Internationale handel in biobrandstoffen: wie draagt de ecologische en sociale kosten?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Internationale handel in biobrandstoffen: wie draagt de ecologische en sociale kosten?"

Transcriptie

1 Internationale handel in biobrandstoffen: wie draagt de ecologische en sociale kosten? Saar Van Hauwermeiren!"# $%&'%()*+"'#,%-#."/%&%# '&0"/1-02%"# 1-..-# /%# +"-%&".-+0".(%# 3."/%(# +"# 4+04&."/1-02%"# "0'#+"#5)"#*+"/%&1630%"%"7#8..&#4)#0"'%9)5+'/#4%(%+/:#9..&4)#0$%&3%/%"#/%#1%6-0&#1-%$+'# 0"/%&1-%;"%":#5.(#/%#<&0/;6-+%#%"#3."/%(#+"#/%#*0,%"/%#/%6%""+.#9..&163)"()*#1-%&*#'&0%+%"7#!"#3%-#.('%,%%"#*."#'%1-%(/#90&/%"#/.-#/%#$&..'#"..&#4+04&."/1-02%"#/%#$0('%"/%#=.&%"#$00&.(# 30'%&%#%"%&'+%0<4&%"'1-#<%&#-0"7# 8..&# 30%# 5+"$0(# +1# /%&'%()*%# +"-%&".-+0".(%# 3."/%(:# 4%*%*%"# $.";+-# 3%-# 00'<;"-# $."#,0"/+.(%# /;;&5.,%# 0"-9+**%(+"'B# C.(&)*%# &.<<0&-%"# $%&-%((%"# 0"1# /.-# 4+04&."/1-02%"# "+%-# /%# $%&300<-%# 0<(011+"'# 5)"# $00&# /%# *(+,..-+,<.6-# $."# /%# -&."1<0&-1%6-0&D# +"# $%%(# '%$.((%"# 4()*-# /%# *00(1-0E163;(/# 5%(E1# -%# 1-)'%"7# F-%%/1#,%%&# 0"'%9%"1-%# "%$%"%2%6-%"# $."# /%# 4+04&."/1-02%"<&0/;6-+%# 90&/%"# &7# A%# 60"6;&&%"-+%1-&)/# -;11%"# %"%&'+%'%9.11%"# %"#$0%/1%('%9.11%"#0,#(."/#%"#9.-%&#"%%,-#-0%:#,%-#.(1#'%$0('#(."/60"G+6-%":#0"-4011+"':# 9.-%&163..&1-%:#1-)'%"/%#$0%/1%(<&)5%"#%"#"0'#,%%&#.&,0%/%#4)#*9%-14.&%#4%$0(*+"'1'&0%<%"# "%$%"%2%6-%"#0<#,%"1#%"#,+(+%;#%(/%&1#+"#/%#9%&%(/7 A+-#.&-+*%(#+((;1-&%%&-#/%#'%$0('%"#$."#/+-#E.(%"/%#4%(%+/7#!"#%%"#%%&1-%#/%%(#90&/-#%%"#163%-1# '%'%$%"#$."#/%#0"-9+**%(+"'#$."#<&0/;6-+%#%"#3."/%(#.(1#'%$0('#$."#/%#0$%&3%+/11-%;"7#I%"# -9%%/%# /%%(# +((;1-&%%&-# /%# %60(0'+163%# %"# 106+.(%# "%$%"%2%6-%"# $."# /+%# 0"-9+**%(+"'%"# $00&# /%#-0%*0,1-#'%'%$%"7#!!"#$%&%"'!"#$%%&'("#)*&"+#,"''"+#-.$"&/"#0*+-"+#""+#/1"&2#/1.340"&"+-#'"0".-#5"$%"&-#&%+-#,"1# 5"'&4.2# $*+# '.%'&*+-/1%6"+# *0/# *01"&+*1."$"# '&*+-/1%7# $%%&# -"# 1&*+/8%&1/"91%&:# ;%#,%8"+# <"#,4+# -%"0/1"00.+5"+# $%%&# -"# $"&3.+-"&.+5# $*+# '&%".2*/5*//"+# 5"3*22"0(2"&# 1"#&"*0./"&"+:#=%1#$%%&#2%&1#>"&-#"&#.33"&/#*05"3""+# $*+#4.15"5**+# -*1# '.%'&*+-/1%6"+# *01(-# '"1"&# /9%&"+# %8#,"1# $0*2# " A4.1/1%%1# -*+# 7%//."0"# '&*+-/1%6"+:# B"0".-/3*2"&/# <."+#.+# '.%'&*+-/1%6"+# +."1# *00""+# ""+# %80%//.+5# $%%&# -"#5&%"."+-"#.38*91#$*+#-"#1&*+/8%&1/"91%&#%8#-"#20.3**1$"&*+-"&.+5C#3**&#,%8"+#,."&3""#%%2#,4+#"+"&5."*D*+2"0(2,".-#*7#1"#'%4>"+#"+#""+#/1.340*+/#1"#5"$"+#**+# -"#/0*'*22"+-"#&4&*0"#%+1>.22"0.+5:!"# 3*&21# /8""0-"# /1"&2#.+# %8# -"# 5&%"."+-"# %$"&,".-//1"4+C# 3"1# ""+# "E8*+/."#.+# -"# '.%A"1,*+%0A# "+# '.%-."/"08&%-491.":#!"# 3""/1"# '.%'&*+-/1%6"+# $*+-**5# -"# -*5C#>%&-"+#5"3**21#$*+#0*+-'%4>5">*//"+F#$%%&#"1,*+%0#<(+#-*1#$%%&*0#5&*+"+C# /4.2"&&."1#"+#/4.2"&'."1"+G#$%%&#'.%-."/"0#<(+#,"1#80*+1**&-.5"#%0.H+C#*I%3/1.5#$*+# %+-"&#3""&#2%%0<**-C#8*03%0."C#/%)*'%+"+#"+#<%++"'0%"3"+:#J+#K7&.2*#"+#K<.H#>%&-1# &"9"+1#%%2#5"L+$"/1""&-#.+#)*1&%8,*C#""+#,""/1"&#3"1#<*-"+#>**&4.1#+."1A""1'*&"#%0."# 2*+# >%&-"+# 5"8"&/1:# M&# >%&-1# %%2# $%0%8# %+-"&<%"2# $"&&.9,1# +**&# $"&/9,.00"+-"# '.%'&*+-/1%6"+# $*+# -"# 1>""-"# 5"+"&*1."C# -."# +."1# 5"3**21# <(+# $*+# $%"-/"0C# 3**&# 15

2 %+-"&# 3""&# $*+# *7$*0/1&%3"+C# &"/1"+# $*+# 0*+-'%4>5">*//"+C# 2%&1"%30%%8,%41# "+# /+"05&%"."+-"# 5&*//"+:# N%%&#,4+# %3<"O.+5# <(+# 3""&# 5"*$*+9""&-"# 1"9,+%0%5."H+# +%-.5C# -."# +%5#.+# %+1>.22"0.+5# <(+:#!"# $"&>*9,1.+5#./# -*1# <"C# *D*+2"0(2# $*+# -"# -"&-"#5"+"&*1."#$*+#'.%'&*+-/1%6"+F#$*+#*05"+#5"3**21#"+#-4/#$%00"-.5#%+*D*+2"0(2# $*+#*22"&0*+-:#J+#-.1#*&1.2"0#5**+#>"#$%%&*0#.+#%8#-"#""&/1"#5"+"&*1."#'.%'&*+-/1%6"+# $%%&#1&*+/8%&15"'&4.2: ()*&+,-%$.$"./0"&$#.00"'$&)$1$".&**).$$".2-%3+#$)$"&.*1$)/$%&240&$)!"#$%&'()*(+*,'-.)+$)*/-+* N%%&/8"00.+5"+# >(<"+# %8# ""+# /1"&2# 5&%"."+-"# 1&"+-#.+# -"# 9%+/4381."# $*+# '.%'&*+-/1%6"+# $%%&# 1&*+/8%&1# TJ+1"&+*1.%+*0# M+"&5U# K5"+9UC# -"# 5&%1"# $%043"/# '0(X#,"1# 8"&9"+1*5"#.+# -"# 1%1*0"# $&**5# +**&# 1&*+/8%&1"+"&5."# "9,1"&# '"/9,".-"+F#.+#YZZS#>*/#-*1#SC[\C#.+#RSSP#SCZ\#T<."#]544&#YW:#!"#$%%&'("#)*&"+#>*/#"&#>"&"0->(-#""+#8(0/+"00"#1%"+*3"#$*+#-"#"1,*+%08&%-491."F# <"#$"&-&."$%4-.5-"#14//"+#RSSS#"+#RSSV#"+#'"&".21"#.+#RSSV#""+#$%043"#$*+#PR#3.0)*&-# 0.1"&:#!"# 1%1*0"# 8&%-491."# $*+# '.%-."/"0#./C#.+# $"&,%4-.+5# 1%1# "1,*+%0C# 20".+# 3"1# ""+# YSCR# 3.0)*&-# 0.1"&#.+# RSSVC# 3**&# /1""5# -"# $%%&'("# )*&"+# 1"$"+/# <""&# /1"&2F# ""+# 5&%".# "1,*+%08&%-49"+1"+# "+# 8&%-49""&-"+# &"/8"91."$"0(2# [`\# "+# ^Y\# $*+# -"# 50%'*0"# "1,*+%08&%-491."#.+#RSSV:#!"#M4&%8"/"#a+."#./#3"1#bS\#$*+#-"#%41841C#-"#'"0*+5&(2/1"# 8&%-49"+1#$*+#'.%-."/"0:# J+';;&#K7#C&%"/1#+"#/%#60"1;,<-+%#$."#4+04&."/1-02%"#$00&#-&."1<0&-7! L&0"M#!IN#+"#JNO#PQRRST!"#5&%"."+-"#3*&21#>%&-1#$%%&*0#**+5"<>"+5"0-#-%%&#""+#/1.340"&"+-#%$"&,".-/'"0".-:# J+#/1""-/#3""&#0*+-"+#0"55"+#%$"&,"-"+#-%"0/1"00.+5"+#$%%&#5"'&4.2#%7#8&%-491."#$*+# '.%'&*+-/1%6"+#$*/1:#J+#-"#+."4>"#M4&%8"/"#&.9,10(+#$%%&#,"&+."4>'*&"#"+"&5."'&%++"+# >"&-# ".+-# RSS`# -"# -%"0/1"00.+5#.+5"/9,&"$"+# $*+# YS\# 1&*+/8%&1'&*+-/1%7# 4.1#,"&+."4>'*&"#"+"&5."'&%++"+#1"5"+#RSRS:#!"#-%"0/1"00.+5"+#,"''"+#$**2#""+#'.+-"+-# 2*&*21"&C#'($%%&'""0-#-%%&#>"O"0(2#""+#8"&9"+1*5"#$*/1#1"#0"55"+#$%%&#,"1#'(3"+5"+# $*+#'.%'&*+-/1%6"+#.+#'"+<.+"#"+#-."/"0:#;%#$"&,%%5-"#-"#M+"&5U#J+-"8"+-"+9"#*+-# 16 Oikos 49, 2/2009

3 _"94&.1U# K91# TMJ_KW# $*+# -"9"3'"&# RSSV# -"# '(3"+5.+5/-%"0/1"00.+5"+# $%%&# "1,*+%0# $*+#P#3.0)*&-#5*00%+/#+**&#Z#3.0)*&-#5*00%+/#1"5"+#RSS`#"+#YSCP#3.0)*&-#5*00%+/#1"5"+# RSYS# d.5,1/c# RSSZW:# M+#,"1# **+1*0# "1,*+%0.+/1*00*1."/#.+# -"# N"&"+.5-"# _1*1"+# +*3#1%"#$*+#YVR#.+#RSS`#1%1#YZ^#.+#RSSZ#A#-"#1%1*0"#9*8*9.1".1#./#+4#&""-/#YRC[#3.0)*&-# K5&.94014&*0#g%0.9."/#*+-#e*&2"1/C#RSS`W:#J+#B&*<.0.H#./#<"07/#""+#'(3"+5.+5#$*+#RP\# "1,*+%0#.+#'"+<.+"#$*+#1%"8*//.+5G#$%%&#'.%-."/"0#<*0#-.1#P\#<(+#$*+*7#RSY^:# 012#3)+$)*45+$)/!"#.+1"&+*1.%+*0"#,*+-"0#.+#'.%'&*+-/1%6"+#./#1%1#+4#1%"#+%5#3**&#3*1.5#%+1>.22"0-F# -"<"#.+# "1,*+%0# $"&1"5"+>%%&-.51# Z\# $*+# -"# 50%'*0"# "1,*+%08&%-491."G# -"# '.%-."/"0,*+-"0#./#5%"-#$%%&#YR\#$*+#-"#50%'*0"#8&%-491."#T.+#RSSVW:#e**&#"&#>%&-1# $"&>*9,1#-*1#-"<"#,*+-"0#/1"&2#<*0#4.1'&".-"+#.+#-"#2%3"+-"#)*&"+C#*0/#5"$%05#$*+#-"# $%043"-%"0/1"00.+5"+#-."#$%%&#9%+/4381."#.+#-"#1&*+/8%&1/"91%&#>"&-"+#$*/15"0"5-#.+# $"&/9,.00"+-"#.+-4/1&."0*+-"+#Te4&8,UC#RSSVW:# h"1#,*+-"0/8*1&%%+# $%%&# '.%A"1,*+%0# $"&/9,.01# /1"&2# $*+# -*1# $%%&# '.%-."/"0:# B&*<.0.H#./#+%5#/1""-/#-"#5&%%1/1"#"1,*+%0"E8%&1"4&G#-"#N"&"+.5-"#_1*1"+#-**&"+1"5"+# <(+# -"# ""+# +"O%A"E8%&1"4&C# "+# "E8%&1""&1# $%%&*0# +**&#K<.H#T;4.-Ai%&"*#"+#j*8*+W:#!"#M4&%8"/"#a+."#./#-"#1>""-"#5&%%1/1"#.38%&1&"5.%# "+#,**01#%+5"$""&#-"#,"0X#$*+#<(+#.38%&1#4.1#B&*<.0.H#T<."#]544&#RW:#N%%&#'.%-."/"0# >%&-1#-"#"E8%&1#$%%&*0#-%%&#J+-%+"/.H#"+#e*0"./.H#5"-%3.+""&-C#>**&'(#M4&%8*#-"# '"0*+5&(2/1"#.38%&1&"5.%#$%&31:# J+';;&#Q7#!"-%&".-+0".(%#3."/%(#+"#4+0U%-3."0(:#QRRV7#L&0"M#OIFO#PQRRST N"&>*9,1# >%&-1# -*1# B&*<.0.H# ""+# '"0*+5&(2"# &%0# <*0# '0($"+# /8"0"+C# <%>"0# *0/# 8&%-49"+1# *0/# "E8%&1"4&:#!"# N_# <*0# ""+# '"0*+5&(2"#.38%&1"4&# '0($"+# $*+# '.%A "1,*+%0:#k**/1#B&*<.0.H#<400"+#0*+-"+#*0/#J+-%+"/.H#"+#;4.-lK7&.2*#3""&#"+#3""&#%8# -"#$%%&A5&%+-#2%3"+#$%%&#,"1#**+0"$"&"+#$*+#'.%'&*+-/1%6"+:#e*0"./.HC#J+-%+"/.H# "+# B&*<.0.H# /8"0"+# $%%&*0#.+# %8# -"# 5&%"."+-"# $&**5# +**&# '.%-."/"0# $*+4.1# M4&%8*:! K+-"&"# %82%3"+-"#.38%&10*+-"+# <(+# j*8*+# l# -."# mm+# $*+# -"# '"0*+5&(2/1"# '.%A "1,*+%0.38%&1"4&/# 2*+# >%&-"+# A# i%&"*# "+# =*.>*+C# -."# <"07#,""0# >".+.5# 0*+-# 1"&# '"/9,.22.+5#,"''"+# %3#,4+# 8&%-491."# 4.1# 1"# $*+4.1#?,.+*# <%4# -"#! 17

4 $&**5# /1"&2# 24++"+# 5&%"."+C# %%2# *0#.+$"/1""&1# 3"+# -**&# /1"&2#.+# ".5"+# 8&%-491."#! T!47"UC#RSSbW:# K+-"&<(-/#'"$&%&"+#-%%&#-"#]+*+9.H0"#9&././#"+#-"#&"9"+1"C#/1"&2"#-*0.+5#$*+#-"# %0."8&(/#>"0#""+#**+1*0#.+$"/1"&.+5/80*++"+:#e**&#-.1#>%&-1#*0/#""+#1(-"0(2"#"$%041."# 5"<."+F#3"+#$"&>*9,1#-*1#-"#%0."8&(<"+#%8#1"&3(+#>""&#-"#,%%51"#.+#<400"+#5**+:# 6#+$)"*#7)"4)($,,')%+8*)&#+#3(,&4*+5%9)/-2,*/)):55"* k**/1# -"# %$"&,".-/-%"0/1"00.+5"+# $%%&# 9%+/4381."# %7# 8&%-491."# 2&(51# -"# /"91%&# 1"$"+/# ""+# /1.340*+/# -%%&# -"# "9%+%3./9,"# %$"&,".-//1"4+# -."# >"/1"&/"# 0*+-"+# $%%&<."+:# J+#,"1# *05"3""+# 24++"+# >"# /1"00"+# -*1# -"# "9%+%3./9,"# 0""n**&,".-# $*+# '.%A"+"&5.".+.1.*1."$"+#<""&#0**5#./G#-.1#%3>.00"#$*+#-"#,%5"&"#8&%-491."2%/1#"&$*+#.+# $"&5"0(2.+5#3"1#7%//."0"#'&*+-/1%6"+#"+#-%%&-*1#"&#+."4>"#.+$"/1"&.+5"+#+%-.5#<(+#.+# 0%5./1."2C#.+7&*/1&49144&# "+# 1&*+/8%&1:# J+# $""0# 0*+-"+# <%4# -"# '.%A"+"&5.".+-4/1&."# "9%+%3./9,# +*4>"0(2/# 0""n**&# <(+# <%+-"&# %$"&,".-//1"4+G# <"2"&#.+# 1(-"+# $*+# 0*5"#%0."8&(<"+#"+#,%5"#5&**+8&(<"+:#!"#%0."8&(/#3%"1#.33"&/#,%%5#5"+%"5#0.55"+# %3# '.%'&*+-/1%6"+# 9%+94&&"+1.""0# 1"# 0*1"+# <(+:# B(# 0*5"# %0."8&(<"+# >%&-1# -"# -&42# $*+>"5"#0%''U5&%"8"+#4.1#-"#'.%'&*+-/1%]+-4/1&."#%8#-"#%$"&,"-"+#5&%%1#T%3#]/9*0"# 3**1&"5"0"+#1"#1&"6"+#.+#,"1#$%%&-""0#$*+#'.%'&*+-/1%6"+W:# M&# <(+# %+-"&/1"4+.+5/3**1&"5"0"+#.+#,"1# 0"$"+# 5"&%"8"+#.+# $"&/9,.00"+-"# 7*/"/# $*+# -"# 2"1"+C# 5**+-"# $*+# -"# 8&%-491."# $*+# -"# "+"&5."5">*//"+C# -"# 9%+$"&/."# 1%1# '.%'&*+-/1%7C# "+# -"# $"&-"0.+5C# 1%1# -"# ]+*0"# 9%+/4381.":# N%05"+/# -"# TRSS`W# 0."8# -"#/1"4+#.+# RSSb# $*+# -"#N_C#?*+*-*#"+# -"#Ma#%3#,"1# **+'%-#"+# 5"'&4.2# $*+# '.%'&*+-/1%6"+# 1"# /1.340"&"+C# %8# 1%1# YY# 3.0)*&-# -%00*&:#!*1# '"-&*5# <*0# 1"5"+# RSYP# +%5#1%"+"3"+#1%1#%+5"$""&#RP#3.0)*&-#-%00*&#8"&#)**&:#K0/#-"<"#/4'/.-."/#4.15"-&421# >%&-"+#.+# 8&(/# 8"&# 1%+# " A"o4.$*0"+1C# '0(21# -*1# -.1# '"0".-# ZbS# 1%1# YVSS# " A"o4.$*0"+1#2%/1#A#""+#<""&#,%5"#%$"&,".-/2%/1:#p"0*1."7#""+$%4-.5"# 3**1&"5"0"+#%3#"+"&5."9%+/4381."#1"#$"&3.+-"&"+C#<%*0/#'"1"&#./%0*1."#$*+#5"'%4>"+# %7#,"1# $"&,%5"+# $*+# -"# "q9.h+1."# $*+# $"&>*&3.+5//U/1"3"+C#,"''"+# ""+# 2%/1# $*+# 3.+-"&#-*+#[S#"4&%#8"&#1%+#TM+2$./1#"1#*0C#RSSVW:# #!*1#-"#%$"&,".-#/%3/#%%2#-"#5&""8#$"&0."/1#%8#-"#T%+'"-%"0-"W#"6"91"+#$*+#,"1#/4'/.-."'"0".-C#>"&-#-4.-"0(2#3"1#,"1#4(%"/%&U-.WU6&%/+-1X1-%%,#$*+#RSS[#.+#-"#N_C# -*1#""+#/4/'.-."#TY#-%00*&#8"&#5*00%+W#$%%&<."1#$%%&#'(3"+5.+5#$*+#'.%-."/"0:#!"<"# &"5"0.+5#5*7#**+0".-.+5#1%1#-"#<%5"+**3-"#1<(.13U."/U/.13<&.*-)*%"F#'.%-."/"0#4.1#,"1# '4.1"+0*+-# T'($%%&'""0-# %8# '*/./# $*+# 8*03%0."# 4.1# e*0"./.hw# >"&-# ""&/1# 5"3"+5-# 3"1# ""+# 1"# $"&>**&0%<"+#,%"$""0,".-# 3.+"&*0"# -."/"0C# >**&-%%&# 3"+# -"# /4'/.-."# $%%&#,"&+."4>'*&"# "+"&5."# 2*+# %8/1&(2"+G# $"&$%05"+/# $"&/9,""81# 3"+# -"# '.%-."/"0# +**&# M4&%8*# TJJ_!C# /0%%1#,"1# N_A8*&0"3"+1# $%%&# -"<"# 8&*21(2#,"1# *9,1"&8%%&1)"#.+#-"#>"15"$.+5:# ;5+$)/,355'").)/)+8*<)15/)+$*7##"*'#)2#3,'(.)*45+$)/,,'"#3)+ M"+# *+-"&# /%%&1# T""&-"&#.+-.&"91"W# %+-"&/1"4+.+5/3**1&"5"0# $%%&# '.%'&*+-/1%6"+# <(+#,*+-"0/'*&&.r&"/#.+# -"# $%&3# $*+#.38%&O*&."$"+G# $**2# '"/9,"&3"+# -"<"# -"# 3.+-"&# 2%/1"+"q9.H+1"# '.++"+0*+-/"# '.%'&*+-/1%]+-4/1&."# 1"5"+# 9%+94&&"+1."# $*+# '4.1"+0*+-/"#**+'."-"&/:# e"+# 2*+# -"#,*+-"0//1&%3"+#.+# '.%'&*+-/1%7# "9,1"&#.+# 5&%1"# 3*1"# '"8*0"+# -%%&#,"1#*0#-*+#+."1#.+$%"&"+#$*+#1*&.7*.&"#"+#+."1A1*&.7*.&"#,*+-"0/'*&&.r&"/#"+#-"#3*1"#$*+# 1*&."7"/9*0*1.":#K0/#5"$%05#$*+#,"1#M4&%8"/"#1*&."n"0".-C#-*1#-"#8&%-491."#"+#"E8%&1#$*+# %+'">"&21"#5&%+-/1%7#'"$%%&-""01#1"+#%8<.9,1"#$*+#*09%,%0#"+#"1,*+%0#T1*&."7"/9*0*1."WC# /1*81"# g*2./1*+# '($%%&'""0-# $*+#,"1# 80*+# *7# %3# $(7# $"&>"&2.+5/""+,"-"+# $%%&# /4.2"&&."1#.+# 5"'&4.2# 1"# +"3"+G# <"$"+# -./1.00*1."7*'&."2"+# >"&-"+# 5"/0%1"+:#!"<"# 18 Oikos 49, 2/2009

5 1*&."7"/9*0*1."# -."# -"# "E8%&1# $*+# "+"&5."5">*//"+# '"$%%&-""01# 1"+# %8<.9,1"# $*+# -"# '.%'&*+-/1%7"E8%&1C#%+13%"-.51#,"1#"E8%&1"&"+-"#0*+-#%3#8&%-491"+#3"1#""+#,%5"&"# 1%"5"$%"5-"#>**&-"#1"#8&%-49"&"+#T!47"UC#RSSbW:#d*+-"+#3"1#5&%1"#"E8%&1'"0*+5"+# *0/#,+(+%;'0%/%&%"#>%&-"+#'"/9,%4>-C#<%-*1#<"#.+#**+3"&2.+5#<%4-"+#2%3"+#$%%&# $"&/+"0-"#,*+-"0/0.'"&*0./"&.+5:# =(-"+/# -"# 3.+./1"&.H0"# TRSSYW#./#3"+#+*3"0(2#%$"&""+5"2%3"+#%3#%$"&#$"&/+"0-"#,*+-"0/0.'"&*0./"&.+5#$%%&# 3.0."45%"-"&"+#"+#A-."+/1"+#1"#%+-"&,*+-"0"+:# ""+#-4.-"0(2#3**1/9,*88"0(2#$%%&-""0#./C#'($%%&'""0-#%8#/%9.**0#%7#3.0."4$0*2C#-*1# -"#3*&21#<%+-"&#-"<"#/1"4+#+."1#<%4#&"*0./"&"+:# M"+# **+5&%"."+-"# /1*8"0# $*+# &*88%&1"+# -%%&#.+1"&+*1.%+*0"#.+/1"00.+5"+# "+# 5"$*0//14-."/#>(/1#"9,1"&#4.1#-*1#,"1#3**1/9,*88"0(2#$%%&-""0#$*+#'.%'&*+-/1%6"+# /1"&2#1"&#-./94//."#/1**1:#B.%'&*+-/1%78&%-491."#'0(21#3""&#8&%'0"3"+#1"#$"&%%&<*2"+# $%%&# 3"+/# "+# 3.0."4# -*+# -*1# <"# %80%//.+5"+# '."-1# '.++"+#,"1# 2*-"&# $*+# 20.3**1AC# "+"&5."A#"+#-44&<**3#0*+-'%4>'"0".-#"+#*&3%"-"'"/1&(-.+5:#!"#%$"&,".-#/4'/.-.""&1# <%-4/#-"#**+1*/1.+5#$*+#"9%/U/1"3"+#"+#*&3%"-"G#+"1#,"1#1"5"+%$"&5"/1"0-"#$*+#>*1# $*+# -"# M4&%8"/"#?%33.//."C#,"1# M4&%8""/# M9%+%3./9,# "+# _%9.**0#?%3.1mC#,"1# '"/04.1"+#+**&#$%%&F J:#!"#9%+94&&"+1."#$%%&#,"1#5"'&4.2#$*+#5&%+-#14//"+#8&%-491."#$%%&#$%"-/"0#"+#$%%&# '.%'&*+-/1%6"+#<%&51#"&$%%&#-*1#'.%'&*+-/1%6"+#/0"9,1/#""+#'"8"&21"#'(-&*5"#<400"+# 24++"+#0"$"&"+#%8#,"1#$0*2#$*+#"+"&5."$%%&<."+.+5: JJ:#!"# "6"91"+# 1"+# 5"$%05"# $*+# $"&*+-"&.+5#.+# 0*+-5"'&4.2C# $"&%%&<**21# -%%&# '.%'&*+-/1%78&%-491."C# 24++"+# -"# $%%&-"0"+# $*+# '.%'&*+-/1%6"+# %8#,"1# $0*2# $*+# '&%".2*/5*/"3.//."/#&"-49"&"+#%7#1"+."1#-%"+: JJJ:# B.%'&*+-/1%6"+#,"''"+# -"# 0**1/1"# )*&"+C#.+# 9%3'.+*1."# 3"1# *+-"&"# 7*91%&"+C# /.5+.]9*+1# '(5"-&*5"+# 1%1# -"# 8&(//1(5.+5"+# $*+# 0*+-'%4>5&%+-/1%6"+# "+# 1%1# $%"-/"0%+<"2"&,".-:# JN:# B.%3*//*# 2*+# %8# ""+# $""0# "q9.h+1"&"# 3*+."&#.+5"<"1# >%&-"+# -*+# $%%&# -"# 1&*+/8%&1/"91%&: &%+-#,"1# 5"'&4.2# $*+# '.%'&*+-/1%6"+# "+# '('",%&"+-"# /4'/.-."/#<(+#$""0#-44&-"&"#3*+."&"+#%3#'&%".2*/5*//"+#"+#,"1#5"'&4.2#$*+#7%//."0# '&*+-/1%6"+#*7#1"#'%4>"+#-*+#*+-"&"#%81."/#T'$:#"+"&5."'"/8*&.+5W: &%+-# '.%'&*+-/1%75"'&4.2# 3%"1"+#,"&<."+# >%&-"+# T_"*&9,.+5"&C#RSSZW ="&#.004/1&*1."#$*+#,"1#+."1A-44&<*3"#'"0".-#/1**+#>"#"$"+#/1.0#'(#""+#**+1*0#%+5">"+/1"# "9%0%5./9,"# "+# /%9.*0"# 5"$%05"+# $*+# -"# 1%"+"3"+-"# 9%+94&&"+1."#.+# +*144&0(2"#,408'&%++"+#T<%*0/#0*+-#"+#>*1"&W#14//"+#-"#8&%-491."#$%%&#$%"-/"0$%%&<."+.+5#"+# -"<"#$%%&#'.%'&*+-/1%7:#K9,1"&""+$%05"+/#2%3"+#-"#8&%'0"3*1."2#$*+#-"#**+5&%"."+-"# 2%%0/1%7/9,40-#**+#'%-C#-"#<""&#,%5"#>*1"&#E00-<&+"-#$*+#'.%A"+"&5."C#-"#'"-&".5.+5# $*+#-"#$%"-/"0<"2"&,".-C#-"#/9,"+-.+5#$*+#/%9.*0"#&"9,1"+C#"+#0*+-9%+s.91"+:# 19

6 >##/,'#?,&4%/$*+))3'*'#)*(+*1/55',*75+*5? h"1#./# '"0*+5&(2# %3# ""&/1# "+# $%%&*0# -"# ;+-'."'1<;"-%"# 1"# '"$&*5"+# >**&%8#,"1# '.%'&*+-/1%n"0".-# 5"'*/""&-#./:# h"1# '"0".-# 5**1# "&$*+# 4.1# -*1# '.%'&*+-/1%6"+# %8#,"1# $0*2# $*+# '&%".2*/5*/"3.//."/# '"1"&# /9%&"+# -*+# 7%//."0"# '&*+-/1%6"+:# d"$"+/9u904/*+*0u/"/#>(<"+#4.1#-*1#'.%'&*+-/1%6"+#+."1#2%%0/1%7+"41&**0#<(+c#3**&# o4*# '&%".2*/5*/"3.//."/# 1%9,# '"1"&# /9%&"+# -*+# '&*+-/1%6"+# 5"'*/""&-# %8# 7%//."0"# "+"&5.":# f*++""&# 3"+# *00"# '.%'&*+-/1%6"+# $"&5"0(21C# -*+#,"''"+# -."# %8# '*/./# $*+# "+"&5."5">*//"+#4.1#1&%8./9,"#&"5.%t/C#.+#,"1#*05"3""+#""+#'"1"&"#'&%".2*/5*/'*0*+/:# e**&# -"# 0"$"+/9U904/*+*0U/"/# <*5"+# ""+# 9&49.*0"# 7*91%&# %$"&#,"1#,%%7-F# -"# 20.3**1.38*91#$*+#-"#$"&*+-"&.+5#.+#0*+-5"'&4.2:#k."4>#0*+-#.+#8&%-491."#'&"+5"+C# $"&%%&<**21#.33"&/# %%2#,""0# >*1# 4.1/1%%1# $*+# '&%".2*/5*//"+C# %+-"&# *+-"&"# -%%&# 5""X#""+#$"&5"0(2.+5#>""&#.+#0"$"+/9U904/*+*0U/"C#14//"+#-"#'&%".2*/5*/'*0*+/#$*+# '.%'&*+-/1%6"+#"+#-."#$*+#7%//."0"#'&*+-/1%6"+C#>**&.+#*00"#7*91%&"+#<(+#3""5"&"2"+-:!! J+';;&#Y7#Z%$%"16X6(;1.".(X1%#$00&#E011+%(%#$17#4+04&."/1-0E#+"#-&."1<0&-7#L&0"M#JNO#PQRRST K0/#"&#+."4>#0*+-#.+#5"'&4.2#>%&-1#5"+%3"+#$%%&#-"#1""01#$*+#"+"&5."5">*//"+#T-.&"91"# $"&*+-"&.+5#.+#0*+-5"'&4.2WC#<."1#-"#0"$"+/9U904/*+*0U/"#"&#$""0#3.+-"&#&%%/20"4&.5# 4.1:#K0/#-"#$&**5#+**&#'.%'&*+-/1%6"+#1%"+""31C#<*0#-"#-&42#%3#+."4>"#5&%+-"+#**+# 1"#/+(-"+#/1""-/#5&%1"&#>%&-"+C#3"1#%+1'%//.+5#1%1#5"$%05:# p"9"+1#'"&"2"+-"#3"+#,%"#5&%%1#-"#.38*91#$*+#-"<"#$"&*+-"&.+5#.+#0*+-5"'&4.2# >"0#./C#.+# $"&,%4-.+5# 1%1# -"# $%%&-"0"+# -."# '.%'&*+-/1%6"+# %80"$"&"+# 1"+# %8<.9,1"# $*+#7%//."0"#'&*+-/1%6"+#Tc*&5.%+"#"1#*0:#RSS`W:#!"#.38*91#>"&-#4.15"-&421#.+#**+1*0# )*&"+# -*1# 3"+# '.%'&*+-/1%6"+# -."+1# 1"# 5"'&4.2"+# %3# -"#.+.1.H0"# 2%%0/1%7/9,40-# 1"# 20 Oikos 49, 2/2009

7 9%38"+/"&"+C# -.1#./# -"# /9,*-"# $"&%%&<**21# -%%&# +."4># 0*+-5"'&4.2# T<."# c.544&# ^W:# h"1#3""/1#&*38<*0.5"#&"/401**1#./#'.%-."/"0#5"3**21#$*+#8*03%0."#4.1#j+-%+"/./9,"# $""+3%"&*//"+C# 3"1# ""+# 1"&45'"1**01(-# $*+# [RS# '.%-."/"0# 4.1# /%)*# $*+# -"# B&*<.0.**+/"#K3*<%+"#,""X#""+#,""0#5&%1"#1"&45'"1**01(-F#^RS#)**&:#;"07/#-"#B&*<.0.**+/"# "1,*+%0#$*+#/4.2"&&."1#4.1#-"#?"&&*-%C#-."#*0/#-"#3""/1#"q9.H+1"#>%&-1#5"20*//""&-#.+# -"#0"$"+/9U904/*+*0U/"/C#2%31#"&#3"1#""+#9%38"+/*1."1(-#$*+#YV#)**&#/0"9,1#4.1C#*0/# 3"+#-"#-.&"91"#$"&*+-"&.+5#.+#0*+-5"'&4.2#3""&"2"+1:# $"&*+-"&.+5#.+# 0*+-5"'&4.2# 1">""5'&"+51C# 3*5# +."1# *00""+# -"#.+5"'&4.2+*3"# $*+# +."4>#0*+-#$%%&#"+"&5."5">*//"+#.+#&"2"+.+5#>%&-"+#5"'&*9,1:#M&#<(+#+*3"0(2#%%2# $"&/9,4.$.+5"+#$*+#'"/1**+-"#0*+-'%4>8&%-491."#$%%&#$%"-/"0#+**&#+."4>"#5&%+-"+# *0/#5"$%05#$*+#-"#8&%-491."#$*+#"+"&5."5">*//"+:#!%%&#,"1# "1,*+%08&%5&*33*# <%&5-"# '($%%&'""0-# -"# $&**5# +**&# 3*L/#.+# -"# N"&"+.5-"# _1*1"+#"&$%%&#-*1#;4.-lK3"&.2*#+."4>#0*+-#%+15.+1# $%%&# /%)*8&%-491.":#!"# 1%"+"3"+-"# $&**5# +**&# 3*L/#"+#-"#/1(5"+-"#8&(/#$%%&#-.1#5">*/#<%&5-"#"&#.33"&/#$%%&#-*1#-"#K3"&.2**+/"#'%"&"+#-"#/%)*1""01# %85*$"+# $%%&# 3*L/8&%-491.":#!*1# -4>-"# %8# <(+# '"4&1# -"# /%)*8&(/# -"#,%%51"#.+C# >*1# -"# '%"&"+#.+# Een aangroeiende stapel van rapporten stelt het maatschappelijk voordeel van biobrandstoffen sterk ter discussie:.biobrandstofproductie blijkt meer problemen te veroorzaken voor mens en milieu dan dat ze oplossingen biedt.,"1#k3*<%+"5"'."-#"&1%"#**+<"o"#%3#+."4>#0*+-#.+#8&%-491."#1"#'&"+5"+#$%%&#/%)*:# h"1#5"$%05#>*/#%+1'%//.+5#$*+#,"1#&"5"+>%4-#"+#-4/#""+#5&%1"#,%"$""0,".-#+"/+&%6-%! '&%".2*/5*/"3.//."/#$*+#K3"&.2**+/"#"1,*+%0#.+#B&*<.0.H:#M"+#/14-."#.+#B&*<.0.HC#$%&.5# )**&#4.15"$%"&-#-%%&#,"1#k*1.%+*0#J+/1.141"#7%&#_8*9"#p"/"*&9,C#3**21"#5"'&4.2#$*+# /*1"00."1'""0-"+#"+#$"0-%+-"&<%"2#%3#**+#1"#1%+"+#-*1#,"1#1"38%#>**&.+#'%//"+#.+#,"1# K3*<%+"5"'."-#>%&-"+#%35"<"1C#/*3"+,*+51#3"1#-"#/%)*8&(<"+#%8#-"#>"&"0-3*&21:# h%"#,%5"&#-"#/%)*8&(/c#,%"#3""&#&"5"+>%4-#"&#5"2*81#>%&-1g#"&#'"/1**1#>".+.5#1>(7"0# %$"&#-*1#-"#$&**5#+**&#'.%A"1,*+%0#-"#8&(/#%8-&(X:# 21

8 e**&#%%2#-"#b&*<.0.**+/"#"1,*+%08&%-491."#<%&51#$%%&#.+-.&"91"#'&%".2*/5*/"3.//."/# TB*.0"UC# RSS`W:# ="5"+# RSRS# $"&>*9,1# 3"+#.+# B&*<.0.H# ""+# 4.1'&".-.+5# $*+#,"1# *&"**0# /4.2"&&."1# 1%1# Y[# 3.0)%"+#,"91*&"# T3%3"+1""0# VC`# *0# $.+-1# -."# "E8*+/."#$"&#$*+#,"1#K3*<%+"5"'."-#80**1/#T$%%&*0#&%+-#_*%#g*40%WC#1%9,#<(+#"&#,""0# >*1#.+-.&"91"# "6"91"+F# -"# "E8*+/."# -4>1# +*3"0(2# *+-"&"# 0*+-'%4>/"91%&"+C# <%*0/# $%%&*0#$""01""01#"+#/%)*C#$"&-"&#.+#,"1#K3*<%+"5"'."-C#>*1#0".-1#1%1#,""0#>*1#.+-.&"91"# "3.//."/#$*+#-"#/4.2"&&."O""01:# M"+# 7"0# '"-./94//.""&-# &*88%&1# $*+#,"1# j%.+1# p"/"*&9,#?"+1"&# TRSSVW# '"/04.1# -*1#,"1# 3"&"+-""0# $*+# -"# M4&%8"/"# -%"0/1"00.+5# T""+# **+-""0# $*+# YS\# '.%'&*+-/1%6"+#.+#1&*+/8%&1#1"5"+#RSRSW#5"&"*0./""&-#<*0#>%&-"+#-%%&#""+#1%"+*3"#$*+#-"#8&%-491."# '4.1"+#M4&%8*:#!"#0*+-'%4>#.+#*+-"&"#-"0"+#$*+#-"#>"&"0-#<*0#-**&-%%&#4.1'&".-"+# +**&#'%/5"'."-#"+#5&*/0*+-C#3"1#*0/#5"$%05#-*1#-"#2%%0/1%7#-."#%85"/0*5"+#<.1#.+#-"# **&-"#"+#.+#-"#'"5&%"..+5#$*+#-"<"#5&%+-"+C#$&(2%31:#h."&-%%&#>%&-1#3""&#2>**-# -*+#5%"-#5"-**+#$%%&#,"1#20.3**1:# Verschuivingen van bestaande landbouwproductie voor voedsel naar nieuwe gronden, M"+# $**2# 5",%%&-# *&543"+1#./# -*1C#.+-."+# 3"+# -"# M4&%8"/"# -%"0/1"00.+5"+# <%4#.+$400"+# -%%&# '.%'&*+-/1%6"+#$*+#".5"+#'%-"3C#"&#5""+#"6"91"+# moeten in rekening gebracht, wil men een totaalbeeld krijgen van het effect van biobrand- e**&# /1"0# -*1# -"# ".5"+# 8&%-491."# <%4# $%0-%"+# <(+#%8#,"1#;4.-"+: stof door verandering in landgebruik. %3# -"#,%5"# $%043"-%"0/1"00.+5# 1"# &"*0./"&"+# l# >*1# +%%.1#,"1# 5"$*0# 2*+# <(+# A# -*+# $"&%%&<**21# M4&%8*# %%2#.+-.&"91"# (%.*.'%#%2%6-%"# -%%&# $"&/9,4.$.+5"+#.+# -"# 8&%-491."# $%%&# -"# $%"-.+5/.+-4/1&.":#e.+-"&#"E8%&1#$*+#$%"-/"0#-%%&#M4&%8*#'"1"2"+1#-*1#*+-"&"#-"0"+# $*+# -"# >"&"0-#,4+# $%"-/"08&%-491."# $"&,%5"+# %3#,"1# 5*1# 1"# -.9,1"+:# K0/# M4&%8*# ""+#5&%%1#-""0#$*+#<(+#""1'*&"#%0."#5"'&4.21#$%%&#'.%'&*+-/1%78&%-491."C#-*+#3%"1# 3"+#-"#$&**5#$*+#-"#$%"-.+5//"91%&#.+$400"+#-%%&#-"#.38%&1#$*+#""1'*&"#%0.":#h"1#./# $%%&*0# -"# 8*03%0."# 4.1# J+-%+"/.H# "+# e*0"./.h# -."#,."&$%%&#.+# **+3"&2.+5# 2%31F# -"<"#0*+-"+#<(+#-"#5&%%1/1"#8&%-49"+1"+#$*+#8*03%0."#.+#-"#>"&"0-#3"1#`P\#$*+#-"# 8&%-491.":#!%%&#-"#"E8*+/."#$*+#-"#8*03%0."8&%-491."#.+#-."#0*+-"+#5**+#&"5"+>%4-# " A"3.//."#1%1#5"$%05:#;%#$"&-4''"0-"#-"# M4&%8"/"#.38%&1#$*+#8*03%0."#14//"+#RSSS#"+#RSSbC#$%%&*0#%3#-"#2%%0<**-%0."C#-."#+4# $%%&#'&*+-/1%7#>%&-1#5"'&4.21C#$%%&#-"#$%"-.+5/.+-4/1&."#1"#$"&$*+5"+:#K0/#5"$%05# " #24++"+# $&(2%3"+#l#-.1#./#[b#2""&#3""&#-*+#>*1#-"#M4&%8"/"#?%33.//."#1&*9,1#1"#'"/8*&"+#3"1#,**&#$%%&5"/1"0-"#'.%'&*+-/1%n"0".-#TB*.0"UC#RSS`W: B%$"+-."+# /1"01# -"# M4&%8"/"#?%33.//."# -*1# ""+#,%5"&"# 8&%-491.$.1".1# $*+# -"# 5">*//"+C#""&-"&#-*+#""+#"E8*+/."#$*+#-"#1""01%88"&$0*21"#C-"#1%"+*3"#.+#-"#$&**5# +**&#"+"&5."5">*//"+#<*0#.+$400"+:#e**&#<"2"&#$%%&#8*03%0."#5**1#-"<"#&"-"+"&.+5# +."1# %8F# -"# 1%%+1# **+# -*1#,"1# &"+-"3"+1# -"# 0**1/1"# 1>.+1.5# )**&# /1*'."0#./:# e"1# *+-"&"#>%%&-"+F#-"#1%"+"3"+-"#$&**5#<*0#'"*+1>%%&-#>%&-"+#-%%&#""+#"E8*+/."#$*+# 8&%-491."#0".--"#1%1#""+#$"&-4''"0.+5#$*+#,"1#*&"**0:#!.1#,""X#1"#3*2"+#3"1#,"1#7".1# -*1#,"1#>.+/15"$"+-"&#./#%3#""&/1#&"5"+>%4-#1"#%+15.++"+#"+#,"1#,%41#1"#$"&2%8"+C# -*+#1"#.+$"/1"&"+#.+#""+#,%5"&#&"+-"3"+1#$*+#'"/1**+-"#8*0380*+1*5"/:# B(#<"5+$,'#=)+8*))+*)+#"3)*60-$).7**-8)%"-!"# *5&%A.+-4/1&.H0"# 8&%-491."# 0"51# ""+# "+%&3"# -&42# %8# -"# "9%/U/1"3"+#.+#,"1# 22 Oikos 49, 2/2009

9 ;4.-"+F#.+1"+/."$"#1""01>(<"+#T.&&.5*1."C#8"/1.9.-"+5"'&4.2C#3%+%94014&"+#"+<%$%%&1W# -."# -"# $&49,1'**&,".-# $*+# -"# '%-"3# **+1*/1"+# "+# "&%/."# $"&%%&<*2"+C# '&"+5"+# -"# 1%"2%3/1.5"#$%"-/"0$%%&<."+.+5#.+#5"$**&:# N%%&/8"00.+5"+#5"$"+#**+#-*1#1"5"+#RSYP#-"#$&**5#+**&#>*1"&#$%%&#$%"-/"08&%-491."# <%4#24++"+#$"&-4''"0"+:#B%$"+%8#2%3"+#-*+#+%5#-"#"6"91"+#$*+#20.3**1$"&*+-"&.+5# %8# -"# 0*+-'%4>%8'&"+5/1"+:# J+# -"<"# 9%+1"E1# <%4# 3"+# '(<%+-"&"# **+-*9,1# 3%"1"+# 5"$"+# **+# -44&<*3"# 8&%-491.">(<"+:# e**&# -"# 5&%1"# 3%+%94014&"+# $%%&# '.%'&*+-/1%78&%-491."#$"&/1"&2"+#+"1#,"1#*5&%A.+-4/1&.H0"#3%-"0#"+#0"55"+#"E1&*#'"/0*5# %8#0*+-#"+#>*1"&:#M+#-.1#1"&>(0#20.3**1$"&*+-"&.+5#3""&#5&%+-"&%/."#<*0#$"&%%&<*2"+# "+#,"1#.&&.5*1.">*1"&#$%%&#$%"-/"08&%-491."#.+#$"&/9,.00"+-"#&"5.%t/#/1""-/#/9,**&/"&# <*0#>%&-"+:#!"#8&%-491."#$*+#'.%3*//*#$%%&#$"&/9,.00"+-"#1%"8*//.+5"+#T7%%-#"+#+%+A $*+#'.%A"+"&5."#1"+#%8<.9,1"#$*+#*+-"&"#'&*+-/1%6"+# Tu"&'"+/Ad""+"+/C# "1# *0:# RSSZW:# =%1# +4# 1%"# >"&-"+# "+"&5."-&*5"&/# +%5# +."1# 5"*+*0U/""&-# $*+4.1# -.1# %%584+1:#!"#fc#$*+#""+#8&%-491#-&421#4.1#>*1#,"1# $%043"#>*1"&#./#-*1#3"+#5"'&4.21#'(#-"#8&%-491."# "&$*+#T4.15"-&421#.+#3^v25#8&%-491#%7#.+#3^v9*8.1*v )**&W:#!"# fc# >%&-1# '"8**0-# -%%&#,"1# 5">*/1U8"C#,"1# 8&%-491."/U/1""3# "+#,"1# 20.3**1:# ;%# 2*+# 3"+# Doordat er zo veel fossiele energie nodig is om biobrandstoffen te produceren, zou de VS zelfs afhankelijker worden van energie-import in plaats van zijn energieafhankelijkheid door biobrandstoffen af te bouwen. $+&-;%(%#>*1"&/1&%3"+#'"&"2"+"+#14//"+#0*+-"+#1"+#5"$%05"#$*+#.+1"&+*1.%+*0"#,*+-"0#.+#0*+-'%4>5&%+-/1%6"+:#=*'"0#R#5""X#1"&#.004/1&*1."#-"#fc#>""&#$*+#'.%3*//*#$%%&# YP# $"&/9,.00"+-"# 5">*//"+:#!"# fc# $%%&# '.%3*//*# 2*+# 3"+# %%2# 4.1-&422"+# *0/# -"#,%"$""0,".-#>*1"&C#5"'&4.21#$%%&#-"#8&%-491."#$*+#""+#""+,".-#"+"&5."#T3^vu)W:#h"1# %+-"&<%"2#2%31#1%1#-"#$*/1/1"00.+5#-*1#-"#fc#$*+#'.%3*//*#VS#1%1#[SS#2""&#5&%1"&#./# -*+#-"#fc#$*+#*+-"&"#8&.3*.&"#"+"&5."-&*5"&/#t,u-&%a"+"&5."#+."1#3""5"&"2"+-w:#!"#1&"+-#+**&#/1""-/#3""&#"+"&5."5"'&4.2c#5"9%3'.+""&-#3"1#""+#5&%1"&#**+-""0#$*+# '.%3*//*#.+#-"#"+"&5."3.EC#<%4#-4/#""+#"+%&3"#-&42#5**+#0"55"+#%8#>*1"&$%%&&*-"+G# '%$"+%8#-"#1%"+"3"+-"#$&**5#+**&#>*1"&#$%%&#-"#1""01#$*+#$%"-.+5/5">*//"+:# C.4%(#Q7#\.-%&#E00-<&+"-#$."#4+0,.11.#$00&#$)]+%"#'%9.11%"#P,^_-0"T7## L&0"M#`%&4%"1UZ%%"%"1:#%-7.(7#PQRRaT 23

10 C).5'()7)*)+)".()")'%"+!"#?%&+"00#a+.$"&/.1U#+""31#.+#""+#&"9"+1"#*+*0U/"#+**/1#>*1"&A#"+#0*+-5"'&4.2#%%2#,"1#"+"&5."5"'&4.2#'(#-"#8&%-491."#$*+#'.%'&*+-/1%6"+#%+-"&#-"#0%"8#Tg.3"+1"0#"1#*0:C# RSSZW:#h"1#%+-"&<%"2#'"/04.1#-*1#"&#.+#-"#3""/1"#5"$*00"+#""+#+"5*1."$"#"+"&5."&"14&+#./F# $%%&#,"1# %3<"O"+# $*+# 5">*//"+# +**&# "+"&5."#./# "&#.+#,"1# 8&%-491."8&%9"/# 3""&# "+"&5."# +%-.5# -*+# -"# "+"&5."# -."# -"# '.%'&*+-/1%6"+# 8&%-49"&"+# '(# 5"'&4.2:# N%%&# "1,*+%0#%8#'*/./#$*+#3*L/#./#-"#+"5*1."$"#&"14&+#'($%%&'""0-#[b#8&%9"+1G#$%%&#'.%-."/"0# 4.1#/%)*#./#-"#+"5*1."$"#&"14&+#b^#8&%9"+1:#!"#%+-"&<%"2"&/#2%3"+#-*+#%%2#1%1#-"#9%+904/."#-*1#"&#+."1#*00""+#1"#>".+.5#0*+-# "+#>*1"&#./#%3#'.%'&*+-/1%6"+#1"#8&%-49"&"+C#3**&#-*1#-"#8&%-491."#'%$"+-."+#1"# $""0#"+"&5."#$&""1:#!%%&-*1#"&#<%#$""0#7%//."0"#"+"&5."#+%-.5#./#%3#'.%'&*+-/1%6"+#1"# 8&%-49"&"+C#<%4#-"#N_#<"07/#*D*+2"0(2"&#>%&-"+#$*+#"+"&5."A.38%&1#.+#80**1/#$*+#<(+# "+"&5."*D*+2"0(2,".-#-%%&#'.%'&*+-/1%6"+#*7#1"#'%4>"+:#h"1#%+-"&<%"2#2(21#%%2# '&"-"&F#"&#<(+#+%5#*+-"&"#3.0."4"6"91"+#<%*0/#$"&$4.0.+5#$*+#>*1"&#"+#'%-"3:#g"&#0.1"&# "1,*+%0#4.1#3*L/#3%"1#%+5"$""&#YR#0.1"&#*7$*0>*1"&#$"&>(-"&-#>%&-"+:#;%>"0#/%)*8&%-491."# $%%&#'.%-."/"0#*0/#3*L/8&%-491."#$%%&#"1,*+%0#$"&%%&<*2"+#"&%/."#"+#$"&$4.0.+5#"+#1*/1"+# -"#'.%-.$"&/.1".1#**+#-%%&#-"#5&%1"#,%"$""0,"-"+#,"&'.9.-"+#-."#3"+#5"'&4.21:# B)$")(.$)*7#)$,)/D)2)"4)($ -"#**+-*9,1#%8#-"#.38*91#$*+#-"#/1(5"+-"#'.%'&*+-/1%78&%-491."#%8#$%"-/"08&(<"+:# N%%&#-"#*&3/1"+#-."#PS#1%1#`S#8&%9"+1#$*+#,4+#.+2%3"+#**+#$%"-/"0#4.15"$"+C#<(+# 8&(//1(5.+5"+# -&*3*1./9,:#!"# f"&"0-'*+2# TRSS`W# /9,*1# -*1# YSS# 3.0)%"+# 3"+/"+#,."&-%%&#.+#*&3%"-"#1"&"9,12>*3"+:#!"#8&(//1(5.+5"+#>"&-"+#$"&%%&<**21#-%%&#""+#9%3'.+*1."#$*+#-.$"&/"#7*91%&"+C# <%*0/# -"# 1%"+"3"+-"# $&**5# +**&# $0""/# "+# <4.$"08&%-491"+#.+# -"# %82%3"+-"# "9%+%3."H+C#1"5"+$*00"+-"#>""&/%3/1*+-.5,"-"+C#/8"940*1."#"+#,%5"&"#"+"&5."2%/1"+:# e**&#'(#-"#.+1"&+*1.%+*0"#.+/1"00.+5"+#./#"&#""+#-4.-"0(2"#9%+/"+/4/#-*1#.+#1(-"+#$*+# &""-/# 2&*88"# 3*&21"+# %%2# -"# 1%"+"3"+-"# $&**5# +**&# '.%'&*+-/1%6"+# ""+# +."1# 1"# $"&>**&0%<"+#"6"91#,""X:#h"1#Jec#TRSS`W#/9,*O"#-*1#.+#RSSbARSSV#-"#'.%'&*+-/1%6"+# $"&*+1>%%&-"0(2#>*&"+#$%%&#-"#,"0X#$*+#-"#5&%".#.+#-"#$&**5#+**&#$%"-/"05">*//"+G# -"#1%"+"3"+-"#$&**5#+**&#'.%'&*+-/1%6"+#<%4#RS#1%1#^S#8&%9"+1#$*+#-"#8&(//1(5.+5"+# $%%&#$%"-/"0#$"&20*&"+:#!"#1%"+*3"#.+#,"1#5"'&4.2#$*+#5&*+"+#"+#80*+1**&-.5"#%0."# 14//"+#RSSP#"+#RSSV#<%4#'(+*#$%%&#bS\#1"#>(1"+#<(+#**+#""+#5&%1"&#5"'&4.2#"&$*+#.+#-"# /9,*1#-"#'(-&*5"#$*+#'.%'&*+-/1%6"+#**+#-"#$%"-/"09&././#%8#^S#8&%9"+1#TJcgpJC#RSSVC# RSS`W:#h"1#.+/1.1441#/1"01#-*1#/4'/.-."/#$%%&#'.%'&*+-/1%6"+#4.1#0*+-'%4>5">*//"+# -4/#3**1&"5"0"+#1"5"+#-"#*&3"+#<(+:#J+#8&*21(2#>"&2"+#<"#.33"&/#*0/#""+#'"0*/1.+5# %8#'*/./$%"-/"0#-*1#""+#'"0*+5&(2#-""0#4.13**21#$*+#-"#'"/1"-.+5"+#$*+#-"#*&3"+:#;%# '"1*0"+#*&3"+#-"#8&(/#$*+#,"1#>"/1"&/#20.3**1'"0".-: N*+*7# -"# 1>""-"#,"0X# $*+# RSS`# >*&"+# "&# '"1"&"# $%%&4.1<.9,1"+# $%%&# -"# 50%'*0"# 5&**+%%5/1:# e**&# "&# <(+#.+14//"+# *0>""&# 1"2"+"+# $*+# ""+# 2&.38"+-# 5&**+**+'%-:#!"# 2&"-."19&././# '&"+51# -"# ]+*+9."&.+5# $*+# /%33.5"# 0*+-'%4>"&/#.+#,"1# 5"-&*+5C# >*1#1%1#""+#-*0.+5#$*+#-"#8&%-491."#2*+#0".-"+:#!"#,./1%&./9,#0*5"#5&**+$%%&&*-"+# "+# -"# **+,%4-"+-"# -&%%51"#.+# $"&/9,.00"+-"# 0*+-"+# <(+# '(2%3"+-"# &"-"+"+# %3# **+#1"#+"3"+#-*1#,"1#.+#-"<"#9%+1"E1#+."1#$"&*+1>%%&-#./#%3#'.%'&*+-/1%78&%-491."# 1"# /1.340"&"+:#!"# N%"-/"0A#"+# d*+-'%4>%&5*+./*1."# $*+# -"# Nk# $%%&<."1# *0$*/1# ""+# $"&/9,"&8.+5#$*+#-"#$%"-/"09&././:#="2"+"+#-**&$*+#<(+#"&#+4#*0F#$"&/9,.00"+-"#0*+-"+# 2%8"+#%7#,4&"+#$%%&#0*+5"#1"&3(+#$&49,1'*&"#0*+-'%4>5&%+-#.+#K7&.2*#%3#<%#,4+# 24 Oikos 49, 2/2009

11 N"&"+.5-"#k*1."/#$%%&#,"1#p"9,1#%8#N%"-/"0#>""/#'"5.+#RSSZ#.+#,"1#7"-"&**0#8*&0"3"+1# %%2#%8#-"#1%"+"3"+-"#5&%+-/8"940*1."#.+#B&*<.0.HC#K+5%0*C#g*2./1*+#"+#e*-*5/9*&#*0/# 5"$%05#$*+#-"#$&**5#+**&#'.%'&*+-/1%6"+:# E&4)+$(+.*75+*,#&(5/)*")&4')+!!"#.+-4/1&.H0"# 8&%-491."# $*+# "+"&5."5">*//"+#.+#,"1# ;4.-"+# -&**51# >".+.5# '(# 1%1# ""+# $"&'"1"&.+5#.+# 0""7%3/1*+-.5,"-"+# $%%&# -"# 0%2*0"# '"$%02.+5:# _1""-/# 3""&# 5"$*0//14-."/# 5"14.5"+# $*+# -"# &*38<*0.5"#.38*91# -."# -"# 3%+%94014&"+# $*+# "+"&5."5">*//"+#,"''"+# %8# -"# 0""7%3/1*+-.5,"-"+# $*+#&4&*0"#5"3""+/9,*88"+#.+#d*1(+/AK3"&.2*C#K7&.2*# "+#K<.HG#-"#/14-."/#<(+#$%%&*0#*I%3/1.5#$*+#+5%t/#"+# +"1>"&2"+# <%*0/# cjkkc# c&."+-/# %7# 1,"# B.%74"0>*19,C# K7&.9*+# B.%-.$"&/.1U# k"1>%&2c# _*>.1# Het International Food Policy Research Institute schat de bijdrage van biobrandstoffen aan de voedselcrisis op 30 procent; en stelt dat subsidies voor biobrandstoffen uit landbouwgewassen dus maatregelen tegen de armen zijn. f*19,#"+#*+-"&":#m&#<(+#*0#1*00%<"#5"$*0//14-."/#4.1#b&*<.0.hc#g"&4c#?%0%3'.hc#g*&*54*uc# K&5"+1.+.HC#e*0"./.H#"+#J+-%+"/.H:#N%%&*0#,"1#0**1/1"#)**&#2>*3"+#**+$400.+5"+#3"1# +."4>"# 5"5"$"+/# %$"&# K7&.2**+/"# 0*+-"+# <%*0/# ;4.-AK7&.2*C# a5*+-*# "+# =*+<*+.*:# J+#$""0#5"$*00"+#>%&-"+#"&#3./1%"/1*+-"+#5"/.5+*0""&-F#/9,"+-.+5#$*+#0*+-&"9,1"+C# /0"9,1"# *&'".-/%3/1*+-.5,"-"+# %8# -"# 80*+1*5"/C# %+""&0(2"# 9%+1&*91"+C# %+1'%//.+5C# **+1*/1.+5#$*+#>*1"&$%%&&*-"+C#'.%-.$"&/.1".1#"+#$*+#'%-"3$&49,1'**&,".-:# M+"&5."5">*//"+#<(+#-"#+."4>"#6.13!6&0<1:#!"#>.+/1"+#<(+#$%%&*0#$%%&#-"#*5&%A.+-4/1&."C#1"&>(0#-"#/%9.*0"#"+#3.0."42%/1"+#$*+#-"#8&%-491."#*75">"+1"0-#>%&-"+#%8# -"#3""/1#2>"1/'*&"#'"$%02.+5/5&%"8"+#.+#,"1#;4.-"+:#J+#B&*<.0.H#'($%%&'""0-#./#-"# /.14*1."#$*+#-"#/4.2"&&."1/+(-"&/#/9,&(+"+-F#<"07/#3.+.3*0"#*&'".-/+%&3"+#>%&-"+# "&#+."1#5"&"/8"91""&-:#J+#J+-%+"/.H#"+#e*0"./.H#<(+#-."5"+"+#-."#.+#%+-"&**++"3.+5# >"&2"+#.+#-"#8*03%0."/"91%&#$**2#5"'%+-"+#**+#mm+#5&%1"#*7+"3"&G#""+#5%"-"#8&(/# '"-.+5"+#./#%+3%5"0(2:#!"#"E8*+/."#$*+#"+"&5."5">*//"+C#$"&-&(X#3"+/"+#'%$"+-."+# $*+#,4+# 0*+-# "+# $**2# 3"1# 5">"0-:#!*1# 5"'"4&1# '($%%&'""0-#.+# B&*<.0.HC#?%0%3'.*# "+#J+-.*:#;"#2%3"+#1"&"9,1#%8#-"#3""/1#,.&'+".(%#5&%+-"+#%7#3%"1"+#+**&#-"#/1*-# $"&,4.<"+#>**&#<"#.+#3""/1*0#.+#*&3%"-"#0"$"+:# F5".(+5/)*."#+$)+G!"#N"&"+.5-"#k*1."/#/1"0-"+#$*/1#-*1#bS#3.0)%"+#3"+/"+#,"1#&./.9%#0%8"+#%3#80**1/# 1"# 3%"1"+# 3*2"+# $%%&# -"# '.%'&*+-/1%78&%-491."G#,."&-%%&# 24++"+# <(# +."1# 0*+5"&# $%%&<."+#.+#,4+#".5"+#$%"-/"0'",%"X"+:#!"#Nk#>**&/9,4>1#"&#%%2#$%%&#-*1#-"#3""/1# $&49,1'*&"#5&%+-"+#-&".5"+#.+5"+%3"+#1"#>%&-"+#-%%&#"+"&5."5">*//"+:#!"#+."4>"# 9*/,# 9&%8/# $"&/9,4.$"+# -"# %$"&0"$.+5/0*+-'%4># -4/# +%5# 3""&# +**&# 5&%+-"+# $*+# 3.+-"&"#2>*0.1".1:# M"+#.-""# -*1# '(# '"0".-/3*2"&/# /1""-/# 3""&# -"# 2%8# %8/1""21#./# -*1# $*+# -"# 1""01# $*+# "+"&5."5">*//"+# ""&-"&# 1"# 5**+# /1.340"&"+# %8#,.&'+".(%# %7# 5"-"5&*-""&-"# 5&%+-"+G# -"<"# 5&%+-"+# <(+# +."1# 5"/9,.21# $%%&# 9%33"&9.H0"# $%"-/"08&%-491."# "+#,"''"+#>".+.5#'.%-.$"&/.1".1>**&-":#;"2"&#$%%&#-"#1>""-"5"+"&*1."'.%'&*+-/1%6"+# <%4-"+# -"<"# 3*&5.+*0"# 5&%+-"+#.+# **+3"&2.+5# 24++"+# 2%3"+G# <"# 2%3"+# +."1# $%%&1# 4.1# $%"-/"05">*//"+C# 3**&# 4.1# '($%%&'""0-# /+"05&%"."+-"# 5&*//"+# $%%&# -"# 1""01# $*+# )*1&%8,*C# ""+# /1&4.2# -."# %0.",%4-"+-"# <*-"+# $%%&1'&"+51# "+#.+# &"0*1."7# -&%5"# %3/1*+-.5,"-"+# "+# /9,&*0"# 5&%+-# 2*+# 5&%"."+C# 2%3"+# 3*&5.+*0"# 5&%+-"+#.+# **+3"&2.+5:# ;%#,""X# -"# J+-./9,"# %$"&,".-# [SS:SSS#,"91*&"/# /9,&**0# 25

12 3*&5.+**0# 0*+-# 5"L-"+1.]9""&-# $%%&# -"# 1""01# $*+# )*1&%8,*:# e**&# -"<"# 5&%+-"+# <(+# 3""/1*0#5"3""+/9,*88"0(2#'"<.1#"+#-%%&#-"#*&3"#'"$%02.+5#5"'&4.21F#<"#$.+-"+#"&# $%"-/"0C#,%41# "+# '%4>3*1"&.*0"+:# e*&5.+*0"# 5&%+-"+# <(+# $**2# $""0# 3""&# >**&-# $%%&#T*&3"W#3"+/"+#-*+#,4+#-.&"91"#3*&21>**&-"#-%"1#$"&3%"-"+:#B%$"+-."+#./#"&#.+#$"&/9,.00"+-"#5"$*00"+#5""+#/8&*2"#$*+#""+#7*.&"#$"&5%"-.+5#'(#,"1#5"'&4.2#"&$*+# $%%&# '.%'&*+-/1%78&%-491.":# J+-.*/"# '4&5"&&"9,1"+%&5*+./*1."/# >**&/9,4>"+# -*1# -"<"#8&%'0"3*1."2#-"#2%8#%8:# 9*-.2#*-:.00"&0,/-28+"-$".1**).&$.-*$4*32- h"1# $%&.5"# 1"2/1-""0#.004/1&""&1#,%"# >".+.5# <.+$%0# -"#.+1"&+*1.%+*0"#,*+-"0#.+# '.%'&*+-/1%6"+#./#$*+4.1#,"1#%%584+1#$*+#-44&<*3"#%+1>.22"0.+5#"+#,%"#,"1#'"0".-# "&1%"#'(-&**51#-*1#-"<"#,*+-"0#+%5#<*0#1%"+"3"+:#!"#,*+-"0#.+#'.%'&*+-/1%6"+#/1**1#,**2/# %8# -"# ;+-'."'1<;"-%"# $*+# ""&0(2"#,*+-"0F#!"# &"9,1"+# $*+# 5"3*&5.+*0./""&-"# 8&%-49"+1"+#"+#*&'".-"&/C#$%%&*0#.+#,"1#;4.-"+C#>%&-"+#$**2#+."1#5"&"/8"91""&-:#!"#,*+-"0#0"$"&1#5""+#3"+/>**&-.5#.+2%3"+#%8#$%%&#*&3"#%7#*9,1"&5"/1"0-"#8&%-49"+1"+:# M+#-"#8&%-491."#$%%&#"E8%&1#5"'"4&1#<%+-"&#&"/8"91#$%%&#3"+/#"+#3.0."4:#B%$"+-."+# 0".-1# -"#,*+-"0#.+# '.%'&*+-/1%6"+# +."1# 1%1# Qua respect voor mens en milieu bij de biobrandstofproductie op plantageniveau, zijn de duur- $"&3.+-"&-"#20.3**18&%'0"3"+#l#>*1#4.1".+-"0(2# -"# ""&/1"# -%"0/1"00.+5# >*/# A# "+# '"-&".51# -"<"# -"# $%"-/"0<"2"&,".-:# zaamheidscriteria uit de Europese richtlijn voor h%"# 2*+#,"1# '"0".-# ""+# *+1>%%&-# '."-"+# %8# hernieuwbare energie, totaal ontoereikend. 3%"1"+# *7/1*88"+# $*+# $"&80.9,1"# $%043"-%"0/1"00.+5"+# $%%&#,"1# 5"'&4.2# $*+# '.%'&*+-/1%6"+:#!"# %$"&,".-//1"4+# %+1>.22"0.+5#.+#k%%&-#"+#;4.-#3%5"0(2#1"#3*2"+#3%"1#,"1#"+"&5."'"0".-#+*3"0(2# 8&.%&.1*.&#>"&2#3*2"+#$*+#"+"&5."<4.+.5,".-#"+#"+"&5."A"q9.H+1."#A#'.%'&*+-/1%6"+# '($%%&'""0-# <%4# 3"+#.+# -"# ""&/1"# 80**1/# >"&2# 24++"+# 3*2"+# $*+# ""+# *05"3""+# 3%'.0.1".1/'"0".-#-*1#<.9,#&.9,1#%8#*01"&+*1."$"+#$%%&#>"51&*+/8%&1C#.+$"/1"&.+5"+#.+# %8"+'**&#$"&$%"&C#""+#'"1"&"#&4.31"0(2"#%&-"+.+5#"+#""+#'"1"&"#%&5*+./*1."#$*+#,"1# >"&2:#;%#2*+#3"+#-"#1%"+"3"+-"#$&**5#+**&#1&*+/8%&1'&*+-/1%6"+#*7&"33"+:#N*+# '"0*+5#./#%%2#-*1#"&#<%#$045#3%5"0(2#*3'.1."4<"#"+#*7->.+5'*&"#"q9.H+1."/1*+-**&-"+# $%%&# *41%t/# 2%3"+:#!"# *41%0%''U#,""X# <>*&"# -&42# 4.15"%"7"+-# %8# -"# " A&"-491."#$*+#>*5"+/#1"5"+#1"#,%4-"+:#M&#./#""+#/1"&2#1"5"+5">.9,1#+%-.5#1"5"+#-"<"#.+$0%"-#$*+#<%>"0#-"#*41%A#*0/# *5&%A.+-4/1&."#'.++"+#,"1#M4&%8"/"#'"0".-: B%$"+-."+#./# "&# ""+# '&""-# 3**1/9,*88"0(2# -"'*1# "+# %+-"&<%"2# +%-.5# +**&# -"#.38*91#$*+#-"#1>""-"5"+"&*1."'.%'&*+-/1%6"+#%8#-44&<**3,".-:#h"1#'"0".-#3*5#+."1# ""+#1>""-"#3**0#""+#$"&2""&-"#&.9,1.+5#.+/0**+:#M&#>%&-1#$""0#$"&>*9,1#$*+#-"#1>""-"# 5"+"&*1."#$*+#'.%'&*+-/1%6"+G#$**2#>%&-1#5"<"5-#-*1#<"#""+#%80%//.+5#<(+#$%%&#-"# -&42# -."# -"# ""&/1"# 5"+"&*1."# $*+# '.%'&*+-/1%6"+# %8# -"# $%"-/"08&%-491."# 0"55"+:# e**&#%%2#-"<"#'&*+-/1%6"+#<400"+#'"/0*5#0"55"+#%8#5&%+-c#>*1"&#"+#'.%-.$"&/.1".1:# h%4180*+1*5"/#.+#,"1# ;4.-"+# $%05"+# *0# -"<"07-"# 5&%%1/9,*0.5"# 8&%-491."0%5.9*# *0/# 3%+%94014&"+#$*+#0*+-'%4>5&%+-/1%6"+#"+#5**+#5"8**&-#3"1#-&42#%8#>*1"&&"/"&A 26 Oikos 49, 2/2009

13 $"/C#%8#'.%-.$"&/.1".1#"+#-"#0""7%35"$.+5#$*+#.+,""3/"#'"$%02.+5:#M"+#$%%&'""0-#./#?,.0.C#&""-/#""+#'"0*+5&(2"#"E8%&1"4&#$*+#,%418&%-491"+C#>**&#-"#"49*0U814/80*+1*5"/# ""+#/1"&2"#-&42#0"55"+#%8#,"1#0""73.0."4:#?,.0.#>.0#+4#'.++"+#P#)**&#%8#9%33"&9.H0"# $%%&# e.0."49%+s.91"+# d*1.+%*3"&.9*+%# -"#?%+s.91%/# K3'."+1*0"/W# 3**21#<.9,#<%&5"+#-*1#-"#/+"05&%"."+-"#'%3"+#-."#/8"9.**0#<400"+#>%&-"+#**+5"80*+1# $%%&# -"# **+3**2# $*+# 1>""-"5"+"&*1."'.%'&*+-/1%6"+# $""0# $%"-.+5//1%6"+# 4.1# -"# '%/'%4>'"-&($"+#>"0#$%0-%"+-"#%%5#<400"+#,"''"+#$%%&#5"3""+/9,*88"+#$*+#20".+"# '%"&"+:#J+#,"1#$"&0"-"+#./#-*1#+*3"0(2#+."1#,"1#5"$*0#5">""/1:# M&#<(+#%%2#$&*5"+#'(#,"1#5"'&4.2#%8#5&%1"#/9,**0#$*+#,"1#<%5"+**3-"#*7$*0#$*+# 0*+-'%4>A"+#'%/8&%-491"+#$%%&#-"#8&%-491."#$*+#1>""-"5"+"&*1."'.%'&*+-/1%6"+:#!*1# %&5*+./9,# 3*1"&.**0#./#.33"&/# +%%-<*2"0(2# $%%&#,"1#.+# /1*+-#,%4-"+# $*+# -"# '%-"3$&49,1'**&,".-# "+# '.%-.$"&/.1".1G# '(#,"1# 5"'&4.2# $%%&# '.%'&*+-/1%6"+# 8&%'"&"+#1"#'"2%3"+#$%%&#""+#'"1"&"#$"&>"&2.+5C#<%*0/#'($%%&'""0-#8%840."&"+#-."#,%41#3"1#""+#0**5#0.5+.+"5",*01"#8&%-49"&"+:#!%%&#/1*+-**&-"+#.+#1"#$%"&"+#&%+-#-44&<**3,".-#"+#-%%&#9"&1.]9*1."/U/1"3"+# 1"# %+1>.22"0"+# 2*+# 3"+# "&$%%&# <%&5"+# -*1# -"# 8&%-491."# $*+# '.%'&*+-/1%6"+# %8# 80*+1*5"+.$"*4# 3"1# 3""&# &"/8"91# $%%&# 3"+/# "+# 3.0."4# 5"'"4&1:# e**&# -"# -44&<**3,".-/9&.1"&.*#-."#$"&$*1#<.O"+#.+#-"#M4&%8"/"#&.9,10(+#$%%&#,"&+."4>'*&"# "+"&5."#<(+#1%1**0#%+1%"&".2"+-#"+#3%"1"+#**+5"/9,"&81#>%&-"+:#e"+#2*+#,."&.+#""+# &""2/# $%%&>**&-"+C# $*/15"0"5-#.+# NkA'"8*0.+5"+# "+# -"# %8+"3"+:# h"1# 5**1# %$"&# 9&.1"&.*# &%+-# *&'".-/%3/1*+-.5,"-"+C# ""&0(2"# %+-"&A **++"3.+5C#""&0(2"#9%+1&*91"+#"+#0%+"+C#1%"5*+5#1%1#>*1"&C#'",%4-#$*+#'%-"32>*0.1".1# "+# 049,12>*0.1".1# $%%&# -"# 0%2*0"# 5"3""+/9,*88"+C# 5"<%+-,".-# "+# $".0.5,".-C# 7*.&"# '",*+-"0.+5#$*+#20".+"#%+-"&+"3"&/C#9%+/401*1."#"+#5"L+7%&3""&-"#1%"/1"33.+5#$*+# -"#0%2*0"#5"3""+/9,*88"+:#N%%&*0#-"#%8+*3"#$*+#/%9.*0"#9&.1"&.*#$%%&#'.%'&*+-/1%6"+# %+-"&$.+-1#$""0#>""&/1*+-:#h"1#*&543"+1#04.-1#-*1#""+#-"&5"0(2#'"0".-#8&%'0"3"+#<%4# 2%3"+# %$"&# -"#.+1"&8&"1*1."# $*+# -"# %8# -"# +."1A -./9&.3.+*1."#$*+#5"L38%&1""&-"#5%"-"&"+#%8#'*/./#$*+#8&%-491."8&%9"/2"+3"&2"+:#!"# 9&.1"&.*# %8# 80*+1*5"+.$"*4# <(+# <"2"&# +%5# 5""+# $%0-%"+-"# 5*&*+1."# $%%&# ""+# -44&<**3# '"0".-:# ;"#,"''"+#.33"&/# 5""+#.38*91# %8#,"1# 8&%-491."$%043"# "+# -"# "6"91"+# "&$*+# %8# 3*9&%+.$"*4C# +*3"0(2# -"#.+-.&"91"# "6"91"+# 1"+# 5"$%05"# $*+# 0*+-5"'&4.2C#8&(/"6"91"+#"+#.38*91#%8#-"#$%"-/"0<"2"&,".-:#B(5"$%05#<%4#3"+#""+# 7*91%&#.+# -"# '"&"2"+.+5# $*+# -"# '&%".2*/5*/'*0*+/# 3%"1"+# %8+"3"+# -."#.+# <"2"&"# 3*1"# &"2"+.+5#,%4-1# 3"1# -."#.+-.&"91"# "6"91"+:#!"# %$"&,"-"+# 24++"+# '%$"+-."+# ""+#8"&3*+"+1"#3%+.1%&.+5#4.1$%"&"+#$*+#-"#.38*91#$*+#,"1#'.%'&*+-/1%n"0".-#%8# '"0".-#.+#74+91."#-**&$*+#'(/14&"+:#=>""#*/8"91"+#<(+#'(#-."#3%+.1%&.+5#"//"+1.""0F# ="+# ""&/1"# -"#.38*91# $*+#,"1# '"0".-# %8# -"#.+1"&+*1.%+*0"# $%"-/"08&(<"+G# $%%&*0# -"# 3.+/1# %+1>.22"0-"# 0*+-"+# "+# -"# 0*+-"+# 3"1# <%>"0# ""+# 0**5#.+2%3"+# *0/# ""+#,%%5# $%"-/"0-"]9.1# T$%"-/"0.38%&1"&"+-"# 0*+-"+W# <(+#,""0# 2>"1/'**&:# ="+# 1>""-"#./# "&#,"1#*/8"91#1%"5*+5#1%1#"+#'"/9,.2'**&,".-#$*+#$%"-/"0#.+#*&3"#$%"-/"08&%-49"&"+-"# $%%&*0# ""+# $%%&-""0# 1"# <(+# $%%&# -"# *&3"+# "+# ""+# '"/1&(-.+5# $*+# "+"&5."*&3%"-"#.+# %+1>.22"0.+5/0*+-"+:#!"# +*1.%+*0"# >"15"$.+5# -."+1# $"&/1"&21# 1"# >%&-"+# %3# 27

14 0*+-&"9,1"+#$*+#2>"1/'*&"#5&%"8"+#1"#'"/9,"&3"+C#%3#$"&80**1/.+5#$*+#'"$%02.+5#"+# $"&-"&"#9%+9"+1&*1."#$*+#0*+-'%4>5&%+-"+#1"#$"&3(-"+:#k*1.%+*0"#>"15"$.+5#2*+# 1"# 5*&*+-"&"+:#!"# %$"&,"-"+# <%4-"+# -.m# 8&%-491."3%-"00"+# 3%"1"+# %+-"&/1"4+"+# -."# ""+# 3*E.3**0# $%%&-""0# %80"$"&"+# $%%&# -"# 0%2*0"# '"$%02.+5# %8#,"1# $0*2# $*+# -44&<**3,".-#"+#$%"-/"0<"2"&,".-:# ="+#/0%O"#./#"&#$%%&*0#%%2#""+#/1"&2#.+1"&+*1.%+**0#'"0".-#+%-.5#-*1#'.%'&*+-/1%6"+# +."1#5"L/%0""&-#'"2(21#.+#,"1#2*-"&#$*+#20.3**1A#"+#"+"&5."'"0".-C#3**&#%%2#-"#+%-.5"# 0.+2"+#2*+#0"55"+#3"1#$%"-/"0<"2"&,".-C#&4&*0"#%+1>.22"0.+5#"+#,"1#'",%4-#$*+#-"# "9%/U/1""3-."+/1"+:#J+#"02#5"$*0#<%4#3"+#""+#,.H&*&9,."#3%"1"+#$%05"+#.+#,"1#5"'&4.2# $*+#'.%3*//*C#3"1#.+#""&/1"#.+/1*+1."F#,"1#&"9,1#%8#5"<%+-#"+#$%0-%"+-"#$%"-/"0#$%%&#."-"&"#>"&"0-'4&5"&#$&(>*&"+: Bio _**&# N*+# h*4>"&3".&"+#./# /14-."A# "+# '"0".-/3"-">"&2"&# %8# -"# 8%0.1."2"# -."+/1# f"&"0->.+2"0/:#;"#>"&21#"&#&%+-#1,"3*t/#3:':1:#""&0(2"#,*+-"0#.+#0*+-'%4>5&%+-/1%6"+#"+#""+# &"9,1$**&-.5#20.3**1'"0".-#$*+4.1#k%%&-A;4.-8"&/8"91."7: Literatuuropgave B"05./9,"#i*3"&#$*+#N%02/$"&1"5"+>%%&-.5"&/C#'"2+%81#$"&/0*5#B(<%+-"&"#?%33.//."#i0.3**1# 28 Oikos 49, 2/2009

15 J+/1.141"#7%&#M+$.&%+3"+1#*+-#!"$"0%83"+1#TJJM!WC#_4/1*.+*'0"#e*&2"1/#!./94//.%+#8*8"&C#+&#R: c%%-# *+-# A# TRSS`W:# C3%# F-.-%# 0E# J00/#."/# N'&+6;(-;&%# c# L+0E;%(1M# <&01<%6-1:#&+1*1#."/#0<<0&-;"+-+%17 c*&5.%+"c#j:c#j:#h.00c#!:#=.03*+c#_:#g%0*/2uc#x#g:#h*>1,%&+"#trss`w:#z."/#d(%.&+"'#."/#-3%#l+0e;%(# d.&40"#a%4-:#_9."+9"c#rss`: u"&'"+/ad""+"+/c#g:f:c#h%"2/1&*c#k:y:c#x#=,:#n*+#-"&#e""&#trsszw:#c3%#\.-%&#j00-<&+"-#0e#%"%&'x# E&0,#4+0,.11M#N#f;."-+-.-+$%#.11%11,%"-#."/#60"1%f;%"6%1#0E#."#+"6&%.1+"'#13.&%#0E#4+0U%"%&'X#+"#%"%&'X# 1;<<(XC#M9%0%5.9*0#M9%+%3.9/#b`C#RSSZ:# J+1"&+*1.%+*0#e%+"1*&U#c4+-#A#Jec#TRSS`W:#\0&(/#I60"0,+6#O;-(00*#QRRS7 J+1"&+*1.%+*0#c%%-#g%0.9U#p"/"*&9,#J+/1.141"#TRSSVW:#C3%#\0&(/#J00/#F+-;.-+0"M#g%9#A&+$+"'#J0&6%1#."/#e%f;+&%/#N6-+0"17 J+1"&+*1.%+*0#c%%-#g%0.9U#p"/"*&9,#J+/1.141"#TRSS`W:#L+0E;%(1#."/#`&.+"#<&+6%1M#!,<.6-1#."/#h0(+6X# e%1<0"1%17# J+1"&+*1.%+*0#c4+-#7%&#K5&.94014&*0#!"$"0%83"+1#TRSS`W:#`&09+"'#/%,."/#0"#.'&+6;(-;&%#."/#&+1+"'# <&+6%1#0E#60,,0/+-+%1M#."#0<<0&-;"+-X#E0&#1,.((30(/%&1#+"#(09U+"60,%:#.'&+6;(-;&%U4.1%/#60;"-&+%1B:#?_!# YbC#PAYb#e*U#RSS`: J+1"&+*1.%+*0#J+/1.14"#7%&#_4/1*.+*'0"#!"$"0%83"+1#l#JJ_!#TRSS`W:#`(04.(#F;41+/+%1#!"+-+.-+$%M#C3%# i"+-%/#f-.-%1#6(01%1#60"-&0$%&1+.(#f<(.13#."/#/.13#4+0e;%(1#1;41+/x#(00<30(%7 k."4>/*5"+1/9,*8#j+1"&#g&"//#_"&$.9"#l#jg_:#d3+(+#9+(#4&."/1-0e#;+-#4011%"#3.(%":#_*+1.*5%c#^#7"'&4*&.# RSSZ:# j%.+1# p"/"*&9,#?"+1&"# TRSSVW:# L+0E;%(1# +"# -3%# I;&0<%."# d0"-%w-m# J.6-1:# i"6%&-.+"-+%1#."/# e%60,,%"/.-+0"1c#.+f#jp?#f%&2.+5#g*8"&c#yz#!"9"3'"&c#rssv: e4&8,uc# _# TRSSVW:# C3%#,;(-+(.-%&.(# -&./%#."/# +"$%1-,%"-# 60"-%W-# E0&# 4+0E;%(1M# +11;%1#."/# 63.((%"'%1:#!"1-+-;-%#E0&#N'&+6;(-;&%#."/#C&./%#h0(+6XC#!"9"3'"&#RSSV:# N11%1,%"-#0E#L+0E;%(#F;<<0&-#h0(+6+%1: _"*&9,.+5"&C#=#TRSSZW:#F;,,.&+%1#0E#N".(X1%1#+"#QRRS#0E#L+0E;%(1#h0(+6%1#4X#!"-%&".-+0".(#."/#I;&0<%."# -%63"+6.(#N'%"6+%1C#M9%+%3.9#g%0.9U#g&%5&*3C#uec: N*+#h*4>"&3".&"+C#_:#TRSS`W:#L%-.(%"#/%#.&,%"#/%#<&)1#$."#%%"#1(%63-#4%(%+/B#L+04&."/1-02%"4%(%+/:# f"&"0-'*+2#trss`w:#e+1+"'#e00/#<&+6%1m#<0(+6x#0<-+0"1#."/#\0&(/#l."*#&%1<0"1%7 29

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Toelichting Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Hieronder treft u de geanonimiseerde ranglijst per 1 januari 2019 aan voor het woongebied van Land van Matena. Het betreft een momentopname.

Nadere informatie

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB 1 9616 9616TC 9616TH 9616TM 9617 9617AA 9617AN 9617AR 9617AT 9617AV 9617TB 9617TC 9618 9618PA 9618PB 9618PC 9618PD 9618PE 9618PG 9618PH 9619 9619PA 9619PD 9619PL 9619PM 9619PR 9619PS 9619PT 9619TA 9619TB

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

Roele De Vries Recycling

Roele De Vries Recycling Vj 11 fb 2011 f O 2011 Sc j jb f Mééj f Mééj 2010: R D V Rcyc E (1991): H B Ccë bj Db f/ez C 2011 f O 2011 3 D zj j, z 1992 b c f f z é bjf H f O c z bjf H zj z cc bj c c zj D jz bb c fj jy z b j z, bf

Nadere informatie

Verklaring kolommen Tape Lite

Verklaring kolommen Tape Lite Verklaring kolommen Tape Lite kolom naam inhoud mogelijke waarden grootte verplicht? A ACTION_CODE Deze code geeft aan wat er met de aangifte dient te gebeuren A= add M= modify 1 nee, doch wel aan te raden;

Nadere informatie

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s O p le i d i n g: M a s t e r P u b l i c M a n a g e m e n

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Simpelveld F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, j u n i 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k

Nadere informatie

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e 4 o k t o b e r 2 0 0 6 P r o j e c t n r. 2 9 5 7. 7 2 B o

Nadere informatie

Oktober Maandelijks tijdschrift 48 ste jaargang Nr 8

Oktober Maandelijks tijdschrift 48 ste jaargang Nr 8 O 2016 M cf 48 N 8 Gzz M 11.11.11 w p w cp c c. V pp 40.000 c c ww. D 11.11.11 p zz. Gz c, 1946 p Wz 1948 U Rc M. Gz z w é c c c. 1,3 Tc f zz. V 1,3 w zz. W zz, c. I 100. Oc D z z. 90% z, w c 12% z. D

Nadere informatie

Zomerschool. Samen10+ Juli 2017, Den Haag

Zomerschool. Samen10+ Juli 2017, Den Haag Zc S10+ J 2017, D H V Zc 10+ D zc S10+ c b j. E c bj z f b c x b. D z c, S10+ Zc. D zc c. D z z, S10+ Zc, c, j. Zj j c, f, z z. SASKIA BRUINES (HAAGSE WETHOUDER KENNIS ECONOMIE, INTERNATIONAAL, JEUGD EN

Nadere informatie

El-Cid Welkom in je nieuwe lijfblad Beste eerstejaars, welkom! Een nieuwe stad, een nieuw lijfblad. Aangenaam: wij zijn het.

El-Cid Welkom in je nieuwe lijfblad Beste eerstejaars, welkom! Een nieuwe stad, een nieuw lijfblad. Aangenaam: wij zijn het. 0 J E C D P / D L c: 0 MOET H T? L c L cfé c B? P P P E-C 0 W f B,! E, f A: L M A f c L, T c, f, c M Z c, (0-), (c@ ) f c (R, L) V L M- Cc (), Fc (fc c/ml) T (@ ) D c c E C-c f G cc - PROOST! - M 0 S Z

Nadere informatie

Programmabegroting 2018

Programmabegroting 2018 Programmabegroting 2018 ! "$$ !!! "! $!! %!&' " "! & "(!!& " &" ""(& "!!&&!& $!)$ ($$ "! " " " $!''!' ( ' &!$*' &!$'& $!($*' $!($' &!!!! $ (!!" (!!+" (!! &!$ &!$ ' $' $' $!! $"! & " & $ '! " (!!" (!"

Nadere informatie

V OORWOOR... 1 MEEELNGEN VAN E B ESUUR... 2 V c A L N MEMORAM... 2 VERSLAG VAN E 14 EN AUGUSUS ERENK NGEN N uuu c Pqu K...

V OORWOOR... 1 MEEELNGEN VAN E B ESUUR... 2 V c A L N MEMORAM... 2 VERSLAG VAN E 14 EN AUGUSUS ERENK NGEN N uuu c Pqu K... G E P E Y S E N K L O E K E A E N. 3, V Ou-L Cj Lycu B... u : M.. -B M f 42 2251 Vc N V OORWOOR... 1 MEEELNGEN VAN E B ESUUR... 2 V c.... 2 A L 2 2016.... 2 N MEMORAM... 2 VERSLAG VAN E 14 EN AUGUSUS ERENK

Nadere informatie

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M +

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + A a n l e i d i n g I n d e St a t e nc o m m i s si e v o or R ui m t e e n G r o e n ( n u g e n o em d d e St at e n c

Nadere informatie

H O E D U U R I S L I M B U R G?

H O E D U U R I S L I M B U R G? H O E D U U R I S L I M B U R G? N AD E R E I N F O R M A T I E S T A T E N C O M M I S S I E S OV E R O N D E R AN D E R E A F V A L S T O F F E N H E F F I N G E N I N L I M B U R G 1 6 a u g u s t u

Nadere informatie

TOP SECRET WISKUNDE AARDRIJKSKUNDE BIOLOGIE TECHNIEK

TOP SECRET WISKUNDE AARDRIJKSKUNDE BIOLOGIE TECHNIEK Ecf kk TOP SECRET WISKUNDE AARDRIJKSKUNDE BIOLOGIE TECHNIEK Kk c Cf D cf kk w Tc, V -c wc c Mc. Tc c V wc c c. W zc! Tc k wk w k c f. M zc w. Cck k www.. k zf k. V f : www.c.. H Tc - Tc - 00 A c. H cf

Nadere informatie

ANWB; Op weg naar 4 miljoen Verbonden Leden

ANWB; Op weg naar 4 miljoen Verbonden Leden N; O 4 j V L I z N, j N c, j j I N D N é j f j I j áj V j, j? 2008 G 2009 1 D N T ; M Vj-j/c V 70, 1200 c, 9, 2 Cc C, 4 j 1 j z 5000 c 4000 2 M V N 2009 MRM P D M V j c V S c! V c z f V c zczf cc H cc

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Venray F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k V e n

Nadere informatie

!" # " $ % &&&$ " $ '( '( ) * + +,( - ). / "! 0 10 &.2 ( ). ( ) * +. *. $ $ $ * 0 $ 3

! #  $ % &&&$  $ '( '( ) * + +,( - ). / ! 0 10 &.2 ( ). ( ) * +. *. $ $ $ * 0 $ 3 !"#"$ % &&&$"$ '('( )*+ +,(-). /"! 010&.2().()*+.*. $$$*0$ 3 %(,!"" # $$ $$ $$ $$ $ % & '( ($ %$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

Nadere informatie

TEBERDEMEI Het relatieblad van Severinus

TEBERDEMEI Het relatieblad van Severinus TEBERDEMEI H b S 2014 D S K 2014 V j S K. O j z fc, p jj. Scjf : S K 2014 p j 20 p z 21 j.. BIJZONDER IN SAMENLEVEN Op z j f p. D c j zj j z. D zj z cë S. Hf f z c? D f z c p. Z f-, -, p-, b- p z. M j

Nadere informatie

PLANNING PLANMATIG ONDERHOUD 2017

PLANNING PLANMATIG ONDERHOUD 2017 0101 7601AA oneven Kwartaal 2-3-4 7601XR even 7601XS even 7601VZ oneven 7601VX even 7601XZ oneven 7601XV even 7601XT even 0102 7601VZ oneven Kwartaal 2-3-4 7601XV even 7601XH oneven 0501 7601XE oneven

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

Definitieve Indeling senioren breedtekorfbal, veldcompetitie

Definitieve Indeling senioren breedtekorfbal, veldcompetitie Definitieve Indeling senioren breedtekorfbal, veldcompetitie 2014-2015 publ. 26-6-2014 Reserve Vijfde Klasse R5A R5B R5C 1 Badhoevedorp 2 1 Avanti 6 1 De Meervogels 5 2 DTS 2 2 Excelsior 5 2 EKVA 4 3 Kleine

Nadere informatie

D1 20:15 OPM Heerenveen DS 3 Dalvo DS 1 Sportstad Heerenveen Heerenveen D1H CJ

D1 20:15 OPM Heerenveen DS 3 Dalvo DS 1 Sportstad Heerenveen Heerenveen D1H CJ Beker D1 00:00 Side-Out DS 1 Dalvo DS 1 Noorderslag Slagharen BD1A 08 D2 00:00 Rouveen DS 2 Dalvo DS 2 BD1C 21 H1 00:00 Dalvo HS 1 Oudehaske HS 1 BH1A 33 H2 00:00 OPM Heerenveen HS 4 Dalvo HS 2 BH1C 34

Nadere informatie

Monumentenlijst Drechterland Bijgewerkt: 15 maart 2016

Monumentenlijst Drechterland Bijgewerkt: 15 maart 2016 Monumentenlijst Drechterland Bijgewerkt: 15 maart 2016 Rijksmonumenten 1 Binnenwijzend 54 1617 KW Westwoud kerk 14059 2 Binnenwijzend 78 1617 KX Westwoud stolpboerderij 14060 3 De Buurt 1 1606 AC Venhuizen

Nadere informatie

$%%%&'$%'$&&( ) *++ &,"$ ''*++%"%%& -$'./" ' " " 0.$&"%$" ".1*+"..1*/ (

$%%%&'$%'$&&( ) *++ &,$ ''*++%%%& -$'./ '   0.$&%$ .1*+..1*/ ( !" # $%%%&'$%'$&&( ) *++ &,"$ ''*++%"%%& -$'./" ' " " 0.$&"%$" ".1*+"..1*/ ( ".&.$2130.$%$($* $ $..$ &.$.$*%1*" &(./. $4("."$"3 &*$%%&2(&.$ 1$$$50 6".1** $"0.$%$$' $*&77,( 1*$ "'-$ $'," %.'"/.$2,,%$&*$.$&&

Nadere informatie

!"#$%&"'("#)**'#+","-,%%$."#/0-.1,"-**%.&0.*&10*%*+-2>

!#$%&'(#)**'#+,-,%%$.#/0-.1,-**%.&0.*&10*%*+-2> !"#$%&'(#)%"*#+%#+&,"-**%. /01-.+%#+&2%"&3%++%"%(&%(&4#$*5%6%%"+% 7+-2#%6%5#%2&8"19%:.:6#%&%(&;-(*+?":@:+:"A&?":BC&D"C&4E33FG&F3E87!%"90(2%.#(6&00(6%5:2%(

Nadere informatie

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n I n é é n d a g k a n r e l i g i e u s e r f g o e d v a n m e e r d e r e g e n e r a t i e

Nadere informatie

#$%&'())* +,,, -. / 0

#$%&'())* +,,, -. / 0 5 ) %! &''/%.2$! 6 '/#& 5 7* )! " #$%&'())* +,,, -. / 0-1 2 " 2 2 3 4 1 2 #$%&'())*! "#$%&##'(') %* +,'&'-$..#.'%,'&&..//0'%1,'&&../2#&%! %,3 4 &! 6 '/#& 8 9 9 9 : ) 9 " : " 9 % : : ; : 9 " 5 9 ) 4 " #2/'

Nadere informatie

Engelend Doeboek. a a. Cathelijne Filippo & Jeannette Post. palaysia. engelenweetjes, activiteiten en knutsels voor meer zelfvertrouwen en plezier

Engelend Doeboek. a a. Cathelijne Filippo & Jeannette Post. palaysia. engelenweetjes, activiteiten en knutsels voor meer zelfvertrouwen en plezier Eg D gw, c u fuw p C Fpp & J P py www.g. Cpyg 2015 C Fpp & J P D ug Py Puc, A, www.py. Ec & wp: E Hg F: Mu D, u g fg: pg. 71 Egw - F P, pg. 14 S RuR, pg. 10 Mu CNG Wp, pg. 18 Sy Pu80 Wp, pg. 8, 12, 19,

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Meerlo-Wanssum F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k Provincie L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k M e e

Nadere informatie

Overzicht van de kentekenletters uitgegeven van januari 1951 tot en met april 1974, gerangschikt per maand waarin met de uitgifte werd begonnen:

Overzicht van de kentekenletters uitgegeven van januari 1951 tot en met april 1974, gerangschikt per maand waarin met de uitgifte werd begonnen: Overzicht van de kentekenletters uitgegeven van januari 1951 tot en met april 1974, gerangschikt per maand waarin met de uitgifte werd begonnen: Personenauto s Serie 1 2 letters vooraf, gevolgd door 4

Nadere informatie

G H E P E Y S E N K L O E K E D A E T Nr. 2, juni 2015 Vereniging van Oud-L eerlingen van het Christelijk Lyceum te Bandoen g I ndien onbestelbaar s.v

G H E P E Y S E N K L O E K E D A E T Nr. 2, juni 2015 Vereniging van Oud-L eerlingen van het Christelijk Lyceum te Bandoen g I ndien onbestelbaar s.v G E P E Y S E K L O E K E A E T. 2, ju Ou-L C Lycu B..p. u :. T. -B f 42 225 c OORWOOR... EEELGE B ESTUUR.... p.... T.... 2 E-.... 2 EORA... 2 GEZOE EEELG E.... 2 O y Pc B... 2 A-Rü 8 p... 2 CAS- ü 23....

Nadere informatie

! " $$ *+ ,!-./,0 !"#$$!%$%#&'!!#()$$%"#$%*)"+',*)"-

!  $$ *+ ,!-./,0 !#$$!%$%#&'!!#()$$%#$%*)+',*)- ! " #$%$%&$ '%'% $#%$ ()$ $$ *+,!-./,0 1/,2,0,30(42 3,./),0#1*)! 2#')##*'')#'3,0#!!1'*)'/),0# 0# 4"("#!"#!'*)0 4".*)0 1!#",0 /!&) "#)2,#22) $#),##!,0!,!# &52"#) #- )'5,#!1!2))+6'!7 )!)8$'!5+( )!)9 4'(+*!)!+

Nadere informatie

GEMEENTE AALTEN - gemeentelijke monumenten per 23 januari 2014

GEMEENTE AALTEN - gemeentelijke monumenten per 23 januari 2014 GEMEENTE AALTEN - gemeentelijke monumenten per 23 januari 2014 Straatnaam nr. postcode plaats Aaltenseweg 2 en 4 + Kerkhofplein 1 7091 AE Dinxperlo Aaltenseweg 15 7091 AB Dinxperlo Aaltenseweg 22 7091

Nadere informatie

Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook

Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook Natuur, Bos en Landschap Tevens Natuurgebieds-, Landschaps- en Beheersgebiedsplan Ontwerp Vastgesteld door Gedeputeerde Staten Maastricht, 1 mei 2007

Nadere informatie

Pijnbestrijding door hypnotherapie

Pijnbestrijding door hypnotherapie Hs Ms 11 2018 2 1 z Ps y z Z s G s C z s cc f 02 z 04 z z 03 Psss s Psss s, csc K z z z scf, ss Vfx f /f ZEF TAPPEN ZETTEN M JE BETER TE VEEN? sss c s-cs scss * zz PETER BETRAAT 78 5961 HRT 06-15 49 09

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 : Projectie en Stelling van Thales

Hoofdstuk 6 : Projectie en Stelling van Thales Hoofdstuk 6 : Projectie en Stelling van Thales - 127 1. Projectie op een rechte (boek pag 175) x en y zijn twee... rechten. We trekken door het punt A een evenwijdige rechte met de rechte y en noemen het

Nadere informatie

Experimentele analyse en modellering van het vermoeiingsgedrag van geschroefde buisverbindingen

Experimentele analyse en modellering van het vermoeiingsgedrag van geschroefde buisverbindingen Experimentele analyse en modellering van het vermoeiingsgedrag van geschroefde buisverbindingen Experimental Analysis and Modelling of the Fatigue Behaviour of Threaded Pipe Connections Jeroen Van Wittenberghe

Nadere informatie

Bodemrisicoanalyse energiecentrale. RWE Eemshaven

Bodemrisicoanalyse energiecentrale. RWE Eemshaven y WE E 8 j 2 Vw T y WE Pw AG Pj P L A) P L Pj 4676548 A ' 43 x ) D 8 j 2 H C Tw M H P 33 74 AC D T 57) 69 99 Fx 57) 69 96 66 D w w w D Tw Kw Tw Tw y w : - NEN-EN-IS 9 WE E 3\43 4\43 WE E I Vw 3 I 7 A

Nadere informatie

Het relatieblad van Severinus. Aanbod afdeling Vrije Tijd

Het relatieblad van Severinus. Aanbod afdeling Vrije Tijd H b v Svu FEBRUAR 2015 TEBERDE Ab fg V T E u vug v v g bg D f bf D b fg V T v cb H v b g, bby (g) v SEVERNUS BJZONDER N SAMENLEVEN V 2015 bb ugb b v cub,, cuu, vu cv v D b v u g V T b cub & cv 2015 Dz

Nadere informatie

Team Tijd Team thuis Team uit Locatie Poule Code Scheidsrechter Dinsdag Zaterdag Dinsdag Donderdag

Team Tijd Team thuis Team uit Locatie Poule Code Scheidsrechter Dinsdag Zaterdag Dinsdag Donderdag Dinsdag 05-01-2016 D3 21:30 s.v. Giethoorn s.e. DS 1 Dalvo DS 3 Eendracht, Giethoorn D2L IE H2 21:30 v.c. Emmeloord HS 1 Dalvo HS 2 Bosbadhal, Emmeloord H2H IE Zaterdag 09-01-2016 D1 15:00 Dalvo DS 1 Prota/Urk

Nadere informatie

Op het plein valt altijd wat te beleven

Op het plein valt altijd wat te beleven OP! h h B W M 2014 06 A & Mj Bc O h j w I w ch w w w w m. I z OP : 08 K h j 10 Wm j jwc 14 H j m 02 B W OP M 2014 03 B W P 97 4730 AB Och 0165 34 92 00 f 0165 31 83 33 f@w. www.w. G h Z h m z? L, w f z

Nadere informatie

Al g e m e e n : O p a l o n z e a a n b i ed i n g en, a a n v a a r d i n g en, m ed ed el i n g en en o v er een k o m s t en v o o r o n d er s t a a n d e v er r i c h t i n g en z i j n u i t s l

Nadere informatie

H. Valeric H. Byeisos, patur, Martel...' EL Flora, martelaar, H Hortenata. K. Satans. 1»38. Geboort» Gent vaa. i Dec«aber

H. Valeric H. Byeisos, patur, Martel...' EL Flora, martelaar, H Hortenata. K. Satans. 1»38. Geboort» Gent vaa. i Dec«aber -c c c - G cc é G q z z c c c c c c ] c c c z z c c c c )? - c c (? c - c ( z Qc (ê( cc ó c c ö c x _(c _ c G Ü G - / % z é é G G G F ÖQ /ÜC c (c ) C F c C C C Y F- C c C c c G Q G F G Ö C Q G üc % G c

Nadere informatie

EVOLUTIE VAN OCTROOIEN BINNEN DE NACE CODES VERWANT AAN FEVIA

EVOLUTIE VAN OCTROOIEN BINNEN DE NACE CODES VERWANT AAN FEVIA EVOLUTIE VAN OCTROOIEN BINNEN DE NACE CODES VERWANT AAN FEVIA M. Du Plessis, X. Song en K. Debackere Expertisecentrum O&O Monitoring Dekenstraat 2 3000 Leuven OCTROOI DATA Voor de rondetafel besprekingen

Nadere informatie

Rijks- en Gemeentelijke monumenten december 2013

Rijks- en Gemeentelijke monumenten december 2013 Beschermde monumenten in de gemeente Utrecht Adres huisnummer Postcode soort monument A.B.C.-straat 20 3512PX Utrecht Gemeentelijk monument A.B.C.-straat 36 3512PX Utrecht Gemeentelijk monument A.B.C.-straat

Nadere informatie

Merkidentiteit provincie Antwerpen

Merkidentiteit provincie Antwerpen Merkidentiteit provincie Antwerpen Primaire De primaire zijn de waaruit het logo is opgebouwd. Al deze vallen binnen hetzelfde gamma, waardoor ze een sterk geheel vormen en onderling te combineren zijn.

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN AT ELIERRUIMT E KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti e P

Nadere informatie

G H E P E Y S E N K L O E K E D A E T N r. 2, juni 2014 Vereniging van Oud-L eerlingen van het Christelijk Lyceum te Bandoen g I ndien onbestelbaar s.

G H E P E Y S E N K L O E K E D A E T N r. 2, juni 2014 Vereniging van Oud-L eerlingen van het Christelijk Lyceum te Bandoen g I ndien onbestelbaar s. G H P Y S N K L O K A N, ju 04 Ou-L Cj Lycu u : H- f 4 5 c N OORWOOR LNGN AN H SUUR c W u N ORA ALGN LNRGA RNG 04 P u P K Kuu 3 AGNA OOR ALGN LNRGARNG 3 SPR 04 3 NOULN AN ALGN LNRGARNG 4 SPR 03 4 JAARRSLAG

Nadere informatie

TIME- Van de Redactie Beste Dalvo-leden,

TIME- Van de Redactie Beste Dalvo-leden, Van de Redactie Beste Dalvo-leden, TIME- De meeste teams hebben er al een paar wedstrijden opzitten en de trefkoele plus begint steeds meer te wennen. Ja zelfs de oranje gang. In deze nieuwsbrief staan

Nadere informatie

Beschermde monumenten in de gemeente Utrecht. huisnummer

Beschermde monumenten in de gemeente Utrecht. huisnummer Beschermde monumenten in de gemeente Utrecht Adres huisnummer Postcode 1e Achterstraat 2 3512VL Utrecht Rijksmonument 1e Achterstraat 3 3512VL Utrecht Rijksmonument 1e Achterstraat 1 3512VL Utrecht Rijksmonument

Nadere informatie

TIME- Heren 2 in de flow

TIME- Heren 2 in de flow Heren 2 in de flow TIME- Dalvo H2 sluit 2014 af en begint 2015 met winst! Het heeft inderdaad bijna een halve competitie geduurd, maar dan is het toch zo ver. Waren er eerst 10 verliespartijen en stonden

Nadere informatie

Groet, Jan de Weerd. F ebruari 2015

Groet, Jan de Weerd. F ebruari 2015 Dalvo zomeravondvolleybal 2015 Het gaat weer gezellig worden in de Trefkoele+ als in mei a.s. voor het 56e!! achtereenvolgende jaar het zomeravondvolleybaltoernooi van onze volleybalvereniging DALVO gehouden

Nadere informatie

GPS - ZOEKTOCHT Handleiding GROEP 1

GPS - ZOEKTOCHT Handleiding GROEP 1 GPS - ZOEKTOCHT Handleiding GROEP 1 Waar moet ik naar op zoek? GEOCACHING Geocaching is een buitensport en spel, waarbij je een GPS-ontvanger gebruikt om ergens ter wereld een zogenaamde cache (schat)

Nadere informatie

, 2 34 I IJ.Z[E\]^_ \ I+ OI+ + 7 P QI? /R/OI+STU VA W* Q II X1K ZSSV XE Y ' AV 4/ I+Z[ O.S\] D I+OI+ QI amq P3a Q P3 a FG C E P3 ^W E L bhp P3FG) 8 b

, 2 34 I IJ.Z[E\]^_ \ I+ OI+ + 7 P QI? /R/OI+STU VA W* Q II X1K ZSSV XE Y ' AV 4/ I+Z[ O.S\] D I+OI+ QI amq P3a Q P3 a FG C E P3 ^W E L bhp P3FG) 8 b , 2 34 I IJ.Z[E\]^_ \ I+ OI+ + 7 P QI? /R/OI+STU VA W* Q II X1K ZSSV XE Y ' AV 4/ I+Z[ O.S\] D I+OI+ QI amq P3a Q P3 a FG C E P3 ^W E L bhp P3FG) 8 b =C. & 2 P3, 5 W # C1 P3)S 56P3 @A#/. M L* \ \Q ^N[a.P3

Nadere informatie

EVOLUTIE VAN OCTROOIEN BINNEN DE NACE CODES VERWANT AAN ESSENSCIA

EVOLUTIE VAN OCTROOIEN BINNEN DE NACE CODES VERWANT AAN ESSENSCIA EVOLUTIE VAN OCTROOIEN BINNEN DE NACE CODES VERWANT AAN ESSENSCIA M. Du Plessis, X. Song en K. Debackere Expertisecentrum O&O Monitoring Dekenstraat 2 3000 Leuven OCTROOI DATA Voor de rondetafel besprekingen

Nadere informatie

Samen werken aan een duurzame groei Working together towards sustainable growth

Samen werken aan een duurzame groei Working together towards sustainable growth J A 2016 S b V G- F I L / b I / D V G F I (VIGEF) b f b Z b b b T D A f F Vb P I b f -b by f b I f b V (- ) b Z b D f VIGEF b My (- y ) f b y B f VIGEF G / b : G / Vb T / T Tf / P C / P D f / F f b G f

Nadere informatie

Inhoud. Voor iedereen met een hart voor de Schelde. nummer 4 2006 / gratis oplage: 100.000

Inhoud. Voor iedereen met een hart voor de Schelde. nummer 4 2006 / gratis oplage: 100.000 OPMAAK NUMMER 4.qx 11:11 P 1 4 2006 / : 100.000 V Sc WIELMANNEN D c Sc c. D c c,. T,. W, c. Nc c Sc c, A V G J A R W (JARW) c. W? D c,. W? D Sc N-V c Sc. M, c, c! D Sc Sc IC Sc, c Sc, U... I T : V 1 &5

Nadere informatie

Surfen over glad ijs; ICT-implementatiestrategieën in het hoger onderwijs vanuit veranderkundig perspectief

Surfen over glad ijs; ICT-implementatiestrategieën in het hoger onderwijs vanuit veranderkundig perspectief Surfen over glad ijs; ICT-implementatiestrategieën in het hoger onderwijs vanuit veranderkundig perspectief Henk Sligte Judith Schoonenboom Peter J. Dekker Klari-Janne Polder To cite this version: Henk

Nadere informatie

!" ' ( #" '+ * ",!- 3", 3 %" ) &(

! ' ( # '+ * ,!- 3, 3 % ) &( ! !" #" % " &!" ' (!"! (!"#) * #" ' * ",!- "!. / 01!2!- "# "!! " #! "3. 4 "% 4 3 3", 3 3"! 1 #4'5 3 3"# 1 "'5. ( 3" 1 3" 6 3# 3"31 % %- 3"% 1 & %3 3"& 1 %* 3" 1 &3 3"( 1 & %" ) &( %"! %"# 7 8 &( -!!49.

Nadere informatie

Regiokantoor Nevobo Zuid Postbus HK Eindhoven. Tilburg, 12 september 2017

Regiokantoor Nevobo Zuid Postbus HK Eindhoven. Tilburg, 12 september 2017 Afz. Regiokantoor Nevobo Zuid Postbus 6421 5600 HK Eindhoven Tilburg, 12 september 2017 aan: Deelnemende verenigingen Sportbedrijf Gemeente Tilburg Regiokantoor Hallo volleybalvrienden, De vakanties zitten

Nadere informatie

Coderingen variabelen WAI database

Coderingen variabelen WAI database Coderingen variabelen WAI database Introductie In de WAI beheer applicatie is het mogelijk om een excel-sheet te uploaden. Dit excel-sheet wordt uitgelezen, geïnterpreteerd en geïmporteerd in de database.

Nadere informatie

Handboek Deltamethode Gezinsvoogdij. methode voor de uitvoering van de ondertoezichtstelling van minderjarigen

Handboek Deltamethode Gezinsvoogdij. methode voor de uitvoering van de ondertoezichtstelling van minderjarigen Handboek Deltamethode Gezinsvoogdij methode voor de uitvoering van de ondertoezichtstelling van minderjarigen Colofon Handboek Deltamethode Gezinsvoogdij Uitgave # %& '()*++ )(', - Tekst. ' /0 1#23%' 14

Nadere informatie

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n M w. d r s. E. L. J. E n g e l s ( P r o v i n c i e L i m b u r g ) M w. d r s.

Nadere informatie

B01 B02 B03 B04 B05 B06 B07 B08 B09 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B18 B19 BR* BR+

B01 B02 B03 B04 B05 B06 B07 B08 B09 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B18 B19 BR* BR+ B01 B02 B03 B04 B05 B06 B07 B08 B09 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B18 B19 BR* BR+ LH 262 BK JV 151 FA KR 069 MU ET 160 TK VK 010 MT JE 139 EN AW 228 WI KT 247 BI BT 172 FA PW 261 BK HF 119 EN NF 107

Nadere informatie

On-line aanvraag van bouwvergunningen

On-line aanvraag van bouwvergunningen Habi_deel_omslag Meijer 6-2-2006 16:11 Pagina 1 Vernieuwend Ruimtegebruik On-line aanvraag van bouwvergunningen Nederlandse ontwikkelingen in Europees perspectief dr. F. Meijer !"#$% %%!"### #! &'!""!

Nadere informatie

beweging voorwoord Tat velendi psuscipis etum eum zzriuscipit la feugueril diam dolendit iusto odolorerit at, sequiscil ulputpat prat.

beweging voorwoord Tat velendi psuscipis etum eum zzriuscipit la feugueril diam dolendit iusto odolorerit at, sequiscil ulputpat prat. T pp zzp f, q pp p. K 140 141 K j K x C / V D B M B B : R Sy f U: E, p, jf, B, B. I f x p W I. f, p f f jzp p f p I F/. p S M N Hz 143 K D. J J. V (1960) j TNO M C. Hj j p p. Dz ppj. I jz j z z f z. V

Nadere informatie

H 0 5 R R -F 5 x 1, 5 m m

H 0 5 R R -F 5 x 1, 5 m m I b u w k k p l t H I C 6 4 4 0 3 X G l v r s t d z h d l d g t l z! B s t k l t, D k u v r h t k p v -p r d Bu c kt W h p d t u d b s t r s u l t t v r k r p r d u c t, d t v r v r d g d s m t d l l r

Nadere informatie

Bijlage 5 Overzicht leerlingen / scholen en schooltijden Peildatum 7 januari 2016

Bijlage 5 Overzicht leerlingen / scholen en schooltijden Peildatum 7 januari 2016 Bijlage 5 Overzicht leerling / schol schooltijd Peildatum 7 januari 2016 DE PERCELEN: Perceel Uitstapplaats Aantal locaties Aantal leerling 1 BREDA/RIJSBERGEN 21 94 2 OOSTERHOUT & VUGHT 6 43 3 KLUNDERT

Nadere informatie

Pioniers in place making

Pioniers in place making Habi_deel_omslag lupi 5-3-2007 16:52 Pagina 1 Vernieuwend Ruimtegebruik Pioniers in place making Proeftuin IJburg Tineke Lupi Annemarijn Walberg Sako Musterd !"#$ %& '()*+, #'-.&/.. 0#'-.&/./ 12!3 4"""3!3

Nadere informatie

Groningen Spoorzone Nu voorbereiden op veranderingen, straks klaar voor de toekomst

Groningen Spoorzone Nu voorbereiden op veranderingen, straks klaar voor de toekomst N vb v, v m V v bf v D m j j bbh f m E, h b zj m bz m h vb v H G Pvc G, m G, PR, NS h M v Ifc zmj b h jc Sm z z, b, f v m cmfb, mj h bmm b Hm v v G fc OV E j mv, m m h m v N M z bf b m m h jc v U v z bf

Nadere informatie

aanspreekbaarheid goud?

aanspreekbaarheid goud? aanspreekbaarheid goud? De mogelijkheden van regionale online aanspreekbaarheid binnen JAC Menen onder de loep. Studiegebied Sociaal Agogisch Werk Opleiding Bachelor in het Sociaal werk Afstudeerrichting

Nadere informatie

Wat doen BSO Kaktus en BSO de Leeuw in de zomer vakantie?

Wat doen BSO Kaktus en BSO de Leeuw in de zomer vakantie? W BSO Ku BSO Lu z v? 1 1 2 ju Bj M Cu b j! Bj j H OLLA ND Q UIZ 11 j u u j v h j h u v ;).... C K u v! Th 13 ju j f v y ch h? 14 b O!! b b ju c c c u K vj 15 ju D v j h v v... u! W BSO Ku BSO Lu z v? 2

Nadere informatie

Welkom op de. SG De Triade. Schooljaar 2016/2017. Heb jij een mavo

Welkom op de. SG De Triade. Schooljaar 2016/2017. Heb jij een mavo W SG T Scj 2016/2017 - f Hb jj K? v vb! T G S INHOUSOPGAVE 2 3 W 4 K 5 Hup 6 L pj (LOB) 7 O j 8 Sy 9 Bu 10 Bu 11 S 12 - - G u 13 Mc 14 K uuz 15 T W v SG T! 16 Op 17 Tb 18 N x 19 S W p j v u b v z c Tj

Nadere informatie

Enquê tê mobiêlê têlêfonischê bêrêikbaarhêid Gorinchêm

Enquê tê mobiêlê têlêfonischê bêrêikbaarhêid Gorinchêm Enquê tê mbiêlê têlêfnischê bêrêikbaarhêid Grinchêm Geeft het mbiele netwerk in de binnenstad van Grinchem bij individuele gebruikers prblemen f is het een grter prbleem? Aanleiding Stadsbelang Grinchem

Nadere informatie

Software voor de houthandel. Software Hardware Training Support Web Services

Software voor de houthandel. Software Hardware Training Support Web Services Sf v hh Sf H Tg S W Svc Ek v Tg 1 Oz f D fc v SDP g SDP, Bgch IT-jf m vgg vch E, 1985 cm v h- f v jv. W kk z g f v k- gh, k, gzhzg, k, z. M SDP g gg: f, h,, g, gg vc. D k v z ch éé. K z fc hg zj SDP g

Nadere informatie

harold hamersma & esmee langereis de grote hamersma

harold hamersma & esmee langereis de grote hamersma 2018 & VOORWOORD 2 3293 AUSTRALIË ROOD R H! I NU, C?! M,?. M é,. S,. B. D. H. D D H. O, E L, D H. Eé, :. E -. H,. O Cè C, S-É. D, -. E! N D H, H H E L AUSTRALIË ROOD ë; R;A W C S 2014 C V : : 14% : 12,95

Nadere informatie

Aan de minister voor Medische Zorg Postbus EJ Den Haag

Aan de minister voor Medische Zorg Postbus EJ Den Haag > Retouradres Postbus 30, 1110 AH Diemen Aan de minister voor Medische Zorg Postbus 0350 500 EJ Den Haag Zorginstituut Nederland Zorg Eekholt 4 111 XH Diemen Postbus 30 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl

Nadere informatie

TIME- Van de Technische Commissie

TIME- Van de Technische Commissie Van de Technische Commissie De komende tijd is de Trefkoele+ niet volledig beschikbaar hierdoor hebben we beperkte/geen mogelijkheid gebruik te maken om te trainen of wedstrijden te spelen. De volgende

Nadere informatie

Software voor de houtsector. Software Hardware Training Support Web Services

Software voor de houtsector. Software Hardware Training Support Web Services Sf v huc Sf H Tg Su W Svc Ek v Tg 1 Oz f D fcu v SDP g h um v jfc SDP, Bgch IT-jf m vgg vch Eu, 1985 cm v h- f v jv. W kk z g f v k- gh, k, gzhzg, k u, z. M SDP g gg: f, h,, g, gg vc. D k v z ch éé. K

Nadere informatie

Software voor de retailsector. Software Hardware Training Support Web Services

Software voor de retailsector. Software Hardware Training Support Web Services Sf v c Sf H Tg Su W Svc Ek v Tg 1 Oz f D fcu v SDP g h um v jfc SDP, Bgch IT-jf m vgg vch Eu, 1985 cm v h- f v jv. W kk z g f v k- gh, k, gzhzg, k u, z. M SDP g gg: f, h,, g, gg vc. D k v z ch éé. K z

Nadere informatie

!"#$%&''()$ ((#$*&++,$(#$ ((#$(-+.(--/

!#$%&''()$ ((#$*&++,$(#$ ((#$(-+.(--/ !"#$%&''()$ ((#$*&++,$(#$ ((#$(-+.(--/!"#$% &'()*+,*-.*(/ !"#$%&''()$((#$*&++,$(#$((#$(-+.(--/ !"""#$%"&'(()*"))%"+',,-")%"))%").,/)..0 !!"#$%&''()$ ((#$*&++,$(# ((#$(-+.(--/!"#$% &'()*+,*-.*(/ 0++*++%+++++1++$++$++2

Nadere informatie

Veilig en bereikbaar tijdens de Giro Gelderland

Veilig en bereikbaar tijdens de Giro Gelderland j G G Ap, - 1 pp 6 2016 pp G I w G. pp Ap. p 5, 6 7 Ap z. Z p 5 pp p p Mp, j p 6 pp Ap p z p 7. z fj j p zj fp. Z Ap jj. jj w f f p zj. A p z wj - w, w, z, p, jw pf -.. Ap, -160308 // //01 pc Tj pp G I

Nadere informatie

Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Postbus 15079 1001 MB AMSTERDAM. ArtEZ Postbus 49 6800 AA ARNHEM

Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Postbus 15079 1001 MB AMSTERDAM. ArtEZ Postbus 49 6800 AA ARNHEM Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Postbus 15079 1001 MB AMSTERDAM ArtEZ Postbus 49 6800 AA ARNHEM Avans Hogeschool Postbus 732 5201 AS DEN BOSCH Azusa Theologische Hogeschool De Boelelaan 1105 1081

Nadere informatie

De Cirkel van Apollonius en Isodynamische Punten

De Cirkel van Apollonius en Isodynamische Punten januari 2008 De Cirkel van Apollonius en Isodynamische Punten Inleiding Eén van de bekendste meetkundige plaatsen is de middelloodlijn van een lijnstuk. Deze lijn bestaat uit alle punten die gelijke afstand

Nadere informatie

E2H, print geschikt voor 2x 24V motoren

E2H, print geschikt voor 2x 24V motoren E2H, print geschikt voor 2x 24V motoren Druk op enter, loop met de pijltjes toetsen door het menu ( ) wanneer u bij het juiste programma bent bevestigt u dit met enter, u gaat d.m.v. van naar het door

Nadere informatie

R e g i o n a a l Pr o g r a m m a L u c h t k w a l i t e i t

R e g i o n a a l Pr o g r a m m a L u c h t k w a l i t e i t Limburgs Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit R e g i o n a a l Pr o g r a m m a L u c h t k w a l i t e i t T e n b e h o e v e v a n h e t: K a b i n e t s s t a n d p u n t Nationaal Samenwerkingsprogramma

Nadere informatie

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT Dit is een vereenvoudigde lijst met spijkerschrifttekens uit Mesopotamië. Deze lijst maakt het mogelijk de tijdens de workshop Graven om te Weten bestudeerde tablet te vertalen.

Nadere informatie

Encyclopedie openbaar bibliotheekbeleid. handreiking voor gemeenten

Encyclopedie openbaar bibliotheekbeleid. handreiking voor gemeenten Ecc aa a a ac aa B I 9 Aa B A c c A 20 Ba () Rc 21 Ba (ac) 24 Ba (a a a) 25 B / 26 Bca 30 Ba 2009 2012 31 B 32 Ba (aa) 33 B B Sc 35 B 38 BTW 38 CAO- 39 Cc 42 Cc 43 C ca 45 Da a acc- 48 Da a 52 Da ca aa

Nadere informatie

I n l e i d. l e. d i n g. W a. I n l e i d. l e. d i n g. Componenten van Sport. I n l e i d. Gastcollege. Meten is Weten.

I n l e i d. l e. d i n g. W a. I n l e i d. l e. d i n g. Componenten van Sport. I n l e i d. Gastcollege. Meten is Weten. 16 Nvmb 2005 O Vb 16 Nvmb 2005 O Vb G v F m O Vb 16 Nvmb 2006 16 Nvmb 2005 O Vb 16 Nvmb 2005 O Vb T Cm T J Cm v F Cm T Cm R B Cm P Pj 16 Nvmb 2005 O Vb m m P vw C vw V v -f f m Tmv m K Aëb Aëb m m P? 16

Nadere informatie

Verordening op de heffing en de invordering van reclamebelasting 2013

Verordening op de heffing en de invordering van reclamebelasting 2013 CVDR Officiële uitgave van Wageningen. Nr. CVDR229884_2 9 januari 208 Verordening op de heffing en de invordering van reclamebelasting 203 De raad van de gemeente Wageningen; gelezen het voorstel van het

Nadere informatie

GTST MAGAZINE MEDIAKAART

GTST MAGAZINE MEDIAKAART S MAAZI MIAKAAR 2019 1 Z ZMR: j F& Mi R MSi S i j vc i v ciff i i v 60000 x -v F WMK R I P ZAK ZIC B IJK I KA IK R S _030 031_ v Ki y_ Ki W v c v K S : f y AA J F UK i v S F F i v K c K c i 21 j J S-f

Nadere informatie

Wintercup. Noord Groningen 2016

Wintercup. Noord Groningen 2016 Wintercup Noord Groningen 2016 Versie 14 december 2015 Inhoud Inleiding Spelregels Coördinatie Speelschema Wintercup Noord Groningen 2016 A-junioren B-junioren MB-junioren C-junioren MC junioren D-pupillen

Nadere informatie

Jaarverslag 2014 van de Stichting Landschapsfonds Alphen aan den Rijn en omstreken

Jaarverslag 2014 van de Stichting Landschapsfonds Alphen aan den Rijn en omstreken LADSCHAPSFDS Ah Rj Ihu I Buuz Cuc Ex Ihuj u A Fcë Vub J Sch Lch Ah Rj I V u h z j h buu Sch ch Ah Rj ( SLA) D b h j H b c ch j D ch z Ah Rj ch h : H bhu h ch uu - cuuuch h Ah j E ch zj b hu bj zj D ch

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 70 Voorkennis V-a Driehoek is een rechthoekige driehoek. Driehoek 2 is een gelijkenige driehoek. De oppervlakte van driehoek is 7 3 : 2 = 38,5 cm 2. De oppervlakte van driehoek 2 is 8 3 7,5 : 2 = 30 cm

Nadere informatie

sale opruiming solden

sale opruiming solden vt hftu vt ztt Bt Buy W1499,2,5-ztk Hv mt ttm vt ztt z f L tf 2,5-ztk Hv mt ttm (k f cht) vt ztt z f L tf 1499,- vf 2998, 3-ztk mt vt ztt tf vf 899,- vf 1599, 2,5-ztk mt vt ztt tf vf 799,- vf 1499, mj

Nadere informatie