Specificatie Bedum. Afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV januari 2014

Transcriptie

1 Afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum januari 2014 Gemeente Bedum Gemeente De Marne Gemeente Winsum Gemeente Eemsmond Waterschap Noorderzijlvest

2 Inhoudsopgave Specificatie Bedum 1. Inleiding 2 2. Evaluatie bestaand beleid 3 3. Nieuw beleid 5 4. Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 22 Bijlagen: 1. Begrippenlijst en opbouw (afval)waterketen Wettelijk kader Functionele eisen, maatstaven en meetmethoden Kostendekkingsplan Kostenoverzicht Overzicht overstorten Tekeningen Overzicht basisrioleringsplannen Maatregelenprogramma Hoofddocument Reacties instanties Besluiten gemeenteraden en algemene besturen 59 Separate bijlage: Grondwaterbeheerplan BMWE, d.d. 1 maart 2013 Foto omslag: Bedum afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum

3 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 1. Inleiding Het (verbreed) Gemeentelijk Rioleringsplan Met het Afvalwaterbeleidsplan zijn de gemeenten Bedum, De Marne, Winsum en Eemsmond samen met waterschap Noorderzijlvest een nieuwe weg in geslagen. De (afval)waterketen staat daarin centraal, waarbij de overheden samen voor hun burgers de beste kwaliteit voor de laagste prijs willen bereiken. Daarbij staan doelmatigheid en toekomstwaarde van het riolerings-, zuiverings- en watersysteem voorop. In het hoofddocument van het Afvalwaterbeleidsplan zijn de beleidsuitgangspunten voor de vier gemeenten en het waterschap opgenomen. Deze specificatie vormt een nadere uitwerking voor de gemeente Bedum. Het is tevens de invulling van de wettelijke zorgplicht. Het vormt de nadere uitwerking van het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP), zoals de wet beoogt. Na de invoering van de Wet Gemeentelijke Watertaken zijn de gemeentelijke watertaken (zoals grondwaterbeheer, baggeren en stedelijke waterkwaliteit) hieraan toegevoegd, en spreken we van het verbreed GRP (VGRP). In bijlage 2 is het wettelijk kader toegelicht. Procedure Het Afvalwaterbeleidsplan is in nauw overleg met de betrokken partijen tot stand gekomen. Daarna is het voorgelegd aan de provincie Groningen, het bevoegd gezag. Vervolgens is het Afvalwaterbeleidsplan voorgelegd aan de vier gemeenteraden en het dagelijks bestuur van het waterschap. Het hoofddocument is aan alle besturen voorgelegd. De gemeenteraad van Bedum heeft daarnaast deze specificatie vastgesteld. Geldigheid Het Afvalwaterbeleidsplan is geldig van 1 januari 2014 tot en met 31 december Voor 1 januari 2019 dient de gemeenteraad een nieuw Afvalwaterbeleidsplan vast te stellen. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 2

4 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 2. Evaluatie bestaand beleid Beleid op orde In de afgelopen periode is in de gemeente Bedum veel gedaan aan de uitvoering van het vigerende GRP. Dit plan heeft een looptijd van , maar wordt in verband met de samenwerking in BMWE verband voortijdig vernieuwd. Er is een Waterplan gemaakt, dat in 2009 is vastgesteld door de gemeenteraad. Een aantal maatregelen uit dit plan zal in de komende periode worden uitgevoerd. In 2010 is een basisrioleringsplan opgesteld voor alle kernen. Er is een start gemaakt met het uitvoeren van maatregelen, maar het grootste deel daarvan zal in de komende jaren plaatsvinden. Dit heeft vooral te maken met de vertraging van nieuwbouwprojecten, waar rioolvervanging aan gekoppeld is. De Stedelijke Wateropgave is berekend. Er is een regenwaterstructuurplan voor de kern Bedum uit 2010, dat wordt geïntegreerd in het vervangingsprogramma voor riolering. Al met al is het beleid goed op orde, en is adequaat ingespeeld op nieuwe wet- en regelgeving. De verbrede rioolheffing is in 2010 al ingevoerd. Uitvoering projecten De maatregelen in het riolerings- en watersysteem, als omschreven in bovengenoemde plannen, is voortvarend ter hand genomen. De gemeente maakt op dit moment een ontwikkeling door naar sterkere sturing op kwaliteit van de riolering. Daardoor wordt de effectiviteit en de doelmatigheid van maatregelen vergroot. Er wordt meer maatwerk geleverd op basis van schadebeelden en geconstateerde slijtage. De belangrijkste projecten die in de planperiode van het voorgaande GRP uitgevoerd zijn: In Bedum loopt een herstructureringsopgave van woningbouwvereniging Wierden en Borgen. In dat kader is de Prof. Boermastraat vervangen. De herstructurering van de Prof. Mekelstraat en de Prof. Ridderbosstraat zijn uitgesteld naar de middellange termijn en vallen derhalve buiten de planperiode. In Onderdendam zijn de Rodeweg, Achterweg en Stadsweg vernieuwd. De afkoppelopgave waarvoor de gemeente zich heeft gesteld voor de Kaderrichtlijn Water is volledig uitgevoerd. De rioleringswerkzaamheden in de Wilhelminalaan en het Boterdiep Wz. zijn gekoppeld aan de invulling van het terrein van de voormalige Gasfabriek, waardoor deze zijn doorgeschoven in de planning. Niet gerioleerde percelen In de afgelopen jaren heeft de gemeente invulling gegeven aan de wettelijke zorgplicht voor het aansluiten van niet gerioleerde percelen. Daartoe is bij 130 percelen een IBA (Individuele Behandeling Afvalwater) aangelegd. Dit is uitgevoerd, onder meer door middel van een subsidieregeling. Voor de resterende 84 percelen is ontheffing van de zorgplicht verleend door de provincie Groningen. De ontheffing geldt tot 1 april Boterdiep afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 3

5 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie Stedelijke wateropgave Door klimaatverandering komen zwaardere buien voor, en is er vaker sprake van ontoelaatbare wateroverlast. Aan de hand van landelijke richtlijnen is voorafgaand aan het vorige GRP een berekening gemaakt van de stedelijke wateropgave. Er is geconstateerd dat er voor de gemeente Bedum geen opgave is. Dat wil zeggen dat de bestaande riolering (inclusief de te nemen maatregelen uit het basisrioleringsplan) in combinatie met het oppervlaktewatersysteem voldoende capaciteit biedt om aan de normen te voldoen. Dit houdt in dat er geen ontoelaatbare risico s zijn, en dat overlast zich beperkt tot wat maatschappelijk acceptabel wordt geacht, zoals water op straat. Uitvoering waterplan Het gemeentelijk waterplan geeft een goed inzicht in de kansen en opgaven die er voor het (stedelijk) water van de gemeente Bedum zijn. Aan de hand van kansenkaarten is een maatregelenprogramma opgesteld, dat nog volop in uitvoering is. De afgelopen jaren is al invulling gegeven aan een versterking van het reguliere overleg met het waterschap Noorderzijlvest, en is geïnvesteerd in diverse nieuwbouwprojecten. Het Afvalwaterbeleidsplan komt niet in de plaats van het waterplan. Een aantal van de nog uit te voeren projecten is hierin wel opgenomen. Andere projecten niet omdat ze deels al zijn uitgevoerd en omdat ze deels vallen binnen het domein van de ruimtelijke ordening en daardoor buiten de gemeentelijke watertaken. Zie hiervoor paragraaf 3.7 waterkwaliteitsbeheer. Beheer De inspanningen hebben de afgelopen periode geleid tot het op orde brengen van het beheersysteem, en de uitvoering van projecten. Het rioolbeheersysteem is op orde. Dit digitale systeem met alle informatie over de riolering voorziet in de nodige informatie voor doelmatig beheer. Op basis van inspectiegegevens is het beeld van de toestand van de riolering bijna compleet. Op basis hiervan wordt in de komende jaren een vervangingsplan opgesteld. De belangrijkste opgave op korte termijn komen voort uit de basisrioleringsplannen. Het betreft hydraulische maatregelen, wat er vaak op neerkomt dat diameters van bepaalde riolen vergroot moeten worden. Dit kan alleen door ze te vervangen. Het beheer van de rioolgemalen is goed op orde. Er is de afgelopen jaren hard gewerkt om alle gemalen te verbeteren en te zorgen dat ze adequaat werken. Voor de instelling van het waterloket is de samenwerking met waterschap Noorderzijlvest gezocht. Klachten over water en riolering worden hierdoor vlot doorgeleid en opgelost. Een aandachtpunt vormt de klachtenregistratie (Melddesk), deze wordt in BMWE verband verder geprofessionaliseerd. Het functioneren van de riolering is onvoldoende in beeld, doordat er geen goed werkend monitoringsysteem aanwezig is. Aanleg hiervan vormt één van de prioriteiten van het Afvalwaterbeleidsplan. Baggeren In het kader van het verbreed rioolrecht kunnen (een deel van) de kosten van baggeren van watergangen hieruit betaald worden. In de gemeente Bedum gebeurt dit nog niet. Alle gemeentelijke watergangen en vijvers in de gemeente zijn in 2010 gebaggerd. In de komende planperiode zijn geen baggerwerkzaamheden voorzien. Verbreding rioolbeheer De invoering van de wet Gemeentelijke Watertaken en de Waterwet hebben ertoe geleid dat de gemeentelijke watertaken kunnen worden ondergebracht onder de rioolheffing. Binnen de gemeente Bedum is de verbreding in 2010 ingevoerd. Met de integratie van watertaken in het Afvalwaterbeleidsplan ontstaat nu een verdergaande visie op de invulling van de rioolheffing. Het gaat daarbij naast de uitvoering van het rioleringsplan en het waterplan ook om beheertaken zoals het vegen en reinigen van kolken, het schonen van sloten en het baggeren van gemeentelijke watergangen. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 4

6 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 3. Nieuw beleid 3.1 Gezamenlijke aanpak Het Afvalwaterbeleidsplan gaat uit van een gezamenlijke aanpak. In het hoofddocument betreft het onderdelen die door de vier gemeenten en het waterschap gezamenlijk zullen worden uitgevoerd. Er zijn ook onderdelen die alleen voor de gemeenten van toepassing zijn, en waarvoor het beleid al (deels) is uitgewerkt. Het gaat dan om nieuwe kaders voor: Grondwaterbeleid Kaders reiniging, inspectie en beoordeling van riolering Gemeentelijke watertaken en uitvoering waterplan Onkruidbestrijding Meten en monitoren Waterkwaliteitsbeheer Riool calamiteitenplan Deze kaders worden in alle vier gemeentelijke specificaties omschreven, maar worden gezamenlijk met de andere drie gemeenten opgepakt. Door gezamenlijk in één keer deze kaders uit te werken in plaats van ieder afzonderlijk, wordt al direct op kosten bespaard. Door gebruik te maken van elkaars best practise, werkt dat voordeel ook door in taken die ieder (nog) afzonderlijk uitvoert. Specifieke aspecten voor Bedum worden, indien aanwezig, per onderdeel benoemd. 3.2 Grondwaterbeheerplan In het voorjaar van 2013 is door de samenwerkende partijen een grondwaterbeheerplan opgesteld. Dit grondwaterbeheerplan, inclusief bijbehorende financiële inzet en capaciteit, vormt een onderdeel van het Afvalwaterbeleidsplan. Het geeft invulling aan de gemeentelijke grondwaterzorgplicht. Het grondwaterbeheerplan is, net als het Afvalwaterbeleidsplan, strategisch van aard. Het beheerplan is als separate bijlage aan deze specificatie toegevoegd. Kernpunten grondwaterbeheerplan: De gemeente levert op haar grondgebied een inspanning om zoveel mogelijk de grondwaterstand op openbaar gebied te beheersen, waarbij geen structurele belemmering ontstaat voor de aan de grond gegeven bestemming (conform bestemmingsplan) en geen structurele grondwateroverlast of onderlast wordt veroorzaakt bij bewoners en bedrijven. De gemeente wil bijdragen aan het verhelpen van bestaande grondwateroverlast. De gemeente wil een duidelijk aanspreekpunt en kennishouder zijn voor burgers en bedrijven. In het grondwaterbeheerplan worden de verantwoordelijkheden van gemeente, waterschap, provincie en perceeleigenaar gedefinieerd en omschreven, zodat voor een ieder duidelijk is wie waarop aanspreekbaar is. De gemeente heeft voor het ondiepe grondwater in het stedelijk gebied een regie- en loketfunctie. Het grondwaterbeheerplan geeft een definitie van structurele grondwateroverlast, en definieert criteria om via maatregelen tot een gewenste situatie te komen. Een begroting geeft inzicht in de kosten van uit te voeren maatregelen. Maatregelen grondwaterbeleid: Om grondwateroverlast te voorkomen is een analyse van de toestand van de ondiepe grondwaterstanden in de gemeente nodig. Een analyse van bekende knelpunten (met name Bedum Oost) is al aanwezig. Een basis grondwatermeetnet zal worden aangelegd om de kennis van het grondwatersysteem te vergroten, de nulsituatie vast te leggen en om meer gedetailleerd inzicht te krijgen in de bestaande probleemsituaties. In de gemeente Bedum richten de inspanningen zich de komende jaren vooral op het beperken van de wateroverlast in Bedum Oost. In het waterplan is hiertoe al een project geformuleerd, waarvoor het grondwaterbeheerplan nu een beleidskader heeft geschetst voor de aanpak. In het hoofddocument van het Afvalwaterbeleidsplan is de concrete aanpak benoemd als gezamenlijk project. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 5

7 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 3.3 Kaders reiniging, inspectie, beoordeling In de inventarisatiefase van het Afvalwaterbeleidsplan is een vergelijking opgesteld tussen de werkwijze van de vier gemeenten. Daaruit blijkt dat er op verschillende manieren wordt omgegaan met de beoordeling van de toestand van de riolering en de frequentie van controle, inspectie en reiniging van riolen, putten, kolken en gemalen. Voor de gemeenten is dit gegeven aanleiding om een optimalisatie uit te voeren. Toestandbeoordeling Voor het beoordelen van de toestand van de riolering is een methodiek ontwikkeld door RIONED, die door de meeste gemeenten wordt toegepast. Een adequate beoordeling is afhankelijk van: het op orde hebben van gegevens over het leidingsysteem, als ook inspectiegegevens; de kwaliteit van de beoordeling en beoordelaar; of dat voldoende objectief en met voldoende kennis wordt gedaan; het beoordelingskader, c.q. het beleid waaraan geconstateerde gebreken wordt getoetst. Er is geconstateerd dat er een verschil is in werkwijze, en dat de beoordelingswerkzaamheden deels zijn uitbesteed. Voor een goede vergelijking tussen de vier gemeenten moet een verdiepingsslag worden uitgevoerd om zowel de verschillen in werkwijze, als ook de kwaliteit van de beoordeling goed te vergelijken. In het Afvalwaterbeleidsplan is een project opgenomen waarin een gezamenlijk beleidskader relinen-afkoppelen-vervangen wordt opgesteld. Dit project heeft als doel om efficiënter om te gaan met levensduurverlenging van de riolering. Het kan tevens tot een doelmatiger werkwijze in het beheer leiden, waarbij ook mogelijkheden van gezamenlijk aanbesteden worden onderzocht. Tabel: Samenvatting kenmerken huidige werkwijze Normen Bedum De Marne Winsum Eemsmond Areaalgegevens Dwa/gemengd: 52,6 km Rwa: 9,7 km Persleiding: 13 km Totaal: 75,3 km DWA/gemengd: 83,4 km RWA/HWA: 16,6 km Persleiding: 32,4 km Totaal: 132,4 km DWA/gemengd: 73,1 km RWA: 20,5 km Persleiding: 1,2 km Drukriool: 10,1 km Totaal: 104,9 km DWA/Gemengd: 108,5 km RWA: 18,8 km Persleiding: 38,6 km Totaal:165,9 km Reinigen riolering Inspectie riolering Controle inspectieputten Toestandbeoordeling Pompen, gemalen en randvoorzieningen Reiniging/inspectie kolken Dwa/gemengd: 1 / 20 jaar Rwa: 1 /30 jaar Persleiding: bij problemen. Volgens: NEN-EN en NEN- EN alsmede NEN 3399, gemiddeld 1 keer/25 jaar Visueel, tijdens reinigen riool en incidenteel DWA/Gemengd: 12km/jaar, 1 / 7 jaar RWA/HWA: idem Persleiding: bij problemen / disfunctioneren reinigen Volgens: NEN-EN en NEN- EN en NEN 3399, gem. 6 km / jaar, 1 keer / 15 jaar Visueel, tijdens reinigen riool Er is een inhaalslag bezig: alles in één keer reinigen Volgens: NEN en NEN- EN en NEN 3399 Er is een inhaalslag bezig: alles in één keer inspecteren Visueel, tijdens reinigen riool DWA/gemengd: 1 / 7 jaar Rwa: 1 /7 jaar Persleiding: bij problemen. Volgens: NEN en NEN- EN en NEN 3399 alleen de oudere riolen (>30 jaar) gemiddeld 1/14 jaar Visueel, tijdens reinigen riool Conform NEN 3398 Conform NEN 3398 Conform NEN 3398 Conform NEN 3398 jaarlijks reinigen en inspecteren 1 keer per jaar (ca stuks) 3x Jaarlijks reinigen en 1x jaarlijks inspecteren. Geen RWA op drukriolering 2 keer per jaar (ca stuks) 1x - 2x jaarlijks reinigen en inspecteren Jaarlijks reinigen en inspecteren 1 keer per jaar 2 keer per jaar afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 6

8 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie Werkwijze reiniging en inspectie De afgelopen jaren heeft zich een ontwikkeling voorgedaan bij het reinigen en inspecteren van riolen. Vanaf de jaren 90 heeft met behulp van videocameratechnieken een opmars plaatsgevonden van verbetering van de inspectie- en reparatiemogelijkheden. Voorheen gebeurde dat met spiegels en fotocamera s. De ervaringen met opvolgende inspectierondes heeft geleerd dat een gedifferentieerde aanpak met behulp zowel oude als nieuwe technieken tot meer efficiëntie leidt in de hoeveelheid werk en kosten, teneinde toch een goed rioolbeheer mogelijk te maken. Onder andere bij de gemeente Zwolle heeft dit tot een ontwikkeling van het beheer geleid. In de planperiode willen de vier gemeenten samen de werkwijze ten aanzien van reiniging en inspectie verder ontwikkelen. Gezamenlijke uitvoering van werkzaamheden biedt daarin extra mogelijkheden voor besparing op kosten. Beheer en onderhoud gemalen In het afvalwaterteam wordt al onderzocht welke samenwerkingsmogelijkheden er zijn voor het beheer van rioolgemalen. Deze taak wordt nu binnen de vier gemeenten en het waterschap versnipperd uitgevoerd, en leent zich goed voor gezamenlijke uitoefening. Ter illustratie: Ervaringen Zwolle De gemeente Zwolle heeft een voorbeeldfunctie wat betreft beheer en onderhoudsmethodiek voor riolering. Door jarenlange ervaring is bijvoorbeeld het gebruik van video-inspectie voor een groot deel vervangen door de veel goedkopere werkwijze van het maken van putfoto s. Een belangrijk uitgangspunt in rioolbeheer is het just in time principe, waarbij getracht wordt de maximale restlevensduur te bereiken zonder grote risico s. 3.4 Gemeentelijke watertaken en uitvoering waterplan De veranderingen in wetgeving hebben de afgelopen jaren geleid tot een uitbreiding van taken van de gemeenten, en tot een andere definitie van de rioolheffing. In 2008 zorgde de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken voor een verbreding van de waterheffing. In 2009 werd de Waterwet van kracht, als gevolg waarvan de werkwijze en afstemming tussen waterschap, gemeente en provincie op een aantal punten is gewijzigd. Ook is de grondwaterzorgplicht in het stedelijk gebied er als nieuwe taak voor gemeenten bij gekomen. In paragraaf 3.2 wordt daar vorm aan gegeven. In bijlage 2 is een toelichting op de nieuwe wetgeving te vinden. Met de veranderingen in de wetgeving is het voor gemeenten mogelijk geworden om een deel van de watertaken te financieren uit de rioolheffing. Dit hoeft echter niet; gemeenten hebben hierin een eigen beleidsruimte. Een verschuiving van financiering uit algemene middelen naar de rioolheffing betekent wel dat de rioolheffing daardoor stijgt. De gemeente Bedum kiest daarin voor een geleidelijke weg, door wel de activiteiten uit het Afvalwaterbeleidsplan en het grondwaterbeheer uit de rioolheffing te bekostigen, maar nog geen uitbreiding van de overige watertaken. In 2015 zullen de veegkosten gedeeltelijk worden ondergebracht onder de rioolheffing. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 7

9 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie Het waterplan vormt een uitwerking van gemeentelijke watertaken, en is daarom gebruikt als basis voor het Afvalwaterbeleidsplan. Een gemeentelijk waterplan heeft over het algemeen een breder blikveld dan de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken voor ogen heeft ten aanzien van de bekostiging uit de rioolheffing. Onderwerpen als inrichting van de leefomgeving, recreatie en vaarwegbeheer vallen daar buiten. Maatregelen gericht op waterkwantiteit en waterkwaliteit hebben echter wel een directe relatie met het wettelijk kader. Vandaar dat dit type maatregel is opgenomen in het Afvalwaterbeleidsplan. Voor Bedum betreft dit de volgende maatregelen: Communicatie en voorlichting over watergebruik, gebruik van het riool, waterkwaliteit en belangrijke oorzaken van verontreiniging zoals hondenpoep en het voeren van eenden. Het stimuleren van afkoppelen. Het uitvoeren van ecoscans, een eenvoudige en goedkope methode voor het bepalen van de kwaliteit van oppervlaktewater in het stedelijk gebied. Het implementeren van het grondwaterbeheerplan. 3.5 Onkruidbestrijding Onkruidbestrijdingsmiddelen vormen in het stedelijk gebied één van de bronnen van verontreiniging die een directe invloed hebben op de kwaliteit van oppervlaktewater en grondwater. Andere bronnen zijn bijvoorbeeld olieresten van verkeer, en ongewenste stoffen die via het riool het oppervlaktewater bereiken. Gemeenten en waterschap proberen door preventie en handhaving toe te zien op minimalisering van deze belastingen. Onkruidbestrijding onderscheidt zich hiervan, omdat met de chemische bestrijdingsmethode schadelijke stoffen rechtstreeks in het milieu worden gebracht. Bij een goed beheer van de stedelijke waterkwaliteit hoort daarom ook een afgewogen keuze thuis ten aanzien van onkruidbestrijding. De kwestie is: wel of niet spuiten? In september 2013 heeft de Minister aan de Tweede Kamer geschreven dat overheden al per november 2015 moeten overstappen op niet-chemische onkruidbestrijding op verhardingen. Vanaf dat moment is het verboden om gif te spuiten op straten, speeltuinen en wegen. De gemeente Bedum maakt gebruik van chemische middelen voor de bestrijding van onkruid. Hierbij is het van belang om een aantal omgevingsfactoren mee te laten wegen: In waterwingebieden worden extra eisen gesteld aan lozingen. Voor Bedum geldt dat hier geen waterwingebied is aangewezen. Dit heeft dan ook geen invloed op een te maken keuze. Hetzelfde geldt ook voor de winning van drinkwater. Hiervan is in de gemeente Bedum geen sprake. Bij af- of uitspoeling naar kwetsbare (natuur) gebieden dient verontreiniging vanuit stedelijk gebied te worden voorkomen. Dit is in de gemeente Bedum niet aan de orde. Er bevinden zich benedenloops van het bebouwd gebied ook geen gebieden waarop één van deze drie omgevingsfactoren van toepassing zijn. Als gemeentelijke overheid is Bedum er veel aan gelegen om de belasting van het milieu te minimaliseren. De beste garantie wordt bereikt door toepassing van de DOB 2.0 methode. Dit is een aanscherping van de gebruikelijke DOB-methode. In de DOB-richtlijnen zijn strikte voorwaarden opgenomen met betrekking tot de weersomstandigheden waaronder chemische onkruidbestrijding op verhardingen mag worden uitgevoerd. Door te werken aan de hand van het DOB handboek, met gecertificeerde aannemers, en op basis van goede weersinformatie, wordt een resultaat bereikt waarbij milieu-invloed wordt geminimaliseerd. In het hoofddocument van het Afvalwaterbeleidsplan is een project opgenomen waarin het ontwikkelen van een gezamenlijk bestek is opgenomen. Hierin zal de meest milieuvriendelijke methode worden voorgeschreven, mogelijk met toepassing van biologisch afbreekbare producten. Bij de introductie van nieuwe wetgeving wordt de werkwijze aangepast. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 8

10 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 3.6 Meten en monitoren Meetnetten vormen de basis voor het beheer van ons water, zowel in kwantitatieve als kwalitatieve zin. Veiligheid, volksgezondheid, een ecologisch gezond leefmilieu voor mens en dier, en de levering van goed en gezond drinkwater zijn er van afhankelijk. Meten en monitoren komt voort uit wettelijke verplichtingen, maar is ook noodzakelijke voorwaarde voor een controleerbare beleidscyclus. Zonder betrouwbare meetgegevens is een verandering in een rioolstelsel of rioolwaterzuivering niet te funderen. Meten en monitoren is noodzaak voor een goede verantwoording van het beleid. Binnen de samenwerking in de waterketen in Groningen en Noord-Drenthe wordt in 2014 een regionale pilot gerealiseerd waarin de BMWE gemeenten voornemens zijn om te participeren. Het doel van het project is het realiseren van kostenreductie, het verminderen van kwetsbaarheid van individuele organisaties en het verbeteren van de kwaliteit van de beleidscyclus. Iedere organisatie kan hier zijn eigen meetnet op aansluiten en zo profiteren van het gezamenlijk uitvoeren van taken. De volgende taken worden daarbij in beschouwing genomen: Het systeem van inzameling en validatie van meetdata; Het beheer en onderhoud van meetapparatuur en datasystemen; Het actief beheren van data. Dat houdt in het beschikbaar stellen van data voor beleidsdoeleinden, algemene informatie en voor berekeningsdoeleinden; Actieve advisering en rapportage. Voor Bedum zullen in de komende periode de gewenste meetinspanningen worden gedefinieerd in een meetplan, dat binnen het BMWE samenwerkingsverband gezamenlijk wordt opgesteld. Op basis van dit meetplan wordt het meetsysteem ingericht. 3.7 Waterkwaliteitsbeheer Met de verbreding van het rioolbeheer naar gemeentelijke watertaken wordt de relatie tussen riolering en oppervlaktewater versterkt. Eén van de hoofddoelen van het rioolbeheer is het voorkomen / minimaliseren van de belasting van het milieu. In de praktijk betekent dat de vuiluitworp uit het rioolstelsel geminimaliseerd wordt. Het wettelijk kader hierbij vormt de basisinspanning. Deze is door de gemeente gerealiseerd. In combinatie met maatregelen als afkoppelen en sanering van oude riolering biedt waterkwaliteitsbeheer een goed kader, dat direct aansluit bij het genoemde hoofddoel, het minimaliseren van de belasting van het milieu. Het waterkwaliteitsbeheer kent drie sporen: Bronmaatregelen: Voorlichting en preventie richting bewoners en bedrijven: beeldschoon water Voorkomen van directe verontreiniging door bijvoorbeeld onkruidbestrijdingsmiddelen Afkoppelen van regenwater, opvang en hergebruik van regenwater Kwaliteitsbeheer van het stedelijk water: Inzicht in de (ecologische) waterkwaliteit door middel van ecoscans Natuurlijke inrichting van waterbodems en oevers Verwijderen van overtollig blad en bagger Bedum afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 9

11 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie Structuurmaatregelen in het stedelijk watersysteem: Het voldoende robuust en doorspoelbaar maken van het stedelijk watersysteem, met extra aandacht voor overstortlocaties 3.8 Riool calamiteitenplan Met een riool calamiteitenplan wordt beoogd dat de gemeente goed voorbereid is op eventuele calamiteiten in en rond de riolering. Bij brand en calamiteiten is de riolering een potentiële verspreider van gevaarlijke stoffen. De zuivering werkt volgens een biologisch proces en is zeer storingsgevoelig voor schadelijke stoffen. Het plan heeft tot doel om te bepalen hoe en met welke (eenvoudige) voorzieningen (kleppen, pompjes, schuiven) een onverwachte vuilwatergolf opgevangen kan worden, voordat het oppervlaktewater belast wordt. Met deze voorzieningen moet verontreinigd hemelwater tijdelijk naar het vuilwaterstelsel geleid kunnen worden. Tevens is het calamiteitenplan er op gericht om het hemelwaterriool te kunnen gebruiken als bluswatervoorziening. Onderdendam Voor Bedum sluit deze aanpak aan bij de maatregelen uit het waterplan. Bronmaatregelen worden in BMWE verband gezamenlijk opgepakt. Dat geldt ook voor de uitwerking van het kwaliteitsbeheer. Er is een overlap in de taken van het waterkwaliteitsbeheer en van het groenbeheer. Daar moeten binnen de organisatie goede afspraken over worden gemaakt. In het hoofddocument van het Afvalwaterbeleidsplan is een project gedefinieerd om gezamenlijk een riool calamiteitenplan op te stellen. De belangrijkste structuurmaatregel in Bedum wordt gevormd door het verbeteren van de doorstroming in het Geert Reinderspark. Te nemen maatregelen zullen worden gecombineerd met de nodige aanpassingen aan de bergbezinkvoorziening, zodat werk met werk gemaakt kan worden. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 10

12 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 4. Strategie Riolering is een schakel in de afvalwaterketen. Riolering omvat de afvoer van afvalwater, overtollig regen- en grondwater. De afvoer gebeurt naar de rioolwaterzuivering of naar oppervlaktewater. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de strategie om tot het gewenste resultaat te komen. Dit leidt tot concrete maatregelen voor de vier gemeenten voor de planperiode 2014 tot en met 2018; hier uitgewerkt voor de gemeente Bedum. 4.1 Van afvalwaterketen naar gemeentelijk rioleringsplan De afvalwaterketen vormt het geheel van inzameling, transport, zuivering van afvalwater en lozing/ afzet van de producten die hier uit komen. Voegen we hier de winning en distributie van drinkwater aan toe, dan spreken we van de waterketen. Zoals uitgebreid verwoord in het hoofddocument gaat het Afvalwaterbeleidsplan uit van de ketenbenadering. Niet de gemeente, het waterschap, waterbedrijf, bedrijf of particulier staat centraal, maar het functioneren van de keten als geheel. Om de ketenbenadering vorm te geven, is voor een benadering van de afvalwaterketen in acht onderdelen gekozen. Voor de gemeenten liggen de kerntaken bij het kernonderdeel transport. In het maatregelenprogramma van het afvalwaterbeleidsplan zijn samenhangende maatregelen benoemd die tot een gezamenlijke ontwikkeling van de afvalwaterketen leiden. In de bijlagen vindt u het complete overzicht van de maatregelen uit het hoofddocument. De totale gemeentelijke rioleringszorg is breder. Deze specificatie plaatst de ontwikkeling van de afvalwaterketen in de context van de complete rioleringszorg; zoals dat traditioneel in een gemeentelijk rioleringsplan gebeurt. In dit en het volgend hoofdstuk worden de maatregelen en taken verder uitgewerkt voor de gemeente Bedum en verwerkt in een kostendekkingsplan. De kernonderdelen van de afvalwaterketen zijn: > Invoer De producenten van afvalwater: burgers en bedrijven > Transport Het transport van afvalwater via riolen: van het aanleverpunt tot een rioolgemaal of rioolwaterzuivering > Zuivering Het zuiveren van het afvalwater in een RWZI: Rioolwaterzuiveringsinrichting > Uitvoer Het gebruik van producten die bij het zuiveringsproces vrij komen Tussen die onderdelen bevinden zich belangrijke koppelingen: > Aansluiting Het overgangspunt van particulier naar overheid, dat op veel verschillende manieren kan worden gerealiseerd. > Bemaling Het overdrachtspunt van riolering naar zuivering, waar gestuurd kan worden: de schakel tussen rioolsysteem en zuiveringssysteem. > Markt De schakel tussen producent en gebruiker van waar producten uit het zuiveringsproces worden verhandeld. Tot slot is er een contextueel onderdeel, dat onlosmakelijk met de afvalwaterketen is verbonden: > Het watersysteem Sloten, plassen kanalen en al het andere (grond)water dat in onze leefruimte voorkomt, en dat op verschillende plekken verbindingen kent met de waterketen. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 11

13 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 4.2 Areaal In de hiernaast staande grafiek is weergegeven hoe de opbouw van het rioolstelsel is in stelseltype. DWA-VGS = Droogweer afvoer (DWA) van een Verbeterd Gescheiden stelsel (VGS). RWA-VGS = Regenwater afvoer (RWA) van een Verbeterd Gescheiden stelsel. DWA-GS = Droogweer afvoer van een Gescheiden stelsel (GS). RWA-GS = Regenwater afvoer van een Gescheiden stelsel. GEM = Gemengd stelsel In de onderste grafiek is de opbouw van het rioolstelsel in aanlegperiodes weergegeven. In de hiernaast staande tabel is een opsomming gegeven van de totale omvang van het rioolsysteem: Een lijst met riooloverstorten is opgenomen in de bijlagen. Tevens zijn op de overzichtstekeningen in de bijlagen de riooloverstorten weergegeven. Riolering gemeente Bedum Eenheid Hoeveelheden Lengte vrijverval riolering GEM/Totaal (incl. DWA) Lengte vrijverval riolering: RWA Lengte persleidingen Gemalen Overstorten extern Gemengd stelsel Overstorten extern Verbeterd Gescheiden stelsel Heffingseenheden IBA s Niet aangesloten percelen (vrijstelling zorgplicht) Km Km Km St St St St St St 52,6 9, afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 12

14 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie Kwaliteit van riolering De kwaliteit van het rioolstelsel wordt beoordeeld aan de hand van de inspecties (op basis van NEN3398) en daarnaast door eigen waarneming worden de strengen geprioriteerd. Deze beoordelingen worden geclassificeerd in de volgende 3 categorieën: Afstroming: bijvoorbeeld door verstoppingen, wortelingroei, instekende inlaten. Waterdichtheid: bijvoorbeeld door lekkage bij verbindingen of aansluitpunten. Stabiliteit: zoals aantasting van de buis, scheurvorming Vergelijking gemeenten De rioolheffingen van de 4 gemeenten verschillen. Dit heeft verschillende oorzaken. In deze paragraaf wordt inzichtelijk gemaakt waar mogelijke verschillen liggen. In onderstaande grafiek is de rioolheffing van 2013 per gemeente weergegeven. Diverse aspecten zorgen voor verschillen in hoogte en in de opbouw van de rioolheffing. Zoals de toerekening van kosten. Hoeveel kosten van de bovenliggende verharding worden toegerekend aan de rioolheffing: maximaal of minimaal? Per gemeente kan dit verschillen. Om dit nauwkeurig te bepalen, moet hier nader onderzoek naar worden gedaan. Hoeveel meter riool is er per heffingseenheid. Als de gemeente heel groot is, maar weinig inwoners heeft, is het een logisch gevolg dat de kosten per inwoner hoger liggen. In de grafiek op de volgende pagina is dat inzichtelijk gemaakt voor de 4 gemeenten. Groeit de gemeente of krimpt deze? Dit is met name van invloed op het toekomstperspectief. Het areaal zal niet mee krimpen en de aanleg van nieuw riool (zijn de uitbreidingen) wordt betaald uit de grondexploitatie - dus dat geeft op korte termijn geen (substantiële) extra lasten maar wel extra inkomsten. Lopende kapitaallasten en geplande investeringen voor de toekomst. Hoeveel is er al geïnvesteerd de afgelopen jaren en wanneer vallen er kapitaallasten vrij? De basisinspanning was bijvoorbeeld een forse opgave, helemaal voor gemeenten met veel kernen en veel noodzakelijke maatregelen. Die lasten hebben nu onder andere een fors aandeel in de rioolheffing, maar ook rioolvervangingsprojecten die zijn uitgevoerd. In onderstaande grafiek is een overzicht van de lopende kapitaallasten (jaar 2014) teruggerekend naar één heffingseenheid. Rioolheffing per gemeente 2013 afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 13

15 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie Riool per heffingseenheid In de grafiek hierboven is per gemeente weergegeven wat de totale hoeveelheid riolering is (lengte in meter), maar dan teruggerekend naar één heffingseenheid. In de grafiek daaronder is te zien hoeveel er per heffingseenheid wordt betaald aan bestaande kapitaallasten in Kapitaallast per heffingseenheid afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 14

16 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 4.5 Maatregelen gemeente Bedum Binnen het kernonderdeel Transport liggen de meeste kerntaken van de gemeente. In deze paragraaf wordt daar per thema nader op ingegaan. Deze thema s zijn: aanleg van nieuwe voorzieningen, gegevensbeheer, beheer van bestaande voorzieningen, onderhoudswerkzaamheden, reparatie, renovatie en vervanging van riolering, verbetering van het systeem (hydraulisch en/of milieutechnisch), baggeren, de zorgplicht van regenwater, de zorgplicht van grondwater en communicatie. Alle thema s leiden tot een totaalpakket van maatregelen en bijbehorende kosten. Aanleg van nieuwe voorzieningen Bij nieuwbouw wordt altijd gekozen voor een gescheiden rioolsysteem of een verbeterd gescheiden rioolsysteem. In de bouwverordening is opgenomen dat water gescheiden aangeboden moet worden. De afweging wordt per plan of project gemaakt en is altijd maatwerk. Nieuwe innovatieve oplossingen worden op de voet gevolgd en waar mogelijk toegepast. Gemeente Bedum heeft een regenwaterstructuurplan, dit dient als basis voor herinrichtingen en uitbreidingen. Gegevensbeheer De basis van al het beheer en onderhoud ligt in het gegevensbeheer. Inzicht in het water- en rioleringssysteem kan alleen worden verkregen als het gegevensbeheer op orde is. Het beheersysteem is volledig up-to-date. Voor het gegevensbeheer wordt gebruik gemaakt van DgDialog. Met dit beheersysteem wordt tevens voldaan aan de eisen vanuit de Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten (WION). Aansluitingen op riolering of IBA Volgens de Waterwet (voorheen Lozingsbesluit) dienen ongezuiverde lozing van afvalwater in de bodem of op oppervlaktewater te worden opgeheven. Er zijn 130 IBA s (geplaatst door de gemeente) en 85 ongerioleerde percelen. De IBA s worden onderhouden door het Waterschap. Ontheffing van de zorgplicht is verleend door Provincie Groningen en het waterschap heeft alle ongerioleerde percelen bezocht en gecontroleerd. Onderzoek Vanzelfsprekend worden waar mogelijk onderzoeken in samenwerking gedaan. Dit geldt in ieder geval voor het opstellen van een optimalisatiestudie van het afvalwatersysteem (OAS) waarin ook de stedelijke wateropgave (als integraal onderdeel) wordt vertaald naar concrete maatregelen. Het opstellen van een rioleringscalamiteitenplan wordt tevens gezamenlijk uitgevoerd. Voor de overige plannen wordt kennis gedeeld en waar mogelijk samen opgetrokken. Hieronder is een overzicht gegeven van geplande onderzoeken in gemeente Bedum, naast de gezamenlijke onderzoeken in BMWE-verband. Onderhoudswerkzaamheden Met een frequentie van 1x/5 jaar wordt het rioolstelsel gereinigd. Het rioolstelsel is bijna volledig geïnspecteerd (85%-90%). Het rioolstelsel wordt met een frequentie van circa 1x/10 jaar geïnspecteerd. Het regenwaterriool wordt alleen gereinigd tegelijk met inspectie. Indien noodzakelijk wordt op plaatsen vaker geïnspecteerd. Alle kolken worden 1 keer per jaar gereinigd. Tevens worden de wegen en goten 6 tot 7 x/jaar geveegd. Door frequent te vegen komt er minder vuil in de kolken terecht. Hierdoor is de kans op verstoppingen minder groot. Om die reden is besloten dat met ingang van % van de veegkosten wordt toegerekend aan de rioolheffing. Pompen, gemalen en randvoorzieningen worden 1 x per jaar gereinigd, geïnspecteerd en onderhouden. Aan de hand van die inspecties wordt jaarlijks een maatregelenprogramma opgesteld en uitgevoerd. De kosten hiervoor zijn opgenomen in de exploitatie en investeringen. In onderstaande tabel is weergegeven wat de geplande onderzoeken zijn in deze planperiode, naast de activiteiten die als BMWE gemeenten gezamenlijk worden opgepakt. Onderzoek Aanpassen belastingverordening Operationeel plan vervangingen riolering opstellen Meetplan monitoring overstorten Communicatie over regenwater (nieuwe bewoners) In beeld brengen potenties watergangen bebouwd gebied (ALG1) Verbeteren waterkwaliteit Geert Reinderspark (BED2) Verbeteren bereikbaarheid/beheer watergangen (BED3) KRW waterlichaam Boterdiep-Winsumerdiep Totaal afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 15

17 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie Reparatie, renovatie en vervanging van riolering Gemiddeld gaat riolering 60 jaar mee. Door verbeterde technieken en meer inzicht kan de levensduur mogelijk worden verlengd in de toekomst. De noodzakelijke maatregelen zijn bepaald aan de hand van kwalitatieve gegevens. Voor de langere termijn wordt gebruik gemaakt van theoretische gegevens, om zo goed mogelijk te kunnen anticiperen op eventuele vervangingspieken. Een landelijke trend is dat steeds vaker wordt geconstateerd dat rioolbuizen na 60 jaar nog niet aan het eind van de levensduur zijn. Dat heeft een positief effect op het benodigde investeringsvolume. Steeds meer gemeenten rekenen om die reden met een theoretische levensduur van 80 jaar. Een langere theoretische levensduur, betekent in theorie minder lengte rioolbuis vervangen per jaar. Uiteraard wordt riolering alleen vervangen als dat kwalitatief noodzakelijk is. Functioneren van de riolering Het rioolstelsel van de gemeente Bedum voldoet nog niet volledig aan de gestelde eisen in de afvalwaterketen die zijn gesteld aan lozingen op oppervlaktewater. Er is een maatregelenprogramma opgesteld vanuit de basisrioleringsplannen om te voldoen aan de gestelde effluent eisen en om bestaande knelpunten op te lossen. In de bijlagen is een overzicht gegeven van de geplande maatregelen per kern en per jaar van uitvoering. Daarnaast is de stedelijke wateropgave berekend. Hieruit blijkt dat er geen opgave is voor gemeente Bedum. Met behulp van de telemetrie en het opzetten van een integraal meetplan gaan we het inzicht nog verder vergroten en waar mogelijk verbeteren. Dit is afhankelijk van de werkgroep Meten & Monitoren vanuit de regionale samenwerking. Ook het functioneren van de randvoorzieningen wordt hierin meegenomen. Bij vervanging van riolering wordt altijd gestreefd naar verbetering van de hydraulische capaciteit en het scheiden van waterstromen, zodat dit ook milieutechnisch een positief effect heeft. De gemeente heeft de afgelopen jaren al veel regenwater afgekoppeld en zal dat waar mogelijk en efficiënt is ook blijven doen. Dit gaat in nauwe samenwerking met het waterschap. Knelpunten Bij gemeente Bedum zijn de volgende knelpunten bekend: In de wijk Uilenest te Bedum ligt een verbeterd gescheiden rioolstelsel. Dit levert regelmatig problemen op bij het gemaal. Dit stelsel wordt deze planperiode omgebouwd naar een gescheiden rioolstelsel. De belangrijkste structuurmaatregel in Bedum wordt gevormd door het verbeteren van de doorstroming in het Geert Reinderspark. Te nemen maatregelen zullen worden gecombineerd met de nodige aanpassingen aan de bergbezinkvoorziening, zodat werk met werk gemaakt kan. In relatie tot andere geplande maatregelen in het hoofdbemalingsgebied wordt optimalisatie nader onderzocht. Verder wordt in de basisrioleringsplannen op diverse plaatsen theoretisch water op straat berekend bij stortbuien. In de praktijk komt dat overeen, alleen leidt dat tot nu toe in de praktijk niet tot overlast-situaties. Om die reden wordt daar geen actie op ondernomen. Bij bepaalde buien kan water op straat voorkomen. Hierbij maken we onderscheid in drie verschillende gradaties: hinder, ernstige hinder en overlast. Hinder: korte tijd (15 tot 30 minuten) beperkte hoeveelheden water op straat. Ernstige hinder: enige tijd (30 minuten tot twee uur) forse hoeveelheden water op straat, met ondergelopen tunnels en opdrijvende putdeksels. Overlast: langdurig en op grotere schaal water op straat, met water in winkels, woningen met materiële schade en mogelijk ook ernstige belemmering van het (economische) verkeer. Baggeren Tijdens het opstellen van het Afvalwaterbeleidsplan is besproken om de kosten voor het baggeren binnen de wettelijke kaders onder te brengen onder de rioolheffing. In de gemeente Bedum vindt de bekostiging van baggerwerkzaamheden voorlopig nog op de reguliere wijze plaats en komt niet ten laste van de rioolheffing. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 16

18 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie Zorgplicht van regenwater Volgens de regenwaterzorgplicht (artikel 9a Waterwet) moet de gemeente zorg dragen voor een doelmatige inzameling van regenwater voor zover redelijkerwijs van een particulier niet kan worden gevraagd om dit water in de bodem of naar het oppervlaktewater te brengen. Met een verordening afvoer regenwater en grondwater bestaat de mogelijkheid om het lozen van regenwater op een gemengd of vuilwaterriool te beëindigen. Naast riolering komen ook voorzieningen ten behoeve van het afvloeiende hemelwater voor die niet tot de riolering behoren en in beheer zijn bij de gemeente. Bijvoorbeeld afscheiders, wadi s en infiltratievoorzieningen. Voor de inzameling en afvoer van het afvloeiend hemelwater in nieuwbouwlocaties wordt zoveel mogelijk regenwater afgekoppeld. Voor het bestaand stedelijk gebied worden de kansen voor afkoppelen zoveel als mogelijk benut. Kosten voor het beheer van de regenwatervoorzieningen vallen onder de exploitatiekosten. Zorgplicht van grondwater Grondwater is, zoals het woord zelf al aangeeft, het water dat zich in de grond bevindt. We staan er niet bij stil totdat we het onverwacht tegenkomen of er zelfs overlast van ondervinden in de tuin of woning. Aan deze zorgplicht wordt met de 4 gemeenten gezamenlijk invulling gegeven. Er is een gezamenlijk grondwaterbeheerplan opgesteld. Het inrichten van een grondwatermeetnet is opgenomen in het gezamenlijke maatregelenprogramma. Het is de verantwoordelijkheid van de gemeente om, voor zover doelmatig, maatregelen in de openbare ruimte te treffen die structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand zoveel mogelijk voorkomen of beperken. Daarnaast is de gemeente aanspreekpunt voor de burger en behandelt grondwaterklachten. Communicatie De nieuwe Waterwet gaat uit van samenwerking en overleg. Samenwerking vormt de basis voor het bereiken van de doelstellingen. Naast communicatie voor educatie, voorlichting en gedragsbeïnvloeding is het van belang de burgers en bedrijven optimaal te informeren over de besteding van de rioolheffing (verantwoording) en te informeren over projecten en eventueel daaruit voortkomend tijdelijk overlast. De communicatie wordt waar mogelijk in samenwerking opgepakt. Uiteraard is de gemeente altijd bereid meer informatie te verstrekken en burgers en bedrijven persoonlijk te woord te staan. Optimale communicatie is een standaard en geïntegreerd onderdeel bij de uitvoering van projecten. afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 17

19 Inleiding Evaluatie bestaand beleid Nieuw beleid Strategie Financiën en Kostendekkingsplan Organisatie 5. Financiën en kostendekkingsplan Met alle nieuwe inzichten, evaluaties en kennis die is opgedaan, is een nieuwe weg ingeslagen. De afgelopen periode is bepaald hoe de gemeentelijke watertaken zo slim mogelijk ingevuld kunnen worden. De doelstelling is om een zo hoog mogelijke kwaliteit te halen voor maatschappelijk zo laag mogelijke kosten. Dat heeft geleid tot de omslag van theorie naar praktijk. Alle investeringen zijn gebaseerd op inzicht in kwaliteit en naar prioriteit opgenomen, uiteraard afgestemd met de andere afdelingen om projecten integraal aan te pakken. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de kostendekking van de gemeentelijke watertaken. 5.1 Rioolheffing In dit hoofdstuk komt aan de orde welke financiële middelen nodig zijn om de in dit plan gestelde doelen met de beschreven strategie te kunnen realiseren. Doelen, strategie en benodigde middelen zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Binnen de kaders van dit plan werken de 4 gemeenten samen en hebben ambitieuze plannen voor de komende 5 jaar. Voor de bekostiging van de gemeentelijke watertaken, is het bekostigingsinstrument aangepast. De Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken voorziet in het creëren van een nieuwe rioolheffing (Gemeentewet, artikel 228a). Uit de opbrengst hiervan kunnen de gemeentelijke watertaken worden bekostigd. Artikel 228a Gemeentewet 1. Onder de naam rioolheffing kan een belasting worden geheven ter bestrijding van de kosten die voor de gemeente verbonden zijn aan: a. de inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, alsmede de zuivering van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater; b. de inzameling en afvoer van afvloeiend regenwater, de verwerking van het ingezamelde regenwater én het treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. 2. Ter zake van de kosten, bedoeld in het eerste lid, onderdelen a en b, kunnen twee afzonderlijke belastingen worden geheven. (Hiervan wordt geen gebruik gemaakt.) 5.2 Uitgangspunten De rioolheffing is over een periode van 20 jaar berekend. Er is gekeken naar investeringspieken in deze periode (bijvoorbeeld doordat veel riolen tegelijk aan het eind van hun levensduur komen), maar concreet zijn de eerste 10 jaar beschouwd. Daarop is de strategie -zoals beschreven in hoofdstuk 4- bepaald en de daarbij behorende hoogte van de rioolheffing berekend. Zowel de baten (tarief rioolheffing en aantal heffingseenheden) als een overzicht van alle lasten zijn in het berekeningsmodel gebracht. De lasten betreffen de lopende kapitaallasten, de exploitatiekosten (met onder andere doorberekening van personeelskosten), de externe kosten (zoals reiniging en inspectie), benodigde onderzoekskosten en investeringen. Er is voor de rioolheffingsberekening gebruik gemaakt van het rioleringsmodel van gemeente Groningen dat zij zelf hebben ontwikkeld om niet afhankelijk te zijn van externe adviesbureaus. Dit model is getoetst en goedgekeurd door een accountant. Gemeente Bedum hanteert een rentepercentage van 4,5% en rekent voor deze rioolheffingsberekening zonder inflatie (met een 5 jaarlijkse actualisatie en aanpassing aan dan geldend prijspeil) (zie bijlage 4 en 5). afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV Specificatie Bedum 18