Biotamonitoring door RWS

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Biotamonitoring door RWS"

Transcriptie

1 Biotamonitoring door RWS Andrea Houben RWS WVL

2 RWS Monitoring MWTL waterkwantiteit Waterkwaliteit chemie, biologie en afval Bodemhoogte Projecten Waterkwaliteitsbewaking 2 14 February 2014

3 Water management Information needs Information utilisation Information strategy Reporting Informatiebehoefte Network design Sample collection Data analysis Data handling Trends en toestandbeschrijving Toetsing aan waterkwaliteitsdoelstellingen Internationale verplichtingen en afspraken Kaderrichtlijn Water (KRW) Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM) Richtlijn Prioritaire Stoffen Laboratory analysis Besluit kwaliteitseisen en monitoring water (BKMW) Nitraatrichtlijn NATURA 2000 OSPAR Noordzee TMAP- Waddenzee Internationale riviercommissies Rijn, Maas, Schelde, Eems 3 14 February 2014

4 MWTL Chemie Rivieren, meren en kanalen Water 52 loc., 340 par. ZS 21 loc., 160 par. Sediment 1 loc., 95 par. Biota 18 loc., 45 par. Kust en zee Water 37 loc., 280 par. ZS 4 loc., 140 par. Sediment 107 loc., 130 par. Biota 39 loc., par.

5 Bestaande biotameetnet Schelpdieren, vis, mariene slakken en vogeleieren ABM (actieve biologische monitoring) zoet Dreissena sp. ABM zout Mytilus edulis PBM zout Mytilus edulis en Crassostrea gigas KRW schelpdierwater Vis (bot en schol) in mariene wateren Mariene slakken (imposex/tbt) Vogeleieren in mariene wateren

6

7 KRW biotameetnet vanaf 2017 Stoffen:11 PS met biotanorm 20 waterlichamen Eens per drie jaar, roulerend, 1 WL jaarlijks als referentie Vis zoet: Blankvoorn; Vis zout: Bot Voor PAK s: Mosselen zoet (Dreissena) Mosselen zout: Mytilus edulis Vis aansluiten bij de KRWmonitoring van vis (biologie) Mosselen vervangen huidig programma zoet/aansluiten op zout Passive sampling

8 Prioritaire stoffen met biotanorm

9 Monitoring vis in 2017 Grensmaas Beneden Maas/Getijdenmaas Ketelmeer Grevelingen Westerschelde (OSPAR bot) Hollands Diep (referentie)

10 Mossel in 2017 ABM zoet: Eijsden Keizersveer Gouda Ketelmeer west Hollands Diep (referentie) ABM zout Wissekerke Bommenede Hansweert Slijkgat PBM zout : Knuitershoek

11 Monitoring vis in 2018 en : Bovenrijn Nieuwe Waterweg Noordzeekanaal Hollandse kust (OSPAR bot) Eems-Dollard (OSPAR bot) Hollands Diep/Bovensluis (R) 2019: Hollands Diep Volkerak IJsselmeer Randmeren-oost

12 Mossel in 2018 en 2019 ABM zoet: 2018 Lobith Maassluis Noordzeekanaal Eefde Noordwijk Hollands Diep/Bovensluis (R) 2019 Bovensluis Steenberegn Vrouwezand Veluwemeer ABM zout Malzwin PBM zout : Bocht van Watum

13 Ontwikkelingen analysemethoden (volgens EU QA/QC) bemonstering vis combinatie met biologie bemonstering mosselgenoeg mosselen/andere soorten toetsing en beoordeling afstemming tussen verschillenden normen en beoordelingen (KRW/KRM/OSPAR /TMAP) Passive sampling

14 Vragen? mei 2012

15 Locaties monitoring in biota WATERLICHAAM Grensmaas Bovenmaas Benedenmaas Bergsche Maas Hollands Diep Volkerak Bovenrijn, Waal Hollandse Ijssel Nieuwe Waterweg Noordzeekanaal Twentekanaal IJsselmeer Randmeren-oost Ketelmeer Hollandse kust Oosterschelde Grevelingen Westerschelde Voordelta Eems-Dollard LOCATIE Stevensweert Eijsden Getijdenmaas' Keizersveer Bovensluis Steenbergen Lobith Gouda Maassluis Noordzeekanaal Eefde Vrouwezand Veluwemeer Ketelmeer-West Noordwijk Wissenkerke Bommenede Middelgat Knuitershoek Hansweert Slijkgat Bocht van Watum Malzwin

16 WATERLICHAAM Grensmaas Bovenmaas Benedenmaas Bergsche Maas Hollands Diep Volkerak Bovenrijn, Waal Hollandse Ijssel Nieuwe Waterweg Noordzeekanaal Twentekanaal IJsselmeer Randmeren-oost Ketelmeer Hollandse kust Oosterschelde Grevelingen Westerschelde Voordelta Eems-Dollard LOCATIE Stevensweert Eijsden Getijdenmaas' Keizersveer Bovensluis Steenbergen Lobith Gouda Maassluis Noordzeekanaal Eefde Vrouwezand Veluwemeer Ketelmeer-West Noordwijk Wissenkerke Bommenede Middelgat Knuitershoek Hansweert Slijkgat Bocht van Watum Malzwin

Ecologische kennisregels rijkswateren KRW-Verkenner. Mijke van Oorschot, Gertjan Geerling, Gerben van Geest, Joost van den Roovaart, Tom Buijse

Ecologische kennisregels rijkswateren KRW-Verkenner. Mijke van Oorschot, Gertjan Geerling, Gerben van Geest, Joost van den Roovaart, Tom Buijse Ecologische kennisregels rijkswateren KRW-Verkenner Mijke van Oorschot, Gertjan Geerling, Gerben van Geest, Joost van den Roovaart, Tom Buijse Inhoud Theoretische achtergrond Pilot Voorbeelden rekenregels

Nadere informatie

Monitoring: what's new?

Monitoring: what's new? Monitoring: what's new? KIMA Congres Gerrit Vossebelt Gerald Jan Ellen RWS WVL Data en Informatie Management Deltares - Inhoud 1. Van vraag gestuurd werken vanuit de Informatie Cyclus 2. Naar informatie

Nadere informatie

Nederlandse monitoring op de Noordzee

Nederlandse monitoring op de Noordzee Zicht op zee Nederlandse monitoring op de Noordzee 4 oktober 2012 Martine van den Heuvel-Greve, Martin Baptist, Katja Philippart, Jakob Asjes, Meinte Blaas, Remi Laane Inhoud 1. (Inter)nationale kaders

Nadere informatie

Statencommissie REW 1 februari KRW maatregelen rijkswateren

Statencommissie REW 1 februari KRW maatregelen rijkswateren Statencommissie REW 1 februari 2008 Kaderrichtlijn Water in Scheldestroomgebied KRW maatregelen rijkswateren Loes de Jong RWS Zeeland Projectbureau KRW Schelde Rijkswateren Zeeland Inhoud presentatie:

Nadere informatie

MWTL Meetplan 2014. Monitoring Waterstaatkundige Toestand des Lands Milieumeetnet Rijkswateren chemie en biologie

MWTL Meetplan 2014. Monitoring Waterstaatkundige Toestand des Lands Milieumeetnet Rijkswateren chemie en biologie MWTL Meetplan 2014 Monitoring Waterstaatkundige Toestand des Lands Milieumeetnet Rijkswateren chemie en biologie Water, Wegen, Werken, Rijkswaterstaat 1 MWTL MEETPLAN 2014 MWTL MEETPLAN 2014 Monitoring

Nadere informatie

Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt.

Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt. Meander Samenvatting groep 5 Thema 3 Waterland Samenvatting Langs de kust Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel. Heel vroeger woonden mensen dicht bij zee op terpen. Langs de kust beschermen

Nadere informatie

Bert Bellert, Waterdienst. 5 september 2011

Bert Bellert, Waterdienst. 5 september 2011 Ammonium in de Emissieregistratie?! Natuurlijke processen, antropogene bronnen en emissies in de ER Bert Bellert, Waterdienst Ammonium als stof ook in ER??: In kader welke prioritaire stoffen, probleemstoffen,

Nadere informatie

Monitoring Water Quality

Monitoring Water Quality Monitoring Water Quality Drs Gerrit Vossebelt Senior Advisor WVL EU Resident Twinning Advisor Turkey Delta of 4 international rivers Rhine Meuse Scheldt Ems North Sea Wadden Sea 2 INBO 2013 - Workshop

Nadere informatie

PMR monitoring: H1110 (permanent overstroomde zandbanken)

PMR monitoring: H1110 (permanent overstroomde zandbanken) PMR monitoring: H1110 (permanent overstroomde zandbanken) 1 oktober Vlissingen Ingrid Tulp, Johan Craeymeersch, Vincent Escaravage (NIOZ), Nicola Tien, Cindy van Damme H1110: benthos en vis Verwachting:

Nadere informatie

Kwaliteitsbaggeren in Rijkswateren

Kwaliteitsbaggeren in Rijkswateren Eventuele voettekst 1 Kwaliteitsbaggeren in Rijkswateren Baggernet 2015 Index KRW 2010-2015 KRW 2016-2021 Verkenning waterbodems KRW Aanpak Resultaten Bijzondere locaties (Ketelmeer en Keteldiep)* Vervolg

Nadere informatie

Plastics: ontwikkelingen internationaal en activiteiten RWS

Plastics: ontwikkelingen internationaal en activiteiten RWS Plastics: ontwikkelingen internationaal en activiteiten RWS Frederieke Knopperts Water, Verkeer en Leefomgeving Inhoud Beleidskader: Kaderrichtlijn Mariene Strategie Internationale samenwerking: OSPAR

Nadere informatie

Nieuwsbrief KPP Hydraulica Schematisaties RWS

Nieuwsbrief KPP Hydraulica Schematisaties RWS Nieuwsbrief 2017-01 KPP Hydraulica Schematisaties RWS KPP Hydraulica Schematisaties In het project KPP Hydraulica Schematisaties vindt bij Deltares, in opdracht van RWS, de verdere ontwikkeling en het

Nadere informatie

Samen werken aan waterkwaliteit. Voor schoon, voldoende en veilig water

Samen werken aan waterkwaliteit. Voor schoon, voldoende en veilig water Samen werken aan waterkwaliteit Voor schoon, voldoende en veilig water D D Maatregelenkaart KRW E E N Z D E Leeuwarden Groningen E E W A IJSSELMEER Z Alkmaar KETELMEER ZWARTE WATER MARKER MEER NOORDZEEKANAAL

Nadere informatie

De ramp in 1953 waarbij grote stukken van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid- Holland overstroomden.

De ramp in 1953 waarbij grote stukken van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid- Holland overstroomden. Meander Samenvatting groep 6 Thema 1 Water Samenvatting De watersnoodramp In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het land overstroomde.

Nadere informatie

De plek waar de zee als een brede rivier het land instroomt. Al het werk dat gedaan is om het Deltaplan uit te voeren.

De plek waar de zee als een brede rivier het land instroomt. Al het werk dat gedaan is om het Deltaplan uit te voeren. Meander Samenvatting groep 6 Thema 1 Water Samenvatting De watersnoodramp In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het land overstroomde.

Nadere informatie

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh ~ Stroomgebied beheerplan KAARTENATLAS 0abcdefgh Colofon Het ontwerp-stroomgebiedbeheerplan Rijndelta is een uitgave van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De totstandkoming is mogelijk geworden

Nadere informatie

Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Wat is de chemische toestand?

Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Wat is de chemische toestand? Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Dr. Jaap Postma Wat is de chemische toestand? Er zijn meerdere beschermingsdoelen voor oppervlaktewater i) Normen voor microverontreinigingen

Nadere informatie

Deltaprogramma Bijlage A. Samenhang in het watersysteem

Deltaprogramma Bijlage A. Samenhang in het watersysteem Deltaprogramma 2013 Bijlage A Samenhang in het watersysteem 2 Deltaprogramma 2013 Bijlage A Bijlage A Samenhang in het watersysteem Het hoofdwatersysteem van Eijsden en Lobith tot aan zee Het rivierwater

Nadere informatie

KRW Biotamonitoring in vis

KRW Biotamonitoring in vis KRW Biotamonitoring in vis Resultaten in Getijden Maas, Hollands Diep, IJsselmeer en Ketelmeer Edwin Foekema & Michiel Kotterman Email: edwin.foekema@wur.nl Wat u kunt verwachten. Evaluatie van de praktische

Nadere informatie

Bijlage 2: Overzicht dienstkringen met ijkjaren 1896, 1924, 1968, 1985 en 2000 Behoort bij de publicatie:

Bijlage 2: Overzicht dienstkringen met ijkjaren 1896, 1924, 1968, 1985 en 2000 Behoort bij de publicatie: Bijlage 2: Overzicht dienstkringen 1884-2005 met ijkjaren 1896, 1924, 1968, 1985 en 2000 Behoort bij de publicatie: 1-2-2016 Henk van de Laak ISBN: 978-94-6247-047-7 Alle rechten voorbehouden. Niets uit

Nadere informatie

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh ~ Stroomgebied beheerplan KAARTENATLAS 0abcdefgh Colofon Het ontwerp-stroomgebiedbeheerplan Maas is een uitgave van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De totstandkoming is mogelijk geworden dankzij

Nadere informatie

PILOT studie edna grote rivieren

PILOT studie edna grote rivieren PILOT studie edna grote rivieren Een verkenning van edna methodiek in grote rivieren Nieuwe Waterweg, Haringvliet, Maas (Belfeld) en Rijn (Lobith) A.B. Griffioen (WMR), K. van Bochove (DATURA) Februari

Nadere informatie

Vlaamse Milieumaatschappij Meetstrategie voor Prioritaire Stoffen die kunnen accumuleren in biota en/of sediment

Vlaamse Milieumaatschappij Meetstrategie voor Prioritaire Stoffen die kunnen accumuleren in biota en/of sediment Meetstrategie voor Prioritaire Stoffen die kunnen accumuleren in biota en/of sediment Europees kader voor biotamonitoring Het kader voor biotamonitoring in Vlaanderen is de nieuwe Europese Dochterrichtlijn

Nadere informatie

Remote sensing in perspectief. Van kenniscyclus naar beleidscyclus. Roeland Allewijn. Rijksinstituut voor Kust en Zee

Remote sensing in perspectief. Van kenniscyclus naar beleidscyclus. Roeland Allewijn. Rijksinstituut voor Kust en Zee Remote sensing in perspectief Van kenniscyclus naar beleidscyclus Roeland Allewijn Rijksinstituut voor Kust en Zee Van jonge onderzoeker naar iets oudere manager De informatie- en kenniscyclus Van RS data

Nadere informatie

Monitoring, maatlatten, toetsen en beoordelen: wat een toestand. Gert van Ee 15 februari 2017

Monitoring, maatlatten, toetsen en beoordelen: wat een toestand. Gert van Ee 15 februari 2017 Monitoring, maatlatten, toetsen en beoordelen: wat een toestand Gert van Ee 15 februari 2017 Roossloot Bergen NH, foto: Nico Jaarsma 2016 Indeling presentatie Monitoring en meetnetten HHNK Maatlatten,

Nadere informatie

Vismigratie Zuidwestelijke Delta

Vismigratie Zuidwestelijke Delta 1 Vismigratie Zuidwestelijke Delta Ecologisch herstel in de Rijkswateren Kees-Jan Meeuse RWS Zeeland adviseur waterbeheer Inhoud 3 1. Rijkswaterstaat Zeeland en vismigratie (rol) 2. Studie: naar een gezonde

Nadere informatie

Bijlage 2 bij Raamovereenkomst Biologie. Meetnetbeschrijvingen perceel 2, Ecologische monitoring Flora en/of Fauna

Bijlage 2 bij Raamovereenkomst Biologie. Meetnetbeschrijvingen perceel 2, Ecologische monitoring Flora en/of Fauna Bijlage 2 bij Raamovereenkomst Biologie Meetnetbeschrijvingen perceel 2, Ecologische monitoring Flora en/of Fauna Zaaknummer: 31113959 Datum: 30 juni 2016 Versie: 1.0 Inhoud 1 Meetnetbeschrijving Water-

Nadere informatie

Kwaliteit oppervlaktewater, 2009

Kwaliteit oppervlaktewater, 2009 Indicator 6 maart 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De meeste waterlichamen voldoen

Nadere informatie

Watersportondernemers Deltagebied. Rowena van der Maat, 28 mei 2010 Bruinisse

Watersportondernemers Deltagebied. Rowena van der Maat, 28 mei 2010 Bruinisse Watersportondernemers Deltagebied Rowena van der Maat, 28 mei 2010 Bruinisse Programma 28 mei Regionale ontwikkelingen Nationale en internationale ontwikkelingen Actieplan Watersport Delta Masterplan Watersport

Nadere informatie

Bathse spuikanaal zuid (Volkerak-Zoommeer)

Bathse spuikanaal zuid (Volkerak-Zoommeer) Bathse spuikanaal zuid (Volkerak-Zoommeer) 1 mei 1987 Aanvang metingen Gemiddelde etmaalwaarden Datum Afvoer kenmerkende waarden periode 27 jan 1988 120 Hoogste (periode 1988...1990) 14 Gemiddelde (periode

Nadere informatie

Slib, algen en primaire productie monitoren met satellietbeelden

Slib, algen en primaire productie monitoren met satellietbeelden Slib, algen en primaire productie monitoren met satellietbeelden Pilot Eems-Dollard Charlotte Schmidt Dienst Water, Verkeer en Leefomgeving Afd. Kennis- en Innovatiemanagement Aanleiding NSO-SBIR-call

Nadere informatie

WORKSHOP: Bronnenanalyse: een uitdaging voor de regio!

WORKSHOP: Bronnenanalyse: een uitdaging voor de regio! WORKSHOP: Bronnenanalyse: een uitdaging voor de regio! Welke vragen dienen beantwoord te worden in de regio voor de volgende generatie SGBP s? Hoe worden beschikbare informatie en kennis zo goed mogelijk

Nadere informatie

Monitoring van bioaccumulerende, prioritaire KRW stoffen; in water of in biota. Erwin Roex Martine van den Heuvel-Greve

Monitoring van bioaccumulerende, prioritaire KRW stoffen; in water of in biota. Erwin Roex Martine van den Heuvel-Greve Monitoring van bioaccumulerende, prioritaire KRW stoffen; in water of in biota Erwin Roex Martine van den Heuvel-Greve Deltares, 2010 Samenvatting Het doel van dit rapport is een handvat te bieden voor

Nadere informatie

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh

~ Stroomgebied KAARTENATLAS. beheerplan. 0abcdefgh ~ Stroomgebied beheerplan KAARTENATLAS 0abcdefgh Colofon Het ontwerp-stroomgebiedbeheerplan Schelde is een uitgave van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De totstandkoming is mogelijk geworden dankzij

Nadere informatie

Volkerak-Zoommeer. Data-analyse Blauwalgen en Quagga mosselen

Volkerak-Zoommeer. Data-analyse Blauwalgen en Quagga mosselen Volkerak-Zoommeer Data-analyse Blauwalgen en Quagga mosselen Marc Weeber, Tineke Troost, Lilith Kramer, Meinard Tiessen, Menno Genseberger, Pascal Boderie, Arno Nolte Onderzoeksvragen Is de blauwalgenbloei

Nadere informatie

Overijssel FRYSLÂN DRENTHE FLEVO- LAND DUITSLAND. Zwolle GELDERLAND. Steenwijk* Giethoorn* Hardenberg* Kampen* Vecht* Ommen* Nijverdal* Almelo

Overijssel FRYSLÂN DRENTHE FLEVO- LAND DUITSLAND. Zwolle GELDERLAND. Steenwijk* Giethoorn* Hardenberg* Kampen* Vecht* Ommen* Nijverdal* Almelo Vecht* 1 met namen Overijssel FRYSLÂN DRENTHE Steenwijk* Giethoorn* FLEVO- LAND Hardenberg* Kampen* DUITSLAND Zwolle Ommen* SALLAND* IJssel Deventer Nijverdal* Rijssen* Almelo Oldenzaal* TWENTE Hengelo

Nadere informatie

De Kaderrichtlijn Water; Biotamonitoring in vis. Michiel Kotterman en Edwin Foekema

De Kaderrichtlijn Water; Biotamonitoring in vis. Michiel Kotterman en Edwin Foekema De Kaderrichtlijn Water; Biotamonitoring in vis Michiel Kotterman en Edwin Foekema Inhoud Ontwikkeling protocol biota monitoring KRW Test monitoring 2014 2015 (ijking protocollen) Rijnstroomgebied (ICBR)

Nadere informatie

Kwik problematiek in Noordzee en Waddenzee

Kwik problematiek in Noordzee en Waddenzee Ministerie van Infrastructuur en Milieu t.a.v. Staatssecretaris mevr. W. Mansveld Postbus 20901 2500 EX Den Haag Uw referentie: Onze referentie: Betreft: Aantal pagina s: BriefRWSKwikNov2014Def Kwik problematiek

Nadere informatie

Hydrobiologische Monitoring

Hydrobiologische Monitoring Opzet presentatie Hydrobiologische Monitoring Dille Wielakker & Jos Spier Wat is Hydrobiologie? Historie van de Hydrobiologie Monitoringsmethodieken Belang van standaardisatie Door Bureau Waardenburg bv

Nadere informatie

(indien van toepassing)

(indien van toepassing) Opgesteld door: CCV Examenonderdeel Kennis Vaarwater Code: BVKV Naam: Schipper Toetsvorm: Schriftelijk, meerkeuzevragen Eindtermen/toetstermen 1. heeft topografische kennis. Afbakening (indien van toepassing)

Nadere informatie

Ecologische kwaliteit oppervlaktewater, 2009

Ecologische kwaliteit oppervlaktewater, 2009 Indicator 2 maart 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De ecologische kwaliteit van het

Nadere informatie

Haven van Harlingen. Rob Berbee

Haven van Harlingen. Rob Berbee Rob Berbee Inhoud 1. Uitgangssituatie: rapportage ToxiCowatch 2. Bemonsteringscampagne RWS 3. Resultaten + interpretatie 4. Conclusies en verdere vervolg 2 RWS ONGECLASSIFICEERD 1 Uitgangssituatie rapportage

Nadere informatie

WERKAFSPRAKEN TUSSEN ARBEIDSINSPECTIE EN POLITIE TE WATER VOOR DE AFHANDELING VAN ARBEIDSONGEVALLEN

WERKAFSPRAKEN TUSSEN ARBEIDSINSPECTIE EN POLITIE TE WATER VOOR DE AFHANDELING VAN ARBEIDSONGEVALLEN Arbeidsinspectie Korps landelijke politiediensten Dienst Waterpolitie Rotterdam-Rijnmond Zeehavenpolitie WERKAFSPRAKEN TUSSEN ARBEIDSINSPECTIE EN POLITIE TE WATER VOOR DE AFHANDELING VAN ARBEIDSONGEVALLEN

Nadere informatie

Hoe proper is onze zee?

Hoe proper is onze zee? Hoe proper is onze zee? Colin Janssen Medewerking van M. Claessens en P. Roose Laboratorium voor Milieutoxicologie en Aquatische Ecologie Universiteit Gent Vervuiling een vlag die vele ladingen dekt? Vele

Nadere informatie

Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten

Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten Arjan Gittenberger GiMaRIS Marine Research, Inventory, & Strategy solutions Stichting ANEMOON in samenwerking met TPS,

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten. de voorzitter van provinciale staten. Water en Natuur. Nico Oskam. Resultaten voedselwebonderzoek Westerschelde

Gedeputeerde Staten. de voorzitter van provinciale staten. Water en Natuur. Nico Oskam. Resultaten voedselwebonderzoek Westerschelde Gedeputeerde Staten bericht op brief van: de voorzitter van provinciale staten uw kenmerk: ons kenmerk: 10028809 afdeling: Water en Natuur bijlage(n): 2 behandeld door: Nico Oskam doorkiesnummer: 0 1 18-63

Nadere informatie

Oppervlaktewater in Nederland

Oppervlaktewater in Nederland Indicator 20 januari 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Nederland heeft een grote verscheidenheid

Nadere informatie

Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq. Zonewateren. 28 juli 2004

Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq. Zonewateren. 28 juli 2004 Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq Zonewateren 28 juli 2004 Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq Zonewateren 28 juli 2004 Inhoudsopgave........................................................................................

Nadere informatie

Maatregelverkenning. Economie en Ecologie in balans. Petra Dankers 08 november 2013

Maatregelverkenning. Economie en Ecologie in balans. Petra Dankers 08 november 2013 Maatregelverkenning Economie en Ecologie in balans Petra Dankers 08 november 2013 Kader Eerste bijeenkomst Programma Rijke Waddenzee in juni veel maatregelen geidentificeerd Royal HaskoningDHV heeft in

Nadere informatie

Toetsmatrijs Kennis Vaarwater

Toetsmatrijs Kennis Vaarwater Opgesteld door: CCV Categoriecode: BVKV Toetsvorm: Schriftelijk Totaal aantal vragen: 30 Dekkingsgraad toetstermen: 100% Cesuur: 80% Bijzonderheden: De huidige cesuur is vastgesteld op 73%. Dit percentage

Nadere informatie

Reactie op het CAW-advies Kaderrichtlijn mariene strategie: Kansen voor het mariene milieu

Reactie op het CAW-advies Kaderrichtlijn mariene strategie: Kansen voor het mariene milieu Reactie op het CAW-advies Kaderrichtlijn mariene strategie: Kansen voor het mariene milieu 1. Inleiding De Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat heeft op 23 juni 2006 advies gevraagd aan de Commissie

Nadere informatie

thema 1 Nederland en het water topografie

thema 1 Nederland en het water topografie thema 1 Nederland en het water topografie Argus Clou Aardrijkskunde groep 6 oefenkaart met antwoorden Malmberg s-hertogenbosch thema 1 Nederland en het water topografie Gebergten Vaalserberg Plaatsen Almere

Nadere informatie

Toetsmatrijs Kennis Vaarwater

Toetsmatrijs Kennis Vaarwater Toetsmatrijs Kennis Vaarwater Opgesteld door: CCV Categoriecode: BVKV Toetsvorm: Schriftelijk Totaal aantal vragen: 30 Dekkingsgraad toetstermen: 100% Cesuur: 80% Bijzonderheden: De huidige cesuur is vastgesteld

Nadere informatie

Deelsessie Goeree-Overflakkee

Deelsessie Goeree-Overflakkee 1 THEMA S (1) Waterveiligheid Hoogwaterbeschermingsprogramma Regionale waterkeringen Waterketen Samenwerking (Bestuursakkoord Water) 2 THEMA S (2) Voldoende water Voorkomen wateroverlast Schoon water Zoetwatervoorziening

Nadere informatie

Vergelijking en analyse waterkwaliteit beoordelingsinstrumentarium zoute wateren

Vergelijking en analyse waterkwaliteit beoordelingsinstrumentarium zoute wateren Vergelijking en analyse waterkwaliteit beoordelingsinstrumentarium zoute wateren dr. C.A. Schipper MSc. J. Reinders ing. A.A.M. van Duijnhoven prof. dr. R.W.P.M. Laane 1204766-000 Deltares, 2011 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Geacht college, hierbij ontvangt u per email van het verzoek tot actualisatie van alle milieu vergunningen waarbij kwik relevant is. Zie de bijlagen.

Geacht college, hierbij ontvangt u per email van het verzoek tot actualisatie van alle milieu vergunningen waarbij kwik relevant is. Zie de bijlagen. Roo, Marijke de Van: Hees van, Angelique namens Provincie Fryslan Verzonden: maandag 01 december 2014 15:06 Aan: Statengriffie provinsje Fryslân Onderwerp: FW: Minimalisatieverplichting van kwik/verzoek

Nadere informatie

edna als alternatief voor de Passieve Vismonitoring

edna als alternatief voor de Passieve Vismonitoring edna als alternatief voor de Passieve Vismonitoring De toepassing van de edna methode in stromend water Wouter Patberg - 9 april 2015 - Vissennetwerk Inleiding edna de edna methode in een notendop e staat

Nadere informatie

Hormoon. ontregeling. boven water

Hormoon. ontregeling. boven water Hormoon ontregeling boven water Hormoonontregeling boven water LOES Het Landelijk Onderzoek oestrogene Stoffen in beeld Hormonaal niet geheel normaal Bot Peter Verhoog/fn Krokodil Visdief Rob Reijnen/fn

Nadere informatie

Noord-Zuidrelaties Rijn-Maasmonding. Onderdeel van de Systeemanalyse Rijn-Maasmonding

Noord-Zuidrelaties Rijn-Maasmonding. Onderdeel van de Systeemanalyse Rijn-Maasmonding Noord-Zuidrelaties Rijn-Maasmonding Onderdeel van de Systeemanalyse Rijn-Maasmonding Ymkje Huismans - Kennisdag Zoetwater 8 november 2016 Gebiedsbeschrijving Enige open verbinding met zee Hollandsche IJssel

Nadere informatie

KRW-verkenning waterbodems

KRW-verkenning waterbodems KRW-verkenning waterbodems Verkenning waar waterbodemkwaliteit het bereiken van KRW-doelen kan belemmeren Hoofdrapport Gegevens opdrachtgever: Rijkswaterstaat Waterdienst Postbus 17 8200 AA Lelystad Contactpersonen:

Nadere informatie

D C B F. Welke provincie ligt in het midden van het land? Utrecht of Drenthe? Utrecht

D C B F. Welke provincie ligt in het midden van het land? Utrecht of Drenthe? Utrecht X E F G I L J K Thuistopo. oem de letter (behalve de X) en zeg welke provincie het is. = Friesland, = oord-olland, = Utrecht, = Zuid-olland, E = Groningen, F = renthe, G = Flevoland, = Gelderland, I =

Nadere informatie

Ecologische Instrumenten voor de KRW. Overzicht

Ecologische Instrumenten voor de KRW. Overzicht Ecologische Instrumenten voor de KRW Overzicht De ecologische instrumenten die beschikbaar zijn voor de KRW zijn in te delen naar verschillende toepassingsgebieden. In het onderstaande schema wordt onderscheid

Nadere informatie

HAVENECONOMIE EN ECOLOGIE:

HAVENECONOMIE EN ECOLOGIE: HAVENECONOMIE EN ECOLOGIE: (ON)VERZOENBAAR? Is een verdere scheldeverdieping mogelijk, gewenst, noodzakelijk? Jean Jacques Peters Raadgevend Ingenieur Leader Port of Antwerp International Expert Team Jean

Nadere informatie

Bijlage E Goede chemische toestand oppervlaktewateren

Bijlage E Goede chemische toestand oppervlaktewateren Bijlage E Goede chemische toestand............................................................... Tabel 1 voor de goede chemische toestand van oppervlaktewaterlichamen (prioritaire stoffen) Prioritaire

Nadere informatie

Workshop KRW Maatlatten

Workshop KRW Maatlatten Workshop KRW Maatlatten IHW netwerkdag 2018 Frank van Herpen (Royal HaskoningDHV) Marcel Tonkes (provincie Overijssel) 7 November 2018 Programma Opwarmen 15 min Technische toelichting 30 min Aan de slag

Nadere informatie

Rectificatie Bijlage 13 van het Binnenvaartpolitiereglement betreffende verkeerde voetnoten diepgang

Rectificatie Bijlage 13 van het Binnenvaartpolitiereglement betreffende verkeerde voetnoten diepgang Retouradres Postbus 556 3000 AN Rotterdam BEKENDMAKING AAN DE SCHEEPVAART No. 2013-001 RWS Verkeer- en Watermanagement ScheepvaartVerkeersCentrum (SVC) Boompjes 200 3011 XD Rotterdam Postbus 556 3000 AN

Nadere informatie

RIVO BV Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek. Schelpdierwaterkwaliteit in Nederlandse kustwatergebieden in September 2004 (fecale coliformen).

RIVO BV Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek. Schelpdierwaterkwaliteit in Nederlandse kustwatergebieden in September 2004 (fecale coliformen). RIVO BV Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek RIVO-BV Rapport Nummer: C074/04 Postbus 68 Postbus 77 1970 AB IJmuiden 4400 AB Yerseke Tel.: 0255 564646 Tel.: 0113 672300 Fax.: 0255 564644 Fax.: 0113

Nadere informatie

Waterkwaliteit KRW, 2015

Waterkwaliteit KRW, 2015 Indicator 12 januari 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De meeste waterlichamen voldoen

Nadere informatie

Overstromingen en wateroverlast

Overstromingen en wateroverlast Atlasparagraaf Overstromingen en wateroverlast 1/6 In deze atlasparagraaf herhaal je de stof van Overstromingen en wateroverlast. Je gaat extra oefenen met het waarderen van verschijnselen (vraag 4 en

Nadere informatie

10e HERZIENE CONVOCATIE (staatssecretaris van EZ zal niet aanwezig zijn bij dit overleg)

10e HERZIENE CONVOCATIE (staatssecretaris van EZ zal niet aanwezig zijn bij dit overleg) Den Haag, 22 juni 2015 Noot: 10e HERZIENE CONVOCATIE (staatssecretaris van EZ zal niet aanwezig zijn bij dit overleg) In de eerste termijn geldt een indicatieve spreektijd van maximaal 7 minuten per fractie.

Nadere informatie

edna en monitoring van trek- en estuariene vissen in het NZK Bas van den Boogaard & Martijn Dorenbosch

edna en monitoring van trek- en estuariene vissen in het NZK Bas van den Boogaard & Martijn Dorenbosch edna en monitoring van trek- en estuariene vissen in het NZK Bas van den Boogaard & Martijn Dorenbosch Opbouw presentatie Visgemeenschap in het NZK: (Bas van den Boogaard) - monitoring en visserijtechnieken,

Nadere informatie

Temperatuur oppervlaktewater,

Temperatuur oppervlaktewater, Indicator 13 december 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De gemiddelde watertemperatuur

Nadere informatie

Watermanagement en het stuwensemble Nederrijn en Lek. Voldoende zoetwater, bevaarbare rivieren

Watermanagement en het stuwensemble Nederrijn en Lek. Voldoende zoetwater, bevaarbare rivieren Watermanagement en het stuwensemble Nederrijn en Lek Voldoende zoetwater, bevaarbare rivieren Rijkswaterstaat beheert de grote rivieren in Nederland. Het stuwensemble Nederrijn en Lek speelt hierin een

Nadere informatie

Vogelrichtlijn Bijlage I (inwerkingtreding 1981). Voor Natura 2000 relevant als broedvogel én als niet-broedvogel.

Vogelrichtlijn Bijlage I (inwerkingtreding 1981). Voor Natura 2000 relevant als broedvogel én als niet-broedvogel. Lepelaar (Platalea leucorodia) (A034) 1. Status: Vogelrichtlijn Bijlage I (inwerkingtreding 1981). Voor Natura 2000 relevant als broedvogel én als niet-broedvogel. 2. Kenschets Beschrijving: De lepelaar

Nadere informatie

Smart Monitoring Innovatie van waterkwaliteitsbeoordeling. Milo de Baat

Smart Monitoring Innovatie van waterkwaliteitsbeoordeling. Milo de Baat Smart Monitoring Innovatie van waterkwaliteitsbeoordeling Milo de Baat ILOW Symposium 15 februari 2017 KRW waterkwaliteitsbeoordeling Chemische status? Ecologische status Chemische analyse 45 prioritaire

Nadere informatie

Waterkracht Nieuwsbrief over het Beheerplan voor de Rijkswateren

Waterkracht Nieuwsbrief over het Beheerplan voor de Rijkswateren Waterkracht Nieuwsbrief over het Beheerplan voor de Rijkswateren Externe versie Nummer 3 2008 Van de redactie Rijkswaterstaat is bezig met het opstellen van het Beheerplan voor de Rijkswateren 2009-2015.

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Evaluatierapport 5 Ecotoxicologieprojecten, cyclus M. Hoek-van Nieuwenhuizen Rapport nummer C114/13

IMARES Wageningen UR. Evaluatierapport 5 Ecotoxicologieprojecten, cyclus M. Hoek-van Nieuwenhuizen Rapport nummer C114/13 Evaluatierapport 5 Ecotoxicologieprojecten, cyclus 2012-2013 M. Hoek-van Nieuwenhuizen Rapport nummer C114/13 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever:

Nadere informatie

Sanitair Schelpdier Onderzoek 2015

Sanitair Schelpdier Onderzoek 2015 Sanitair Schelpdier Onderzoek 2015 Resultaten De Nederlandse productiegebieden voor levende tweekleppige weekdieren worden onderzocht op de aanwezigheid van E.coli (microbiologie), potentieel toxineproducerende

Nadere informatie

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie BOUWEN MET DE NATUUR In Nederland proberen we de natuur te herstellen, maar de natuur kan zelf ook een handje helpen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de aanleg van de Marker Wadden, een eilandengroep in het

Nadere informatie

vw Toetspeilen 1 bovenrivierengebied (de Rijntakken en de Maas) Aan de Voorzitter van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat

vw Toetspeilen 1 bovenrivierengebied (de Rijntakken en de Maas) Aan de Voorzitter van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat vw02000044 Aan de Voorzitter van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat Den Haag, 21 januari 2002 Hierbij deel ik u mede dat ik op 21 december 2001 de hydraulische randvoorwaarden 2001 (HR 2001)

Nadere informatie

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ Een blik over de dijk Wat zijn grote trends in ecologie IJsselmeergebied? Wat drijft deze trends? Hoe

Nadere informatie

Vissen in het IJsselmeer. Romke Kats

Vissen in het IJsselmeer. Romke Kats Vissen in het IJsselmeer Romke Kats Functies IJsselmeer Water Transport Recreatie Visserij Natuur Vissen in het IJsselmeer Historie Ecologie Voedselketen IJsselmeer algen, vissen, mosselen, waterplanten,

Nadere informatie

Migratiemogelijkheden voor trekvissen

Migratiemogelijkheden voor trekvissen Indicator 15 juli 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Trekvissen kunnen slechts weinig

Nadere informatie

De Marker Wadden als proeftuin

De Marker Wadden als proeftuin De Marker Wadden als proeftuin Wat kunnen we leren van Marker Wadden? Ruurd Noordhuis Markermeer: problematiek, oorzaken en remedie Problematiek: Slecht imago Markermeer Staat van Instandhouding Natura

Nadere informatie

HOOFDSTUK 3. Oppervlaktewater

HOOFDSTUK 3. Oppervlaktewater HOOFDSTUK 3 Oppervlaktewater Het oppervlaktewater in het Schelde-stroomgebied wordt ingedeeld in waterlichamen. Deze indeling is belangrijk, want voor ieder waterlichaam moeten doelstellingen geformuleerd

Nadere informatie

.doel en opzet KRW-Verkenner.emissies in de KRW-Verkenner.stand van zaken: Inhoud. Stand van zaken nieuwe KRW-Verkenner

.doel en opzet KRW-Verkenner.emissies in de KRW-Verkenner.stand van zaken: Inhoud. Stand van zaken nieuwe KRW-Verkenner Stand van zaken nieuwe KRW-Verkenner 8 september 2011 Inhoud.doel en opzet KRW-Verkenner.emissies in de KRW-Verkenner.stand van zaken: >bouw >ecologische kennisregels >landelijke pilot 1 Doel instrument

Nadere informatie

Afwenteling mede bepalend voor het niet halen van KRW- doelstellingen

Afwenteling mede bepalend voor het niet halen van KRW- doelstellingen Afwenteling mede bepalend voor het niet halen van KRW- doelstellingen Aniel Balla, Rob van de Boomen (Wi2eveen+Bos), Marcel Tonkes (provincie Overijssel) Met een afwentelingsonderzoek is in Rijn- Oost

Nadere informatie

het lozen van grondwater bij de realisatie van een WKO systeem

het lozen van grondwater bij de realisatie van een WKO systeem CTF Amsterdam bv Prinsengracht 436 in Amsterdam Datum 21 april 2017 Casecode W-17.00767 Kenmerk 17.070654 Watervergunning het lozen van grondwater bij de realisatie van een WKO systeem Uw kenmerk / projectcode:

Nadere informatie

Fecale coliformen in schelpdierwater in het vierde kwartaal van 2002 op 11 locaties in het Nederlandse kustwater

Fecale coliformen in schelpdierwater in het vierde kwartaal van 2002 op 11 locaties in het Nederlandse kustwater RIVO BV Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek RIVO-BV Rapport Nummer: C001/03 Postbus 68 Postbus 77 1970 AB IJmuiden 4400 AB Yerseke Tel.: 0255 564646 Tel.: 0113 672300 Fax.: 0255 564644 Fax.: 0113

Nadere informatie

o 2 Legenda grevelingen uitbreiden schelpdiervisserij met mosselteelt water hoge dijken / diepe geulen verruigde zoete vegetatie op oevers en eilanden

o 2 Legenda grevelingen uitbreiden schelpdiervisserij met mosselteelt water hoge dijken / diepe geulen verruigde zoete vegetatie op oevers en eilanden Noordzee binnen Legenda grevelingen hoge en / diepe geulen uitbreiden schelpdiervisserij met mosselteelt verruigde zoete vegetatie op oevers en eilanden stagnant zorgcomplexen Goeree versterken toerisme

Nadere informatie

Stappenplan toetsen waterkwaliteit - biologie 27 maart 2018 Aquo-kit versie 3.3.x

Stappenplan toetsen waterkwaliteit - biologie 27 maart 2018 Aquo-kit versie 3.3.x Bijlage 2M Stappenplan toetsen waterkwaliteit - biologie Controle set meetwaarden Macrofauna (zoet en zout) Onderdeel Controle Ok Divers Monster identificatie Ter info Samenvoegen monsters: meren en grote

Nadere informatie

Analyses organotinverbindingen in monsters Westerschelde 2008

Analyses organotinverbindingen in monsters Westerschelde 2008 Analyses organotinverbindingen in monsters Westerschelde 2008 M. Hoek van Nieuwenhuizen Rapport C096/08 Vestiging IJmuiden Opdrachtgever: Mevr. J.L. Maas RWS Waterdienst van het Ministerie van Verkeer

Nadere informatie

Naamgeving conventies modellen Rijkswaterstaat Versie 1.0 Februari 2012

Naamgeving conventies modellen Rijkswaterstaat Versie 1.0 Februari 2012 - Contactpersoon Martin Scholten T - 06-20249695 Bijlage(n) - Naamgeving conventies modellen Rijkswaterstaat Versie 1.0 Februari 2012 Doel van het document. Het doel van dit document is om voor modellen

Nadere informatie

Delta Talent themadag: Oude Maas

Delta Talent themadag: Oude Maas Delta Talent themadag: Oude Maas Marius Teeuw Projectmanager KRW 20-5-2015 Inhoud Inleiding KRW Aanpak KRW projecten KRW project Klein Profijt Belangrijke adviezen 2 20-5-2015 Missie droge voeten voldoende

Nadere informatie

KRM-factsheet. PAKs in biota (D8C1)

KRM-factsheet. PAKs in biota (D8C1) KRM-factsheet Ks in biota (DC1) Status en trends in de concentraties van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (K s) in schaal- en schelpdieren GES Component/Criteria Goede Milieutoestand (Art 9)

Nadere informatie

Afwenteling rijkswateren

Afwenteling rijkswateren Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq Afwenteling rijkswateren Eerste verkenning van effectiviteit KRW maatregelen in rijkswateren Schelde en Rijn-West RIZA werkdocument 2005.154X Auteurs: mw. ir. A.

Nadere informatie

RIVO BV Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek. Schelpdierwaterkwaliteit in Nederlandse kustwatergebieden in December 2004 (fecale coliformen).

RIVO BV Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek. Schelpdierwaterkwaliteit in Nederlandse kustwatergebieden in December 2004 (fecale coliformen). RIVO BV Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek RIVO-BV Rapport Nummer: C003/05 Postbus 68 Postbus 77 1970 AB IJmuiden 4400 AB Yerseke Tel.: 0255 564646 Tel.: 0113 672300 Fax.: 0255 564644 Fax.: 0113

Nadere informatie

ĩ Aan de gemeenteraadsfractie van de VVD T.a.v. mevrouw R. Govers - Gabriels P/a de griffie Postbus AA Bergen op Zoom

ĩ Aan de gemeenteraadsfractie van de VVD T.a.v. mevrouw R. Govers - Gabriels P/a de griffie Postbus AA Bergen op Zoom Gemeente jfj Bergen op Zoom ĩ Aan de gemeenteraadsfractie van de VVD T.a.v. mevrouw R. Govers - Gabriels P/a de griffie Postbus 35 46 AA Bergen op Zoom iiiiininiiinigiiiiinniiiiiiiii Uw kenmerk Uw brief

Nadere informatie

4.7 Exoten. Bram bij de Vaate, RIZA en Erwin Winter, RIVO

4.7 Exoten. Bram bij de Vaate, RIZA en Erwin Winter, RIVO .7 Bram bij de Vaate, RIZA (b.bdvaate@riza.rws.minvenw.nl) en Erwin Winter, RIVO (erwin.winter@wur.nl) Een aanzienlijk deel van de macrofauna op harde substraten bestaat uit exoten. Dat kan problemen opleveren

Nadere informatie

Deltaprogramma Rivieren. Samenvating. Plan van Aanpak

Deltaprogramma Rivieren. Samenvating. Plan van Aanpak Samenvating Plan van Aanpak Deelprogramma Rivieren In de afgelopen eeuwen hebben de rivieren steeds minder ruimte gekregen, omdat we ruimte nodig hadden voor wonen, werken en recreëren. Rivieren zijn bedijkt,

Nadere informatie