Handleiding Decaan/Mentor

Transcriptie

1 qompas.nl Surrounded by Talent vmbo/mavo Handleiding Decaan/Mentor Deze handleiding is van Voornaam Achternaam

2 Inhoudsopgave Starten met Qompas vmbo/mavo Pagina 2 - Introductie van de methode Pagina 2 D - Checklist voor de decaan Pagina 3 - Uw account bij Qompas Pagina 4 D - Uw collega s uitnodigen voor Qompas Pagina 5 D - Klassen aanmaken en mentoren koppelen Pagina 6 D - Het schoolaanbod inrichten Pagina 8 D - Keuzeformulieren samenstellen Pagina 11 D - Een stappenplan maken Pagina 13 D - Overwegingen bij planning Pagina 18 - Materialen voor leerlingen Pagina 19 - Voorbereiding op de eerste les met Qompas Pagina 20 Werken met Qompas Pagina 21 - Voortgang van leerlingen volgen Pagina 21 - Het tabblad Communicatie Pagina 24 - Inloggen via de ELO Pagina 25 - Vakkenkeuze in Qompas Pagina 26 Inhoud van Qompas vmbo/mavo Pagina 28 - Hoe het stappenplan voor leerlingen werkt Pagina 28 - Beroepentest en competentietest Pagina 29 - Het onderdeel Informatie zoeken Pagina 30 - Documenten en websites Pagina 31 - Het plusdocument Pagina 31 - Het loopbaandossier Pagina 32 - Loopbaancompetenties in Qompas vmbo/mavo Pagina 34 De rol van ouders/verzorgers in het oriëntatieproces Pagina 36 Qompas vmbo/mavo Dé LOB-methode voor alle leerwegen van het vmbo/mavo Veel gestelde vragen door leerlingen Pagina 37 Bespreeklessen bij de online stappen Pagina 40 Extra opdrachten uit het werkboek Pagina 62 Helpdesk Pagina 86 Colofon Pagina

3 Introductie van de methode D Checklist voor de decaan Qompas vmbo/mavo is een lesmethode voor de keuzebegeleiding op het vmbo. De methode speelt zich voornamelijk online af, maar heeft ook een werkboek met opdrachten. Loop onderstaande checklist door en voer de punten uit, indien van toepassing. Op die manier zorgt u dat werken met Qompas soepel verloopt. Het online programma bevat uitgebreide en actuele informatie over profielen, beroepen en opleidingen. De leerlingen doorlopen het programma zelfstandig via een gestructureerd en persoonlijk stappenplan. In hun stappenplan oriënteren zij zich door middel van tests en opdrachten. Zij leren in de opdrachten van het stappenplan onder andere over verschillende beroepen, vakkenkeuzemogelijkheden, hun kwaliteiten en talenten en de overstap naar het mbo. Tot slot maken ze een weloverwogen keuze voor een vakkenpakket, profiel en uiteindelijk een opleiding. Qompas vmbo/mavo biedt daarnaast een platform om het hele LOB-proces op school in onder te brengen. Zo kan Qompas dienen als een verzamelpunt voor documentatie en bewijsstukken omtrent LOB, omdat leerlingen allerlei documenten in hun online loopbaandossier kunnen opnemen. Omdat de school de mogelijkheid heeft om eigen opdrachten in het stappenplan te zetten, kunnen ook alle schooleigen activiteiten rond LOB een plaats krijgen in Qompas. Leerlingen kunnen bovendien hun vakkenkeuzes direct in Qompas maken. Tenslotte biedt de methode een databank waar leerlingen relevante informatie over vakken op school, beroepen, opleidingen en het mbo kunnen vinden. Informatie die alléén van toepassing is op de decaan of LOB-coördinator op school, markeren we met dit icoon: D Als mentor kunt u deze informatie overslaan. Alles wat alleen van toepassing is op de mentor en/of vakdocent, en niet op de decaan, heeft dit icoon: M Alle overige informatie is iedereen nuttig. Activiteit Is er een planning met daarin alle LOB-activiteiten? Is het benodigd aantal uren in het computerlokaal/mediatheek gereserveerd? Is er een training/bijeenkomst georganiseerd ter voorbereiding op Qompas? Met een adviseur van Qompas kunt u een training/ bijeenkomst afspreken. Zijn ouders op de hoogte gebracht van het gebruik van Qompas? Heeft u een korte presentatie gepland voor een ouderavond? Een voorbeeld hiervan kunt u vinden in het onderdeel Documenten binnen Qompas DecanenNet. Heeft u (eventueel) een link naar Qompas in de ELO laten zetten door de systeembeheerder? Zijn alle materialen aanwezig? Handleidingen, EntryCard-codes en werkboeken? Heeft u de materialen nageteld? Hebben alle collega's die met Qompas gaan werken een geldig account waarmee zij toegang hebben tot Qompas DecanenNet? Zijn alle klassen van dit jaar aangemaakt en zijn de mentoren aan hun klas(sen) gekoppeld? Weten de LOB-begeleiders de Klascode(s) van hun klas(sen), zodat leerlingen zich voor de klas kunnen aanmelden? Heeft u het aanbod van vakken en profielen van de school ingevoerd? Pagina in handleiding Pagina 18 n.v.t. n.v.t. Pagina 25 Pagina 19 Pagina 5 Pagina 6 Pagina's 6/20 Pagina 8 Heeft u de keuzeformulieren ingericht in Qompas DecanenNet? Pagina 11 Heeft u eventueel stappenplannen aangepast naar eigen wensen, Pagina 13 of eigen opdrachten gemaakt en in de stappenplannen gezet? Als u Qompas gebruikt voor beroepsgericht vmbo: heeft u de Pagina 13 stappen over de voor u relevante profielen aan een stappenplan toegevoegd? In het geval dat u D&P biedt: heeft u deze stap aangevuld met eigen opdrachten? Hebben alle klassen een stappenplan toegewezen gekregen? Pagina 15 Zijn er bijzonderheden omtrent het gebruik van online diensten n.v.t. op school? Zijn bijvoorbeeld YouTube-filmpjes bereikbaar voor leerlingen? Kunnen alle programma s (Gmail, Live, Hotmail, etc.) gebruikt worden? Als leerlingen adressen van school gebruiken: komen automatische berichten van Qompas door het spamfilter? Vraag eventueel aan de systeembeheerder op school om hierbij te helpen. Heeft u evaluatiemomenten ingepland tijdens en na afloop van het werken met Qompas? n.v.t. Check Bij vragen of problemen: bel onze helpdesk op , of naar helpdesk@qompas.nl 4 5

4 Uw account bij Qompas D Uw collega s uitnodigen voor Qompas Eenieder die werkt met Qompas heeft een account en een EntryCard-code nodig. 1 Een account maken Als u al een Qompas-account heeft, dan kunt u deze blijven gebruiken. Als u geen toegang meer heeft tot Qompas, volg dan de stappen bij de veel gestelde vragen op pagina 37 of zoek contact met onze helpdesk. D Als decaan heeft u vermoedelijk een account van Qompas gekregen om te gebruiken. In dat geval is uw account al volledig en hoeft u er geen meer aan te maken. Uw code is ook al voor u ingevuld. Heeft u geen code en geen werkend account? Mogelijk heeft een collega op het decanaat wél al een werkend account. Hij/zij kan u voorzien van een code voor toegang. Lees hierover meer op pagina 5. Is dit niet het geval? Mail of bel onze helpdesk. M U ontvangt namens de decaan een bericht met uw persoonlijke EntryCard-code. In het bericht staat ook een stapsgewijze omschrijving hoe u een account kunt aanmaken. Geen code ontvangen? Vraag aan de decaan of de uitnodigingen al verstuurd zijn. Als dat zo is, kan de decaan uw code in het programma terugvinden of het bericht nogmaals sturen. Om uw accountgegevens later nog te wijzigen, gaat u naar Qompas Accountbeheer (account.qompas.nl). 2 Mogelijkheden van uw account Met uw account heeft u toegang tot de volgende onderdelen van Qompas, die u bereikt door naar te gaan: Qompas DecanenNet Dit is het leerlingvolgsysteem van Qompas. U gebruikt dit als decaan om de methode in te richten, en als mentor/decaan om de voortgang van leerlingen te volgen. Qompas vmbo/mavo Het leerlingprogramma met opdrachten. U kunt hier zelf de opdrachten voor leerlingen inzien. Als u een werkend account heeft, dan is het aan u als decaan om ervoor te zorgen dat relevante collega s ook een account kunnen aanmaken. Dit doet u door hen een uitnodiging te sturen vanuit Qompas DecanenNet. Om dit te doen klikt u op het tabblad Decanen & mentoren. Hier staat de knop Collega s uitnodigen. Klik daarop en vul de gegevens van uw collega s in. Als u klikt op Versturen krijgen deze collega s een bericht met persoonlijke code en uitleg over het maken van een account. Veel gestelde vragen voor starters Hoe kan ik zien welke collega s al een account hebben gemaakt? Het tabblad Decanen & mentoren heeft twee lijsten: Geactiveerde gebruikers en Uitgenodigde gebruikers. Iedereen die in de eerste lijst staat, heeft een account gemaakt en de code ingevuld, en is dus klaar om met Qompas te werken. Iedereen die in de tweede lijst staat, heeft mogelijk wel al een account, maar in ieder geval nog niet de persoonlijke EntryCard-code ingevuld. U kunt op het belletje klikken om een herinnering te sturen. Wat verschilt er tussen de rollen die ik collega s in Qompas geef? Iedereen met de rol decaan kan alle onderdelen van Qompas DecanenNet bereiken, en alle klassen op school inzien. Collega s met de rol vakdocent of mentor kunnen geen wijzigingen aanbrengen in schoolinstellingen, opdrachten en stappenplannen en zien minder tabbladen in Qompas DecanenNet. Collega s met de rol mentor zien bovendien alleen de eigen klas(sen); collega s met de rol vakdocent zien wel alle klassen en alle leerlingen. Betaal ik licentiekosten per collega die ik uitnodig? Nee, de licentiekosten op Qompas DecanenNet zijn een vast bedrag. U kunt dus zoveel collega s uitnodigen als u zelf relevant vindt. Veel gestelde vragen voor ervaren gebruikers Wat doe ik met collega s die niet meer actief zijn? Als de mogelijkheid bestaat dat uw collega in een later jaar nog met Qompas gaat werken, kunt u bij zijn of haar naam op Nee klikken in de kolom Actief. U kunt dat vervolgens altijd weer terugdraaien, zodat uw collega weer verder kan. Als uw collega nooit meer met uw licentie op Qompas gaat werken, bijvoorbeeld omdat hij/zij uit dienst is, dan kunt u het account de toegang tot DecanenNet ontzeggen door op het rode kruisje bij de naam te klikken. U verwijdert hiermee niet het account, maar ontneemt het de toegang tot het DecanenNet van uw school. Wat moet ik doen als ik per ongeluk de verkeerde collega verwijderd heb? Stuur uw collega opnieuw een uitnodiging. Hij/zij hoeft geen nieuw account aan te maken, maar voert na inloggen op Qompas DecanenNet de code in die in de nieuwe uitnodigingsmail staat. Ik geef het decanaat (tijdelijk) uit handen, geef ik mijn accountgegevens dan aan mijn vervanger? Nee, u behoudt uw eigen account. Als uw vervanger nog geen account heeft, nodig hem/haar dan uit met de rol decaan. Heeft uw vervanger al wel een account, dan kunt u hem/haar de rol decaan geven in het tabblad Decanen & mentoren. 6 7

5 D Klassen aanmaken en mentoren koppelen U maakt in Qompas DecanenNet klassen aan. Via de klas die u maakt, kunt u mentoren koppelen aan hun leerlingen, en leerlingen koppelen aan de opdrachten die zij moeten maken. Om klassen aan te maken gaat u in Qompas DecanenNet naar het tabblad Klassenbeheer. Als er eerder met Qompas gewerkt is, dan vindt u hier een lijst met klassen van voorgaande jaren. Anders is de lijst (vooralsnog) leeg. Om een klas toe te voegen klikt u op de oranje tekst Nieuwe klas toevoegen. U krijgt een pop-upscherm waarin u de gegevens van de klas kunt invoeren. U kunt hier ook een mentor koppelen aan de klas. U kunt het toewijzen van een stappenplan met opdrachten op een later moment doen; lees hierover meer op pagina 15. Na het invullen van dit scherm verschijnt de klas in uw klassenoverzicht. Er komt ook onder de klasnaam in het blauw een Klascode te staan. Dit is de code die leerlingen gebruiken om zich aan deze klas te koppelen. U geeft deze code aan de betreffende mentor, zodat bij de eerste les met Qompas de leerlingen zichzelf in de juiste klas kunnen zetten. Lees hierover meer op pagina 20. Veel gestelde vragen voor starters Moet de klasindeling overeenkomen met de klassen op school? Dat is wel gebruikelijk, maar hoeft niet per definitie. U kunt de klassen inrichten zoals u zelf handig vindt. Bijvoorbeeld op mentorklas of op profiel. De overweging zit hem er vooral in wat u zelf overzichtelijk vindt en welke opdrachten u de leerlingen wilt laten maken, omdat u dit kunt wijzigen per klas. Ik weet niet precies hoeveel leerlingen in de klas komen, wat moet ik daar nou invullen? Het aantal leerlingen wat u per klas aangeeft, is alleen om later gemakkelijk te kunnen zien of alle leerlingen in het programma zitten. Het heeft geen invloed op het aantal leerlingen dat wordt toegelaten in de klas, dat is in principe altijd oneindig. U kunt dus voor nu een schatting invullen. Hoe kan ik een mentor koppelen aan een eerder aangemaakte klas? Klik op het potloodje naast de klas om deze (en andere) wijzigingen te maken. Ik zie de juiste klassen/leerlingen niet in het overzicht. Wat gaat er fout? Controleer allereerst of de filters boven de lijst correct staan. Heeft u bijvoorbeeld de juiste schooljaren aan staan? M Als u mentor bent, ziet u bovendien alleen de klas(sen) waar de decaan u aan gekoppeld heeft. Vraag na bij de decaan of u wel aan de juiste klas gekoppeld bent. Ik wil bepaalde leerlingen (bijv. doubleurs) een ander stappenplan aanbieden dan hun klasgenoten. Hoe doe ik dat? Omdat het per klas geregeld wordt welke opdrachten de leerlingen krijgen, kunt u in dit geval het beste een extra klas maken waarin u al deze leerlingen plaatst. Vergeet ook niet om de juiste mentor(en) aan de klas te koppelen. Hoe verwijder ik klassen? Vink in het klassenoverzicht het blokje voor de klasnaam aan. Klik bovenaan de lijst op de knop met de X erin. Let wel: het blokje verschijnt alléén als er geen leerlingen meer in de klas zitten. Hoe verwijder ik leerlingen? Onder Leerlingen overzicht binnen het tabblad Klassenbeheer vindt u een lijst van alle leerlingen. Vink het blokje voor hun naam aan en klik bovenaan de lijst op de knop met de X erin. Hiermee verwijdert u niet het volledige account van de leerlingen of hun voortgang; u verwijdert alleen de koppeling van hun account met de klas (en daarmee: de school). Moet ik oude klassen en leerlingen verwijderen? Dit wordt wel aangeraden. Dat scheelt in uw eigen overzicht, en in de laadtijd van pagina s als het onderdeel Voortgang. Als u graag contact wilt houden met oud-leerlingen, kunt u hen bijvoorbeeld in een klas zetten die u Oud-leerlingen noemt. Hoe krijg ik leerlingen in de klas? In uw klassenoverzicht ziet u onder elke klas een blauwe code van 8 cijfers/letters. Dat is de Klascode. Leerlingen vullen die in om zich aan de klas te koppelen. Lees hierover meer op pagina 20. Veel gestelde vragen voor ervaren gebruikers Hoe krijg ik leerlingen van een oude naar een nieuwe klas? U kunt leerlingen simpelweg een nieuwe Klascode van de nieuwe klas geven. Zij kunnen die invullen als zij op Qompas vmbo/mavo op Bewerk je gegevens klikken. Eventueel kunt u het ook zelf doen onder het Leerlingen overzicht binnen het tabblad Klassenbeheer. Vink hier de leerlingen aan die u wilt verplaatsen, en klik op de knop Verplaatsen. U kunt vervolgens per leerling of voor de hele selectie aangeven naar welke klas zij verplaatst moeten worden. 8 9

6 D Het schoolaanbod inrichten De vragen en opdrachten binnen Qompas gaan vaak specifiek in op wat de school aanbiedt qua o.a. vakken en profielen. Daarom richt u de schoolsituatie in vóórdat de leerlingen starten met Qompas. Dit blijft opgeslagen, dus dit hoeft u maar éénmaal te doen. Bij het inrichten van vakken en profielen ziet u altijd (een paar van) deze icoontjes: Om het schoolaanbod aan te passen klikt u op het tabblad Mijn school in Qompas Decanen- Net. Mijn school bestaat uit vijf onderdelen: Als dit op JA staat, geeft u aan dat de school dit onderdeel aanbiedt. Afhankelijk van wat het is (een vak, profiel, etc.) zien leerlingen het verschijnen als zij informatie zoeken of in opdrachten. Alles wat op NEE staat is niet zichtbaar voor leerlingen. Hiermee geeft u aan of leerlingen de standaard begeleidende tekst bij dit onderdeel zien, of een door u aangepaste tekst. Hiermee kunt u begeleidende teksten, namen, afkortingen en soms ook de begeleidende afbeelding van het onderdeel wijzigen. Hiermee kunt u het onderdeel open klikken. U klikt hiermee bijvoorbeeld een profiel open om te kijken welke modules er onder horen. 1. Schoolgegevens Hier kunt u algemene gegevens van de school invullen en een schoollogo uploaden. 2. Schoolaanbod Hier stelt u in welke profielen en (beroepsgerichte) vakken aangeboden worden op school. Ook kunt u hier de tekst wijzigen die leerlingen uitlegt hoe zij een eventuele overstap naar havo bij u op school kunnen maken. Voor het instellen van het aanbod voor uw vmbo-tl of mavo-klassen klikt u onder Vmbo TL/ mavo profielen & programma s op de oranje knop Stel samen. Voor het instellen van het aanbod voor beroepsgericht vmbo klikt u onder Vmbo beroepsgericht op de oranje knop Stel samen. Klik vervolgens op de oranje knop met Start de wizard. In de wizard kunt u in drie stappen precies aangeven hoe de beroepsgerichte profielen bij u op school worden aangeboden. 1. In het eerste scherm geeft u aan welke profielen u aanbiedt. Bij elk profiel kunt u uiterst rechts op een pijltje klikken om te zien welke modules er onder horen. Van elke module kunt u de naam, begeleidende tekst en afbeelding aanpassen. Als u klaar bent, klikt u onderaan het scherm op de oranje knop Volgende. 2. In het tweede scherm stelt u in welke keuzevakken worden aangeboden. Elk profiel is open te klikken om de bijbehorende keuzevakken te zien, zodat u kunt aangeven welke keuzevakken aangeboden worden. Als op uw school eigen beroepsgerichte keuzevakken zijn ontwikkeld, dan kunt u die hier ook toevoegen. Onderaan de lijst met profielen vindt u de balk Eigen beroepsgerichte keuzevakken. Klik op de oranje tekst Nieuw keuzevak toevoegen om een eigen beroepsgericht keuzevak te maken. U kunt dit altijd later nog aanvullen. 3. In het derde en laatste onderdeel van de wizard geeft u aan welke beroepsgerichte keuzevakken bij welk profiel gekozen kunnen worden. Links in beeld staan alle keuzevak ken waarvan u hebt aangegeven dat u ze op school aanbiedt. Rechts daarvan staan vakjes waarmee u kunt aangeven bij welk profiel het keuzevak gekozen kan worden. TIP Qompas heeft ook stappen en opdrachten om leerlingen kennis te laten maken met de beroepsgerichte profielen. Deze stappen worden echter niet standaard aan leerlingen aangeboden wanneer u hebt aangegeven dat een bepaald profiel aangeboden wordt. Voor meer informatie over hoe u die stappen wel aan leerlingen kunt aanbieden, kijk op pagina Vakkenpakket Hier geeft u aan welke theoretische vakken worden aangeboden bij u op school. Klik onder het tabblad Vakkenpakket op Vmbo om de lijst met vakken in te zien. U kunt aangeven welke vakken aangeboden worden en hun namen en begeleidende teksten wijzigen. Bent u van plan om vakkenkeuzes te exporteren naar een ELO? Dan is het belangrijk dat de afkortingen van de vakken bij Vakkenpakket exact overeenkomen met de afkortingen zoals die in de ELO staan. Pas de afkorting aan met het potloodje. Lees meer over vakkenkeuze in Qompas op pagina

7 D Keuzeformulieren samenstellen 4. Keuzeformulieren Als u uw leerlingen de vakken- en/of profielkeuze binnen Qompas wilt laten maken, dan kunt u hier keuzeformulieren inrichten. Dit is dus niet nodig als u dit niet van plan bent. Voor meer informatie over het inrichten van de formulieren, zie het hoofdstuk Keuzeformulieren samenstellen vanaf pagina Plusdocument Hier geeft u aan welke eventuele plusactiviteiten de school aanbiedt. U geeft activiteiten een naam en beschrijving. U kunt de activiteiten aan leerlingen toekennen via het tabblad Voortgang. Zie voor meer informatie pagina 31. Veel gestelde vragen voor starters Kan ik tijdens het schooljaar nog wijzigingen maken in het schoolaanbod? Dat kan. Houdt wel in het achterhoofd dat wijzigingen direct invloed hebben op wat leerlingen zien en doen in hun opdrachten. Daarom is het bijvoorbeeld ook geen goed idee om bij twijfel alles (of niets) op aanbieden te zetten. Wij bieden een vak dat niet in de lijst van Qompas staat. Ik wil het wel graag in de methode zichtbaar hebben. Wat nu? Mail onze helpdesk op helpdesk@qompas.nl. Als u alles onder Schoolaanbod en Vakkenpakket heeft ingesteld, kunt u keuzeformulieren maken. Bent u niet van plan om leerlingen vakken te laten kiezen via Qompas? Dan kunt u dit hoofdstuk overslaan. Om keuzeformulieren in te richten klikt u binnen het onderdeel Mijn school in Qompas DecanenNet op het tabblad Keuzeformulieren, en daaronder kiest u Vmbo. De pagina die u krijgt bestaat uit twee onderdelen. Bij het onderdeel Formulieren TL/Mavo kunt u per aangeboden profiel het keuzeformulier inrichten door op het potloodje te klikken. Ook kunt u met de knop Klassen toevoegen aangeven welke klassen het formulier dit schooljaar moeten kunnen invullen. Bij het onderdeel Formulieren Basis/Kader kunt u klikken op Nieuw formulier toevoegen om een keuzeformulier voor één van de beroepsgerichte profielen in te richten. Ook hier kunt u met de knop Klassen toevoegen aangeven welke klassen het formulier dit schooljaar moeten kunnen invullen. Tenslotte staat onderaan nog de mogelijkheid om een zelf samengesteld formulier te maken. Dit formulier bevat in tegenstelling tot de normale formulieren niet automatisch een keuze voor een bepaald profiel. Bovendien kunt u zowel onderdelen uit beroepsgericht als theoretisch vmbo in deze formulieren zetten, wat ze geschikt maakt voor het samenstellen van formulieren voor de gemengde leerweg. Het formulier samenstellen Als u een keuzeformulier aanklikt om deze in te richten, dan ziet u in eerste instantie een standaardinrichting staan. U kunt het formulier geheel naar eigen wens aanpassen. U kunt bijvoorbeeld vakken uit het formulier verwijderen middels het rode kruisje. Vakken toevoegen kan vanuit het rechtermenu, waar u kunt klikken op een soort vak (bijvoorbeeld: Exacte vakken ). U krijgt dan een overzicht van de hieronder vallende vakken. U kunt de vakken één voor één in het formulier slepen. De vakken die in het rechtermenu staan, zijn de vakken waarvan u in het onderdeel Vakkenpakket hebt aangegeven dat de school ze aanbiedt (zie pagina 10). Onderaan het rechtermenu staat Extra regels. Deze extra regels gebruikt u om keuzemogelijkheden in te stellen en af te bakenen. U kunt de regels, net als vakken, in het formulier slepen. Als u het onderdeel Extra regels openklapt, ziet u: Kies vakken uit lijst : Hiermee creëert u een keuzemogelijkheid voor leerlingen. Als u deze regel in het formulier sleept, kunt u vervolgens vanuit het rechtermenu vakken in de regel slepen. Klik op het potloodje om aan te geven hoeveel vakken leerlingen 12 13

8 D Een stappenplan maken hier mogen kiezen. Dat doet u door aan te geven hoeveel vakken leerlingen minimaal en maximaal mogen kiezen. Stelt u bijvoorbeeld als minimum 2 en als maximum ook 2 in, dan moeten leerlingen hier 2 vakken kiezen. Stelt u als minimum 1 en als maximum 4, dan mogen leerlingen hier 1, 2, 3 of 4 vakken kiezen. Kies een optioneel vak : Hetzelfde als Kies vakken uit lijst, behalve dat al vooraf ingesteld staat dat er geen minimum aantal verplichte keuzes in deze lijst is. Daardoor kunnen leerlingen ook geen enkel vak in de lijst kiezen. De volgende vakken mogen niet samen gekozen worden : Dit is geen vakkenlijst waar leerlingen uit mogen kiezen, maar een regel die voor het hele formulier geldt. Hier kunt u aangeven welke combinaties van vakken niet mogen voorkomen in een keuzeformulier. Bijvoorbeeld: u sleept deze regel in het formulier en zet de vakken Tekenen, Handvaardigheid en Muziek erin. U zet het maximum op 1. Leerlingen kunnen nu geen keuzeformulieren meer indienen waarop meer dan één van deze drie vakken gekozen is. Omdat deze regel voor het hele formulier geldt, staat hij bij leerlingen naast het formulier zichtbaar. Het maakt dus niet uit waar u de regel in het formulier plaatst. Vak 1 mag alleen gekozen worden in combinatie met vak 2 : Ook dit is een regel die voor het hele formulier geldt. Hier kunt u aangeven welke vakken niet in de uiteindelijke keuze mogen voorkomen zonder dat bepaalde andere vakken ook gekozen zijn. Bijvoorbeeld: u sleept deze regel in het formulier en sleept achtereenvolgens de keuzevakken Huidverzorging en Schoonheidsbehandelingen erin. Leerlingen kunnen nu geen keuzeformulieren meer indienen waarin Huidverzorging wel, maar Schoonheidsbehandelingen niet gekozen is. Omdat deze regel voor het hele formulier geldt, staat hij bij leerlingen naast het formulier zichtbaar. Het maakt dus niet uit waar u de regel in het formulier plaatst. Opmerking toevoegen : Alle eisen of toevoegingen die niet middels de andere regels aan leerlingen te communiceren zijn, kunt u in een opmerking zetten. Sleep de opmerking op de juiste plaats in het formulier, en pas de opmerking aan middels het potloodje. Alle wijzigingen in het formulier worden pas opgeslagen als u bovenaan het formulier klikt op Wijzigingen opslaan. Het is aan te raden om altijd even zelf op Qompas vmbo/mavo uw keuzeformulier te bekijken, zodat u kunt zien hoe leerlingen het aangeboden krijgen. U kunt rechtsboven in beeld binnen Qompas DecanenNet klikken op Vmbo/mavo om naar de leerlingwebsite te gaan. Uw keuzeformulier(en) vindt u daar direct op de homepage onder de kop Formulieren. Voor uitleg over hoe de uiteindelijke vakkenkeuze binnen Qompas werkt, zie pagina 26. Veel gestelde vragen voor starters Kan ik tijdens het schooljaar nog wijzigingen maken in de keuzeformulieren? Dat kan. Let wel: als leerlingen al een keuze gemaakt hebben, dan blijft die keuze opgeslagen staan in de oude vorm van het formulier. Als er een belangrijke wijziging heeft plaatsgevonden, zullen zij dus het nieuwe formulier nogmaals moeten invullen. Leerlingen doorlopen in Qompas een stappenplan met opdrachten. Qompas heeft een standaardinrichting voor de stappenplannen gemaakt. Dit kunt u zelf aanpassen en aanvullen met eigen stappen en opdrachten, en met stappen van Qompas die niet in de standaardinrichting staan. Voor meer informatie over de werking van het stappenplan, zie pagina 28. Een eerste eigen stappenplan maken Klik in Qompas DecanenNet op het tabblad Stappenplan en opdrachten. Klik daarna op Vmbo/mavo. U ziet een lijst met standaardinrichtingen voor stappenplannen voor leerjaar 1 t/m 4, elk in een versie voor B/K en GL/TL-klassen. Kies een stappenplan om als basis te gebruiken door op de naam van het plan te klikken. Daarna klikt u op Dit stappenplan gebruiken. Er wordt zo een stappenplan gecreëerd met de door u gekozen standaardinrichting. U wordt gevraagd om een naam te kiezen voor dat stappenplan. Deze naam krijgen leerlingen niet te zien, dus kies er één die voor u en uw collega s duidelijk maakt wat voor stappenplan het is. Bijvoorbeeld: Stappenplan kaderklassen leerjaar 2. Na het kiezen van de naam komt u in uw nieuwe stappenplan en kunt u wijzigingen maken. Herhaal dit proces voor elk verschillend stappenplan wat u wilt maken voor verschillende leerjaren/niveaus. Bent u niet van plan om wijzigingen of toevoegingen te maken in de plannen, dan kunt u het komende stuk overslaan. Lees wel nog op pagina 15 hoe u uw stappenplan aan een klas koppelt. Stappenplannen aanpassen Om stappenplannen aan te passen, gaat u naar het onderdeel Stappenplan & opdrachten, en u kiest daar het tabblad Vmbo/mavo. Onder de lijst met standaardinrichtingen staat nu een kop met Aangepaste stappenplannen. Hier vindt u uw eigen stappenplannen. Klik op de naam van het plan om wijzigingen te maken. U kunt in de stappenplannen van Qompas de volgende wijzigingen maken: Complete stappen verwijderen. Klik hiervoor op het rode kruisje vóór de naam van de stap. Titel, geschatte tijdsduur, omschrijving, en foto van een stap wijzigen. Klik op de stap om deze open te klappen. Klik op de potloodjes om deze zaken aan te passen. Stappen verplaatsen. Sleep de stap naar boven of naar beneden in het plan. Eigen stappen toevoegen. Onderaan uw stappenplan staat in het lichtgrijs Klik hier om zelf een stap te maken. Opdrachten verplichten of optioneel maken. Standaard zijn opdrachten die het loopbaandossier vullen verplicht, en andere opdrachten optioneel. Dit is naar eigen inzicht aan te passen. Klik een stap open en u ziet bij elke opdracht van Qompas een vinkje bij het woord Verplicht. Vink deze uit om de opdracht optioneel te maken, en aan om de opdracht te verplichten. Bij zelfgemaakte opdrachten doet u dit TIP Qompas heeft ook stappen en opdrachten om leerlingen kennis te laten maken met de beroepsgerichte profielen. Deze stappen worden echter niet standaard aan leerlingen aangeboden wanneer u hebt aangegeven dat een bepaald profiel aangeboden wordt. Voor meer informatie over hoe u die stappen wel aan leerlingen kunt aanbieden, kijk op pagina

9 door te klikken op Wijzig. Voor meer informatie over de werking van verplichte en optionele opdrachten, zie pagina 28. Volgorde van opdrachten binnen een stap wijzigen. Klik op een stap om deze open te klappen. U kunt de opdrachten naar links of rechts slepen. Een enkele keer zijn opdrachten van Qompas van elkaars opvolging afhankelijk; we raden daarom aan om Qompas-opdrachten die standaard als verplicht staan, niet om te wisselen. Opdrachten binnen een stap verwijderen. Klik op het rode kruisje in de bovenhoek van de opdracht. U kunt de opdracht later altijd nog weer toevoegen. Stappen van Qompas toevoegen. Links in beeld staat het Opdrachten menu. Daar kunt u klikken op Stappen om een lijst te zien met alle stappen van Qompas die (nog) niet in uw stappenplan staan. Dit zijn stappen uit andere leerjaren en stappen die niet in één van de standaardinrichtingen staan (zogenaamde zwevende stappen ). Zie het kopje Zwevende stappen in dit hoofdstuk voor meer uitleg hierover. In het pop-upscherm wat u nu krijgt, stelt u de titel van de vraag en de vraagtekst in. De titel van de vraag is idealiter een korte en bondige versie van de vraag, omdat er niet veel ruimte voor is. De vraagtekst is om de vraag in volledigheid uit te schrijven; dit onderdeel mag daarom zo lang zijn als u zelf wilt. Onder de vraagtekst kunt u ervoor kiezen om een link naar een bepaalde website en/of een document als bijlage aan de vraag toe te voegen. Om te zien hoe al deze onderdelen verschijnen bij leerlingen, zie de voorbeeldafbeelding op deze pagina. Tenslotte geeft u aan op welke manier een leerling op de vraag kan antwoorden. U heeft vier opties: - Leerlingen krijgen een tekstveld waarin zij kunnen schrijven; - Leerlingen krijgen een uploadknop waarmee zij een bestand kunnen uploaden bij wijze van antwoord; - Leerlingen krijgen zowel een tekstveld als een upload; één van de twee moet door de leerling gebruikt worden om verder te mogen gaan; - De leerling hoeft geen antwoord te geven en mag direct door naar de volgende vraag. Vul alle vragen die u in deze opdracht wilt stellen op deze manier in. Als u daarmee klaar bent, kunt u dit pop-up scherm sluiten. U kunt nu een stap in uw stappenplan open klikken en de zelfgemaakte opdracht erin slepen. Eigen opdrachten maken en aan een willekeurige stap toevoegen. Zie het kopje Eigen opdrachten maken in dit hoofdstuk voor uitleg. Zwevende stappen Qompas biedt ook een aantal stappen die niet in één van de standaardinrichtingen staan. U kunt deze zogenaamde zwevende stappen naar eigen inzicht verdelen over uw stappenplannen. Een aantal van deze zwevende stappen zijn: - De stap Maak de beroepentest opnieuw, waarin leerlingen nogmaals de test maken en hun twee uitslagen vergelijken. - Alle stappen over beroepsgerichte profielen. Let op: u wordt geacht om de stap over het profiel D&P tussen de twee bestaande opdrachten in zelf aan te vullen met opdrachten die uitleggen hoe D&P bij u op school ingericht is! - De stappen over het Beroepenfeest van On Stage. Deze zijn alleen zichtbaar voor deelnemers aan On Stage. Eigen opdrachten maken Links in beeld, in het Opdrachtenmenu, klikt u op Opdrachten. Hier ziet u een overzicht van alle zelfgemaakte opdrachten. Klik op de tekst Klik hier om zelf een opdracht te maken om een eigen opdracht te creëren. U krijgt een pop-up scherm waarin u de opdracht kunt vormgeven. Kies of de opdracht verplicht of optioneel is, kies een titel en schrijf (eventueel) een uitleg voorafgaand aan de opdracht. De uitleg voorafgaand aan de opdracht verschijnt bij leerlingen alléén bij de eerste vraag van uw opdracht. Daarna stelt u vast welke vragen er in de opdracht gesteld worden. Dat kunnen er zoveel zijn als u wilt. Voeg de eerste vraag toe door te klikken op Vraag toevoegen. Er verschijnt een nieuwe regel met een nieuwe vraag. Om in te stellen wat die vraag is en doet, klikt u binnen de nieuw verschenen regel op het potloodje. Voorbeeld van een vraag binnen een eigen opdracht. Gebruik dit voorbeeld om te zien waar de verschillende onderdelen bij leerlingen zichtbaar zijn. In dit voorbeeld is een bijlage toegevoegd en mogen leerlingen antwoorden met een tekstveld of upload. Stappenplannen aan klassen koppelen Ga naar het onderdeel Stappenplan & opdrachten en klik op Vmbo/mavo. Zoek het relevante stappenplan op en klik op Klas toevoegen. Op deze manier geeft u aan welk stappenplan bij welke klas(sen) hoort. U kunt ditzelfde ook doen via het onderdeel Klassenbeheer in Qompas DecanenNet, door bij een klas op Stappenplan kiezen te klikken

10 Veel gestelde vragen voor starters Ik ben een stappenplan aan het inrichten, maar ik kan de opdrachten niet inzien. Waarom is dat? Opdrachten hebben soms tientallen schermen met vragen: als u dat via deze route kon bekijken, zou de weg terug naar het aanpassen van het plan teveel verwarren. Daarom hebben we het strikt gescheiden. In DecanenNet kunt u alles inrichten, en in het leerlingprogramma Qompas vmbo/mavo kunt u alle opdrachten inhoudelijk inzien vanuit de ogen van een leerling. Open dus een nieuw tabblad met Qompas vmbo/mavo als u tijdens het inrichten de inhoud van opdrachten wilt zien. Als ik een vraag probeer op te slaan, krijg ik de melding dat ik het niet opgeslagen kan worden. Wat gaat er mis? Om uw tekst toch op te slaan haalt u allereerst, mits van toepassing, alles wat géén tekst is (afbeeldingen, tabellen, etc.) uit het tekstvak. Vervolgens selecteert u de complete tekst en klikt u op het meest rechter icoontje in het tekstvak (een zwart gummetje met twee streepjes). U kunt de tekst nu opslaan. Werkt het alsnog niet, neem dan contact op met de helpdesk. Kan ik tijdens het schooljaar nog wijzigingen maken in de stappenplannen? Dat kan. Het kan wel gevolgen hebben voor de voortgang van leerlingen, omdat zij het programma stapsgewijs van begin tot eind doorlopen. Als bijvoorbeeld een leerling bij stap 5 is, en u zet een verplichte opdracht in stap 2, dan moeten de leerlingen eerst die opdracht vervolmaken voordat ze verder kunnen in stap 5. Kan ik klassen tijdens het schooljaar overzetten naar een ander stappenplan? Dat kán, maar is sterk af te raden als er door leerlingen al een bepaalde mate van voortgang is geboekt in het eerdere plan. Dit omdat leerlingen in het nieuwe plan opnieuw moeten beginnen met voortgang maken vanaf stap 1, opdracht 1. Het maakt daarvoor niets uit hoe groot of klein het daadwerkelijke verschil tussen de plannen is. Antwoorden op al vervolmaakte vragen en gemaakte tests blijven altijd opgeslagen staan, maar de betreffende opdrachten en stappen zijn bij een wijziging van stappenplan niet meer afgevinkt als zijnde klaar, ook al heeft een leerling dezelfde stap al afgemaakt in het eerdere stappenplan. Ik heb een aantal eigen opdrachten die ergens gedurende het jaar gemaakt moeten worden, bijvoorbeeld rond een activiteit. Hoe kan ik dit in het stappenplan zetten? Als u deze opdrachten ergens in het stappenplan zou plaatsen, en zou verplichten, kan de situatie zich voordoen dat een leerling niet verder kan met Qompas omdat de betreffende activiteit (bijv. een meeloopdag) nog niet heeft plaatsgevonden. Daarom is het aan te raden om de opdracht optioneel te maken en dit in de opdracht ook te communiceren aan leerlingen. Alternatief wordt vaak aan het begin van het stappenplan een eigen stap geplaatst, waar al deze opdrachten in optionele vorm in verzameld staan. Op die manier kunnen leerlingen gedurende het schooljaar altijd terug naar deze stap om relevante opdrachten te maken. Wat gebeurt er met de voortgang van leerlingen in opdrachten die ik uit een stappenplan verwijder? Deze voortgang blijft bewaard. Als leerlingen deze opdracht op een later tijdstip nogmaals aangeboden krijgen, dan staan bij de vragen die zij gemaakt hebben de antwoorden reeds ingevuld. Veel gestelde vragen voor ervaren gebruikers Als ik een stappenplan aanpas/verwijder, heeft dat dan invloed op leerlingen die dit stappenplan in een voorgaand jaar gemaakt hebben? Ja; leerlingen zien alle stappenplannen waarin zij ooit voortgang gemaakt hebben, en de wijzigingen die u maakt zijn dus ook zichtbaar bij leerlingen die het stappenplan in een eerder schooljaar doorliepen. Dit heeft verder geen invloed op hun voortgang in het huidige schooljaar, maar omdat het vragen kan oproepen is het aan te raden om bij grote wijzigingen een nieuw stappenplan te maken en oude stappenplannen pas na een aantal schooljaren te verwijderen

11 D Overwegingen bij planning Materialen voor leerlingen Het is aan te raden om aan het begin van het jaar een heldere planning voor het LOB-proces te ontwerpen. Neem in ieder geval mee welke activiteiten gedaan worden, wanneer ze gedaan worden, en wie er voor verantwoordelijk is. Afspraken tussen decaan en mentoren worden zo duidelijk vastgelegd. Om Qompas zo goed mogelijk in te kunnen plannen, geven we u graag een aantal handvaten om de tijdsinvestering in te schatten. Het lesmateriaal voor Qompas vmbo/mavo bestaat uit: - Een EntryCard - Een werkboek De EntryCard De start met Qompas Het is van belang dat een mentor tijd heeft om leerlingen te begeleiden. Wij adviseren een lesuur in te plannen voor het aanmaken van het account zodat leerlingen daarna goed aan de slag kunnen gaan. Voor meer informatie over de start met Qompas, zie pagina 20. Surrounded by Talent vmbo/mavo 3-jarige licentie EntryCard Surrounded by Talent vmbo/mavo 4-jarige licentie EntryCard Het online stappenplan Een goede maatstaf om aan te houden bij de planning van het online gedeelte van Qompas, is dat het vervolmaken van elke stap ongeveer één lesuur duurt. De stappen van Qompas bestaan standaard uit één of een aantal verplichte opdrachten aan het begin van de stap, en één of meerdere optionele opdrachten daarna. De verplichte opdrachten vullen het loopbaandossier en de optionele opdrachten vangen leerlingen op die sneller door de opdrachten gaan dan hun klasgenoten. U kunt zelf spelen met de duur van een stap door opdrachten te verwijderen, toe te voegen, te verplichten of optioneel te maken. Bij weinig beschikbare LOB-uren, of weinig beschikbare computers, kunt u overwegen om leerlingen het online stappenplan thuis te laten maken als huiswerk. De ervaring leert dat dat heel goed gaat. We raden wel aan om altijd een gezamenlijke start te hebben met het aanmaken van accounts. De lessen op school kunnen vervolgens gebruikt worden voor nabespreking. Een andere oplossing voor weinig beschikbare computers is leerlingen laten werken op hun telefoon of tablet. Qompas is geschikt voor alle mobiele apparaten. Bespreeklessen U kunt de opdrachten uit het online stappenplan (computerlokaal) afwisselen met de bespreeklessen (klaslokaal). Voor elke stap in het online stappenplan bestaat een bespreekles. In de bespreeklessen evalueert en reflecteert u of de mentor met de klas. De bespreeklessen bevatten reflectievragen om te bespreken en suggesties voor opdrachten. Het is in ieder geval aan te bevelen om de belangrijkste of lastigste onderdelen van het proces (zoals bijvoorbeeld de tests) na te bespreken met leerlingen. U vindt de bespreeklessen vanaf pagina 40. Extra opdrachten In het werkboek voor de leerlingen vindt u een aantal extra opdrachten die u of de mentor met de klas kan uitvoeren. De opdrachten staan los van het stappenplan en zijn zonder computer uit te voeren. De duur van de opdrachten varieert; dat staat telkens aangegeven bij de opdracht. U kunt de extra opdrachten inzetten wanneer u wilt, maar ze zijn bijvoorbeeld ook handig om achter de hand te houden als een computerlokaal toch niet beschikbaar blijkt. Qompas vmbo/mavo Dé LOB-methode voor alle leerwegen van het vmbo/mavo Jouw persoonlijke EntryCard-code Let op! Bewaar deze kaart goed! Deze code heb je nodig om met Qompas te werken. Qompas vmbo/mavo Dé LOB-methode voor alle leerwegen van het vmbo/mavo Jouw persoonlijke EntryCard-code Let op! Bewaar deze kaart goed! Deze code heb je nodig om met Qompas te werken. Elke leerling krijgt een eigen EntryCard. Deze kaart bevat de EntryCard-code die de leerling toegang geeft tot Qompas vmbo/mavo. De code vult de leerling eenmalig in, bij de start met Qompas. Daarna is de code niet meer geldig. De leerling die de code heeft ingevuld, heeft nu voor de rest van de schoolloopbaan toegang tot Qompas vmbo/mavo. Het werkboek VMBO Werkboek qompas.nl Dit werkboek is van Voornaam Achternaam Surrounded by Talent Qompas vmbo/mavo Dé LOB-methode voor alle leerwegen van het vmbo/mavo In het werkboek vinden leerlingen uitleg over het gebruik van de methode en extra opdrachten. Leerlingen krijgen het werkboek bij de start met Qompas en blijven dit gebruiken totdat zij van school af gaan. U vindt de toelichting bij extra opdrachten vanaf pagina

12 Voorbereiding op de eerste les met Qompas Voortgang van leerlingen volgen In de eerste les met Qompas moeten leerlingen in ieder geval drie dingen doen: 1. Een account bij Qompas aanmaken en dit account activeren via hun adres; 2. Een EntryCard-code op hun account invoeren om toegang te krijgen tot Qompas; 3. Een Klascode invullen om zich te koppelen aan een klas, en daarmee ook aan de school, aan opdrachten, en aan hun begeleider(s). We raden aan om hier ruim de tijd voor te nemen. Voor alle technische vragen waar u met leerlingen bij het aanmaken van hun account tegenaan kunt lopen, verwijzen we naar de veel gestelde vragen op pagina 37. Vergeet ook niet dat u ons altijd tijdens lesuren kunt bellen of mailen voor hulp. Om de voortgang van leerlingen in Qompas te volgen, klikt u in Qompas DecanenNet op het tabblad Voortgang. Onder Voortgang staan drie tabbladen: Klassenoverzicht, waarmee u van een hele klas de voortgang bekijkt. Leerlingen overzicht, waarmee u direct naar het voortgangsoverzicht van een specifieke leerling kunt gaan en het tabblad Plusdocument. Lees meer over het onderdeel 'Plusdocument' op pagina 31. Als mentor ziet u hier alleen de klassen en leerlingen waar u als begeleider aan gekoppeld bent. Als decaan ziet u hier alle klassen en alle leerlingen van de school. Hieronder ziet u een voorbeeld van de voortgang van een klas. Hier ziet u: TIP Leerlingen kunnen hun Qompas-account ook koppelen aan hun ELO-account. Zie voor meer informatie pagina 25. Een account aanmaken Leerlingen maken bij Qompas zelf een account aan. Dit doen zij op de website van Qompas vmbo/mavo, waar zij kunnen klikken op de knop Account aanmaken. Daarna doorlopen zij een aantal stappen om het account aan te maken. Om de registratie van het account te voltooien hebben leerlingen een geldig adres nodig. Ga dus van tevoren na of iedereen in de klas dat heeft. Het is daarbij ook van belang dat leerlingen op school bij het adres moeten kunnen inloggen, om hun account bij Qompas te activeren. EntryCard-code invullen Als leerlingen hun account hebben aangemaakt, krijgen zij een activatiebericht. Als zij klikken op de link in dat bericht, dan activeren zij hun account en krijgen zij direct de vraag om een EntryCard-code. Elke leerling krijgt een eigen EntryCard. Op die kaart staat de code die zij moeten invullen. Een EntryCard-code heeft altijd de vorm: ABCD-1234 (4 cijfers)-(4 cijfers)-(4 letters)-(4 cijfers) Het invullen van deze code geeft de leerling voor de rest van de schoolloopbaan toegang tot Qompas. Dit hoeft dus maar één keer. Als de code door de leerling is ingevoerd, hoeft deze niet bewaard te worden. We raden wel met klem aan dat leerlingen achterop de EntryCard in het daartoe bedoelde blokje de gegevens van hun account invoeren, en dat u dit bewaart. Op die manier kunt u leerlingen gemakkelijk helpen herinneren hoe zij moeten inloggen bij Qompas. Klascode invullen Als leerlingen de EntryCard-code hebben ingevuld, krijgen zij direct de vraag om een Klascode. Een Klascode bestaat altijd uit 8 tekens, letters en cijfers door elkaar. Elke leerling in dezelfde klas vult dezelfde Klascode in. De naam van de klas. Klik hierop of op Bekijk leerlingen om een lijst te krijgen van de leerlingen in de klas en hun individuele voortgang. De Klascode waarmee leerlingen zich kunnen aanmelden voor de klas. Zie ook pagina 20. Een mogelijkheid om de loopbaandossiers van alle leerlingen in pdf te downloaden. Een overzicht van de voortgang in de klas. In dit voorbeeld is 75% van de leerlingen gestart met het stappenplan en 25% heeft het stappenplan voltooid. Ook 25% heeft een beroepentest volledig afgemaakt. Een mogelijkheid om een Excel-sheet met daarin de namen, adressen en voortgang van alle leerlingen in de klas te downloaden. Het aantal leerlingen wat in de klas zou moeten zitten, en het aantal leerlingen wat zich daadwerkelijk voor de klas aangemeld heeft middels de Klascode. In dit voorbeeld heeft de decaan aangegeven dat er zes leerlingen in de klas horen te zitten, maar slechts vier hebben zich daadwerkelijk aangemeld. Als deze stappen zijn doorlopen, zijn leerlingen klaar om te starten met Qompas. U kunt hen ook nog een leuke profielfoto laten uploaden om hun account compleet te maken

13 Als u op de klasnaam of op Bekijk leerlingen klikt, komt u in een overzicht waar per leerling de voortgang genoemd staat zoals in het voorbeeld hierboven. Hier ziet u o.a.: - De voortgang in het stappenplan en in tests. Een donkergroene kleur geeft aan dat de leerling iets afgemaakt heeft, en een bruine kleur geeft aan dat de leerling ergens mee bezig is. Een lichtgroene kleur geeft aan dat de leerling nog niet aan het onderdeel begonnen is. In dit voorbeeld heeft de leerling dus stap 1 en 2 afgemaakt, is bezig met stap 3, en heeft nog geen van de twee tests gemaakt. - De knop Bekijk details, waarmee u de complete voortgang van deze leerling te zien krijgt. - De knop Downloads waarmee u verschillende documenten zoals het loopbaandossier, plusdocument of vakkenkeuzeformulieren kunt downloaden. - Mits de leerlingen dit jaar een vakkenkeuze maken in Qompas: de mogelijkheid om de formulieren hiervoor te openen of te sluiten. - loopbaandossier: Een korte weergave van de informatie die een leerling verzameld heeft in het dossier. - Testuitslagen: Een samenvatting van de resultaten van de beroepentest en de competentietest. U kunt hier ook de uitslagen in pdf downloaden. - Documenten: Alle documenten die de leerling in Qompas heeft geüpload. Leerlingen kunnen naar eigen inzicht documenten in hun dossier plaatsen. - Plusdocument: een overzicht van de plusactiviteiten waaraan de leerling heeft voldaan. - Downloads: Dit gebruikt u om verschillende documenten zoals het loopbaandossier, plusdocument of vakkenkeuzeformulier te downloaden. - Opmerkingen: Hier kunt u opmerkingen plaatsen, samen met alle andere begeleiders op school die de voortgang van deze leerling kunnen zien. Dit is bedoeld voor interne communicatie tussen begeleiders omtrent de oriëntatie en voortgang van leerlingen. Veel gestelde vragen voor starters Ik zie de juiste klassen/leerlingen niet in het voortgangsoverzicht. Wat gaat er fout? Controleer allereerst of de filters boven de lijst correct staan. Heeft u bijvoorbeeld de juiste schooljaren aan staan? Als u mentor bent, ziet u bovendien alleen de klas(sen) waar de decaan u aan gekoppeld heeft. Vraag na bij de decaan of u wel aan de juiste klas gekoppeld bent. Een leerling heeft het stappenplan af, maar niet alle tests zijn gemaakt. Hoe kan dit? Standaard wordt de beroepentest in leerjaar 2 afgenomen en de competentietest in leerjaar 4, al is daar in te variëren. Het kan daardoor dus gebeuren dat een leerling het plan afheeft, maar een bepaalde test niet, simpelweg omdat die niet in het stappenplan stond. Een leerling geeft aan meer voortgang te hebben gemaakt dan ik zie in DecanenNet. Wat moet ik doen? Het is aan te raden om onze helpdesk te bellen of mailen, omdat de redenen van een melding als deze uiteenlopen. Voortgang kan in ieder geval maar op één manier echt verdwijnen. Dat is alleen als de leerling zelf aangeeft dat hij/zij helemaal opnieuw wil starten met het programma. Let op: Als de leerling naar een andere school gaat die ook met Qompas werkt, dan verhuizen deze opmerkingen mee en worden ze zichtbaar voor de begeleider(s) daar. Dit geldt ook voor een eventuele overstap naar het mbo, waar Qompas ook actief is. Houd daar alstublieft rekening mee. Als u bij een leerling klikt op Bekijk details, dan komt u in het persoonlijke voortgangsoverzicht van de leerling. Dit bestaat uit vijf tabbladen: - Stappenplan: Hier ziet u een weergave van het stappenplan waar de leerling momenteel in werkt. U kunt de stappen en opdrachten openklikken om te zien wat de leerling precies heeft ingevuld. Rode opdrachten zijn verplicht en groene opdrachten zijn optioneel. Aan een vinkje of een stopbordje bij elke opdracht kunt u zien of deze door de leerling gemaakt is. Veel gestelde vragen voor ervaren gebruikers Ik wil een leerling helemaal opnieuw laten beginnen met het programma. Hoe doe ik dat? Dit kan uitsluitend via het account van de leerling zelf. Hij/zij kan op de website van Qompas vmbo/mavo klikken op Bewerk je gegevens en daarna op Start opnieuw met het stappenplan. Deze actie verwijdert alle voortgang van alle leerjaren, en is niet terug te draaien. Een leerling heeft niet het volledige stappenplan van vorig schooljaar afgemaakt. Wat nu? Leerlingen zien in hun programma alle stappenplannen waar ze ooit enige voortgang in hebben gemaakt. Die van vorig jaar is dus ook nog zichtbaar, en er is nog gewoon in te werken. U kunt de leerling het werk van vorig jaar daardoor laten inhalen

14 Het tabblad Communicatie Inloggen via de ELO Onder het tabblad Communicatie in Qompas DecanenNet kunt u berichten sturen aan leerlingen en collega s. Bovendien vindt u hier relevante documenten voor het werken met Qompas. Onder Communicatie vindt u de volgende drie tabbladen: , Berichten en Documenten. Via dit onderdeel kunt u berichten sturen aan individuele leerlingen, aan hele klassen, en aan collega s. Klik op Nieuwe om een bericht op te stellen. Vervolgens kiest u in het rechtermenu de geadresseerden. U kunt ook een bijlage aan het bericht toevoegen. Berichten Het onderdeel Berichten bevat verschillende mogelijkheden. - Planning: Hier kunt u in een bijlage de LOB-planning klaarzetten voor collega s. Zij vinden deze op de homepage van Qompas DecanenNet. - Nieuwsberichten: Hier kunt u korte berichten plaatsen voor uw collega s, eventueel voor zien van een bijlage. Ook deze berichten zijn voor hen zichtbaar op de homepage van Qompas DecanenNet. - Prikbord OuderModule: Deze functionaliteit is momenteel alleen beschikbaar voor havo en vwo. - Voor leerlingen: Hier kunt u korte berichten schrijven voor de leerlingen. Zij zien deze berichten op de homepage van Qompas vmbo/mavo. Documenten Hier vindt u ondersteunende documenten bij het werken met Qompas, zoals: - Informatie voor ouders/verzorgers; - Evaluatieformulieren; - Verslagen van gebruikersgroep bijeenkomsten; - Een ouderavondpresentatie; - Deze handleiding in pdf; - Mits u de werkboeken afneemt, de werkboeken in pdf. - Addendum papieren materialen: hier houden wij bij welke informatie in de handleidingen en werkboeken aangevuld of gewijzigd is. D Als decaan heeft u de mogelijkheid om onder de kop Documenten te klikken op Voor leerlingen. In dit onderdeel kunt u belangrijke documenten voor leerlingen klaarzetten. Bij leerlingen verschijnen deze onder de kop Documenten in Qompas vmbo/mavo. Zie ook pagina 31. Het is voor leerlingen mogelijk om op hun Qompas-account in te loggen met hun account van de ELO die op school gebruikt wordt. Dat heeft als voordeel dat leerlingen minder inloggegevens moeten onthouden. Zie voor meer informatie de website van Kennisnet. De beheerder van de ELO op school kan ook de volgende link naar Qompas plaatsen, zodat leerlingen vanuit de ELO direct kunnen doorklikken naar Qompas vmbo/mavo: Wat doet een leerling om dit mogelijk te maken? 1. De leerling gaat naar de website van Qompas vmbo/mavo en klikt op Inloggen. In het inlogscherm klikt de leerling vervolgens op Kennisnet login om in te loggen op de ELO. 2. De leerling komt nu op een onderdeel van Qompas terecht, waar hij/zij kan inloggen of een account kan aanmaken. Een leerling die nog nooit met Qompas heeft gewerkt, klikt hier op Account aanmaken en doorloopt de gebruikelijke stappen voor registratie van een nieuw account. Een leerling die eerder al met Qompas gewerkt heeft, logt in met gebruikersnaam en wachtwoord. De leerling heeft nu het Qompas- account verbonden aan het ELO-account. Vanaf nu kan de leerling inloggen op Qompas via de Kennisnet login. Als de leerling ook ingelogd is in de ELO, komt hij/zij zo gelijk in Qompas. De leerling kan via een eventuele link in de ELO ook met één klik door naar Qompas. Veel gestelde vragen Verliezen (oud-)leerlingen toegang tot Qompas als ze geen toegang meer hebben tot de ELO? De gebruikersnaam en het wachtwoord van het Qompas-account blijven bewaard; een leerling kan dus nog met die gegevens inloggen. Wat moet ik doen als leerlingen hun inloggegevens van de ELO kwijt zijn? Qompas beschikt niet over deze gegevens. Als het inloggen niet lukt, kunt u contact opnemen met de uitgever van de ELO. Leerlingen kunnen alsnog inloggen bij Qompas met hun gebruikersnaam en wachtwoord van het Qompas-account. Wij wisselen op school van ELO. Wat nu? Zoek even contact met onze helpdesk, dan zorgen we dat de leerlingen een nieuwe koppeling kunnen maken. Ik krijg de vraag om een ISBN-nummer, wat moet ik doen? U probeert een koppeling met de ELO te maken, maar dat is niet wat Qompas biedt. De verbintenis tussen Qompas en de ELO is uitsluitend een inlogkoppeling die verloopt via het Kennisnet-account. In dit hoofdstuk leest u hoe u en leerlingen dat kunnen instellen

15 Vakkenkeuze in Qompas Om leerlingen een vakkenkeuze te laten maken in Qompas is het belangrijk dat u heeft ingesteld welke vakken op school aangeboden worden. U moet ook een keuzeformulier ingericht hebben, en aangegeven hebben welke klassen welke keuze kunnen maken. Zie voor meer informatie hierover de hoofdstukken Het schoolaanbod inrichten en Keuzeformulieren samenstellen op pagina s 8 en 11. De keuze maken Leerlingen zien de aan hun klas toegewezen keuzeformulieren direct binnen Mijn loopbaandossier, de homepage van Qompas vmbo/mavo. Daar staan onder de kop Formulieren alle keuzeformulieren die zij kunnen invullen. Als leerlingen een keuze gaan maken klikken zij hier op het betreffende formulier. Leerlingen vullen in het formulier als eerste hun leerlingnummer in. Dit wordt gebruikt om de uiteindelijke keuze te kunnen exporteren naar een ELO. Daarvoor is het van belang dat leerlingen hier het nummer exact zo invullen als het in de ELO bekend is. U kunt het ingevulde desgewenst controleren en aanpassen in het onderdeel Klassenbeheer in Qompas DecanenNet. Hierna kiest de leerling een profiel. Hij/zij krijgt dan het formulier te zien zoals u dat heeft ingesteld. Als de leerling een keuze maakt die aan alle door u gestelde regels voldoet, dan kan hij/zij deze opslaan. Op dat moment wordt de keuze ook zichtbaar in Qompas DecanenNet. De keuzes van leerlingen inzien Om te zien wat een leerling gekozen heeft, klikt u in Qompas DecanenNet op het tabblad Voortgang. Klik bij de betreffende klas op Bekijk leerlingen. U kunt per leerling klikken op Downloads om het keuzeformulier in pdf-formaat te downloaden, of u doet dit voor de hele klas door rechtsboven in beeld te klikken op Download alle keuzeformulieren. Deze formulieren hebben ook ruimte om ondertekend te worden door de leerling, de ouders/verzorgers en de decaan/mentor. Voor de export is het belangrijk dat de afkortingen van schoolvakken exact hetzelfde zijn in Qompas en de ELO. U kunt de afkortingen in Qompas aanpassen bij het onderdeel Vakkenpakket onder Mijn school (zie ook pagina 10). Daarnaast moeten de leerlingnummers exact overeenkomen. U kunt de ingevulde leerlingnummers controleren en aanpassen onder het tabblad Klassenbeheer. Daar klikt u op Leerlingnummers. U heeft ook de mogelijkheid om een export naar Microsoft Excel te doen. U krijgt dan alle keuzes van alle leerlingen onder elkaar in een Excel-sheet. Veel gestelde vragen Moeten leerlingen hun keuze verplicht binnen Qompas invoeren, als ik met Qompas werk? Nee, dit is geen verplichting. Als u de keuze op papier of via een andere applicatie wilt laten maken, dan kan dat gewoon. U hoeft dan uiteraard geen keuzeformulieren in Qompas in te richten. Ik heb een vakkenexport uit Qompas gemaakt, hoe voer ik die in de ELO in? Het verschilt sterk per ELO hoe en waar dit moet, en Qompas heeft hier beperkt zicht op. U kunt het beste de ELO-beheerder op school of de uitgever van de ELO zelf benaderen met de vraag hoe het exportbestand van Qompas in de ELO in te laden is. De keuzes van leerlingen komen niet volledig door in de ELO, wat gaat er fout? Controleer allereerst of de afkortingen van vakken en de leerlingnummers correct in Qompas staan. Er kunnen ook per ELO restricties zijn; Magister laat bijvoorbeeld wel de keuze voor vakken, maar niet de keuze voor een profiel wegschrijven via een derde partij (zoals Qompas). Informeer eventueel bij de uitgever van de ELO. U kunt ook onze helpdesk bellen of mailen. U kunt daarnaast bij elke leerling op Bekijk details klikken om de keuze te zien, zonder dat u een formulier downloadt. De keuze staat in dat geval onder het kopje Loopbaandossier. Als leerlingen hun keuze niet meer mogen wijzigen, kunt u per klas in het voortgangsoverzicht klikken op Keuzeformulieren sluiten. U kunt ook bij het voortgangsoverzicht per leerling op het slotje klikken om formulieren te openen en sluiten. De keuzes van leerlingen exporteren Om de vakkenkeuzes van leerlingen in één overzicht te zien, of om de keuzes te exporteren naar een ander programma, gebruikt u de Keuzes exporteren -optie. Ook dit doet u vanuit het tabblad Voortgang in Qompas DecanenNet. In het Klassenoverzicht onder dit tabblad kunt u vóór de naam van elke klas waarvan u de keuzes wilt exporteren een vinkje zetten. Vervolgens klikt u bovenaan de lijst met klassen op Keuzes exporteren. U krijgt een nieuw scherm, waarin u kunt aangeven waar u de keuzes naartoe wilt exporteren. Dat kan naar de ELO s Zermelo, Magister en SOM. U krijgt in dit geval een document wat u binnen de ELO weer kunt uploaden

16 Hoe het stappenplan voor leerlingen werkt Beroepentest en competentietest Leerlingen werken in Qompas middels een stappenplan. Elke stap in dat plan heeft een bepaald aantal opdrachten. Elk schooljaar krijgen leerlingen in principe een nieuw stappenplan met nieuwe opdrachten, al is dit naar eigen wens aan te passen door de decaan. Voor alles over aanpassingen in de stappenplannen, zie pagina 13. Het stappenplan wat leerlingen doorlopen, leidt hen langs allerlei informatie over beroepen, vakken, profielen en opleidingen. De opdrachten zijn dusdanig eenvoudig in gebruik, dat leerlingen het in principe zelfstandig kunnen doorlopen. Opdrachten in een stap kunnen verplicht of optioneel zijn. Dat is in te stellen door de decaan. Leerlingen moeten verplicht beginnen bij de eerste opdracht van de eerste stap, en van daar uit kunnen zij het stappenplan verder afwerken. Verplichte opdrachten kunnen zij daarbij niet overslaan. Als zij nog niet alle verplichte opdrachten in een stap vervolmaakt hebben, dan staat de volgende stap op slot. De voortgangsoverzichten van Qompas houden alleen rekening met verplichte opdrachten. Zet de decaan dus bijvoorbeeld alle opdrachten in stap 1 op optioneel, dan geeft het voortgangsoverzicht aan dat alle leerlingen die stap af hebben, omdat er niets verplichts in de stap staat wat nog niet gedaan is. Om duidelijker te zien of een opdracht gemaakt is of niet kijkt u binnen het voortgangsoverzicht van een leerling onder het kopje Stappenplan. Daar ziet u bij opdrachten een vinkje staan bij gemaakte opdrachten. Niet gemaakte opdrachten hebben een stoptekentje. De kleur van opdrachten geeft aan of ze verplicht of optioneel zijn. In Qompas vmbo/mavo kunnen leerlingen twee tests maken: de beroepentest en de competentietest. Beide tests hebben een versie voor beroepsgerichte klassen en een versie voor GL/ TL-klassen. Beroepentest - De test bestaat uit 75 (B/K) of 95 (GL/TL) vragen. - Standaard komt de test aan bod in leerjaar 2. - Bij een aantal van die vragen moeten leerlingen afbeeldingen sorteren. De B/K versie van de test heeft meer van deze vragen dan de GL/TL versie. - Bij de overige vragen moeten leerlingen op stellingen reageren door te antwoorden met ++ (helemaal mee eens) tot -- (helemaal mee oneens). De GL/TL versie van de test heeft meer van dit soort vragen dan de B/K versie. Als resultaat van de test verschijnen de 20 best passende beroepen. Per beroep wordt het niveau van de opleiding(en) getoond die een leerling voor dit beroep kan volgen. Op deze manier kunnen leerlingen zien welk beroep past bij de leerweg die ze volgen. Er kan ook gefilterd worden op niveau. Naast de twintig best scorende beroepen, levert de test totaalscores op alle 16 domeinen van het mbo. Daarmee zetten we leerlingen aan om ook breder te kijken. De beroepentest twee keer laten maken Omdat de attitudes en interesses van leerlingen sterk in ontwikkeling zijn, kan een beroepentest in leerjaar 2 heel andere resultaten opleveren dan een test in leerjaar 4. Om die reden hebben we het mogelijk gemaakt dat leerlingen twee keer de beroepentest kunnen maken en reflecteren op de verschillen tussen de eerste en tweede keer. Dit gaat middels de stap Maak de beroepentest opnieuw. Deze stap staat niet in één van de standaardstappenplannen van Qompas, maar kunt u zelf in een stappenplan slepen. Op deze manier kunt u zelf bepalen of, en zo ja, wanneer de beroepentest voor een tweede keer gemaakt wordt. Voor meer informatie over het aanpassen van een stappenplan, zie pagina 14. Competentietest - De test bestaat uit 85 (B/K) of 110 (GL/TL) vragen. - Standaard komt de test aan bod in leerjaar 4. - Bij de vragen moeten leerlingen op stellingen reageren door te antwoorden met ++ (helemaal mee eens) tot (helemaal mee oneens). Aan de hand van helder geformuleerde stellingen wordt berekend over welke competenties de leerling beschikt. Daarnaast worden verbeterpunten in beeld gebracht. Zo krijgen de leerlingen een brede indruk van hun mogelijkheden. Ook wordt de relatie gelegd tussen competenties en mogelijke beroepen/werkvelden. Vervolgens onderzoeken de leerlingen de uitslag. Ze bekijken hun competenties en geven aan of ze het eens zijn met de uitslag. De leerling weet na de test welke competenties bij hem/haar passen en kan ook aangeven aan welke competenties nog gewerkt moet worden

17 Het onderdeel Informatie zoeken Documenten en websites De informatie die de leerling nodig heeft om de opdrachten te kunnen maken staat in het stappenplan zelf. Om zelf informatie op te zoeken, bijvoorbeeld over het schoolaanbod of over beroepen, kan de leerling klikken op Informatie zoeken. De leerling komt dan op onderstaande pagina. Leerlingen kunnen documenten en websites in hun online loopbaandossier opslaan. Hiervoor zijn de kopjes Documenten en Websites op Qompas vmbo/mavo. Dit kunnen zij gebruiken voor alle documenten en websites die zij zelf belangrijk vinden i.v.m. hun oriëntatie of keuzes. U kunt ook zelf leerlingen de opdracht geven om een bepaald document via deze route in hun loopbaandossier op te slaan. Er is geen limiet aan het aantal documenten wat hier opgeslagen kan worden, maar wel aan de grootte per bestand: maximaal 5 MB. Het document wat leerlingen uploaden mag van alles zijn: de meest gangbare vormen van tekstbestand, sheets, presentaties, formulieren en afbeeldingen worden geaccepteerd. Het kan verleidelijk zijn om dit onderdeel te gebruiken als opslagplaats voor allerlei werk, maar omdat het direct in het loopbaandossier van de leerling komt, raden we aan om dit alleen te benutten voor zaken die relevant zijn voor LOB. Het plusdocument Schoolaanbod Hier vinden leerlingen informatie over profielen en vakken die aangeboden worden op school. De informatie die hier vindbaar is, is aan te passen door de decaan op Qompas DecanenNet. Domeinen, beroepen & opleidingen Dit onderdeel biedt een beroepenboom. Leerlingen kunnen hier de beroepen die zij interessant vinden opzoeken. Bij elk beroep staat o.a. informatie over de werkzaamheden, werkplekken en gekoppelde competenties. Bijna elk beroep heeft een informatief filmpje. Leerlingen kunnen ook vinden welke opleiding zij moeten volgen om dit beroep te kunnen doen. De beroepen zijn ingedeeld volgens de 16 domeinen van het mbo. Spelen met vakken Een leerling bekijkt wat de profielmogelijkheden zijn als hij/zij voor een bepaalde vak combinatie kiest. Vooralsnog is deze functionaliteit alleen bruikbaar voor de theoretische leerweg. Na het vmbo Hier kunnen leerlingen lezen over de overstap naar het mbo of de havo. De decaan kan aanpassen welke tekst getoond wordt bij de overstap naar havo, zodat leerlingen de eisen van uw school hier kunnen vinden. Via het onderdeel Mijn school in Qompas DecanenNet kan de decaan aangeven welke relevante plussen er te verdienen zijn op de school gedurende alle leerjaren. Denk bijvoorbeeld aan deelname aan de leerlingenraad, redacteur zijn voor de schoolkrant, of maatschappelijke stage. De decaan kan de plusactiviteit een naam en omschrijving geven. De decaan of mentor kan vervolgens per plusactiviteit aangeven welke leerling of leerlingen eraan voldoen. Dit is binnen het onderdeel Plusdocument, wat u in Qompas DecanenNet vindt onder de kop Voortgang. Als bij een leerling is aangevinkt dat hij of zij de plus verdient, verschijnt deze binnen Qompas vmbo/mavo in het plusdocument van de leerling. Dit document maakt onderdeel uit van het loopbaandossier, en kan ook apart in pdf-document gedownload en geprint worden. Op deze manier kan het document bijvoorbeeld ook ondertekenend worden meegegeven aan de leerling. Door het zetten van het vinkje bij de naam van de leerling is de plus geautoriseerd door de school. De leerling kan zelf eventueel nog een bijbehorend bewijsstuk uploaden, zoals een certificaat. Leerlingen hebben ook de mogelijkheid om zelf activiteiten toe te voegen die zij relevant vinden

18 Het loopbaandossier Intake mbo vervolg MOTIVATIE Antwoord leerling WAT IS DE MENING VAN JOUW OUDER(S)/VERZORGER(S) OVER JOUW KEUZE VOOR DEZE OPLEIDING? Als leerlingen werken in de opdrachten van Qompas ontstaat automatisch een loopbaandossier. Dit is een doorlopend online dossier, dat de leerling opbouwt gedurende alle jaren dat met Qompas vmbo/mavo wordt gewerkt. Het kan gebruikt worden als leidraad voor een gesprek met decaan, mentor, ouder/verzorger en op het mbo. Het dossier kan ook altijd gedownload worden in pdf-formaat. Antwoord leerling AANGEMELD VOOR DE OPLEIDING Ja Nee Favorieten FAVORIETE VAKKEN FAVORIETE PROFIEL Aardrijkskunde Economie Geschiedenis Kunstvakken 1 FAVORIETE OPLEIDINGEN Nederlands Sport- en bewegingsbegeleider Profielen IK DOE GRAAG IETS MET Afwisseling Mensen Communicatie Kinderen Qompas vmbo/mavo Loopbaandossier Algemene gegevens leerling Naam: Voorbeeld leerling School: Voorbeeld school Klas: Voorbeeld klas Jaar: 2015/2016 Mentor: Voorbeeld mentor Surrounded by Talent Surrounded by Talent College Ik denk dat dit profiel bij mij past In dit hoofdstuk worden diverse onderdelen uit het pdf-loopbaandossier van Qompas vmbo/ mavo besproken, zodat u weet op welke manier u de informatie erin kunt gebruiken. Als de leerling alle opdrachten heeft gedaan, kan het loopbaandossier uit de volgende onderdelen bestaan: Economie & ondernemen wel Bouwen, wonen en interieur niet Groen niet Dienstverlening en Produceren wel Documenten Titel Opmerking Datum Tegeltjeswijsheid.pdf Collage.pdf Beroepenmarkt.pdf Legenda Testen Beroepentest: voltooid (27 november 2014) Competentietest: voltooid (14 december 2015) Beroepentest vergelijken: voltooid (16 december 2015) Over dit loopbaandossier Gedurende een paar jaar werk je aan de stappen van Qompas SectorKeuze. De belangrijkste conclusies uit deze stappen komen automatisch in dit loopbaandossier terecht. Ook de resultaten van jouw Beroepentest en Competentietest kun je hier vinden. 1. Voorblad Op deze pagina staan gegevens van de leerling. Ook staat er wanneer de tests zijn afgerond. Het voorblad bevat een gedeelte waarop aantekeningen gemaakt kunnen worden tijdens het gesprek. Er is ook ruimte voor het zetten van handtekeningen, bijvoorbeeld door de ouders/ verzorgers. 2. Resultaten van de opdrachten en tests In het loopbaandossier staat onder andere iets over: Wie ben ik, wat wil ik, wat kan ik. Hobby s en (eventuele) bijbaantje. Favoriete vakken, profielen, opleidingen. De uitslagen van de tests en reflectie daarop. Per onderdeel staat ook aangegeven welke loopbaancompetentie(s) behandeld zijn. Een uitleg van de competenties staat achterin het loopbaandossier. 3. Uw eigen opdrachten U heeft de mogelijkheid om antwoorden op uw zelfgemaakte opdrachten in het dossier te laten verschijnen. U plaatst deze onder bestaande kopjes of maakt hier eigen kopjes voor aan. 4. Geüploade documenten Leerlingen kunnen naar eigen inzicht documenten in hun loopbaandossier uploaden. Deze verschijnen samen met in het stappenplan geüploade documenten achteraan het loopbaandossier. In de pdf-versie van het dossier zijn deze documenten aan te klikken op ze te openen. Het loopbaandossier is een samenvatting van alle stappen die de leerling heeft gedaan. Het wordt automatisch overgedragen naar een volgende klas. Alle opdrachten die in een volgende klas worden gemaakt, komen ook in het dossier. Ook als de leerling op het mbo zit, kan hij/ zij inloggen op Qompas vmbo/mavo en het loopbaandossier bekijken en printen. Zolang een leerling nog een geldige licentie heeft op Qompas vmbo/mavo, kan hij/zij opdrachten en tests altijd opnieuw maken, zodat het loopbaandossier up-to-date blijft. Kwaliteitenreflectie Ontdek je talent Ontdekken waar je goed en waar je minder goed in bent. Bij welke opleiding of baan kun je deze talenten het beste gebruiken? Motievenreflectie - Ontdek je passie Wat vind jij echt leuk om te doen? En waarom vind je dit zo leuk om te doen? Als je dit weet, lukt het je beter de best bij jou passende opleiding of baan te vinden. Werkexploratie Ontdek je werkplek Onderzoeken of een opleiding of werkplek past bij jouw talenten en motieven. Loopbaansturing - Zelf aan zet Om een opleiding of baan te vinden die echt bij je past, moet je zelf aan de slag! Dit kun je op heel veel manieren doen: ga praten met mensen, zoek informatie op internet of regel een stage. Netwerken De mensen die je kent, waar je mee gewerkt hebt, die bevriend zijn met jouw vrienden; bij elkaar zijn ze je netwerk. Al deze mensen kun je om hulp vragen bij de ontwikkeling van jouw loopbaan (netwerken). * De iconen zijn door Wie de loopbaangroep ben ik? beschikbaar gesteld. Datum: 28 januari OMSCHRIJVING 2016 VAN JEZELF Naam leerling: Voorbeeld loopbaandossier Pagina 5/6 Ik ben een sportief meisje dat goed kan luisteren naar anderen. KLOPPEN DEZE OMSCHRIJVINGEN? Ik ben vindingrijk. Ik ben fel. Ik ben daadkrachtig Ik ben enthousiast. Ik ben nonchalant. Ik ben een planner. Ik ben behulpzaam. Ik ben verantwoordelijk. Ik ben eerlijk. Wat kan ik? KWALITEITEN Adviseren Flexibel Inlevingsvermogen Leidinggeven Veelzijdig Verantwoordelijkheidsgevoel DEZE SECTOR IS IETS VOOR MIJ Economie Wat wil ik? LATER WIL IK... Meer vrije tijd dan werken Veel reizen voor mijn werk Werken in een groot bedrijf Ik ben het hier grotendeels mee eens Ik wil Technisch inzicht verbeteren. Beroepentest ( ) Beroepentest vergelijken ( ) 64% Bartender 77% Sport- en bewegingsleider 64% Sport- en bewegingsbegeleider 76% Medewerker evenementen organisatie 63% Medewerker fastservice 72% Manager horeca/bakkerij 62% Medewerker bediening 70% Medewerker bediening 61% Schoonmaker 68% Steward JOUW VIJF FAVORIETE BEROEPEN Sommelier Medewerker fastservice Medewerker bediening Sport- en bewegingsbegeleider Agent JOUW FAVORIETE BEROEP Het beroep xxx past bij mij, omdat Antwoord leerling Datum: 28 januari 2016 Naam leerling: Voorbeeld loopbaandossier Naast de informatie die er automatisch in komt, kun je ook zelf documenten toevoegen aan jouw loopbaandossier. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een verslag van een open dag of foto s van projecten waar je aan hebt gewerkt. Zo ontstaat er een heel uitgebreid document over jezelf: Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik? Dit loopbaandossier gebruik je als je jouw keuzes wilt bespreken met bijvoorbeeld je ouder(s)/verzorger(s), je mentor of decaan. Ook kun je het meenemen straks naar het MBO, om aan de studieadviseur daar te laten zien wat je op de middelbare school hebt gedaan om een goede keuze te maken. Je kunt de opdrachten en de tests altijd opnieuw maken, zodat je loopbaandossier up-to-date blijft. Aantekeningen Handtekening Voorbeeld portfolio Pagina 67% 2/6 64% Handtekening ouder(s)/verzorger(s) Handtekening decaan/mentor Datum: 28 januari 2016 Naam Wie leerling: zou jou Voorbeeld kunnen helpen loopbaandossier bij het verbeteren Pagina van 1/6 die competentie(s)? Ouder(s)/verzorger(s) Vriend(in) Ouder(s) / verzorger(s) OUDEROPRACHTEN Ouderopdracht over uw kind BEROEPEN VAN JE OUDERS/VERZORGERS Beroep verzorger 1: Antwoord leerling Beroep verzorger 2: Antwoord leerling Activiteiten in je vrije tijd HOBBY S Met muziek bezig zijn Uitgaan Relaxen BIJBAANTJE Waar: Functie: Antwoord leerling Hoe ben je aan je bijbaantje gekomen? Dit moet ik goed kunnen voor het beroep Antwoord leerling Antwoord leerling Dit moet ik nog leren voor het beroep Antwoord leerling Dit lijkt me het leukste aan het beroep Antwoord leerling Ken ik iemand die het beroep xxx uitoefent? Competentietest 83% 82% 68% Leren Analyseren Materiaal en middelen inzetten Plannen en organiseren Vakdeskundigheid toepassen JOUW TOP-VIJF Vakkundigheid toepassen Leren Analyseren Materialen en middelen inzetten Plannen en organiseren BESCHRIJF EEN SITUATIE Na het vmbo PAST DE HAVO BIJ JOU Ja BOL OF BBL BOL WELK NIVEAU PAST BIJ JOU? Niveau 4 Open dagen WELKE OPEN DAG WIL JE BEZOEKEN Sport- en bewegingsbegeleider: OPEN DAG VERSLAGEN Opendag.pdf 9 december 2015 Intake mbo DIT HEB IK AL GEDAAN Open dagen bezoeken Informatie verzamelen over de opleiding Antwoord leerling Beschrijf een situatie waarin je de competentie competentie nr 1 gebruikt Antwoord leerling Heb ik gedaan Ik ga dat nog doen DIT IS DE OPLEIDING WAARVOOR IK ME WIL AANMELDEN Datum: 28 januari 2016 Naam leerling: Voorbeeld loopbaandossier Pagina 4/6 Beschrijf een situatie waarin je de competentie competentie nr 2 gebruikt Antwoord leerling Beschrijf een situatie waarin je de competentie competentie nr 3 gebruikt Antwoord leerling Welke competentie zou je willen verbeteren? Antwoord leerling Welke andere competenties zijn er die je zou willen verbeteren? Antwoord leerling Datum: 28 januari 2016 Naam leerling: Voorbeeld loopbaandossier Pagina 3/

19 Loopbaancompetenties in Qompas vmbo/mavo Marinka Kuijpers, Frans Meijers en Annemarie Winters 1, experts op het gebied van loopbaanontwikkeling van leerlingen en begeleiding door docenten, ontwikkelden vijf loopbaancompetenties: vaardigheden die de leerling moet ontwikkelen om zelf passende keuzes te kunnen maken voor zijn/haar loopbaan 2. Het doel is leren kiezen. Om te leren kiezen is zelfsturing een belangrijk concept. Bij loopbaanbegeleiding is vooral belangrijk dat de leerling zelf nadenkt over zichzelf en de toekomst. Het is daarbij niet voldoende om alleen te informeren over opleidingen en beroepen; het is belangrijk om het gesprek aan te gaan en juiste vragen te stellen. Qompas helpt daarbij. Afwisseling online & klaslokaal Ieder onderdeel van Qompas vmbo/mavo is ontworpen om de leerlingen zelf aan het denken te zetten over de vragen die horen bij de loopbaancompetenties. De methode gaat daarbij uit van een afwisseling van online stappen en offline bespreeklessen. - Eerst gaan leerlingen zelfstandig aan de slag op de computer: individueel nemen ze informatie op en reflecteren ze op hun eigen kwaliteiten, ambities en plannen. - Daarna volgen klassikale bespreeklessen met groepsgesprekken en/of extra opdrachten. Hierin evalueren leerlingen hun antwoorden, reflecteren ze op de testuitkomsten, praten ze met elkaar over kiezen en mogelijkheden, en activeert de docent de leerlingen richting een volgende keuze. Kwaliteitenreflectie - Wat kan ik het best? Definitie Kwaliteitenreflectie is: nadenken over en achterhalen van sterke kanten die van belang zijn voor de loopbaanontwikkeling. Toelichting Het gaat om sterke kanten die in verschillende situaties kunnen worden ingezet, zoals creatief, inlevend, nauwkeurig of praktisch. In het onderwijs gaat het vaak over wat leerlingen niet kunnen en nog moeten leren, en veel minder over waar ze goed in zijn of willen worden. Het is belangrijk je kwaliteiten te kennen, om in te schatten wat voor soort werk bij je past. Motievenreflectie - Waar ga en sta ik voor? Definitie Motievenreflectie is de beschouwing van de wensen en waarden die van belang zijn voor de persoonlijke loopbaan. Toelichting Ervaringen die indruk hebben gemaakt op de leerling kunnen worden gebruikt om zicht te krijgen op wensen en waarden. Waarden kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op hoe mensen met elkaar omgaan of hoe problemen worden aangepakt. Waarden uiten zich vaak in leefregels: uitgangspunten waarnaar je handelt. Werkexploratie - Waar kan ik doen waar ik het best in ben en leren waar ik goed in wil worden? Definitie Het onderzoeken van werk op eisen die gesteld worden, nieuwe ontwikkelingen, uitdagingen, cultuur en over problemen waar je aan wilt werken op een manier die bij je past. Toelichting Een gesprek over een werkervaring of vakbekwaamheid wordt pas loopbaangericht als er expliciet aandacht is voor het vormen van een realistisch en passend toekomstbeeld van de leerling. Het gaat er dus niet alleen om of een leerling past bij de eisen en waarden/normen van een beroep, maar ook om welke werkzaamheden en werksituaties passen bij de kwaliteiten en motieven van de leerling. Loopbaansturing - Hoe kan ik zorgen dat ik het beste uit mezelf haal? Definitie Het bespreken van acties van de leerling om een volgende stap te zetten in zijn loopbaanontwikkeling. Loopbaansturing is toekomstgericht plannen, kiezen en beïnvloeden van het leeren werkproces. Toelichting De begeleider stimuleert de leerling om zelf de volgende stappen te bedenken, daagt hem uit om iets te doen wat hij spannend vindt en wil leren. De leerling leert door verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leerproces en de eigen loopbaan. Dit betekent niet dat leerlingen niets hoeven te doen of leren wat zij niet willen, maar dat leerlingen uitgedaagd worden om binnen de context waarin dingen moeten, iets op te pakken wat ze willen leren of waarin zij zichzelf kunnen bewijzen. Netwerken - Wie kan mij helpen om te worden wie ik wil zijn? Definitie Het opbouwen, gebruiken en onderhouden van een netwerk. Toelichting Voor loopbaanreflectie, werkexploratie en loopbaansturing kan gebruik worden gemaakt van anderen, van een netwerk. Voor loopbaanontwikkeling is van belang wie jij kent en wie jou kent. Als een leerling een vraag, een opdracht of een probleem heeft, kan de begeleider samen met de leerling nagaan: - Wie de leerling kent die hij direct kan benaderen om hierbij te helpen; - Wie meer over het onderwerp weet, maar die de leerling niet persoonlijk kent; - Hoe de leerling iemand kan benaderen. 1 Meijers, F., Kuijpers, M. en Winters A. (2010), Leren kiezen / kiezen leren. Een literatuurstudie, Expertisecentrum Beroepsonderwijs. 2 De uitleg van de loopbaancompetenties is gebaseerd op het boekje Keuzes in ontwikkeling, uitgegeven door Stichting Platforms Vmbo

20 De rol van ouders/verzorgers Veel gestelde vragen door leerlingen Uit verschillende onderzoeken blijkt dat wanneer ouders* betrokken worden bij de keuze van hun kind, dit positieve invloed heeft op de studie- en beroepskeuze. Om deze reden reikt Qompas u een aantal handvaten aan om ouders bij het keuzeproces te betrekken. Ouderavondpresentatie Aan het begin van het schooljaar organiseren de meeste scholen een ouderavond. Het werken met de LOB-methode(s) van Qompas kunt u een onderdeel van deze avond laten zijn. U kunt in vogelvlucht laten zien wat de methode inhoudt en vertellen wat er verwacht wordt van ouder en kind. U kunt hiervoor gebruik maken van de PowerPoint-presentatie van Qompas, welke te vinden is op Qompas DecanenNet binnen het onderdeel Communicatie, onder tabblad Documenten. Ouderbrief U kunt gebruik maken van de voorbeeldbrief die Qompas heeft opgesteld voor ouders. Deze brief vindt u op dezelfde plek als de ouderavondpresentaties (zie hierboven). In deze brief staat uitgelegd wat de bedoeling is van het werken met de methode(s) van Qompas. U kunt deze brief bijvoorbeeld aan het begin van het schooljaar versturen aan ouders of meegeven aan de leerlingen of ouders zelf. Online ouderopdrachten In de stappenplannen van Qompas vmbo/mavo vinden leerlingen twee keer een opdracht die zij met hun ouders kunnen maken. Deze opdrachten staan in de stap Wie ben ik? en de stap Beroepen. Bij de opdracht in de stap Wie ben ik? gaan de ouders in op de kwaliteiten van en aandachtspunten voor hun kind, en denken zij na over een eventueel passend profiel en beroepenrichting. Bij de ouderopdracht in de stap Beroepen interviewen de leerlingen één van hun ouders over hun eigen loopbaan. De bedoeling bij beide opdrachten is dat de leerling en de ouders samen in gesprek gaan over deze onderwerpen. U kunt hiervoor bijvoorbeeld opdracht geven. Leerlingen kunnen dan thuis op Qompas inloggen en samen met hun ouders de opdracht maken. Ouderbijlage In het werkboek voor de leerling zit een uitneembare ouderbijlage. Hierin staat kort uitgelegd wat de rol van de ouders in het LOB-proces kan zijn. Daarnaast is een set aan vragen opgenomen die de ouder kan helpen het gesprek met hun kind aan te gaan over hun keuzes en oriëntatie. Het is aan te raden om aan het begin van het schooljaar de leerlingen te instrueren om deze ouderbijlage aan hun ouders te geven. * Overal waar ouders staat, is ook verzorgers te lezen. Op deze pagina vindt u antwoorden en oplossingen voor allerlei vragen die leerlingen kunnen hebben over Qompas vmbo/mavo. Deze vragen staan ook in hun werkboek. De meeste technische problemen kan de leerling gemakkelijk zelf oplossen. Staat de vraag er niet tussen? Of is het probleem hiermee niet verholpen? Bel onze helpdesk: U kunt ook mailen naar helpdesk@qompas.nl. Accounts en inloggen Ik weet mijn inloggegevens van Qompas niet meer. Bij het inloggen op Qompas vmbo/mavo kan de leerling klikken op de knop Inloggegevens vergeten?. Vervolgens vult de leerling het adres in, waarmee hij/zij het Qompas-account geregistreerd heeft. Daarop wordt een automatisch bericht verstuurd waarmee het wachtwoord aangepast kan worden. In dit bericht staat ook de gebruikersnaam. Let op: wachtwoorden zijn spatie- en hoofdlettergevoelig! Inloggen lukt niet, en ik weet niet meer welk adres ik gebruikt heb. Zie de vorige vraag. Laat de leerling bij Inloggegevens vergeten? alle adressen proberen, waarvan hij/zij denkt dat die gebruikt zou kunnen zijn. Als dat niet lukt, dan kunt u het juiste adres mogelijk vinden in Qompas DecanenNet bij het voortgangsoverzicht van de leerling. Dat is wel alleen als de leerling eerder met Qompas gewerkt heeft. Lukt ook dat niet, stuur dan een bericht naar onze helpdesk. Inloggen lukt niet, en ik heb geen toegang meer tot mijn adres. Bel of mail onze helpdesk, of laat de leerling dat doen. Vermeld het probleem en het oude adres. Het programma zegt dat mijn adres al geregistreerd staat bij Qompas. Blijkbaar heeft de leerling al eerder een account aangemaakt. Als hij/zij niet meer weet in te loggen op dat account, ga dan verder zoals bij Ik weet mijn inloggegevens van Qompas niet meer. Ik heb een typefout gemaakt in mijn adres bij het registreren. Laat de leerling opnieuw beginnen met registeren, ditmaal met het juiste adres. Ik heb mij geregistreerd, maar heb geen activatie ontvangen. Het gebeurt soms dat het bericht direct in de Spam of Ongewenste berichten komt. Laat de leerling deze mappen dus ook even controleren. Een andere mogelijkheid is dat er een spelfout gemaakt is. Laat de leerling nogmaals een account registreren. Als het gewoon lukt om opnieuw een account te registreren met hetzelfde adres, dan had hij/zij de eerste keer een spelfout gemaakt. Als er echter de melding komt dat het adres al bekend is bij ons, ga dan verder zoals bij Ik weet mijn inloggegevens van Qompas niet meer. Als de leerling dat doet, dan wordt het account ook geactiveerd. Hoe wijzig ik mijn adres, gebruikersnaam, wachtwoord, of andere accountgegevens? Voor het wijzigen van gegevens kunnen leerlingen inloggen op account.qompas.nl

21 Ik heb het verkeerde Qompas-account aan mijn ELO-account gekoppeld. Mail het probleem even naar onze helpdesk. Codes activeren Ik heb geen EntryCard-code. Hoe kom ik daaraan? Leerlingen ontvangen de code van de mentor of decaan. Heeft u geen codes meer? De decaan kan eventueel een code bij ons nabestellen. Ik krijg de melding: Deze EntryCard-code is al in gebruik. Wat nu? Heeft de leerling de code niet eerder ingevuld? Mail onze helpdesk. Noem daarbij ook de code. Is de code wel al eens ingevuld? Ga dan verder zoals bij de veel gestelde vraag Waarom moet ik nogmaals een EntryCard-code invullen? Dat heb ik al eens gedaan." Waarom moet ik nogmaals een EntryCard-code invullen? Dat heb ik al eens gedaan. Het kan zijn dat de licentie van de leerling is verlopen, bijvoorbeeld omdat hij/zij gedoubleerd is. Neem in dat geval even contact op met onze helpdesk. Veel vaker krijgt u deze vraag echter wanneer leerlingen per abuis op het verkeerde onderdeel van Qompas zitten, of wanneer zij meerdere accounts bij ons hebben gemaakt en op het verkeerde account werken. Verzeker uzelf er dus eerst van dat de leerling inlogt op de website van Qompas vmbo/mavo. Is dat zo, dan gebruikt hij/zij een verkeerd account. Mail in dat geval onze helpdesk even. Ik krijg de melding: Ongeldige EntryCard. Wat nu? Controleer of er geen spelfout gemaakt wordt. Een EntryCard-code heeft altijd de vorm: (4 cijfers)-(4 cijfers)-(4 letters)-(4 cijfers). Ik heb geen KlasCode. Hoe kom ik daaraan? Leerlingen ontvangen de KlasCode van de mentor of decaan. U vindt de codes binnen de onderdelen Klassenbeheer en Voortgang in Qompas DecanenNet. Ik krijg de melding: Ongeldige KlasCode. Wat nu? Let op dat er geen spelfout gemaakt wordt. Een KlasCode is altijd 8 tekens, cijfers en letters door elkaar. U vindt de codes binnen de onderdelen Klassenbeheer en Voortgang in Qompas DecanenNet. Werken in Qompas Ik ben antwoorden en/of voortgang kwijt. Dit kan betekenen dat leerlingen aan een nieuw stappenplan gekoppeld zijn door de decaan. Vraag dit even na. Als daar geen sprake van is, mail dan onze helpdesk. Ik wil helemaal opnieuw beginnen met het stappenplan. Een leerling klikt na het inloggen op Qompas vmbo/mavo op de knop Bewerk je gegevens. Hier staat de knop Start opnieuw met het stappenplan. Daarmee wist hij/zij definitief alle resultaten. Hij/zij kan op die manier helemaal opnieuw beginnen. Waarschuwing: Alle antwoorden, inclusief testresultaten, worden definitief gewist. Ook de resultaten en antwoorden van eerdere schooljaren! De resultaten kunnen niet meer teruggehaald worden door Qompas. Ik loop vast in het stappenplan. Als leerlingen een foutmelding krijgen, dan horen we dat graag. Mail even naar de helpdesk. Als de melding zegt dat de leerling een vraag moet beantwoorden, maar dat gaat niet, kijk dan terug bij eerdere vragen in de huidige opdracht. Vermoedelijk is er iets niet volledig beantwoord. Hoe upload ik een bestand? Zorg dat de leerling het werk ergens opslaat waar hij/zij het bestand terug kan vinden. Laat de leerling het bestand een naam geven die hoort bij de opdracht. Leerlingen kunnen de meest gangbare bestandstypen uploaden naar Qompas, waaronder:.doc/.docx/.pdf/.xls/.xlsx/.ppt/. pptx/.jpg/.jpeg. De maximum bestandsgrootte is 5 MB. Werken de leerlingen op een ipad? Dan kunnen zij op als volgt documenten uploaden: - Sla je document op in icloud, Google Drive of Dropbox; - Of maak een screenshot van je opdracht door de Home- en Aan/Uit-knop tegelijk in te drukken. Als de leerling tikt op upload je document in Qompas, dan krijgt hij/zij de optie om óf de screenshot uit de fotobibliotheek, óf een document uit één van deze drie opslagdiensten te uploaden. De uitkomst van een test klopt niet. Soms zullen testuitslagen niet zijn wat leerlingen ervan verwachten. Vraag hen dan altijd hoe zij denken dat dit zo gekomen is: reflecteren de uitslagen bijvoorbeeld iets wat je wel goed kunt, maar niet leuk vindt? Of omgekeerd misschien? Het staat leerlingen vrij om de test nogmaals te maken via de knop Opnieuw beginnen bij de uitslag. Instrueer hen dat zij vooral niet te lang nadenken over de antwoorden, en dat zij niet bang moeten zijn om wat extremer te antwoorden (bijvoorbeeld vaker ++ invullen in plaats van alleen + ). Het helpt ook als de leerling niet probeert om de uitkomst een bepaalde richting op te sturen. Ik weet allang wat ik wil. Waarom moet ik werken met Qompas vmbo/mavo? Ook als leerlingen al weten wat ze willen, is het nuttig om serieus met Qompas te werken. Het kan gezien worden als een mogelijkheid om te bevestigen dat je op de juiste weg bent. Klopt het beeld dat je hebt wel? Of: als de leerling om wat voor reden dan ook niet de eerste keuze qua opleiding kan doen, wat zou dan een leuk alternatief zijn? 40 41

22 Bespreeklessen bij online stappen Stap Wat is LOB? 42 Stap Beroepen 52 Stap Mijn eigenschappen 43 Stap Wat kan ik 53 Stap Mijn ervaringen 44 Stap Wat wil ik 54 Stap Mijn doelen 45 GL TL Stap Opleidingen 55 Stap Wie ben ik 46 Stap Het profiel B K GL TL Stap Vakken 47 Stap Na het vmbo 57 Stap Hobby s en bijbaantjes 48 Stap Competentietest 58 GL TL Stap Speel met je vakken 49 Stap Intake mbo 59 Stap Profielen TL/Mavo 50 TL Stap Loopbaandossier 60 Stap Beroepentest

23 Stap Wat is LOB? Stap Mijn eigenschappen Loopbaancompetenties Kwaliteitenreflectie en motievenreflectie Leerdoelen Ik leer wat LOB betekent en wat LOB te maken heeft met keuzes. Ik maak kennis met de vijf loopbaancompetenties. Beschrijving In deze stap wordt de methode geïntroduceerd. Eerst zoeken de leerlingen uit wat LOB betekent. Daarna komen de vijf loopbaancompetenties aan de orde. De leerlingen oefenen met deze competenties door diverse vragen te beantwoorden. Gesprekspunten bij deze stap Wat betekent LOB? Waarom krijg je LOB-lessen op school? Wat hoop je te leren bij LOB? Wat zijn de vijf loopbaancompetenties? Heb je wel eens keuzestress ervaren? Hoe ging je daarmee om? Hoe heb jij gekozen voor een middelbare school? Loopbaancompetenties Kwaliteitenreflectie en motievenreflectie Leerdoelen Ik oefen in de betekenis van verschillende eigenschappen en bedenk welke bij mij passen. Ik denk na over de vraag of ik ben veranderd sinds ik op de middelbare school zit. Ik beschrijf wie ik ben en waar ik van houd. Beschrijving In deze stap denken de leerlingen na over wie ze zijn en waar ze voor staan. Om erachter te komen waar de eigen kwaliteiten liggen is het belangrijk om kennis te hebben van diverse eigenschappen. Dit oefenen de leerlingen bij de opdracht Eigenschappenquiz. Ook gaan de leerlingen dieper in op de vraag in hoeverre ze veranderen als ze naar de middelbare school gaan. Aan de hand van een songtekst denken leerlingen na over zichzelf. Tot slot maken de leerlingen de leerlingen een poster in de opdracht Dit ben ik. Hierbij geven ze onder andere aan wat hun hobby is, welke sport ze leuk vinden om te doen en wie hun held is. Gesprekspunten bij deze stap In hoeverre kwamen de eigenschappen je bekend voor? Van welke had je nog nooit gehoord? Welke songtekst had je uitgekozen? Waarom sprak die jou aan? Wat zegt deze songtekst over jou? Welke eigenschappen vind je bij jou passen? Welke eigenschappen passen helemaal niet bij jou? Ben jij veranderd sinds je op de middelbare school zit? Zo ja, op welke manier? Is het raar om te veranderen als je naar de middelbare school gaat? Waarom? Heb jij het idee dat je je op school op een bepaalde manier moet gedragen? Waarom denk je dat? Neem een persoon in gedachte die jij mag. Welke eigenschappen heeft deze persoon? Welke eigenschap zou jij graag hebben? Ben je wel eens jaloers op een eigenschap van iemand anders? 44 45

24 Stap Mijn ervaringen Stap Mijn doelen Loopbaancompetenties Kwaliteitenreflectie en motievenreflectie Leerdoelen Ik geef aan welke schoolvakken ik leuk en minder leuk vind. Ik beschrijf een ervaring en kijk daar op terug. Ik vertel over vijf ervaringen. Beschrijving In de opdracht Welk vak is leuk? denken de leerlingen na over de diverse schoolvakken. Ze geven aan hoe leuk ze de schoolvakken vinden en denken na waarom ze die schoolvakken op school krijgen. De opdracht Doe, kijk, plan, droom! is een versimpelde versie van een reflectiecyclus. Leerlingen kijken terug op een persoonlijke ervaring, benoemen onderdelen die goed en minder goed gingen, bedenken wat de volgende keer beter zou kunnen en eindigen met een droom voor later. In de extra opdracht Mijn ervaringen in beeld maken leerlingen vooraf een aantal foto s van eigen ervaringen. Deze foto s kunnen de leerlingen uploaden. Daarbij geven ze ook een toelichting over de betreffende ervaring. Gesprekspunten bij deze stap Welk schoolvak vind jij op dit moment het leukste? En het minst leuk? Waarom? Welk schoolvak is volgens jou het belangrijkste? Waarom? Over welke ervaring heb jij geschreven? Waarom ben je trots op deze ervaring? Wat deed je goed? Welke kwaliteiten horen daarbij? Gingen er ook dingen minder goed? Welke? Hoe zou je de dingen die minder goed gingen kunnen verbeteren? Van welke ervaringen heb jij foto s gemaakt? Over welke foto was jij het meest tevreden? Welke emotie had je daarbij gekozen? Waarom? Loopbaancompetenties Kwaliteitenreflectie, motievenreflectie en netwerken Leerdoelen Ik stel een doel op en bedenk hoe ik aan dit doel ga werken. Ik leer dat ik in verschillende situaties gebruik kan maken van mijn bestaande netwerk. Beschrijving In de opdracht Mijn doelen stellen leerlingen een concreet doel op. Ze beschrijven hoe ze ervoor gaan zorgen dat dit doel uitkomt. Om de dromen en doelen uit te laten komen die de leerlingen in de eerste opdracht heeft beschreven, heb je vaak hulp van anderen nodig. In de tweede opdracht van deze stap, Wie helpt mij, leren de leerlingen wat een netwerk is. Ook ontdekken ze aan de hand van verschillende situaties wie er al in hun netwerk zit. Gesprekspunten bij deze stap Welk doel heb jij opgesteld? Hoe vond je het om een doel op te stellen? Waarom is het handig om doelen op te stellen? Kan jij uitleggen wat een netwerk is? Hoe ziet jouw netwerk er op dit moment ongeveer uit? Hoe zorg je ervoor dat jouw netwerk groter wordt? 46 47

25 Stap Wie ben ik? Stap Vakken GL TL Loopbaancompetenties Kwaliteitenreflectie en loopbaansturing Leerdoelen Ik ben mij bewust van mijn houding en gedrag, en hoe deze verschillen per situatie. Ik weet wat mijn goede eigenschappen en verbeterpunten zijn. Ik weet wat ik belangrijke waarden en leefregels vind. Beschrijving In deze stap denken leerlingen na over de vraag Wie ben ik?. Ze reflecteren op hun houding en gedrag. Zowel positieve gedragingen als verbeterpunten komen aan bod. Vervolgens vullen leerlingen een quiz in over zaken waarmee zij zichzelf vergelijken en zij maken een eigen persoonsbeschrijving. Daarna kunnen de opdrachten Tegeltjeswijsheid en Tijdlijn ter verrijking worden gemaakt. Leerlingen denk hierin na over waarden en belangrijke levensgebeurtenissen. Tenslotte is bij de stap nog een ouderopdracht toegevoegd. Gesprekspunten bij deze stap Wat zijn je goede eigenschappen? In welke situatie(s) heb je die nodig? Welke eigenschappen zou jij graag willen hebben? Wie heeft deze eigenschap? Tegeltjeswijsheid : wat was je spreuk? Waarom? Wat betekent dit voor jou? Tijdlijn : Wat waren de belangrijkste momenten? Hoe heeft dit je gevormd? Heb je ook negatieve ervaringen in de boom gezet? Wat was de vervelendste/leukste gebeurtenis afgelopen week? Wat was jouw taak/rol tijdens deze ervaring? Hoe ben je erbij betrokken? Wie waren er nog meer betrokken bij deze ervaring? Wat waren hun rollen? Wat zegt jouw handelen hierbij over je eigenschappen/persoonlijkheid Welke ervaring (vakantie of baantje bijv.) had je nooit willen missen? Waarom was die ervaring zo bijzonder? Wat heeft dat jou opgeleverd? Loopbaancompetenties Kwaliteitenreflectie en motievenreflectie Leerdoelen Ik weet wat de verschillende schoolvakken inhouden. Ik weet welke vakken ik leuk vind en waar ik goed in ben. Ik begrijp het praktisch nut dat de vakken nu en later hebben. Beschrijving In deze stap verkennen leerlingen de verschillende schoolvakken, ter voorbereiding op hun keuze voor een profiel. Ze ontdekken wat ze bij elk vak kunnen leren, wat ze dan goed moeten kunnen en wat het praktisch nut is. Zijdelings maken ze alvast kennis met een aantal potentiële beroepen. Tot slot kan een kennisquizje over vakken worden gemaakt. Gesprekspunten bij deze stap Welk vak is het leukst? Waarom is dit zo leuk? Welk vak is het belangrijkst? Waarom is dit zo belangrijk? Wat voor type persoon is goed in dit vak? Wat voor vaardigheden / kennis leer je in dit vak? In welke situatie nu of later heb je dit vak nodig? Welk vak vind je moeilijk? Wat vind je daar moeilijk aan? Wie kan jou helpen met dit vak? Docenten, klasgenoten, ouders? Welke stappen ga je zetten om beter te worden in dit vak? Suggesties voor opdrachten Bij deze stap past de extra opdracht Maak een presentatie. Zie ook pagina 71. Suggesties voor opdrachten Bij deze stap past de extra opdracht Maak een collage. Zie ook pagina

26 Stap Hobby s en bijbaantjes Stap Speel met je vakken GL TL Loopbaancompetenties Kwaliteitenreflectie, motievenreflectie en loopbaansturing Leerdoelen Ik kan aangeven wat ik in mijn vrije tijd doe en wat ik daar leuk aan vind. Ik kan aangeven wat de voor- en nadelen van een bijbaan zijn en hoe je een bijbaan kunt krijgen. Ik begrijp dat je voor werk bepaalde competenties nodig hebt, en welke dat dan zijn. Beschrijving In deze stap denken leerlingen na over hun hobby s, activiteiten en eventuele bijbaantjes. Ze staan stil bij interesses en welke rol deze spelen in hun leven. Tot slot kan een opdracht over omgaan met geld gemaakt worden, waarin leerlingen via een online geldtestje (NIBUD) uitvinden wat voor geldtype zij zijn. Gesprekspunten bij deze stap Wat is je favoriete hobby? Wat vind je daar leuk aan? Waar kom je je bed voor uit? Waarvoor kom je in beweging? Wie is je held? Wie bewonder je? Waar ben je trots op als het gaat om je hobby? Hoe heb je dat voor elkaar gekregen? Waar droom je van? Wat hoop je ooit nog te bereiken in je hobby? Wat zijn belangrijke waarden en regels bij je hobby? Waar gebruik je die nog meer? Wat is jouw perfecte bijbaantje? Waarom? Hoe kun je dit baantje krijgen? Wat zou je goed moeten kunnen voor dit bijbaantje? Wat kun je er leren? Waar zijn mensen met deze baan veel mee bezig? Wat vinden ze belangrijk? Wat voor werk doe je met plezier? Hoe zou je dat nog leuker kunnen maken? Zou je na je opleiding bij je bijbaantje willen blijven werken? In welk beroep? Je bent een dag de directeur. Wat verander je als eerste? Waarom? Loopbaancompetenties Werkexploratie Leerdoelen Ik weet welke profielen er zijn en welke profiel- en keuzevakken daarbij horen. Ik weet welke gemeenschappelijke vakken ik krijg. Ik kan Speel met je vakken gebruiken om zelf na te denken over mijn vakkenpakket. Beschrijving In deze stap kunnen leerlingen in keuzevakken selecteren om te zien binnen welke profielen hun keuze mogelijk zou zijn. Bijvoorbeeld: zij kiezen Wiskunde en Nask1, en de profielen Techniek en Groen kleuren groen. Hierna gaan zij hier actief mee aan de slag door uit te zoeken welke vakken bij welk profiel horen en vice versa. Ze bekijken ook welk profiel past bij hun favoriete vakken. Tot slot kan nog een opdracht gemaakt worden waarin leerlingen vier korte fragmenten bekijken en nadenken over welk vak en profiel daarbij past. Gesprekspunten bij deze stap Snapte je hoe het formulier werkte? Snap je nu welke vakken je nodig hebt? Leg eens in je eigen woorden uit: wat is praktijk, wat is theorie? Zijn er vakken die je zwaar vindt, maar die je wel nodig hebt voor je vervolgkeuzes? Wat speelt voor jou de grootste rol bij het wel of niet kiezen voor een vak/profiel? Wil je naar de havo doorstromen? Voldoe je aan de toelatingseisen? Suggesties voor opdrachten Doorloop met de leerlingen het keuzeformulier van de school. Als de decaan deze heeft ingericht, is die ook beschikbaar binnen Qompas vmbo/mavo. Bespreek mogelijkheden en beantwoord hun vragen. Suggesties voor opdrachten Bespreek de geldtypes en begrotingsformulieren. Deel leerlingen op in de geldtypes. Bij deze stap past de extra opdracht Pictionary. Zie ook pagina

27 Stap 'Profielen TL/Mavo' Stap Beroepentest TL Loopbaancompetenties Motievenreflectie en werkexploratie Leerdoelen Ik weet wat elk profiel inhoudt en welke beroepen en iets met erbij horen. Ik weet dat bepaalde vooroordelen over profielen onjuist zijn. Ik kan aangeven en onderbouwen welk profiel het beste bij mij past. Beschrijving In deze stap verkennen leerlingen de profielen uit de theoretische leerweg. Ze krijgen informatie over de profielen en doen een kennisquizje. Ook gaan ze aan de slag met iets-mets : als je iets met planten wil doen, welk profiel past dan het beste? Ook worden een aantal vooroordelen over profielen besproken, bijvoorbeeld dat techniek alleen iets is voor jongens. Tenslotte geven leerlingen een voorlopige voorkeur voor een profiel aan. In de twee extra opdrachten beantwoorden leerlingen vragen over de profielen a.d.h.v. korte filmfragmenten en schrijven zij zelf een advertentie voor hun favoriete profiel. Gesprekspunten bij deze stap Welke profielen zijn er? Waar gaat je voorkeur nu naar uit? Waar gaat het in profiel (X) over? Wat moet je leuk vinden voor dit profiel? Welke beroepen / bedrijven / organisaties passen hierbij? Welk vooroordeel heb jij over profiel (X)? Waarom klopt dit vooroordeel niet? Hoe kun je het beste besluiten welk profiel bij je past? Welke stap kun je zetten? Wat moet je nog weten om te kunnen kiezen? Met wie kun je praten? Suggesties voor opdrachten Maak een overzicht of mindmap van de profielen bij jullie op school. Bij deze stap past de extra opdracht Gesprek met een bovenbouwleerling. Zie ook pagina 70. Loopbaancompetenties Motievenreflectie en werkexploratie Leerdoelen Ik denk na over interesses en voorkeuren en welke beroepen daarbij passen. Ik geef aan welke beroepen mij het meeste aanspreken. Ik heb verschillende beroepen bekeken en nagedacht over de inhoud ervan. Beschrijving In deze stap maken leerlingen een beroepentest. De test berekent welke 20 beroepen bij de leerlingen zouden kunnen passen. Een percentage geeft de match van het beroep met de leerling aan. Een korte introductietekst maakt duidelijk waar het in elk beroep om gaat. Vervolgens onderzoeken leerlingen de uitslag. Ze kiezen vijf beroepen uit hun top 20 die hen het meeste aanspreken, bekijken deze goed en beantwoorden er afwisselende vragen over. Zo krijgen ze een brede indruk van hun mogelijkheden. Over één favoriet beroep worden extra reflectievragen gesteld. Gesprekspunten bij deze stap Wat vond je van de test? Was je het eens met de uitslag? Wat heeft je verrast? Wat is nu je favoriete beroep? Wat moet je goed kunnen voor dit beroep? Wat moet je nog leren om dit te kunnen doen? Wat wil je nog te weten komen? Hoe kun je hier achter komen? Wie kan je verder helpen? Waarom is dit je favoriete beroep? Welke beroepen lijken je ook leuk? (Klassikaal) bij wie kwam dit beroep nog meer uit de test? Wie lijkt dit ook leuk? Welke werkplek / organisatie / kleding / gereedschap horen bij dit beroep? Suggesties voor opdrachten Bij deze stap past de extra opdracht Het Qompas Beroepenspel. Zie ook pagina 81. TIP Leerlingen vinden soms dat de uitslag van een test niet klopt. We merken dat zij ook veelal uitgaan van het beroep wat als hoogste uit de test komt: Qompas zegt dat ik kok moet worden. Gebruik de uitslag als gesprekspunt. Wat wil je dan wél doen? of Welk resultaat had je liever gehad?. Bekijk ook samen de hele top 20 en de meeste passende beroepssectoren om een breder beeld te vormen van de uitslag

28 Stap 'Beroepen' Stap Wat kan ik? Loopbaancompetenties Loopbaansturing en werkexploratie Leerdoelen Ik kan aangeven welke aspecten ik belangrijk vind voor mijn werk later. Ik ken de 16 domeinen van het mbo en weet welke beroepen en types erbij passen. Ik heb nagedacht over welke domeinen en welke beroepen bij mij passen. Beschrijving In deze stap verdiepen leerlingen zich in beroepen en de domeinen op het mbo. Leerlingen kiezen interessante domeinen en zoeken daar beroepen bij. Ook koppelen zij fictieve vmbo-leerlingen met bepaalde beroepswensen aan verschillende richtingen. In de extra opdracht Bekende personen worden bekende mbo ers onderzocht. Tenslotte is er nog een ouderopdracht waarin ouders informatie delen over hun eigen loopbaan en daarover in gesprek gaan met hun kind. Gesprekspunten bij deze stap Wat vind je belangrijk voor je werk later? Noem bijv. iets met Welke richtingen, domeinen, beroepen passen bij jou? Waarom? Wat is je favoriete beroep? Wat is daar leuk aan? Wat zijn de voor/nadelen ervan? Wat moet je kunnen voor dit beroep? Wat moet je nog leren? Wat wil je oefenen? Wat wil je nog hierover te weten komen? Wie kan je daarbij helpen? Welke BN ers ken je met een beroep dat je leuk vindt? Wat moet je daarvoor kunnen? Wat voor beroep heeft je vader/moeder/verzorger? Wil jij ook zoiets doen? Wat lijkt je leuk / niet leuk aan deze beroepen? Suggesties voor opdrachten Bij deze stap past de extra opdracht Interview beroepsbeoefenaar. Zie ook pagina 74. Loopbaancompetenties Kwaliteitenreflectie Leerdoelen Ik weet wat vaardigheden zijn en over welke vaardigheden ik beschik. Ik weet welke vaardigheden je voor verschillende taken nodig hebt. Ik weet welke vaardigheden je voor verschillende profielen / beroepen nodig hebt. Beschrijving In deze stap verdiepen leerlingen zich in beroepen en de domeinen op het mbo. Leerlingen kiezen interessante domeinen en zoeken daar beroepen bij. Ook koppelen zij fictieve vmbo-leerlingen met bepaalde beroepswensen aan verschillende richtingen.. Gesprekspunten bij deze stap Wat zijn vaardigheden? Wat zijn kwaliteiten? Welke vaardigheid/kwaliteit zou jij graag willen hebben? Wie heeft dat al? In welke situatie of bij welk beroep heb je die vaardigheid of kwaliteit nodig? Wat kun je heel goed? Hoe weet je dat je dit goed kunt? Als ik je moeder / vrienden / etc. vraag waar je goed in bent, wat zeggen zij dan? Hoe kun je je vaardigheden verder ontwikkelen? Wie kan daarbij helpen? (Klassikaal) wie heeft er onlangs een compliment gekregen? Waarvoor? (Klassikaal) wie heeft er onlangs een compliment gegeven? Aan wie en waarvoor? (Klassikaal) Vertel aan je buurman/vrouw wat hij/zij goed kan. Ga zo de klas rond. Suggesties voor opdrachten Houd een brainstormsessie over vaardigheden. Maak een mindmap of woordwolk en schrijf het vol met vaardigheden die de klas noemt. Welke vaardigheden passen een beetje bij elkaar? Kun je types onderscheiden? Welk profiel past bij elk type? 54 55

29 Stap Wat wil ik? Stap Opleidingen K GL TL Loopbaancompetenties Loopbaansturing en netwerken Leerdoelen Ik weet wat ik belangrijk vind in mijn werk en welke waarden ik daarvoor heb. Ik heb nagedacht over mijn droombaan en mijn leven over 30 jaar. Ik heb nagedacht over hoe ik mijn wensen voor later werkelijkheid kan maken. Beschrijving In deze stap denken leerlingen na over de vraag Wat wil ik?. Wat willen ze later bereiken in hun werk? Hoe zien ze hun vrije tijd voor zich? Hoe willen ze leven, welke waarden vinden zij belangrijk? Ook wordt nagedacht over hun droomwens: wat zou je ooit in je leven wel eens willen doen? Leerlingen denken na over de stappen die ze kunnen zetten om hun wens werkelijkheid te laten worden. Tot slot kunnen leerlingen kiezen uit drie optionele opdrachten. Ze schrijven een bericht voor in de toekomst, een verhaaltje over een wens, of een verhaaltje over een dag van leven ruilen met iemand anders. Gesprekspunten bij deze stap Wat vind je belangrijk voor je werk later? Welke waarden heb je? Hoe zie je later voor je? Wat voor baan heb je? Wat doe je in vrije tijd? Wat is je droomwens? Wat zou je ooit nog wel eens willen doen? Welke stappen kun je zetten om dat te bereiken? Wie kan daarbij helpen? Wat vind je belangrijk in je bijbaantje? Zijn die waarden ook in andere beroepen belangrijk? Hoe ga je je kwaliteiten later gebruiken? Waar kun je naartoe werken? Suggesties voor opdrachten Bij deze stap past de extra opdracht Toekomstdroom (tekenen). Zie ook pagina 68. Loopbaancompetenties Motievenreflectie, werkexploratie en netwerken Leerdoelen Ik weet wat een AOC, ROC of vakschool is, en ik weet op te zoeken welke in de buurt zitten. Ik kan aangeven wat mijn wensen voor een mbo-opleiding zijn. Ik kan binnen en buiten Qompas informatie vinden over opleidingen en beroepen. Ik weet wat open dagen zijn, waarom ze belangrijk zijn en hoe je je erop voorbereidt. Beschrijving In deze stap denken leerlingen na over hun overstap naar het mbo. Ze geven aan wat zij belangrijk vinden in een mbo-school, zien de verschillen tussen ROC s, AOC s en vakscholen, en gaan zelf bekijken waar bij hen in de buurt een mbo zit. Daarna kunnen leerlingen aan de slag met de voorbereiding van een open dag en hebben zij de mogelijkheid hier een verslag van in te leveren. Gesprekspunten bij deze stap Wat vind je belangrijk bij de keuze voor een mbo-school? Waarom? Wat zijn verschillen tussen vmbo en mbo? En een ROC, AOC en vakschool? Welke mbo-scholen zitten hier inde buurt? Hoe ver is dat? Hoe kun je er komen? Wanneer is een open dag in de buurt? Waar? Hoe laat? hoe schrijf je je in? Wat voor voorbereidingen moet je treffen? Wat moet je van tevoren al weten? Wat wil je te weten komen? Welke vragen kun je stellen? Aan wie? Achteraf: hoe vond je de open dag? Wat vond je van de school en opleidingen? Welke indruk had je? Hoe was de sfeer? Waar moet je aan wennen? Waar werd je enthousiast van? Wat vond je teleurstellend? Suggesties voor opdrachten Open dagen discussie: enkele leerlingen kunnen de klas aan de hand van hierboven genoemde punten vertellen over hun open dag. Leid daarna een discussie over deze vragen

30 Stap Het profiel Stap Na het vmbo B K GL TL B K GL TL D Let op: de stappen over profielen staan niet in de standaardinrichtingen. U sleept deze naar eigen inzicht in een stappenplan. Bij de stap over Dienstverlening & Producten is het de bedoeling dat u de stap zelf aanvult tussen de twee bestaande opdrachten met eigen onderdelen die uitleggen hoe het profiel op school ingericht is. Dit vanwege de grote verschillen in thematische aankleding van dit profiel. Loopbaancompetenties Motievenreflectie, loopbaansturing en netwerken Leerdoelen Ik begrijp wat elk op school aangeboden profiel thematisch inhoudt. Ik ken bij elk profiel bijbehorende taken, werkplekken, competenties en iets-mets. Ik kan aangeven welk(e) profiel(en) bij mij zou(den) kunnen passen en waarom. Beschrijving In deze stappen verkennen leerlingen de beroepsgerichte profielen. De opdracht begint met informatie over profielen / modulen en vragen over eigen ervaringen en houding ten opzichte van het profiel. Daarna koppelen leerlingen het profiel aan iets-mets, werkplekken en competenties. Leerlingen geven aan of dit bij hun eigen interesses past. Tenslotte geven leerlingen aan of ze interesse in het profiel hebben. In de extra opdracht bekijken zij grappige of informatieve filmpjes rond de inhoud van dit profiel. Gesprekspunten bij deze stap Waar gaat het over in profiel (X)? Wat lijkt jou daar leuk / niet leuk aan? Wat voor interesses passen bij dit profiel? Wat ga je leren? Heb je al ervaring met taken uit dit profiel? Wat moet je goed kunnen? Welke werkplekken of bedrijven zouden hierbij passen? Welke beroepen? (Klassikaal) wie weet al welk profiel bij hem/haar past? Waarom? Hoe kun je erachter komen welk profiel bij je past? Welke stappen kun je zetten om meer te weten te komen over profielen? Wat heb je verder nodig om goed te kunnen kiezen? Wie kan daarbij helpen? Suggesties voor opdrachten Maak een overzicht of mindmap van de profielen bij jullie op school. Bij deze stap past een nabespreking van de extra opdracht Maak een collage. Wat zegt je collage over jou? Wat zegt het over een passend profiel? Zie ook pagina 69. Loopbaancompetenties Motievenreflectie, werkexploratie en netwerken Leerdoelen Ik weet wat een startkwalificatie, BOL/BBL en niveaus op het mbo zijn. Ik weet welk niveau bij mij past en of ik meer pas bij BOL of BBL. Ik heb nagedacht over opleidingen, beroepen en de overgang naar het mbo. Ik weet hoe de havo verschilt van vmbo en hoe ik naar de havo kan doorstromen (indien van toepassing). Beschrijving In deze stap leren de leerlingen eerst over de startkwalificatie, om in te zien dat een afgeronde vmbo-opleiding niet genoeg is om aan het werk te gaan. Daarna wordt het verschil tussen BOL en BBL en het onderscheid in niveaus op het mbo behandeld. Tot slot kunnen GL/TL-leerlingen een opdracht maken over eventuele doorstroom naar de havo. In de extra opdracht maken leerlingen een presentatie over hun ideale mbo-school. Gesprekspunten bij deze stap Wat is een startkwalificatie? Wanneer behaal je die? Wat zijn de verschillen tussen BOL en BBL? Welke niveau zijn er op het mbo? Hoe verschillen de niveaus van elkaar? GL/TL: Wat moet je doen om naar de havo door te stromen? Wil je dat? (Klassikaal) wie weet al welke opleiding bij hem/haar past? Waarom? Hoe kun je erachter komen welke opleiding bij je past? Wat moet je nog weten om te kunnen kiezen? Wie kan daarbij helpen? Suggesties voor opdrachten Laat enkele leerlingen hun presentatie over de ideale mbo-school presenteren. Bespreek met elkaar wat voor waarden en wensen uit de presentaties blijken. Zijn dat realistische wensen? Komt het overeen met wat je hebt gezien op een open dag? Bij deze stap past de extra opdracht Tien stellingen. Zie ook pagina

31 Stap Competentietest Stap Intake mbo B K GL TL B K GL TL Loopbaancompetenties Werkexploratie, kwaliteitenreflectie en netwerken Leerdoelen Ik weet welke competenties ik beheers en aan welke ik nog kan werken. Ik begrijp dat competenties belangrijk zijn voor een toekomstig beroep. Ik kom erachter welke kwaliteiten anderen bij mij vinden passen. Beschrijving In deze stap maken de leerlingen een competentietest. Leerlingen krijgen als uitslag hun hoog scorende competenties en er worden verbeterpunten in beeld gebracht. Ook wordt de relatie gelegd tussen competenties en mogelijke beroepen/werkvelden. Daarna onderzoeken leerlingen de uitslag. Ze bekijken competenties en geven aan of ze het met de uitslag eens zijn. Tenslotte hebben zij nog de mogelijkheid om anderen uit te nodigen om de test over hen te maken. Gesprekspunten bij deze stap Wat zijn competenties? Waar heb je ze voor nodig? Kun je competenties verbeteren? Hoe? Wat vond je van de test? En de uitslag? Welke uitkomst heeft je verrast? Met welke uitkomst ben je het eens? Met welke helemaal niet? Wie heeft de test nog meer over jou ingevuld? Waren de resultaten afwijkend? Hoe zou dat komen? Suggesties voor opdrachten Bij deze stap past de extra opdracht Qompas Kwaliteitenspel. Zie ook pagina 66. Loopbaancompetenties Motievenreflectie, werkexploratie en netwerken Leerdoelen Ik weet waar ik informatie over opleidingen vind. Ik kan aangeven welke activiteiten ik heb gedaan om tot een keuze te komen. Ik kan mijn keuze voor een opleiding motiveren en dit op papier zetten. Ik weet hoe ik me moet aanmelden en hoe ik me gedraag bij een intakegesprek. Beschrijving In deze stap denken leerlingen na over de voorbereidingen die zij moeten treffen bij het kiezen van een opleiding. Het gaat bijvoorbeeld over open dagen en loopbaangesprekken. Ook schrijven ze hun motivatie voor het kiezen van een opleiding en wordt er aandacht besteed aan de aanmelding. Tenslotte gaan leerlingen aan de slag met presentatievaardigheden die van belang zijn bij een eventueel intakegesprek op het mbo. Gesprekspunten bij deze stap Wat kun je doen om je voor te bereiden op een goede keuze? Wat moet je allemaal hebben om je aan te melden? (Denk aan: motivatiebrief / DigiD / BSN / cijferlijst / kopie diploma / intakedocument / loopbaandossier / doorstroomdossier / ) - Is er een intakegesprek bij jouw opleiding? Waarvoor dient zo n gesprek, denk je? - Hoe maak je een goede indruk bij zo n gesprek? - Wat heb je al gedaan ter voorbereiding op je keuze? Hoe helpt dat? - Wat ga je nog doen ter voorbereiding? Wanneer? - Heb je daar hulp bij nodig? Wie kan je daarbij helpen? Hoe? - Wat is jouw motivatie voor het kiezen van deze opleiding? Suggesties voor opdrachten Ga naar de website van een mbo-school bij u in de buurt en laat leerlingen ter voorbeeld zien hoe aanmelden in zijn werk gaat. Bij deze stap past de extra opdracht Qompas Intakespel. Zie ook pagina

32 Stap Loopbaandossier Loopbaancompetenties Motievenreflectie Leerdoelen Ik heb gezien welke voortgang ik in het afgelopen jaar heb gemaakt. Ik kan aangeven wat ik het afgelopen jaar over mezelf te weten ben gekomen. Ik kan iets vertellen over de gegevens die in mijn loopbaandossier staan. Beschrijving Deze stap maken leerlingen gewoonlijk aan het einde van ieder leerjaar. In de stap bekijken ze hun loopbaandossier, dat is opgebouwd door het maken van de opdrachten uit het stappenplan. Gesprekspunten bij deze stap Wat is LOB? Welke loopbaancompetenties zijn er? Waar gebruik je die voor? Wat zijn eigenschappen? Welke eigenschappen heb jij? Wat is je doel: voor dit schooljaar? Voor later? Voor ooit nog eens? Wat ben je over jezelf te weten gekomen? Wat vind je van het werk van je vader/moeder/verzorger(s)? Welke taken van je bijbaantje vind je leuk / niet leuk? Wat vind je belangrijk in je toekomstige baan? Waarom? Waar ben je goed in? In welke situaties gebruik je die kwaliteiten? Welk gedrag wil je verbeteren? Hoe ga je dat doen? Wat zijn je favorieten? Kloppen die nog steeds? Passen die bij elkaar? GL/TL: waarom denk je dat de havo wel/niet iets voor jou is? Welke bestanden heb je geüpload? Wat kun je daarover vertellen? Weet je welk profiel je wilt kiezen? Waarom dat profiel? Weet je al welke opleiding of welk beroep je wilt gaan doen? Wijzen je testuitslagen in de richting van die opleiding / dat beroep? Waar wil je de opleiding doen en waarom daar? Ben je naar een open dag geweest? Wat heb je daar geleerd? 62 63

33 Extra opdrachten 1 Maak een collage 2 Goede eigenschappen 9 Jouw beroepentop 10 Tien stellingen Qompas Kwaliteitenspel 66 4 Pictionary Interview beroepsbeoefenaar Kies een vakantie 75 5 Toekomstdroom (tekenen) 68 6 Toekomstdroom (moodboard) Schipbreuk Qompas Beroepenspel 81 7 Gesprek met een bovenbouwleerling 70 8 Maak een presentatie Qompas Intakespel

34 Extra opdrachten 1. Maak een collage Werkboek pagina 20 Overzicht Duur: 1 of 2 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: motievenreflectie, kwaliteitenreflectie Werkvorm: individueel, evt. duo s of klassikaal 2. Goede eigenschappen Werkboek pagina 21 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: kwaliteitenreflectie Werkvorm: individueel, klassikaal Aangenaam Handig Flexibel Intelligent Nieuwsgierig Praktisch Hardwerkend Teder Krachtig Creatief Muzikaal Vrolijk Behulpzaam handig Onafhankelijk Enthousiast Benodigdheden Grote vellen (gekleurd) papier; Oude kranten en tijdschriften; Voor iedere leerling lijm en een schaar; Een paar sets stiften; Eventueel ander knutselmateriaal. Voorbereiding Zoek de benodigdheden bij elkaar. Opdracht 1 In deze opdracht maken de leerlingen zelfstandig een collage over zichzelf. Op deze collage plakken zij plaatjes, woorden en zinnen die ze bij zichzelf vinden passen. Natuurlijk kan de collage mooi worden gemaakt met eigen versieringen en kleur. U kunt rondlopen en tips geven: bijvoorbeeld om ook goede eigenschappen, toekomstplannen en beroep op de collages te krijgen. Opdracht 2 Als de collages klaar zijn, gaan de leerlingen in duo s de collage van elkaar bespreken. Ze beantwoorden daarbij de volgende vragen: Wat is er leuk aan zijn/haar collage? Mis je nog iets op de collage? Staat er iets op dat je nog niet wist? Opdracht 3 Hang de collages in de klas op en gebruik deze voor een raadspel. U gaat een aantal collages langs en laat de klas raden van wie de collage is. Daarna vertelt de leerling die deze collage gemaakt heeft kort over wat hij/zij gemaakt heeft. Stel daarbij ook vragen, bijvoorbeeld: Benodigdheden Vellen papier waar de leerlingen kaartjes van kunnen knippen. Voorbereiding Zorg voor voldoende vellen papier, waar kaartjes van geknipt kunnen worden. Natuurlijk kunt u ook kant-en-klare kaartjes of Post-its meenemen. Opdracht 1 In deze opdracht schrijven de leerlingen de goede eigenschappen van hun klasgenoten op een briefje en bezorgen deze bij elkaar. Benadruk dat het bij deze opdracht alleen om goede eigenschappen gaat. Eventueel kunt u eerst met de klas brainstormen over wat goede eigenschappen precies zijn. Die schrijft u op het bord. Tel hoeveel leerlingen er in de klas zitten. Laat alle leerlingen voor alle andere leerlingen uit de klas een briefje maken met daarop de naam. Onder de naam worden één of meerdere goede eigenschappen van de betreffende leerling geschreven. Als de kaartjes klaar zijn, worden de kaartjes aan de andere leerlingen gegeven. Op die manier ontvangt iedere leerling zoveel kaartjes als dat er leerlingen in de klas zitten. Natuurlijk kunt u zelf ook mee doen. Opdracht 2 Zet de leerlingen in groepjes van vier. Ze gaan met elkaar bespreken welke eigenschappen ze gekregen hebben. Daarna worden de volgende vragen beantwoord: Zijn jullie het eens met deze eigenschappen van elkaar? Zijn er positieve eigenschappen bij jezelf en de anderen die je mist? Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen. Wat zegt deze collage over jou? Welke van jouw kwaliteiten zie je terug in deze collage? Als iemand die jou niet kent deze collage bekijkt, wat voor beeld zou die persoon dan van jou krijgen? Klopt dat beeld? Waarom wel/niet? (Klassikaal) missen jullie nog iets op deze collage wat jullie heel erg bij hem/haar vinden passen? Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen

35 Extra opdrachten 3. Qompas Kwaliteitenspel Werkboek pagina 22 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: kwaliteitenreflectie, werkexploratie Werkvorm: groepjes van 4-6 leerlingen Benodigdheden Voor iedere leerling een set kwaliteitenkaarten, welke te vinden is achterin het werkboek voor de leerlingen. Voor iedere leerling een schaar. Voorbereiding Zoek de benodigdheden bij elkaar. Kies een spelvariant. Opdracht In deze opdracht spelen de leerlingen het Qompas Kwaliteitenspel. Er zijn verschillende spelvarianten: bekijk de mogelijkheden en kies er één. Voor B/K wordt spelvariant 1 aangeraden. Het is aan te raden eerst de spelregels klassikaal toe te lichten. Spelvariant 1 1) Verdeel de klas in groepjes van 4-6 leerlingen. 2) Iedere speler knipt de drie kwaliteiten uit die het meest bij hem passen. Alle leerlingen leggen de kaartjes omgedraaid op een stapel. De stapel wordt geschud. 3) De eerste leerling pakt het bovenste kaartje van de stapel. De leerling leest de genoemde kwaliteit voor en zegt bij wie uit de groep hij deze kwaliteit het beste vindt passen en waarom. Diegene die genoemd wordt, krijgt het kaartje en geeft aan of hij het eens is of niet. De volgende speler pakt nu een kaartje, etc. Het spel stopt als het stapeltje op is. Leerlingen hoeven niet per se hun eigen kwaliteiten te krijgen. Spelvariant 2 1) Deze variant wordt in tweetallen gespeeld. Per tweetal worden de 50 kwaliteitenkaarten en daarnaast de 10 kaartjes met kansrijke mbo-beroepen uitgeknipt. 2) De leerlingen leggen de 10 kaartjes met kansrijke mbo-beroepen met de tekstnaam boven naast elkaar op tafel. De leerlingen verdelen de kwaliteitenkaarten over de beroepen. Bij ieder beroep leggen ze maximaal vijf kwaliteiten neer. Er mag worden overlegd. 3) Na afloop worden de 10 beroepen met bijbehorende kwaliteiten besproken. Noteer deze resultaten eventueel op het bord. Er zijn niet per se goede of foute antwoorden, het gaat om het reflecteren op kwaliteiten. 4. Pictionary Werkboek pagina 23 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: werkexploratie Werkvorm: individueel, klassikaal Benodigdheden Geen. Voorbereiding Kies een spelvariant. Opdracht In deze opdracht gaat de klas pictionary spelen: één leerling tekent zijn droomberoep van vroeger op het bord en de rest van de klas moet raden. De leerling die het beroep goed raadt, is vervolgens aan de beurt om te tekenen. Wanneer het beroep goed geraden is, kunt u enkele vragen stellen aan de leerling en de klas. Is dit nog steeds je droomberoep? Waarom wel of niet? Wat zijn voor- en nadelen van dit beroep? Wie vindt dit beroep nog meer interessant? Is het beroep haalbaar? Spelvariant 1 Een variant is om dit spel te spelen met de huidige droomberoepen van leerlingen. Spelvariant 2 Bij deze variant wordt dit spel in groepjes van 4-6 leerlingen gespeeld. Elk goed geraden beroep levert 1 punt op: de leerling die de meeste beroepen goed raadt, heeft gewonnen. Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen. Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen

36 Extra opdrachten 5. Toekomstdroom (tekenen) Werkboek pagina 24 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: loopbaansturing Werkvorm: individueel Benodigdheden Een (groot) vel papier; Kleurpotloden of stiften; Eventueel verf en kwasten. Voorbereiding Zoek de benodigdheden bij elkaar. Opdracht In deze opdracht maken de leerlingen een zelfportret van zichzelf. De leerlingen vouwen het papier dubbel, zodat een vouwlijn ontstaat. Ze tekenen één gezicht. De linkerkant van het gezicht is de leerling zoals hij zich nu ziet, de rechterkant van het portret is de leerling over twintig jaar als volwassen mens. Extra In deze opdracht maken de leerlingen een zelfportret in twee delen. Zij vouwen hun papier dubbel, zodat in het midden een vouwlijn zichtbaar is. Zij tekenen een gezicht dat de vouwlijn als middelpunt heeft. De linkerkant van het portret wordt de leerling zoals hij /zij zichzelf nu ziet. Aan de rechterkant tekent de leerling zichzelf zoals ze verwachten te zijn over 20 jaar. U kunt de portretten individueel of klassikaal nabespreken. Vraag daarbij naar het toekomstbeeld wat de leerlingen getekend hebben, en dan specifiek naar overeenkomsten en verschillen met hun huidige zelfbeeld. Wat zeggen deze verschillen over hun wensen en dromen? Wat kan de leerling doen om deze wensen en dromen daadwerkelijk te bereiken? Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen. 6. Toekomstdroom (moodboard) Werkboek pagina 25 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: loopbaansturing Werkvorm: individueel, klassikaal Benodigdheden Grote vellen papier; Scharen; Lijm; Oude kranten en tijdschriften; Het format van de collage achterin het werkboek van de leerlingen. Voorbereiding Zoek de benodigdheden bij elkaar. Opdracht 1 In deze opdracht maken de leerlingen zelfstandig een moodboard over hun toekomstdroom. Ze gebruiken het format van het moodboard achterin het werkboek. Ze zoeken afbeeldingen (en teksten) bij: werk, hobby s/sport, familie/gezin, huis, vrienden en omgeving. U kunt rondlopen en tips geven. Opdracht 2 Hang de moodboards op in de klas en gebruik deze voor een raadspel. U gaat elke moodboard langs en beschrijft wat er op te zien is. De klas raadt van wie het moodboard is. Opdracht 3 Telkens als een moodboard goed is geraden, stelt u een vraag aan de leerling. Suggesties: Vertel iets over je moodboard: wat heb je gekozen? Welk van de zes vakken van het moodboard vind jij het belangrijkste? Wat moet je er voor doen om deze droom uit te laten komen? Wie kunnen jou helpen deze droom te bereiken? Welke dingen maken het moeilijk jouw droom te bereiken? Denk je dat het gaat lukken deze droom te bereiken? Variant Een alternatieve mogelijkheid is om de vakken te gebruiken voor een mindmap. De leerlingen schrijven dan zelf woorden in de vakken, die te maken hebben met hun toekomstdromen. Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen

37 Extra opdrachten 7. Gesprek met een bovenbouwleerling Werkboek pagina 26 Overzicht Duur: twee lessen van 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: motievenreflectie, netwerken Werkvorm: individueel, klassikaal Benodigdheden Geen. Voorbereiding Nodig van tevoren een aantal bovenbouwleerlingen uit en leg ze de bedoeling uit. Opdracht 1 Leerlingen uit de bovenbouw hebben al een keuze gemaakt voor een profiel en kunnen hierover vertellen aan onderbouwleerlingen. In de eerste les bedenken de leerlingen vragen die zij aan de bovenbouwleerling(en) willen stellen. Deze schrijven zij in het werkboek. Voorbeelden van vragen zijn: Wat is er anders in de bovenbouw? Welke profiel heb je gekozen? Waarom? Weet je al welke opleiding je wil gaan doen? Heb je tips voor het kiezen? Opdracht 2 De tweede les bestaat uit het bezoek van de bovenbouwleerling(en). Tijdens het bezoek stellen de leerlingen één voor één hun vragen. De antwoorden kunnen zij invullen in hun werkboek. Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen. 8. Maak een presentatie Werkboek pagina 28 Overzicht Duur: 1 of meer lesuren Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: motievenreflectie Werkvorm: individueel en in duo s of kleine groepjes, klassikaal Benodigdheden De leerlingen maken een presentatie op papier. Grote vellen papier; Folders met informatie over de profielen/opleidingen/beroepen; Voor iedere leerling lijm en een schaar; Een paar sets stiften; Eventueel ander knutselmateriaal. Opdracht 1 U maakt duo s of kleine groepjes op basis van het profiel waar een leerling meer over wil weten. Vervolgens maken zij op basis van deze voorkeur in samenwerking een collage. Op deze collage plakken zij plaatjes, woorden en zinnen die ze bij het onderwerp vinden passen. De collage kan natuurlijk ook mooi worden gemaakt met eigen versieringen en kleur. U kunt rondlopen en tips geven: bijvoorbeeld om ook meer informatie te geven over vakken, vervolgopleidingen en beroepen. Denk daarnaast ook aan eigenschappen en competenties die nodig zijn voor eventuele beroepen. Als de collages klaar zijn, kunnen de leerlingen deze presenteren in de klas. Uiteraard zijn ouders op deze middag/avond ook van harte welkom. Opdracht 2 Als de presentaties klaar zijn, hangt iedereen de presentatie op in de klas. De klas gaat nu de overeenkomsten en de verschillen benoemen van de collages. - Wat valt op? - Ontbreekt er informatie? - Kan de leerling op basis van de informatie al een keuze maken voor een profiel? Extra U kunt aan het einde van alle presentaties de laatste informatie geven omtrent de profielen binnen uw school. Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen

38 Extra opdrachten 9. Jouw beroepentop Werkboek pagina 30 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: kwaliteitenreflectie, motievenreflectie, werkexploratie Werkvorm: individueel, groepjes Benodigdheden Geen. Voorbereiding Geen. Opdracht 1 In deze opdracht bedenken de leerlingen zelfstandig zeven beroepen. Vervolgens noteren ze bij elk beroep vijf dingen, die hen leuk lijken van dat beroep. Daar mogen ze niet al te lang over nadenken. U kunt rondlopen en tips geven: bijvoorbeeld gericht op beroepen of de bijbehorende taken. Opdracht 2 Nu gaat de leerling de overeenkomsten bekijken. Zijn er dingen die vaker terugkomen? Blijkbaar zijn dit dingen die belangrijk zijn voor de leerling. Is dat zo? Waarom wel/niet? Als er nog iets mist schrijft de leerling dit er nog bij. Zijn dit dingen die je al goed kunt, of moet je daar nog aan werken? Hoe zou je dat kunnen doen? Opdracht 3 De leerlingen gaan in kleine groepjes bespreken welke dingen vaker bij hun terugkwamen. Om de beurt noemen die leerlingen die dingen die bij opdracht 1 en 2 zijn opgeschreven. De leerling stelt zichzelf daarna de vraag: Waarom spreken deze beroepen je aan? Passen de beroepen bij jou, volgens de anderen? Waarom wel/niet? Ken je iemand met dit beroep? Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen. 10. Tien stellingen Werkboek pagina 32 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: motievenreflectie Werkvorm: klassikaal, evt. in groepjes Benodigdheden Geen. Stellingen Ik wil geen zwaar werk doen. Ik wil verder leren in mijn werk. Ik wil vooral leuk werk hebben. Ik wil snel hogerop komen. Ik vind status belangrijk. Ik wil snel een baan kunnen vinden. Ik vind zekerheid belangrijk. Ik wil veel geld verdienen. Ik wil veel vrije tijd hebben. Ik wil afwisselend werk doen. Opdracht In deze opdracht discussiëren de leerlingen klassikaal over bovenstaande tien stellingen. U noemt de stelling op en vraagt of wie het eens is met de stelling. Vervolgens wijst u een leerling aan die het hier mee eens is. Dan stelt u één of meerdere vragen: Waarom vind je dit belangrijk? Hoe denk je dit te gaan bereiken? Denk je dat het gaat lukken? Eventueel kan hier klassikaal over worden gediscussieerd. Wie vindt deze stelling helemaal niet belangrijk? Waarom niet? Na afloop kan er klassikaal worden geëvalueerd. Wat is de belangrijkste stelling? Is iemand van mening veranderd na de discussie? Variant Een alternatieve mogelijkheid is om te discussiëren in groepjes van 4-5 leerlingen. Samen moeten de leerlingen proberen de belangrijkste en de minst belangrijke stelling te bepalen. Na afloop kan klassikaal worden geëvalueerd. Zijn de verschillende groepjes tot dezelfde uitkomst gekomen of juist niet? Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen

39 Extra opdrachten 11. Interview beroepsbeoefenaar Werkboek pagina 33 Overzicht Duur: 1 of meer lesuren Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: werkexploratie, loopbaansturing, netwerken Werkvorm: individueel Benodigdheden Interviewformulier uit het werkboek van de leerlingen; Evt. schaar Voorbereiding Zoek de benodigdheden bij elkaar. Laat de leerlingen het interviewformulier uit hun werkboek halen. Hierop vinden zij een aantal vragen die ze kunnen stellen aan een beroepsbeoefenaar. Opdracht 1: Voorbereiding De leerlingen gaan zelfstandig een beroepsbeoefenaar interviewen. Ter voorbereiding bedenken ze zelf enkele vragen. Dit kan individueel, maar ook in duo s of groepjes worden gedaan. Ook een klassikale brainstormsessie is mogelijk. De leerlingen maken vervolgens zelf een afspraak met een beroepsbeoefenaar. Opdracht 2: Het interview Het interview zelf wordt als huiswerk uitgevoerd. Zij verwerken de antwoorden op het interviewformulier. Aan de hand van het interviewformulier en de zelfbedachte vragen, hebben zij een goede basis voor een verslag. Opdracht 3 De leerlingen werken het interview uit. Dat kan bijvoorbeeld op de volgende twee manieren: Variant 1 De leerlingen schrijven een krantenartikel naar aanleiding van het interview. Als een echte journalist schrijven zij een mooi artikel, voorzien van bijvoorbeeld een foto. Variant 2 Na afloop schrijven de leerlingen op wat ze van het interview geleerd hebben in de vorm van een kort verslag. Ze geven daarbij zo uitgebreid mogelijk antwoord op de volgende vragen. Klopte mijn beeld van het beroep? Ben ik enthousiast geworden over het beroep of juist niet? Past het beroep bij mij? Wat lijkt mij minder leuk aan dit beroep? Wat moet ik nog leren voor ik dit beroep kan gaan doen? Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen. 12. Kies een vakantie Werkboek pagina 37 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: kwaliteitenreflectie Werkvorm: individueel, groepjes Benodigdheden Geen. Voorbereiding Geen. Opdracht 1: Wat wil ik? Deze discussieopdracht gaat over kiezen. De leerlingen bedenken eerst individueel waar ze heen op vakantie zouden willen. Daarvoor beantwoorden zij de volgende vijf vragen in hun werkboek. Het antwoord wordt omcirkeld in het werkboek. 1. Naar welk land wil jij? Frankrijk Marokko Amerika China Zuid-Afrika 2. Wat voor soort vakantie wil jij? Wintersport strand sportief cultuur feesten 3. Hoe lang wil je gaan? Weekend 1 week 2 weken maand half jaar 4. Wanneer wil je gaan? Vandaag morgen in de zomer in de lente in de winter 5. Hoe wil je er heen? Auto vliegtuig bus boot trein Opdracht 2: Wat wil de groep? Nu wordt er 10 minuten in groepjes van 4-6 leerlingen gediscussieerd. De leerlingen moeten tot een beslissing komen waar iedereen het mee eens is. In hun werkboek vullen de leerlingen in wat de uitkomst van de discussie is. 1. Naar welk land gaan jullie? 2. Op wat voor soort vakantie gaan jullie? 3. Hoe lang gaan jullie weg? 4. Wanneer gaan jullie weg? 5. Hoe gaan jullie er heen? 76 77

40 Extra opdrachten Opdracht 3: Vergelijken! Nu worden de antwoorden vergeleken. Wat wilde elke leerling individueel doen en wat heeft de groep beslist? Ze vullen de tabel in hun werkboek in. Land Soort Hoe lang Wanneer Vervoer Jijzelf Groep Vervolgens beantwoorden de leerlingen de volgende vragen. 1. Hoe vaak heeft de groep hetzelfde gekozen als jij?.. (0-5 keer) Vergelijk dit getal met je groepsgenoten. 2. Wie uit de groep heeft de hoogste score? 3. En wie de laagste? 4. Had je dit ook verwacht tijdens de discussie? Waarom? Opdracht 4: Terugkijken Een reflectieopdracht waarbij de leerling gaat nadenken over de volgende vragen. Het antwoord wordt omcirkeld in het werkboek. 1. Werd er naar je geluisterd? Helemaal niet Amper Soms Vaak 2. Heb je invloed op het groepsbesluit gehad? Helemaal niet Een beetje Best veel Heel veel invloed 3. Ben je tevreden over jouw deelname aan de discussie? Helemaal niet Een beetje Best wel Heel erg tevreden Tot slot geeft de leerling een zo uitgebreid mogelijk antwoord op de volgende vragen: 1. Hield je vast aan je keuzes, of liet je je makkelijk beïnvloeden? 2. Heb je iemand anders weten te overtuigen? 3. Hoe zou je het de volgende keer aanpakken? Klassikaal napraten Na afloop kan eventueel klassikaal worden nagepraat. Suggesties voor vragen die u kunt stellen aan de klas zijn: Wat was er moeilijk aan deze opdracht? Wie vond het makkelijk/leuk de anderen te overtuigen? Werden er compromissen gesloten? Wie zou het de volgende keer anders aanpakken? Hoe? Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen. 13. Schipbreuk Werkboek pagina 41 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: kwaliteitenreflectie Werkvorm: individueel, groepjes Benodigdheden Vellen papier. Voorbereiding Bereid onderstaand verhaal voor. Zoek de benodigdheden bij elkaar. Verhaal Stel je voor: je zit met de groep op een houten boot, midden op zee. Jullie hebben net een storm overleefd. Maar er zit een flink gat in de bodem van de boot, dat niet meer te dichten is. De boot loopt langzaam vol water. En het duurt nog wel een paar dagen voordat jullie land bereiken. Daarom besluiten jullie een lijst te maken van spullen, die eventueel overboord gegooid kunnen worden. Dan wordt de boot lichter, en blijven jullie langer drijven. Maar welke spullen gooi je het eerst weg, en welke moet je zo lang mogelijk bewaren? Jullie besluiten om eerst ieder voor zich een lijst te maken, en daarna tot een groepslijst te komen. Spullen 1 Koperen kompas 2 Blik met 10 kilo voedsel 3 Vat met 10 liter water 4 Radiozender met ontvangst 5 EHBO-kist 6 Kooktoestel 7 Lichtgewicht geweer met patronen 8 Doos met melkpoeder 9 Houweel 10 Pillen om zeewater drinkbaar te maken meter dik nylon touw 12 Verrekijker, speciaal model 13 Eénpersoons rubberboot 14 Vuurpijlen 15 Parachutezijde Elk onderdeel weegt ongeveer 10 kilo. Opdracht 1: alleen Deze opdracht maken de leerlingen alleen, zonder te overleggen. Op het vel papier maken de leerlingen een lijst van 1 t/m 15. Ze zetten de lijst met spullen op volgorde. Op nummer 1 komt het onderdeel dat de leerling als eerste overboord wil gooien

41 Extra opdrachten Op nummer 15 komt het onderdeel dat de leerling het belangrijkste vindt, en het langste wil bewaren. Lijst A Nummer 1 wordt: Nummer 2 wordt: Nummer 3 wordt: Nummer 4 wordt: Nummer 5 wordt: Nummer 6 wordt: Nummer 7 wordt: Nummer 8 wordt: Nummer 9 wordt: Nummer 10 wordt: Nummer 11 wordt: Nummer 12 wordt: Nummer 13 wordt: Nummer 14 wordt: Nummer 15 wordt: Opdracht 2: met de groep Omdat er een groep op de boot zit, kan de leerling niet alleen beslissen over wat er overboord gaat en wat blijft. Daarom gaan de leerlingen nu een groepslijst maken. Ze gaan in discussie met elkaar en proberen er samen uit te komen, door elkaar te overtuigen en naar elkaar te luisteren. Als de leerlingen er écht niet uitkomen, mogen ze overgaan tot stemming. Op nummer 1 komt het onderdeel dat de groep als eerste overboord wil gooien. Op nummer 15 komt het onderdeel dat de groep het belangrijkste vindt, en het langste wil bewaren. Vervolgens maakt de groep een nieuwe lijst (Lijst B). Lijst B Nummer 1 wordt: Nummer 2 wordt: Nummer 3 wordt: Nummer 4 wordt: Nummer 5 wordt: Nummer 6 wordt: Nummer 7 wordt: Nummer 8 wordt: Nummer 9 wordt: Nummer 10 wordt: Nummer 11 wordt: Nummer 12 wordt: Nummer 13 wordt: Nummer 14 wordt: Nummer 15 wordt: Opdracht 3: verschillen Nu rekent de leerling het verschil uit tussen zijn eigen uitkomst (lijst A) en die van de groep (lijst B). Dat doet hij als volgt. Voorbeeld: Nummer 1 van lijst A is: Houweel. Houweel is op lijst B nummer 5. Het verschil is dus 4. Verschil A1 in dit voorbeeld = 4. Verschil A1 = Verschil A2 = Verschil A3 = Verschil A4 = Verschil A5 = Verschil A6 = Verschil A7 = Verschil A8 = Verschil A9 = Verschil A10 = Verschil A11 = Verschil A12 = Verschil A13 = Verschil A14 = Verschil A15 = + afwijkingscijfer Dit getal geeft aan hoeveel de eigen uitkomst verschilde van de groepsuitkomst. Hoe hoger het getal, hoe meer verschil er tussen zit. Opdracht 4: evalueren De leerlingen gaan met de groep elkaars afwijkingscijfers bekijken. Wie heeft het hoogste afwijkingscijfer? Wie heeft het laagste afwijkingscijfer? Een hoog getal betekent dat de eigen lijst veel verschilt van de groepslijst. Dit kan meerdere redenen hebben. Het lukte bijvoorbeeld niet de anderen te overtuigen. Of de leerling ontdekte zelf dat hij verkeerde keuzes had gemaakt. Of hij hield zich stil in de discussie. Een laag getal betekent dat de eigen lijst veel overeenkomt met de groepslijst. Dit kan meerdere redenen hebben. Het lukte bijvoorbeeld goed om de anderen te overtuigen. Of de rest was het snel met de leerling eens

42 Extra opdrachten Opdracht 5: terugkijken Om te reflecteren beantwoorden de volgende vragen. Het antwoord wordt in het werkboek omcirkeld. 1. Werd er naar je geluisterd? Helemaal niet Amper Soms Vaak 2. Heb je invloed op het groepsbesluit gehad? Helemaal niet Een beetje Best veel Heel veel invloed 3. Ben je tevreden over jouw deelname aan de discussie? Helemaal niet Een beetje Best wel Heel erg tevreden Tot slot beantwoordt de leerling de volgende vragen zo uitgebreid mogelijk. 1. Hield je vast aan je keuzes, of liet je je makkelijk beïnvloeden? 2. Heb je iemand anders weten te overtuigen? 3. Hoe zou je het de volgende keer aanpakken? Klassikaal napraten Na afloop kan eventueel klassikaal worden nagepraat. Suggesties voor vragen die u kunt stellen zijn: Wat was er moeilijk aan deze opdracht? Wie vond het makkelijk/leuk de anderen te overtuigen? Werden er compromissen gesloten? Wie zou het de volgende keer anders aanpakken? Hoe? Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen. 14. Qompas Beroepenspel Werkboek pagina 47 Overzicht Duur: 1 lesuur Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: loopbaansturing, werkexploratie Werkvorm: vier groepen Benodigdheden Een set beroepenkaarten, welke te vinden is achter in het werkboek voor de leerlingen. Een schaar om de beroepenkaarten uit te knippen. Voorbereiding Zoek de benodigdheden bij elkaar. Kies een spelvariant. Opdracht Verdeel de klas in groepen. Doe dat op basis van de vier TL-profielen: Economie, Zorg en Welzijn, Groen en Techniek. Neem de beroepenkaarten uit het werkboek van één van de leerlingen of maak zelf soortgelijke kaartjes. De groepjes krijgen nu de kaartjes van beroepen die passen bij het profiel dat zij vertegenwoordigen. Het groepje moet gaan proberen om de andere groepjes in zo min mogelijk beurten te laten raden welke beroepen zij hebben. Hiervoor overlegt het groepje kort welke van de taken van één beroep zij als eerste noemen. De andere groepjes mogen nu één keer raden om welk beroep het gaat. Wordt het niet goed geraden, dan noemt het eerste groepje na overleg een tweede taak. Daarna wordt weer geraden. Dit gaat zo door tot alle beroepen van alle groepjes geraden zijn. Het groepje waarbij de minste beurten nodig waren om hun beroepen te raden, wint. Spelvariant 1: Galgje Een variant om dit spel te spelen is Galgje. Dit werkt hetzelfde als de normale opdracht, alleen wordt nu bij elke verkeerde gok van een ander groepje een stukje van de galg getekend. Als een groepje de volledige galg heeft zijn ze af. Het groepje wat de meeste beroepen door andere groepjes heeft laten raden voordat ze de galg compleet hadden, wint. Bij allebei deze versies van het spel leren de leerlingen de meest in het oog springende taken van beroepen. Bespreek dit met leerlingen na. Waarom koos je het eerst voor deze taak om te noemen? Waarom niet voor de andere taken? Welke beroepen horen meer bij de taken die je pas later noemde? Welke van de taken leken jou leuk? Welke beroepen horen daarbij? Spelvariant 2: Geen ja/geen nee Bij deze variant neemt één van de leerlingen een kaartje met een beroep van een stapel. De andere leerlingen stellen vragen over dit beroep. De leerling geeft antwoord maar mag geen ja of nee zeggen. Doet hij/zij dat toch, dan moet een volgende leerling de rol overnemen. Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen

43 Extra opdrachten 15. Qompas Intakespel Werkboek pagina 50 Overzicht Duur: 1 of meer lesuren Niveau: B/K/GL/TL Loopbaancompetentie: loopbaansturing, kwaliteitenreflectie, motievenreflectie Werkvorm: klassikaal en in tweetallen/groepjes Benodigdheden Geen. Opdracht 1: Voorbereiding Het intakegesprek staat vooral in het teken van de leerling; wat kan de leerling, wat wil de leerling. Vraag de leerlingen wat ze denken dat het doel van het intakegesprek zou kunnen zijn en welke vragen er in het intakegesprek aan de orde kunnen komen. Schrijf de suggesties van de leerlingen op het bord. Vul deze aan met onderstaande vragen ( voor zover die nog niet op het bord staan): Wat lijkt je leuk aan de opleiding en waarom? Waarom ben jij geschikt voor deze opleiding? Wat lijkt je leuk aan het beroep en waarom? Welke vakken spelen een belangrijke rol bij deze opleiding? Welke vaardigheden zijn in dit beroep erg belangrijk? Welke van deze vaardigheden kan je al goed? Wat kun je nog minder goed en wil je graag leren tijdens deze opleiding? Wat is je vooropleiding? Ken je iemand die deze opleiding heeft gedaan of werkzaam is in het beroep? Welke ervaring heb je zelf al met het beroep? Opdracht 2: Bespreek in tweetallen De leerlingen gaan in tweetallen nadenken over de voorbereiding op het intakegesprek. Zet de volgende vragen op het bord: Hoe kun je je voorbereiden op het intakegesprek? Welke dingen (zoals het portfolio of je ontwikkelingsplan) wil/moet je meenemen naar het intakegesprek? Waar moet je op letten bij een intakegesprek? Welke vragen heb je nog over de nieuwe opleiding? Opdracht 3: Presentatievaardigheden Niet alleen de zaken die een leerling in het intakegesprek vertelt zijn belangrijk. Ook de manier waarop ze het vertellen is belangrijk. De leerling moet zichzelf presenteren. De leerling zal een aantal van de onderstaande vaardigheden in een gesprek gebruiken. De klas gaat meer vaardigheden bedenken, laat ze brainstormen. Noteer alle belangrijke vaardigheden op het bord. Presentatievaardigheden Wel Rustig praten Beleefd praten (duidelijk en netjes praten) Netjes gekleed zijn Rechtop zitten Op tijd komen Vragen stellen Mensen aankijken Jezelf zijn Fris ruiken Meenemen benodigde materialen Geef een stevige handdruk Open houding: armen laten rusten op leuning, benen naast elkaar Geef kort en bondig antwoord Jas uit en netjes ophangen Tas op de grond Niet Niet giechelen Niet steeds antwoorden Ik weet het niet Niet friemelen aan bijvoorbeeld je kleding Niet met je mobiel bezig zijn/ niet je mobiel aan laten staan Geen kauwgom in je mond Niet steeds wegkijken Niet onderuit gezakt zitten Neem niet te veel materiaal mee, houd het overzichtelijk 84 85

44 Extra opdrachten Aantekeningen Opdracht 4: Oefenen van het intakegesprek De leerlingen gaan het intakegesprek oefenen door een rollenspel te spelen. De leerlingen doen deze oefening in groepjes van 3. Leerling 1 speelt de leerling, leerling 2 speelt de intaker en leerling 3 kijkt toe en observeert. Als er tijd is kunnen de leerlingen nog van rol wisselen. De leerlingen hebben de volgende taken: Leerling 1 Deze leerling komt op gesprek. De opleiding heeft hem/haar uitgenodigd. De leerling wil deze opleiding heel graag gaan volgen. De leerling vertelt wat hem/haar leuk lijkt aan de opleiding en wat hij/zij al goed kan. Let daarbij op de presentatievaardigheden. Leerling 2 Dit is de intaker van de opleiding. De leerling is uitgenodigd voor het intakegesprek en de intaker wil weten waarom de leerling deze opleiding wil volgen. De intaker vraagt aan de leerling om wat meer over zichzelf te vertellen. De intaker kan de vragen uit de voorbereiding gebruiken maar eventueel ook andere vragen bedenken. De intaker let ook op de presentatievaardigheden van de leerling. Leerling 3 Deze leerling gaat het gesprek observeren en bekijkt vooral hoe leerling 1 het doet. Deze leerling moet dus goed opletten en ook aantekeningen maken waar nodig. Dan kan hij/zij de leerling die op gesprek is geweest straks goede tips geven. Let op: vertel altijd eerst de dingen die goed zijn gegaan, geef daarna pas een tip. Als er tijd is kunnen de leerlingen nog van rol wisselen. Klaar! De leerlingen vullen in hun werkboek in wat ze deze les te weten zijn gekomen

45 Helpdesk en colofon Aantekeningen Wanneer u naar aanleiding van het werken met Qompas vmbo/mavo nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met de helpdesk. De helpdesk is op werkdagen beschikbaar van tot Telefonisch: helpdesk@qompas.nl Vermeld bij uw vraag de volgende gegevens: - Naam en gebruikersnaam - Schoolgegevens - Evt. gegevens van de betreffende leerling Colofon De Handleiding voor decaan en mentor 2017/2018 is een uitgave behorende bij Qompas vmbo/mavo. Uitgever Qompas B.V. Postbus 1100, 2302 BC Leiden Tel: info@qompas.nl Redactie: Koen Weide, Lisanne van Helten Met speciale dank aan de leerlingen en docenten van het Morgen College te Harderwijk en het Teylingen College Leeuwenhorst te Noordwijkerhout die hebben meegewerkt aan de fotoreportage. Qompas is uitgever van Decision Tools, digitale media op het gebied van studiekeuze en loopbaanoriëntatie. Met de volgende methodes dekt Qompas het gehele LOB-proces af: Qompas vmbo/mavo (keuze van een profiel en mbo-opleiding) Qompas MBO (zelf in te richten methode voor begeleiding tijdens een mbo-opleiding) Qompas Start (oriëntatie voor leerjaar 1/2 havo/vwo) Qompas ProfielKeuze (keuze van het eindexamenprofiel voor leerjaar 3 havo/vwo) Qompas StudieKeuze (keuze van een bacheloropleiding in het hoger onderwijs) Qompas DecanenNet (leerlingvolgsysteem voor mentoren, decanen en vakdocenten) Qompas OuderModule (ondersteuning bij het keuzeproces door ouders voor Qompas ProfielKeuze en Qompas StudieKeuze) Voor het samenstellen van de bespreeklessen is onder andere gebruik gemaakt van de brochure Keuzes in ontwikkeling uitgegeven door Stichting Platforms vmbo. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestandof openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of openige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever Qompas, Leiden 88 89

46 Aantekeningen Qompas vmbo/mavo Dé LOB-methode voor alle leerwegen van het vmbo/mavo 90

47 Qompas vmbo/mavo is een uitgave van: Surrounded by Talent Qompas BV Postbus BC Leiden