Stichting Portaal. Toezichtskader. Vastgesteld door het bestuur: 16 december 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Stichting Portaal. Toezichtskader. Vastgesteld door het bestuur: 16 december 2013"

Transcriptie

1 Stichting Portaal Toezichtskader Vastgesteld door het bestuur: 16 december 2013 Goedgekeurd door de raad van commissarissen: 16 december 2013

2 Inhoudsopgave Inleiding... 4 I Naleving en handhaving van de code... 6 II Het bestuur... 7 II.1 Taak en werkwijze... 7 II.2 Rechtspositie en bezoldiging bestuur... 9 II.3 Tegenstrijdige belangen en nevenfuncties II.4 Samenstelling en deskundigheid II.5 Rol van de voorzitter van het bestuur II.6 Rol van de secretaris III Raad van Commissarissen III.1 Taak en werkwijze III.2 Onafhankelijkheid III.3 Deskundigheid en samenstelling III.4 Rol van de voorzitter van de raad van commissarissen III.5 Samenstelling en rol van twee kerncommissies van de raad van commissarissen III.6 Tegenstrijdige belangen III.7 Bezoldiging raad van commissarissen III.8 Vergaderingen en besluitvorming III.9 Informatievoorziening en externe verantwoording IV De audit van de financiële verslaggeving en de positie van de internecontrolfunctie en van de externe accountant IV.1 Financiële verslaggeving IV.2 Rol, benoeming, beloning en beoordeling van het functioneren van de externe accountant IV.3 Interne-controlefunctie IV.4 Relatie en communicatie van de externe accountant met de organen van de woningcorporatie V Maatschappelijke verantwoording en beleidsbeïnvloeding door belanghebbenden V V

3 Bijlage A Verbindingenstatuut Bijlage B Investeringsstatuut Bijlage C Treasury statuut Bijlage D Compliance reglement Bijlage E Integriteitscode Bijlage F Klokkenluidersregeling Bijlage G Statuten... 88

4 Inleiding Dit governancebouwwerk het Toezichtskader Portaal beschrijft en formaliseert de werkzaamheden en bevoegdheden van het bestuur en de raad van commissarissen van stichting Portaal zoals bedoeld in de artikelen 5 tot en met 19 van de statuten (2011) en de principes en uitwerkingen van goed bestuur en toezicht zoals weergegeven in de Governancecode Woningcorporaties (Aedes 2011). Governancecode In de Governancecode Woningcorporaties zijn regels en gedragingen van goed bestuur en toezicht vastgelegd. De in 2011 geactualiseerde governancecode is een instrument van zelfregulering dat als doel heeft goed ondernemingsbestuur bij woningcorporaties te realiseren. De keuze voor zelfregulering door middel van de code vloeit voort uit de gedachten dat de sector zelf het beste in staat is goed werkende gedragsregels op te stellen. Het bestuur en de raad van commissarissen onderschrijven de principes en uitgangspunten uit de governancecode. Daar waar wordt afgeweken van bepalingen uit de governancecode wordt dit beargumenteerd en verantwoord. Waar de governancecode en de aanvullende reglementen strijdig zijn met de statuten, zullen de laatste prevaleren. Waar de aanvullende reglementen strijdig zijn met het Nederlands recht, zal dit laatste prevaleren. Indien één van de bepalingen uit het governance bouwwerk niet of niet meer geldig is, tast dit de geldigheid van de overige bepalingen uit het bouwwerk niet aan. Status Het Toezichtskader Portaal is vastgesteld en goedgekeurd in de vergadering van de raad van commissarissen van 16 december 2013 en treedt in werking op 16 december Alle voorgaande reglementen komen daarmee te vervallen.

5 Leeswijzer De teksten van de governancecode vormen de basis voor het toezichtskader van Portaal. Alle Portaal specifieke uitwerkingen en aanvullingen zijn cursief gedrukt in de hoofdtekst. In het bouwwerk wordt soms een verwezen naar bijlagen. De bijlagen zijn in alle gevallen Portaal specifieke uitwerkingen. Deze zijn echter niet cursief gedrukt.

6 I Naleving en handhaving van de code Principe Het bestuur en de raad van commissarissen zijn verantwoordelijk voor de inrichting en toepassing van de governance van Portaal en de naleving van de Governancecode Woningcorporaties. Uitwerking I.1 De hoofdlijnen van de governancestructuur van Portaal worden, mede aan de hand van de principes die in deze code zijn genoemd, in een apart hoofdstuk in het jaarverslag uiteengezet. Indien zich geen ingrijpende wijzigingen in de governance hebben voorgedaan ten opzichte van het voorgaande verslagjaar wordt volstaan met het beschrijven van de wijzigingen. De actuele volledige governancestructuur wordt op de website van Portaal geplaatst. I.2 Bij de beschrijving van de governancestructuur geeft Portaal aan in hoeverre zij de in deze governancecode opgenomen uitwerking opvolgt en zo niet, om welke redenen en wat de door Portaal gekozen uitwerking is. Dit geldt echter niet voor de principes c.q. bepalingen over toepassing van de Sectorbrede beloningscode bestuurders woningcorporaties (II.2), de honorering van commissarissen (III.7) en de zittingstermijnen van commissarissen (III.3.5). I.3 Elke verandering in de governancestructuur van Portaal en in de naleving van de code wordt onder een apart agendapunt ter goedkeuring aan de raad van commissarissen voorgelegd.

7 II II.1 Het bestuur Taak en werkwijze Principe Het bestuur is belast met het besturen van de woningcorporatie, wat onder meer inhoudt dat het bestuur verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van Portaal, de strategie, de financiering en het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling en het beleid ten aanzien van deelnemingen van Portaal. Het bestuur legt hierover verantwoording af aan de raad van commissarissen. Het bestuur richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van Portaal in het licht van haar volkshuisvestelijke en maatschappelijke doelstelling en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen van bij Portaal betrokkenen af. Het bestuur verschaft de raad van commissarissen tijdig de informatie die nodig is voor de uitoefening van de taak van de raad van commissarissen. Het bestuur is verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving en voor het beheersen van de risico s verbonden aan de activiteiten van Portaal. Het bestuur rapporteert hierover aan en bespreekt de interne risicobeheersing- en controlesystemen met de raad van commissarissen en zijn auditcommissie. Uitwerking II.1.1 Het bestuur legt vooraf ter goedkeuring voor aan de raad van commissarissen: a. de volkshuisvestelijke en maatschappelijke doelstellingen van Portaal, zoals vervat in het ondernemingsplan; b. de operationele en financiële doelstellingen van Portaal, zoals vervat in het ondernemingsplan, de meerjarenverkenning en het jaarplan; c. de strategie die moet leiden tot het realiseren van de doelstellingen, zoals vervat in de portefeuillestrategie; d. de randvoorwaarden die bij de strategie worden gehanteerd; e. de wijze waarop de principes van horizontale verantwoording als beschreven in van deze code worden vormgegeven; f. indien aanwezig het reglement waarin de werkwijze van het bestuur wordt geregeld. De hoofdzaken hiervan worden vermeld in het jaarverslag. II.1.2 Het bestuur legt ter goedkeuring aan de raad van commissarissen voor het jaarverslag, de jaarrekening en de begroting van Portaal, alsmede vooraf, de uitoefening van stemrecht over de

8 in deze bepaling en in II.1.3 met uitzondering van g. bedoelde aangelegenheden in deelnemingen waarin Portaal overwegende zeggenschap uitoefent. II.1.3 Het bestuur legt ten minste de volgende majeure besluiten vooraf ter goedkeuring voor aan de raad van commissarissen: a. het aangaan en verbreken van duurzame samenwerking van Portaal met een andere rechtspersoon, indien deze samenwerking of verbreking van ingrijpende betekenis is voor Portaal; b. een voorstel tot wijziging van de statuten; c. een voorstel tot ontbinding van Portaal; d. aangifte van faillissement en aanvraag van surseance van betaling; e. beëindiging van de werkzaamheden van Portaal of van een belangrijk onderdeel daarvan; f. belangrijke wijziging in de organisatie van Portaal, dan wel in de verdeling van de bevoegdheden binnen Portaal; g. beëindiging van de arbeidsovereenkomst van een aanmerkelijk aantal werknemers tegelijkertijd of binnen een kort tijdsbestek van Portaal; h. ingrijpende wijziging van de arbeidsomstandigheden van een aanmerkelijk aantal werknemers van Portaal; i. de opdracht tot het uitvoeren van visitatie bij Portaal en de wijze van uitvoering van en verslaggeving over de visitatie zoals voorzien in V.2; j. vaststelling van een toetsingskader voor verbindingen, investeringen, financierings- en beleggingsbeleid en compliance; II.1.4 In Portaal is een op Portaal en haar bedrijfsvoering toegesneden intern risicobeheersingen controlesysteem aanwezig. Als instrumenten van het interne risicobeheersing- en controlesysteem hanteert Portaal in ieder geval: a. risicoanalyses van de operationele en financiële doelstellingen van Portaal; b. een integriteitscode die in ieder geval op de website Portaal wordt geplaatst (zie bijlage E); c. kwaliteitszorg en zelfevaluatie met het oog op visitatie als bedoeld in hoofdstuk V; d. handleidingen voor de inrichting van de financiële verslaggeving, alsmede de voor de opstelling daarvan te volgen procedures; e. een systeem van periodieke monitoring en rapportering;

9 f. een toetsingskader (in geval van verbindingen) waarin wordt vastgelegd welke criteria er worden gehanteerd bij het aangaan en beëindigen van verbindingen (zie bijlage A); g. een toetsingskader waarin wordt vastgelegd welke criteria worden gehanteerd bij het doen van investeringen (zie bijlage B); h. een toetsingskader waarin wordt vastgelegd welke criteria er worden gebruikt bij het opstellen en uitvoeren van het financierings- en beleggingsbeleid (zie bijlage C); i. een toetsingskader waarin de maatregelen zijn vastgelegd gericht op de implementatie, handhaving en naleving van relevante van externe wet- en regelgeving, alsmede op interne procedures en gedragsregels (zie bijlage D). II.1.5 In het jaarverslag geeft het bestuur inzicht in de interne risicobeheersing- en controlesystemen en de werking hiervan. Specifiek gaat het daarbij in op de wijze waarop het risicomanagement en de interne beheersing van verbindingen, inclusief het aangaan van majeure transacties daarbinnen, is geregeld. II.1.6 Het bestuur draagt er zorg voor dat werknemers zonder gevaar voor hun rechtspositie de mogelijkheid hebben te rapporteren over vermeende onregelmatigheden van algemene, operationele en financiële aard binnen Portaal aan het bestuur of aan een door hem aangewezen functionaris. Vermeende onregelmatigheden die het functioneren van leden van het bestuur betreffen worden gerapporteerd aan de voorzitter van de raad van commissarissen. Dit wordt geregeld in een klokkenluidersregeling, die in ieder geval op de website van de woningcorporatie wordt geplaatst (zie bijlage F). II.1.7 Het bestuur stelt de toetsingskaders voor verbindingen, investeringen, treasury en compliance vast. De raad van commissarissen keurt deze toetsingskaders goed en ziet toe op de naleving van uitgangspunten hierin. II.1.8 Het bestuur doet ten minste eenmaal per jaar verslag aan de raad van commissarissen over werkzaamheden van de klachtencommissie in de zin van artikel 16 BBSH en maakt hiervan melding in het jaarverslag van Portaal. II.2 Rechtspositie en bezoldiging bestuur Principe De raad van commissarissen stelt het bezoldigingsbeleid voor het bestuur vast. De raad van commissarissen bepaalt de bezoldiging van individuele bestuurders binnen het kader van het

10 bezoldigingsbeleid. Het bezoldigingsbeleid wordt vastgesteld met inachtneming van de Sectorbrede beloningscode bestuurders woningcorporaties, en met inachtneming van de toepasselijke wet- en regelgeving. Het jaarverslag bevat de hoofdlijnen van het remuneratierapport van de raad van commissarissen waarin zijn opgenomen het bezoldigingsbeleid van Portaal en de wijze waarop dit in het afgelopen boekjaar in de praktijk is gebracht. De toelichting op de jaarrekening bevat in ieder geval een vermelding van de hoogte en de structuur van de bezoldiging van de individuele leden van het bestuur volgens de Sectorbrede beloningscode bestuurders woningcorporaties. Uitwerking II.2.1 Onverlet de arbeidsrechtelijke positie wordt een lid van het bestuur benoemd voor een periode van maximaal vier jaar. Herbenoeming kan telkens voor een periode van maximaal vier jaar plaatsvinden. De raad van commissarissen beoordeelt jaarlijks het functioneren van iedere bestuurder. II.2.2 Portaal verstrekt aan de leden van het bestuur geen persoonlijke leningen, garanties, en dergelijke. II.2.3 Het remuneratierapport van de raad van commissarissen bevat een verslag van de wijze waarop het beoordelings- en bezoldigingsbeleid in het afgelopen boekjaar in de praktijk is gebracht. In het geval dat gedurende het boekjaar aan een (voormalig) lid van het bestuur een bijzondere vergoeding is betaald of toegezegd, wordt deze in het remuneratierapport vermeld en van een toelichting voorzien. Het remuneratierapport bevat tevens een overzicht van het bezoldigingsbeleid dat het komende boekjaar en de daaropvolgende jaren door de raad wordt voorzien. II.2.4 Het overzicht dat in het voorgaande lid is bedoeld bevat in elk geval bepalingen over de verhouding tussen vaste en variabele beloningscomponenten, het beleid ten aanzien van de duur van contracten van leden van het bestuur en de geldende opzegtermijnen en afvloeiingsregelingen, overige arbeidsvoorwaarden en de regeling en financiering van de pensioentoezeggingen. II.2.5 De hoofdlijnen van het remuneratierapport van de raad van commissarissen worden in ieder geval op de website van Portaal geplaatst.

11 II.3 Tegenstrijdige belangen en nevenfuncties Principe Elke vorm en schijn van belangenverstrengeling tussen Portaal en leden van het bestuur wordt vermeden. Besluiten tot het aangaan van transacties waarbij tegenstrijdige belangen van leden van het bestuur kunnen spelen die van materiële betekenis zijn voor Portaal en/of voor de betreffende leden van het bestuur, behoeven de goedkeuring van de raad van commissarissen. Het door een lid van het bestuur aanvaarden van een nevenfunctie die gezien aard of tijdsbeslag van betekenis is voor de uitoefening van de taak van bestuurder behoeft voorafgaande goedkeuring van de raad van commissarissen. Uitwerking II.3.1 Een bestuurder zal: a. niet in concurrentie treden met Portaal; b. geen substantiële schenkingen vragen of aannemen van Portaal of van een voor Portaal relevante derde voor zichzelf, zijn echtgenoot, geregistreerde partner of andere levensgezel, pleegkind, bloed- of aanverwant tot in de tweede graad; c. ten laste van Portaal derden geen ongerechtvaardigde voordelen verschaffen; d. geen zakelijke kansen die aan Portaal toekomen voor zichzelf of zijn echtgenoot, geregistreerde partner of andere levensgezel, pleegkind, bloed of aanverwant tot in de tweede graad benutten. II.3.2 Een lid van het bestuur meldt een (potentieel) tegenstrijdig belang dat van betekenis is voor Portaal en/of voor het betreffende lid van het bestuur terstond aan de voorzitter van de raad van commissarissen en aan de overige leden van het bestuur en verschaft daarover alle relevante informatie, inclusief de voor de situatie relevante informatie inzake zijn echtgenoot, geregistreerde partner of een andere levensgezel, pleegkind en bloed- en aanverwanten tot in de tweede graad. De raad van commissarissen besluit buiten aanwezigheid van het betrokken lid van het bestuur of sprake is van een tegenstrijdig belang. II.3.3 Een lid van het bestuur neemt niet deel aan de discussie en de besluitvorming over een onderwerp of transactie waarbij het lid van het bestuur (potentieel) een tegenstrijdig belang heeft.

12 II.3.4 Besluiten tot het aangaan van transacties waarbij tegenstrijdige belangen van leden van het bestuur spelen die van materiële betekenis zijn voor Portaal en/of voor de betreffende leden van het bestuur behoeven goedkeuring van de raad van commissarissen. Dergelijke transacties worden gepubliceerd in het jaarverslag met vermelding van het tegenstrijdig belang en de verklaring dat de bepalingen II.3.2 tot en met II.3.4 zijn toegepast. II.3.5 Een lid van het bestuur is niet in de vijf jaar voorafgaand aan de benoeming tot bestuurder lid geweest van de raad van commissarissen van Portaal. II.3.6 Een tegenstrijdig belang bestaat in ieder geval indien: a. Portaal voornemens is een transactie aan te gaan met een rechtspersoon waarin het lid van het bestuur een persoonlijk, materieel of financieel belang houdt; b. Portaal voornemens is een transactie aan te gaan met een rechtspersoon waarvan het lid van het bestuur een familierechtelijke verhouding heeft met een lid van het bestuur van die rechtspersoon; c. Portaal voornemens is een transactie aan te gaan met een rechtspersoon waarbij het lid van het bestuur een bestuurs- of toezichthoudende functie vervult. II.3.7 Een lid van het bestuur aanvaardt geen nevenfuncties zonder voorafgaande goedkeuring van de Raad van Commissarissen. Het lid van bestuur meldt de wens tot het aanvaarden van een nevenfunctie vooraf aan de voorzitter van de raad van commissarissen en verschaft de voorzitter alle relevante informatie over de nevenfunctie (organisatie, functie, tijdsbeslag, vergoedingen, (potentieel) tegenstrijdig belang). De voorzitter informeert de overige leden van de raad van commissarissen over de nevenfunctie. Buiten aanwezigheid van het lid van het bestuur neemt de raad van commissarissen een besluit over het al dan niet mogen aanvaarden van de nevenfunctie. De voorzitter van de raad van commissarissen deelt het besluit mee aan het lid van het bestuur en zorgt voor de schriftelijke vastlegging van het besluit. II.3.8 Door het lid van het bestuur ontvangen vergoedingen voor nevenwerkzaamheden komen toe aan Portaal, tenzij schriftelijk anders is afgesproken. II.3.9 Het aantal nevenfuncties / commissariaten van een lid van bestuur is zodanig beperkt dat een goede taakvervulling is gewaarborgd en bedraagt niet meer dan vijf, waarbij het voorzitterschap bij een nevenfunctie dubbel telt.

13 II.4 Samenstelling en deskundigheid Principe De raad van commissarissen stelt het aantal leden van het bestuur vast. Het bestuur stelt nadere regels omtrent zijn werkzaamheden, werkwijze en functioneren (statutair bepaald). Elk lid van het bestuur dient in staat te zijn om de hoofdlijnen van het totale beleid te formuleren en Portaal als geheel te kunnen besturen. Ieder lid van het bestuur beschikt over de specifieke deskundigheid die noodzakelijk is voor de vervulling van zijn taak, binnen de kaders van de profielschets van het lid van het bestuur. Uitwerking II.4.1 De raad van commissarissen stelt een profielschets op voor de leden van het bestuur, rekening houdend met de aard van Portaal, de activiteiten en de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van het bestuur. De profielschets wordt algemeen verkrijgbaar gesteld en wordt in ieder geval op de website van Portaal geplaatst. De leden van het bestuur worden op openbare wijze geworven. II.4.2 De raad van commissarissen verleent aan één lid van het bestuur de titel van voorzitter (statutair bepaald). II.4.3 Minimaal één lid van het bestuur beschikt over financiële deskundigheid op basis van brede bestuurlijke ervaring met financiële bedrijfsvoering en risicomanagement bij een naar omvang gelijkwaardige rechtspersoon. II.4.4 Het bestuur neemt besluiten op basis van collegiaal bestuur, alle leden van het bestuur zijn elkaars gelijke. II.4.5 Het bestuur stelt onderling een portefeuilleverdeling vast die goedgekeurd wordt door de raad van commissarissen. Een lid van het bestuur is verantwoordelijk voor de voorbereiding en de uitvoering van besluiten binnen de eigen portefeuille, alsmede de terugkoppeling over de voortgang aan de overige leden. Het lid van bestuur is het eerste aanspreekpunt voor de bedrijfseenheden die vallen binnen de eigen portefeuille. II.4.6 Het bestuur stelt een procuratieregeling op waarin is vastgelegd welke medewerkers tot welke rechtshandelingen en betalingen zijn bevoegd. De procuratieregeling gaat uit van het vierogenprincipe.

14 II.4.7 Het bestuur neemt voltallig deel aan de vergaderingen van de raad van commissarissen. II.5 Rol van de voorzitter van het bestuur Principe De voorzitter van het bestuur bereidt de agenda van het bestuursoverleg voor en leidt de vergaderingen van het bestuur, ziet toe op het goed functioneren van het bestuur, draagt zorg voor een adequate informatievoorziening, zorgt ervoor dat voldoende tijd bestaat voor de besluitvorming en is namens het bestuur het eerste aanspreekpunt voor de voorzitter van de raad van commissarissen. Uitwerking II.5.1 De voorzitter van het bestuur ziet erop toe dat: a. de leden van het bestuur tijdig de informatie ontvangen die nodig is voor de goede uitoefening van hun taak; b. voldoende tijd bestaat voor de beraadslaging en besluitvorming door het bestuur; c. de contacten van het bestuur met de raad van commissarissen en de ondernemingsraad naar behoren verlopen. II.5.2 Besluiten van het bestuur worden genomen met volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen (statutair bepaald.) De voorzitter streeft er in alle gevallen naar dat ten aanzien van de te nemen besluiten eenstemmigheid in het bestuur wordt bereikt. De voorzitter van het bestuur heeft een doorslaggevende stem ingeval van staking van stemmen. II.5.3 Ingeval de voorzitter van het bestuur zijn doorslaggevende stem zal of dreigt te zullen gaan gebruiken wordt geformaliseerd dat het overige bestuurslid zich onthoudt van stemming en wordt de raad van commissarissen geïnformeerd. II.6 Rol van de secretaris Principe Het bestuur en de raad van commissarissen worden in de uitoefening van hun taken bijgestaan door de secretaris. De secretaris bereidt de vergaderingen van het bestuur en raad van

15 commissarissen voor en draagt zorg voor de vastlegging en de uitvoering van de aldaar genomen besluiten. De secretaris ziet in zijn hoedanigheid als compliance officer toe op de naleving van wet- en regelgeving en van de regels en normen die Portaal heeft opgesteld. Uitwerking II.6.1 De secretaris functioneert onder de gezamenlijke verantwoordelijkheid van het bestuur en de raad van commissarissen. II.6.2 De bestuurssecretaris wordt benoemd, geschorst en ontslagen door het bestuur, na vooraf verkregen goedkeuring van de raad van commissarissen. II.6.3 Het bestuur neemt jaarlijks het initiatief voor de beoordeling van het functioneren van de secretaris. De beoordeling vindt plaats in een jaarlijks gesprek met de voorzitter van het bestuur en de voorzitter van de raad van commissarissen wordt in kennis gesteld.. II.6.4 De beloning van de secretaris wordt vastgesteld door het bestuur. De voorzitter van de raad van commissarissen wordt betrokken bij de beoordeling van relevante prestatieafspraken en de toekenning van eventuele variabele beloningscomponenten. II.6.5 De secretaris heeft de plicht om handelingen en gedraging van de leden van het bestuur die niet passen binnen de functie direct en rechtstreeks aan de voorzitter van de raad van commissarissen te melden.

16 III III.1 Raad van Commissarissen Taak en werkwijze Principe De raad van commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken in Portaal en de met haar verbonden onderneming en staat het bestuur met raad ter zijde. De raad van commissarissen richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van Portaal en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen van bij Portaal betrokkenen af. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen functioneren. De raad van commissarissen beslist over benoeming, beoordeling, beloning, schorsing en ontslag van bestuurders. Uitwerking III.1.1 De taakverdeling van de raad van commissarissen, alsmede zijn werkwijze worden neergelegd in een reglement. De raad van commissarissen neemt in het reglement een passage op voor zijn omgang met het bestuur en de ondernemingsraad. Het reglement wordt in ieder geval op de website van Portaal geplaatst. III.1.2 Van de jaarstukken van Portaal maakt deel uit een verslag van de raad van commissarissen, waarin de raad van commissarissen verslag doet van zijn werkzaamheden in het boekjaar en de specifieke opgaven en vermeldingen opneemt die de bepalingen van deze code verlangen. III.1.3 Van elk lid van de raad van commissarissen wordt in het verslag van de raad van commissarissen opgave gedaan van: a. geslacht; b. leeftijd; c. hoofdfunctie; d. nevenfuncties voor zover deze relevant zijn voor de vervulling van de taak als lid van de raad van commissarissen, waaronder in ieder geval andere toezichthoudende taken; e. tijdstip van eerste benoeming en eventueel herbenoeming; f. de lopende termijn waarvoor hij is benoemd; g. het lidmaatschap van een kerncommissie van de raad van commissarissen als bedoeld in principe ;

17 h. de vaststelling of het lid onafhankelijk is in de zin van bepaling III.2.2 III.1.4 Indien leden van de raad van commissarissen frequent afwezig zijn bij vergaderingen van de raad van commissarissen, worden zij daarop aangesproken. III.1.5 Een lid van de raad van commissarissen treedt tussentijds af bij onvoldoende functioneren, structurele onverenigbaarheid van belangen of wanneer dit anderszins naar het oordeel van de raad van commissarissen is geboden. III.1.6 Het toezicht van de raad van commissarissen op het bestuur omvat in ieder geval: a. de realisatie van de doelstellingen van Portaal; b. de strategie en de risico s verbonden aan de activiteiten van Portaal; c. de opzet en de werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen; d. het kwaliteitsbeleid; e. de kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording als voorzien in hoofdstuk V; f. het financiële verslaggevingsproces; g. de naleving van toepasselijke wet- en regelgeving; h. het risicomanagement en de interne beheersing van verbindingen. III.1.7 De raad van commissarissen bespreekt ten minste eenmaal per jaar buiten aanwezigheid van het bestuur zowel zijn eigen functioneren als dat van de individuele leden van de raad van commissarissen en de conclusies die hieraan moeten worden verbonden. De raad van commissarissen vraagt hiertoe uitdrukkelijk de visie van het bestuur ter zake en betrekt deze in de bespreking. Tevens wordt het gewenste profiel en de samenstelling en competentie van de raad van commissarissen besproken alsmede de conclusies die hieraan moeten worden verbonden. De raad van commissarissen bespreekt voorts ten minste eenmaal per jaar buiten aanwezigheid van het bestuur zowel het functioneren van het bestuur als college als dat van de individuele leden van het bestuur, en de conclusies die hieraan moeten worden verbonden en bespreekt deze conclusie met het bestuur en de bestuurders. III.1.8 De raad van commissarissen en de leden van de raad van commissarissen afzonderlijk hebben een eigen verantwoordelijkheid om van het bestuur en de externe accountant de informatie te verlangen die de raad van commissarissen behoeft om zijn taak als toezichthoudend orgaan goed te kunnen uitoefenen. Indien de raad van commissarissen dit geboden acht kan hij informatie inwinnen van functionarissen en externe adviseurs van Portaal.

18 Portaal stelt hiertoe de nodige middelen ter beschikking. De raad van commissarissen kan verlangen dat bepaalde functionarissen en externe adviseurs bij zijn vergaderingen aanwezig zijn. III.2 Onafhankelijkheid Principe Ieder lid van de raad van commissarissen heeft de verantwoordelijkheid onafhankelijk en kritisch bij te dragen aan de besluitvorming zodanig dat de raad van commissarissen de in aanmerking komende belangen op evenwichtige wijze kan afwegen. De raad van commissarissen is zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte van elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. Uitwerking III.2.1 De raad van commissarissen waakt ervoor dat de leden van de raad van commissarissen naar zijn oordeel in formele zin onafhankelijk zijn in het licht van de in bepaling III.2.2 aangeduide criteria. De raad van commissarissen maakt hiervan melding in het jaarverslag. III.2.2 De raad van commissarissen stelt ten aanzien van iedere commissaris vast of deze in een zodanige relatie tot Portaal staat of heeft gestaan dat hij geacht kan worden onafhankelijk te zijn, waarbij de raad van commissarissen ten minste de hieronder genoemde onafhankelijkheidcriteria in zijn beoordeling betrekt. De verantwoordelijkheid voor een onafhankelijke en kritische bijdrage aan de besluitvorming binnen de raad van commissarissen rust ook op commissarissen waarvan de raad van commissarissen vaststelt dat zij in formele zin niet onafhankelijk zijn. Bedoelde afhankelijkheidscriteria zijn dat het betrokken lid van de raad van commissarissen, dan wel zijn echtgenoot, geregistreerde partner of een andere levensgezel, pleegkind of bloed- of aanverwant tot in de tweede graad: a. in de vijf jaar voorafgaande aan de benoeming werknemer of lid van het bestuur van Portaal (inclusief gelieerde rechtspersonen) is geweest; b. een persoonlijke financiële vergoeding van Portaal of van een aan haar gelieerde rechtspersoon ontvangt, anders dan de vergoeding die voor de als lid van de raad van commissarissen verrichte werkzaamheden wordt ontvangen en voor zover zij niet past in de normale uitoefening van bedrijf; c. bestuurslid is van een vennootschap dan wel rechtspersoon waarin een lid van het bestuur van de woningcorporatie lid van de raad van commissarissen is;

19 d. in de vijf jaar voorafgaand aan de benoeming een belangrijke zakelijke relatie met de woningcorporatie of een aan haar gelieerde rechtspersoon heeft of in de vijf jaar voorafgaand aan de benoeming heeft gehad. Daaronder wordt in ieder geval begrepen het geval dat de commissaris, of een kantoor waarvan hij aandeelhouder, vennoot, medewerker of adviseur is, is opgetreden als adviseur van Portaal en het geval dat de commissaris bestuurder of medewerker is van een bankinstelling waarmee Portaal een duurzame en significante relatie onderhoudt; e. lid is van de gemeenteraad of Provinciale Staten van een gemeente of provincie waar Portaal feitelijk werkzaam is dan wel in dienst is van een zodanige gemeente of provincie en feitelijk betrokken bij volkshuisvestingsaangelegenheden; f. werkzaam is bij het ministerie waaronder de zorg voor de volkshuisvesting ressorteert, of bij het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw of voor de volkshuisvesting relevante belangenbehartigingsorganisaties en feitelijk betrokken is bij volkshuisvestingsaangelegenheden; g. lid is van het management, het bestuur of de raad van commissarissen van een woningcorporatie die binnen hetzelfde werkgebied werkzaam is; h. aandelen houdt, of bestuurder of commissaris van een rechtspersoon is die aandelen houdt, in een aan Portaal gelieerde vennootschap, of vennoot is dan wel bestuurder of commissaris is van een vennoot in een contractuele vennootschap waarin ook Portaal vennoot is; i. gedurende de voorgaande twaalf maanden tijdelijk heeft voorzien in het bestuur bij belet en ontstentenis van bestuurders. III.3 Deskundigheid en samenstelling Principe Elk lid van de raad van commissarissen dient in staat te zijn om de hoofdlijnen van het totale beleid te beoordelen. Elk lid van de raad van commissarissen beschikt over de specifieke deskundigheid die noodzakelijk is voor de vervulling van zijn taak, binnen zijn rol in het kader van de profielschets van de raad. Ook leden die op voordracht zijn benoemd dienen aan dit profiel te voldoen. De raad streeft naar een gemengde en uitgebalanceerde samenstelling onder meer qua geslacht, leeftijd, beroepsgroepen, kennis en expertise, etnische afkomst en persoonlijkheidskenmerken. Ieder lid van de raad heeft voldoende tijd voor de vervulling van zijn functie zodat een goede taakverdeling gewaarborgd is. De raad van commissarissen dient zodanig te zijn samengesteld dat hij zijn taak naar behoren kan vervullen. Een herbenoeming

20 van een lid van de raad van commissarissen vindt slechts plaats na zorgvuldige overweging. Ook bij een herbenoeming wordt de hiervoor genoemde profielschets in acht genomen. Uitwerking III.3.1 De raad van commissarissen stelt een profielschets voor zijn omvang en samenstelling op, rekeninghoudend met de aard van Portaal, haar activiteiten en de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van de raad van commissarissen (zie bijlage G). In de profielschets wordt ingegaan op de voor Portaal relevante aspecten van diversiteit in de samenstelling van de raad en wordt vermeld welke concrete kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen de raad ten aanzien van diversiteit hanteert. Onder diversiteit wordt verstaan de verscheidenheid in geslacht, leeftijd, beroepsgroepen, kennis en expertise, etnische afkomst en persoonlijkheidskenmerken. Voor zover de bestaande situatie afwijkt van de doelstelling legt de raad van commissarissen hierover verantwoording af in het jaarverslag en geeft hij tevens aan op welke termijn hij verwacht de doelstelling te realiseren. De profielschets wordt algemeen verkrijgbaar gesteld en wordt in ieder geval op de website van Portaal geplaatst. De leden van de raad van commissarissen worden op openbare wijze geworven. III.3.2 Minimaal één lid van de raad van commissarissen heeft ervaring in volkshuisvestingsaangelegenheden. III.3.3 Minimaal één lid van de raad van commissarissen is een zogenoemde financieel expert, wat inhoudt dat deze persoon relevante kennis en ervaring heeft opgedaan in de financiële bedrijfsvoering bij naar omvang gelijkwaardige rechtspersonen. III.3.4 Alle commissarissen volgen na benoeming een introductieprogramma, waarin in ieder geval aandacht wordt besteed aan algemene financiële en juridische zaken, de financiële verslaggeving door Portaal, de specifieke aspecten die eigen zijn aan de Portaal en haar activiteiten en de verantwoordelijkheden van een commissaris. De raad van commissarissen beoordeelt jaarlijks op welke onderdelen leden van de raad van commissarissen gedurende hun benoemingsperiode behoefte hebben aan nadere introductie of opleiding. Het bestuur speelt hierin een faciliterende rol. III.3.5 Een lid van de raad van commissarissen kan maximaal tweemaal voor een periode van vier jaar zitting hebben in de raad van commissarissen;

21 III.3.6 De raad van commissarissen stelt een rooster van aftreden vast om zo veel mogelijk te voorkomen dat veel leden van de raad van commissarissen tegelijk aftreden. Het rooster van aftreden wordt in ieder geval op de website van Portaal geplaatst. III.3.7 Een lid wordt pas voor herbenoeming voorgedragen nadat de voorzitter van de raad van commissarissen de overige leden van de raad van commissarissen heeft geconsulteerd over de wenselijkheid van herbenoeming. Als het de voorzitter zelf betreft neemt de vicevoorzitter van de raad van commissarissen deze taak over. III.3.8 Voor de (her)benoeming van de twee huurdercommissarissen stelt de voorzitter van de raad van commissarissen de huurderorganisaties tijdig in de gelegenheid om een bindende voordracht te doen. III.4 Rol van de voorzitter van de raad van commissarissen Principe De voorzitter van de raad van commissarissen bereidt de agenda van de vergadering voor en leidt de vergaderingen van de raad, ziet toe op het goed functioneren van de raad en zijn commissies, draagt zorg voor een adequate informatievoorziening aan de leden van de raad, zorgt ervoor dat voldoende tijd bestaat voor de besluitvorming, draagt zorg voor een adequate introductie, is namens de raad van commissarissen het voornaamste aanspreekpunt voor het bestuur, en initieert de evaluatie van het functioneren van de raad van commissarissen en van het functioneren van het bestuur. Portaal draagt zorg voor een adequate ondersteuning van de voorzitter van de raad van commissarissen (informatie, agendering, evaluatie, introductie nieuwe leden, etc.). Uitwerking III.4.1 De voorzitter van de raad van commissarissen ziet erop toe dat: a. de leden van de raad van commissarissen tijdig de informatie ontvangen die nodig is voor de goede uitoefening van hun taak; b. voldoende tijd bestaat voor de beraadslaging en besluitvorming door de raad van commissarissen; c. de commissies van de raad van commissarissen naar behoren functioneren; d. de leden van het bestuur en de leden van de raad van commissarissen ten minste jaarlijks worden beoordeeld op hun functioneren;

22 e. de contacten van de raad van commissarissen met het bestuur en ondernemingsraad naar behoren verlopen; f. de commissarissen hun introductie- en opleidings- of trainingsprogramma volgen. III.4.2 De voorzitter van de raad van commissarissen is geen voormalig bestuurder van Portaal. III.5 Samenstelling en rol van twee kerncommissies van de raad van commissarissen Principe De raad van commissarissen stelt uit zijn midden een auditcommissie en een selectie- /remuneratiecommissie in. De raad van commissarissen kan andere commissies instellen. De taak van de commissies is om de besluitvorming van de raad van commissarissen voor te bereiden. In het jaarverslag van Portaal doet de raad van commissarissen verslag van de uitvoering van de taakopdracht van de commissies in het boekjaar. Uitwerking III.5.1 De raad van commissarissen stelt voor iedere commissie een reglement op. Het reglement geeft aan wat de rol en verantwoordelijkheid van de betreffende commissie is, haar samenstelling en op welke wijze zij haar taak uitoefent. III.5.2 De raad van commissarissen vermeldt in het jaarverslag de samenstelling van de afzonderlijke commissies, het aantal vergaderingen van de commissies, alsmede de belangrijkste onderwerpen die aan de orde zijn gekomen. III.5.3 De raad van commissarissen ontvangt van elk van de commissies een verslag van de beraadslagingen en bevindingen. Auditcommissie III.5.4 De auditcommissie richt zich in ieder geval op het toezicht op het bestuur ten aanzien van: a. de werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen, waaronder het toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving en het toezicht op de werking van de integriteitscode; b. de financiële informatieverschaffing door Portaal (keuze van accountingpolicies, toepassing en beoordeling van effecten van nieuwe regels, prognoses, werk van in- en externe accountants ter zake, etc.);

23 c. de naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van in- en externe accountants; d. de voorgeschreven financiële informatieverschaffing aan de externe toezichthouder; e. de relatie met de externe accountant, waaronder in het bijzonder zijn onafhankelijkheid, de bezoldiging en eventuele niet-controle werkzaamheden van de externe accountant ten behoeve van Portaal; f. de financiering van Portaal; g. de toepassing van informatie- en communicatietechnologie (ICT). III.5.5 De auditcommissie is het eerste aanspreekpunt van de externe accountant wanneer deze onregelmatigheden constateert in de inhoud van de financiële berichten of in de gevolgde procedures ten behoeve van de financiële verslaggeving. III.5.6 Het voorzitterschap van de auditcommissie wordt niet vervuld door een voormalig lid van het bestuur van de woningcorporatie. III.5.7 Van de auditcommissie maakt ten minste een financieel expert in de zin van uitwerking III.3.3. deel uit. Hetgeen inhoudt dat deze persoon relevante kennis en ervaring heeft opgedaan op het gebied van financiële administratie, risicobeheersing of accounting. III.5.8 De auditcommissie bepaalt of en wanneer de voorzitter, het lid van het bestuur verantwoordelijk voor financiële zaken en/of de externe accountant bij de vergadering van de commissie aanwezig zijn. III.5.9 De auditcommissie overlegt zo vaak als zij dit noodzakelijk acht, doch ten minste éénmaal per jaar buiten aanwezigheid van leden van het bestuur met de externe accountant. III.5.10 De auditcommissie brengt advies uit aan de raad van commissarissen aangaande de benoeming van de externe accountant. III.5.11 De auditcommissie kan zich bij de uitoefening van zijn taak doen bijstaan of voorlichten door één of meer door haar aan te stellen deskundigen tegen een met de auditcommissie overeen te komen vergoeding die ten laste van Portaal komt. III.5.12 De auditcommssie verzoekt de externe accountant om in zijn verslag de zaken op te nemen die naar zijn inzicht de aandacht van het bestuur en de raad van commissarissen behoeven in verband met zijn controle van de jaarrekening en daarmee samenhangende

24 controles. De auditcommissie kan de externe accountant verzoeken hierbij specifiek aandacht te besteden aan jaarlijks door de auditcommissie benoemde onderwerpen. III.5.13 De auditcommissie bestaat uit ten minste twee leden. De leden van de auditcommissie worden benoemd door de raad van commissarissen. De leden van de auditcommissie treden periodiek af volgens het rooster van aftreden dat is opgesteld door de raad van commissarissen. III.5.14 Ieder lid van de auditcommissie heeft enige kennis van en ervaring met het lezen van jaarrekeningen. III.5.15 De raad van commissarissen wijst één van de leden van de auditcommissie aan als voorzitter van de auditcommissie. Het voorzitterschap van de auditcommissie wordt niet vervuld door de voorzitter van de raad van commissarissen. III.5.16 De auditcommissie vergadert ten minste vier maal per jaar en voorts tussentijds wanneer de voorzitter van de auditcommissie dat nodig acht. De vergaderingen worden jaarlijks van tevoren vastgelegd en vinden zoveel mogelijk kort voor vergaderingen van de raad van commissarissen plaats. De agenda voor de vergadering wordt ten minste zeven dagen voor de vergadering toegezonden aan de leden van de auditcommissie. Ten aanzien van elk agendapunt wordt zoveel mogelijk schriftelijke uitleg verschaft en worden relevante stukken bijgevoegd. III.5.18 Een lid van het bestuur is altijd aanwezig bij de vergaderingen van de auditcommissie, tenzij de auditcommissie anders heeft bepaald. De auditcommissie kan de manager Control, de externe accountant en/of andere medewerkers en deskundigen uitnodigen de vergaderingen van de auditcommissie bij te wonen. III.5.19 De auditcommissie dient de raad van commissarissen duidelijk en tijdig te informeren omtrent de wijze waarop zij van gedelegeerde bevoegdheden gebruik heeft gemaakt en van belangrijke ontwikkelingen op het gebied dat valt onder haar verantwoordelijkheden. III.5.20 De auditcommissie verschaft aan de raad van commissarissen een verslag van haar beraadslagingen, bevindingen en aanbevelingen. De verslagen van vergaderingen van de auditcommissie worden geagendeerd op de vergaderingen van de raad van commissarissen. III.5.21 Ieder lid van de raad van commissarissen heeft onbeperkt toegang tot alle gegevens van de auditcommissie. Een lid van de raad van commissarissen oefent dit recht uit in overleg met de voorzitter van de auditcommissie.

25 Selectie- en remuneratiecommissie III.5.22 De selectie- en remuneratiecommissie heeft in ieder geval de volgende taken: a. het doen van een voorstel voor selectiecriteria en benoemingsprocedure inzake de leden van de raad van commissarissen en leden van het bestuur; b. het doen van een voorstel voor een profielschets van de raad van commissarissen; c. het werven, selecteren en voordragen van leden van de raad van commissarissen ter benoeming door de raad van commissarissen; d. het doen van een voorstel aan de raad van commissarissen betreffende het te voeren bezoldigingsbeleid; e. het doen van een voorstel inzake de bezoldiging van de individuele leden van het bestuur ter vaststelling door de raad van commissarissen; en f. het opmaken van het remuneratierapport als bedoeld in uitwerking II.2.3. III.5.23 Het voorzitterschap van de selectie- en remuneratiecommissie wordt niet vervuld door een voormalig lid van het bestuur van Portaal. III.5.24 De selectie- en remuneratiecommissie vervult een klankbordfunctie voor het bestuur bij het opstellen en uitvoeren van het beloningsbeleid voor de directeuren van Portaal. III.5.25 De leden van het bestuur ontvangen een beloning van Portaal die wat hoogte betreft en structuur zodanig is dat gekwalificeerde en deskundige bestuurders kunnen worden aangetrokken en behouden. Als uitgangspunt geldt daarbij de sectorbrede beloningscode bestuurders woningcorporaties. III.5.26 Bij de vaststelling van de hoogte en structuur van de bezoldiging worden ondermeer de resultatenontwikkeling, publieke afbreuk, alsmede andere voor Portaal relevante externe ontwikkelingen in overweging genomen. III.5.27 De selectie- en remuneratiecommissie bestaat uit ten minste twee leden. De leden van de selectie- en remuneratiecommissie worden benoemd door de raad van commissarissen. De zittingsduur wordt niet van tevoren vastgesteld en is onder andere afhankelijk van de samenstelling van de raad van commissarissen als totaal enerzijds en de werkzame commissies anderzijds. III.5.28 De raad van commissarissen wijst één van de leden van de selectie- en remuneratiecommissie aan als voorzitter van de commissie. Het voorzitterschap van de selectieen remuneratiecommissie wordt niet vervuld door de voorzitter van de raad van commissarissen.

26 III.5.29 De selectie- en remuneratiecommissie vergadert zo vaak als nodig is voor een goed functioneren, doch tenminste twee maal per jaar. De commissie bepaalt wanneer het bestuur bij zijn vergaderingen aanwezig is. Van het verhandelde wordt een verslag opgesteld dat ter beschikking wordt gesteld aan het bestuur en aan de raad van commissarissen. III.5.30 Ieder lid van de raad van commissarissen heeft onbeperkt toegang tot alle gegevens van de selectie- en remuneratiecommissie. Een lid van de raad van commissarissen oefent dit recht uit in overleg met de voorzitter van de commissie. III.6 Tegenstrijdige belangen Principe Elke vorm en schijn van belangenverstrengeling tussen Portaal en leden van de raad van commissarissen wordt vermeden. Besluiten tot het aangaan van transacties door Portaal waarbij tegenstrijdige belangen van leden van de raad van commissarissen kunnen spelen, die van materiële betekenis zijn voor Portaal en/of voor de betreffende leden van de raad van commissarissen, behoeven de goedkeuring van de raad van commissarissen. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor de besluitvorming over de omgang met tegenstrijdige belangen bij leden van het bestuur, leden van de raad van commissarissen en de externe accountant in relatie tot Portaal. Het door een lid van de raad van commissarissen aanvaarden van een nevenfunctie die gezien aard of tijdsbeslag van betekenis is voor de uitoefening van de taak van commissaris behoeft voorafgaande goedkeuring van de raad van commissarissen. Uitwerking III.6.1 Een lid van de raad van commissarissen meldt een (potentieel) tegenstrijdig belang dat van betekenis is voor Portaal en/of voor het betreffende lid van de raad van commissarissen terstond aan de voorzitter van de raad van commissarissen en verschaft daarover alle relevante informatie, inclusief de relevante informatie inzake zijn echtgenoot, geregistreerde partner of een andere levensgezel, pleegkind en bloed- en aanverwanten tot in de tweede graad. Indien de voorzitter van de raad van commissarissen een (potentieel) tegenstrijdig belang heeft dat van materiële betekenis is voor Portaal en/of voor zichzelf, meldt hij dit terstond aan de vicevoorzitter van de raad van commissarissen en verschaft daarover alle relevante informatie, inclusief de relevante informatie inzake zijn echtgenoot, geregistreerde partner of een andere levensgezel, pleegkind en bloed- en aanverwanten tot in de tweede graad. Aan de beoordeling

27 van de raad van commissarissen of sprake is van een tegenstrijdig belang neemt het betreffende lid van de raad van commissarissen niet deel. III.6.2 Een lid van de raad van commissarissen neemt niet deel aan de discussie en de besluitvorming over een onderwerp of transactie waarbij dit lid van de raad van commissarissen een tegenstrijdig belang heeft. III.6.3 Besluiten tot het aangaan van transacties waarbij tegenstrijdige belangen van leden van de raad van commissarissen spelen die van materiële betekenis zijn voor Portaal en/of voor de betreffende leden van de raad van commissarissen behoeven goedkeuring van de raad van commissarissen. Dergelijke transacties worden gepubliceerd in het jaarverslag van Portaal met vermelding van het tegenstrijdig belang en de verklaring dat de bepalingen III.6.1 tot en met III.6.3 zijn nageleefd. III.6.4 Het reglement van de raad van commissarissen bevat regels ten aanzien van de omgang met (potentieel) tegenstrijdige belangen bij leden van het bestuur, leden van de raad van commissarissen en de externe accountant in relatie tot Portaal, en voor welke transacties goedkeuring van de raad van commissarissen nodig is. III.6.5 Een gedelegeerd lid van de raad van commissarissen is een lid van de raad van commissarissen met een bijzondere taak. De delegatie kan niet verder gaan dan de taken die de raad van commissarissen zelf heeft en omvat niet het besturen van de woningcorporatie. Zij strekt tot intensiever toezicht en advies en meer geregeld overleg met het bestuur. De delegatie is slechts van tijdelijke aard. De delegatie kan niet de taak en bevoegdheid van de raad van commissarissen wegnemen. Het gedelegeerd lid van de raad van commissarissen blijft lid van de raad van commissarissen. III.6.6 Het lid van de raad van commissarissen dat tijdelijk voorziet in het bestuur bij belet en ontstentenis van leden van het bestuur treedt voor deze periode uit de raad van commissarissen om de bestuurstaak op zich te nemen. III.6.7 Een lid van de raad van commissarissen zal: a. niet in concurrentie treden met Portaal; b. geen (substantiële) schenkingen van Portaal of van derden die een zakelijke relatie met Portaal onderhouden vragen of aannemen die het vermoeden van belangenverstrengeling zou kunnen doen ontstaan, niet voor zichzelf, en ook niet voor

28 echtgenoot, partner(s), familieleden en aanverwanten en verder eenieder met wie de commissaris een persoonlijke of zakelijke band heeft; c. ten laste van Portaal derden geen ongerechtvaardigde voordelen verschaffen; d. geen zakelijke kansen die aan Portaal toekomen benutten die het vermoeden van belangenverstrengeling zouden kunnen doen ontstaan, niet voor zichzelf, en ook niet voor zijn echtgenoot, partner(s), familieleden en aanverwanten en verder eenieder met wie de commissaris een persoonlijke of zakelijke band heeft. III.6.8 Indien de raad van commissarissen van oordeel is dat sprake is van een incidenteel tegenstrijdig belang, waarvoor een adequate oplossing gevonden kan worden, werkt het desbetreffende lid van de raad van commissarissen aan die oplossing mee. III.6.9 Indien de raad van commissarissen van oordeel is dat sprake is van een structureel tegenstrijdig belang, treedt het desbetreffende lid van de raad van commissarissen af. III.6.10 Gedurende een periode van drie jaar na terug - of aftreden van een commissaris kan door Portaal een opdracht aan deze commissaris in persoon of aan de onderneming waarvoor de commissaris werkzaam alleen worden verstrekt indien de raad van commissarissen hiermee instemt. III.7 Bezoldiging raad van commissarissen Principe De raad van commissarissen stelt de bezoldiging van de leden van de raad van commissarissen vast met inachtneming van de Honoreringscode commissarissen van de VTW. De bezoldiging van een lid van de raad van commissarissen is niet afhankelijk van de resultaten van de woningcorporatie. De toelichting op de jaarrekening bevat in ieder geval informatie over de hoogte en de structuur van de bezoldiging van de individuele leden van de raad van commissarissen. Uitwerking III.7.1 De woningcorporatie verstrekt aan de leden van de raad van commissarissen geen persoonlijke leningen of garanties.

29 III.8 Vergaderingen en besluitvorming Principe De Raad van Commissarissen vergadert ten minste éénmaal per kwartaal. Voor zover de statuten geen grotere meerderheid voorschrijven worden alle besluiten van de raad van commissarissen genomen met volstrekte meerderheid van de stemmen. Uitwerking III.8.1 De voorzitter stelt voor ieder kalenderjaar een werkprogramma op van de werkzaamheden van de raad van commissarissen (reguliere vergaderingen, themabijeenkomsten, zelfevaluatie, overleg ondernemingsraad, huurderorganisaties, werkboeken, etc.). III.8.2 De agenda van een vergadering wordt samengesteld door de voorzitter van de raad van commissarissen en het bestuur. Het verslag van de bijeenkomsten van de auditcommissie en de selectie- en remuneratiecommissie, alsmede de geformuleerde adviezen voor de raad van commissarissen, maken standaard deel uit van de agenda. III.8.3 De agenda met de bijbehorende stukken zijn minstens zeven dagen vóór de datum van de vergadering in het bezit van de leden van de raad van commissarissen. III.8.4 Elk lid van de raad van commissarissen dient alle informatie en documentatie, die hij/zij in het kader van het commissariaat ontvangt strikt vertrouwelijk te behandelen en niet buiten de raad van commissarissen openbaar te maken, ook niet na zijn/haar aftreden. III.8.5 Het bestuur zorgt voor een raadpleegbaar archief van de vergaderstukken van de Raad van Commissarissen en de door de raad van commissarissen ingestelde commissies. III.8.6 Een afvaardiging van de raad van commissarissen vergadert ten minste éénmaal per jaar met de ondernemingsraad. De ondernemingsraad kan onderwerpen ter bespreking aandragen. III.8.7 Een afvaardiging van de raad van commissarissen vergadert tenminste éénmaal per jaar met de huurdersbelangenverenigingen. De huurdersbelangenverenigingen kunnen onderwerpen ter bespreking aandragen. III.8.8. De raad van commissarissen wordt ondersteund door de secretaris.

30 III.9 Informatievoorziening en externe verantwoording Principe De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het benoemen van de informatie die de raad van commissarissen nodig heeft om zijn taak naar behoren te kunnen uitvoeren. Het bestuur is ervoor verantwoordelijk om de gevraagde informatie tijdig aan te leveren. De raad van commissarissen legt in het jaarverslag verantwoording af over de taak en rol die de raad van commissarissen heeft uitgevoerd. Uitwerking III.9.1 Teneinde zijn toezichthoudende taak op een adequate manier te kunnen vervullen verschaft het bestuur de raad van commissarissen tijdig de voor de uitoefening van diens taak noodzakelijke gegevens. Daarnaast verschaft het bestuur de raad van commissarissen (on)gevraagd(aanvullende) informatie die de raad van commissarissen nodig heeft om zijn raadgevende taak uit te kunnen voeren. Deze informatie is als volgt geclassificeerd (niet limitatief): a. Financiën en control: Jaarplan; Kwartaalrapportages; Management letter en rapport van bevindingen van de externe accountant; Interne controle rapportage van de Manager Control (via de auditcommissie); Compliance rapportage van de compliance officer (via de auditcommissie); Relevante rapportages en onderzoeken van de externe toezichthouder. b. Financieren en beleggen: Treasuryjaarplan (via de auditcommissie). c. Maatschappelijke prestaties: Klant tevredenheids onderzoeken. d. Bedrijfsvoering: a. Medewerkerstevredenheidsonderzoeken; - Benchmarkgegevens.

31 III.9.2 Naast de benoemde informatievoorziening zijn er themabijeenkomsten voor de raad van commissarissen. Deze zijn bedoeld om op benoemde (beleids) onderwerpen de raadplegende en reflecterende rol van de raad van commissarissen te benutten. III.9.3 Bijzondere informatievoorziening betreft onvoorziene en incidentele zaken zoals calamiteiten, fraudes, continuïteit- en/of reputatiebedreigende gebeurtenissen en ontwikkelingen. Als regel geldt dat het bestuur onmiddellijk de voorzitter van de raad van commissarissen over dergelijke zaken inlicht en dat deze bepaalt of, wanneer en op welke wijze de overige commissarissen worden ingelicht. III.9.4 De voorzitter en de vicevoorzitter maken een concept voor het verslag van de werkzaamheden van de raad van commissarissen. Het verslag wordt door de raad van commissarissen vastgesteld. In het verslag komen in elk geval de volgende onderwerpen aan de orde: a. de goedkeuring van de raad van commissarissen betreffende de jaarrekening, het volkshuisvestingsverslag en het jaarverslag; b. het aantal keren dat de raad van commissarissen heeft vergaderd; c. vermelding van de meest belangrijke onderwerpen die zijn behandeld tijdens de vergaderingen van de raad van commissarissen; d. informatie over de individuele leden van de raad van commissarissen en de benoemingsperioden; e. informatie over eventuele benoemingen en herbenoemingen binnen de raad van commissarissen; f. vermelding van de bespreking aangaande de evaluatie van het eigen functioneren en de relatie tot het bestuur; g. informatie over de door de raad van commissarissen ingestelde commissies.

32 IV IV.1 De audit van de financiële verslaggeving en de positie van de interne-controlfunctie en van de externe accountant Financiële verslaggeving Principe Het bestuur is verantwoordelijk voor de kwaliteit en de volledigheid van de openbaar gemaakte financiële berichten. De raad van commissarissen ziet erop toe dat het bestuur deze verantwoordelijkheid vervult. Uitwerking IV.1.1 Het opstellen en de publicatie van het jaarverslag, de jaarrekening en andere financiële berichten die worden gepubliceerd vergen zorgvuldige interne procedures. De raad van commissarissen houdt toezicht op het volgen van deze procedures. IV.1.2 De raad van commissarissen beoordeelt of en hoe de externe accountant wordt betrokken bij de inhoud en publicatie van financiële berichten, anders dan de jaarrekening. IV.1.3 Het bestuur is verantwoordelijk voor het instellen en handhaven van interne procedures die ervoor zorgen dat alle belangrijke financiële informatie bij het bestuur bekend is, zodat de tijdigheid, volledigheid en juistheid van de interne en externe financiële verslaggeving worden gewaarborgd. Vanuit dit oogpunt zorgt het bestuur ervoor dat de financiële informatie aangaande ondernemingen waarover Portaal overwegende zeggenschap uitoefent, rechtstreeks aan hem wordt gerapporteerd. De raad van commissarissen houdt toezicht op de instelling en handhaving van deze interne procedures. IV.2 Rol, benoeming, beloning en beoordeling van het functioneren van de externe accountant Principe De raad van commissarissen benoemt de externe accountant en stelt de beloning van de externe accountant vast. De raad van commissarissen laat zich daartoe door het bestuur adviseren.

33 Uitwerking IV.2.1 De externe accountant kan over zijn verklaring omtrent de getrouwheid van de jaarrekening worden bevraagd door de raad van commissarissen. IV.2.2 Het bestuur en de auditcommissie rapporteren jaarlijks afzonderlijk aan de raad van commissarissen over de ontwikkelingen in de relatie met de externe accountant, waaronder in het bijzonder zijn onafhankelijkheid (met inbegrip van de wenselijkheid van het verrichten van niet-controlewerkzaamheden voor de woningcorporatie verricht door hetzelfde kantoor). Mede op grond hiervan bepaalt de raad van commissarissen zijn benoeming van een externe accountant. IV.2.3 De externe accountant wordt benoemd voor een periode van maximaal vier jaar waarbij herbenoeming telkens voor een periode van maximaal vier jaar kan plaatsvinden. Het bestuur en de auditcommissie maken ieder ten minste eenmaal in de vier jaar een grondige beoordeling van het functioneren van de externe accountant in de diverse entiteiten en capaciteiten waarin de externe accountant fungeert. De beoordeling wordt besproken in de raad van commissarissen. De raad maakt van zijn belangrijkste bevindingen melding in het jaarverslag van Portaal. IV.2.4 De opdrachtverlening tot en de bezoldiging van het uitvoeren van niet-controlewerkzaamheden door de externe accountant worden, na overleg met het bestuur, goedgekeurd door de raad van commissarissen. IV.3 Interne-controlefunctie Principe De controller en de secretaris in de rol van compliance officer, die een belangrijke rol kunnen spelen in het beoordelen en toetsen van interne risicobeheersing- en controlesystemen, functioneren onder de verantwoordelijkheid van het bestuur. Uitwerking IV.3.1 De controller en de secretaris hebben tot taak het geven van een objectief en onafhankelijk oordeel over:de kwaliteit en effectiviteit van het functioneren van de governance, de risicobeheersing en de interne risicobeheersing- en controlesystemen in processen en (geautomatiseerde) systemen (opzet, bestaan en werking beheersmaatregelen) alsmede de compliance met relevante wet - en regelgeving. De externe accountant en de auditcommissie

34 worden betrokken bij het opstellen van het werkplan van de controller. Zij nemen ook kennis van de bevindingen van de controller. De raad van commissarissen beoordeelt of en in hoeverre de externe accountant wordt gevraagd zijn bevindingen ter zake aan de raad van commissarissen te rapporteren. IV.3.2 De controller en de secretaris hebben de plicht om handelingen en gedraging van de leden van het bestuur die niet passen binnen de functie direct en rechtstreeks aan de voorzitter van de raad van commissarissen te melden. IV.4 Relatie en communicatie van de externe accountant met de organen van de woningcorporatie Principe De externe accountant woont in ieder geval de vergadering van de raad van commissarissen bij waarin over de vaststelling van de jaarrekening wordt besloten. De externe accountant rapporteert zijn bevindingen betreffende het onderzoek naar de jaarrekening gelijktijdig en op dezelfde wijze aan het bestuur en de raad van commissarissen. Uitwerking IV.4.1 Het verslag van de externe accountant ingevolge artikel 2:393 lid 4 BW bevat datgene wat de externe accountant met betrekking tot de controle van de jaarrekening en de daaraan gerelateerde controles onder de aandacht van het bestuur en de raad van commissarissen wil brengen. Daarbij komen ten minste de volgende onderwerpen aan de orde: a. Met betrekking tot de accountantscontrole: i. informatie over zaken die van belang zijn voor de beoordeling van de onafhankelijkheid van de externe accountant; ii. informatie over de gang van zaken tijdens de controle als ook de samenwerking met interne accountants en eventueel andere externe accountants, discussiepunten met het bestuur, een overzicht van niet-aangepaste correcties, etc. b. Met betrekking tot de financiële cijfers: i. analyses van ontwikkelingen van het vermogen en resultaat, die niet in te publiceren cijfers voorkomen en die naar de mening van de externe accountant bijdragen aan het inzicht in de financiële positie en resultaten van Portaal; ii. commentaar op de verwerking van eenmalige posten, de effecten van schattingen en de wijze waarop deze tot stand zijn gekomen, de keuze van accountingpolicies

35 wanneer ook andere keuzes mogelijk waren, alsmede bijzondere effecten als gevolg daarvan; iii. opmerkingen over de kwaliteit van prognoses en budgetten. c. Met betrekking tot de werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen (inclusief betrouwbaarheid en continuïteit van de geautomatiseerde gegevensverwerking) en de kwaliteit van de interne informatievoorziening: i. verbeterpunten, geconstateerde leemten en kwaliteitsbeoordelingen; ii. opmerkingen over bedreigingen en risico s voor Portaal en de wijze waarop daarover in te publiceren gegevens gerapporteerd dient te worden; iii. naleving van statuten, instructies, regelgeving, vereisten van externe toezichthouders, etc.

36 V Maatschappelijke verantwoording en beleidsbeïnvloeding door belanghebbenden V.1 Principe Het bestuur hanteert een visie op de maatschappelijke positie van Portaal als uitgangspunt voor zijn beleid. Het bestuur vertaalt die visie in een missie en beleidsdoelstellingen. Het bestuur betrekt belanghebbenden bij beleidsvorming en voert met hen een dialoog over de uitvoering van het beleid. Het bestuur geeft inzicht in de realisatie van de beleidsdoelstellingen en communiceert hierover met relevante belanghebbenden. Uitwerking V.1.1 Het bestuur betrekt de in zijn ogen relevante belanghebbenden bij het beleid en onderzoekt periodiek of zij nog wel met de meest relevante belanghebbenden in gesprek is. V.1.2 Het bestuur maakt in zijn verantwoording zichtbaar met wie en hoe de belanghebbendendialoog is gevoerd en tot welke aanpassingen in het beleid de dialoog aanleiding heeft gegeven. V.1.3 Het bestuur verantwoordt zich aan de raad van commissarissen over wat onder V.1.1 en V.1.2 staat vermeld. V.2 Principe Portaal laat zich een keer per vier jaar visiteren waarbij een gestructureerd oordeel wordt gegeven over het volkshuisvestelijk en maatschappelijk presteren. Visitatie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van bestuur en raad van commissarissen. Uitwerking V.2.1 Visitatie heeft betrekking op het volkshuisvestelijk en maatschappelijk presteren, op de wijze waarop belanghebbenden in de gelegenheid zijn gesteld invloed uit te oefenen op het beleid en op de kwaliteit van de governance.

37 V.2.2 Het visitatierapport, alsmede het standpunt ter zake van bestuur en raad van commissarissen, wordt op de website van Portaal geplaatst. V.2.3 Het visitatierapport wordt besproken in het overleg met belanghebbenden op basis van het standpunt van bestuur en raad van commissarissen.

38 Bijlage A Verbindingenstatuut I. Inleiding In het verbindingenstatuut is het toetsingskader vastgelegd dat door het bestuur wordt gehanteerd bij het aangaan en het beheersen van de verbindingen. Tevens wordt op hoofdlijnen een verband gelegd met de planning & control cyclus, de governance en het risicomanagement. Het Verbindingenststuut geeft verder inzicht in de wijze waarop de Raad van Commissarissen het toezicht op de verbindingen heeft ingericht. Een aantal van de activiteiten van Portaal vindt plaats in haar verbindingen, al dan niet samen met andere partners. Portaal wil dat: 1. verbindingen volgens eensluidende, consistente en strategisch verankerde criteria worden aangegaan dan wel ontbonden; 2. transacties binnen de verbindingen op dezelfde wijze tot stand komen en worden beheerst en geadministreerd, als wanneer deze transacties binnen Portaal plaats zouden vinden; 3. voortgangsrapportages over de verbindingen voldoende inzicht geven over het bereiken van de daarmee beoogde doelstellingen en de daarbij behorende risico s. Aan de goedkeuring van de raad van commissaris is onderworpen het besluit van het bestuur omtrent het aangaan of verbreken van duurzame samenwerking van Portaal met een andere rechtspersoon of vennootschap, indien deze samenwerking of verbreking van ingrijpende betekenis is (statutair bepaald). Hieronder vallen in ieder geval de verbindingen die worden aangegaan conform artikel III.3 en III.4 van dit statuut. II. Wat wordt onder een verbinding verstaan 1. een dochtermaatschappij, waaronder ook begrepen mogelijke kleindochters, als bedoeld in artikel 24a boek 2 Burgerlijk Wetboek; 2. een deelneming als bedoeld in artikel 24c boek 2 van het Burgerlijk Wetboek; 3. een duurzame financiële, organisatorische of bestuurlijke band met een bestaande andere rechtspersoon of vennootschap. Verenigingen van Eigenaren (VVE) vallen buiten de werking van dit statuut. Voor Verenigingen van Eigenaren zijn binnen Portaal afzonderlijke procedures ingericht.

39 III. De belangrijkste overwegingen om verbindingen aan te gaan 1. Verbindingen worden aangegaan vanuit het perspectief van de tijdelijke regeling Diensten van Algemeen en Economisch Belang met het oog op een splitsing van maatschappelijke en commerciële activiteiten; 2. Verbindingen worden aangegaan vanuit het perspectief van fiscale optimalisatiemet het oog op een splitsing van maatschappelijke en commerciële activiteiten; 3. Verbindingen worden aangegaan met andere corporaties met het oog op het ondernemen en aansturen van gemeenschappelijke maatschappelijke, commerciële activiteiten en volkshuisvestingsactiviteiten; 4. Verbindingen worden aangegaan met het oog op een samenwerking met derden, niet zijnde woningcorporaties; IV. Welke activiteiten acht Portaal wenselijk in verbindingen Allereerst dient aan de hand van het BBSH en de Tijdelijke regeling Diensten van Algemeen en Economisch Belang te worden beoordeeld of een activiteit een toegestane nevenactiviteit betreft die mag of moet worden ondergebracht in een verbinding en of dit vanuit het oogpunt van financiering en borging nodig of wenselijk is. Tevens dient te worden beoordeeld of dit een bestaande of nieuwe activiteit betreft en of die activiteit niet ook in de Toegelaten Instelling of in een bestaande verbinding kan worden ondergebracht. Relevante activiteiten om in een verbinding onder te brengen zijn o.a. projectontwikkeling, vastgoedexploitatie, VVE beheer, tussenholding, monumentenzorg. V. Criteria voor het aangaan van een verbinding 1. Indien een directie van het regio- of vakbedrijf een verbinding wenst aan te gaan, legt zij een notitie voor aan het bestuur waarin de volgende elementen zijn uitgewerkt (zie ook bijlage I toetsingskader aangaan verbindingen): Beweegredenen; Doelstelling van de verbinding; Activiteiten van de verbinding (inclusief toetsing aan strategisch plan en BBSH); Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden;

40 Geldende AO/IC (minimaal gelijk aan die van Portaal); Te verstrekken garanties en zekerheden; Te verwachten risico s en rendement; Kosten; Rechtsvorm; Financiering en kapitalisatie; Aandeelhouder(s); Bestuurder(s); Beoogde looptijd; Exit voorwaarden; Beoordeling van de eventuele samenwerkingspartner; Uitkomsten toets op de financiele positie van de beoogde samenwerkingspartners; Opname in de planning & control cyclus, periodieke verantwoording; Juridische en fiscale toets 2. Concerncontrol toetst de aangeleverde notitie en adviseert het bestuur over het te nemen besluit. 3. Een verbinding mag uitsluitend worden aangegaan na voorafgaande goedkeuring van het bestuur. Uitsluitend Portaal (of een door Portaal voor het aanhouden van verbindingen opgerichte holding) kan een verbinding oprichten of aangaan. 4. Een verbinding wordt bij voorkeur aangegaan in de rechtsvorm van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, waarbij Portaal aandeelhouder en bestuurder zal zijn. De statuten van de vennootschap dienen getoetst te worden door een jurist van/namens Portaal. Portaal benoemt, schorst en ontslaat het bestuur van de verbinding. 5. Portaal wenst bij voorkeur slechts met de Holding van een samenwerkingspartner een samenwerking aan te gaan en niet met een daarvoor op te richten projectvennootschap. De samenwerkende partner dient over een goede reputatie te beschikken en financieel solide te zijn. 6. De samenwerkende partner is gekend, staat positief bekend in de markt en heeft specifieke ervaring met de voorgenomen activiteit en met verbindingen. De reputatie wordt getoetst door de compliance officer en er dient een financiële check te worden uitgevoerd.

41 7. Een verbinding kan uitsluitend schriftelijk, op basis van vooraf geaccordeerde formats, worden aangegaan. Het mondeling aangaan van verbindingen is niet toegestaan. 8. Het bestuur van de verbinding waarin Portaal een meerderheidsbelang heeft kan slechts bij hoge uitzondering (mede) bestaan uit een externe bestuurder. Een verbinding kent slechts bij hoge uitzondering een eigen raad van commissarissen of raad van advies. VI. Criteria voor het ontbinden van een verbinding 1. Een verbinding kan slechts worden beëindigd na voorafgaande goedkeuring van het bestuur, op basis van een uitgewerkte notitie van het regio- of vakbedrijf waarbij de redenen voor en de gevolgen van de beëindiging worden uiteengezet. VII. Contractering over verbindingen 1. Alle overeenkomsten die betrekking hebben op een verbinding en alle door de verbinding af te sluiten overeenkomsten dienen schriftelijk te zijn aangegaan en door de afdeling Juridische Zaken, de fiscaal controller of een externe deskundige namens Portaal te worden getoetst op in ieder geval fiscale en juridische consequenties. Intern vindt een financiële toets plaats. 2. De administratieve organisatie van de verbindingen, waaronder de procedures voor het aangaan van transacties en verplichtingen in de verbindingen, wordt schriftelijk vastgelegd via formats, inclusief mandatering. Deze formats worden vastgelegd in de aanvraag en goedgekeurd door het bestuur. VIII. Informatievoorziening over verbindingen 1. De afspraken die binnen de verbindingen worden gemaakt over de administratieve organisatie en interne beheersing dienen te passen binnen de P&C cyclus van Portaal. Daar waar Portaal geen meederheidsbelang heeft wordt in afstemming met de andere aandeelhouders gestreefd naar afspraken inzake administratieve organisatie en interne beheersing die zo goed mogelijk aansluiten bij hetgeen binnen Portaal gebruikelijk is. Elke verbinding maakt tijdig een begroting en jaarrekening en rapporteert per kwartaal aan de Raad van Bestuur van Stichting Portaal over de voortgang, financiën, financiering, risicobeheersing en realisatie van doelstellingen. De activiteiten en financiën van de verbindingen waarin Portaal een meerderheidsbelang heeft worden jaarlijks geconsolideerd

42 gerapporteerd aan de Raad van Bestuur van Stichting Portaal en als onderdeel van de geconsolideerde jaarrekening gecontroleerd door de externe accountant. 2. Indien Portaal penvoerder is in/voor een verbinding is op deze verbinding dezelfde administratieve organisatie en interne beheersing van toepassing als voor Portaal. De administratie van de verbindingen wordt separaat van de administratie van Portaal gevoerd en vindt evenals de verslaggeving plaats conform de Portaal Accounting Manual. 3. Indien Portaal geen penvoerder is in/voor een verbinding worden de jaarstukken van de verbinding ten behoeve van Portaal gecontroleerd door een door het bestuur aangewezen accountant als bedoeld in artikel 393, eerste lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, dan wel door een organisatie waarin zodanige accountants samenwerken. Afwijkingen op deze controleplicht dienen vooraf goedkeuring van het bestuur te krijgen. 4. Portaal draagt zorg voor deugdelijke administratie en archivering van haar verbindingen. Gedocumenteerd worden in ieder geval overeenkomsten, gespreksverslagen, notulen, oprichtings- en besluitvormingsdocumenten, rapportages van de verbindingen en jaarverslagen/jaarrekeningen. De interne (project)standaarden voor documentatie en archivering gelden ook voor verbindingen. IX. Informatievoorziening raad van commissarissen 1. De raad van commissarissen wordt geïnformeerd over de verbindingen die zijn aangegaan middels de bestuursmededelingen en/of in de kwartaalrapportages. 2. De raad van commissarissen wordt jaarlijks geïnformeerd over de door Concerncontrol uitgevoerde evaluatie op de verbindingen. X. Financiering van verbindingen 1. Bij de financiering van verbindingen wordt vooraf vastgesteld of deze financiering past binnen het Reglement van Deelnemingen van het WSW. Hierbij wordt specifiek getoetst aan artikel 29 en 31 vn het Reglement van Deelnemingen van het WSW zoals deze hieronder beschreven zijn: a. De hoofdregel van artikel 31 is dat het de deelnemer niet is toegestaan zich garant te stellen of op een andere manier sterk te maken voor derden zonder schriftelijke toestemming van WSW, zodat WSW in b. De hoofdregel van artikel 29 is dat het geven van zekerheid in de vorm van onderpand door de Tl ook is onderworpen aan toestemming van het WSW.,

43 2. Het is niet toegestaan te bankieren, waaronder wordt verstaan: het door Portaal of de verbinding aantrekken van geldelijke middelen, speciaal met het doel die vervolgens aan derden uit te lenen. Ook is het niet toegestaan uit de eigen bedrijfsreserve middelen vrij te maken met het speciale doel die vervolgens aan derden uit te lenen. Vanzelfsprekend geldt dit verbod niet voor beleggen overeenkomstig de daaraan te stellen eisen (zie ook onder G) en evenmin voor lenen aan collega t.i s en voor interne financiering bij verbindingen (in dit laatste geval moet dit wel geschieden op marktconforme voorwaarden). Daarnaast is het niet toegestaan subsidies te verstrekken, inkomensgebonden maatregelen te treffen of op enigerlei wijze financieel {via hypotheekverstrekking (ook aan de eigen medewerkers), via rentebetaling of borgstelling voor aangegane hypotheekverplichtingen, e.d.} deel te nemen in een door een eigenaarbewoner aangegane hypothecaire verplichting. Onder subsidies wordt uiteraard niet verstaan het geven van bijdragen aan bewonerscommissies, huurdersorganisaties ten behoeve van de uitvoering van de taken waar zij voor staan, of het geven van bijdragen in het kader van leefbaarheid. 3. De bijdrage aan de financiering van de verbindingen geschiedt vanuit treasury. Bijdrage aan de financiering vanuit Portaal vindt plaats op basis van een actuele liquiditeitsprognose van de verbinding. Portaal financiert relatief nooit meer en stelt nooit meer zekerheden beschikbaar dan het aandeel van Portaal in het risicodragend vermogen van de verbinding. XI. Integriteit Het integriteitsbeleid van Portaal is erop gericht om het integer handelen binnen Portaal en haar verbindingen te bevorderen. Voor de dochterondernemingen geldt het integriteitbeleid van Portaal onverkort. Voor andere samenwerkingsvormen worden in de afzonderlijke samenwerkingsovereenkomsten met de partners expliciete afspraken gemaakt over de wederzijdse verantwoordelijkheden ten aanzien van het integer handelen binnen de verbinding en worden afspraken vastgelegd over het vigerende integriteitsbeleid. XII. Jaarlijkse evaluatie verbindingen Jaarlijks evalueert het bestuur (en voor haar: de afdeling Concerncontrol) de verbindingen van Portaal aan de hand van een daarvoor door bestuur vastgesteld toetsingskader. Hierbij wordt vastgesteld of de verbindingen nog passen binnen de strategie van Portaal en of er veranderingen in de omgeving zijn die tot aanpassingen van de verbindingen en of hun

44 activiteiten zouden moeten leiden. De uitkomsten van de jaarlijkse evaluatie worden besproken in het bestuursoverleg en aangeboden aan de raad van commissarissen.

45 Bijlage B Investeringsstatuut I. Inleiding In het investeringsstatuut is het toetsingskader vastgelegd dat door het bestuur wordt gehanteerd bij investeringen. Tevens wordt op hoofdlijnen een verband gelegd met de planning & control cyclus, de governance en het risicomanagement. Investeren in vastgoed is een belangrijk middel dat wordt ingezet om de doelstellingen van Portaal te realiseren: het huisvesten van de doelgroep en de tevredenheid van bewoners. Met de investeringen realiseert Portaal huisvesting (woningen), verbetert Portaal tegelijkertijd de (gemiddelde) kwaliteit van het wonen en reduceert Portaal het ondernemingsrisico doordat de gemiddelde resterende levensduur van het bezit toeneemt. Deze investeringen kunnen aanzienlijke bedragen betreffen en de middelen kunnen slechts één keer worden ingezet. Naast investeringen in het vastgoed bestemd voor verhuur/verkoop investeert Portaal ook in de eigen bedrijfsmiddelen (kantoorpanden, ICT, e.d.). Middels dit investeringsstatuut geeft het bestuur de raad van commissarissen en maatschappelijke organisaties inzicht in de beheersingskaders die zekerheid geven dat het bestuur investeringsbeslissingen op een transparante manier neemt en dat iedere beslissing bijdraagt aan de realisatie van de doelstellingen van Portaal. II. Toetsingskader Het toetsingskader bestaat uit de volgende onderdelen: Ondernemingsplan Meerjarenverkenning (MJV) Jaarplan Financieel beleid Beoordelingskader individuele projecten II.1 Ondernemingsplan en Meerjarenverkenning (MJV) Eén keer in de vier jaar stelt Portaal een ondernemingsplan op. Daarin staat, onder andere, de portefeuillestrategie. Die omschrijft wat de staat is van het bezit en welke doelstellingen gerealiseerd moeten worden. Iedere vastgoedinvestering wordt getoetst aan de portefeuillestrategie om zeker te zijn dat de investering voldoende daaraan bijdraagt. Het

46 ondernemingsplan wordt vastgesteld door het bestuur en goedgekeurd door de raad van commissarissen. Jaarlijks wordt een financiële MJV opgesteld. Dit is de concrete vertaling van het Ondernemingsplan in activiteiten gekoppeld aan een begroting en wordt de voortgang geëvalueerd. De MJV wordt vastgesteld door het bestuur en goedgekeurd door de raad van commissarissen. Input voor de MJV vormen de door de regiobedrijven opgestelde portfolioplannen, evenals de prognoses van de vakbedrijven. In de portfolioplannen zijn de investeringen (en desinvesteringen) van het regiobedrijf gedetailleerd vastgelegd. De investeringen in bestaand bezit worden per complex benoemd, de investeringen in nieuwbouw per project. De portfolioplannen zijn een afgeleide van de portefeuillestrategie van Portaal. Deze strategie wordt ook eens in de vier jaar opgesteld tenzij veranderde omstandigheden vragen om een eerdere update. Het bestuur stelt de portefeuillestrategie en de doorvertaalde portfolioplannen vast. De relatie tussen de diverse onderdelen is onderstaand weergegeven. RvC RvB visie Ondernemingsplan Portefeuillestrategie plan MJV Portfolioplan integraal vastgoed II.1.1 Jaarplan Voor ieder jaar wordt een jaarplan opgesteld, waarin onder meer alle (des-)investeringen in het vastgoed en andere middelen worden benoemd. Het jaarplan wordt vastgesteld door het bestuur en goedgekeurd door de raad van commissarissen.

47 II.1.2 Financieel beleid Bij het opstellen van het ondernemingsplan, MJV en jaarplan wordt getoetst of de voorgenomen plannen passen binnen het financieel beleid, gericht op de continuïteit van Portaal. Het financieel beleid, dat specifiek onderdeel is van het Ondernemingsplan, wordt vastgesteld door het bestuur en goedgekeurd door de raad van commissarissen. De financiële normen die per project worden gehanteerd, hangen samen met het financieel beleid. II.1.3 Beoordelingskader individuele investeringen Het beoordelingskader voor individuele investeringen is gesplitst in een kader voor vastgoedinvesteringen en voor niet-vastgoedinvesteringen. Alle bedragen bevatten de totale uitgaven per project incl. BTW. II.1.4 Beoordelingskader individuele vastgoedinvesteringen In het portfolioplan staan alle investeringsprojecten. Sommigen daarvan zijn al in uitvoering maar anderen moeten nog ontwikkeld worden. Op diverse momenten tijdens de ontwikkeling van een project besluit het bestuur over de voortgang van investeringsprojecten. Het bestuur wordt geadviseerd door een investeringscommissie (VoorPortaal). Het bestuur en de investeringscommissie beoordelen de projecten aan de hand van onderstaande toetsingscriteria: de volkshuisvestelijke kwaliteit: de investering moet bijdragen aan de doelstellingen van Portaal. Dus moet het huisvesting bieden aan de doelgroep, moet het de tevredenheid van de bewoners en de kwaliteit van de wijk (differentiatie) verhogen en moet bij herstructurering de inspraak van bewoners goed geregeld zijn. de vastgoedkwaliteit: het product moet technisch en functioneel voldoen en aansluiten bij de marktkwaliteit. Het project wordt getoetst volgens het binnen Portaal geldende woontechnisch en technisch programma van eisen. de financiële kwaliteit: de investeringsuitgaven moeten in evenwicht zijn met de opbrengsten en de risico s. Onder andere wordt beoordeeld of: o het project past het in het goedgekeurde portfolioplan van de regio. o het project voldoet aan vastgestelde financiële normen. o Bij de start van het project: of de prognose van de stichtingskosten past in het standaard bouwkostenmodel dat Portaal hanteert. In het bouwkostenmodel staat, per type woning, een standaard stichtingskostenbudget. Dit model wordt jaarlijks getoetst door een extern adviesbureau. o het nieuwe fasedocument aansluit op de besluitvorming over de eerdere documenten.

48 o voldoende juridische en fiscale toetsing heeft plaatsgevonden, zo nodig met behulp van specialistische adviseurs. De Raad van Bestuur verantwoord zich in de kwartaalrapportage over investeringsbeslissingen waar bij de besluitvorming is afgeweken van het advies van de investeringscommissie (VoorPortaal). Omdat financieel beleid en het werken met rendementsnormen voor vastgoedontwikkeling nog in ontwikkeling is zal in 2014 opnieuw naar het investeringsstatuut gekeken worden. Tot die tijd worden vastgoedprojecten getoetst op onderstaande criteria:

49 Bij vastgoedinvesteringen wordt extra gelet op: Vastgoedtransacties Bij aankoop van bestaand vastgoed wordt gebruik gemaakt van een standaardlijst met criteria. Daarnaast vindt een historisch onderzoek plaats naar vastgoed dat aan Portaal wordt aangeboden. Grondaankopen Speculatief aankopen van grond is niet toegestaan. Dit betekent dat Portaal in principe alleen grond koopt waar een onherroepelijke woonbestemming op rust. Grondaankopen moeten binnen 10 jaar daadwerkelijk tot investeringen te leiden. Eventuele afwijkingen hierop met een investeringsvolume groter dan 1 miljoen dienen voorafgaand ter goedkeuring aan de Raad van Commissarissen voorgelegd te worden. Jaarlijks vindt bij de 4 e kwartaalrapportage een waardeberekening plaats van de grondposities die Portaal in bezit heeft. Eventuele waardeverminderingen worden als verlies in de W&V geboekt. Een overzicht van deze waardeberekeningen wordt aan de auditcommissie gerapporteerd. Grondexploitaties Grondexploitaties worden jaarlijks geactualiseerd door de directie PVO en goedgekeurd door de Raad van bestuur. II.1.5 Beoordelingskader individuele investeringen niet zijnde vastgoed Besluitvorming Investeringen in niet-vastgoed worden gedaan op projectbasis. Het bestuur neemt over ieder project apart een besluit. Interne advisering De afdeling Bedrijfsvoering adviseert het bestuur over projectvoorstellen; indien nodig toetst de afdeling Control de businesscase. Toetsing aan bredere kader Ieder project moet aantoonbaar bijdragen aan de meerjarenplanning ten aanzien van bedrijfsvoering zoals vastgelegd in het BedrijfsInformatiePlan.

50 II.2 Procuratie Bij de inschrijving in de Kamer van Koophandel is vastgelegd dat het bestuur onbeperkt bevoegd is. Om risico s te voorkomen zijn een aantal specifieke gevallen benoemd waarbij de goedkeuring van de raad van commissarissen nodig is. II.2.1 Procuratie vastgoed(des)investeringen Hierbij bestaan verschillende maximum bedragen afhankelijk van het risicoprofiel van het vastgoed. Binnen Portaal onderkennen we de volgende categorieen risicoprojecten. a. Omvangrijke langjarige grondexploitaties waar Portaal veel risico draagt b. Omvangrijke langjarige gebiedsontwikkelingen met veel partijen waar Portaal grootschalige productie beoogd c. Projecten in realisatie met grote problemen in verkoop / realisatie Indien voorafgaande toestemming van de Raad van Commissarissen vereist is wordt na de haalbaarheidsfase het projectvoorstel (ontwikkeldocument) ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen.

51 II.2.2 Procuratie niet-vastgoed investeringen Het bestuur is bevoegd tot investeringsbesluiten in andere middelen dan vastgoed tot 1 miljoen boven het investeringsvolume zoals opgenomen in het goedgekeurde jaarplan van het betreffende jaar. Voor investeringen boven dit bedrag is vooraf goedkeuring van de raad van commissarissen nodig. Over alle investeringsbesluiten met een investeringsvolume boven de 1 miljoen wordt de raad van commissarissen achteraf geïnformeerd in de kwartaalrapportage. III Risicomanagement Het lijnmanagement draagt de eerste verantwoordelijkheid voor risicobeheersing. In de planning & controlcyclus worden doelen gesteld en verantwoording afgelegd. Planning & control cyclus vastgoedprojecten. De planning & control cyclus vastgoedprojecten wordt door het bestuur vastgesteld. Met behulp van de Planning & Control cyclus vastgoedprojecten wordt de voortgang van de projecten in het algemeen bewaakt en in het bijzonder van de risicoprojecten (conform artikel II.2.1) en van de verkoop van nieuwbouwwoningen. Tevens worden de afwijkingen gesignaleerd ten opzichte van bestuursbesluiten over budget, programma of planning. Planning & Control cyclus bedrijfsvoeringprojecten (niet vastgoedinvesteringen) In het jaarplan staat wat gerealiseerd moet worden. Elk kwartaal wordt gerapporteerd over de stand van zaken. De rapportages van het lijnmanagement worden altijd beoordeeld door de afdeling Control. Die beoordeling bestaat uit: Interne controle Control voert interne controles uit. Jaarlijks wordt per bedrijfsonderdeel een Intern Controleplan opgesteld. Daarin staan de risico s benoemd waarop extra controle noodzakelijk is.

52 Bijlage C Treasury statuut I. Inleiding I.1 Doel van het statuut In het Treasury Statuut worden de doelstellingen, de governance, de planning & control en het risicomanagement rondom treasury beschreven. Het Treasury Statuut is onderdeel van het Toezichtskader van de Raad van Commissarissen. Conform artikel II.1.3 van het Toezichtskader Portaal stelt het Bestuur het Treasury Statuut vast en legt deze ter goedkeuring voor aan de Raad van Commissarissen. Het Treasury Statuut is in beginsel van toepassing op de Stichting Portaal en haar groepsmaatschappijen. Als toegelaten instelling is Portaal gehouden aan de wet- en regelgeving (Woningwet, BBSH, ministeriële regelingen en beleidsregels). Daar waar dit Treasury Statuut strijdig is met wet- en regelgeving, zullen deze laatsten prevaleren en zal het Treasury Statuut hier direct op worden aangepast en voorgelegd aan de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen. Als deelnemer aan het WSW is Portaal tevens gehouden aan de beleidsregels van het WSW en het reglement van deelneming. Indien wijzigingen in de regels van het WSW optreden welke strijdig zijn met dit Treasury Statuut, zal het Treasury Statuut aangepast worden. Voor de definitie van normen, tenzij anders vermeld, zoals opgenomen in dit statuut wordt het beleid van het ministerie dan wel het WSW gevolgd. Dit Treasury Statuut wordt eenmaal per jaar in de Raad van Commissarissen geëvalueerd. De jaarlijkse evaluatie vindt plaats door de Raad van bestuur, op basis van informatie van de front office (eerste dijk), Control (tweede dijk), de Risk Manager en de managementletter van de controlerende accountant. Aanpassingen na aanleiding van de evaluatie in dit statuut hebben eveneens gevolgen voor het treasury handboek (goedgekeurd d.d. 9 december 2013)

53 I.2 Doel van Treasury Het financiële beleid van Portaal is gericht op financiële continuïteit, transparante keuzes en verantwoording en een flexibele organisatie. De strategie van Portaal en wet- en regelgeving is voor treasury een gegeven. Op basis van dit gegeven moet voldaan worden aan de normenkader. Treasury is dienstbaar aan het realiseren van de gewenste volkshuisvestelijke doelstellingen en daarmee ondersteunend aan het financiële beleid van Portaal. Het financiële beleid van Portaal is gericht op financiële continuïteit, transparante keuzes en verantwoording en een flexibele organisatie. De treasury-activiteiten zijn daarbij gericht op de volgende afgeleide doelstellingen: 1. Het zorgdragen voor de financiering van alle bestaande en voorgenomen activiteiten van Portaal; 2. Het behoedzaam uitzetten van tijdelijk overtollige middelen; 3. Het beheersen van de financieringslasten binnen eigen vastgestelde risicokaders; 4. Het beheersen en begrenzen van de risico s samenhangend met de treasury-activiteiten. 5. Het zorgdragen voor een effectief, veilig en efficiënt betalingsverkeer; 6. Het onderhouden van goede investor relations met, voor de uitoefening van de treasury functie, relevante stakeholders (o.a. banken, financiers, WSW). I.3 Treasury beheersingsraamwerk Het Treasury Statuut maakt onderdeel uit van het Treasury beheersingsraamwerk. Dit raamwerk bestaat uit het Treasury Statuut, het Treasury Handboek en het Treasury Jaarplan. Treasury Statuut Het eerste niveau van het treasury beheersingsraamwerk binnen Portaal is het Treasury Statuut. De doelstellingen hiervan zijn beschreven in I.1 en I.2. Treasury Handboek Het tweede niveau van het treasury beheersingsraamwerk is het Treasury Handboek, waarin gedetailleerde voorschriften zijn opgenomen die leidend zijn bij de daadwerkelijke uitvoering van de doelstellingen uit het Treasury Jaarplan. Deze voorschriften betreffen onder meer de treasury organisatie inclusief de verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden rondom treasury, de treasury activiteiten, de planning en control cyclus, de rol van de risk-, control- en compliance functies, de rol van de Internal Auditor en de rol van de Externe Accountant.

54 Treasury Jaarplan Het derde niveau van het treasury beheersingsraamwerk is het Treasury Jaarplan. Het Treasury Jaarplan beschrijft de treasury doelstellingen en de activiteiten en wordt elk kalenderjaar geactualiseerd. Het Treasury Jaarplan wordt geschreven binnen de kaders van het Treasury Statuut. I.4 Rentevisie In een rentevisie wordt een uitspraak gedaan over de richting van de ontwikkeling van de rente, zowel lang als kort, gedurende een bepaalde periode. Portaal heeft geen rentevisie. Het handelen van Portaal in treasury activiteiten is derhalve niet gestoeld op een visie op de ontwikkeling van de rente. II. Bevoegdheden Raad van Bestuur II.1 Bevoegdheden binnen het Treasury Statuut Het Bestuur is krachtens artikel II.1.3.j van het Toezichtskader van Portaal bevoegd om binnen de kaders van het Treasury Statuut en het Treasury Jaarplan activiteiten in het kader van treasury te verrichten. Hieronder valt het aangaan van overeenkomsten met derden die voor de uitvoering van het Treasury Jaarplan noodzakelijk zijn. Transacties in het kader van Treasury worden door het voltallige Bestuur goedgekeurd. Het Bestuur is bevoegd de uitvoering van de operationele activiteiten binnen het Treasury Statuut en het Treasury Jaarplan intern te mandateren. De wijze waarop mandatering plaatsvindt, is vastgelegd in het Treasury Handboek. II.2 Bevoegdheden buiten het Treasury Statuut Besluiten met betrekking tot treasury, die buiten de kaders van het vastgestelde Treasury Statuut en het Treasury Jaarplan vallen, worden voorafgaand ter goedkeuring aan de Raad van Commissarissen voorgelegd. III. Treasury Commissie III.1 Het Bestuur stelt een Treasury Commissie in.

55 III.2 De Treasury Commissie wordt gevormd door de medewerker(s) van de afdeling Treasury, de Concern Controller, een Portaal directeur en een door het bestuur benoemde externe adviseur. De externe adviseur wordt voorafgaand aan zijn benoeming gescreend door de Compliance officer. Hierbij worden in ieder geval de volgende elementen betrokken: financiële stabiliteit, imago, ervaring. Het bestuur benoemt één van de leden tot de voorzitter van de Treasury Commissie. III.3 De Treasury Commissie adviseert het Bestuur ten aanzien van actuele ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld macro-economische ontwikkelingen, de ontwikkelingen op de financieringsmarkt, het Treasury Jaarplan en op zaken waar de externe Riskmanager geen toetsing op uitvoert. III.4 De Treasury Commissie komt minimaal eens per kwartaal bijeen en stelt per vergadering een verslag op. IV. Normenkader Treasury Het normenkader Treasury zoals in dit statuut vastgelegd, heeft betrekking op alle treasury activiteiten van Portaal. Indien verwezen wordt naar ratings dan wordt hiermee, tenzij expliciet anders vermeld, de lange termijn rating bedoeld. In het Normenkader Treasury staat een groot aantal normen genoemd. Daar waar de huidige portefeuille niet voldoet aan de normen zoals vermeld in het Normenkader Treasury zal een transitieperiode in acht genomen worden om de huidige portefeuille aan te passen aan de bepalingen in dit statuut. Op financieringsproducten welke door Portaal met ingang van 2014 worden afgesloten is het Nederlands recht van toepassing. De normenkader risicovelden (IV.1) zijn van toepassing op alle activiteiten welke treasury verantwoordelijk voor is. Verder is een specifieke normenkader (IV.2 tot en met IV.7) voor de verschillende activiteiten.

56 IV.1 Normenkader risicovelden Het normenkader is erop gericht de risico s samenhangend met de treasury activiteiten te beheersen. Deze risico s omvatten: 1. Valutarisico: het risico als gevolg van schommelingen in valutakoersen. 2. Marktrisico: het risico op de waardering van effecten (opgenomen onder de financiële vaste activa). 3. Renterisico: het risico dat de rentelasten van Portaal stijgen als gevolg van de renteontwikkeling 4. Tegenpartijrisico (ook wel: kredietrisico) Het risico dat een tegenpartij niet aan haar verplichtingen jegens Portaal kan voldoen. 5. Liquiditeitsrisico Het risico dat Portaal niet kan voldoen aan haar directe verplichtingen. De belangrijkste liquiditeitsrisico s van Portaal uit hoofde van treasury vloeien voort uit CSA- s, break clauses en termination events. Het normenkader per risico volgt hieronder. IV.1a Normenkader valutarisico Om het valutarisico te elimineren mogen uitsluitend financiële producten in euro s aangetrokken worden. IV.1b Normenkader Marktrisico Dit risico wordt beperkt door de normen ten aanzien van het aanhouden van effecten (financiele vaste activa: zie IV.4) en de monitoring zoals in de planning & control cyclus beschreven. IV.1c Normenkader Renterisico Om het renterisico te limiteren zijn normen gesteld ten aanzien van dit renterisico. Er wordt gebruik gemaakt van diverse maatrelen, waaronder derivaten, om het renterisico te beperken. In IV.3 is het normenkader ten aanzien van derivaten opgenomen. IV.1d Normenkader Tegenpartijrisico a. Om het tegenpartijrisico te beperken worden normen gesteld aan tegenpartijen waarmee Portaal overeenkomsten sluit in het kader van treasury: b. Overeenkomsten in het kader van treasury (zoals bijvoorbeeld leningen, derivaten, beleggingen) mogen uitsluitend worden aangegaan met financiële instellingen die bekend zijn bij het WSW (reputatierisico);

57 c. Financiële instellingen voor derivaten en beleggingen dienen minimaal te beschikken over een single A (lange termijn) rating of een daarmee vergelijkbare rating, afgegeven door ten minste twee van de drie ratingbureaus Moody s, Standard and Poor s en Fitch, waarbij geldt dat de laagste rating wordt genomen. Indien de rating van een tegenpartij zakt onder de toegestane norm, stelt Portaal binnen 2 weken een plan van aanpak op hoe hiermee om te gaan. d. Overeenkomsten van treasury met Toegelaten Instellingen worden alleen aangegaan mits deze beschikken over een positief borgingsverklaring van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Inzake leningen wordt het tegenpartijrisico beperkt door geen lening overeenkomsten te sluiten waarin is opgenomen dat leningen terstond opeisbaar zijn indien de lening verstrekker in surseance van betaling verkeert, of andere clausules met een dergelijke strekking. e. Inzake liquide middelen (excl. geld in deposito (geplaatste margin calls)) wordt het tegenpartijrisico daar bovenop beperkt door de liquide middelen te spreiden over de verschillende financiële instellingen, waarbij nooit meer dan 50 miljoen bij één financiële instelling wordt ondergebracht. f. Inzake liquide middelen (geld in deposito (geplaatste margin calls) zal een noodprocedure worden opgesteld voor het onttrekken van liquide middelen als de financiële tegenpartij niet meer voldoet aan het gestelde kredietwaardigheidsoordeel. Inzake uitzettingen wordt het tegenpartijrisico verder beperkt door leningen uitsluitend te verstrekken aan groepsmaatschappijen van Portaal, Nederlandse overheden en andere toegelaten instellingen is toegestaan, mits deze voldoen aan de voorwaarden zoals gesteld in IV.4 van dit Treasury Statuut. Uitzettingen moeten zijn voorzien van een hoofdsomgarantie.. Ook bij het verstrekken van leningen vindt een toets plaats door de risicomanager. g. Inzake derivaten wordt het tegenpartijrisico daar bovenop beperkt door: i. De derivaten mogen enkel afgesloten worden met financiële instellingen met een minimale A rating, conform de beleidsregel, met een maximum van 1/3 van de totale bruto derivatenportefeuille. ii. Portaal accepteert geen derivatencontracten waarin clausules opgenomen zijn die het toezicht op Portaal door het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting en/of de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties beperken. iii. Om het tegenpartijrisico te beperken wordt gebruik gemaakt van CSA s. iv. Portaal neemt geen break clauses op in nieuwe derivatencontracten.nieuw af te sluiten derivaten overeenkomsten (payer swap en cap) worden gesloten conform de modelovereenkomsten zoals opgenomen in bijlage I en II van de beleidsregels van het Ministerie inzake derivaten. v. Het aantrekken van derivaten mag uitsluitend van een financiële instelling, als zij door deze instelling in het kader van de zorgplichtregels van de Wet op het financieel toezicht, in het bijzonder artikel 4:90, als niet professionele belegger worden beschouwd. h. Ten aanzien van intermediairs wordt het volgende vastgesteld: (1) Intermediairs worden alleen gebruikt indien nodig voor het aantrekken en uitzetten van gelden kapitaalmarkttransacties.

58 (2) Voor uitvoering van de transactie is duidelijk welke kosten met de uitvoeringen instandhouding gemoeid zijn; (3) Enkel Portaal betaalt een vergoeding aan een intermediair. (4) Indien gebruik wordt gemaakt van intermediairs zal het bestuur vooraf toestemming hiervoor geven.; (5) Indien gebruik wordt gemaakt van intermediairs wordt de betreffende intermediair vooraf gescreend door de Compliance Officer en iedere 3 jaar vindt een herscreening plaats. Hierbij worden in ieder geval de volgende elementen betrokken: financiële stabiliteit, imago, ervaring. Tevens wordt gecontroleerd of de intermediair beschikt over de correcte vergunning voor financiële dienstverlening van de AFM (6) Intermediairs moeten voldoen aan de algemene inkoopvoorwaarden van Portaal. IV.1e Normenkader liquiditeitsrisico a) Om het liquiditeitsrisico te beheersen zijn normen gesteld aan financiering en derivaten (zie IV.2 en IV.3) en is het sluiten van derivatencontracten met daarin opgenomen break clauses uitgesloten. Tevens is in de planning & control cyclus opgenomen de monitoring van de normen ten aanzien van de liquiditeitsbuffer, de break clauses en de termination events. b) Indien de liquiditeitsrisico s substantieel hoog zijn zoals bijvoorbeeld bij het hebben van een onvoldoende buffer ten opzichte van de signaalwaarde zoals opgenomen in het Treasury Handboek prevaleert de beheersing van het liquiditeitsrisico boven het krediet- en renterisico. Indien hiertoe aanleiding bestaat kan de Raad van Bestuur besluiten om de limieten inzake krediet- en renterisico te overschrijden om het liquiditeitsrisico te beperken. Hiervoor is voorafgaande toestemming van de Raad van Commissarissen vereist. Naast een normenkader per risicoveld heeft Portaal eveneens enkele normenkaders geformuleerd op activiteitenvelden IV.2 Normenkader Financiering De volgende uitgangspunten worden inzake financiering in acht genomen: 1. Er wordt gestreefd naar zoveel mogelijk interne financiering. Dit houdt onder andere in dat verkoopopbrengsten en een positieve kasstroom uit exploitatie worden aangewend voor de financiering van uitbreidings- en vervangingsinvesteringen. 2. Voor de financiering van DAEB-activiteiten gaat Portaal uit van bedrijfsfinanciering. Daarbij maakt Portaal waar mogelijk gebruik van WSW-borging. Daarbij is Portaal gehouden aan de voorwaarden zoals gesteld door het WSW aan haar deelnemers. 3. Voor de financiering van niet-daeb activiteiten maakt Portaal gebruik van interne financiering en projectfinanciering. Daarbij kan Portaal geen gebruik maken van WSW-borging. Verplichtingen ten

59 aanzien van niet-daeb activiteiten kunnen pas aangegaan worden nadat gecommitteerde financiering binnen criteria van het investeringsstatuut geregeld is. 4. De volgende lening typen zijn toegestaan binnen Portaal: Fixe, annuïtair, lineair, basisrente leningen, roll-over leningen, leningen gekoppeld aan de inflatie, medium term notes. Leningen waarin zogenaamde embedded options, behalve basisrente leningen, dan wel andere soorten derivaten impliciet in zijn verwerkt zijn niet toegestaan. Overige leningtypes die niet zijn benoemd, zijn in basis niet toegestaan. 5. Nieuwe financiële producten worden voor afsluiten getoetst bij het WSW, de externe toezichthouder en de accountant voor verslaggevingsaspecten; 6. Het renterisico uit onafgedekte variabele leningen, herfinanciering, renteconversie van de lening portefeuille en kredietfaciliteiten mag in ieder jaar ten hoogste 15% bedragen van het vreemd vermogen over een voortschrijdende periode van 12 maanden. 7. De financiering met leningen met een looptijd korter dan 2 jaar (incl. kasgeld- c.q. rekeningcourantfaciliteiten) mag maximaal 7,5% bedragen van de waarde van de materiële vaste activa gewaardeerd op basis van bedrijfswaarde op basis van de meest recente jaarrekening. 8. De rentedekkingsgraad of Interest Coverage Ratio (ICR) moet minimaal 1,4 bedragen. 9. De operationele kasstroom (incl. rente-uitgaven) minus 2% aflossingsfictie (2% van de nominale lening portefeuille) moet te allen tijde positief zijn en dient de aflossingsfictie over een periode van 5 jaar minimaal 10% zijn 10. De debt service coverage ratio (DSCR) moet minimaal 1,0 zijn. 11. Financiering wordt aangetrokken op basis van een geprognosticeerde financieringsbehoefte, maximaal 3 jaar vooruit. Daarbij geldt dat naarmate de prognose verder in de toekomst ligt, een kleiner gedeelte van deze behoefte nu reeds ingevuld kan worden. In het Treasury Jaarplan wordt opgenomen wat de minimaal en maximaal in een jaar aan te trekken financiering zal zijn. 12. Het Bestuur (conform artikel 10 lid 2 van het statuut van Stichting Portaal) besluit over het geven van garanties en/of zekerheden in relatie tot financiering. In beginsel worden alleen zekerheden gegeven voor het aantrekken van niet WSW-geborgde financiering. Portaal gaat vooraf bij het WSW na of de af te geven garanties en/of zekerheden niet in strijd zijn met het reglement van deelneming van het WSW. Ander soortige garanties en/of zekerheden worden niet door Portaal verstrekt.

60 IV.3 Normenkader derivaten De volgende uitgangspunten en maxima worden inzake derivaten in acht genomen: 1. Het aantrekken en afstoten (sluiten/verkopen) van derivaten dient uitsluitend te zijn gericht op het beperken van risico s van het financiële beleid en beheer 2. Het aantrekken van derivaten wordt alleen toegestaan na het afwegen van alternatieven (kosten/baten analyse) en risico analyse. 3. Nieuw aan te trekken derivaten zijn alleen toegestaan voor het indekken van renterisico s die ontstaan ten gevolge van afgesloten variabele leningen. 4. Nieuw aan te trekken derivaten zijn slechts toegestaan voor zover het rentecaps of payerswaps betreft gericht op het beperken van het opwaartse renterisico van variabele leningen. 5. Nieuw aan te trekken payerswaps mogen geen looptijd hebben langer dan het lopende jaar en de direct daarop volgende negen kalenderjaren. 6. Payerswaps welke starten na het lopend boekjaar zijn niet toegestaan. 7. Portaal heeft standaard een door de Raad van Bestuur vastgesteld back-up plan met daarin maatregelen (inclusief kosten/baten en impact analyse op de diverse indicatoren zoals opgenomen in dit statuut) opgenomen om weer boven de interne signaalwaarden te komen. Bij uitvoering van het back-up plan wordt de auditcommissie van de Raad van Commissarissen geïnformeerd. 8. Portaal houdt een liquiditeitsbuffer aan die, rekening houdend met voorzienbare claims op de liquiditeitsbuffer vanwege andere bedrijfsrisico s, ten minste groot genoeg is om de uit de derivatenportefeuille voortvloeiende liquiditeitsverplichtingen ten gevolg van een daling van de vaste rente in de markt met 200 basispunten te kunnen voldoen. Indien de buffer onder deze externe norm komt, wordt dit terstond gemeld aan de Raad van Commissarissen, het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting en het WSW. 9. Indien de liquiditeitsbuffer van Portaal niet voldoet aan de interne signaalwaarde zoals vermeld in het treasury handboek, dan worden de volgende acties ondernomen: Wekelijkse faciliteitenmonitor aan de Raad van Commissarissen Dagelijkse renteontwikkelingen melden aan de Raad van Bestuur IV.4 Normenkader beheer financiële vaste activa 1. Het beleggen in andere zaken dan vastgoed gerelateerd aan de volkshuisvesting is geen ondernemingsdoel van Portaal. Het kan wel voorkomen dat Portaal (tijdelijk) beschikt over overtollige liquiditeiten. Het uitzetten van deze liquiditeiten is wel toegestaan. Tevens is het aanhouden van een liquiditeitsbuffer toegestaan voor het beperken van het liquiditeitsrisico. Het doel van het aanhouden van liquide middelen is daarmee ondersteunend aan de financiering van Portaal en het beheersen van de risico s die samenhangen met de treasury-activiteiten. 2. Risicomijdend beleggen staat centraal. Het behalen van rendement op overtollige liquiditeiten is van ondergeschikt belang.

61 3. Langlopende beleggingen in aandelen zijn niet toegestaan, met uitzondering van beleggingen in deelnemingen en verbindingen. 4. Nieuwe beleggingsproducten worden voor afsluiten getoetst bij de externe accountant voor verslaggevingsaspecten; 5. Het aanhouden van staatsobligaties is onder voorwaarden toegestaan a. Maximale looptijd van 10-jaar; b. Staatsobligaties enkel van de landen Nederland, Duitsland en Frankrijk; c. Het kredietwaardigheidsoordeel van deze landen minimaal A betreft en afgegeven door ten minste twee van de drie ratingbureaus Moody s, Standard and Poor s en Fitch. d. Staatsobligaties worden enkel als faciliteit aangehouden om te kunnen voldoen als onderpand bij marktwaarde verrekening van derivaten. e. De nominale hoofdsom wordt voor de totale obligatieportefeuille gemaximeerd tot 50 miljoen. Zodra aan bovenstaande voorwaarden niet voldaan wordt, stelt Portaal binnen twee weken een plan van aanpak ten aanzien van deze positie op. IV.5 Normenkader beheer liquide middelen 1. Kasmiddelen die tijdelijk niet kunnen worden aangewend voor interne financiering kunnen alleen worden aangewend voor kortlopende beleggingen (maximale duur van 2 jaar) of voor vervroegde aflossingen van bestaande leningen. Het uitzetten van tijdelijke overtollige kasmiddelen bij bancaire instellingen mits voorzien van een A-rating afgegeven door ten minste twee van de drie ratingbureaus Moody s, Standard and Poor s en Fitch, Nederlandse overheid en gemeenten, 100% dochterondermeningen en andere toegelaten instellingen is toegestaan, mits deze voldoen aan de voorwaarden zoals gesteld in IV.4 van dit Treasury Statuut. Uitzettingen moeten zijn voorzien van een hoofdsomgarantie. 2. Nieuwe geldmarktproducten worden voor afsluiten getoetst bij de externe accountant voor verslaggevingsaspecten; IV.6 Normenkader betalingsverkeer 1. Naast de financiering zijn banken nodig voor de verzorging van het betalingsverkeer. Het betalingsverkeer vindt plaats door een bank (de huisbank ) welke haar hoofdkantoor in de Eurozone heeft en voorzien is van een A-rating afgegeven door ten minste twee van de drie ratingbureaus Moody s, Standard and Poor s en Fitch. Portaal stelt een bank aan die het betalingsverkeer verzorgt en kredietfaciliteiten ter beschikking stelt. 2. Bij de selectie van een huisbank wordt vooraf vastgelegd op basis van welke criteria de selectie gemaakt wordt.

62 IV.7 Normenkader investor relations 1. Om aan de geformuleerde treasury doelstellingen te kunnen voldoen onderhoudt Treasury een netwerk van financiers en andere stakeholders. Vanuit de optiek van de financiers moet Portaal een aantrekkelijke en solide partij zijn om zaken mee te doen. 2. De rol van het WSW is van groot belang voor de financiering van Portaal. Met het WSW wordt actief een transparante relatie onderhouden. Correspondentie met het WSW wordt schriftelijk vastgelegd. Minimaal jaarlijks nodigt het bestuur van Portaal het WSW uit om de voorgenomen activiteiten van Portaal, de verwachte financieringsbehoefte en wijze van invulling en de risico s samenhangend met deze activiteiten en financiering door te spreken. 3. Bij het onderhouden van relaties met externe partijen wordt in alle gevallen de integriteitscode van Portaal gehanteerd. V. Risicomanagement Het risicomanagement ten aanzien van treasury wordt vormgegeven middels het 3-dijken model: De eerste dijk wordt gevormd door de afdelingen front office, backoffice en mid-office. Tussen deze afdelingen vindt secundaire functiescheiding plaats. De tweede dijk wordt gevormd door Control, Compliance en de Risk Manager. Control toetst ieder kwartaal of binnen het Treasury raamwerk (Treasury Statuut, Treasury Jaarplan en Treasury Handboek) gehandeld is. De Compliance Officer toetst de (juridische) voorwaarden en verplichtingen in treasury gerelateerde contracten. De externe riskmanager toetst de voorgestelde transacties. Het Treasury Handboek beschrijft de elementen waaruit deze toetsten bestaan. De derde dijk wordt gevormd door Audit. De Internal Auditor ziet toe op bestaan en werking van de voorgeschreven principes en zal daar steekproefsgewijs controle op uitoefenen. De interne auditor toetst ieder jaar, steekproefsgewijs, de naleving van dit Treasury Statuut en verwerkt de bevindingen in een managementletter. De Internal Auditor rapporteert aan het Bestuur en via de Auditcommissie, aan de Raad van Commissarissen. De in het 3-dijken model genoemde functies zijn onverenigbaar in één en dezelfde organisatie. Het bestuur stelt de externe riskmanager, na screening door de Compliance officer, aan voor een periode van 3 jaar. In de screening worden in ieder geval de volgende elementen betrokken: financiële stabiliteit, imago, ervaring. Het Bestuur neemt besluiten inzake treasury-transacties pas nadat het advies van de Risk Manager en, indien van toepassing, juridisch advies ontvangen is. Indien het Bestuur een besluit

63 neemt dat afwijkt van het advies van de Risk Manager wordt dit in de Treasury kwartaalrapportage vermeld. VI. Planning & Control Verantwoording over de resultaten van de treasury-activiteiten wordt afgelegd middels de reguliere planning & control cyclus. VI.1 Planning In de Meerjarenverkenning (MJV) wordt een doorkijk gegeven van de financieringsbehoefte voor de komende 10 prognosejaren, de effecten hiervan op de rentelasten en de effecten op de risiconormen. Hierin zijn tevens scenario s opgenomen ten aanzien van macro-economische ontwikkelingen en scenario s ten aanzien van specifieke treasury-elementen (o.a. break clauses). De MJV wordt conform artikel II.1.1 van het Toezichtskader Portaal door het Bestuur vastgesteld na voorafgaande goedkeuring door de Raad van Commissarissen. Het Treasury Jaarplan bevat de activiteiten van de afdeling voor het komende jaar. Ten aanzien van de risico s op het gebied van treasury wordt inzichtelijk gemaakt welke beheersmaatregelen genomen worden. Het Treasury Jaarplan wordt conform artikel II.1.1 van het Toezichtskader Portaal door het Bestuur vastgesteld na voorafgaande goedkeuring door de Raad van Commissarissen. In het Treasury Handboek zijn vastgelegd de minimale eisen aan het Treasury Jaarplan. VI.2 Verantwoording VI.2.1 Kwartaalrapportage Het Bestuur legt na afloop van ieder kwartaal verantwoording af aan de Raad van Commissarissen in een Treasury kwartaalrapportage over de uitvoering van het Treasury Jaarplan. Hierbij wordt in ieder geval gerapporteerd over de resultaten op de afgeleide doelstellingen van treasury. In het Treasury Handboek zijn vastgelegd de minimale eisen aan de Treasury kwartaalrapportage. In het Treasury Handboek is voor elke risiconorm een signaalwaarde vastgelegd. Indien één of meer signaalwaarden worden overschreden, zal het bestuur in overleg met de Raad van Commissarissen de frequentie van rapportage aanpassen.

64 VI.2.2 Jaarrekening en jaarverslag In het jaarverslag en de jaarrekening worden de met treasury in het verslagjaar behaalde resultaten afzonderlijk vermeld en toegelicht in overeenstemming met de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving en de beleidsregels van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties inzake het gebruik van derivaten bij woningcorporaties. De toelichting heeft als doel het inzicht geven in de wijze van financiering door Portaal en het risicomanagement ten aanzien van deze financiering.

65 BIJLAGE I: Integrale tekst Beleidsregels gebruik financiële derivaten door toegelaten instellingen d.d. 14 juni Beleidsregels van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 5 september 2012 september 2012, nr ter uitvoering van het Besluit beheer socialehuursector inzake het gebruik van financiële derivaten door toegelaten instellingen als bedoeld in artikel 70 van de Woningwet (Beleidsregels gebruik financiële derivaten door toegelaten instellingen volkshuisvesting) De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Gelet op artikel 21 van het Besluit beheer sociale-huursector; Besluit: 1. Begripsomschrijvingen Artikel 1 In deze beleidsregels wordt verstaan onder: a. financiële derivaten: 1. financiële contracten waarvan de waarde is afgeleid van een onderliggende waarde of een referentieprijs, of 2. onderdelen van financiële contracten die, op zichzelf beschouwd, vallen onder de definitie onder 1 ; b. renteswap: financieel derivaat tussen twee partijen om gedurende een in dat derivaat vastgestelde periode kasstromen in de vorm van rentebetalingen uit te wisselen; c. payer swap: renteswap van de partij, die een vaste rente betaalt en een variabele rente ontvangt; d. receiver swap: renteswap van de partij, die een variabele rente betaalt en een vaste rente ontvangt; e. rentecap: financieel derivaat tussen twee partijen bij of inzake een financiering, waarbij de koper tegen betaling van een geldsom gedurende een bij dat derivaat overeengekomen periode de garantie van een maximaal te betalen rentetarief verkrijgt; f. rentefloor: financieel derivaat tussen twee partijen bij of inzake een financiering, waarbij de koper tegen betaling van een geldsom gedurende een bij dat derivaat overeengekomen periode de garantie van een minimaal te ontvangen rentetarief verkrijgt;

66 g. rentecollar: financieel derivaat tussen twee partijen bij of inzake een financiering, waarin voor dezelfde periode sprake is van zowel een rentecap als een rentefloor; h. variabele leningen: leningen waarvan de rente met een periodiciteit van 12 maanden of minder wordt herzien; i. hedging: afdekken dan wel beperken van opwaartse renterisico s van aangetrokken variabele leningen door het afsluiten van payer swaps; j. liquiditeitsbuffer: som van de bij een toegelaten instelling aanwezige liquide middelen, op zeer korte termijn liquide te maken beleggingen en direct opeisbare en voor het doel van de buffer aan te wenden leningsfaciliteiten; k. toegelaten instelling: toegelaten instelling als bedoeld in artikel 70 van de Woningwet; l. fonds: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting, bedoeld in artikel 71 van de Woningwet; m. minister: Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. 2. Algemene uitgangspunten Artikel 2 1. Het financiële beleid en beheer van een toegelaten instelling moet dienstbaar zijn aan het realiseren van de gewenste volkshuisvestelijke doelstellingen, en dient daartoe op transparante wijze gericht te zijn op financiële continuïteit. 2. Het aantrekken en afstoten van financiële derivaten dient uitsluitend te zijn gericht op het beperken van risico s van het financiële beleid en beheer. 3. Het verkopen van financiële derivaten, anders dan het sluiten van derivaatposities, is niet toegestaan. 3. Organisatorische eisen Artikel 3 1. Toegelaten instellingen die bij hun financiële beleid en beheer financiële derivaten gebruiken, dienen hun interne organisatie op adequate wijze daarop te hebben ingericht. Dit betekent dat in elk geval moet zijn geborgd dat er voldoende aandacht is voor: a. de wijze waarop en de mate waarin het gebruik van financiële derivaten bijdraagt aan het beperken van risico s bij het financiële beleid en beheer; b. de interne organisatiestructuur inzake aanschaf en gebruik van financiële derivaten, waaronder in elk geval regels inzake bevoegdheden en mandatering, interne

67 controle, interne verantwoording, rol en betrokkenheid van de externe accountant, en rol en betrokkenheid van het orgaan waaraan het toezicht op het bestuur is opgedragen; c. waarborging van voldoende interne professionaliteit inzake financiële derivaten, ook bij het orgaan, bedoeld in onderdeel b; d. beheersingsstructuren rond de risico s van financiële derivaten, onder meer gericht op de marktwaarde, de omvang en de samenstelling van de derivatenportefeuille en de monitoring van de marktwaarde en de liquiditeitsbuffer in relatie tot het liquiditeitsrisico. 2. Het fonds beoordeelt jaarlijks de opzet van de interne organisatie rond financiële derivaten in het kader van zijn financiële toezicht. Het informeert de toegelaten instelling en de minister omtrent zijn bevindingen. 4. Aan te trekken soorten financiële derivaten Artikel 4 1. Het is toegelaten instellingen niet toegestaan andere financiële derivaten aan te trekken dan rentecaps of payer swaps gericht op het beperken van opwaartse renterisico s van variabele leningen. 2. Financiële derivaten mogen uitsluitend worden aangetrokken in euro s, en van financiële instellingen met minimaal een single A rating of een daarmee vergelijkbare rating, afgegeven door ten minste twee van de drie ratingbureaus Moody s, Standard and Poor s en Fitch. 5. Contractuele voorwaarden financiële derivaten en zorgplicht aanbieders Artikel 5 1. Er mogen in of ten aanzien van aan te trekken financiële derivaten geen clausules worden gehanteerd die op enigerlei wijze de uitoefening van het toezicht op de toegelaten instellingen kunnen belemmeren. 2. [Dit lid is nog niet in werking getreden.] Artikel 6 1. Toegelaten instellingen mogen uitsluitend financiële derivaten aantrekken van een financiële instelling, als zij door deze instelling in het kader van de zorgplichtregels van de Wet op het

68 financieel toezicht, in het bijzonder artikel 4:90, als niet professionele belegger worden beschouwd. 2. [Dit lid is nog niet in werking getreden.] 6. Volumebegrenzing financiële derivaten Artikel 7 1. Toegelaten instellingen mogen uitsluitend financiële derivaten aantrekken ter hedging van variabele leningen die voor of tegelijk met het moment van afsluiten van het derivatencontract zijn aangetrokken. 2. Aan te trekken payer swaps mogen geen langere looptijd hebben dan het lopende jaar en de direct daarop volgende negen kalenderjaren. 7. Financiële eisen Artikel 8 1. Toegelaten instellingen die financiële derivaten gebruiken, dienen daarvoor een liquiditeitsbuffer aan te houden die, rekening houdend met voorzienbare claims op de liquiditeitsbuffer vanwege andere bedrijfsrisico s, ten minste groot genoeg is om de uit de derivatenportefeuille voortvloeiende liquiditeitsverplichtingen ten gevolge van een daling van de vaste rente in de markt met 2%-punt te kunnen voldoen. 2. Indien de liquiditeitsbuffer niet voldoet aan de eis, bedoeld in het eerste lid, dient de toegelaten instelling: a. dit terstond te melden aan het fonds; b. in overleg met het fonds een beleidslijn op te stellen gericht op het weer kunnen voldoen aan deze eis. 3. Indien en zolang de liquiditeitsbuffer, bedoeld in het eerste lid, te klein is om de uit de derivatenportefeuille voortvloeiende liquiditeitsverplichtingen ten gevolge van een daling van de vaste rente in de markt met 1%-punt te kunnen voldoen, mag de betreffende toegelaten instelling geen payer swaps aantrekken. 8. Externe verantwoording en extern toezicht Artikel 9

69 1. Toegelaten instellingen die financiële derivaten gebruiken, dienen zich hierover in hun jaarverslag of in hun cijfermatige kerngegevens, bedoeld in artikel 26, derde lid, van het Besluit beheer sociale-huursector, op een transparante, complete en inzichtelijke wijze te verantwoorden. 2. De verantwoording, bedoeld in het eerste lid, heeft in elk geval betrekking op: a. de interne organisatie, bedoeld in artikel 3, eerste lid; b. de samenstelling en omvang van de derivatenportefeuille van de toegelaten instelling in relatie tot haar leningenportefeuille op een zodanige wijze dat het fonds kan beoordelen of aan de artikelen 4 tot en met 7 wordt voldaan; c. de liquiditeitsbuffer, bedoeld in artikel 8, en d. de wijze waarop de toegelaten instelling volkshuisvestingsverslag mee kan (moet) doen) toepassing geeft aan artikel 10, indien dat artikel op haar van toepassing is. 3. Voor zover niet of niet anders bepaald in deze beleidsregels zijn voor de verwerking, waardering, resultaatbepaling, presentatie en toelichting van financiële derivaten in de jaarrekening titel 9 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en richtlijn 290 Financiële instrumenten van de Raad voor de Jaarverslaggeving van toepassing. 4. Het fonds betrekt de solvabiliteitsrisico s vanwege het bezit van financiële derivaten bij zijn financiële oordelen over de toegelaten instelling. 9. Plan van aanpak Artikel Een toegelaten instelling die op het tijdstip van inwerkingtreding van deze beleidsregels een derivatenportefeuille heeft die financiële derivaten bevat met clausules die de uitoefening van het toezicht op de toegelaten instelling kunnen belemmeren, stelt een plan van aanpak op om de derivatenportefeuille voor wat betreft deze financiële derivaten met voornoemde clausules binnen een redelijkerwijs haalbaar te achten termijn af te bouwen. 2. Het fonds kan nadere eisen stellen aan het plan van aanpak van en de te hanteren termijn voor de in het eerste lid bedoelde afbouw van de derivatenportefeuille.

70 10. Slotbepalingen Artikel 11 Deze beleidsregels treden, met uitzondering van artikel 5, tweede lid, en artikel 6, tweede lid, in werking met ingang van de eerste dag van de kalendermaand die direct volgt op de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin zij worden geplaatst. Artikel 12 Deze beleidsregels worden aangehaald als: Beleidsregels gebruik financiële derivaten door toegelaten instellingen volkshuisvesting. Deze beleidsregels zullen met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst. Den Haag, 5 september 2012 De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, J.W.E. Spies

71 Bijlage D Compliance reglement I. Inleiding Dit Compliancereglement bevat de uitgeschreven principes, taken en verantwoordelijkheden van compliance binnen Portaal. Het document onderstreept het belang dat Portaal hecht aan de inrichting en inbedding van compliance binnen Portaal en sluit aan bij de kernwaarden van Portaal. Het Compliance reglement heeft een informatieve rol voor iedereen die binnen Portaal met regelgeving te maken heeft. Voor externe toezichthouders evenals de externe accountant geeft het document inzicht in de activiteiten die Portaal verricht om aan wet- en regelgeving te voldoen. Het Compliancereglement wordt jaarlijks vertaald in een Complianceprogramma voor de in dat jaar uit te voeren activiteiten op het gebied van compliance. I.1 Definitie en missie van compliance Portaal hanteert de volgende definitie voor compliance: Compliance is het geheel van maatregelen dat zich richt op de implementatie, handhaving en naleving van externe wet- en regelgeving, alsmede op interne procedures en gedragsregels om te voorkomen dat de reputatie en integriteit van Portaal wordt aangetast. Met compliance beoogt Portaal de integriteit van het bestuur, de directeuren, het management, de medewerkers evenals de naleving van interne regels en externe wet- en regelgeving te waarborgen, waar mogelijk de regeldruk te verminderen, maar in ieder geval bij te dragen aan een goede reputatie, integriteit en betrouwbaarheid van Portaal. Politieke en maatschappelijke partijen hechten groot belang aan een gestructureerde inbedding van compliance in de corporatiesector. Ook Portaal heeft het bevorderen van een goede reputatie hoog in het vaandel staan om uitvoering te kunnen geven aan de missie om samen te bouwen aan buurten waar je je thuis voelt. Portaal heeft dan ook als doelstelling het handhaven van een goede reputatie van Portaal binnen het maatschappelijk verkeer door een adequate beheersing van compliance risico s. Dit brengt specifiekere compliance doelstellingen met zich mee voor het bestuur, de directeuren, het management en de medewerkers.

72 I.2 De bijzondere positie van de secretaris als compliance officer De secretaris ziet in zijn hoedanigheid als compliance officer toe op de naleving van wet- en regelgeving en van de regels en normen die Portaal zelf heeft opgesteld en adviseert het bestuur en DTP daar waar nodig tot bijstelling van bestaande procedures en tot het nemen van maatregelen. Voor de uitoefening van zijn functie heeft de secretaris een compliance team tot zijn beschikking. I.3 Belangrijkste taken en verantwoordelijkheden compliance Binnen Portaal draagt het lijnmanagement de verantwoordelijkheid voor het compliant zijn van de organisatie in de praktijk. Het bestuur is verantwoordelijk voor het hebben en goed functioneren van een adequaat intern risicobeheersing- en controlesysteem, ook voor wat betreft het beheersen van de compliance risico s. De raad van commissarissen houdt toezicht op de wijze waarop het bestuur aan deze verantwoordelijkheid gestalte geeft. Op basis van een door het bestuur gegeven mandaat is de secretaris verantwoordelijk voor het voeren van regie, het toezicht houden en het monitoren op het gebied van de naleving van weten regelgeving en de interne gedragsregels van Portaal. De onafhankelijke toetsing van het bestaan en de werking van de compliance functie is een taak die berust bij de interne auditor. I.4 Opbouw Compliance reglement Het Compliance reglement is gebaseerd op en maakt onderdeel uit van het risicoframework van Portaal. Risicomanagement is daarbij gebaseerd op drie beheersingslijnen zoals in onderstaande figuur is weergegeven.

73 De eerste beheersingslijn wordt beschreven in hoofdstuk 2 en omvat de primaire verantwoordelijkheid van het bestuur, directeuren en het management voor het compliant zijn van Portaal en zijn processen. De tweede beheersingslijn wordt beschreven in hoofdstuk 3 en omvat de verantwoordelijkheden van de compliance officer voor de coördinatie van en het toezicht op de beheersing van compliance binnen Portaal. Hoofdstuk 4 beschrijft de verantwoordelijkheden van de interne auditor voor de onafhankelijke toetsing van opzet, bestaan en werking van de eerste en tweede beheersingslijn. II Eerste beheersingslijn: managementverantwoordelijkheid II.1 Inleiding De eerste verantwoordelijkheid voor compliance ligt bij het management. Dit betekent dat compliance ingebed moet zijn in de dagelijkse (primaire) processen. Compliance is allereerst belegd binnen het DTP van Portaal. Ter ondersteuning van DTP en voor de coördinatie op organisatieniveau heeft de secretaris de rol van compliance officer. Binnen de regio- en vakbedrijven is de verantwoordelijkheid voor de daadwerkelijke realisatie van compliance in e praktijk belegd bij de directeuren (verenigd in het Directieteam Portaal) of de managers van de verschillende afdelingen (verenigd in de Managementteams Portaal). Het DTP en de MTP s worden hierbij geassisteerd door de secretaris en het compliance team. Compliance kan in de operatie als belemmerend worden ervaren, omdat het naleven van regels nu eenmaal de nodige investering in tijd en geld met zich meebrengt. Dit kan op gespannen voet

Governancestructuur Patrimonium woonservice

Governancestructuur Patrimonium woonservice Governancestructuur Patrimonium woonservice Patrimonium woonservice onderschrijft de Governancecode voor woningcorporaties. Hieronder verantwoorden wij ons over de toepassing van de code. Per onderdeel

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES November 2006 1 GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur 1 en de raad van commissarissen zijn verantwoordelijk voor

Nadere informatie

Governancecode. Stichting WoonInvest

Governancecode. Stichting WoonInvest Governancecode Stichting WoonInvest Voorwoord Voor u ligt de Governancecode van Stichting WoonInvest. Deze code is definitief vastgesteld in de vergadering van de Raad van commissarissen van 9 februari

Nadere informatie

HULPINSTRUMENT EVALUATIE GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES (1 juli 2011)

HULPINSTRUMENT EVALUATIE GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES (1 juli 2011) HULPINSTRUMENT EVALUATIE GVERNANCECDE WNINGCRPRATIES (1 juli 2011) Toegepast: Actiepunt: Uit te leggen: Bespreekpunt RvC: Niet van toepassing: I Naleving en handhaving van de code 1. Hoofdlijnen governance

Nadere informatie

GOVERNANCECODE STICHTING ESPRIA 2011

GOVERNANCECODE STICHTING ESPRIA 2011 GOVERNANCECODE STICHTING ESPRIA 2011 Vastgesteld RvC: 26 oktober 2010 1/12 1. Inleiding In 2009 is voor het eerst een specifieke Espria versie van de governancecode vastgesteld. Bij de herziening van deze

Nadere informatie

Governancecode. Woningcorporaties

Governancecode. Woningcorporaties Governancecode Woningcorporaties 2011 1 PRINCIPES EN UITWERKINGEN I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur en de raad van toezicht zijn verantwoordelijk voor de inrichting en toepassing van de

Nadere informatie

Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van Woningbouwvereniging Habeko wonen op 8 juli 2008.

Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van Woningbouwvereniging Habeko wonen op 8 juli 2008. Bestuursreglement Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van Woningbouwvereniging Habeko wonen op 8 juli 2008. Artikel 1 Status en inhoud van het reglement 1. Dit reglement is opgesteld

Nadere informatie

Reglement Bestuur WormerWonen

Reglement Bestuur WormerWonen Pagina 1 van 6 Reglement Bestuur WormerWonen Vastgesteld: 11-05-2016 Goedgekeurd RvC: 19-05-2016 Geactualiseerd: 28-11-2017 Goedgekeurd RvC: 14-12-2017 Pagina 2 van 6 Artikel 1 - Status en inhoud reglement

Nadere informatie

Profielschets Raad van Commissarissen Wonion

Profielschets Raad van Commissarissen Wonion Profielschets Raad van Commissarissen Wonion Uitgangspunten 1. Deze profielschets wordt gehanteerd: bij de werving en selectie van nieuwe leden van de Raad van Commissarissen; bij de discussie over de

Nadere informatie

PRINCIPES GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIE WSG. I. Naleving en handhaving van de code. Het bestuur. Principe: II.1 Principe: Taak en werkwijze

PRINCIPES GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIE WSG. I. Naleving en handhaving van de code. Het bestuur. Principe: II.1 Principe: Taak en werkwijze GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIE WSG Januari 2010 PRINCIPES I. Naleving en handhaving van de code : Het bestuur en de Raad van Commissarissen zijn verantwoordelijk voor de inrichting en toepassing van

Nadere informatie

Best practice bepalingen Rhenense Woningstichting volgens de Governancecode Woningcorporaties

Best practice bepalingen Rhenense Woningstichting volgens de Governancecode Woningcorporaties Best practice bepalingen Rhenense Woningstichting volgens de Governancecode Woningcorporaties Bepalingen uit de governancecode Woningcorporaties I. Naleving en handhaving van de code Principe Het bestuur

Nadere informatie

REGLEMENT BESTUURSRAAD (RAAD VAN TOEZICHT) STICHTING DE KEMPEL

REGLEMENT BESTUURSRAAD (RAAD VAN TOEZICHT) STICHTING DE KEMPEL REGLEMENT BESTUURSRAAD (RAAD VAN TOEZICHT) STICHTING DE KEMPEL Dit reglement is op 12 december 2005 door de bestuursraad van Stichting De Kempel, statutair gevestigd te Helmond, kantoorhoudende te 5709

Nadere informatie

Directiestatuut N.V. Waterbedrijf Groningen

Directiestatuut N.V. Waterbedrijf Groningen Directiestatuut N.V. Waterbedrijf Groningen Dit Directiestatuut is op 14 december 2006 ter kennis gebracht aan de algemene vergadering van aandeelhouders en na goedkeuring door de raad van commissarissen

Nadere informatie

De organisatie beschikt over een integriteitscode, leveranciersbeleid, een klokkenluiderregeling en een beleid ongewenste omgangsvormen.

De organisatie beschikt over een integriteitscode, leveranciersbeleid, een klokkenluiderregeling en een beleid ongewenste omgangsvormen. WSL en de Corporate Governancecode 2015 Inleiding Corporate governance houdt in: een goed ondernemingsbestuur. Woningstichting Leusden houdt zich aan de principes uit de Governance Code voor woningcorporaties.

Nadere informatie

Reglement bestuur Stichting Havensteder

Reglement bestuur Stichting Havensteder Reglement bestuur Stichting Havensteder Dit reglement is krachtens artikel 7 lid 3 van de statuten door het bestuur van Stichting Havensteder vastgesteld op 6 september 2011, na goedkeuring door de raad

Nadere informatie

Reglement bestuur Stichting Woonwaard Noord-Kennemerland

Reglement bestuur Stichting Woonwaard Noord-Kennemerland Reglement bestuur Stichting Woonwaard Noord-Kennemerland Dit reglement is krachtens artikel 8 lid 2 van de statuten door het bestuur van Stichting Woonwaard Noord-Kennemerland vastgesteld op 12 december

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT HOGESCHOOL LEIDEN

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT HOGESCHOOL LEIDEN REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT HOGESCHOOL LEIDEN ALGEMEEN Artikel 1. Algemene bepalingen 1. Dit reglement is het huishoudelijk reglement van de Raad van Toezicht, bedoeld in artikel 15 van de statuten van

Nadere informatie

HANDLEIDING BIJ HET OPSTELLEN VAN REGLEMENTEN VOOR TOEZICHT EN BESTUUR

HANDLEIDING BIJ HET OPSTELLEN VAN REGLEMENTEN VOOR TOEZICHT EN BESTUUR HANDLEIDING BIJ HET OPSTELLEN VAN REGLEMENTEN VOOR TOEZICHT EN BESTUUR Inleiding In deze handleiding wordt toegelicht hoe aan de hand van de Governancecode woningcorporaties reglementen voor bestuur en

Nadere informatie

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN SOURCE GROUP N.V. (de Vennootschap ) Vastgesteld door de raad van commissarissen

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN SOURCE GROUP N.V. (de Vennootschap ) Vastgesteld door de raad van commissarissen REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN SOURCE GROUP N.V. (de Vennootschap ) Vastgesteld door de raad van commissarissen Versie 1.1 dd. 15 januari 2014 Artikel 1 - Algemene taak 1.1 De raad van commissarissen

Nadere informatie

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN KWH Water B.V.

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN KWH Water B.V. REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN KWH Water B.V. Vastgesteld door de Raad van Commissarissen op 11 december 2014 INLEIDING Dit reglement is opgesteld ingevolge artikel 12 lid 5 en 12 van

Nadere informatie

Governancecode De Goede Woning 2012

Governancecode De Goede Woning 2012 Governancecode De Goede Woning 2012 I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur en de raad van commissarissen zijn verantwoordelijk voor de inrichting en toepassing van de governance van de woningcorporatie

Nadere informatie

Reglement van de raad van commissarissen

Reglement van de raad van commissarissen Reglement van de raad van commissarissen Preambule Als maatschappelijk onderneming leveren U-center B.V. (hierna ook te noemen: de Vennootschap) en de met haar gelieerde rechtspersonen diensten die zowel

Nadere informatie

Nader in te vullen. Zie voor een inhoudsopgave de bijgevoegde leeswijzer en toelichting.

Nader in te vullen. Zie voor een inhoudsopgave de bijgevoegde leeswijzer en toelichting. BRANCHECODE GOED BESTUUR HOGESCHOLEN Preambule Nader in te vullen. Zie voor een inhoudsopgave de bijgevoegde leeswijzer en toelichting. I. Naleving en handhaving van de code I.1 Het college van bestuur

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht. Stichting Hogeschool Leiden CONCEPT 140331 ALGEMEEN

Reglement Raad van Toezicht. Stichting Hogeschool Leiden CONCEPT 140331 ALGEMEEN Reglement Raad van Toezicht Stichting Hogeschool Leiden ALGEMEEN Artikel 1. Algemene bepalingen 1. Dit reglement is het Huishoudelijk Reglement van de Raad van Toezicht, bedoeld in artikel 15 van de Statuten

Nadere informatie

GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES

GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES Juli 2011 1 GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES EN UITWERKINGEN I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur 1 en de raad van commissarissen 2 zijn verantwoordelijk

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR WONINGSTICHTING ROCHDALE

REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR WONINGSTICHTING ROCHDALE REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR WONINGSTICHTING ROCHDALE 1 Dit reglement is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 19 april 2010 en vastgesteld door de Raad van Bestuur op 26 april 2010. Algemeen Status

Nadere informatie

Bestuursreglement van Stichting deltawonen te Zwolle. 1 Vaststelling en reikwijde van het bestuursreglement

Bestuursreglement van Stichting deltawonen te Zwolle. 1 Vaststelling en reikwijde van het bestuursreglement Bestuursreglement van Stichting deltawonen te Zwolle 1 Vaststelling en reikwijde van het bestuursreglement 1.1 Dit bestuursreglement (reglement) is opgesteld ingevolge artikel 11 lid 1 van de statuten

Nadere informatie

Corporate Governance Goed Bestuur FCCA

Corporate Governance Goed Bestuur FCCA Aan : Raad van Toezicht FCCA Van : Bestuur FCCA Betreft : FCCA Governance Code Bijlage : 1 Datum nota : 1 juni 2009 Gevraagd besluit : Vaststellen van de FCCA Governance Code. Goedkeuring RvT : 3 juni

Nadere informatie

Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van stichting ACTIUM op 12 september 2011.

Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van stichting ACTIUM op 12 september 2011. Reglement voor de raad van commissarissen Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van stichting ACTIUM op 12 september 2011. Artikel 1 Status en inhoud van het reglement 1. Dit reglement

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES. Toegepast bij SWB

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES. Toegepast bij SWB GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES Toegepast bij SWB Status definitief Raymond Rensen MT 6-9-2011 RvC 21-9-2011 Lienden, september 2011 2 3 INHOUDSOPGAVE CORPORATE GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES I. Naleving

Nadere informatie

Hulpinstrument Evaluatie Governancecode Woningcorporaties

Hulpinstrument Evaluatie Governancecode Woningcorporaties Hulpinstrument Evaluatie Governancecode Woningcorporaties (juli 2011) Colofon Hulpinstrument Evaluatie Governancecode Woningcorporaties (juli 2011) Toegepast: Actiepunt: Uit te leggen: Bespreekpunt RvC:

Nadere informatie

Bestuursreglement. Woonwenz

Bestuursreglement. Woonwenz Bestuursreglement Woonwenz 25 april 2014 Inhoudsopgave Artikel 1. Vaststelling en reikwijdte reglement... 1 Artikel 2. Taak en werkwijze bestuur... 1 Artikel 3. Benoeming, ontslag, schorsing en de beoordeling...

Nadere informatie

Reglement voor de Audit Commissie Woonstichting Vooruitgang

Reglement voor de Audit Commissie Woonstichting Vooruitgang Reglement voor de Audit Commissie Woonstichting Vooruitgang Pagina 1 van 5 Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte reglement 1) Dit reglement is vastgesteld en goedgekeurd in de vergadering van de Raad van

Nadere informatie

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN ACCELL GROUP N.V.

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN ACCELL GROUP N.V. REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN ACCELL GROUP N.V. 1. STATUS REGLEMENT 1.1. Dit reglement voor de raad van commissarissen van Accell Group N.V. (het "Reglement") is voor het eerst vastgesteld

Nadere informatie

Dit reglement is opgesteld en vastgesteld ingevolge artikel 5.5. van de statuten van Stichting Vocallis.

Dit reglement is opgesteld en vastgesteld ingevolge artikel 5.5. van de statuten van Stichting Vocallis. BESTUURSREGLEMENT Vastgesteld door het bestuur op 6 mei 2015. Hoofdstuk I. Algemeen. Artikel 1. Begrippen en terminologie. Dit reglement is opgesteld en vastgesteld ingevolge artikel 5.5. van de statuten

Nadere informatie

Directiestatuut. Waterleidingmaatschappij Drenthe

Directiestatuut. Waterleidingmaatschappij Drenthe Directiestatuut Waterleidingmaatschappij Drenthe Inhoud Directiestatuut van de NV Waterleidingmaatschappij Drenthe Artikel 1 Definities 3 Artikel 2 Inleiding 3 Artikel 3 Taken van de directie 3 Artikel

Nadere informatie

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN ACCELL GROUP N.V.

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN ACCELL GROUP N.V. REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN ACCELL GROUP N.V. Dit reglement (het "Reglement") is vastgesteld door de raad van commissarissen (de "RvC") van Accell Group N.V. ("Accell Group") op 23 februari

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES. Toegepast bij Volkshuisvesting Arnhem

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES. Toegepast bij Volkshuisvesting Arnhem 1 GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES Toegepast bij Volkshuisvesting Arnhem Vastgesteld door de Directeur/Bestuurder op 25 januari 2007. Goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 25 januari 2007. 1

Nadere informatie

Gover nance code. Governancecode. Woningbouwvereniging Nieuw-Lekkerland. Dorpslaan 50 Postbus ZG Nieuw-Lekkerland Telefoon

Gover nance code. Governancecode. Woningbouwvereniging Nieuw-Lekkerland. Dorpslaan 50 Postbus ZG Nieuw-Lekkerland Telefoon Woningbouwvereniging Nieuw-Lekkerland Dorpslaan 50 Postbus 16 2957 ZG Nieuw-Lekkerland Telefoon 0184-688181 Gover nance code Governancecode Versie A3 Pagina 1 van 30 Inhoudsopgave pagina I Naleving en

Nadere informatie

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN DE SLEUTELS JUNI 2010

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN DE SLEUTELS JUNI 2010 REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN DE SLEUTELS JUNI 2010 Pagina 1 van 10 Reglement voor de Raad van Commissarissen Dit reglement is vastgesteld door de Raad van Commissarissen van de Sleutels op

Nadere informatie

Reglement Raad van Bestuur Woningstichting Rochdale

Reglement Raad van Bestuur Woningstichting Rochdale Reglement Raad van Bestuur Woningstichting Rochdale Dit reglement is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen in zijn vergadering van 23 juni 2016. 1 Artikel 1 - Status en inhoud reglement 1. Dit reglement

Nadere informatie

Governancecode Woningcorporaties

Governancecode Woningcorporaties Governancecode Woningcorporaties 2011 Volgende pagina COLOFON De Governancecode Woningcorporaties is een uitgave van Aedes vereniging van woningcorporaties en de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties

Nadere informatie

Inhoudsopgave: 1. Raad van Commissarissen Het bestuur De financiële verslaggeving en de positie van de externe accountant...

Inhoudsopgave: 1. Raad van Commissarissen Het bestuur De financiële verslaggeving en de positie van de externe accountant... GOVERNANCESTRUCTUUR Inhoudsopgave: 1. Raad van Commissarissen... 2 2. Het bestuur... 3 3. De financiële verslaggeving en de positie van de externe accountant... 4 1 Governancestructuur Woningstichting

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR STICHTING VESTIA

REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR STICHTING VESTIA REGLEMENT RAAD VAN BESTUUR STICHTING VESTIA Vastgesteld op 26 juni 2013 Pagina 1 van 8 Algemeen Status en inhoud van het reglement Artikel 1 1. Dit reglement dient ter aanvulling op de regels en voorschriften

Nadere informatie

Reglement voor de Audit Commissie Stichting WSW

Reglement voor de Audit Commissie Stichting WSW Reglement voor de Audit Commissie Stichting WSW Vastgesteld door de Raad van Commissarissen bij besluit van d.d. 27 maart 2013 Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte reglement 1. Dit reglement is vastgesteld

Nadere informatie

Governancecode Espria en Woonzorg Nederland

Governancecode Espria en Woonzorg Nederland Governancecode Espria en Woonzorg Nederland 2011 GOVERNANCECODE STICHTING ESPRIA 2011 Vastgesteld RvC: 26 oktober 2010 1. Vastgesteld RvC: 26 oktober 2010 2. 1. Inleiding In 2009 is voor het eerst een

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES November 2006 1 GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES EN UITWERKINGEN I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur 1 en de raad van commissarissen 2 zijn verantwoordelijk

Nadere informatie

Reglement auditcommissie

Reglement auditcommissie Reglement auditcommissie 1 Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte reglement 1. Dit reglement is opgesteld ter uitwerking van en in aanvulling op het reglement van de RvC en de Statuten van Patrimonium Barendrecht

Nadere informatie

Profielschets raad van commissarissen

Profielschets raad van commissarissen Profielschets raad van commissarissen 1. Algemeen De raad van commissarissen (rvc) heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken in de woningcorporatie en de met haar

Nadere informatie

toepassing zijn op grond van de wet en/of de statuten van de stichting.

toepassing zijn op grond van de wet en/of de statuten van de stichting. BESTUURSREGLEMENT STICHTING VOLKSHUISVESTINGSGROEP WOONCOMPAGNIE, Dit reglement is vastgesteld door het bestuur van Wooncompagnie op 27 augustus 2014 en goedgekeurd door de raad van commissarissen op.

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE BIJ. BOUWVERENIGING AMBT DELDEN ( Hierna verder afgekort als: BAD)

GOVERNANCE CODE BIJ. BOUWVERENIGING AMBT DELDEN ( Hierna verder afgekort als: BAD) GOVERNANCE CODE BIJ BOUWVERENIGING AMBT DELDEN ( Hierna verder afgekort als: BAD) Vastgesteld op 22 december 2014. GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES EN UITWERKINGEN I. Naleving en handhaving

Nadere informatie

COMPLIANCY BRANCHECODE GOED BESTUUR HOGESCHOLEN. Preambule

COMPLIANCY BRANCHECODE GOED BESTUUR HOGESCHOLEN. Preambule COMPLIANCY BRANCHECODE GOED BESTUUR HOGESCHOLEN Preambule De Vereniging Hogescholen heeft in februari 2006 de Branchecode governance vastgesteld met als doel een volgende stap te zetten in de ontwikkeling

Nadere informatie

Huishoudelijk reglement

Huishoudelijk reglement Huishoudelijk reglement Regeling van de bestuurlijke verhoudingen binnen Woningbouwvereniging Van Erfgooiers te Laren N.H. Besproken en vastgesteld in de vergadering van de raad van commissarissen met

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN STICHTING DE HUISMEESTERS

REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN STICHTING DE HUISMEESTERS REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN STICHTING DE HUISMEESTERS 2 REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN STICHTING DE HUISMEESTERS Artikel 1. Inleidende bepalingen 1. Dit reglement is opgesteld door en heeft betrekking

Nadere informatie

Bestuursreglement voor de Nederlandse Uitdaging

Bestuursreglement voor de Nederlandse Uitdaging Bestuursreglement voor de Nederlandse Uitdaging Vastgesteld door het bestuur op: 30 december 2014 HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen en terminologie Dit reglement is opgesteld en vastgesteld ingevolge

Nadere informatie

de GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES bij Woondiensten Aarwoude

de GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES bij Woondiensten Aarwoude 1 de GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES bij Woondiensten Aarwoude Raad van commissarissen en bestuur van Woondiensten Aarwoude onderschrijven de gehele governance code voor woningcorporaties. Op alle hoofdpunten

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES 1 PRINCIPES EN UITWERKINGEN I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur en de raad van toezicht zijn verantwoordelijk voor de inrichting en toepassing van de governance

Nadere informatie

Governancestructuur Wonen Wateringen

Governancestructuur Wonen Wateringen Governancestructuur Wonen Wateringen Inleiding De Governancestructuur van Wonen Wateringen is gebaseerd op het model Governancecode voor Woningcorporaties. In voorliggend document is de tekst van het model

Nadere informatie

PREAMBULE PREAMBULE GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES 3 GOVERNANCECODE

PREAMBULE PREAMBULE GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES 3 GOVERNANCECODE GOVERNANCECODE WONINGCORPORATIES NOVEMBER 2006 PREAMBULE PREAMBULE Achtergrond 1. Woningcorporaties zijn private ondernemingen met een maatschappelijke doelstelling. De afgelopen tien jaar hebben corporaties

Nadere informatie

Stichting Christelijke Hogeschool Windesheim. Reglement van de Raad van Toezicht

Stichting Christelijke Hogeschool Windesheim. Reglement van de Raad van Toezicht Stichting Christelijke Hogeschool Windesheim Reglement van de Raad van Toezicht Vastgesteld door de Raad van Toezicht op 23 mei 2013 -------------------- Inleiding 1. Dit Reglement is opgesteld ingevolge

Nadere informatie

Commissaris reglement

Commissaris reglement Commissaris reglement Datum 24 mei 2004 Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van TenneT, Transmission System Operator B.V. (de vennootschap ) op 24 mei 2004. Artikel 1 Status en

Nadere informatie

De Raad van Toezicht voert tenminste jaarlijks met de Raad van Bestuur een functionering en beoordelingsgesprek. (in de maand september)

De Raad van Toezicht voert tenminste jaarlijks met de Raad van Bestuur een functionering en beoordelingsgesprek. (in de maand september) TAKEN EN BEVOEGDHEDEN RAAD VAN TOEZICHT ALERIMUS 1. Taak en werkwijze: De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het besturen door de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in

Nadere informatie

Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011

Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011 Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011 HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen en terminologie Dit Reglement is opgesteld

Nadere informatie

Reglement Bestuur HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN

Reglement Bestuur HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN Reglement Bestuur HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN Artikel 1 - begrippen Bestuur : bestuur van de RPO zoals bedoeld in artikel 2.60b van de Mediawet; Bestuurder : lid en tevens voorzitter van het Bestuur; Raad van

Nadere informatie

Governancecode Woningcorporaties

Governancecode Woningcorporaties Governancecode Woningcorporaties 2011 Volgende pagina COLOFON De Governancecode Woningcorporaties is een uitgave van Aedes vereniging van woningcorporaties en de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE BIJ ONS HUIS

GOVERNANCE CODE BIJ ONS HUIS GOVERNANCE CODE BIJ ONS HUIS Versie 1: vastgesteld op 14 maart 2007 Versie 2: gewijzigd op 18 maart 2009 Versie 3: gewijzigd op 19 september 2012 1 GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES EN UITWERKINGEN

Nadere informatie

Toegepast in 2014. Principe 1. Het bestuur is verantwoordelijk voor het in acht nemen van de Governance Code Cultuur

Toegepast in 2014. Principe 1. Het bestuur is verantwoordelijk voor het in acht nemen van de Governance Code Cultuur Appendi 105 Het Nieuwe Instituut Jaarverslag Verantwoording Governance Code Cultuur Toegepast in Principe 1 Het bestuur is verantwoordelijk voor het in acht nemen van de Governance Code Cultuur De organisatie

Nadere informatie

P R O F I E L S C H E T S R V C S T I C H T I N G W E T L A N D W O N E N G R O E P, V E R S I E

P R O F I E L S C H E T S R V C S T I C H T I N G W E T L A N D W O N E N G R O E P, V E R S I E P R O F I E L S C H E T S R V C S T I C H T I N G W E T L A N D W O N E N G R O E P, V E R S I E 1 8-0 9-0 8 Bijlage A bij Reglement RvC 1 1. Algemeen (conform Governancecode) 3 2. Samenstelling Raad van

Nadere informatie

Governance model: naleving en handhaving van de code

Governance model: naleving en handhaving van de code Inleiding Stichting Rzijn hanteert als organisatie de principes van good governance. Governance heeft betrekking op het bestuur en toezicht van de organisatie. Voor maatschappelijk verantwoord ondernemen

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES Wetland Wonen Groep (WWG)

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES Wetland Wonen Groep (WWG) GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES Wetland Wonen Groep (WWG) September 2008 1 GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES EN UITWERKINGEN I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur 1 en de raad van

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht

Reglement Raad van Toezicht Reglement Raad van Toezicht Citeertitel Datum inwerkingtreding 01-01-2015 Vastgesteld door Raad van Toezicht 30-10-2014 Rechtsgrondslag Bijzonderheden --- Korte omschrijving Reglement Raad van Toezicht

Nadere informatie

DE CITO GOVERNANCE CODE 1

DE CITO GOVERNANCE CODE 1 DE CITO GOVERNANCE CODE 1 1. NALEVING EN HANDHAVING VAN DE CODE 1.1 Elke substantiële verandering in de corporate governance structuur van Cito en in de naleving van de Cito Governance Code wordt onder

Nadere informatie

Reglement Remuneratiecommissie WOVESTO

Reglement Remuneratiecommissie WOVESTO Reglement Remuneratiecommissie WOVESTO Sint-Oedenrode, 14 september 2011 Zoals vastgesteld in de vergadering van de Raad van Toezicht van 14 september 2011 R. Braat Voorzitter Raad van Toezicht WOVESTO

Nadere informatie

Corporate governance code Caparis NV

Corporate governance code Caparis NV Corporate governance code Caparis NV De brancheorganisatie sociale werkgelegenheid en arbeidsintegratie Cedris heeft in het voorjaar van 2010 een branchecode aangenomen. In de inleiding van deze branchecode

Nadere informatie

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN KONINKLIJKE VOLKER WESSELS STEVIN N.V.

REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN KONINKLIJKE VOLKER WESSELS STEVIN N.V. Pagina 1 van 10 1. DEFINITIES REGLEMENT VOOR DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN KONINKLIJKE VOLKER WESSELS STEVIN N.V. Dit Reglement is vastgesteld door de Raad van Commissarissen op 23 maart 2005 In dit Reglement

Nadere informatie

Reglement voor de Raad van Commissarissen

Reglement voor de Raad van Commissarissen Reglement voor de Raad van Commissarissen Datum: 25 juni 2012 Inhoudsopgave Artikel 1 Status en inhoud van het reglement... 3 Artikel 2 Taak van de Raad van Commissarissen... 3 Artikel 3 Onverenigbare

Nadere informatie

Reglement voor de raad van commissarissen van N.V. Waterbedrijf Groningen

Reglement voor de raad van commissarissen van N.V. Waterbedrijf Groningen Reglement voor de raad van commissarissen van N.V. Waterbedrijf Groningen Dit reglement is op 14 december 2006 ter kennis gebracht aan de algemene vergadering van aandeelhouders en op 8 maart 2007 door

Nadere informatie

REGLEMENT COLLEGE VAN BESTUUR (BESTUURSREGLEMENT) STICHTING DE KEMPEL /HA/ir 16 februari 2005

REGLEMENT COLLEGE VAN BESTUUR (BESTUURSREGLEMENT) STICHTING DE KEMPEL /HA/ir 16 februari 2005 REGLEMENT COLLEGE VAN BESTUUR (BESTUURSREGLEMENT) STICHTING DE KEMPEL 178437/HA/ir 16 februari 2005 Dit reglement ( reglement ) is op 17 februari 2005 door het college van bestuur van de stichting Stichting

Nadere informatie

REGLEMENT BESTUUR WOONSTICHTING LEYSTROMEN

REGLEMENT BESTUUR WOONSTICHTING LEYSTROMEN REGLEMENT BESTUUR WOONSTICHTING LEYSTROMEN vastgesteld door de Raad van Toezicht 3 oktober 2012 INHOUDSOPGAVE 1. VASTSTELLING EN REIKWIJDTE REGLEMENT... 3 2. BENOEMING EN ONTSLAG... 3 3. TAKEN EN BEVOEGDHEDEN...

Nadere informatie

Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN

Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen MN Dit reglement is op grond van artikel 8.3 het reglement van de Raad van Commissarissen vastgesteld door middel van een besluit van de Raad van Commissarissen

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN INVERKO N.V. Vastgesteld door de Raad van Commissarissen

REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN INVERKO N.V. Vastgesteld door de Raad van Commissarissen REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN INVERKO N.V. Vastgesteld door de Raad van Commissarissen in zijn vergadering van 29 december 2014 1 INHOUDSOPGAVE Artikel I Samenstelling en deskundigheid van de Raad

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht

Reglement Raad van Toezicht Reglement Raad van Toezicht I LEDEN, BENOEMING VAN LEDEN, ONAFHANKELIJKHEID EN TEGENSTRIJDIGE BELANGEN Artikel 1 1. De Hogeschool kent een Raad van Toezicht bestaande uit tenminste vijf en ten hoogste

Nadere informatie

Artikel 3 - Benoeming 1. De (her)benoeming van een Bestuurder geschiedt onverlet diens arbeidsrechtelijke positie voor een periode van vier jaar.

Artikel 3 - Benoeming 1. De (her)benoeming van een Bestuurder geschiedt onverlet diens arbeidsrechtelijke positie voor een periode van vier jaar. Reglement Bestuur Artikel 1 - Definities In dit reglement wordt verstaan onder: a. Aedes: de vereniging Aedes vereniging van woningcorporaties; b. Bestuur: het bestuur van de Stichting; c. Bestuurder:

Nadere informatie

DESIGN ACADEMY EINDHOVEN

DESIGN ACADEMY EINDHOVEN DESIGN ACADEMY EINDHOVEN REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT I LEDEN, BENOEMING VAN LEDEN, ONAFHANKELIJKHEID EN TEGENSTRIJDIGE BELANGEN Artikel 1 1. De academie kent een Raad van Toezicht bestaand uit tenminste

Nadere informatie

Reglement bestuur Wonen Zuid

Reglement bestuur Wonen Zuid Reglement bestuur Wonen Zuid Dit reglement is krachtens artikel 7 van de statuten door het bestuur van Stichting Wonen Zuid vastgesteld op 25 juni 2018 na goedkeuring door de raad van commissarissen krachtens

Nadere informatie

REGLEMENT DIRECTIE/RAAD VAN BESTUUR FONDS VOOR CULTUURPARTICIPATIE

REGLEMENT DIRECTIE/RAAD VAN BESTUUR FONDS VOOR CULTUURPARTICIPATIE REGLEMENT DIRECTIE/RAAD VAN BESTUUR FONDS VOOR CULTUURPARTICIPATIE Vastgesteld door het bestuur op: 4 juni 2014 Goedgekeurd door de raad van toezicht op: 4 juni 2014 HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen

Nadere informatie

Reglement Raad van Commissarissen Stadgenoot. Samenstelling Raad van Commissarissen

Reglement Raad van Commissarissen Stadgenoot. Samenstelling Raad van Commissarissen Reglement Raad van Commissarissen Stadgenoot Dit reglement is vastgesteld door de Raad van Commissarissen op 18 december 2015 en is van toepassing vanaf 1 januari 2016. Algemeen Status en inhoud van het

Nadere informatie

Best Practice-bepalingen 0.1 Met enige regelmaat wordt een zorgvuldige analyse gemaakt van het gewenste besturingsmodel.

Best Practice-bepalingen 0.1 Met enige regelmaat wordt een zorgvuldige analyse gemaakt van het gewenste besturingsmodel. Bijlage Code Cultural Goverance: Principes en uitwerkingen Nummer Principe De organen van de culturele instelling zijn verantwoordelijk voor de keuze van het besturingsmodel en de naleving van deze code.

Nadere informatie

Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC

Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC Reglement, werkwijze en taakverdeling RVC Artikel 1. Begripsbepalingen De RvC De vennootschap De Statuten De RvC van Commissarissen zoals bedoeld in artikel 16 e.v. van de statuten van Twente Milieu N.V

Nadere informatie

jaarverslag van de stichting, bevat in ieder geval de informatie waarnaar wordt verwezen in de artikelen 3.4, 4.3, 8 en 13.2.

jaarverslag van de stichting, bevat in ieder geval de informatie waarnaar wordt verwezen in de artikelen 3.4, 4.3, 8 en 13.2. Dit reglement ( reglement ) is vastgesteld door de raad van toezicht (de raad van toezicht ) van Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (de stichting ). 1.1 Dit reglement dient ter aanvulling op

Nadere informatie

Reglement voor de Raad van Commissarissen van Stichting WoonInvest

Reglement voor de Raad van Commissarissen van Stichting WoonInvest Reglement voor de Raad van Commissarissen van Stichting WoonInvest Artikel 1 Naleving en handhaving van de Governancecode 1. De Raad van Commissarissen en het bestuur van WoonInvest zijn verantwoordelijk

Nadere informatie

Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen Coöperatie VGZ U.A.

Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen Coöperatie VGZ U.A. Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen Coöperatie VGZ U.A. Bijlage C van het Reglement Raad van Commissarissen Coöperatie VGZ U.A. Statutair gevestigd te Arnhem, ingeschreven in het handelsregister

Nadere informatie

Reglement voor de Raad van Commissarissen. van. Neways Electronics International N.V. ( De Vennootschap )

Reglement voor de Raad van Commissarissen. van. Neways Electronics International N.V. ( De Vennootschap ) Reglement voor de Raad van Commissarissen van Neways Electronics International N.V. ( De Vennootschap ) Dit Reglement is vastgesteld door de Raad van Commissarissen op 29 november 2004. 1 Reglement Dit

Nadere informatie

HEIJMANS N.V. REGLEMENT AUDITCOMMISSIE

HEIJMANS N.V. REGLEMENT AUDITCOMMISSIE HEIJMANS N.V. REGLEMENT AUDITCOMMISSIE Vastgesteld door de RvC op 10 maart 2010 1 10 maart 2010 INHOUDSOPGAVE Blz. 0. Inleiding... 3 1. Samenstelling... 3 2. Taken en bevoegdheden... 3 3. Taken betreffende

Nadere informatie

Directiereglement woonstichting VechtHorst

Directiereglement woonstichting VechtHorst Directiereglement woonstichting VechtHorst Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte 3 Artikel 2 Benoeming en bezoldiging 3 Artikel 3 Beoordeling, schorsing en ontslag 4 Artikel 4 Functioneren directeur 4 Artikel

Nadere informatie

Reglement Raad van Commissarissen

Reglement Raad van Commissarissen Reglement Raad van Commissarissen Versie 2.0 Vastgesteld op: 4 november 2014 Artikel 1 1 Status en inhoud van het reglement 1. Dit reglement is opgesteld op grond van artikel 13 lid 5 van de statuten van

Nadere informatie

REGLEMENT VAN DE RAAD VAN BESTUUR VAN STICHTING ESPRIA

REGLEMENT VAN DE RAAD VAN BESTUUR VAN STICHTING ESPRIA REGLEMENT VAN DE RAAD VAN BESTUUR VAN STICHTING ESPRIA Preambule Het reglement van de raad van bestuur geeft een stelsel van spelregels en omgangsvormen voor goed bestuur zoals onder meer bedoeld in de

Nadere informatie

4. Bij voorkeur zal de raad van toezicht van Stichting P60 bij de werving van nieuwe toezichthouders buiten het eigen netwerk zoeken.

4. Bij voorkeur zal de raad van toezicht van Stichting P60 bij de werving van nieuwe toezichthouders buiten het eigen netwerk zoeken. REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT Opgesteld door de voorzitter op 25.03.2013 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 27.05.2013 te Amstelveen HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen en terminologie Dit

Nadere informatie

Reglement statutair-directeur Stichting Woonveste ex artikel 5 lid 4 en 5 lid 5 van de statuten d.d. 2 oktober 2013

Reglement statutair-directeur Stichting Woonveste ex artikel 5 lid 4 en 5 lid 5 van de statuten d.d. 2 oktober 2013 Reglement statutair-directeur Stichting Woonveste ex artikel 5 lid 4 en 5 lid 5 van de statuten d.d. 2 oktober 2013 Artikel 1 Functie Reglement 1. Dit Reglement geeft nadere voorschriften, welke de statutair-directeur

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN NV AFVALZORG HOLDING

REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN NV AFVALZORG HOLDING REGLEMENT RAAD VAN COMMISSARISSEN NV AFVALZORG HOLDING Vastgesteld in de vergadering van de raad van commissarissen op 20 april 2017 Dit Reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van NV

Nadere informatie