Minister van Financiën De heer mr. W. B. Hoekstra Postbus EE Den Haag

Transcriptie

1 Minister van Financiën De heer mr. W. B. Hoekstra Postbus EE Den Haag datum betreft 24 november 2017 Voorbereiding op de Algemene Financiële Beschouwingen 2017 Geachte heer Hoekstra, Ter voorbereiding op de Algemene Financiële Beschouwingen op 12 december 2017, wensen de leden van fracties van de VVD, het CDA, de PVV, GroenLinks, de ChristenUnie en de SGP reeds enkele vragen aan u voor te leggen. Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie De leden van de VVD-fractie hebben ter voorbereiding op de Algemene Financiële Beschouwingen de volgende vragen. Ontwikkeling van de zorguitgaven Volgens de in de Startnota opgenomen tabel 2 met budgettaire kerngegevens 1 groeien de zorguitgaven in deze kabinetsperiode van 68,8 miljard in 2017 naar 82,1 miljard in Kan de ontwikkeling van de zorguitgaven, zo vragen deze leden, nader worden uitgesplitst in uitgaven voor cure, care en medicijnen? En welke aannames liggen ten grondslag aan de geraamde ontwikkeling van de zorguitgaven? Tevens vragen de leden van de VVD-fractie aan de regering hoe deze extra uitgaven worden gefinancierd, uitgesplitst naar extra premies voor burgers en bedrijven, en welk deel ten laste komt van de rijksbegroting. Klopt het dat de uitgaven in verband met de zorgtoeslag in deze kabinetsperiode met circa 35% stijgen, van 4,6 miljard naar 6,3 miljard? Klopt het, zo vragen de aan het woord zijnde leden, dat de premiestijging wordt gezien als lastenverzwaring en de compensatie niet als lastenverlichting? De leden van de VVD-fractie vragen of dit - hoewel misschien logisch vanuit de systematiek - tegelijkertijd niet bevreemdend is vanuit een reëel beeld van de feitelijke lasten voor de burger. De leden van de VVD-fractie vragen of de regering de samenhang kan aangeven tussen de informatie in figuur 1 met de plafonds budgetdisciplinesectoren , waarin het plafond zorg stijgt van 72,8 miljard naar 82,1 miljard in 2021 en het plafond sociale zekerheid van 78,9 naar 88,6 miljard, en de tekst bij figuur 2 ontwikkeling uitgaven 3, waar staat dat de 1 Kamerstukken II, , , nr. 54, p Kamerstukken II, , , nr. 54, p Kamerstukken II, , , nr. 54, p. 4.

2 blad 2 zorguitgaven met 17,2% stijgen in de komende kabinetsperiode en de sociale zekerheidsuitgaven met circa 4%. Kan de regering nader toelichten waarom in tabel 4 4 wordt aangegeven dat de compensatie stijging zorgpremies hoger is dan de stijging van de premies zelf? Rapportage Afdeling advisering Raad van State en kabinetsreactie De leden van de VVD-fractie stellen vast dat de reactie van de regering op het advies van de Raad van State 5 over de Startnota wel erg kort en weinig inhoudsvol is. Dit doet naar de mening van deze leden onvoldoende recht aan het belang van een aantal terecht geformuleerde zorgpunten van de Raad van State. Zo stelt de Afdeling vast dat het eerder door het CPB geraamde houdbaarheidsoverschot 6 van 0,2% BBP als gevolg van het regeerakkoord omslaat in een houdbaarheidstekort van 0,4% BBP, waarbij na 2021 ook nog 7 miljard extra lastenverzwaringen worden ingeboekt. 7 Zonder deze lastenverzwaringen zou het houdbaarheidstekort ruim boven de 1% uitkomen. Dat is geen mooie erfenis voor een volgend kabinet, aldus de leden van de VVD-fractie. Vandaar dat deze leden de regering vragen nader en uitvoeriger in te gaan op de eerder aangehaalde passage uit het advies van de Raad van State. In dit kader vragen deze leden hoe het houdbaarheidstekort zich zou ontwikkelen als de groei van de zorguitgaven gemaximeerd zou worden op het niveau van de groei van het BBP. Lasten bedrijfsleven De aan het woord zijnde leden vragen of de regering vanuit het inkomstenkader kan aangeven hoe de lasten zich zullen ontwikkelen voor het bedrijfsleven. En is hierbij een uitsplitsing te maken tussen het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) en het grootbedrijf? Hoe ontwikkelt de arbeidsinkomensquote zich de komende kabinetsperiode exogeen en als gevolg van het regeerakkoord?, zo vragen de leden van de VVD-fractie. Dividendbelasting De leden van de VVD-fractie stellen vast dat er veel politieke en maatschappelijke discussie is over de voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting. Deze leden zouden - los van alle politieke opwinding - aan de regering willen vragen wat precies de rechtsgrond is van een dividendbelasting. Een bedrijf draagt toch bij aan maatschappelijke behoeften door het betalen van een belasting over de behaalde winst? Daarna staat het de ondernemer toch vrij te beslissen over de winst, waaronder het uitkeren van dividend? Afhankelijk van het fiscale regime in het land van de ontvanger van het dividend wordt hierover inkomstenbelasting geheven, zoals in Nederland. Hier is de dividendbelasting een voorheffing op de inkomstenbelasting. Maar waarom heft de Nederlandse fiscus belasting op dividend dat bestemd is voor een buitenlandse aandeelhouder, bijvoorbeeld een pensioenfonds? En, zo vragen de leden van de VVD-fractie, als dat in het verleden gebeurde om fiscale constructies tegen te gaan, dan vervalt deze rechtgrond toch als er, zoals in het regeerakkoord aangegeven, mede in Europees verband effectief tegen deze constructies wordt opgetreden? En hoe verhoudt de divi- 4 Kamerstukken II, , , nr. 54, p.5. 5 Kamerstukken II, , , nr CPB, Actualisatie Middellangetermijnverkenning(MLT), 16 augustus Kamerstukken II, , , nr. 55, p.7.

3 blad 3 dendbelasting zich tot het juridische beginsel van gelijke behandeling van nationale en internationale aandeelhouders? Kortom, de leden van de VVD-fractie vragen de regering een beschouwing te geven over de juridische grondslag en houdbaarheid in het licht van de huidige en toekomstige fiscale ontwikkelingen. Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie De leden van de fractie van het CDA stellen ter voorbereiding van de Algemene Financiële Beschouwingen de volgende vragen naar aanleiding van het regeerakkoord 8 en naar aanleiding van de Miljoenennota Regeerakkoord Deze leden vragen of de regering kan aangeven hoe de totale mix aan voorgenomen lastenverhogingen en lastenverlichtingen die bij het bedrijfsleven (vennootschapsbelasting, dividendbelasting, milieubelasting) neerslaan er zal uitzien? De leden van de CDA-fractie verzoeken de regering om hierbij ook in te gaan op de budgettaire consequenties, zowel in deze regeringsperiode als daarna. Zou de regering kunnen toelichten waarom in het regeerakkoord gekozen is voor een verhoging van het lage tarief in de BTW, van 6% naar 9%? Met welke gedragseffecten houdt de regering rekening? Waarom is in ruil voor verhoging van het lage tarief van de BTW niet geopteerd voor een verlaging van het algemene tarief van 21%? Voorts vragen de leden van de CDA-fractie of de regering kan aangeven hoe budgettair het plaatje rondom de eigen woning (het saldo van het eigen woningforfait en de hypotheekrenteaftrek) zich over de periode 2001, vanaf de invoering van de Wet Inkomstenbelasting 2001, tot heden heeft ontwikkeld? Kunt u dat ook voor de huurtoeslag doen? Kunt u die ontwikkeling plaatsen in het licht van het budgettaire belang dat met de Wet-Hillen is gemoeid? Miljoenennota 2018 De regering houdt in de Miljoenennota 2018 rekening met een olieprijs van $50 per vat, zo constateren de leden van de CDA-fractie. Kan de regering aangeven wat de consequenties zijn van een olieprijs van $60 of $70 per vat op de macro-economische indicatoren en op de Rijksfinanciën? Een van de onzekerheden voor de Nederlandse economie is de juridische en financiële afwikkeling van Brexit. Kan de regering - gezien het feit dat het Verenigd Koninkrijk onze tweede handelspartner is - ingaan op de financieel-economische gevolgen voor Nederland van de verschillende scenario s voor Brexit. Dit betreffen het scenario dat de EU en het Verenigd Koninkrijk, naar voorbeeld van Canada, een handelsakkoord sluiten, het scenario van het toetreden van het Verenigd Koninkrijk tot de Europese Economische Ruimte, de mogelijkheid van het sluiten van een douane-unie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk, of de optie dat geen enkele overeenkomst tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk wordt gesloten. 8 Kamerstukken II, , , nr, 34, bijlage: VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, Vertrouwen in de toekomst. Regeerakkoord Kamerstukken II, , , nr. 1.

4 blad 4 Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie De leden van de fractie van de PVV hebben de stukken behorende bij de Algemene Financiële Beschouwingen met belangstelling gelezen. Zij hebben enkele vragen inzake de bijlagen 10 bij de Miljoenennota Artikel 2 Bijstand, Participatiewet,Toeslagenwet Op bladzijde 99 van de bijlagen bij de Miljoenennota 11 staat in de toelichting bij Artikel 2 Bijstand, Participatiewet, Toeslagenwet, dat de uitgaven op dit artikel oplopen onder meer door het extra beroep op de bijstand als gevolg van de verhoogde asielinstroom. Kan de regering aangeven hoe hoog het totale beroep op de uitgaven onder dit artikel is als gevolg van de asielinstroom? En hoe groot is die verhoging als gevolg van de verhoogde asielinstroom? In dezelfde toelichting wordt ook beschreven dat de uitgaven voor de inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) de komende jaren toeneemt. Dit komt onder meer vanwege de verhoging van de AOW-leeftijd waardoor mensen langer in de IOAW zitten. Kan de regering aangeven hoe groot de omvang van dit effect is? Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van GroenLinks De leden van de fractie van GroenLinks leggen de volgende vragen aan de regering voor ter voorbereiding van de Algemene Financiële Beschouwingen. CPB-analyse Economische en Budgettaire effecten van de financiële bijlage van het Regeerakkoord De leden van de fractie van GroenLinks leiden uit tabel 2.1 in de CPB-doorrekeningen 12 af dat er 0,8 miljard extra wordt uitgegeven aan het ODA-budget. Echter, zo vragen deze leden, is deze intensivering incidenteel? Kunt u nader ingaan op de vraag aan welke doelen deze 0,8 miljard zal worden besteed? Het afschaffen van de salderingsregeling betekent volgens de CPB-doorrekeningen een lastenverzwaring voor gezinnen van 0,3 miljard, zo lezen de leden van de fractie van GroenLinks in tabel In het regeerakkoord staat echter aangegeven dat het moderniseren van deze maatregel structureel een lastenverzwaring van 648 miljard betekent. 14 Kunt u deze discrepantie verklaren? Deze leden vragen de regering hoe het kan dat de milieumaatregel vliegverkeer in het regeerakkoord volledig onder vergroening burgers valt ( 0,2 miljard vanaf 2021) 15 terwijl in de CPBdoorrekeningen 16 staat aangegeven dat deze maatregel een lastenverzwaring betekent van 0,1 10 Kamerstukken II, , , nr Kamerstukken II, , , nr. 2, p Kamerstukken II, , , 34, bijlage CPB Notitie 4 oktober 2017, Economische en Budgettaire effecten van de financiële bijlage van het Regeerakkoord, p.4, tabel CPB Notitie 4 oktober 2017,p.38,tabel Kamerstukken II, , , nr, 34, bijlage: VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, Vertrouwen in de toekomst. Regeerakkoord , p.63, tabel M. 15 Regeerakkoord , p.63, tabel M. 16 CPB Notitie 4 oktober 2017, p.36.

5 blad 5 miljard voor gezinnen en bedrijven tezamen. En kan de regering aangeven hoe de lastenverzwaring van 0,1 miljard voor gezinnen en bedrijven tezamen door de invoering van een luchtvaartbelasting procentueel zijn verdeeld? Hoe kan de verschuiving in de energiebelasting, waarbij het tarief in de eerste schijf voor aardgas wordt verhoogd en in de eerste schijf van elektriciteit wordt verlaagd, volgens de CPBdoorrekeningen 0,1 miljard aan lastenverzwaring betekenen voor zowel gezinnen als bedrijven 17, terwijl deze volgens het regeerakkoord een lastenverzwaring betekent van 64 miljoen voor bedrijven en 116 miljoen voor burgers? 18 En, zo vragen de leden van de GroenLinks-fractie, kan de regering aangeven door welke maatregelen uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden er in verhouding tot werkenden minder op vooruitgaan? 19 Regeerakkoord en Startnota over de toestand van s Rijks Financiën Naar aanleiding van de Startnota vragen de leden van de fractie van GroenLinks hoe het kan dat het milieupakket bedrijven 0,4 miljard 20 aan extra inkomsten genereert, terwijl dit in het budgettair overzicht van het regeerakkoord cumulatief 0,9 miljard bedraagt. 21 Kunt u uitsplitsen welke lastenverzwaringen er precies onder het milieupakket bedrijven vallen? Daarnaast vragen deze leden of de regering de budgettaire consequenties van het overhevelen van extramurale naar intramurale zorg uiteen kan zetten? Wat wordt er precies verstaan onder een overheveling? 22 En kan de regering een nauwkeurige inschatting en uitsplitsing geven van de lastenverzwaring door het beperken van het verlaagde btw-tarief voor geneesmiddelen voor burgers? 23 In tabel 4 in de Startnota met betrekking tot het inkomstenkader, lezen deze leden dat de extra inkomsten uit het pakket vergroening burgers na 2019 dalen terwijl deze in het budgettair overzicht van het regeerakkoord 24 gelijk blijven of oplopen. Kan de regering dit toelichten? Klopt het dat de lastenverzwaringen door milieumaatregelen structureel voor 1,3 miljard terechtkomen bij burgers ( vergroening burgers ) en voor 0,7 miljard bij bedrijven? 25 In het Energieakkoord is vastgelegd dat deze verhoging van de energiebelasting voor 50% neerslaat bij bedrijven en voor 50% bij huishoudens. Kunt u aangeven hoe wij dit terug kunnen zien in de financiële cijfers? 17 CPB Notitie 4 oktober 2017, p Regeerakkoord, p.63, CPB Notitie 4 oktober 2017, p Kamerstukken II, , , nr. 54, p.6, tabel Regeerakkoord , p.56, tabel Regeerakkoord , p.59, tabel H. 23 Regeerakkoord , p.59, tabel H. 24 Regeerakkoord , p.63, tabel M. 25 Regeerakkoord , p.63, tabel M en p.68, tabel O.

6 blad 6 Kunt u aangeven hoe er nu al kan worden ingeschat dat de verhoging van de rente op studieleningen structureel 226 miljoen zal gaan opleveren? Kunt u daarnaast aangeven of deze maatregel alleen voor nieuwe of ook voor huidige studenten zal gaan gelden? 26 Wat wordt er door de regering verstaan onder doelmatiger onderwijs? Op basis van welke berekening is deze ombuiging opgebouwd? 27 Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de ChristenUnie De leden van de fractie van de ChristenUnie hebben met belangstelling kennisgenomen van de Miljoenennota 2018, het Regeerakkoord en de Startnota en zien uit naar de Algemene Financiële Beschouwingen met de nieuwe minister en oud-collega. Graag maken zij van de gelegenheid gebruik een enkel vraagstuk aan de regering voor te leggen. Genoemde leden vragen de regering of het regeerakkoord casu quo de Startnota wel voldoende behoedzaam is. Er wordt niet gewerkt met een behoedzaam scenario, maar er wordt uitgegaan van een economische groei (2%) ruim boven de potentiële groei, en tegelijk zijn qua inkomstenen uitgavenkaders de randen van het mogelijke opgezocht als wordt uitgegaan van de Europese MTO-doelstellingen. Ook verslechtert, door vooral de extra uitgaven, de houdbaarheid van de overheidsfinanciën (van +0,2% naar -0,4% bbp) 28. De vraag die rijst is hoe houdbaar de gekozen kaders zijn gelet op de internationale context van Brexit, de afbouw van het huidige verruimingsbeleid van de Europese Centrale Bank (ECB) en stabiliteit. Een andere vraag van deze leden is hoe het kabinet aankijkt tegen het advies van de Raad van State 29 om op alternatieve wijze wat meer zekerheid in te bouwen. Kan de regering daar wat uitgebreider op reageren? De leden van de ChristenUnie-fractie stipten de gevolgen van de Brexit al even aan. Kan de regering meer inzicht geven in de potentiële gevolgen van de Brexit voor Nederland en meer specifiek voor de overheidsfinanciën? Met welke macro-economische scenario's en met welke daarbij horende gevolgen voor de overheidsfinanciën houdt de regering rekening? En wat kan het potentieel betekenen voor te ontvangen subsidies, voor de afdracht aan de EU en de korting daarop en voor de netto-betalingspositie van Nederland, zo vragen de leden van de Christen- Unie. Vragen en opmerkingen van de leden van de SGP-fractie De leden van de fractie van de SGP hebben met belangstelling kennisgenomen van de Miljoenennota 2018, alsmede van de onderliggende stukken. Ter voorbereiding op de Algemene Financiële Beschouwingen en de behandeling van het pakket Belastingplan 2018, hebben de leden van deze fractie een enkele vraag. Deze vraag sluit aan op een discussie die vorig jaar is gevoerd 30, over het netto-inkomen dat er overblijft bij bruto-inkomens variërend van in stappen van voor een in een huurwoning wonende eenverdiener met twee kinderen (met inachtneming van IB box 1, 26 Regeerakkoord , p.58, tabel G. 27 Regeerakkoord , p.58, tabel G. 28 Kamerstukken II, , , nr. 55, p Kamerstukken II, , , nr. 55, p.3, Zie onder meer Kamerstukken II, aanhangsel van de handelingen, , 3120.

7 blad 7 algemene heffingskorting, overdraagbaarheid algemene heffingskorting, arbeidskorting, huurtoeslag, kindgebonden budget, zorgtoeslag). In de Tweede Kamer leverde dit destijds een tabel op onder zaaknr. 2016Z Deze tabel is als bijlage bij deze brief gevoegd. Kan de regering tijdig, dus nog voor de Algemene Financiële Beschouwingen op 12 december 2017, een geactualiseerde versie van de betreffende tabel aan de Eerste Kamer toezenden? De leden van de vaste commissie voor Financiën verzoeken u uiterlijk vrijdag 8 december 2017 te reageren op de in deze brief gestelde vragen. Hoogachtend, Mr. F.H.G. de Grave Voorzitter van de vaste commissie voor Financiën 31 Zie ook Kamerstukken II, aanhangsel van de handelingen, , 3120.