Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving. Is luchtdicht beton ook vloeistofdicht?

Transcriptie

1 Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving rapport 99-5 Is luchtdicht beton ook vloeistofdicht?

2 Postbus AK Gouda Telefoon CUR Postbus AK Gouda Telefoon IS LUCHTDICHT BETON OOK VLOEISTOFDICHT? Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving Plan Bodembeschermende Voorzieningen

3 Dit rapport is onder de volgende trefwoorden opgenomen in het CUR-infobestand: beproevingsmethoden bodembeschermende voorzieningen capillaire absorptie herstelinrichtingen motorvoertuigen garages laboratoriumonderzoek milieu(-aspecten) milieubelastende stoffen relatie luchtdichtheid-vloeistofdichtheid veldonderzoek permeabiliteit beton Auteursrechten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de CUR. Het is toegestaan overeenkomstig artikel 15a Auteurswet 1912 gegevens uit deze uitgave te citeren in artikelen, scripties en boeken, mits de bron op duidelijke wijze wordt vermeld, alsmede de aanduiding van de maker, indien deze in de bron voorkomt. " CUR-rapport 99-5 'Is luchtdicht beton ook vloeistofdicht?' Stichting CUR. Gouda, mei Aansprakelijkheid De CUR en degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze uitgave. Nochtans moet de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat er toch fouten en onvolledigheden in deze uitgave voorkomen. Ieder gebruik van deze uitgave en gegevens daaruit is geheel voor eigen risico van de gebruiker, en de CUR sluit - mede ten behoeve van al degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt - iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze uitgave en de daarin opgenomen gegevens, tenzij de schade mocht voortvloeien uit opzet of grove schuld zijdens de CUR en/of degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt. ISBN

4 VOORWOORD De functie van bodembeschermende voorzieningen is het voorkomen van indringing van milieuverontreinigende stoffen in de bodem. Daartoe zal de voorziening vloeistofdicht moeten zijn. De vloeistofdichtheid van de voorziening wordt door middel van het uitvoeren van een introductiekeuring en periodieke herkeuringen regelmatig gecontroleerd. Voor de genoemde beoordeling van de vloeistofdichtheid worden momenteel destructieve onderzoekmethoden toegepast. Als de inspecteur op basis van zintuiglijke waarneming een lek vermoedt, wordt ter plaatse een kern geboord om de verdachte locatie nader te kunnen onderzoeken. De nadelen van destructief onderzoek hebben geleid tot het ontwikkelen en beproeven van nietdestructieve onderzoekmethoden. Momenteel wordt op experimentele basis een dergelijke methode toegepast bij de introductiekeuring van vloeistofdichte vloeren ter plaatse van brandstofverkooppunten. Door een vooraf aangebracht leidingstelsel wordt lucht onder de voorziening geperst, waardoor een overdruk ontstaat. Het vloeroppervlak wordt voor het creëren van een overdruk, voorzien van een water/zeepoplossing. Wanneer de voorziening niet luchtdicht is, ontstaan luchtbelletjes in de water/zeepoplossing. Als kan worden aangetoond dat de op deze wijze aangetoonde nietluchtdichtheid van een voorziening een betrouwbare indicator is voor het niet-vloeistofdicht zijn, kunnen inspecteurs van vloeistofdichte voorzieningen beschikken over een inspectiemethode die: - forse besparingen in tijd en geld oplevert; - de vloeistofdichtheid van de voorziening niet ondermijnt; - een betrouwbare uitspraak over de vloeistofdichtheid van de voorziening als geheel mogelijk maakt. In het kader van het Plan Bodembeschermende Voorzieningen (PBV) kreeg CUR/PBVonderzoekcommissie D 29. werkgroep 1 de taak om de bestaande kennis en inzichten over de relatie tussen luchtdichtheid en vloeistofdichtheid van betonnen bodembeschermende voorzieningen te inventariseren. De werkgroep concludeerde dat de beschikbare gegevens en theoretische overwegingen onvoldoende basis vormen voor de veronderstelling dat "luchtdicht" beton in alle gevallen eveneens "vloeistofdicht" beton is. Geadviseerd werd om op basis van de verkregen resultaten een vervolgonderzoek uit te voeren, zowel in het laboratorium als aan een praktijkobject. De resultaten van de inventarisatie, uitgevoerd door CUR/PBVonderzoekcommissie D 29, werkgroep 1 en de resultaten van het experimenteel onderzoek uitgevoerd door CUR/PBV-onderzoekcommissie D 42 zijn in dit rapport opgenomen. Dit CUR/PBV-rapport is tot stand gekomen in het kader van het Plan Bodembeschermende Voorzieningen (PBV) waarin CUR, Kiwa en NIBV samenwerken op het gebied van bodembeschermende voorzieningen. Het PBV sluit aan bij de vigerende regelgeving van de overheid en past in haar streven om bodemverontreiniging tegen te gaan. Dit CUR/PBV-rapport is opgesteld door CUR/PBV-onderzoekcommissie D 42 "Relatie luchtdicht vloeistofdicht van betonnen bodembeschermende voorzieningen". Op het moment van verschijnen van dit rapport was de samenstelling van de commissie als volgt:

5 ing. A. Barendregt, voorzitter D.J. Blonk B.C. de Exter van den Brink H.F.M. Haukes ing. J.M. Heus ing. G.M. de Jong ing. P.A. Ruardi ing. A.C. Veldhuizen dr.ir. G.J.L. van der Wegen ir. J.M.H.J. Smit, coördinator ir. J. de Nekker, mentor De Hoorn Nederhemert B.V. Recycling Nederland Holding B.V. Shell Nederland B.V. NIBV Milieutechniek ZVS Eemnes B.V. E.C.O. B.V. Ministerie van VROM Directie Bodem Kiwa N.V. Intron B.V. CUR CUR Het onderzoek werd uitgevoerd door de heer dr.ir. G.J.L. van der Wegen van Intron B.V. Het onderdeel met betrekking tot de inventarisatie van de bestaande kennis is opgesteld door CUR/PBV-onderzoekcommissie D 29, werkgroep 1 "Relatie luchtdicht vloeistofdicht". Degenen die in deze werkgroep zitting hadden en niet tevens in CUR/PBV-onderzoekcommissie D 42 zaten, waren: ing. J.A. Luitwieler J.G. Salomons ing. H.W. Corporaal VNC MAS CUR De CUR dankt allen voor de inzet en het enthousiasme waarmee zij in de afgelopen tijd hebben samengewerkt aan de realisatie van dit rapport. De CUR dankt de volgende bedrijven en instellingen die met hun financiële bijdrage dit onderzoek mogelijk hebben gemaakt: - Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer - Recycling Nederland Holding B.V. - Milieutechniek ZVS Eemnes B.V. - E.C.O. B.V. mei 1999 Het bestuur van de CUR

6 INHOUD SAMENVATTING 6 SUMMARY 7 1. INLEIDING Probleemstelling Beluchtingssysteem Doelstelling 8 2. INVENTARISATIE BESTAANDE KENNIS Theoretische overwegingen Poriënstructuur van beton Vloeistofindringing Luchtdoorlatendheid Literatuuronderzoek Praktij kgegevens Evaluatie Aanbevelingen EXPERIMENTEEL ONDERZOEK Opzet onderzoek Laboratoriumonderzoek Veldonderzoek Resultaten Laboratoriumonderzoek Veldonderzoek Evaluatie CONCLUSIES AANBEVELINGEN 22 BIJLAGE A MODELLERING CAPILLAIRE ABSORPTIE 23 BIJLAGE B PERMEATIE VAN LUCHT DOOR VOCHTIG BETON 25 BIJLAGE C RELATIE TUSSEN VLOEISTOFABSORPTIE EN LUCHTPERMEABILITEIT (LITERATUUR) 26 BIJLAGE D RELATIE PERMEABILITEIT EN WATER-CEMENTFACTOR 27 BIJLAGE E PROEFBESCHRIJVING LUCHTDICHTHEID 28 BIJLAGE F KORRELYERDELING TOESLAGMATERIAAL 30 BIJLAGE G RESULTATEN CAPILLAIRE ABSORPTIEPROEF 31 BIJLAGE H FOTO'S VELDMETING 32 LITERATUUR 34