Zeg tegen de gemeenschap: wees heilig, want Ik, jullie God, ben heilig

Transcriptie

1 Zondag 9 juli 2017 Voorganger: br. Gé Prangsma Organist: dhr. Anton Visser m.m.v. Carine Blanken - altviool Dienstdoende koster: zr. Nienke Schonenberg- Prangsma Vanaf 9:45 uur is er gelegenheid tot stilte en inkeer ter voorbereiding op de dienst. Zeg tegen de gemeenschap: wees heilig, want Ik, jullie God, ben heilig Orgelspel Andante uit Sonate in f-moll - P. Nardini gevolgd door een moment van stilte SAMENROEPEN Welkom Aansteken van de kaarsen Zingen: lied 146c: 1,2 en 3 Alles wat adem heeft, love de Heer (staande) Bemoediging Zingen: lied 146c: 5, 6 en 7 (hierna gaat de gemeente zitten) Stilte en gebed Zingen: lied 317 Grote God, Gij hebt het zwijgen HOREN Eerste bijbellezing: Leviticus 19: 1, 2, 17, 18 en 33 Zingen: lied 313 Een rijke schat van wijsheid Tweede bijbellezing: Lucas 6: Zingen: lied 275 Heer onze Heer, hoe zijt Gij aanwezig Overweging

2 Stilte Orgelspel: Largo uit Sonate in g-moll - H. Eccles DELEN Gebeden (voorbeden / stil gebed / Onze Vader- te vinden voorin het Liedboek ) Open ruimte (o.m. reacties op wat u gehoord heeft, de predikant of KR lid komt met de microfoon naar u toe). Zingen: lied 1010 Geef vrede, Heer, geef vrede (staande) Uitzending en zegenbede Gezongen Amen Orgelspel, Andante & Allegro uit Sonate in G-dur - B. Marcello collecte Mededelingen Collecten: de eerste collecte is voor het inloophuis in Almere. Het inloophuis is een initiatief van de Doopsgezinde Zending. Doel is: vanuit kerkelijke betrokkenheid present zijn in de Stedenwijk en een bijdrage leveren aan de verbetering van de leefbaarheid voor buurtgenoten en de andere inwoners van Almere. De tweede collecte is voor het werk in de Doopsgezinde Gemeente Utrecht. Na de dienst is er koffie en thee in de Gemeentezaal. Iedereen is van harte welkom. Om uur komt de PR Commissie bij elkaar in de Steenen Camer. In de komende 6 weken van de zomervakantie is het Kerkelijk Bureau beperkt bereikbaar. Agenda: Volgende dienst: zondag 16 juli 2017, voorganger: ds. Margo Trapman Op maandag 10 juli om uur vergadert de Beleidscommissie in de Steenen Camer Op woensdag 12 juli om uur komt de Archiefcommissie bijeen in de Steenen Camer.

3 Zusters en broeders, In Midden Nederland zijn de schoolvakanties dit weekeinde begonnen. Het is dus vakantietijd, tijd om te spelen, om te luieren, maar ook tijd om te lezen, na te denken, op pad gaan om nieuwe dingen te ontdekken en daarover en nog een heleboel andere zaken weer iets nieuws te leren. Zelf was ik de afgelopen tijd bevoorrecht: ik kon al een tijdje vakantie vieren op een rustige plek, ik kon ook veel lezen in boeken die daar al een tijd op lagen te wachten. Sommige boeken al meer dan een jaar, maar nu eindelijk gelezen. Sommige van die boeken waren leerzaam, ja zelfs zeer leerzaam vanwege allerlei nieuwe inzichten. Inkijkjes ook in andere culturen, in hoe daar over dingen gedacht en daarnaar geleefd wordt. Sommige andere boeken waren ook verontrustend, omdat op deze wereld het overal lang niet altijd koek en ei is. Integendeel: droogte, dus honger, oorlog, machtspelletjes. Soms geschiedenis, soms nog hoogst actueel. Maar al die boeken stemden ze tot veel nadenken. Tijdens Oerol op Terschelling zag ik ook een inspirerende voorstelling gebaseerd op een boek van Ibsen, die speelde in 1877 maar met een knipoog naar onze tijd, naar 2017, 140 jaar later. Uit die voorstelling bleek dat in die 140 jaar mensen en de geschiedenis maar heel weinig veranderen. Niets nieuws onder de zon dus. Waarom wist ik van al die gebeurtenissen en geschiedenissen zo weinig of eigenlijk niets? Waarom zijn in die beschreven culturen normen en waarden zo heel anders dan wij hier gewend zijn? Wat is de reden dat volken sommige gebeurtenissen uit hun geschiedenis verzwijgen, ontkennen, of juist mooier maken dan ze met de kennis van nu lijken te zijn? En zo, al mijmerend, kwamen de gelezen Bijbelgedeelten in mijn gedachten boven drijven: Het blind zijn uit het verhaal van Lucas: dat blind zijn betekent in mijn beleving ook: onwetend zijn, iets niet weten, iets niet kennen, waardoor er allerlei valkuilen ontstaan bij de keuzes die je in het leven maakt. Pas als iemand zich alles eigen heeft gemaakt, zal hij de gelijke zijn van zijn leermeester. Maar, zo vraag ik mij dan af: lukt je dat ooit allemaal in één mensenleven? Kun je je, kan ik mij, alles eigen maken in één enkel mensenleven? Alles. Zo blijft voor mij dan de boodschap staan: er valt heel veel te leren, heel veel bij te leren ook. Er valt ook heel veel te zien, waar te nemen. Gewoon alleen maar waar te nemen, feiten te registreren zonder er meteen over te oordelen. Eerst maar leren en dat oordelen, dat waarde aan iets toekennen, dat komt later wel. Pas als je alles weet, kun je samenhangen ontdekken. Pas als je alles weet, kun je gewoontes en normen en waarden van andere mensen, van andere culturen in een context plaatsen. Als je de achtergronden daarvan niet kent, kan dat alleen maar bevreemding opwekken. En het afzetten tegen vreemdelingen met die gewoonten is dan gevaarlijk dichtbij. Ook als het vreemdelingen betreft die soms al jaren lang bij ons wonen. Een paar van de boeken die dit bij mij opriepen wil ik u noemen, vooral omdat de inhoud raakt aan wat we deze weken om ons heen zien gebeuren. De Vlaamse psychiater Dirk de Wachter krijgt allerlei mensen met zeer uiteenlopende problemen en vragen in zijn spreekkamer en hij vraagt zich af wat er toch misgaat in onze huidige maatschappij. Zo legt hij in zijn recente boek de criteria die psychiaters gebruiken om tot de diagnose Borderline te komen langs allerlei waarnemingen uit zijn praktijk. En komt tot de onthutsende conclusie dat onze hele westerse maatschappij wel één grote borderliner lijkt of zelfs blijkt te zijn. Alles is onder economische regels gebracht: wat is de waarde in Euro s, wat is de waarde in dollars?

4 Maar heel veel van de normen en waarden die we zeggen te koesteren, zijn helemaal niet in geld uit te drukken: zorg, betrokkenheid, empathie, respect, onderwijs. Die zijn geen van alle in geld te waarderen. En dus lijken die normen en waarden helemaal niet meer van belang te zijn, met alle gevolgen van dien. Ayaan Hirsi Ali, Betsy Udink en koningin Noor van Jordanië beschrijven ieder in hun eigen woon- of leefomgeving de geschiedenis en de achtergronden van die geschiedenis van hun volken en hun omgeving. En ze beschrijven hoe die volken, stammen, families daarmee omgaan. Veel daarvan is bij ons vaak onbekend, maar door die verhalen te lezen, ga je steeds meer begrijpen waarom mensen soms huis en haard verlaten en op reis gaan, al dan niet gedwongen door de omstandigheden: oorlog, honger, klimaatverandering, economische malaise, noem de oorzaken maar op. Hoe word je als ontheemde op zoek naar veiligheid dan ontvangen in een nieuwe omgeving, waarvan je hoopt dat die een nieuw vaderland zou kunnen worden, waarvan je de gewoontes niet kent. Een omgeving die jouw gewoontes ook niet kent en waar men niet weet en niet in de gaten heeft, wat jij niet weet. Hoezo normen en waarden? Groter kunnen de verschillen en dus de misverstanden vaak nauwelijks zijn. En dan lezen we bij Leviticus die bekende woorden: Vreemdelingen behandelen zoals je je eigen inwoners behandelt? Was het maar waar: hoezo normen en waarden, ongelijkheid en discriminatie lijken het in onze maatschappij eerder te winnen dan die gelijke behandeling. Ook dat komt weer terug in die ontluisterende analyse van de Wachter: langs de criteria die een psychiater gebruikt voor de diagnose van borderline is onze maatschappij een borderliner! En één van de gevolgen daarvan is, dat aandacht voor elkaar, voor anderen, cultuur, natuur, geaardheid, leeftijd vaak ver te zoeken is. Dat mensen vaak geen idee hebben hoe in een bepaalde situatie te handelen. Of dat nu thuis is, op straat of in de wijde wereld. En dan doen mensen maar wat voor de voeten komt: vluchtelingen uit zee halen, wetten maken over zelfbeschikking bij zgn. voltooid leven om maar een paar actuele vraagstukken te noemen. Natuurlijk, dit soort zaken zijn niet makkelijk en ze zijn zeker niet 1, 2, 3 op te lossen. Maar kennen we de achterliggende oorzaken eigenlijk wel en willen en kunnen we iets doen aan de oorzaken? Oh, zeker. Als er ergens honger is, brengen we er brood en vissen naar toe. Maar zou landbouwonderwijs, gereedschap en vistuig niet een veel duurzamere vorm van hulp kunnen zijn? En, ook maar een willekeurig voorbeeld, sommige bedrijven leveren zaad, maar van de oogst die daarvan komt, kan alleen gegeten worden, kiemend zaad voor een volgende oogst levert het niet op. Alles is of lijkt gericht op gewin van zulke zaadbedrijven. Zo kun je dan de vraag stellen: Normen en waarden, welke dat ook mogen zijn: geven we ze nog door aan volgende generaties om zo bij te dragen aan een leefbare gemeenschap, nu en in de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen? Of hebben we daar door die borderline-maatschappij geen tijd meer voor, geen aandacht en geen begrip? Is het misschien zo, dat wij weer moeten leren als maatschappij om een werkelijke gemeenschap te vormen, een gemeenschap, waarin omzien naar elkaar heel gewoon is. Omzien naar elkaar, zoals ook één van de rubrieken in het kerkblad van ons dorp Nijeveen luidt. En het blijkt te werken: menigeen is oprecht betrokken bij het wel en wee van vele dorpsgenoten. En misschien moeten we wel weer in de leer bij die verhalen van onze voorouders, Bijbelse verhalen vaak, waarin, zoals we zongen, veel wijsheid van mensen door de eeuwen heen besloten ligt. En misschien kunnen we zo weer leren hoe we zelf, met die verhalen in ons achterhoofd, keuzes kunnen maken die tot een leefbare, warme, betrokken gemeenschap van mensen dichtbij en veraf leiden.

5 Die schat van wijsheid, waaruit wij kunnen en mogen putten, ligt in die verhalen verborgen. Aan ons om die zichtbaar en tastbaar te maken in en voor de wereld om ons heen. Amen