ontvangsten van gemeenten en provincies Vermogenspositie en financieringssaldo Sociale zekerheid Stelsel in hoofdlijnen Uitgaven Volume van de sociale zekerheid Prijs van de sociale zekerheid Uitvoeringsorganisatie Armoede Toekomst van de sociale zekerheid 313

8 XII 24 Het fiscale klimaat Het Nederlandse belastingstelsel Gedragsreacties op belastingheffing Fiscale positie in Europa Belastingconcurrentie Belastingherziening De wig Economische politiek Het economisch beleid van de overheid als omgevingsfactor Doelstellingen van de macro-economische politiek Instrumenten van economische politiek Het conjunctuurbeleid Het loon- en prijsbeleid De arbeidsmarkt Ontwikkelingen binnen de beroepsbevolking Het arbeidsvoorwaardenoverleg De loonruimte Instrumenten van het structuurbeleid Verschillende standpunten Het overheidsbeleid in de jaren tachtig en -negentig Het Centraal Planbureau Plannenmakers en uitvoerders van de economische politiek Adviseurs op het terrein van de economische politiek 353 Register 355 Toelichting op de Supporter 362