Sinusbeheer. symposium Eindhoven 16 maart 2017

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Sinusbeheer. symposium Eindhoven 16 maart 2017"

Transcriptie

1 Sinusbeheer symposium Eindhoven 16 maart 2017

2 Waarschuwing! Niet voor gevoelige botanische terreinbeheerders!

3

4 Oorsprong Sinusbeheer Ontwikkeld in verruigd en deels verbost reservaat De Venne in beheer van vzw Durme (Lokeren, Vlaanderen) In het verleden altijd een nat hooiland geweest (mozaïekbeheer/landschap). Heden: Geen corridors, geen alternatieven in de directe omgeving. Geïsoleerd in het landschap. Dus absoluut geen tabula rasa beheer! Dilemma met natuurstreefbeeld verschralen i.f.v. Dotterbloemgrasland en mijn eigen beheer i.f.v. actuele dagvlinders minder maaien (Oranjetipje, Zandoogjes en Dikkopjes één generatie!). Oorspronkelijk gefaseerd maaibeheer monotoon, weinig variatie en voldeed niet aan behoeften van dagvlinders geen tot weinig nectar, ongunstige overwinteringsplaatsen, geen variatiepatronen start van Sinusbeheer variatie!

5 2013: start van sinusbeheer Beheer moet voldoen aan bepaalde voorwaarden, doorheen het ganse seizoen! continu nectar (ook na maai-sessies). opwarming (micro-klimaat). overwintering (min. 1,5 seizoen). verschralen. voortplanting (waardplanten/abiotiek). random variatie!

6 Principes Sinusbeheer Één cyclus bestaat uit: Sinuspad (natte biotopen met voorjaarsbloei) Maai-sessie. Er zijn onbeperkt aantal cyclussen mogelijk, afhankelijk van omstandigheden.

7 Een cyclus: het sinuspad

8

9 Een cyclus: het sinuspad korte vegetatie tijdens groeiseizoen micro-klimaat/opwarming duidelijke scheiding gemaaid/niet gemaaid gedeelte (% opp. gemaaid/niet gemaaid) ei-afzet (waardplanten/abiotiek) monitoring/derden

10 Een cyclus: het maaien

11

12

13 Een cyclus: het maaien visueel, geen vaste maaidatums neemt rol van sinuspad over sinuspad wordt niet meegemaaid verschralen

14

15 Cyclus a (niet gemaaid) 1a 1a 1a 1a (gemaaid)

16 Cylcus b (niet gemaaid) 1a 1b 1b 2ab 1a 2ab 2ab (gemaaid)

17 Cyclus c (niet gemaaid) 0 0 1c 1a 0 1b 1b 2ab 2bc 2ac 2bc 2ab 3abc 3abc 3abc (gemaaid)

18 ruigte houtig centrum voedselrijker schraler grasland

19 houtig ruigte grasland

20

21 Verschil met ander beheer 40 tot 50% blijft ongemaaid per sinuscyclus (nectaraanbod - ontwikkelingscyclus)

22 Verschil met ander beheer 40 tot 50% blijft ongemaaid per sinuscyclus (nectaraanbod - ontwikkelingscyclus!). Periode van maaien (niet afhankelijk van derden/klassiek beheer). Variatie in vegetatie! variatie in fauna? Beheer op micro-niveau. Continu micro-klimaat.

23 Verschil met ander beheer

24 Verschil met ander beheer 40 tot 50% blijft ongemaaid per sinuscyclus (nectaraanbod - ontwikkelingscyclus!). Periode van maaien (niet afhankelijk van derden/klassiek beheer). Variatie in vegetatie! variatie in fauna? Beheer op micro-niveau. Continu micro-klimaat. Natuurlijk beheer geen enkel recht lijntje. Randeffect is 3 keer langer.

25 Monitoring/resultaten 2017 interreg. project om sinusbeheer te onderzoeken tussen Vlaanderen/Frankrijk. Niet verkozen (geen relatie met Frankrijk), politieke beslissingen. Eigen data (niet volgens protocol) indicatief!

26 Voorbeeld: de Moortels Dotterbloemgrasland nat grasland, plas dras in de winter, droog in zomer. Hooilanden dus hooilandbeheer (gras). Opvolgen typische graslandvlinders. Voorjaar Groot dikkopje. Zomer Bruin zandoogje.

27 de Moortels

28 Groot dikkopje

29 Bruin zandoogje

30 Gaat sinusbeheer soorten behoeden van uitsterven? Sinusbeheer betekent anders omgaan met je gebied faunabeheer/hooilandbeheer.

31 Gaat sinusbeheer soorten behoeden van uitsterven? Sinusbeheer betekent anders omgaan met je gebied faunabeheer/hooilandbeheer. Sinusbeheer is ontstaan uit het idee van isolatie in een verstedelijkte en intensief agrarisch landschap anders omgaan met dat idee! Het landschap bestaat niet meer uit gemeenschappen van weleer, geen mozaïeklandschappen. Effect zou kunnen uitgetest worden door een soort te introduceren die niet voorkomt in je gebied.

32 Besluit: Wat is sinusbeheer? Altijd insnijden op het vorige maaipatroon. Variatie in vegetatie variatie in fauna variatie in tijd 3-dimentioneel beheren! Je combineert een botanisch verschralingsbeheer - gericht op de soortenrijkdom in bloemen - met een faunabeheer, gericht op het creëren van een habitat voor insecten.

33 Dank u voor de aandacht

Zorgen om insecten. Insecten. Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten

Zorgen om insecten. Insecten. Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten Sinusbeheer Meanderend maaien voor insecten Alle kranten + tv kopten Zorgen om insecten Anthonie Stip anthonie.stip@vlinderstichting.nl Sinusbeheer meanderend Heeze maaien voor 31 insecten augustus Heeze

Nadere informatie

Sinusbeheer: maaibeheer op maat van dagvlinders en insecten

Sinusbeheer: maaibeheer op maat van dagvlinders en insecten Persoonlijk onderzoek 2015-2 Sinusbeheer: maaibeheer op maat van dagvlinders en insecten Door Jurgen Couckuyt, Singeldreef 42, 9160 Lokeren, België. couckuyt.jurgen@telenet.be Met medewerking van: Sylvain

Nadere informatie

Bermenplan Assen. Definitief

Bermenplan Assen. Definitief Definitief Opdrachtgever: Opdrachtgever: Gemeente Assen Gemeente Mevrouw Assen ing. M. van Lommel Mevrouw M. Postbus van Lommel 30018 Noordersingel 940033 RA Assen 9401 JW T Assen 0592-366911 F 0592-366595

Nadere informatie

Ecologisch bermbeheer

Ecologisch bermbeheer Ecologisch bermbeheer Bermbeheer -Onderhoud bomen en struiken snoeien, scheren, afzetten -Onderhoud grassen en kruidachtig gewas maaien, grazen -Onderhoud bodem plaggen, herstel na werkzaamheden ondergronds

Nadere informatie

natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN

natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN indeling inleiding: voorstelling a geschiedenis van het natuurbeheer b - biotopen en soorten en hun beheer pauze c - beheer richt zich op de omgeving d - natuurbeheer

Nadere informatie

Hooge Nesse PolderVeerplaat

Hooge Nesse PolderVeerplaat Natuur en Landschap Zwijndrechtse Waard Hooge Nesse PolderVeerplaat Samenstelling Ron Stevense Bijlage beheer Stichting Natuur & Landschap Zwijndrechtse Waard Werkgroep Flora en Fauna Zwijndrechtse Waard

Nadere informatie

Bijen en Landschapsbeheer

Bijen en Landschapsbeheer Bijen en Landschapsbeheer Hoe maken we het landschap bijenvriendelijk Wat betekent dat voor de biodiversiteit en de kwaliteit van het landschap Een selectie van de mogelijkheden Arie Koster -- www.bijenhelpdesk.nl

Nadere informatie

foto inzet: Staf de Roover

foto inzet: Staf de Roover foto inzet: Staf de Roover 1 2 3 4 Het woord grasland doet veronderstellen dat grassen het grootste aandeel van de vegetatie moeten vormen. Veelal is dit zo, maar er zijn graslanden waarin andere dan grassen

Nadere informatie

Verslag Solabio Dijkendag Assenede (B) 24 juni 2011

Verslag Solabio Dijkendag Assenede (B) 24 juni 2011 Verslag Solabio Dijkendag Assenede (B) 24 juni 2011 Deze dijkendag werd georganiseerd door de Provinciale Landbouwkamer Oost Vlaanderen en Stichting Landschapsbeheer Zeeland in het kader van het project

Nadere informatie

Veldbezoeken Het gebied is op 16 juli 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Hendrik Baas (gemeente Zoetermeer).

Veldbezoeken Het gebied is op 16 juli 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Hendrik Baas (gemeente Zoetermeer). Bijenvraagbaak casus 1: Zoetermeer Westerpark Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) & Robbert Snep (Alterra) 6 oktober 2014 Vraagsteller: Hendrik Baas (Gemeente Zoetermeer) Gebied: Zoetermeer, Westerpark,

Nadere informatie

DAGVLINDERS ABTWOUDSE BOS 2012 VLINDERMONITOR

DAGVLINDERS ABTWOUDSE BOS 2012 VLINDERMONITOR DAGVLINDERS ABTWOUDSE BOS 2012 VLINDERMONITOR KNNV afdeling Delfland 1 Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT email: afdelingdelfland@knnv.nl

Nadere informatie

Dagpauwoog Hoe ziet hij eruit? Wanneer vliegt hij? Waar kun je hem vinden? Waar leven de rupsen? Atalanta

Dagpauwoog Hoe ziet hij eruit? Wanneer vliegt hij? Waar kun je hem vinden? Waar leven de rupsen? Atalanta Je hebt vast wel eens een vlinder gezien. Maar heb een vlinder wel eens goed bekeken? Weet je welke planten een rups lekker vindt? En weet je het verschil tussen dagvlinders en nachtvlinders? De vlinders

Nadere informatie

Ontwikkeling en beheer van natuurgraslanden in Utrecht: Kruiden- en faunarijk grasland

Ontwikkeling en beheer van natuurgraslanden in Utrecht: Kruiden- en faunarijk grasland Provincie Utrecht, afdeling FLO, team NEL, 5 februari 2015 is het basis-natuurgrasland. Het kan overal voorkomen op alle grondsoorten en bij alle grondwaterstanden, maar ziet er dan wel steeds anders uit.

Nadere informatie

Ecologische bij-structuur: het beheer

Ecologische bij-structuur: het beheer Ecologische bij-structuur: het beheer Bijvriendelijk beheer = ecologisch beheer Verschralingsbeheer Aanleg Beheer gras en kruidachtige vegetatie Beheer ruigtekruiden Beheer houtachtige vegetatie Beheer

Nadere informatie

Particulier Natuurbeheer bloemrijk grasland in Groot Mijdrecht Noord-Oost

Particulier Natuurbeheer bloemrijk grasland in Groot Mijdrecht Noord-Oost Particulier Natuurbeheer bloemrijk grasland in Groot Mijdrecht Noord-Oost De laatste jaren heeft de provincie in Groot Mijdrecht Noord-Oost gronden aangekocht voor de ontwikkeling van natuur. Natuurmonumenten

Nadere informatie

Herstel van hellingschraallanden

Herstel van hellingschraallanden Herstel van hellingschraallanden Verslag veldwerkplaats Heuvelland Gulpen, 30 september 2009 Inleiders: Nina Smits (Alterra), Toos van Noordwijk (Stichting Bargerveen) en Patrick Kloet (Staatsbosbeheer)

Nadere informatie

Provincie Zeeland. Zeeuwse bermen steeds bonter

Provincie Zeeland. Zeeuwse bermen steeds bonter Provincie Zeeland Zeeuwse bermen steeds bonter Een ecologisch beheerde berm ziet er aantrekkelijk uit. Vooral wandelaars en fietsers genieten daarvan. Het is u vast wel eens opgevallen in het voorjaar

Nadere informatie

Opzet. Streefbeelden Graslanden. Fasen van ontwikkeling. Hooilanden. Tussenfase 0: Raaigras-weide KNNV afdeling Delfland. Tussenfase 1: Grassen-mix

Opzet. Streefbeelden Graslanden. Fasen van ontwikkeling. Hooilanden. Tussenfase 0: Raaigras-weide KNNV afdeling Delfland. Tussenfase 1: Grassen-mix Opzet Streefbeelden Graslanden Wat is de doelstelling; Wat willen we er mee? Hooilanden Fasen van ontwikkeling Botanisch waardevolle graslanden De dominantfase als bottleneck Doelstelling bloemrijk: verschralen

Nadere informatie

PLUK-JE-GELUK-TUIN Hooidonk

PLUK-JE-GELUK-TUIN Hooidonk PLUK-JE-GELUK-TUIN Hooidonk Voorlopig ontwerp Ecologische Inrichting Groene Ruimte Coxistraat 11-2800 Mechelen www.natuurpunt.be/groeneruimte Wim Dirckx 01 maart 2017 Lezing - beeldend en project BEELDEND

Nadere informatie

Witjes in Waasland Noord

Witjes in Waasland Noord Witjes in Waasland Noord 1 klein geaderd witje Sp 45mm 2 klein koolwitje Sp 50mm 3 groot koolwitje groter witje Vvl punt zwart, klein recht afgesneden Vvl punt zwart, klein niet recht afgesneden, kartels

Nadere informatie

Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen. Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis)

Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen. Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis) Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis) Variatie in bermen grazige berm op klei berm met heide berm met bomen Schrale berm

Nadere informatie

Bermbeheerplan voor een ecologisch waardevolle berm langs te Elingen

Bermbeheerplan voor een ecologisch waardevolle berm langs te Elingen Bermbeheerplan voor een ecologisch waardevolle berm langs te Elingen 1. Inleiding In het dichtbebouwde Vlaanderen zijn bermen overal te vinden. Meestal vervullen ze een vrij belangrijke ecologische rol,

Nadere informatie

Aanvullend natuuronderzoek TATA. tbv tijdelijke natuur

Aanvullend natuuronderzoek TATA. tbv tijdelijke natuur Aanvullend natuuronderzoek TATA tbv tijdelijke natuur 2017 Aanvullend natuuronderzoek TATA tbv tijdelijke natuur C. van den Tempel & V. Ronde 2017 Projectleider Afdeling Opdrachtgever Financiering Foto

Nadere informatie

BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP

BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP INTRODUCTIE Biodiversiteit: Biodiversiteit of biologische diversiteit is een graad van verscheidenheid aan levensvormen binnen een gegeven ecosysteem, bioom of een gehele planeet.

Nadere informatie

Landelijk meetnet vlinders

Landelijk meetnet vlinders Landelijk meetnet vlinders Maart 2019 Beste teller, De winter loopt op zijn einde en we hebben in februari zelfs alweer vlinders kunnen zien. In deze nieuwsbrief een korte vooruitblik op het komende telseizoen.

Nadere informatie

NATTE ECO ZONE SCHUYTGRAAF BEELDENBOEK

NATTE ECO ZONE SCHUYTGRAAF BEELDENBOEK NATTE ECO ZONE SCHUYTGRAAF BEELDENBOEK NATTE ECOZONE SCHUYTGRAAF Inleiding 3 Ontwerp 5 Water 7 Randen en oevers 9 Eilanden 13 Verbindingen 17 Gebruik 21 Beplanting 25 I n h o u d NATTE ECOZONE SCHUYTGRAAF

Nadere informatie

Betaalbaar Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven. Frank Verhagen Beheerder natuurlijke gebieden

Betaalbaar Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven. Frank Verhagen Beheerder natuurlijke gebieden Betaalbaar Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven Frank Verhagen Beheerder natuurlijke gebieden Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven: Maaibeheer stedelijk gebied en wegbermen Maaibeheer natuurterreinen Bosbeheer/

Nadere informatie

Dit beheerplan van Stichting Het Utrechts Landschap werd in 2010 opgesteld. Uit dit beheerplandat vier natuurgebieden omvat - zijn de maatregelen

Dit beheerplan van Stichting Het Utrechts Landschap werd in 2010 opgesteld. Uit dit beheerplandat vier natuurgebieden omvat - zijn de maatregelen Dit beheerplan van Stichting Het Utrechts Landschap werd in 2010 opgesteld. Uit dit beheerplandat vier natuurgebieden omvat - zijn de maatregelen m.b.t. De Kievit in Harmelen gelicht. p. 9 Waterhuishouding

Nadere informatie

Waarnemingen dagvlinders in Waasland-Noord in 2016

Waarnemingen dagvlinders in Waasland-Noord in 2016 Waarnemingen dagvlinders in Waasland-Noord in 2016 Koevinkje en Bruin Zandoogje foto Marc Gevers @ Steengelaag Waarnemingen dagvlinders in Waasland-Noord in 2016 waarnemingen.be 2016: 3383 waarnemingen

Nadere informatie

Inventarisatie van ecologische waarden van het agrarisch natuurbeheer in Zeeland juni 2014

Inventarisatie van ecologische waarden van het agrarisch natuurbeheer in Zeeland juni 2014 Inventarisatie van ecologische waarden van het agrarisch natuurbeheer in Zeeland juni 2014 Stichting Landschapsbeheer Zeeland Lucien Calle Sandra Dobbelaar Alex Wieland 15 juli 2014 1 Inhoud Inleiding...

Nadere informatie

Drasland. Groot Wilnis-Vinkeveen

Drasland. Groot Wilnis-Vinkeveen Groot Wilnis-Vinkeveen Drasland in de Zouweboezem, provincie Zuid-Holland Bron: provincie Utrecht Drasland Drasland is niet bemest kruidenrijk hooiland dat maximaal 30 cm boven het oppervlaktewaterpeil

Nadere informatie

Argusvlinder Lasiommata megera

Argusvlinder Lasiommata megera Argusvlinder Lasiommata megera Angelique Belfroid Mijn eerste ervaring met de Argusvlinder was een aantal jaren geleden in de Vlietepolder op Noord-Beveland. Terwijl ik over de onverharde weg liep, vlogen

Nadere informatie

Bloemrijke bermen in Leiderdorp. behoort bij Speerpuntproject 1 Ecologische verbindingszones uit het Groenstructuurplan

Bloemrijke bermen in Leiderdorp. behoort bij Speerpuntproject 1 Ecologische verbindingszones uit het Groenstructuurplan Bloemrijke bermen in Leiderdorp behoort bij Speerpuntproject 1 Ecologische verbindingszones uit het Groenstructuurplan Opgesteld door: I. van der Wiel Afdeling: Beleid Datum: 25 augustus 2011 Inleiding

Nadere informatie

BEEKDALHERSTEL & VERWEVEN MENS EN NATUUR

BEEKDALHERSTEL & VERWEVEN MENS EN NATUUR BEEKDALHERSTEL & VERWEVEN MENS EN NATUUR vastgoedconcep- INHOUD 1. INLEIDING 2. HUIDIGE SITUATIE 3. ONTWIKKELING BEEKDAL 4. LANDSCHAP 5. MENS EN NATUUR 6. GEBOUW 7. DUURZAAM vastgoedconcep- BEEKDALHERSTEL

Nadere informatie

INVENTARISATIE DAGVLINDERS AWZI 2012

INVENTARISATIE DAGVLINDERS AWZI 2012 INVENTARISATIE DAGVLINDERS AWZI 2012 Sint-jacobsvlinder KNNV afdeling Delfland 1 Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT email: afdelingdelfland@knnv.nl

Nadere informatie

Wat valt er te kiezen?

Wat valt er te kiezen? Marijn Nijssen Effecten van duinbegrazing op faunadiversiteit Begrazing Wat valt er te kiezen? Effecten van duinbegrazing op faunadiversiteit Wat valt er te kiezen? Marijn Nijssen Bart Wouters Herman van

Nadere informatie

Beleid Natuurvriendelijk maaien gestart in 2015.

Beleid Natuurvriendelijk maaien gestart in 2015. Beleid Natuurvriendelijk maaien gestart in 2015. Natuurvriendelijk maaien is in 2015 opgestart en heeft zich steeds verder ontwikkeld. Het heeft geresulteerd in het onderstaande maaiplan dat in het voorjaar

Nadere informatie

Creëren kruidenrijkgrasland

Creëren kruidenrijkgrasland Creëren kruidenrijkgrasland Nick van Eekeren Jan de Wit Projecten: Winst en Weidevogels, Koeien & Kruiden Partners: Van Hall Larenstein, VIC, PPP-Agro Kruidenrijk grasland op boerenland Vroeger extensieve

Nadere informatie

VERSLAG DAGVLINDERS ABTSWOUDSE BOS VLINDERROUTE boomblauwtje

VERSLAG DAGVLINDERS ABTSWOUDSE BOS VLINDERROUTE boomblauwtje VERSLAG DAGVLINDERS ABTSWOUDSE BOS VLINDERROUTE 2015 boomblauwtje Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland

Nadere informatie

EemlandE. Weidevogelland

EemlandE. Weidevogelland EemlandE Weidevogelland Completering Natuurgebied 2001 1 Samen het verschil maken Robuust Uitgifte Gronden NM u Onder voorwaarden u Aan lokale agrariërs u Deelname agrarisch natuurbeheer op bedrijf u Op

Nadere informatie

Pilootproject: index dagvlinders gebaseerd op monitoring van dagvlinders in een tuin versus opportunistische gegevensverzameling in de omgeving

Pilootproject: index dagvlinders gebaseerd op monitoring van dagvlinders in een tuin versus opportunistische gegevensverzameling in de omgeving Persoonlijk onderzoek 216-4 Pilootproject: index dagvlinders gebaseerd op monitoring van dagvlinders in een tuin versus opportunistische gegevensverzameling in de omgeving Door Sylvain Cuvelier, Diamantstraat

Nadere informatie

Bijvriendelijke graslanden/dijken en bermen. Beheer en inrichting en kosten

Bijvriendelijke graslanden/dijken en bermen. Beheer en inrichting en kosten Bijvriendelijke graslanden/dijken en bermen Beheer en inrichting en kosten Tiel, 29 juni 2018 Joop Spijker Joop Spijker Wageningen Environmental Research (Alterra) Senior-onderzoeker beheer bos, natuur

Nadere informatie

Bijlage 2 Landschapsleeskaart en memo

Bijlage 2 Landschapsleeskaart en memo Bijlage 2 Landschapsleeskaart en memo Landschapsleeskaart Verticale samenhang = de uitdrukking van de ondergrond (bodem, water, reliëf) in het landgebruik, de biotopen, de vegetatie etc. Hoe wordt het

Nadere informatie

Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop. Jeroen van Zuidam

Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop. Jeroen van Zuidam Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop Jeroen van Zuidam zuidam@floron.nl Grote modderkruiper Moeras en verlandingswateren Proces van verlanding belangrijk Isolatie Zuurstoftolerant

Nadere informatie

Oevers 2x maaien Oever 2

Oevers 2x maaien Oever 2 Oevers 2x maaien Oever 2 De vegetatie is rijk aan diverse soorten kruiden, zoals kattenstaart, grote waterweegbree en zwanebloem en behoort tot het Watertorkruidverbond (Oenanthion aquaticae). De vegetatie

Nadere informatie

Grasland en Heide. Hoofdstuk 2.2 en 2.4

Grasland en Heide. Hoofdstuk 2.2 en 2.4 Grasland en Heide Hoofdstuk 2.2 en 2.4 Planning Grasland Voedselweb opdracht Heide Voedselweb opdracht Grasland Grasland is een gebied van enige omvang met een vegetatie die gedomineerd wordt door grassen

Nadere informatie

Voorstel advies: Groenbeheer in agrarisch gebied

Voorstel advies: Groenbeheer in agrarisch gebied Voorstel advies: Groenbeheer in agrarisch gebied Inleiding In de 21 ste eeuw wordt onze samenleving voor een grote uitdaging geplaatst nl. het aanpassen van onze levensstijl: het leren leven met de onze

Nadere informatie

Bij-vriendelijk Beheer

Bij-vriendelijk Beheer Bij-vriendelijk Beheer Sabine van Rooij en Anjo de Jong, Wageningen Environmental Research 13 november 2018, Klantendag Benchmark Gemeentelijk Groen Waarom? Voor welke soorten? Bijen o 358 soorten in Nederland:

Nadere informatie

ALGEMENE AANWIJZINGEN VOOR DE AANLEG VAN EEN BLOEMENWEIDE

ALGEMENE AANWIJZINGEN VOOR DE AANLEG VAN EEN BLOEMENWEIDE Het beste kan met de hand gezaaid worden. ALGEMENE AANWIJZINGEN VOOR DE AANLEG VAN EEN BLOEMENWEIDE Een goede voorbereiding is belangrijk voor een succesvolle bloemenweide. In onze catalogus & handleiding

Nadere informatie

Voorwoord. We zijn ervan overtuigd dat iedereen die het vlinderleerpad volgt veel zal bijleren en zal kunnen genieten van een prachtig stukje Lokeren.

Voorwoord. We zijn ervan overtuigd dat iedereen die het vlinderleerpad volgt veel zal bijleren en zal kunnen genieten van een prachtig stukje Lokeren. Vlinderleerpad Voorwoord De zomer is één en al uitbundigheid! Bomen, struiken, bloemen, gewassen, laten zich van hun aantrekkelijkste kant zien. Met hun fantastische kleurenpracht en hun zoete geuren

Nadere informatie

Notitie Verlagen maaifrequentie bermen 2013

Notitie Verlagen maaifrequentie bermen 2013 Notitie Verlagen maaifrequentie bermen 2013 Inleiding. Met de vaststelling van de Perspectiefnota 2013-2016 (PPN) heeft de gemeenteraad ingestemd met het voorstel (TBB 3.6.8 Voorstel 7) om voor het deel

Nadere informatie

Bij-vriendelijke natuurvriendelijke oevers

Bij-vriendelijke natuurvriendelijke oevers Bij-vriendelijke natuurvriendelijke oevers Bijeenkomst UvW bij Waterschap Rivierenland in Tiel Vrijdag 29 juni 2018, Fabrice Ottburg Wageningen Environmental Research Bosbandzweefvlieg (Syrphus torvus)

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Lupatini, Manoeli Title: Microbial communities in Pampa soils : impact of land-use

Nadere informatie

DAGVLINDERS ABTSWOUDSE BOS 2015 VLINDERMONITOR-VLINDERBIOTOOP. dagpauwoog

DAGVLINDERS ABTSWOUDSE BOS 2015 VLINDERMONITOR-VLINDERBIOTOOP. dagpauwoog DAGVLINDERS ABTSWOUDSE BOS 2015 VLINDERMONITOR-VLINDERBIOTOOP dagpauwoog Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland

Nadere informatie

Een leefgebied voor de rugstreeppad

Een leefgebied voor de rugstreeppad Een leefgebied voor de rugstreeppad Landschapsbeheer Flevoland 1 De rugstreeppad in de Noordoostpolder Op zwoele avonden klinkt in het Noordoostpolder vanuit poelen en sloten de luidruchtige roep van de

Nadere informatie

Vogelvriendelijk Golfbaanbeheer

Vogelvriendelijk Golfbaanbeheer Vogelvriendelijk Golfbaanbeheer Informatiebord Golfbaan Princenbosch NGF Afdeling Duurzaam beheer & Agronomie hoofdpunten vogelvriendelijk golfbaanbeheer. 1. Ecologisch bewustzijn: alles heeft met elkaar

Nadere informatie

Greppel plas dras op Texel. Resultaten van een driejarig experiment

Greppel plas dras op Texel. Resultaten van een driejarig experiment Greppel plas dras op Texel Resultaten van een driejarig experiment ANLV De Lieuw Texel Siebold van Breukelen September 2015 ANLV De Lieuw Texel - Ottersaat 5-1792 CC Oudeschild - tel 0222 314072 -E mail

Nadere informatie

AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE BOOMKIKKER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP

AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE BOOMKIKKER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE BOOMKIKKER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP 1 2 BOOMKIKKER De Achterhoek is voor de boomkikker momenteel het belangrijkste gebied in Nederland. In de jaren 80 van de

Nadere informatie

grazers helpen de natuur.

grazers helpen de natuur. grazers helpen de natuur. Begrazing vroeger en nu Lang geleden kwamen in Vlaanderen allerlei soorten grazers voor: mammoeten, wisenten, oerrunderen, elanden... Die grazers zorgden ervoor dat Vlaanderen

Nadere informatie

BRIEFADVIES. van 22 maart 2012. over de erkenningsaanvraag van het natuurreservaat Kleine Netevallei te Lier, Nijlen, Ranst en Zandhoven (Antwerpen)

BRIEFADVIES. van 22 maart 2012. over de erkenningsaanvraag van het natuurreservaat Kleine Netevallei te Lier, Nijlen, Ranst en Zandhoven (Antwerpen) BRIEFADVIES van 22 maart 2012 over de erkenningsaanvraag van het natuurreservaat Kleine Netevallei te Lier, Nijlen, Ranst en Zandhoven (Antwerpen) 12 22 uw referentie onze referentie Mevrouw Marleen Evenepoel

Nadere informatie

Beste Randy, Bedankt voor de medewerking. Met vriendelijke groet, Danny Eijsackers.

Beste Randy, Bedankt voor de medewerking. Met vriendelijke groet, Danny Eijsackers. Van: Danny Eijsackers [mailto:d.eijsackers@milieufederatie.nl] Verzonden: woensdag 10 mei 2017 14:58 Aan: Statengriffie Onderwerp: Bijeenkomst boerenlandvogels Beste Randy, Hierbij stuur ik je 2 documenten

Nadere informatie

Eindrapportage Slootkwaliteitsplan in de Braakpolder bij Kolhorn

Eindrapportage Slootkwaliteitsplan in de Braakpolder bij Kolhorn Eindrapportage Slootkwaliteitsplan in de Braakpolder bij Kolhorn Juni 2013 Foto s: Frode Numan, Paulien de Gaaij, Pieke Molenaar, Oda Bögels 1 INHOUD Pilot Slootkwaliteitsplan in de Braakpolder... - 3

Nadere informatie

Quikscan bermen, analyse knelpunten en kansen voor beheer vegetatie en entomofauna. Maarten Jacobs

Quikscan bermen, analyse knelpunten en kansen voor beheer vegetatie en entomofauna. Maarten Jacobs Quikscan bermen, analyse knelpunten en kansen voor beheer vegetatie en entomofauna Maarten Jacobs Vegetatie - Algemeen Vegetatie zegt iets over standplaatscondities Nutriënten Type bodem Buffercapaciteit

Nadere informatie

Dagvlinders vouwen in rust hun vleugels verticaal, recht boven hun lijf samen (met één uitzondering: de dikkopjes).

Dagvlinders vouwen in rust hun vleugels verticaal, recht boven hun lijf samen (met één uitzondering: de dikkopjes). 1 Vlinders herkennen Er zijn veel meer nachtvlinders dan dagvlinders; in Nederland leven 53 soorten dagvlinders en zo n 2000 soorten nachtvlinders. Nachtvlinders zie je echter veel minder omdat veel soorten

Nadere informatie

Waarom Ecologisch Bermbeheer?

Waarom Ecologisch Bermbeheer? Bijeenkomst 1 21 maart 2019 Waarom Ecologisch Bermbeheer? Stichting Landschapsbeheer Gelderland Bijzondere bermbewoners in Gelderland. Onlangs verschenen rapportage van provincie Gelderland: Introductie

Nadere informatie

Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries,

Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries, Zijn effecten van begrazing te voorspellen? Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries, Ingo Jansen,

Nadere informatie

Het beheer van de aangelegde habitats na het Life-AMBITION project.

Het beheer van de aangelegde habitats na het Life-AMBITION project. Het beheer van de aangelegde habitats na het Life-AMBITION project. In dit document is vastgelegd op welke wijze het vervolgbeheer zal plaatsvinden door de terreinbeherende organisaties op de 14 projectlocaties.

Nadere informatie

Insectenvriendelijk graslandbeheer. in Midden-Friesland

Insectenvriendelijk graslandbeheer. in Midden-Friesland Insectenvriendelijk graslandbeheer in Midden-Friesland 1 Waarom deze brochure Er zijn steeds minder insecten. Dat is zorgwekkend, want insecten zijn belangrijk voor de bestuiving van onze voedselgewassen

Nadere informatie

Veldwerkplaats Kwartelkoning 20 juni 2017, Zwolle Ecologie van - en maatregelen voor- de Kwartelkoning

Veldwerkplaats Kwartelkoning 20 juni 2017, Zwolle Ecologie van - en maatregelen voor- de Kwartelkoning Veldwerkplaats Kwartelkoning 20 juni 2017, Zwolle Ecologie van - en maatregelen voor- de Kwartelkoning Kees Koffijberg & Jan Schoppers (Sovon Vogelonderzoek Nederland) VWP Kwartelkoning 20 jun. 2017 2/22

Nadere informatie

Landschappelijke inpassing Kruisweg 44, Herkenbosch

Landschappelijke inpassing Kruisweg 44, Herkenbosch Landschappelijke inpassing Kruisweg 44, Herkenbosch Aanleiding en ligging plangebied Dhr. van de Venne heeft aan de Hammerstraat enkele boogkassen liggen. Deze liggen er al 10 jaar en dienen te worden

Nadere informatie

Bij-scholing voor de groenprofessional. Titel presentatie. subtitel

Bij-scholing voor de groenprofessional. Titel presentatie. subtitel Bij-scholing voor de groenprofessional Titel presentatie subtitel Structureel vergroten van het voedselaanbod en de nestgelegenheid voor wilde bijen in Nederland. Initiatiefnemers Project- & campagnepartners

Nadere informatie

Advies Oranje zandoogje gemeente Emmen. December 2018

Advies Oranje zandoogje gemeente Emmen. December 2018 Advies Oranje zandoogje gemeente Emmen December 2018 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding. blz. 3 2. Huidige situatie Oranje zandoogje.. blz. 4 3. Voorwaarden leefgebied Oranje zandoogje. blz. 6 4. Adviezen met

Nadere informatie

Dag bloemen dag vlinders!

Dag bloemen dag vlinders! Dag bloemen dag vlinders! Wie je ook spreekt, kenner of leek, iedereen weet te vertellen dat er vroeger zoveel meer vlinders gezien werden. De achteruitgang is voor een belangrijk deel te wijten aan de

Nadere informatie

Weidevogels Lopikerwaard

Weidevogels Lopikerwaard Weidevogels Lopikerwaard Leo Kramer en Arjan van Duijvenboden Weidevogelbescherming is moeilijk. Weidevogels zijn divers, slecht te sturen, niet op te sluiten in reservaten en ze broeden ook nog eens in

Nadere informatie

Onderdeel B. Bijlage 3: Agrarisch natuurbeheer. Onderdeel A: Agrarisch natuurtype en bijbehorend agrarische beheertypen:

Onderdeel B. Bijlage 3: Agrarisch natuurbeheer. Onderdeel A: Agrarisch natuurtype en bijbehorend agrarische beheertypen: Bijlage 3: Agrarisch natuurbeheer Onderdeel A: Agrarisch natuurtype en bijbehorend agrarische beheertypen: Agrarisch natuurtype Agrarisch beheertype A01 Agrarische Faunagebieden A01.03 Ganzenfourageergebied

Nadere informatie

Rapportage natuurbeheer. Weidevogels. Stichting Agrarische Bedrijven Spaarnwoude (SAS) Melkveebedrijf de Ettingen Zoogkoeienbedrijf de Koningshoeve

Rapportage natuurbeheer. Weidevogels. Stichting Agrarische Bedrijven Spaarnwoude (SAS) Melkveebedrijf de Ettingen Zoogkoeienbedrijf de Koningshoeve Rapportage natuurbeheer Weidevogels Stichting Agrarische Bedrijven Spaarnwoude (SAS) Melkveebedrijf de Ettingen Zoogkoeienbedrijf de Koningshoeve 2016 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Weidevogels... 5 2.a.

Nadere informatie

Beheeradvies zilveren maan Kaleweg

Beheeradvies zilveren maan Kaleweg Beheeradvies zilveren maan Kaleweg Beheeradvies zilveren maan Kaleweg 2 De Vlinderstichting 2018 / Beheeradvies zilveren maan Kaleweg Beheeradvies zilveren maan Kaleweg Tekst Anthonie Stip Rapportnummer

Nadere informatie

Vrijwilligers Project Dagvlinders Durme- en

Vrijwilligers Project Dagvlinders Durme- en B e h o u d S t u d i e B e h e e r E d u c a t i e A c t u e e l K a l e n d e r Vrijwilligers Project Dagvlinders Durme- en Jurgen Couckuyt Ook al zoek je veel in eigen streek, soms is het aangeraden

Nadere informatie

1. Grasland met rustperiode

1. Grasland met rustperiode 1. Grasland met rustperiode Er wordt een rustperiode in acht genomen van datum x tot datum y (zie beschreven onder pakketten) In de rustperiode vinden in de beheereenheid geen bewerkingen plaats Pakket

Nadere informatie

COPYRIGHT. l Habitat verbeterende maatregelen voor aquatische. 02 juli Regiohoofd Veenweiden, Zuid-Hollands Landschap

COPYRIGHT. l Habitat verbeterende maatregelen voor aquatische. 02 juli Regiohoofd Veenweiden, Zuid-Hollands Landschap Veldwerkplaats: l Habitat verbeterende maatregelen voor aquatische fauna in poldergebieden 02 juli 2009 Rudi Terlouw, Regiohoofd Veenweiden, Zuid-Hollands Landschap KRIMPENERWAARD Veenweidepolder van

Nadere informatie

Een soortgroepbrede blik op het beheer van Limburgse mergelgroeves. Namens de natuur uw gastheer

Een soortgroepbrede blik op het beheer van Limburgse mergelgroeves. Namens de natuur uw gastheer Een soortgroepbrede blik op het beheer van Limburgse mergelgroeves Carlo van Seggelen Districtsbeheerder Zuid-Limburg Stichting het Limburgs Landschap Symposium 31 oktober 2013 De theorie Systeembeheer

Nadere informatie

I september Geachte heer/mevrouw, ln deze brief informeren wij u over een aantal zaken binnen het project Groot Mijdrecht Noord-Oost.

I september Geachte heer/mevrouw, ln deze brief informeren wij u over een aantal zaken binnen het project Groot Mijdrecht Noord-Oost. Aan de bewoners, grondeigenaren en pachters in Groot Mijdrecht Noord-Oost DATUM NUMMER UW BRIEF VAN UW NUMMER BIJLAGE I september 2015 81 61 9609 Flyer Particulier Natuurbeheer TEAM REFERENTIE DOORKIESNUMMER

Nadere informatie

Dagvlinders in t Gooi 2008 t/m 2013

Dagvlinders in t Gooi 2008 t/m 2013 Dagvlinders in t Gooi 2008 t/m 2013 Rapportage van tellingen op monitorroutes Samengesteld door Pascal Huybers Inhoudsopgave 1. Route overzicht en bezoeken... 2 2. Het weer in 2013... 4 3. Tellingen 2013

Nadere informatie

Natuurontwikkeling en kwaliteitsinvestering landschap

Natuurontwikkeling en kwaliteitsinvestering landschap Natuurontwikkeling en kwaliteitsinvestering landschap ONTWIKKELING NATUURZONE SPORTPARK ELSKENS OOSTERHOUT DATUM: augustus 2014, Landschapsplan en kwaliteitsinvestering Landschap kenmerk: ontwerp-bestemmingsplan

Nadere informatie

Gemeentelijk bermbeheer

Gemeentelijk bermbeheer Gemeentelijk bermbeheer 2008 2011 Uitdieping i.k.v. Graskracht Anja Delief PHL Bio-Research Situering Werkwijze Resultaten Gemaaide oppervlaktes Maaiselproductie Vegetatietypering Biogasopbrengst Inhoud

Nadere informatie

NIEUWE VORMEN IN HET LANDSCHAP Kunst uit Natuur PÉ OKX EN COR TEN HAAF

NIEUWE VORMEN IN HET LANDSCHAP Kunst uit Natuur PÉ OKX EN COR TEN HAAF NIEUWE VORMEN IN HET LANDSCHAP Kunst uit Natuur INLEIDING Kunst uit Natuur is een samenwerkingsproject van ecoloog Cor ten Haaf en beeldend kunstenaar Pé Okx. In dit project willen zij de visuele vormen

Nadere informatie

De Vogelvriendelijke weken van Ekoplaza en Vogelbescherming

De Vogelvriendelijke weken van Ekoplaza en Vogelbescherming De Vogelvriendelijke weken van Ekoplaza en Vogelbescherming Concept criteria voor akkerbouw om de mate van Vogelvriendelijk boeren te bepalen De grondstoffenleverancier van het product is een agrarisch

Nadere informatie

DAGVLINDERS TALUD A VLINDERMONITOR

DAGVLINDERS TALUD A VLINDERMONITOR DAGVLINDERS TALUD A4 2012 VLINDERMONITOR zwartsprietdikkopje KNNV afdeling Delfland Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT Email: afdelingdelfland@knnv.nl

Nadere informatie

Beheren met oog voor Insecten. Michiel Wallis de Vries

Beheren met oog voor Insecten. Michiel Wallis de Vries Beheren met oog voor Insecten Michiel Wallis de Vries Groot en Klein bijten elkaar soms Thomas et al. (2004) Science 303, 1791-1796 Insecten vs. Planten bij Begrazing Insecten wetsbaarder voor begrazing

Nadere informatie

Jaarverslag 2009 Samenstelling: Henk Wagenaar

Jaarverslag 2009 Samenstelling: Henk Wagenaar Jaarverslag Samenstelling: Henk Wagenaar Dagvlinders in Zeeland Jaarverslag Vlinder en Libellenwerkgroep Zeeland Met medewerking van : Vlinderwerkgroep West Zeeuws-Vlaanderen ( w erkgroep van Natuurbeschermingsver.

Nadere informatie

Ontwikkeling Hollandse IJssel terreinen, Provincie Zuid-Holland 2012

Ontwikkeling Hollandse IJssel terreinen, Provincie Zuid-Holland 2012 Ontwikkeling Hollandse IJssel terreinen, Provincie Zuid-Holland 2012 R.J.S. Terlouw. bui-tegewoon, groenprojecten publicatie 2012-10. Ouderkerk aan den IJssel, 30 december 2012 Versie : Definitief. Auteur

Nadere informatie

Vlindermonitoring De Wieden. Natuurmonumenten November 2016

Vlindermonitoring De Wieden. Natuurmonumenten November 2016 16 Vlindermonitoring De Wieden Natuurmonumenten November 16 Inhoudsopgave Inleiding Dank aan de vrijwilligers en evaluatie 1 maaibeleid De vlinderroutes Waarnemingen 16, werkwijze Overzicht, totalen per

Nadere informatie

Inpassingsplan Kavel B (zuidelijke kavel) Leiweg VM aanleg 3000 m 2 natuur

Inpassingsplan Kavel B (zuidelijke kavel) Leiweg VM aanleg 3000 m 2 natuur Inpassingsplan Kavel B (zuidelijke kavel) Leiweg 16-8-2018 VM aanleg 3000 m 2 natuur Bij de aanleg en onderhoud van het stuk natuur achter de woonbestemming gelegen op de locatie Leiweg ongenummerd perceel

Nadere informatie

VIER MODELLEN. Bouwstenen. Een meer uitgebreide beschrijving van de bouwstenen en informatie over het beheer vindt u in de bijlage.

VIER MODELLEN. Bouwstenen. Een meer uitgebreide beschrijving van de bouwstenen en informatie over het beheer vindt u in de bijlage. 2 VIER MODELLEN In dit hoofdstuk beschrijven we vier verschillende inrichtingsmodellen: Kleinschalig landschap, Moeraszone, Nat kralensnoer en Droog kralensnoer. In extra informatiepagina s geven we aan

Nadere informatie

DAGVLINDERS TALUD A VLINDERMONITOR

DAGVLINDERS TALUD A VLINDERMONITOR DAGVLINDERS TALUD A4 2015 VLINDERMONITOR Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland twitter:

Nadere informatie

Het belang van kruidenrijk grasland voor de Grutto Grutto-onderzoek Rijksuniversiteit Groningen

Het belang van kruidenrijk grasland voor de Grutto Grutto-onderzoek Rijksuniversiteit Groningen Het belang van kruidenrijk grasland voor de Grutto Grutto-onderzoek Rijksuniversiteit Groningen Krijn Trimbos Projectleider weidevogelbeheer Landschap Noord Holland Langjarig Demografisch Onderzoek = Burgerlijke

Nadere informatie

Mitigatie en compensatieplan rugstreeppad

Mitigatie en compensatieplan rugstreeppad Mitigatie en compensatieplan rugstreeppad Mitigatie en compensatieplan rugstreeppad Auteur Opdrachtgever Projectnummer Ingen foto omslag T. Ursinus In den Eng Investment 11.148 december 2011 Voortplantingswater

Nadere informatie