Click to edit Master title style
|
|
- Gerda Meijer
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Klimaatverandering en EHS Kansen voor adaptatie Claire Vos, Jana Verboom e.v.a. Alterra, Wageningen UR, VlinderStichting, SOVON, FLORON, e.a. 1
2 Inhoud Klimaatverandering heeft zichtbare gevolgen klimaatverandering * versnippering interactie Project Adaptatie EHS, enkele resultaten Voorlopige conclusies 2
3 De Gehakkelde Aurelia en andere soorten rukken op 3
4 Maar alleen goede verbreiders profiteren van de klimaatverandering 4
5 Generalisten met grote dispersiecapaciteit profiteren van opwarming 24 Declining Habitat specialists Small dispersal capacity Habitat generalists Large dispersal capacity Expanding Pararge aegeria Speckled wood Polygonia c- album Comma 5 Short-distance disperser Long-distance disperser Warren et al 2001
6 Herstel populaties sneller bij goede ruimtelijke Click to edit Master title style Click to edit Master samenhang text styles Second Hersteltijd na level klap Third 35 level strong intermediate rietzanger Acrocephalus schoenobaenus weak Ruimtelijke samenhang Foppen et al. 1999
7 Klimaatverandering en habitatfragmentatie: een dodelijke anthropogene cocktail (Travis 2003) 7
8 Klimaatverandering houden we niet tegen Maar habitatfragmentatie kunnen we aanpakken! 8
9 Klimaatverandering biodiversiteit Versnippering Klimaatverandering houden we niet tegen Maar we kunnen wél het landschap aanpassen! 9
10 No viability Very low viability Fourth Low viability level Medium viability High viability Voorbeeld: Zand hagedis Duurzaamheidsanalyse met model LARCH 10
11 Nieuwe tools nodig die rekening houden met: habitatnetwerk (kwaliteit en configuratie) veranderen continu naarmate de abiotische condities veranderen (-> oude netwerkanalyse ontoereikend) milieufluctuaties nemen toe (-> strengere duurzaamheidsnormen nodig) nieuwe ecoprofielen nodig (-> van ecoprofielen naar e/e profielen) 11
12 KvR Project Adaptatie EHS Kansen voor functiecombinaties in multifunctionele landschappen Hoe planten reageren op klimaat Hoe dieren reageren op klimaat Is genetische aanpassing mogelijk? Kunnen we komen tot richtlijnen voor inrichting van landschappen? Integratie van resultaten en toepassing voor de EHS Ruimtelijke adaptatiestrategieën voor de EHS 12
13 Middelste bonte specht current HadCM A2 HadCM A2 Potential suitable climate space 13
14 Click to editspringkikker Master text styles current HadCM A2 HadCM A2 Potential suitable climate space 14
15 Adaptation task forest species NW Europe Click to edit Master title style Adaptation strategies 1. Link to nearest climate proof network 2. Increase colonizing capacity 3. Optimize networks in climate refugia 15
16 Aanbevelingen adaptatie Ontwikkel meer bos Sterke afname bos ZW naar NW Hoge prioriteit wegens ontwikkeltijd Moerasgebieden te klein en te geïsoleerd Kansen voor geïntegreerde adaptatie (opvangen wateroverlast) Stroomgebieden Maas, Rijn, Elbe, Donau Vele barrières in het landschap door infrastructuur, verstedelijking, intensieve landbouw vormen probleem voor veel soorten Bij onoplosbare barrières is actieve introductie een optie 16
17 Juli 2006 Klimaatverandering = Trend (Opwarming) + Toename in fluctuaties Juli
18 Location of the population (no climate change: window shaking, not moving) Scenario: Climate shift velocity to North 9 km/year, 100 ha patches number in population distance to south origin [km] 18
19 Location of the population (25 year intervals: moving and shaking window) Fifth level number in population Scenario: Climate shift velocity to North 9 km/year, 100 ha patches year 0 year 25 year 100 year 125 year 150 year distance to south origin [km] 19
20 Scenario: Climate shift velocity to North 9 km/year, ha patches Fast climate change (9 km/y): 10% habitat vs. 5% habitat Click Location to edit of the Master population title style (25 number in population year intervals) distance to south origin [km] Climate velocity to North 9 km/year, 50 ha patches year 0 year 25 year 100 year 125 year 150 year number in population year 0 year 25 year 50 year distance to south origin [km]
21 Slow climate change (2.5 km/y): 10% habitat vs. 5% habitat Climate Velocity to north 2.5 km/year 10 ha patches Click to edit Master title style number in population distance to south origin [km] Climate Velocity to north 2.5 km/year 50 ha patches year 0 year 25 year 50 year 75 year 100 year 125 year 150 year 175 year 200 year 225 year 0 year year 50 year 75 number in population year 100 year 125 year year 175 year distance to south origin [km] year
22 Samenvatting simulatieresultaten Populatie beweegt veel langzamer dan dispersie afstand suggereert Variantie in klimaat vertraagt het opschuiven Habitat fragmentatie vertraagt het opschuiven Klimaatverandering en fragmentatie verlagen samen de overlevingskans van populaties 22
23 Voorlopige conclusies project Adaptatie EHS: We hebben behoefte aan meer dynamisch natuurbeleid Fourth dat open level staat voor kansen en niet vasthoudt aan natuurdoeltypen uit het verleden We hebben behoefte aan nieuwe kennis en nieuwe tools No regret optie 1: investeer in ruimtelijke heterogeniteit, klimaatbuffers en multifunctioneel gebruik (risico spreiding, vergroten veerkracht) No regret optie 2: investeer in ruimtelijke samenhang dwz grote eenheden en verbindingen (met name noord-zuid) 23
24 Klimaatverandering biodiversiteit Versnippering Klimaatverandering houden we niet tegen Maar we kunnen wél het landschap aanpassen! 24
25 Vragen? 25
BRANCH en Adaptatie EHS
BRANCH en Adaptatie EHS Climate change Fragmentation biodiversity We can t stop climate change So we must adapt the landscape Generalisten met grote dispersiecapaciteit profiteren van opwarming Warren
Nadere informatieKlimaatverandering en natuur Mogelijkheden voor adaptatie. Robuuste verbindingen en Klimaatverandering
Klimaatverandering en natuur Mogelijkheden voor adaptatie LNVBO Robuuste verbindingen en Klimaatverandering Cluster van projecten Europese dimensie BRANCH Ruimtelijke samenhang natuur voldoende voor verschuiven
Nadere informatieKlimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa. Rob Bugter
Klimaatverandering en het verschuiven van soorten in Europa Rob Bugter Ons klimaat verandert. Uit: De toestand van het Klimaat in Nederland 2008. KNMI. .. en dat heeft consequenties. Science 333, 1024
Nadere informatieCongres Ruimte voor Biodiversiteit
Congres Ruimte voor Biodiversiteit Biodiversiteit en Ontwikkeling van de Ruimte Paul Opdam & Astrid van Teeffelen Alterra Centrum Landschap & lsg Landgebruiksplanning Rode draad 1. Netwerken van ecosystemen
Nadere informatieNatuurverkenning 2030
Natuurverkenning 2030 Aanpak Terrestrische verkenning Scenario s Verlies en versnippering van leefgebied Vermesting Klimaatverandering Aquatische verkenning Scenario s Verontreiniging Versnippering van
Nadere informatieDispersieproblemen bij planten
Dispersieproblemen bij planten Hoe kan connectiviteit verbeterd worden? Wim Ozinga Michiel Wallis de Vries, Marijn Nijssen Veldwerkplaats OBN, 12 oktober 2018 Versnippering als probleem Balans Leefgebied
Nadere informatieNatuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra
Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland Paul Opdam Wageningen Universiteit en Alterra paul.opdam@wur.nl 3 kernpunten EHS: verzekering voor biodiversiteit Klimaatverandering
Nadere informatieKlimaat Respons Database 2.0
Klimaat Respons Database 2.0 Wat is de Klimaat Respons Database? De Klimaat Respons Database geeft inzicht in de effecten van klimaatverandering op de flora en fauna in Nederland. De database richt zich
Nadere informatieNieuwsbrief Adaptatie EHS
Nieuwsbrief Adaptatie EHS Nummer 3, februari 2008 Klimaatverandering en natuur zijn hot. In 2007 waren er allerlei bijeenkomsten over dit thema, teken dat het in brede kring begint door te dringen dat
Nadere informatieThema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts
Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts KvR structuur Climate scenarios Mitigation Adaptation Integration Communication Doelstellingen Ontwikkeling van nieuwe adaptatiestrategieën in Nederland
Nadere informatieKlimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen
Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen enkele aanvullende beschouwingen prof. dr. ir. Patrick Willems K.U.Leuven Afdeling Hydraulica Toekomstig klimaat? huidig klimaat: gematigd
Nadere informatieFlood risk developments in the Rhine Basin and its Delta
Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta Philip Bubeck, Aline te Linde, Jasper Dekkers, Hans de Moel and Philip Ward Content Study Area Problem description and research goals Current flood
Nadere informatieWhat issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy?
Figuur 1.1: Waar moet de Provincie Limburg klimaatadaptatiebeleid voor ontwikkelen? inhoudelijk Huidig beleid Gevolgen klimaatverandering Witte vlekken procesmatig Aansluiting ander beleid Rol provincie
Nadere informatieNatuur aanpassen aan klimaatverandering. Op zoek naar strategieën voor een klimaatbestendige ecologische hoofdstructuur
Natuur aanpassen aan klimaatverandering Op zoek naar strategieën voor een klimaatbestendige ecologische hoofdstructuur Inhoud Voorwoord 3 Klimaat Respons Database Breng zelf de gevolgen in kaart 4 De EHS
Nadere informatieEffecten van droogte op beken
Effecten van droogte op beken Ralf Verdonschot Wageningen Environmental Research, Wageningen UR ralf.verdonschot@wur.nl Introductie Veel permanent watervoerende natuurlijke beken hebben momenteel een verminderde
Nadere informatieKennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER
Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER Dr. Hasse Goosen Alterra Wageningen UR Stichting Climate Adaptation Services De urgentie is hoog: zelfs wanneer de opwarming beperkt blijft
Nadere informatieIntroductie BRANCH Case Studies Kent en Limburg. Rob Bugter en Sabine van Rooij
Introductie BRANCH Case Studies Kent en Limburg Rob Bugter en Sabine van Rooij Funded by INTERREG IIIB North West Europe www.branchproject.org Doelen Beter inzicht krijgen in de eisen die de verandering
Nadere informatieClimate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice
Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice A.D. Rijnsdorp, R. van Hal, M. Hufnagl, R.D.M. Nash, A. Schroeder, L.R. Teal, I. Tulp, R. Witbaard, D. Beare, H.W. van der Veer Wageningen
Nadere informatieHoofdlijnen Natuurrapport 2007
Hoofdlijnen Hoofdlijnen Natuurrapport 2007 Biodiversiteit Verstoringen/bedreigingen Duurzaam gebruik Hoofdlijnen Natuurrapport 2007 Biodiversiteit Verstoringen/bedreigingen Duurzaam gebruik Toestand plant-
Nadere informatieNatuurverbindingsgebieden in Vlaanderen. Ecologische achtergronden, beleidsmatig kader, afbakening en inrichting
Natuurverbindingsgebieden in Vlaanderen Ecologische achtergronden, beleidsmatig kader, afbakening en inrichting people-to-people project Groenblauwe verbindingen Uitwisselingsdag 27 februari 2007 Inhoud
Nadere informatieLimburg Waterproof Klimaat, water en landbouw
Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk
Nadere informatieKlimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers
Klimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers Nationale Najaarsconferentie POP 3 Workshop Klimaatverandering en Landbouw Utrecht, 17 Nov. 2016 door Pier Vellinga Wetenschappelijk directeur Kennis
Nadere informatieInfrabeheren in een onzekere toekomst PBL 20 april 2015
Infrabeheren in een onzekere toekomst PBL 20 april 2015 Maarten van der Vlist topspecialist adaptief watermanagement Jenne van der Velde, topadviseur assetmanagement Introductie In deze titel komen twee
Nadere informatie6 Bedreigingen en kansen voor moerasvogels in Nederland; een overzicht op basis van beschikbare literatuur 5
6 Bedreigingen en kansen voor moerasvogels in Nederland; een overzicht op basis van beschikbare literatuur 5 6.1 Inleiding Een groot deel van Nederland is een delta aan zee gevormd door enkele grote West-Europese
Nadere informatieJo Vandeurzen, Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Click to edit Master title style Vlaanderen Medisch Centrum Bijdrage aan een warme samenleving Jo Vandeurzen, Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Click Vlaanderen to edit Medisch Master title
Nadere informatieAanbeveling 6: Stimuleer behoud en herstel biodiversiteit in eigen land
Aanbeveling 6: Stimuleer behoud en herstel biodiversiteit in eigen land De Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen adviseert: Stimuleer in eigen land reeds gestelde doelen voor het behoud en
Nadere informatieWerken rond engagement. Dirk Antonissen. Motiveren van medewerkers: De rol van HR
Werken rond engagement Dirk Antonissen Motiveren van medewerkers: De rol van HR Werken aan Welzijn en Engagement in de non-profit sector HR-dag vzw vorm 6 juni 2013 Copyright 2011 ISW Limits nv. Dirk Antonissen,
Nadere informatieMethoden Aardrijkskunde
Click to edit Master text styles Second level Methoden Aardrijkskunde Dick & Diederik Wat hebben we gedaan? Click Drie methodes to edit Master uitgekozen text styles Second Meander, level GeoBas en Land
Nadere informatieKick-off TEEB Stad. Biodiversiteit bij groene investeringen
Kick-off TEEB Stad Biodiversiteit bij groene investeringen Meer kleur in stedelijk groen Niet alleen kwantiteit groen, Maar ook (bio)kwaliteit telt! Groen Meer kleur in het groen: meer biodiversiteit Drie
Nadere informatieAgriculture and biodiversity
Agriculture and biodiversity Meeting the challenge: producing while preserving Maarten Hens Agricultural biodiversity Biodiversity is the basis of agriculture 1. Species and genetic variation of crops
Nadere informatieBossen en Biodiversiteit
Bossen en Biodiversiteit Kris Verheyen Labo Bos & Natuur, UGent www.fornalab.ugent.be Bossen en biodiversiteit: de Vlaamse context De Keersmaeker et al. (2001) +/- 150 000 ha (11%) Sterk versnipperd (2x)
Nadere informatieHet landschap als randvoorwaarde voor stuifzand natuur
Het landschap als randvoorwaarde voor stuifzand natuur Onderzoek stuifzandprocessen in relatie tot beheer 20-06-2013, Michel Riksen Inhoud Inleiding stuifzand als geomorfologische eenheid Onderzoek stuifzand
Nadere informatieMASTERCLASS Participatief plannen van groenblauwe netwerken voor ecosysteemdiensten
MASTERCLASS Participatief plannen van groenblauwe netwerken voor ecosysteemdiensten Radio Kootwijk, 7 september 2011 Sabine van Rooij, Ingrid Coninx, Gilbert Maas, Eveliene Steingröver (Alterra) Judith
Nadere informatieKlimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
Nadere informatie30 jaar CITES Sonja Van Tichelen European Regional Director. 3 maart 2014
30 jaar CITES Sonja Van Tichelen European Regional Director 3 maart 2014 1. Een woordje over IFAW 2. Belang van CITES voor de bescherming van soorten 3. Laten CITES en de EU de ijsberen in de kou staan?
Nadere informatieNatuurinclusieve landbouw: wat kan het u opleveren? Jan Willem Erisman
Natuurinclusieve landbouw: wat kan het u opleveren? Jan Willem Erisman Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was dit eens te bestuderen met verkleinglazen"
Nadere informatieBiodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers
Biodiversiteit in Vlaanderen: de cijfers Myriam Dumortier Natuurrapport www.natuurindicatoren.be www.nara.be www.inbo.be Haalt Vlaanderen de 2010-doelstelling? Biodiversiteit Verstoringen/bedreigingen
Nadere informatieA bat friendly colour spectrum? Effecten van klimaatverandering op vleermuizen
A bat friendly colour spectrum? Effecten van klimaatverandering op vleermuizen Herman Limpens en Jasja Dekker Effecten van klimaatverandering op vleermuizen?? Vooral: analyserende speculerende verhalen
Nadere informatieMedegebruik van dijk(zones):
Medegebruik van dijk(zones): vanwege ruimtegebrek en voor draagvlak Dijken voor de Toekomst Studiedag STOWA en Kennis voor Klimaat Jantsje M. van Loon-Steensma 24 november 2011 Centrum Water & Klimaat;
Nadere informatieHet Brabantse natuurbeleid onder de loep Bijstelling noodzakelijk?
Het Brabantse natuurbeleid onder de loep Bijstelling noodzakelijk? Conclusie Er zijn veel ontwikkelingen in het natuurbeleid sinds 2010 Er zijn aanpassingen doorgevoerd of noodzakelijk Natuurbeleid in
Nadere informatieSymposium Provinciale raad Antwerpen 10/05/2014. De levenskwaliteit van onze artsen, knipperlichten en oplossingen.
Symposium Provinciale raad Antwerpen 10/05/2014 De levenskwaliteit van onze artsen, knipperlichten en oplossingen. Dokter Jos Vandekerkhof Voorzitter Medische raad Jessaziekenhuis Hasselt Demografie
Nadere informatieď ď ď Ľ ť ď ť á ď ŕ í ŕ ď ť ŕť ť Ú ŕ í ď Ú é í éé Ľ í ť éé ŕ ď í ď í ŕ Ú Ť ť ť ť Ť ť ď í í ď ť Ô Ô í í ť éé í í ď Ť Ľ ď ď ď ť ď í ť ď ď ď í ŕ ŕ ŕ í ť á ť ť Ĺ ď ŕ ď á ť ď ď í ŕ ť ď ď ŕ ť ŕ ťí ď č Ô Ľ ŕ
Nadere informatieIs er een point of no return in klimaatverandering? Henk A. Dijkstra, IMAU, Departement Natuuren Sterrenkunde, Universiteit Utrecht
Is er een point of no return in klimaatverandering? Henk A. Dijkstra, IMAU, Departement Natuuren Sterrenkunde, Universiteit Utrecht Overzicht 1. Forcering - respons kritische condities 2. Klimaatgevoeligheid
Nadere informatieEcosysteem voedselrelaties
Ecosysteem ecologie Ecosysteem voedselrelaties Oceanen: voedselweb + energiestromen Ga naar Mypip.nl en open de oefening 3 voedselketen - voedselweb Doe de oefening en maak vervolgens de aangeleverde vragen.
Nadere informatieKlimaatverandering en onze voedselzekerheid
Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen
Nadere informatieDagvlinders,
Indicator 30 juli 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Zowel zeldzame als algemene dagvlinders
Nadere informatieCommissie voor Ecologie en Handhaving
Griffie Commissie voor Ecologie en Handhaving Datum commissievergadering : - Document nummer : 3000044 Behandelend ambtenaar : F.B.A. van Lamoen Directie/bureau : Ecologie/ Bureau Oppervlaktewater Nummer
Nadere informatieThe Netherlands of
The Netherlands of 2040 www.nl2040.nl 1 Tijden veranderen 2 Tijden veranderen 3 Nieuwe CPB scenario studie Vraag Waarmee verdienen we ons brood in 2040? Aanpak Scenario s, geven inzicht in onzekerheid
Nadere informatieLeven in een steeds lichtere wereld
Leven in een steeds lichtere wereld Effecten van nachtelijk kunstlicht op de Nederlandse natuur Maaike de Jong VOGELWERKGROEP WAGENINGEN 8 oktober 2015 (1) Introductie nachtelijk kunstlicht (2) Het Licht
Nadere informatieCHALLENGE LANDSCHAP Kwaliteit door ontwikkelen
CHALLENGE LANDSCHAP 2070 Kwaliteit door ontwikkelen 54 JAAR TERUG, 54 JAAR VOORUIT landschap in transitie - 1962 1962 54 JAAR TERUG, 54 JAAR VOORUIT landschap in transitie - 2016 2016 LANDSCHAP IN 2070
Nadere informatieKan het agrarisch landschap fungeren als klimaatbuffer in het sterk verstedelijkt Vlaanderen?
Kan het agrarisch landschap fungeren als klimaatbuffer in het sterk verstedelijkt Vlaanderen? Jeroen DE WAEGEMAEKER Studiedag Werken aan een nieuw evenwicht tussen landbouw en klimaat 17 april 2018, Melle
Nadere informatieRobuuste verbindingen, nieuwe wegen naar natuurkwaliteit
Robuuste verbindingen, nieuwe wegen naar natuurkwaliteit Forum Het probleem van de versnippering wordt in het Natuurbeleidsplan 1990 opgelost volgens een strategie van ecologische netwerken, de Ecologische
Nadere informatie5 Relatie tussen het voorkomen van de bosmuis en de rosse woelmuis en de structuur en breedte van de verbinding
5 Relatie tussen het voorkomen van de bosmuis en de rosse woelmuis en de structuur en breedte van de verbinding 5.1 Inleiding Vanuit de praktijk komen veel vragen over de optimale breedte en structuur
Nadere informatieContrastrijke ontwikkelingen bij overwinterende ganzen in Nederland in de afgelopen 10 jaar
Contrastrijke ontwikkelingen bij overwinterende ganzen in Nederland in de afgelopen 10 jaar Ganzensymposium Fryske Akademy & NOU, 19 mei 2017 Julia Stahl & Kees Koffijberg Sovon Vogelonderzoek Nederland
Nadere informatieBiodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten
Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten Luc De Meester Lab. Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie KULeuven Laboratorium Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie Biodiversiteit: : en
Nadere informatieBiologische respons op klimaatsverandering
Biologische respons op klimaatsverandering - maakt evolutie een verschil? Luc De Meester Impact klimaatsverandering op organismen Soortniveau Fysiologie Seizoenaliteit Verspreiding Evolutie Gemeenschappen
Nadere informatieOntwikkeling van beek- en oevervegetatie na innovatief beekherstel
Ontwikkeling van beek- en oevervegetatie na innovatief beekherstel Rob Fraaije Ecologie en Biodiversiteit groep Universiteit Utrecht J.T.A. Verhoeven & M.B. Soons FLORON-dag 10 december 2016 Overzicht
Nadere informatieBarrières en versnippering van de Ecologische Hoofdstructuur,
Barrières en versnippering van de Ecologische Hoofdstructuur, 2005-2011 Indicator 16 april 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatieNatuurbeleid in Zuid-Holland
Natuurbeleid in Zuid-Holland Wat staat de natuur de komende jaren te wachten? Achterbanbijeenkomst Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland 13 december 2011 20.00 Opening en welkom voorzitter Susanne Kuijpers
Nadere informatieNieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes
Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten
Nadere informatieDesigning climate proof urban districts
Designing climate proof urban districts Presentation for Deltas in Times of Climate Change 2010 Jaap Kortman Laura van der Noort IVAM Maarten van Dongen Witteveen + Bos The Netherlands Presentation What
Nadere informatieKlimaatverandering en natuur: identificatie knelpunten als eerste stap naar adaptatie van de EHS
Klimaatverandering en natuur: identificatie knelpunten als eerste stap naar adaptatie van de EHS C.C. Vos H. Kuipers R.M.A. Wegman M. van der Veen Alterra-rapport 1602, ISSN 1566-7197 Klimaatverandering
Nadere informatieDe otter is terug! Alterra, Centrum Ecosystemen Hugh Jansman Dennis Lammertsma Loek Kuiters i.s.m. Freek Niewold Vilmar Dijkstra
De otter is terug! Alterra, Centrum Ecosystemen Hugh Jansman Dennis Lammertsma Loek Kuiters i.s.m. Freek Niewold Vilmar Dijkstra Alterra april 2013 Otters (vooralsnog) grootste roofdier van Nederland!
Nadere informatieStikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie
Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Jan Willem Erisman Arnhem, 24 januari 2018 Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was
Nadere informatieExoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen
Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen Rob Leuven i.s.m. Gerard van de Velde Rob Lenders Lezing Vissennetwerk 3 juni 2010 Instituut voor Water en Wetland Research Radboud Universiteit Nijmegen
Nadere informatieBasiskwaliteit. meten? kwaliteit? benchmarken? relatieve trends en absolute referenten? Robert Kwak / 25 jan 2016
Basiskwaliteit relatieve trends en absolute referenten? meten? kwaliteit? benchmarken? Robert Kwak / 25 jan 2016 meten trends Trends broedvogels 200 180 160 140 populatie-index 120 100 80 60 40 20 0 agrarisch
Nadere informatieSleutelprocessen in een natuurlijke Waddenzee Han Olff & Theunis Piersma Rijksuniversiteit Groningen
Sleutelprocessen in een natuurlijke Waddenzee Han Olff & Theunis Piersma Rijksuniversiteit Groningen Growth of the world human population over last 10,000 yrs Campbell & Reese 2008 Hoofdthema s Sleutelprocessen
Nadere informatieVervolgens wordt ook ingegaan op de hypothese dat patronen in fenotypische plasticiteit adaptief kunnen zijn. De eerste vraag was of natuurlijke
Variatie in abiotische factoren komt voor in alle natuurlijke omgevingen, zoals variatie in ruimte en tijd in temperatuur, licht en vochtigheid. Deze factoren kunnen vervolgens bijvoorbeeld voedselaanbod
Nadere informatieNieuwe PDF-standaarden voor de toekomstgerichte drukkerij
Nieuwe PDF-standaarden voor de toekomstgerichte drukkerij Didier Haazen 23 maart 2017 didier.haazen@vigc.be www.vigc.be @VIGCbe VIG-wie? 23/03/2017 Nieuwe PDF-standaarden voor de toekomstgerichte drukkerij
Nadere informatieVeerkrachtconcepten voor bioproductieve ruimte Frederik Lerouge, KU Leuven
Veerkrachtconcepten voor bioproductieve ruimte Frederik Lerouge, KU Leuven Veerkracht van sociaal-ecologische systemen Sociaal-ecologisch systeem (SES) (o.a. Glaser et al 2008): bio-geo-fysische eenheid
Nadere informatieVerkenning LARCH: omgaan met kwaliteit binnen ecologische netwerken
165 Verkenning LARCH: omgaan met kwaliteit binnen ecologische netwerken R. Pouwels, R.P.B. Foppen, M.F. Wallis de Vries, R. Jochem, M.J.S.M. Reijnen & A. van Kleunen werkdocumenten WOt Wettelijke Onderzoekstaken
Nadere informatieBedreigingen van aquatische biodiversiteit
Workshop3: Biodiversiteit: basisproduct of luxegoed? Bedreigingen van aquatische biodiversiteit Steven Declerck Leuven Sustainable Earth Research center launch event Vrijdag 19 juni 2009 Aquatische biodiversiteit
Nadere informatieLeven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU
Leven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU Quality of live Opzet Lezing Waarom is er kennis over de ondergrond nodig?
Nadere informatieWind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's?
Wind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's? Andreas Sterl (KNMI) wind hurricanes (orkanen) regen zicht + mist weer van de toekomst Achtergrond: CO 2 en temperatuurstijging Stijging
Nadere informatieDe effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater
De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vroegere klimaatscenario
Nadere informatieProjecten Klimaat en Hittestress. Hittestress in Rotterdam. Stand van zaken Mei Project 1 Hitte stress. Ambitie Rotterdam
Hittestress in Rotterdam Projecten Klimaat en Hittestress Stand van zaken Mei 2010 Lissy Nijhuis & Erica Koning, Gemeente Rotterdam Heleen Mees, Universiteit van Utrecht A. Kennis voor Klimaat project
Nadere informatieGeschiedenis en biodiversiteit. Jan Luiten van Zanden Universiteit Utrecht
Geschiedenis en biodiversiteit Natuur en biodiversiteit in het nieuws Zorg om natuur, biodiversiteit Crisis biodiversiteit, zesde golf massaal uitsterven Hoe gaan we om met de natuur die resteert? Is echt
Nadere informatieDe effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater
De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vroegere klimaatscenario
Nadere informatieBegrazing voor biodiversiteit
Begrazing voor biodiversiteit In terrestrische ecosystemen Chris Smit Community and Conservation Ecology University of Groningen 1 2 Begrazing in NL Hoofddoel Vergroten heterogeniteit en biodiversiteit
Nadere informatieNieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer
Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit Prof. dr. Maarten Hajer Waarom deze studie? 2 Convention on Biological Diversity (CBD) Rio de Janeiro 1992 193 landen, 3 doelen 18-29 oktober 2010: COP10
Nadere informatieKustlijnzorg in Nederland
Kustlijnzorg in Nederland Aanleiding, uitvoering en ontwikkeling 25 september 2017 Harry de Looff RWS-WVL Inhoud Waarom Kustlijnzorg? Wat en hoe Kustlijnzorg? Ontwikkelingen en vragen 2 RWS INFORMATIE
Nadere informatieHeet Hangijzer 2 Kun je veilig ontspannen in een natuur die verandert?
De Gebiedsgerichte Aanpak: kansen creëren, risico s reduceren Cathelijne Stoof -Wageningen University & Research Wim Verboom -Brandweer Nederland en Jan Janse -Staatsbosbeheer De Gebiedsgerichte Aanpak:
Nadere informatieToepassing van onderwaterdrains in stad en land: mogelijkheden en kansen
Toepassing van onderwaterdrains in stad en land: mogelijkheden en kansen Workshop 1.4 Kennisconferentie Deltaprogramma Jan van den Akker Alterra / Wageningen UR janjh.vandenakker@wur.nl Bodemdaling Component
Nadere informatieWat bepaalt de groei van ganzenpopulaties?
Wat bepaalt de groei van ganzenpopulaties? Henk van der Jeugd Vogeltrekstation Dutch Centre for Avian Migration and Demography NIOO-KNAW Centre for Avian Population Studies CAPS An embarrassment of riches:
Nadere informatieKlimaat voor Ruimte In vogelvlucht
Klimaat voor Ruimte In vogelvlucht Klimaat voor Ruimte Het BSIK 1 programma Klimaat voor Ruimte (KvR) doet onderzoek naar klimaatverandering en naar manieren hoe met de gevolgen ervan om te gaan. Het spitst
Nadere informatieWERKSESSIE Het klimaat verandert en de natuur verandert mee Meebewegen met een veranderende natuur
WERKSESSIE Het klimaat verandert en de natuur verandert mee Meebewegen met een veranderende natuur Werksessie Meebewegen met een veranderende natuur Eerst even voorstellen... Welke soortenrijkdom hebben
Nadere informatieVERSLAG DAGVLINDERS ABTSWOUDSE BOS VLINDERROUTE boomblauwtje
VERSLAG DAGVLINDERS ABTSWOUDSE BOS VLINDERROUTE 2015 boomblauwtje Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland
Nadere informatieNaar minder harde grenzen. Luc Kohsiek Dijkgraaf
Naar minder harde grenzen Luc Kohsiek Dijkgraaf Inhoud Het klimaat verandert De samenleving verandert Van scherpe scheiding tussen overheid en burgers naar participerende samenwerking Van scherpe scheiding
Nadere informatieGrootschalige reactie van planten en dieren op klimaatverandering
Grootschalige reactie van planten en dieren op klimaatverandering 19 november 2011, Minisymposium Klimaatverandering en gevolgen voor de natuur Dr. Ir. Arnold van Vliet Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse,
Nadere informatieKlimaatadaptatie. De gemeente Renkum Manon Wille Projectmanager Water
31-5-2016 Klimaatadaptatie Manon Wille Projectmanager Water De gemeente Renkum Ligt aan de Rijn, op de zuidflank van de Veluwe Ligt tussen Wageningen en Arnhem 32.000 inwoners 6 dorpen Veel natuur Weinig
Nadere informatieKlimaatadaptatie. Manon Wille Projectmanager Water
Klimaatadaptatie Manon Wille Projectmanager Water De gemeente Renkum Ligt aan de Rijn, op de zuidflank van de Veluwe Ligt tussen Wageningen en Arnhem 32.000 inwoners 6 dorpen Veel natuur Weinig landbouw
Nadere informatieVan harte welkom op de bewonersavond. WaardeVOL Brummen. 26, 27 en 28 november 2018
Van harte welkom op de bewonersavond WaardeVOL Brummen 26, 27 en 28 november 2018 Doel Dit project gaat over een toekomstbestendige inrichting en beheer van uw leefomgeving. Samen met u willen wij voorwaarden
Nadere informatieWorkshop NTFU. 05 juni 2015 NTFU
Workshop NTFU 05 juni 2015 NTFU Programma Voorstellen: 2 kanten Verwachtingen & programma Geschiedenis van wielrentraining Tegen welke problemen loop je aan als schemamaken & -trainer? Korte geschiedenis
Nadere informatieEffectiviteit KRW maatregelen. Halen we met de geplande maatregelen de ecologische doelen?
Effectiviteit KRW maatregelen Halen we met de geplande maatregelen de ecologische doelen? 1 Maatregelen Kaderrichtlijn Water Kwaliteit Doelstelling Beleidstekort Maatregelen 2 Welke maatregelen worden
Nadere informatieDAGVLINDERS WOUDSE BOS 2013 VLINDERMONITOR
DAGVLINDERS WOUDSE BOS 2013 VLINDERMONITOR Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland http://twitter.com/#!/knnvafddelfland
Nadere informatieThe Netherlands of 2040. www.nl2040.nl
The Netherlands of 2040 www.nl2040.nl 1 Tijden veranderen 2 Tijden veranderen 3 Nieuwe CPB scenario studie Vraag Waarmee verdienen we ons brood in 2040? Aanpak Scenario s, geven inzicht in onzekerheid
Nadere informatieRuimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde
Een verkenning Lon Lommaert Biodiversiteit Vlaamse indicatoren Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde Prioritaire soorten Natuurverkenning Gezichten van Biodiversiteit Wetenschappelijke
Nadere informatieLandschapsonderzoek in het Kromme Rijngebied
Landschapsonderzoek in het Kromme Rijngebied Onderzoeksgroep Milieugeografie, Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) Dr. Emma van der Zanden, Franziska Komossa, MSc KENNISMAKING VU LANDSCHAPSONDERZOEK
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/72323
Nadere informatiePlanten in bossen: beheer en biodiversiteit
Planten in bossen: beheer en biodiversiteit Arnout-Jan Rossenaar Foto s: Heukels CD-ROM Opzet lezing Bos in Nederland Bosplanten Bostypen Ontwikkeling bos voedselarme grond Beheer en biodiversiteit (Edese(
Nadere informatie