Neonicotinoïden. Insecticiden met selectieve werking. Binden aan nicotinoïde acetylcholine-receptoren in CZS van insecten

Transcriptie

1 Neonicotinoïden Insecticiden met selectieve werking Binden aan nicotinoïde acetylcholine-receptoren in CZS van insecten Lage toxiciteit voor zoogdieren Zaadbehandeling en systemische werking Sinds 1990 grootschalig gebruikt Imidacloprid

2 Nieuwe bestrijdingsmiddelen in discussie Risico s van neonicotinoïden

3 Werkingsmechanisme 1. Blaasjes met neurotransmitter (acetylcholine), 2. imidacloprid, 3. nicotinerge acetylcholinereceptor

4 Situatieschets Zeer giftig, hoofdzakelijk voor ongewervelde dieren Relatief persistent in bodem, water en sediment Geassocieerd met achteruitgang bijen en insectivore vogels Maatschappelijke onrust Wetenschappers willen meer gegevens Beleid aarzelt

5 Combinatietoxiciteit Combinaties van bestrijdingsmiddelen kunnen moeilijk ondervangen worden in de risicobeoordeling Indicaties voor interacties: EBI-fungiciden en neonicotinoïden Fungicide Pilling & Jepson (1993) Pest. Sci. 39: Gill et al. (2012) Nature 491: Insecticide P450 Enzym Onschuldige metaboliet

6 Effecten op aquatische evertebraten Amphipoda (vlokreeftjes ) Gammarus tigrinus Actinedida (watermijten) Limnesia undulata Van Dijk, T.C. et al. (2013) PLoS One 8(5): e62374

7 Soortenrijkdom macro-evertebraten Van Dijk, T.C. et al. (2013) PLoS One 8(5): e62374

8 Bijen- en hommelstudies Osborne, J.L. (2012) Nature 491: 43-45

9 Bombus terrestris blootgesteld aan - Imidacloprid in een suikeroplossing (10 ng/ml) - Lambda-cyhalothrin via gangbare bespuiting - Beide blootstellingen Gill, R.J. et al. (2012) Nature 491:

10 Effect van imdacloprid op productie van koninginnen Bombus terrestris blootgesteld aan imidacloprid: - 0,7 ng/ml in suiker-water - 6 ng/g in stuifmeel - 2x deze doses Whitehorn, P.R. et al. (2012) Science 336:

11 Effecten in Gill et al. (2012) en Whitehorn et al. (2012 Extra sterfte van hommelwerksters door lambda-cyhalothrin bespuiting, ook bij combinatie met imidacloprid Verminderde foerageeropbrengst bij blootstelling aan 10 ng/ml imidacloprid, ook bij combinatie met cyhalothrin Sterk verminderde productie van koninginnen bij blootstelling aan 0,7 ng/ml (suikerwater) plus 6 ng/g (pollen) Geen controle van opname Geen dosisafhankelijkheid

12 Goulson, D. et al. (2015) Science 347:

13 Effecten op insectivore vogels Populatie-trends van 15 Passeriformes gerelateerd aan imidacloprid in oppervlaktewater van het gebied waar ze voorkomen Hallmann, C.A. et al. (2014) Nature 511:

14 Hallmann, C.A. et al. (2014) Nature 511: Multivariate analyse

15 Effecten op vogels Achteruitgang van verschillende vogelsoorten in gebieden met hoge imidacloprid-concentratie in het water Toegeschreven aan verminderd broedsucces bij insectivore vogels Causale relatie onduidelijk Lagere insectenpopulaties? Voedseltekort bij insectivore vogels?

16 Toxiciteit voor bodemorganismen Species EC50 (mg/kg) Folsomia candida Aantal juveniele F. candida Eisenia andrei Enchytraeus crypticus Oppia nitens Imidacloprid (mg/kg) Van Gestel, C.A.M. (2015), ongepubliceerd

17 Imidacloprid in de bodem Imidacloprid zeer giftig voor sommige bodemorganismen (springstaarten, regenwormen) Grote verschillen tussen groepen Concentratries in de bodem onbekend Nog weinig toxiciteitsgegevens Bodemfuncties in gevaar?

18 Overzichten Blacquière, T. et al. (2012) Ecotoxicol. 21: Goulson, D. (2013) J. Appl. Ecol. 50: Godfray, H.C.J. et al. (2014) Proc. R. Soc. B 281: Van der Sluijs, J.P. et al. (2015) Environ. Sci Pollut. Res. 22: EASAC (2015) Report on Ecosystem Services, Agriculture and Neonicotinoids

19 Conclusies Ondanks zeer grote maatschappelijke aandacht: betrokkenheid van neonicotinoïden bij achteruitgang van bijen onduidelijk Veel studies voldoen niet aan toxicologische criteria (aangetoonde opname, dosisafhankelijkheid) Mogelijk indirecte effecten op vogelpopulaties Effecten op aquatische evertebraten zorgwekkend Nauwelijks nog gegevens voor bodemorganismen