De nije metoade. Frysk! Studio F-Line. groep 5 o/m 8

Transcriptie

1 De nije metoade Frysk! Studio F-Line groep 5 o/m 8

2 De útgongspunten fan de Studio F-line De belangrykste útgongspunten binne: 1. Op basis fan de tema s en de opbou fan Studio F 2. Gebrûk meitsjend fan Studio F-materiaal en oare learmiddelen 3. Underdiel taalfersoarging giet middels in adaptive game (Meunstertún) 1. Tema s en de opbou De opbou fan de metoade wurdt oanhâlden: 4 lessen om 1 tema hinne. De 8 tema s, sa t dy no ek brûkt wurde yn Studio F, wurde oanhâlden: Feest, Natuer, Taal, Tiid, Technyk, Keunst, Omjouwing en Sport. Foar groep 5-8 sjocht it der sa út: Tema Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Feest Merke Skoalreiske Jierdei Tradysjes Natuer Bisten It waar Fantasybisten Natuerkrêft Taal Lûden Byldtaal Poëzij Streektaal Tiid De klok It ferline No-tiid Takomst Technyk Fytse Bouwe Undersykje Utfine Keunst Tentoanstelling Wat in keunst! Foarstelling Musea Omjouwing Wenje It lânskip It hûs De buert Sport Wedstriden Fryske sporten Spulregels Sportferiening Per 4 lessen komt in útdaging, wêryn t op in betsjuttingsfolle wize oan de Fryske taal wurke wurdt. Dat wurdt ynlaat mei filmkes fan jonges of famkes dy t in útdaging oan de klasse jouwe. Der binne 2 soarten útdagingen: ien dy t ienfâldiger te organisearjen is yn de klasse en ien dêr t de bern ek foar nei bûten ta moatte, of minsken fan bûten nei de skoalle komme litte moatte. De útdagingen binne betocht troch de wurkgroep (ek mei help fan pabû-studinten) en te finen yn de taheakke. De Studio F-ûnderdielen sa t dy no binne, wurde oanhâlden. Yn les 1 komt in algemiene yntroduksje mei in petear by de besteande tema-praatplaat en entûsjasmearjende filmkes as ynlieding op it tema. De útwurking fan de lessen sjocht der sa út: Les 1 Utdaging (passend by it tema) mei filmke Besprekke opdracht/útdaging Praatplaat út it Studio F-boek en fragen Oare filmkes út de mediateek, passend by it tema Stavering middels Meunstertún (sjoch fierderop) Les 2 en 3 Opdrachten Nivoboeken Studio F (ferzje a en b) Stavering middels Meunstertún Wurkje oan de einopdracht

3 Les 4 Praktyske opdracht as tekst oanmeitsje Utsmiter Studio F Evaluaasje/toetsing De fragen by de praatplaat en de filmkes wurde op e nij besjoen en aktualisearre. De struktuer fan les 2 en 3, wêryn t learlingen selsstannich oan it wurk binne mei opdrachten, wurdt oanhâlden. De fjouwer nivo s wurde werombrocht nei twa nivo s, sadat it oersjoch better wurdt. Yn les 4 wurdt noch altyd mei de groep ôfsletten, mar no mei nije útdaagjende opdrachten, wêrby t de dosint of de learlingen kieze kinne hokker opdrachten sy útfiere sille. 2. Gebrûk meitsjend fan Studio-F materiaal en oare learmiddelen De metoade wurdt net yn syn gehiel digitalisearre (sa as earst it plan wie), mar oanpast. It freget ek om oare materialen as dat der no yn Studio F sitte. Wy meitsje gebrûk fan it materiaal fan Omrop Fryslân, fan Tsjek en fan oare wrâldoriïntearjende lesmaterialen dy t der foar it Frysk binne. De wurkgroep Studio F-line It materiaal fan Studio F wurdt noch wol brûkt. De tema s hawwe ommers ek it útgongspunt foarme. De materialen wurde foar 2 nivo s (kombinaasje fan nivo grien en giel en in kombinaasje fan nivo blau en read) digitalisearre en beskikber makke yn de digitale metoade. Yn lessen 2 en 3 fan de sykly fan 4 lessen wurkje de bern hjiroan. De ferhalen en útsmiters wurde dêr brûkt wêr t se oanslute by de útdagingen. 3. Taalfersoarging mei Meunstertún Foar it part taalfersoarging meitsje wy gebrûk fan Meunstertún. De bern wurkje yndividueel, digitaal en op eigen nivo en tempo oan de grammatika, wurdskat en stavering. Der is hurd wurke oan de nije game Meunstertún, spesjaal foar it basisûnderwiis. De game rjochtet him op de bern fan groep 5 en heger. It idee is dat de game ynsetten wurdt om adaptyf oefeningen te meitsjen en sa te wurkjen oan de taalfeardichheden. De game jout ek de mooglikheid foar direkte feedback. Yn it spultsje binne de spilers ferantwurdlik foar in soarte fan bistetún, mar dan mei meunsters. Dy meunsters hawwe allegear winsken. De bern dy t it spylje hâlde de meunsters en de besikers fan it park tefreden troch it dwaan fan taalspultsjes. 2

4 Yn Meunstertún wurdt boarte mei klanken (en letters), mei wurden, mei sinnen en mei betsjutting. Foar elk fan dizze kategoryen hawwe wy in stik as trije spultsjes betocht. Sa falle rymoefeningen ûnder it boartsjen mei klanken, oefeningen mei tiidwurden ûnder it boartsjen mei wurden en oefeningen mei sprekwurden ûnder it boartsjen mei betsjutting. De resultaten fan wêr t de bern oan wurkje, wurde ek troch it systeem byhâlden en kinne de dosint ynsjoch jaan yn wêr t de bern kwa nivo sitte en oft se help nedich hawwe. Figuer 1. Skermen fan Meunstertún. Hjirnei folgje in oantal skermen fan hoe t de metoade der op dit momint útsjocht. Dat feroaret de kommende tiid noch wol, mar it jout alfêst in aardich idee fan de ûnderdielen en de wurking fan it systeem. 3

5 It digitale systeem Figuer 2. Nije skermen foar edufrysk pû. Studio F is yndield per haadstik. Elk haadstik hat 4 lessen. De Studio F-line hat in metoadyske opbou. Per groep (5 o/m 8) steane 8 haadstikken klear. Elk haadstik bestiet út 4 lessen. Fan les 2 en 3 binne in a- en b-fariant. De nivoboeken (fan de metoade Studio F) blau en read binne kombinearre en giel en grien foarmje tegearre de oare fariant. Alle haadstikken hawwe deselde opbou. 4

6 Yn gearwurking mei Omrop Fryslân is in funksjonaliteit ûntwikkele wêrmei t alle útstjoeringen fan SkoalTV ek yn it learplatfoarm opnommen binne. Dat binne der no al mear as It is sa makke dat de nije útstjoeringen ek automatysk oan it systeem tafoege wurde. Figuer3. Foarbyld fan in útstjoering yn edufrysk. De útstjoeringen wurde opnommen yn de tema s en lessen. 5

7 Praktyske opdrachten en teasers Yn dizze tabel stiet in oersjoch fan alle haadstikken en tema s. Om in yndruk te jaan fan de praktyske opdrachten (einopdrachten les 4) en de teasers dy t derby hearre, binne haadstik 3 en 7 útwurke. Haadstik Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 1. Feest Merke Skoalreiske Jierdei Tradysjes 2. Natuer Bisten It waar Fantasybisten Natuerkrêft 3. Taal Lûden Byldtaal Poëzij Streektaal Opdracht A Opdracht A Opdracht A Opdracht A Hints mei bisten oan de hân fan Piter Wilkens De ljip. Dûnsje, bistetaal, lûden, ferlytsingswurdsjes. Sels in gedicht of rap betinke/skriuwe, opnimme as fideoklip en presintearje. De bern meitsje foto s (evt. tekeningen/ferslach) fan wat se oan Frysk fine/tsjinkomme op skoalle en op strjitte. Uteinlik moat elk bern (of groepke fan 2) minimaal mei 3 foto s (of beskriuwingen) komme. Dêrfan wurdt 1 presintearre yn de lêste les. Itensiede oan de hân fan in resept, sels it resept oersette. (fariaasje: streektaalnammen foar produkten opsykje en tafoegje!) Opdracht B Opdracht B Opdracht B Opdracht B Meitsje in kuier. Hokker bisten en oare gelûden hearst bûten? Nim safolle mooglik lûden op en spylje dêrnei Ried Itselde as A, mar dan foto s fan bûten ynstee fan út de klasse. Gedicht (of rap) útskriuwe en der in poster fan meitsje. Poster (mei namme?) echt ophingje yn in doarp. As in soarte fan Itensiede oan de hân fan in resept (tafoege) en mei in foto- of fideoferslach fêstlizze hoe t it resept ta stân komt. it lûd (Qmusic). Poëzy-guerrilla. Teaser(s) Teaser(s) Teaser(s) Teaser(s) Lûden hearre litte: ried it lûd. Setting as by Q-music Het geluid. De harker moat riede wat der te hearren is. Spanning opbouwe Hat it fout! Fraach oan de learlingen: Witte jim wol wat it lûd is? (Net allinich bistelûden). Famke sjit de holle en sjocht dan omheech: Tink om de holle Wat is dat no? Tink? Holle? Ah, tink om de holle, stom... (nei bern:) Hee, sjochsto ek wol ris ergens Frysk stean? Kinst dat fuort wol lêze, of tinkst soms ek: Wat stiet dêr no? Ik bin hiel benijd wat jimme allegear fine oan Fryske teksten op skoalle, op strjitte, thús, ja oeral... Yn it filmke wurdt de fraach steld: Kinsto ek rappe? Jongen/famke: Dichtsje saai? Tocht it net! Dat rappen eins in gedicht is, dat je rappe moatte op de beat... en dat je oer fan alles in gedicht of in rap meitsje kinne. (Rappe oan de hân fan poëzyposter om opdrachten te kombinearjen). 4. Tiid De klok It ferline No-tiid Takomst 5. Technyk Fytse Bouwe Undersykje Utfine 6. Keunst Tentoanstelling Wat in keunst! Foarstelling Musea Jonge en famke steane yn e keuken en meitsje harren favorite gerjocht klear. Se fertelle elkoar wat se dwaan moatte en hokker yngrediïnten se brûke. Wisten jim dat dit typysk Frysk is? Ik fyn dit iten echt it alderlekkerste en it is hielendal net muoilik om te meitsjen. Wat is eins dyn favorite gerjocht?

8 7. Omjouwing Wenje It lânskip It hûs De buert Opdracht A Opdracht A Opdracht A Opdracht A Yn watfoar hûs wennesto? En de rest fan de klasse? Meitsje tekeningen/foto s fan alle ferskillende huzen en beneam watfoar soart hûs it is (rychje, 2ûnder1 kap wenning, pleats ensafh.). Hoe sjocht it hiem derút? En de ynrjochting fan it hûs: hokker keamers hat it hûs? Presintearje de tekeningen / plattegrûn mûnling oan elkoar. Yn groepkes fan 2 wurkje de bern oan in kaart makke fan de buert. It mei mear rjochte wêze op de natuer of op de histoarje. Op de kaart wurdt troch bylden en stekwurden dúdlik makke watst tsjinkomme kinst. De bern ferkeapje (sabeare) harren eigen hús. It hûs fan de bern stiet te keap, se promoatsje harren eigen hûs. De bern meitsje yn groepkes fan 3 in aginda/kalinder foar ien of 2 moannen. Yn dy kalinder stiet wat der yn it doarp/de buert te dwaan is, mar se foegje (minstens) 1 ding ta dat se sels betocht hawwe. Yn de lêste les litte se inoars wurk sjen: komme de oare groepkes derachter wat echt is en wat net? Opdracht B Opdracht B Opdracht B Opdracht B Ien fan de alve stêden besykje (kuiertocht) en de skiednis (ynkl. wapen) fan de stêd untdekke. Of besjoch yn dyn eigen wenplak/buert de ferskillende hûzen. Hoe sjogge de hûzen der yn de buorren út en hoe yn de nijbou? De klasse makket in kuier mei in ekspert (boskwachter, waadrinner, stedsgids, histoarikus, fûgelwachter,...). De klasse betinkt sels wêr t sy mear oer witte en leare wolle fan wat der yn de buert te finen en te dwaan is en nimt kontakt op mei de ekspert. Yn les 4 wurdt de kuier makke. Nei it meitsjen fan de kar: petear: wa wit dêr mear oer? Hoe kinne wy dy berikke? Dan kontakt opnimme en útnûgje foar in ferhaal oer hoe moai t it dêr is... De bern hâlde in (ynterview) fraachpetear mei minsken dy t harren hûs te keap hawwe. Wêrom wolle de minsken ferhúzje? Hoe wurket it as je je hûs ferkeapje wolle? Eventueel: Besykje in hûs dat te keap stiet. Alternatyf: Freegje in makelaar yn e klasse, of gean der hinne. De bern dogge in ûndersyk nei wat minsken noch graach oan aktiviteiten foar it doarp /de buert ha wolle. Se sykje earst út wat der te dwaan is, en betinke dan in pear fragen dy t se stelle moatte oan minsken út de buert/it doarp. Yn de lêste les wurdt dúdlik wat de ideeën binne. Dan noch de fraach: wat dogge wy hjir mei? Teaser(s) Teaser(s) Teaser(s) Teaser(s) Twa bern litte harren hûs sjen yn it filmke. Ien learling wennet yn de stêd en in oare yn in doarp (pleats / frijsteand hûs). Watfoar hiem ha se? Hoe sjocht it hûs der fanbinnen út? Wat fine se moai oan it wenjen yn dat hûs. Fraach oan de klasse: wy hawwe ús hûs sjen litten, mar no binne we toch wol benijd nei jim hûs. Hoe wennesto?! Jonkje sjocht nei in kaartsje: doe gongen wy dêr lâns, en dêr stie in âlde mole. En doe rjochttroch en dêr wie dy tsjerke. (Nei de kamera :) Ik tink dat dit ien fan de moaiste plakjes fan Fryslân is. Of kensto ek in moai paad? Ik bin benijd... Yn it filmke wurdt de fraach steld: Hoe kinsto dyn hûs ûnder de oandacht fan e minsken bringe, sadat it gau ferkocht wurdt en jim ferhûzje kinne nei in nij hûs? Jonge/ famke : Wy hawwe ús hûs no mear as in jier te keap... ús heit en mem wurde der net fleuriger fan... We hawwe al safolle belangstellenden hân wer alles netsjes en oprêde...hoefaak ik no al myn keamer opromme ha...mar it wurdt mar net ferkocht... Kinne jim my helpe? 8. Sport Wedstriden Fryske sporten Spulregels Sportferiening Famke: Wat sil ik yn de fakânsje ris mei myn mem dwaan, we soene tegearre noch in dei wat leuks dwaan. (Se sjocht nei in kalinder). It doarpsfeest komt, der is in fancy-fair... (nei de kamera): Wat is der in soad te dwaan hjir, dat wist ik net iens... Best handich, sa n oersjoch...