Eilanden vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 05 december 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Eilanden Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Eilanden Vooraf Leerdoelen Het weer en het klimaat zijn op een eiland vaak anders dan op het vasteland. Ook binnen een eilandengroep of zelfs op één enkel eiland zijn er flinke verschillen. We bekijken het weer en klimaat van de Waddeneilanden in Nederland en van de Balearen en de Canarische Eilanden in Spanje. Aan het eind van deze opdracht: Kun je omschrijven waarom het weer en het klimaat op een eiland vaak anders zijn dan op het vasteland. Kun je het begrip microklimaat uitleggen. Kun je omschrijven hoe het weer en klimaat op de Waddeneilanden anders in dan in de rest van Nederland. Kun je een overeenkomst en een verschil noemen in weer en klimaat tussen de Balearen en de rest van Spanje. Kun je een overeenkomst en een verschil noemen in weer en klimaat tussen de Canarische Eilanden en de rest van Spanje. Eindproduct Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een kruiswoordpuzzel. Alle omschrijvingen hebben iets te maken met de inhoud van de opdracht. Beoordeling Je beoordeelt een puzzel van een klasgenoot. Bij het beoordelen kijk je of het goed invullen van de puzzel laat zien dat je de inhoud van de les begrepen hebt. Werkwijze Groepsgrootte De opdracht doe je in je eentje. Benodigheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig. Stap 1 Eilanden Het weer en het klimaat zijn vaak anders op een eiland dan op het vasteland. Als op een kleine schaal de omstandigheden anders zijn, spreken we van een microklimaat (micro = klein). Zelfs de klimaten van eilanden in een eilandengroep kunnen onderling behoorlijk verschillen. Dat hangt af van de geografie (de aanwezigheid van bergen bijvoorbeeld), de begroeiing, de overheersende windrichting en soms ook menselijk ingrijpen, zoals de stedelijke bebouwing. Dit beïnvloedt de temperatuur, het aantal zonuren en de hoeveelheid neerslag. We kijken achtereenvolgens naar de Waddeneilanden in Nederland, de Balearen (ten oosten van de Pagina 2

4 oostkust van Spanje) en de Canarische Eilanden (voor de westkust van Marokko, maar onderdeel van Spanje). Vragen 1. Welke omstandigheid bij een eiland heeft meestal een temperende invloed op het weer? 2. Welk weerselement zorgt vaak juist op een eiland voor extremere omstandigheden? Stap 2 De Waddeneilenaden De Waddeneilanden tellen vijf bewoonde eilanden: Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Verder horen nog enkele kleine onbewoonde eilanden tot de Waddeneilanden: Noorderhaaks, Richel, Grind, Rif, Engelsmanplaat, Simonszand, Rottumerplaat en Rottumeroog. De Waddeneilanden worden vaak genoemd in een weersverwachting voor heel Nederland: Maximumtemperatuur tussen 21 graden op de Waddeneilanden tot 26 in Limburg. Omdat er maar één officieel meetpunt voor temperatuur is op de eilanden (bij Hoorn op Terschelling) krijgen alle eilanden dezelfde weersverwachting mee, terwijl er grote verschillen kunnen zijn tussen de eilanden en tussen de noorden de zuidkant van de afzonderlijke eilanden. Het meetpunt staat op het strand, terwijl het achter de duinen (die op Vlieland net als op Terschelling wel 30 meter hoog kunnen zijn) een stuk warmer kan zijn. Bovendien staat daar veel minder wind. Temperatuur- en neerslagverschil tussen Nederland en de Waddeneilanden Pagina 3

5 De gemiddelde neerslag ligt op de Waddeneilanden lager dan in de rest van Nederland, maar ook tussen de eilanden zijn de neerslaghoeveelheden heel verschillend. Op Vlieland viel in augustus 2013 maar 16,9 mm, terwijl die maand er op Schiermonnikoog vier keer zoveel (60,8 mm) viel. In september van datzelfde jaar was het weer heel anders: 96,1 mm op Schiermonnikoog en 177,6 mm op Vlieland. In het najaar en de winter kan het guur zijn op de eilanden, met stormachtig weer en buien. Vooral op Texel ontstaan er makkelijk stapelwolken die uitgroeien tot pittige buien. Vraag 1. Waarom zouden er boven Texel makkelijker stapelwolken ontstaan dan boven de andere eilanden? Stap 3 Pagina 4

6 De Balearen De Balearen bestaan uit vier eilanden: Ibiza, Formentera, Mallorca en Menorca, zo n 150 kilometer van Valencia op het vasteland van Spanje. Mallorca is een groot eiland van 70 bij 100 kilometer, negen keer zo groot als Texel. Het eiland heeft enkele grote bergen en op de hoogste plekken kan het in de winter af en toe sneeuwen. De meeste neerslag valt ook op dit eiland (maximaal 650 mm per jaar, meestal tussen mm). Op de andere eilanden valt er minder (tussen de 400 en 500 mm). Zowel op het vasteland van Spanje als op de Balearen zijn de zomers lang, heet en droog. Maar terwijl de temperatuur in het binnenland ondraaglijk heet kan zijn, is de temperatuur op de eilanden ondanks de hitte van boven de 30 C- toch aangenaam. Dat komt door een lichtverkoelende zeebries die er altijd waait. Alle eilanden van de Balearen hebben veel zonuren per dag (in de zomer: 11 zonuren p/d), gedurende zo n 300 dagen per jaar. De zeetemperatuur is in de zomer C en daalt pas in november onder de 20 C. Vragen 1. Op Mallorca valt meer neerslag dan op de andere eilanden, maar ook op Mallorca zelf zijn de verschillen groot. Er valt meer regen aan de westkust dan aan de oostkust. Bekijk een geografische kaart van het eiland en probeer dan dat verschil in neerslag te verklaren. 2. Stel, je moet een toeristische folder voor de VVV van de Balearen samenstellen. Welke vijf onderwerpen zou je willen benadrukken en voor welke doelgroep? Stap 4 De Canarische Eilanden Hoewel de Canarische Eilanden staatkundig bij Spanje horen, liggen ze dichter bij Afrika dan bij het vasteland van Spanje. De zeven eilanden liggen voor de kust van Marokko. Van west naar oost liggen er: El Hierro, La Palma, La Gomera, Tenerife, Gran Canaria, Fuerteventura en Lanzarote. Het grootste eiland is Tenerife, zo n vier keer zo groot als Texel. Het klimaat wijkt af van het klimaat op het vasteland van Spanje. In de winter maanden is het meestal warmer dan in Spanje en in de zomer juist minder heet. Met één uitzondering: er kan een speciale wind waaien met zeer warme lucht, sirocco of calima genoemd. Door deze warme wind kan de temperatuur oplopen tot boven de 40 graden. Deze wind gaat gepaard met veel woestijnstof. Je kunt dan vrijwel geen hand voor ogen zien en door de extreme hitte is het extra onaangenaam. Een calima komt niet zo vaak voor en duurt nooit zo lang. Gemiddeld valt er maar zo n 300 mm neerslag per jaar op de eilanden, maar de verschillen zijn groot. Het natst is La Palma (800 mm in het oosten en 400 mm in het westen), het droogst is Fuerteventura met maar 110 mm per jaar. Fuerteventura is zo droog dat er kraanwater wordt gewonnen met behulp van ontziltingsinstallaties. El Hierro is vooral bekend vanwege de mist. Vooral de wat hoger gelegen dorpjes zijn bijna permanent in de mist gehuld. De temperatuur ligt daar ook lager dan op de andere eilanden. In de bergen kan het ook sneeuwen in de winter. Op de andere eilanden komt de temperatuur in de winter zelden onder de Pagina 5

7 15o C, maar meestal is het er rond de 20o C. Daardoor hebben de Canarische Eilanden vaak lenteachtig weer. Vraag Zoek op internet naar de sirocco of calima. Waarom is deze wind zo warm en uit welke windrichting zal deze komen aanwaaien? En waarom komt een calima op de Canarische Eilanden niet zo vaak voor? Stap 5 Extra opgaven Weer en klimaat Voor je aan de afsluiting van deze opdracht begint, maak je eerst de volgende toets. Vergelijk, na het beantwoorden van de vragen, jouw antwoorden met de goede antwoorden. Heb je vragen fout, zorg dan dat je begrijpt waarom je antwoord niet goed is. Eilanden maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/ van 5 Welke term wordt gebruikt om aan te geven dat het klimaat in een klein gebied (bijvoorbeeld een eiland) anders is dan in de rest van het land. a. eilandklimaat b. deelklimaat c. microklimaat 2 van 5 In de klimaatgrafiek wordt de temperatuur en neerslag op de Waddeneilanden vergeleken met de temperatuur en neerslag in de rest van Nederland. Pagina 6

8 Welk lijn hoort bij de temperatuur op de Waddeneilanden? a. rood b. paars c. licht blauw d. donker blauw 3 van 5 In de klimaatgrafiek wordt de temperatuur en neerslag op de Waddeneilanden vergeleken met de temperatuur en neerslag in de rest van Nederland. Welke kleur hebben de staven die de hoeveelheid regen op de Waddeneilanden weergeven? a. rood b. paars c. licht blauw d. donker blauw 4 van 5 Pagina 7

9 De Belearen zijn vier eilanden in de Middellandse zee ten oosten van Valencia. Op de Belearen is de temperatuur in de zomer vaak boven de 30 C. Toch is het er vaak aangenamer dan in het binnenland van Spanje. Wat is daar de verklaring voor? a. Door het gebergte op de eilanden is het koeler dan in het binnenland van Spanje. b. Er waait altijd een lichtverkoelende zeebries op de eilanden. c. Doordat de eilanden een stuk kleiner zijn, blijft de hitte minder lang hangen. 5 van 5 De zeven Canarische eilanden horen bij Spanje, maar liggen ten westen van Afrika. Het weer en klimaat op de eilanden wijkt af van het weer en klimaat op het vaste land. Waar of niet waar? In de wintermaanden is het op de Canarische eilanden kouder dan op het vaste land van Spanje. a. waar b. niet waar Stap 6 Eindopdracht: De Eiland Kruiswoordpuzzel Download het onderstaande document. Kruiswoordpuzzel Lever de ingevulde kruiswoordpuzzel in bij je docent. Kruiswoordpuzzel maken Bij een kruiswoordpuzzel vul je de letters van woorden in vakjes in. Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 05 december 2017 om 16:38 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau Leerinhoud en doelen Eindgebruiker Moeilijkheidsgraad Studiebelasting Trefwoorden VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Systeem aarde; Aardrijkskunde; Klimaat; leerling/student gemiddeld 2 uur en 0 minuten leerlijn, rerrangeerbare Gebruikte Wikiwijs Arrangementen Reisgids digitaal materiaal. (2017). Reisgids digitaal leermateriaal. Reisgids_digitaal_leermateriaal VO-, content. (z.d.). Extra opgaven vmbo-kgt34. mbo_kgt34 Pagina 9