AFDELING HERENTALS Lesgever: Bert Peers Tekst: Bert Peers

Transcriptie

1 1 AFDELING HERENTALS Lesgever: Bert Peers Tekst: Bert Peers Siergrassen: soorten, onderhoud

2 2 1.Waarom siergrassen in de tuin? ze zijn sterk en duurzaam; ze zijn aantrekkelijk het hele jaar door; ze zijn makkelijk te combineren met vaste planten en versterken elkaar door het contrast; ze zijn rustgevend met een boeiende beweeglijkheid; ze kunnen repeterend/herhaald geplant worden en zorgen dan voor rust, ritme, verbinding en harmonie; ze zijn als bodembedekker, solitair en haag te gebruiken; ze zijn compact/gesloten of open/transparant; ze kunnen in de zon of schaduw; in zandgrond of klei; in de volle grond of in pot/kuip Siergrassen zijn er onder vele vormen, gaande van klein en traag groeiend tot zeer groot, hoog en zeer snelgroeiend. Weet wat je wil, er is zeer veel verkrijgbaar.

3 3 2.Enkele soorten: * Penisetum alopecuroides in meerdere variëteiten (lampepoetsersgras) * Miscanthus in vele soorten (prachtriet) * Carex in vele soorten * Imperata cylindrica 'Red Baron' of japans bloedgras * Festuca in vele soorten * Panicum Virgatum North Wind - vingergras * Molinia arundinacea 'Karl Foerster' (pijpestrootje) * Stipa tenuifolia en vele andere 3.Siergrassen planten Siergrassen doen het de laatste jaren erg goed. Ze duiken op in de meest uiteenlopende tuinontwerpen, van klassiek tot exotisch. Met siergrassen kan u alle kanten op. Het aanbod is enorm. Voor elk type tuin bestaat er wel een gepaste

4 4 variëteit. Waar dient u op te letten wanneer u siergrassen gaat planten? De meeste siergrassen doen het goed op een voedzame, vochtige maar goed doorlaatbare bodem. Voorzie een plekje waar voldoende zon aankan. De meeste hebben graag een zonnige standplaats. Vele siergrassen en zeker diegene die goed tegen de droogte kunnen hebben een vrij diep wortelgestel. Het is best dat je voor de aanplant de bodem goed diep bewerkt. Best is 2X de diepte van een spade Verwerk in de bodem een ruime hoeveelheid compost of ander organisch materiaal. Maak een plantputje dat iets dieper is dan de hoe de plant in het potje stond. Haal de plant voorzichtig uit het potje en haal de wortels wat los. Zet de plant nu in het putje en vul aan met grond. Vul eventueel de plantput niet volledig en geef ruim water. Als het water ingetrokken is kan je verder aanvullen. Let zeker in het eerste jaar dat de planten voldoende water hebben. Giet bij indien de grond echt droog aanvoelt.

5 5 Planten kan je bijna jaarrond. Als je de planten koopt staan ze in een potje. Maar je kan ook de planten verplanten of je kreeg ze van vrienden of buren. Deze planten hebben blote wortel. Deze verplant je best in het najaar (okt. - nov.) of in het vroege voorjaar (mrt. - apr.) Deze plantperiodes zijn niet lukraak gekozen. In najaar planten zorgt ervoor dat de wortel nog wat kan groeien voor de winter invalt. De plant staat in het voorjaar reeds vrij sterk. Als je in het voorjaar plant, zullen de planten vrij snel vertrekken en hoeven ze niet stil te staan gedurende de winter. 4.Onderhoud gedurende het jaar. * De meeste grassen zijn zeer makkelijk in onderhoud. Tijdens het groeiseizoen heb je er geen werk aan. Enkel goed controleren dat er geen onkruid of wild gras tussen groeit. Dit kan zeer vervelend zijn, zeker als het onkruid tussen het gras zelf groeit. Siergrasplanten groeien beter als ze geen concurrentie krijgen van onkruid. In de lente is een paar keer schoffelen voldoende om de éénjarige onkruiden te

6 6 verwijderen. Pas op voor jonge siergrassen. Soms staan ze midden tussen onkruid die tot dezelfde familie behoren. Het strooien van houtsnippers, schorssnippers of gehakseld snoeimateriaal van andere siergrassen remt de groei van onkruid. Soms groeit er ineens een wilde grassoort in het midden van de siergras. Verwijder het zo snel mogelijk. Als de wilde grassoort te veel doorgegroeit is kunt u alleen nog de siergras doorsteken om zo het onkruid te verwijderen. * Eventueel(!) kan je tijdens het vroege voorjaar een bemesting toepassen. Deze is best te doen met compost of gedroogde koemest of een andere organische bemesting. Deze geeft traag zijn voeding vrij en zo profiteert het gras maximaal van de voedingstoffen. Het bodemleven is hiermee ook geholpen. Als je kiest voor een handelsmeststof kijk dan even of er een ruime portie kalium aanwezig is voor een stevige plant. De dosis die nodig is hangt af van de inhoud. Meestal staat dit op de zak. Een voorbeeld: DCM mest voor siergrassen en bamboe: 0,8 tot 1,2 kg per 10m²

7 7 Een extra portie lavameel en basaltmeel zorgt voor sterke planten. Dit door de magnesium en silicium die er in zitten. Ook hier hangt de dosis af van de fabrikant (vb. DCM pholin basaltlavameel: kg /100m²) Maar bemesting is niet altijd nodig. Meerdere grassen houden juist van een bodem die niet te veel bevat. Als ze een overbemesting krijgen komen ze juist niet goed op kleur of krijgen ze teveel blad. Verwen ze dus niet te veel. Je hebt ze namelijk in de tuin staan omdat ze mooi zijn en weinig onderhoud vragen! * Snoeien: We delen voor de snoei de grassen in, in twee groepen nl. De groenblijvende en de bladverliezende. De groenblijvende grassen vragen geen echte snoei. Je kan best na de winter de planten even opfrissen door de dorre bladeren eraf te halen. Eventueel de halmen van vorig jaar knip je ook weg. De bladverliezende kan je best vlak na de winter (maart) snoeien. Je knipt al het dorre weg. Dit mag zeer kort. Ze lopen

8 8 vanaf de grond terug uit waardoor een lange snoei enkel hinderlijk is. Geheel snoeien, elk jaar (afstervende siergrassen) Afstervende siergrassen moet men elk jaar geheel snoeien. Tussen de 5cm en 25 cm boven de grond, afhankelijk van de grootte van de plant. Bijvoorbeeld Miscanthus, Pennisetum, Cortaderia, Molinia, Calamagrostis en Panicum. Geheel of deels snoeien, indien nodig (wintergroene siergrassen) Sommige wintergroene siergrassen vertonen na de winter lichte schade en kan men deels of geheel snoeien. Bijvoorbeeld sommige Festuca soorten en Poa Labillardieri. Niet snoeien (groenblijvende siergrassen) Deze grassen zijn zelfs na een lange strenge winter nog steeds overwegend groen. Het is alleen nodig enkele beschadigde en lelijke bladeren te verwijderen. Bijvoorbeeld sommige Carex, Festuca, Juncus en Luzula soorten Eind Februari snoeien: Calamagrostis Acutiflora Overdam (Bont struisriet) - Geheel snoeien, 10cm boven de grond. Carex Muskingumensis (Zegge) - Geheel snoeien, 15cm boven de grond. Dactylis Glomerata Variegata (Kropaar) - Geheel snoeien, 15cm boven de grond. Deschampsia Cespitosa (Ruwe smele) - Geheel snoeien, 20 cm vanaf de grond. Eragrostis Eliotii Blue Eros (Liefdegras) - Slechte delen wegsnoeien. Festuca Glauca Intense Blue (Blauw zwenkgras) - Slechte delen afsnoeien, de onderste bladeren. Festuca Mairei (Zwenkgras of schapengras) - Verdroogde delen afsnoeien, indien nodig geheel snoeien, 25 cm vanaf de grond. Koeleria Glauca (Fakkelgras) - Slechte delen wegsnoeien. Luzula Nivea (Sneeuwwitte veldbies) - Bloeiaren wegknippen. Melica Ciliata - Geheel snoeien, 10 cm vanaf de grond. Miscanthus Sinensis Flamingo (Prachtriet) - 15 cm boven de grond. Poa Labillardieri (Beemdgras) - Indien nodig, geheel of gedeeltelijk snoeien. Bij geheel ongeveer 25 cm boven de grond. Stipa Fenuissima Pony tails - Geheel snoeien, 10 cm vanaf de grond. Begin Maart snoeien: Briza Media Limouzi - Geheel snoeien, 10 cm vanaf de grond. Calamagrostis Brachytricha (Struisriet) - Geheel snoeien, 15cm boven de grond. Calamagrostis Acutiflora Karl Foerster (Struisriet) - Geheel snoeien, 20cm vanaf de grond. Panicum Virgatum Hänse Herms (Vingergras of Kopergierst) - Geheel snoeien, 10cm boven de grond. Bij onderhoud hoort ook het snoeien van siergrassen.

9 9 Er zijn diverse manieren om siergrassen te snoeien. Meestal noemt men hierbij het gebruik van een snoeischaar. Er zijn echter ook nog andere en snellere manieren om siergrassen te snoeien. Snoeischaar Het beste blijft natuurlijk met een scherpe snoeischaar. De stengels worden netjes en strak afgeknipt en je kan goed de hoogte bepalen waar je moet snoeien. Als de collectie van siergrassen echter wat uitbreid, wordt dit soms een onmogelijke zaak. Met een snoeischaar kan je slechts enkele stengels en ten hoogste een klein bosje snoeien. Je krijgt na verloop van tijd kramp in je handen en het gaat niet eens zo snel. De grootte van de plant wordt soms ook een probleem. Een reuze siergras als de Cortaderia Selloana snoei je niet zo gemakkelijk met een klein snoeischaartje. Je kan natuurlijk een grote snoeischaar nemen. Horizontaal knippen vlak boven de grond met een grote snoeischaar is echter ook niet zo handig. Heggeschaar Met een heggeschaar gaat het al een stuk sneller. Vooral als je een redelijk formaat gebruikt. Met een heggeschaar is horizontaal snoeien ook geen probleem. Eigenlijk zijn ze hier zelfs voor gemaakt. Met een heggeschaar kan je heel strak en netjes snoeien. Zelfs stengels die opzij zijn gevallen kan je makkelijk wegsnoeien. Je kan een pol eventueel ook mooi rond snoeien. Het nadeel is dat een heggeschaar "kauwd". De stengels worden dus niet scherp en strak afgeknipt. Hierdoor zou sneller rot kunnen onstaan. Bosmaaier Bij zeer grote hoeveelheden grassen gebruiken sommige mensen een bosmaaier. Ze gebruiken hierbij een mes in plaats van een touwtje. Het mes is eigelijk bedoeld om bijvoorbeeld riet mee te maaien. Het voordeel hierbij is dat het zeer snel gaat. Het mes zou de stengels af moeten snijden. Als het mes echter wat bot wordt of het moet grote hoeveelheden verwerken "slaat" het mes de stengels eraf. De stengels worden niet scherp en strak afgeneden en een deel knikt. Hierdoor zou ook sneller rot kunnen onstaan. Een ander nadeel is dat de afgesneden stengels over de ander siergrassen vallen. Even wat gesnoeid gras aan de kant leggen is ook geen optie. Een bosmaaier leg je niet even aan de kant om het daarna na 20 seconden weer te starten en te bevestigen aan je gordel. Je ziet hierdoor niet meer wat je wel en niet gesnoeid hebt en je zou een verkeerde plant of andere siergras mee kunnen snoeien. Bij een bosmaaier is het ook moeilijk om op verschillende hoogtes te snoeien. Gebruik bij apparaten als de bosmaaier en de heggeschaar altijd de juiste Persoonlijke Beschermings Middelen.

10 10 *Vermeerderen: Siergrassen zijn overwegend makkelijk te vermeerderen. Siergrassen kan je goed vermeerderen door te delen of door het kweken van zaden. Het nadeel van zaaien is dat je begint

11 11 bij een heel klein plantje. Één keer te droog of te nat, een klein beetje te koud of te warm en al je moeite is voor niets geweest. Bij delen en splitsen van de pollen is de kans veel groter dat de vermeerdering slaagt. Als de plant een jaar of drie is kan de pol in twee of drie delen gesplitst worden. Steek met een scherpe spade, terwijl de pol nog in de grond staat, de plant in twee of drie delen. Hoe groter het deel is wat overblijft, hoe groter de kans op slagen. De beste periode om ze te delen is in het voorjaar. Net voor de planten beginnen uitlopen. Haal de pol uit de grond en deel hem in meerdere stukken. Zorg dat elk deel een goed wortelgestel heeft en kijk goed dat er meerdere groeipunten aanwezig zijn. Plant enkel de mooie stukken opnieuw uit. Zet ze zodanig dat de groeipunten net boven de grond komen. Indien de grond droog lijkt kan je best even gieten.

12 12 Dit delen kan je ook doen als de plant na jaren niet meer zo mooi groeit. Het komt vaak voor dat het midden van de plant niet meer uitloopt. Dit deel is versleten. Haal in het voorjaar de pol uit de groen haal de buitenste delen (goede) eraf en plant deze terug. Het oude, versleten deel gooi je weg Zo heb je terug jonge planten. Siergras in pot voor buiten en binnen In plaats van siergrassen planten in de tuin kan je ze ook prima plaatsen in een pot. Voor mensen die een kleine tuin hebben of zelfs helemaal geen tuin is dit een goede optie. Bij mensen die wel een

13 13 grote tuin hebben is een siergras in pot een decoratief element. Siergrassen in pot kan je ook prima binnen in huis plaatsen. Net als andere planten in pot hebben grassen in pot genoeg water en bemesting nodig. Voor bemesting neemt men het best de langdurig werkende staafjes of bolletjes. Midden in de zomer is 1 keer per dag water geven nodig. Het is niet erg als je dit een keer vergeet. Siergrassen zijn sterke planten en kunnen dit wel verdragen. Neem bij het planten een pot die minstens twee keer groter is dan de kluit. Doe onderin eventueel een laagje hydrokorrels. Voor grassen die een voorkeur voor goed gedraineerde grond hebben, gebruiken we onbemeste plantaarde, gemengt met zand. Grassen met een voorkeur voor vaste, koele grond kan men planten in bemeste tuinaarde of

14 14 onbemeste plantaarde gemengt met tuinaarde of compost. Wat voor pot en welk siergras Potten zijn verkrijgbaar in vele soorten en modellen. Van rond tot recht, klein en groot, tot soms raar gefantasseerde modellen. Je kan kiezen uit vele kleuren en uit verschillende materialen. Enkele keuzes: Groot of klein Rond,vierkant, langwerpig of een ander gefantaseerd model Een hoog of laag model Diverse kleuren Steen, kunststof of een natuurlijk materiaal zoals riet Siergrassen zijn ook verkrijgbaar in verschillende soorten en modellen. Enkele keuzes hierin zijn: Groot of klein Ronde vormen en strak rechtop groeiende vormen. Laagblijvende en hoog groeiende soorten Diverse kleuren in blad en bloem zoals groen, geel, wit, zwart, rood, bruin en paars

15 15 Veschillende bloeiwijzen, van kleine iele arentjes tot enorme volle bossen met aren. Voor siergras in pot kan je het beste een polvormende plant nemen. Neem voor buiten een goed winterharde soort of plaats de pot in de winter binnen. Voor binnen kan je het best een groenblijvend of wintergroen siergras nemen. Als je meerdere potten wilt plaatsen, zorg dan dat je niet te veel verschillen hebt. Neem bijvoorbeeld één kleur maar wel verschillende vormen. Neem liever wat minder en groter dan te veel en te klein. Dit zorgt voor rust en eenheid in de tuin, op het terras en binnen. Zorg bij de keuze van het siergras juist voor een contrast met de pot. Neem bijvoorbeeld een ronde,bolle pot met een strak rechtop groeiende siergras. Als het contrast in vorm niet al te groot is, zorg dan voor contrast in kleur. Contrasten in groottes zijn niet aan te bevelen. Te kleine siergrassen in te grote potten en andersom is niet mooi.

16 16 Op de foto hiervoor: Pot:Groot, rond, bol en groen. Siergras Carex Buchananii: Ook groot, rond, bol maar roodbruin van kleur. Carex Buchananii is goed winterhard en groenblijvend (eigelijk roodbruinblijvend). Deze combinatie buiten op het terras heeft de lange, strenge winter van 2009/2010 goed doorstaan. Problemen (ziekten en plagen) De meeste siergrassen hebben geen problemen. Hier en daar komen wel eens enkele problemen voor. Maar dit is eerder uitzonderlijk. Roest

17 17 Roest wordt veroorzaakt door een schimmel en is zichtbaar als oranje, roodbruine of zwartbruine vlekjes. De verkleuring is een reactie van het aangetaste bladweefsel op de schimmelinfectie. Deze ziekte treedt voornamelijk op bij warm en vochtig weer. Voorkomen en bestrijden van roest is vrij lastig. Wanneer roest in het beginstadium wordt ontdekt kun je verspreiding beperken door de aangetaste bladeren/plantdelen te verwijderen. Verdere verspreiding kun je voorkomen door voorzichtig te zijn met watergeven. Geef de planten bij de wortel water en zorg dat er geen water op de (geïnfecteerde) bladeren valt. Biologische bestrijding is mogelijk doormiddel van compost-thee (compostmengel wellen of weken in water), dit zal je herhaaldelijk moet gebruiken voor het bestrijden van roest. Grassen waarbij roest voor kan komen zijn oa Carex panicea, Calamagrostis brachytricha, Calamagrostis acutiflora Karl Foerster, Calamagrostis acutiflora Overdam, Calamagrostis acutiflora Avalanche, Deschampsia cespitosa en Helictotrichon sempervirens Bladluizen Bladluizen kunnen er voor zorgen dat sommige grassen geel verkleuren (Carex

18 18 comans Frosted curls) of dat de planten minder hard groeien. Er zijn diverse biologische bestrijdingsmiddelen voor luizen zoals van Ecostyle Spruzit-R. Bladluis komt voornamelijk voor bij Carex comans Frosted Curls, Carex comans Bronze Form, Carex buchananii, Carex caryophyllea The Beatles, Carex elata Aurea en Stipa tenuifolia. Bladvlekken ziekte Bladvlekkenziekte is een schimmelaantasting en treedt op bij vochtig en warm weer. Kenmerkend voor deze ziekte zijn bruine vlekken met een gele rand en aan de onderzijde van deze vlekken bevindt zich vaak groene tot bruine schimmelpluis. De aangetaste bladeren vallen in de meeste gevallen af. Verspreiding van plant op plant vindt plaats door (regen) water en in de plant zelf wordt de schimmel door de vaatbundels getransporteerd. Maatregelen die u zou kunnen nemen zijn bijvoorbeeld: Bladresten regelmatig opruimen. Opletten met water geven, liefst water geven bij de wortel van de plant zodat het water niet in aanraking komt met besmette bladeren.

19 19 Compostthee!, aftreksel van heermoes. Bladvlekkenziekte komt vaak voor bij Carex comans Snowline, Carex oshimensis Evergold en Hakonechloa macra Aureola. Engerlingen Engerlingen zijn de larven van de mei-, juni- en rozekevers. Die heeft u op een warme zomeravond mogelijk wel eens gehoord als ze door het licht aangetrokken tegen het raam aan vliegen. Ook deze larven vreten zich een weg door de wortels van uw gazon. Als u een stuk aangetast gazon openklapt, zijn de engerlingen door hun opvallende roomkleurige, gekrulde vorm gemakkelijk te herkennen. Engerlingen zijn normaal te vinden in zand- en kalkrijke grond. Net als bij de emelten komt de schade niet alleen van de larve, maar ook van vogels en andere wilde dieren die zich na het loswoelen van het gazon, aan deze larve tegoed willen doen.

20 20 Levenscycli engerlingen April tot juni Volwassen kevers duiken op uit het gazon. Zij voeden zich met fruit, bladeren en bloemen en leggen gedurende enkele weken elke avond een aantal eieren. De eieren komen binnen vier tot zes weken uit, waarna de engerlingen zich direct beginnen te voeden met de wortels van het gazon. Winter In de winter ontwikkelen de larven zich volledig en wroeten zich diep in grond om te overwinteren. Zodra de grond opwarmt beginnen ze weer te eten aan de wortels van het gazon. Met volledig volwassen larven van vier cm groot kan dat resulteren in grote schade aan het gazon, verergerd door de schade die wordt aangericht door de vijanden die de larven eten. Laat voorjaar Volwassen larven worden korte tijd inactief wanneer zij verpoppen. Met de volwassen kevers die rond april/mei uit de grond komen start de levenscyclus opnieuw.

21 21 Bestrijding met aaltjes' Aaltjes of nematoden gaan op zoek naar engerlingen (=larve van de rozenkever of sallandkever) die aanwezig zijn in de wortelzone. Ze dringen binnen in de larven en zetten een bacterie vrij. Een aangetaste engerling verkleurt roodbruin en sterft binnen de 2 dagen. De aaltjes vermenigvuldigen zich in de larve. Wanneer deze engerling ontbindt, verspreidt zich een nieuwe generatie nematoden. Voor een snelle en doeltreffende bestrijding moet de vochtigheid van het substraat hoog zijn en mag de temperatuur niet dalen onder 12 C gedurende 2 weken na de toepassing.

22 22 Toepassingsperiode: toepassen in 2 periodes: april / mei augustus eind september Dosering: 0,5 1 miljoen aaltjes per m². Bestellen: Je kan deze nuttige insecten bestellen bij één van de AVEVEverkooppunten of andere tuincentra. Binnen de 10 dagen worden deze aaltjes geleverd (per post, in winkel), als klei-formulatie. Afhankelijk van de verpakking bevat deze 5, 10 of 50 miljoen aaltjes (resp. voor 10, 20 en 100 m² te behandelen oppervlakte). Door vermenging met water worden de nematoden in suspensie gebracht. Deze suspensie dien je over de te behandelen

23 23 oppervlakte te verspreiden. Vragen?