Deel II De atmosfeer & Menselijk handelen
|
|
- Hans Peeters
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Deel II De atmosfeer & Menselijk handelen Global Air Pollution: Global Warming Dit college: Aantasting van de ozonlaag Lokaal tot internationaal: Dit college: Verzurende emissies & smog
2 Luchtverontreiniging (dit college) Welk systeem? De atmosfeer van de aarde Systeemgrens? Ruimte cq. het aardoppervlak Inputs? Emissies Outputs? natuurlijk (planten, vulkanen, erosie) anthropogene (humane) oorsprong In hoofdzaak via neerslag Wat willen we weten? Invloed op luchtkwaliteit Netto accumulatie van wat? G.P.J. Dijkema, Maasvlakte 2014
3 Milieuthema s: ver... Verandering van klimaat & ozonlaag (effect) Verzuring bodem en water (effect) Vermesting bodem en water (effect) Verspreiding afvalstoffen en emissies (proces) Verwijdering afval (wens) Verdroging bodem (effect) Verstoring omgeving (effect) Verspilling grondstoffen (subjectief?) Verontreiniging bodem (sinds 1998) (effect) Dit zijn de Milieuthema s uit het 4e Nationaal Milieubeleidsplan; en gehanteerd door Min. VROM
4 Luchtverontreiniging aanwezigheid van gassen, vloeistoffen en deeltjes in lucht in concentraties die het welzijn van levende organismen bedreigen of het normale functioneren van de natuur verstoren
5 Luchtverontreiniging Effecten op mondiale schaal (broeikaseffect; afbraak ozonlaag) continentale schaal (verzuring) nationale schaal (luchtkwaliteit) regionaal (smogvorming, gevaarlijke emissies) -station-iss.jpg lokaal (smog, ozon, roet, schadelijke gassen, verzuring)
6 NO 2 concentraties Europa
7 maandag vs. woensdag NO 2 metingen, omdat de verblijftijd van NO 2 in de lagere luchtlagen relatief kort is
8 Verzuring van het milieu Zure regen neerslag met een lage ph (soms lager dan 3) gevolg van luchtverontreiniging zwaveloxiden (SO 2, SO 3 ), stikstofoxiden (NO, NO 2 ), ammoniak (NH 3 ) en chloorverbindingen worden omgezet in H 2 SO 4, HNO 3, HCl met regenwater worden deze over de aarde verspreid
9 Primaire Luchtverontreiniging Primaire luchtverontreiniging als gevolg van natuurlijke processen of menselijke activiteiten koolmonoxide (CO) kooldioxide (CO 2 ) zwaveloxides (SO x ) stikstofoxides (NO x ) ammoniak (NH 3 ) VOS (Volatile Organic Substances) zware metalen aërosolen etc. In principe meetbare outputs van ons systeem
10 Emissies in Nederland (naar doelgroep / sector / herkomst) De emissie van kooldioxide wordt door drie belangrijke bronnen veroorzaakt: de energievoorziening (37%) verkeer en vervoer (21%) en de industrie (19%). Verkeer en vervoer is ook een belangrijke bron van vluchtige organische stoffen en stikstofoxiden. De landbouw is de grootste bron van ammoniak, methaan en distikstofoxide.
11 Herkomst verzurende emissies 47% van de Nederlandse depositie komt van buiten de landsgrenzen. 70% van de emissie van verzurende stoffen in Nederland wordt geëxporteerd. Herkomst-verzurende-depositie.html?i=3-17
12 Verzurende depositie De daling van de landelijk gemiddelde depositie van verzurende stoffen zet sinds 2002 niet meer door. In 2007 komt deze depositie uit op 2920 [mol/ha] potentieel zuur (mol per hectare). De zure depositie ligt daarmee nog ruim boven de doelstelling van [mol/ha] voor
13 Verzurende depositie De daling van de landelijk gemiddelde depositie van verzurende stoffen zet sinds 2002 niet meer door. In 2007 komt deze depositie uit op 2920 [mol/ha] potentieel zuur (mol per hectare). De zure depositie ligt daarmee nog ruim boven de doelstelling van [mol/ha] voor Verzurende-depositie.html?i=3-17
14 hed/4345/pictures/acidrain_2.jpg
15 Gevolgen van zure depositie (continentaal via zure regen; lokaal ammoniak) afsterven van bossen tast het oppervlak van bladeren aan waardoor bladeren minder zuurstof opnemen afsterven bodemschimmels (leven symbiotisch op boomwortels) bij lagere ph verandering chemische samenstelling bodem
16 Emission reduction Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution. 34 landen in Noord-Amerika en NW Europa Economisch haalbare maatregelen voor SO2 en NOx reductie 1983, 21 European landen committeren zich aan emissiereductie van SO2-emissie met 30% binnen 10 jaar. 1988, EC Large Combustion Plants Directive geïmplementeerd NOx -/- 40% in 1998 SO2 -/- 58% in Nu: LCPD, 2001/80/EC Installaties > 50 MW thermisch Excess SO2 deposition (%). Bron: OE/soeno97/acidrain/effects.htm
17 Results...
18 Gevolgen van zure depositie (continentaal via zure regen; lokaal ammoniak) Invloed op de bodems Lagere ph bodemschimmels Lagere ph chemische processen Depositie samenstelling Invloed vegetatie: kalkarme gronden meest kwetsbaar; langzame afsterving vegetatie Invloed zoetwater systemen binnenwateren: verlaging ph, samenstelling afsterving vissen
19 Verspreiding van luchtverontreiniging normaal door de lucht verdund bedreigend als binnen een beperkt gebied vastgehouden windsnelheid (in de steden en in de kern van een hogedruk-gebied vaak lagere snelheden) luchtstabiliteit: de maat voor de snelheid waarmee lucht verticaal door de atmosfeer wordt verspreid (bij stabiele lucht slechte menging) G.P.J. Dijkema, Maasvlakte 2014 Industrie: van oudsher door hoge schoorstenen
20 Verspreiding: schoorstenen Tweeledig doel: Hoogteverschil geeft een goede trek door het drukverschil Uitworp op hoogte Verspreiding over een groot zgn. uitwaaigebied Afhankelijk van het weer tot wel 1000 km Hoogste schoorstenen > 300m hid= &page=1
21 Secundaire Luchtverontreiniging Secundaire luchtverontreiniging als gevolg van een chemische reactie van één of meer primaire verontreinigingen en stoffen die zich van nature in de lucht bevinden Zowel op mondiale schaal als lokaal afbraak van de ozonlaag zure regen smogvorming problemen met CO, roet, zware metalen etc.
22 Secundaire luchtverontreiniging het gaat veelal om RADICAAL reacties radicaal: deeltje met een ongepaard elektron een (stabiel) molecuul wordt gesplitst in twee fragmenten met beide een ongepaard elektron deze zijn reactief, relatief instabiel en hebben een korte levensduur in de industrie: thermische kraakreacties/oxidaties Wanneer in de atmosfeer? meestal onder de invloed van licht gekatalyseerd door actieve oppervlakken (roet) voorbeelden: ozon(laag) opbouw en afbraak vorming van fotochemische smog, zure regen
23 Het gat in de ozonlaag Ozongat boven Antarctica op Total Ozone Column, Dobson Units
24 Ozonlaag - natuurlijke opbouw en afbraak Zuurstof naar ozon: (hogere luchtlagen) O 2 + hν 2 O O 2 + hν *O 2 *O 2 + O O 3 Ozon naar hydroxyl O 3 + hν *O 2 + O O + H 2 O 2 HO Hydroxyl oxideert NO 2, SO 2 etc. en ook CO!
25 Een keten van radicaalreacties die zichzelf in stand houdt Initiatie: vorming van eerste radicalen Propagatie: er treedt een set reacties op waarbij reactieve uitgangsstof steeds wordt teruggevormd; dat is in feite katalysator of carrier X Terminatie: Door een nevenreactie wordt X uiteindelijk vernietigd, c.q. verliest zijn reactiviteit. In industrie gewenst, maar in milieu ongewenst!
26 Vernietiging van Ozon via radicaal reacties Instraling van (UV-licht) (normaal) O 3 + hν *O 2 + O CFK s zijn bron voor halogeenradicalen X CFK s desintegreren langzaam onder invloed van zonlicht Katalytische vernietiging door carrier X X + O 3 O 2 + XO XO + O X + O 2 X wordt teruggevormd, en kan volgend Ozon molecuul vernietigen. Vorming en vernietiging raken daardoor uit balans
27
28 Vernietiging van Ozon X wordt teruggevormd, en kan volgend Ozon molecuul vernietigen Hydroxyl radicaal (H 2 O, CH 4 ) Chloor/broom radicaal (ex CFC s) Andere complexere schema s., bijv. NO 2 via ClO zie voor beschrijving dictaat! Polair ozon gat: initiatie met zonlicht!
29
30 Fotochemische smog Een mengsel van chemische stoffen met hoge concentraties ozon, formaldehyde, PAN (peroxyacetylnitraat), sterk oxyderende stoffen (O 3, O, HO, HOO ), nitraten en sulfaten onder invloed van zonlicht wordt NO 2 gedissocieerd: NO 2 + hν NO + O fotolyse O + O 2 O 3 irriteert ogen, neus H 2 O + hν H + HO fotolyse
31 Zomersmog formaldehyde en PAN CH 4 + HO H 2 O + H 3 C methyl-radicaal H 3 C + O 2 H 3 COO methylperoxyl-radikaal H 3 COO + NO NO 2 + H 3 CO methoxyl-radikaal H 3 CO + O 2 HOO + H 2 CO formaldehyde H 3 COO + NO 2 CH 3 OONO 2 PeroxylAcetylNitraat irriterend voor ogen & luchtwegen, schadelijk voor vegetatie
32 Zomersmog sulfaten, salpeterzuur & nitraten Vormen kleine deeltjes (aërosolen) - verminderen zichtbaarheid SO 2 + O SO 3 H 2 SO 4, sulfaten SO 2 + HO HOSOO HO + NO 2 HNO 3 salpeterzuur NH 3 + HNO 3 NH 4 NO 3 ammoniumnitraat meest schadelijke eindproducten van smog
33 Nederland en/nl0457-benzeenconcentratie.html?i= Ozonconcentraties-en-volksgezondheid.html?i=14-66
34 Zomersmog Mogelijke gevolgen voor de gezondheid: Luchtwegklachten pijn bij het ademhalen, hoest, kortademigheid misselijkheid, duizeligheid vermindering longfuncties ontstekingsreacties in longen vermindering afweersysteem ozon: aantasting slijmvliezen
35 Fijn stof of deeltjesvormende luchtverontreiniging Drie aspecten 1. schadelijk voor gezondheid mens en dier 2. drager van schadelijke stoffen 3. reactief, katalysator voor fotochemische smog Sommige deeltjes zijn zo klein zijn dat ze door de mens kunnen worden ingeademd, diameter van ongeveer 10 µm en kleiner. Meetgrootheid voor fijn stof, PM 10, PM staat voor particulate matter en 10 voor de hiervoor genoemde deeltjesdiameter µm. Er is ook PM 2,5 Fijn stof komt bij inademing op verschillende plaatsen in de luchtwegen en longen terecht. In het algemeen geldt: hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper zij in de luchtwegen en longen doordringen.
36 Zomer en wintersmog mogelijke gevolgen voor de gezondheid: luchtwegklachten vooral bij personen met hart-, vaat- of longziektes langdurige vermindering longfuncties toename van klachten t.a.v. hart- en vaatziekten kleine risico tot vervroegd overlijden (m.n. bij oudere mensen)
37 Wintersmog Komt zowel in de winter (stoken!) als in de zomer voor Ingrediënten: zwaveldioxide SO 2 en mist met aërosolen ammonium-zouten, zeezout, PAK s, zware metalen Bron van de verontreiniging kan zich op zeer grote afstand bevinden zwaveldioxyde zwavelzuur H 2 SO 4
38 Vermindering luchtverontreining Hoofdoorzaak: verbranding fossiele brandstoffen bepaalde industriële processen voorzien in energiebehoefte (in)richting van onze industriële en energiesystemen Oplossingen - Inputs: andere bronnen (hernieuwbaar, nucleair, zon, water, wind) Oplossingen - Outputs: andere / verminderde behoeften end-of-pipe technieken Oplossingen - Systeem: andere inrichting: procesgeïntegreerde maatregelen
39 Vermindering luchtverontreining end-of-pipe technieken Systeem: geen essentieel andere inrichting energie- of productiesysteem plaatsing van additionele installatie om verontreiniging te voorkomen Voorbeelden: traditioneel: pipe techniek: hoge schoorstenen ter verdunning / verspreiding nadeel: puntbron verspreidt emissie over groot gebied modern: rookgas en afgaszuivering met strenge normen wettelijk vastgelegd bijvoorbeeld: afvalverbrander, kolencentrale, stofafvang etc. etc. nadeel: wel kosten, geen opbrengsten
40 Vermindering luchtverontreining procesgeïntegreerde aanpak Systeem: andere inrichting energie- of productiesysteem voordeel: verontreiniging onstaat niet of wordt nevenproduct nadeel: kosten/complexiteit vaak alleen acceptabel bij grootschalige installaties Voorbeelden: - fornuisontwerp en vuurhaard condities (roet, stof, CO, NO x ) - verandering toegepast branderprincipe ( ceramic foam ) - vervanging proces + grondstof : TiO 2 productie / loodvervangers benzine - ontsluiting van S in brandstof VOOR de verbranding - kolenvergassing IGCC (zie vorige college); bioleaching
41 Voorkomen van luchtverontreiniging NO x bij verbranding: altijd ontstaat zgn. thermische NO x vorming afhankelijk van keuze van vuurhaard-condities: verblijftijd bij bepaalde temperatuur & samenstelling End-of-pipe oplossing: selectieve katalytische reductie met behulp van (ammoniak) katalytisch maze in rookgas + ammoniak dosering leidt tot vernietiging van de NO x 2NO + 2NH 3 + 1/2 O 2 --> 1.5N 2 + 3H 2 O
42 Selectieve katalytische reductie van NOx in rookgas
43 Voorkomen van luchtverontreiniging SO x drie routes: brandstofvoorbehandeling: ontzwaveling - verwijderen S aanwezig in brandstoffen praktijk: schonen van zuur gas ontwikkeling: bio-leaching procesgeïntegreerd ontsluiting van S en verdere verwerking praktijk: gebruik van waterstof X-S + H 2 H 2 S + X end-of-pipe SO x laten onstaan en afvangen uit rookgas Praktijk kolencentrale: SO 2 invangen met kalk in scrubbers
44 Voorkomen van SO x Ontzwaveling brandstof chemische ontsluiting fysische verwijdering/concentratie omzetten van H 2 S, SO 2, SO 3 H 2 S: produceer S (vast) SO 3 : grondstof voor zwavelzuurfabricage van S naar SO 2, SO 3, naar H 2 SO 4 NAM Gaszuiveringsinstallatie
45 Zwavelverwijdering in een olie-raffinaderij
Deel II De atmosfeer & Menselijk handelen
Deel II De atmosfeer & Menselijk handelen Global Air Pollution: Global Warming Dit college: Aantasting van de ozonlaag Lokaal tot internationaal: Dit college: Verzurende emissies & smog Interactie milieu
Nadere informatieLUCHTVERONTREINIGING EN -ZUIVERING
INHOUD Voorwoord 13 Inleiding 15 Indeling van milieuproblemen 19 Indeling van dit boek 19 Inleiding tot de Vlaamse milieuwetgeving voor bedrijven 19 Deel 1. LUCHTVERONTREINIGING EN -ZUIVERING 21 1. Inleiding
Nadere informatieParagraaf 1: Fossiele brandstoffen
Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,
Nadere informatieMonique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten
Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor
Nadere informatieFotochemische luchtverontreiniging: oorzaken en effecten Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (
Indicator 14 september 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Fotochemische luchtverontreiniging
Nadere informatieDeeltoets TB151-II. Uitwerking vraagstuk 1)
Deeltoets TB151-II Uitwerking vraagstuk 1) a) Ontvangst: straling van de zon (zonlicht) Afstaan: straling van de aarde (warmte-straling, IR van zwart lichaam) Verschil: golflengte Achtergrond: Spiro eq.
Nadere informatieINHOUD. Voorwoord 13. Inleiding 15 Indeling van milieuproblemen 19 Indeling van dit boek 19 Inleiding tot de Vlaamse milieuwetgeving voor bedrijven 19
INHOUD Voorwoord 13 Inleiding 15 Indeling van milieuproblemen 19 Indeling van dit boek 19 Inleiding tot de Vlaamse milieuwetgeving voor bedrijven 19 Deel 1. LUCHTVERONTREINIGING EN -ZUIVERING 23 1. Inleiding
Nadere informatieOnderzoek kosten actualisatie BEES B Pieter Kroon/Wouter Wetzels; ECN Beleidsstudies
Onderzoek kosten actualisatie BEES B Pieter Kroon/Wouter Wetzels; ECN Beleidsstudies Ten behoeve van doelgroepen overleg VROM maart 2008 www.ecn.nl Inhoud 1. Nederlandse situatie 2. Positie BEES B ten
Nadere informatieWaterkwaliteit 2: Natuur/chemie
Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie
Nadere informatieEmissies naar lucht door de industrie,
Indicator 25 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De industrie levert voor alle
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Luchtverontreiniging groot probleem gezondheid Elk jaar sterven wereldwijd zo n 6,5 miljoen mensen aan de gevolgen van luchtverontreiniging en in Nederland zorgt dit jaarlijks zeker voor 13.000 vroegtijdige
Nadere informatieWerkstuk Scheikunde verzuring van het milieu
Werkstuk Scheikunde verzuring van het milieu Werkstuk door een scholier 1733 woorden 2 juni 2003 6,5 69 keer beoordeeld Vak Scheikunde Inhoudstabel 1. Inleiding 2. ph-waarde 3. Zure regen - Wat is zure
Nadere informatieEmissies naar lucht door de energievoorziening,
Indicator 1 mei 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van vrijwel alle belangrijke
Nadere informatie4 Verbranding. Bij gele vlammen ontstaat roet (4.1)
4 Verbranding Verbrandingsverschijnselen (4.1) Bij een verbranding treden altijd een of meer van de volgende verschijnselen op: rookontwikkeling, roetontwikkeling, warmteontwikkeling, vlammen, vonken.
Nadere informatieEmissies naar lucht door de energievoorziening,
Indicator 29 april 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van een aantal belangrijke
Nadere informatieLuchtkwaliteit in de regio. Lezing Duurzame Week Boxtel 06 oktober 2016
Luchtkwaliteit in de regio Lezing Duurzame Week Boxtel 06 oktober 2016 Inhoudsopgave - Ik stel mijzelf en mijn werkzaamheden voor - Enkele vormen van onderscheid. Waarover gaat dit wel en niet? - Waarom
Nadere informatieEen mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken
Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie
Nadere informatieVerzuring en luchtverontreiniging: oorzaken en effecten Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (
Indicator 7 september 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Verzuring ontstaat door verontreiniging
Nadere informatieEmissies naar lucht door de land- en tuinbouw,
Indicator 24 October 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De sector land- en tuinbouw
Nadere informatieGesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal
Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal Wat kunt u verwachten? Hoe is úw kennis van luchtverontreiniging? Inzicht in normen en techniek Wat is de invloed van sjoemelsoftware? Casestudy A13 Overschie
Nadere informatieYerseke Engine Services BV (YES) Yerseke Engine Services is een service provider voor Caterpillar en John Deere in Nederland.
Yerseke Engine Services BV (YES) Yerseke Engine Services is een service provider voor Caterpillar en John Deere in Nederland. Wij zijn gevestigd in Yerseke, dicht bij de havens van Rotterdam en Antwerpen
Nadere informatieEmissies door de zeescheepvaart,
Indicator 26 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het betreft hier de feitelijke
Nadere informatieVragen & Antwoorden Smog. Smog
Vragen & Antwoorden Smog Smog Wat is smog? Smog is luchtvervuiling die in bepaalde perioden opeens sterk toeneemt. Zo n periode heet een smogepisode. In Nederland wordt de term smog gebruikt als er meer
Nadere informatieZure regen. Zure regen
010 1 Zure regen Zure regen is de laatste jaren voortdurend in de belangstelling geweest, doordat de verzuring van de neerslag in verband wordt gebracht met het afsterven van bossen, het volledig verdwijnen
Nadere informatieDeeltjesvormige luchtverontreiniging: bronnen, effecten en beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (
Deeltjesvormige luchtverontreiniging: bronnen, effecten en beleid Indicator 13 december 2005 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatieGevaarlijke stoffen. Mei 2015
Mei 2015 ? Aan welke belastingen en verontreinigingen worden de longen blootgesteld op de werkplek? Welke invloed hebben belastingen en verontreiniging op ons?? 2 10 Wat zijn de mogelijke risico s? Aerosolen
Nadere informatieEen voorstel van de Commissie voor nieuwe grenswaarden voor de luchtkwaliteit
IP/97/853 Brussel, 8 oktober 1997 Een voorstel van de Commissie voor nieuwe grenswaarden voor de luchtkwaliteit De Europese Commissie heeft vandaag een voorstel goedgekeurd voor een richtlijn met nieuwe
Nadere informatieFotochemische luchtverontreiniging: oorzaken en effecten Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (
Indicator 9 juli 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Fotochemische luchtverontreiniging
Nadere informatie2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.
Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer
Nadere informatieEmissies naar lucht door huishoudens,
Indicator 1 mei 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van kooldioxide, stikstofoxiden
Nadere informatieDeNOx-installatie. Onmisbaar voor schone lucht
DeNOx-installatie Een DeNOx-installatie is niets meer dan een uit de kluiten gewassen autokatalysator. Net als de installatie onder uw vierwieler zorgt een DeNOx-installatie ervoor dat schadelijke stoffen
Nadere informatieNO, NO2 en NOx in de buitenlucht. Michiel Roemer
NO, NO2 en NOx in de buitenlucht Michiel Roemer Inhoudsopgave Wat zijn NO, NO2 en NOx? Waar komt het vandaan? Welke bronnen dragen bij? Wat zijn de concentraties in de buitenlucht? Maatregelen Wat is NO2?
Nadere informatieVerzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC),
Verzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC), 1990-2009 Indicator 26 mei 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt
Nadere informatieBewust Duurzaam Bouwen. Deel 1: Waarom?
Bewust Duurzaam Bouwen Deel 1: Waarom? 1 Bewust Duurzaam Bouwen Bron: www.klimaat.be 2 1. Waarom? 1. Milieu 2. Energie 3. Overheid 4. Comfort 3 1. Waarom? 1. Milieu 2. Energie 3. Overheid 4. Comfort 4
Nadere informatieMethanol. Formule. Brandalcohol, methylalcohol. Productie. (a) Productie van synthesegas. (i) Traditionele methoden
Methanol Formule CH3OH Naam Familie Productie Brandalcohol, methylalcohol Alcoholen (a) Productie van synthesegas (i) Traditionele methoden Methanol wordt vervaardigd uit synthesegas dat een mengsel is
Nadere informatieL 328/32 Publicatieblad van de Europese Unie BIJLAGE A
L 328/32 Publicatieblad van de Europese Unie 6.12.2008 BIJLAGE A Lijst van communautaire wetgeving vastgesteld overeenkomstig het EG-Verdrag waarvan schending een wederrechtelijk handelen in de zin van
Nadere informatieLesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1
Lesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1 Naam Sara Van de Velde Cluster Aardrijkskunde biologie - fysica Groep 2 LS 2 Academiejaar 2001-2002 Campus Kattenberg Kattenberg 9, B-9000 Gent
Nadere informatieVertaling Aardrijkskunde Afval en energie
Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling door een scholier 1337 woorden 2 juni 2004 5,8 76 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde AFVAL EN ENERGIE Energie Het is heel moeilijk te zeggen wat energie
Nadere informatieLuchtkwaliteit. Een gezonde hoeveelheid luchtvervuiling bestaat niet!!??
Luchtkwaliteit Een gezonde hoeveelheid luchtvervuiling bestaat niet!!?? Deel 1: Wat is luchtverontreiniging? Emissie, Verspreiding,Blootstelling 1952 2009 3 4 5 Van de bronnen van luchtvervuiling in Nederland
Nadere informatieDr. Ir. Roel Gijsbers
Dr. Ir. Roel Gijsbers r.gijsbers@ens-cleanair.com Slimme, Gezonde en Vitale Stad Leefbaarheid Kwaliteit gebouwde omgeving Groen Infrastructuur & bereikbaarheid Kwaliteit voorzieningen Cultuur & Recreatiemogelijkheden
Nadere informatie3. Leid uit de formules van water, zwaveldioxide en zwavelzuur af welke stof uit de lucht hier bedoeld wordt..
Steenkool Steenkool komt in heel veel verschillende vormen voor. Dat geldt voor het uiterlijk van de steenkool. De kleur van steenkool kan bijvoorbeeld variëren van bruin tot zwart, steenkool kan hard
Nadere informatieInfo- en intervisiemoment
Info- en intervisiemoment Agenda onthaal stook je gezondheid niet op handhaving bij stoken pauze intervisie lunch Stook je gezondheid niet op Inhoud Inleiding Een onschuldig vuurtje? Lokale aanpak: sensibilisering
Nadere informatie- Samenvatting voor niet-chemici -
- Samenvatting voor niet-chemici - Inleiding In het leven van de moderne mens zijn producten uit de chemische industrie overal aanwezig. We gebruiken plastics en andere kunststoffen als verpakkingsmateriaal
Nadere informatieChemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held
Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held Inkuilproces Proces bij het inkuilen: In de kuil ondergaat het gewas een biochemisch proces onder invloed van micro-organismen Een
Nadere informatievan verkeerslawaai door duurzaam bouwen Werking CleanScreen CleanScreen: de oplossing voor een gezondere leefomgeving Testrapporten zijn beschikbaar
Werking CleanScreen Windrichting Windrichting Er ontstaat circulatie door onderdruk Vervuilde lucht Vervuilde lucht Woongebied Wegzijde Woongebied Wegzijde Bij wind vanaf de wegzijde Bij wind vanaf het
Nadere informatieStudiegroep Bio-energie Energy Matters
Door: Gerard Prinsen Presenteert op verzoek van: Studiegroep Bio-energie Energy Matters Emissiebeleid Biomassa gestookte installaties Volledige verbranding bij laagwaardige biomassa KARA Energy Systems
Nadere informatieDe Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest
De Legitimiteit Groep 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest Welkom Robbert Reimering Dagvoorzitter De Legitimiteit Groep Agenda 14.30 uur Welkom, Robbert Reimering 14.35 uur Introductie project, Kevin Zuidhof
Nadere informatieInformatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide
Informatiebijeenkomst schone scheepvaart SHIP, 1 november Henri van der Weide Vluchtige organische stoffen (VOS), geur van lading en geluid bij overslag Kooldioxide (CO2),Stikstofoxiden (NO X), Zwaveloxiden
Nadere informatieLuchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté
Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Overzicht presentatie Waarom luchtmetingen in Vlaanderen? Evolutie van de laatste decennia Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende
Nadere informatieOnderwerp: Verbrandingsgassen van huishoudelijke toestellen
Nummer 25 Onderwerp: Verbrandingsgassen van huishoudelijke toestellen 1. Inleiding Voor gasgestookte (huishoudelijke) toestellen gelden vele eisen die voor het overgrote deel betrekking hebben op het veilig
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 7
Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 5 juni 2012 6,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Par. 1 De mens is afhankelijk van het milieu. De mens
Nadere informatieEmissies naar lucht door huishoudens,
Indicator 25 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van kooldioxide (CO
Nadere informatieVerontreiniging door wegverkeer. Peter Hofschreuder
Verontreiniging door wegverkeer Peter Hofschreuder Hebben we problemen,en met de luchtkwaliteit in Nederland? Verkorting van de levensduur door blootstelling aan fijn stof Verandering van de bekorting
Nadere informatiePACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR. PaccoParameters
PACCO-PARAMETERS PH DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR PH De ph geeft de zuurtegraad van het water weer. Ze varieert doorgaans op een schaal
Nadere informatieMilieuproblemen: Stoffen worden in het milieu onttrokken (deel verwijderen) en er worden andere stoffen aan toegevoegd = veranderen van het milieu.
Biologie hoofdstuk 7 Mens en milieu Paragraaf 1 mens en het milieu de mens is afhankelijk van het milieu: - voedsel => voor de mens. - zuurstof => voor planten (fotosynthese) en om te ademen. - water =>
Nadere informatieDuurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018
Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige
Nadere informatieImpact van. emissienormen op de. maritieme sector. Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart
Impact van emissienormen op de maritieme sector Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart Earnewald, 11 september 2013 Luchtemissies door zeeschepen: Kort overzicht van begrippen
Nadere informatieLuchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam. Derde kwartaalverslag 2014
Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam Derde kwartaalverslag 2014 Colofon Raad van Accreditatie De DCMR Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025
Nadere informatieOEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO
OEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO Gesloten vragen 1. Carolien wil de zuurgraad van een oplossing onderzoeken met twee verschillende zuur-baseindicatoren en neemt hierbij het volgende waar: I de oplossing
Nadere informatieUitwerkingen Basischemie hoofdstuk 2
Uitwerkingen Basischemie hoofdstuk 2 Opgave 2.1 Opgave 2.2 Elementen leren Maak met de afbeeldingen 2.1A en 2.1B kaartjes met aan de ene kant de naam van het element en aan de andere kant het symbool en
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Agro en Directie en Biodiversiteit Bezoekadres Bezuidenhoutseweg
Nadere informatiePAS. Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) De PAS is op 15 juni 2015 vastgesteld en treedt op 1 juli 2015 in werking.
Programmatische Aanpak Stikstof () De is op 15 juni 2015 vastgesteld en treedt op 1 juli 2015 in werking. De is de Programmatische Aanpak Stikstof: een programma waarin overheden, natuurorganisaties en
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Overzicht presentatie Luchtkwaliteit getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van stikstofdioxide en fijn stof De nieuwste
Nadere informatieIn de volgende figuur is het aandeel in de stikstofdepositie van verkeer en industrie rood omcirkeld.
Achtergrondinformatie voor achterbanberaad milieubeleid regio Eemsdelta Het milieubeleid omvat veel onderwerpen. Teveel om in één keer allemaal te behandelen. Op basis van onze ervaringen in de regio en
Nadere informatieLuchtkwaliteit & Klimaatverandering
ECN-L--06-026 Luchtkwaliteit & Klimaatverandering Thema Fijn Stof G.J. de Groot Gepresenteerd bij ECN tijdens het bezoek van de gemeenteraadsleden van de omliggende gemeenten, Petten, Nederland, 17 november
Nadere informatiePraktijk : Voorschrift bacterieel wateronderzoek
LTO42 Toets 5.1 Boek: Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk, Blz 321-324, Blz 328-332, Blz 336-345)
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieDe ontbrandingstemperatuur is de laagste temperatuur waarbij een stof gaat branden
Samenvatting door een scholier 1322 woorden 21 januari 2004 5,7 92 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Banas NASK HOOFDSTUK 7 TOETSWEEK Begrippen 7.1A Stoffen verbranden Bij verbranding kun je waarnemen:
Nadere informatieLuchtkwaliteit in de provincie Utrecht
Luchtkwaliteit in de provincie Utrecht Margreet van Zanten Met dank aan Jan Aben, Wilco de Vries en Rob Maas 1 Luchtkwaliteit: korte historie Jaargemiddelde NO 2 concentratie is tussen 2010 en 2015 5 microgram
Nadere informatieHet milieu is rechtstreeks verantwoordelijk voor onze gezondheid (zuivere lucht, zuiver water zijn nodig om te overleven.)
Samenvatting door een scholier 988 woorden 20 mei 2015 0 keer beoordeeld Vak Biologie Welke soorten verontreiniging van het milieu kennen we? Lucht verontreiniging Water verontreiniging Bodem verontreiniging
Nadere informatieVuiltje aan de Lucht?
Vuiltje aan de Lucht? Luchtwachters Delft Wie zijn wij? https://twitter.com/luchtwachters https://luchtwachtersdelft.nl/ info@luchtwachtersdelft.nl Outline Feiten over luchtkwaliteit Effect op gezondheid
Nadere informatieHoofdstuk 3: Water, zuren en basen
Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen NaSk II Vmbo 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen NaSk II 1. Bouw van materie 2. Verbranding 3. Water, zuren en basen 4. Basis chemie voor beroep
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18.12.2013 COM(2013) 917 final 2013/0448 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de aanvaarding van de wijziging van het Protocol van 1999 inzake vermindering
Nadere informatieHoofdstuk 3. en energieomzetting
Energie Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting Grootheid Energie; eenheid Joule afkorting volledig wetenschappelijke notatie 1 J 1 Joule 1 Joule 1 J 1 KJ 1 KiloJoule 10 3 Joule 1000 J 1 MJ 1 MegaJoule
Nadere informatieStaticAir. Het is onze missie om een fijnstof vrije leef- en werkomgeving te realiseren tegen zo gering mogelijk kosten.
NL StaticAir StaticAir is een jonge onderneming die zich richt op de ontwikkeling en productie van fijnstof reduceersystemen. StaticAir is in het bezit van unieke octrooien. Deze octrooien en onze kennis
Nadere informatieNieuwe technieken voor minder milieubelasting in de energie- en industriesector Pieter Kroon, ECN Beleidsstudies, 26 juni
Nieuwe technieken voor minder milieubelasting in de energie- en industriesector Pieter Kroon, ECN Beleidsstudies, 26 juni 2009 www.ecn.nl Inhoud Lange termijn milieudoelen en wat is daar voor nodig - Luchtverontreiniging
Nadere informatieWat is de Environmental Product Declaration (EPD)?
Wat is de Environmental Product Declaration (EPD)? In een Environmental Product Declaration of EPD wordt in een 11-tal impactcategoriën de milieu-impact van een product uitgedrukt in getallen. Het is een
Nadere informatieLuchtkwaliteit in de provincie Utrecht
Luchtkwaliteit in de provincie Utrecht Margreet van Zanten Met dank aan Jan Aben, Wilco de Vries en Rob Maas 1 Luchtkwaliteit: korte historie Jaargemiddelde NO 2 concentratie is tussen 2010 en 2015 5 microgram
Nadere informatieDiesel. AdBlue is een gedeponeerd handelsmerk van de Vereniging van Duitse automobielfabrikanten (VDA). ONTDEK ADBLUE
Diesel AdBlue is een gedeponeerd handelsmerk van de Vereniging van Duitse automobielfabrikanten (VDA). ONTDEK ADBLUE Korte samenvatting BELANGRIJKSTE KENMERKEN Wat is AdBlue?... 3 Waar dient het voor?....
Nadere informatie1 BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE
Methodologische fiche INDICATOR: EMISSIES VAN TROPOSFERISCHE OZONPRECURSOREN (NO X, COV, CO EN CH 4 ) THEMA: LUCHT 1 BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE Vraag achter de indicator: Hoe
Nadere informatieEmissies naar lucht door verkeer en vervoer,
Indicator 12 april 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Met uitzondering van kooldioxide,
Nadere informatieConstructeur/fabrikant: CBgroep Opvolgteam: MIRCON bvba
De Luchtwasser Constructeur/fabrikant: CBgroep Opvolgteam: MIRCON bvba Ik plaats een nieuwe varkensstal en neem mee Aanvraag omgevingsvergunning/milieuvergunning 1. WAAR Ruimtelijke structuurplannen. 2.
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieToets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal)
LTO42 Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal) Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk,
Nadere informatieGemeente Ridderkerk. Rapportage. Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2009
Gemeente Ridderkerk Rapportage Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Monitoring 3 1.2 Berekenen versus meten 3 1.3 NO 2 en PM 10 3 1.4 Tot slot 3 2 Berekende
Nadere informatieCleanScreen. voor een gezondere leefomgeving
CleanScreen voor een gezondere leefomgeving CleanScreen Een echte verademing De hoge concentraties fijnstof en NO x (stikstofdioxide) in de lucht rond verkeerswegen vormen een serieuze bedreiging voor
Nadere informatieHoutrook en Gezondheid
Houtrookoverlast, wat kun je doen? Houtrook en Gezondheid 21 september 2018 Longfonds Missie: Samen strijden om longziekten de wereld uit te krijgen en van belang zijn voor de patiënt van vandaag. Ambities:
Nadere informatie1 BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE
Methodologische fiche INDICATOR: EMISSIES VAN VERZURENDE OF POTENTIEEL VERZURENDE STOFFEN (NO X, SO X EN NH 3 ) THEMA: LUCHT 1 BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE Vraag achter de indicator:
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Zeist
Luchtkwaliteit in Zeist Inleiding In een eerder artikel is gesproken over Samen het milieu in Zeist verbeteren en de vier pijlers onder het uitvoeringsplan, zie het artikel op deze website van 7 juni en
Nadere informatieKolenvergasser. Kolenvergasser 2009-02-01 hdefc.doc
Kolenvergasser 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Beantwoord de vragen 1 t/m 3 aan de hand van het in bron 1 beschreven proces. Bron 1 De
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatieGezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009
Stedelijk groen en luchtkwaliteit Waarom luchtzuiverend groen in de ruimtelijke planvorming? Gezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009 fred@tripleee.nl Het probleem van fijn stof? Stadsgroen en luchtkwaliteit
Nadere informatieEen ei wordt tijdens het bakken verhit. Er moet constant warmte toegevoegd worden, deze reactie is daarom endotherm.
8.1 1. Tijdens de verbranding van a. aluminium ontstaat er aluminiumoxide, b. koolstof ontstaat er koolstofdioxide, c. magnesiumsulfide ontstaan er magnesiumoxide en zwaveldioxide, want de beginstof bevat
Nadere informatieHans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie
Chemie in druppels Hans Vanhoe Katrien Strubbe Universiteit Gent SLO Chemie 7 Reactiekinetiek 7.1 Snelheid van chemische reacties Bij een chemische reactie worden bindingen gebroken en/of gevormd. De snelheid
Nadere informatieBlueAir. Luchtzuiverende straatstenen.
BlueAir. Luchtzuiverende straatstenen. De kracht van het leben. Licht is de oorsprong van al het leven: het geeft warmte, kracht en energie. Dag en nacht, zomer en winter de aanwezigheid en intensiteit
Nadere informatieBerekening van emissies stationaire bronnen door brandstofverbruik11
0 Berekening van emissies stationaire bronnen door brandstofverbruik11 Bas Guis Publicatiedatum CBS-website: 4 juli 2011 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer
Nadere informatieAluminium, LCA en EPD
Symposium Duurzaam Aluminium 5 februari 2015 Aluminium, LCA en EPD Harry van Ewijk IVAM UvA BV www.ivam.uva.nl IVAM UvA BV Opgericht in 1993 vanuit de Vakgroep Milieukunde UvA is enige aandeelhouder 15
Nadere informatieBert Bellert, Waterdienst. 5 september 2011
Ammonium in de Emissieregistratie?! Natuurlijke processen, antropogene bronnen en emissies in de ER Bert Bellert, Waterdienst Ammonium als stof ook in ER??: In kader welke prioritaire stoffen, probleemstoffen,
Nadere informatie