Wie krijgt jouw stem? (v)mbo. tweede kamerverkiezingen

Transcriptie

1 (v)mbo tweede kamerverkiezingen Wil jij weten welke politieke partij bij jou past? Geef je mening over de stellingen op en ontdek met welke politieke partij jij veel overeenkomsten hebt. Wie krijgt jouw stem? Op 12 september 2012 zijn er tweede kamerverkiezingen. alle nederlanders vanaf 18 jaar mogen dan stemmen. samen bepalen we wie er in de tweede kamer komen. maar waarom zijn er eigenlijk verkiezingen? hoe werken de verkiezingen? en op wie kunnen we stemmen? dit en veel meer kun je lezen in deze krant.

2 Waarom zijn er nu verkiezingen? Op 12 september gaan veel volwassenen weer naar de stembus. Dit is eerder dan gepland. Meestal hebben we om de vier jaar verkiezingen voor de Tweede Kamer. Nu is het al na twee jaar. Waarom zijn er eigenlijk nu alweer verkiezingen? 1 2 Nederland is in Europa één van de rijkere landen. Banken durven hun geld wel aan Nederland uit te lenen, omdat ze er op vertrouwen dat het geld wel terugbetaald kan worden. Vertrouwen is in de economie een belangrijk woord. Als mensen er niet op kunnen vertrouwen dat je het geleende geld kunt terugbetalen, dan vragen ze veel rente. Banken en investeerders hebben veel minder vertrouwen in de Griekse economie. De Griekse staat had al een grote schuld. Toen banken de rente voor Griekenland gingen verhogen werden de problemen voor Griekenland wel heel groot. 3 In veel landen in de Europese Unie kun je met de euro betalen, net zoals in Nederland. Deze landen hebben daarom veel met elkaar te maken. Als het in het ene land niet goed gaat, dan komt een ander land ook in de problemen. Veel Europese leiders verwachtten een domino-effect in Europa. Na Griekenland zouden ook andere landen, zoals Italië en Spanje, in financiële problemen komen De regeringsleiders in de Europese Unie kwamen snel bij elkaar om te overleggen of ze dit domino-effect konden voorkomen. Ze besloten om een spaarpot aan te leggen voor Griekenland en andere economisch zwakke landen. Ook besloten ze dat alle landen moesten bezuinigen. Het Nederlandse kabinet sloot zich wel zeven weken op in het Catshuis om na te denken waar ze het geld voor de bezuinigingen vandaan gingen halen. Misschien konden ze veel producten iets duurder maken? Of iets minder uitgeven aan zorg en pensioenen? Het bleek een erg moeilijk gesprek te zijn. Het lukte de VVD, het CDA en de PVV uiteindelijk niet om het eens te worden over een bezuinigingsplan. De PVV besloot het kabinet niet langer te gedogen. Minister-president Rutte diende toen het ontslag in van zijn kabinet. Tot aan de nieuwe verkiezingen zijn de ministers nog wel aan het werk. Nadat de kiezers nieuwe Tweede Kamerleden hebben gekozen, wordt er ook een nieuw kabinet (=bestuur) gevormd. In de Tweede Kamer komt er dan een nieuwe coalitie en een nieuwe oppositie. En misschien ook wel weer een nieuwe gedoogpartij. 2

3 Nu in de Tweede Kamer Waarom zijn er Tweede Kamerverkiezingen als het kabinet valt? Tweede Kamer voor het kabinet viel 3 oppositiepartijen coalitiepartijen gedoogpartij Deze politieke partijen (SP, GroenLinks, PvdD, PvdA, D66, Christen- Unie, SGP) zitten niet in het kabinet en zijn daarom vaak iets kritischer ten aanzien van de plannen van het kabinet : oppositiepartijen. Na de verkiezingen van 12 september wordt er opnieuw berekend hoeveel zetels de politieke partijen hebben gehaald in de Tweede Kamer. Deze politieke partijen (VVD, CDA) zitten ook in het kabinet: coalitiepartijen. Coalitiepartijen in de Tweede Kamer stemmen vaak voor de plannen van het kabinet. Deze politieke partij (PVV) heeft afgesproken om veel van de plannen van het kabinet te steunen: gedoogpartij. Normaal gesproken zijn er eens in de vier jaar Tweede Kamerverkiezingen. Maar omdat het Kabinet al na anderhalf jaar is gevallen komen er nieuwe verkiezingen voor de Tweede Kamer. Waarom komt er een nieuwe Tweede Kamer als het Kabinet valt? Wat doet het kabinet? In het kabinet zitten ministers en staatssecretarissen, zij besturen het land. Kabinet Rutte I Het kabinet heeft toestemming nodig van de Tweede Kamer om nieuwe wetten in te voeren. Meer dan de helft van de Tweede Kamerleden moet het eens zijn met de plannen van de regering, anders komt een wet er niet. In het Kabinet van Mark Rutte werkten de VVD en het CDA Waarom nieuwe verkiezingen? In Nederland is het volk de baas. Het volk kiest de Tweede Kamerleden, en zij controleren het kabinet. Doordat de PVV het kabinet niet meer steunde had het kabinet niet langer het vertrouwen van meer dan de helft van de Tweede Kamer. Het is een regel dat het kabinet dan moet aftreden: de vertrouwensregel. Het vormen van een nieuw kabinet is een grote beslissamen, maar eigenlijk hadden deze partijen te weinig steun in de Tweede Kamer. Het was daarom nodig dat nog een extra partij de plannen zou steunen. Dit werd de PVV, zij wilden wel samenwerken met het kabinet en beloofden om ook vóór de plannen van het kabinet te stemmen. We noemen dit gedoogsteun. Wat betekent het kabinet is gevallen? Het kabinet is gevallen betekent dat ministers hun ontslag hebben ingediend. Ze doen dit bij de koningin. Wat gebeurt er als een kabinet is gevallen? Als het kabinet zijn ontslag heeft ingediend moet er zo snel mogelijk een nieuw kabinet komen om het land te besturen. Gelukkig blijven de oude ministers nog wel even aan het werk, tot er nieuwe ministers zijn. sing. Daarom kiest de bevolking eerst een nieuwe Tweede Kamer. Zo kunnen wij eerst nog onze stem laten horen. Pas als er een nieuwe Tweede Kamer is, wordt er een nieuw kabinet gevormd. 3

4 CDA PVDA VVD PVV D 66 van kiezen naar kabinet NA DE VERKIEZINGEN WORDEN DE STEMMEN GETELD EN WORDT DE VERKIEZINGSUITSLAG BEKEND GEMAAKT. OP BASIS VAN DE VERKIEZINGSUITSLAG WORDT EEN NIEUWE TWEEDE KAMER SAMENGESTELD EN GEÏNSTALLEERD. 12,5 MILJOEN NEDERLANDERS BOVEN DE 18 JAAR ONTVANGEN VAN HUN GEMEENTE EEN STEMPAS EN KUNNEN DAARMEE GAAN STEMMEN. HET RESULTAAT VAN DE FORMATIE IS EEN REGEERAKKOORD EN EEN NIEUW KABINET. DAN BEGINT DE FORMATIE. DE TWEEDE KAMER WIJST EVENTUEEL EEN OF MEERDERE INFORMA- TEURS EN DAARNA EEN FORMATEUR AAN. HIJ OF ZIJ ONDERZOEKT WELKE PARTIJEN WILLEN SAMEN- WERKEN EN EEN NIEUWE REGERING KUNNEN VORMEN. DIT KEER DOET DE TWEEDE KAMER DAT TROUWENS VOOR HET EERST ZELF. TOT VOOR KORT WAS DIT EEN TAAK VAN DE KONINGIN. doe de TeST en ontdek of jij KlaaR BenT voor de verkiezingen! 1. Hoe oud moet je zijn om te mogen stemmen? a) 16 b) 18 c) Wie kiezen we bij de verkiezingen van 12 september? a) we kiezen de nieuwe politieke kleur van de regering b) we kiezen de nieuwe leden van het kabinet c) we kiezen landelijke volksvertegenwoordigers 3. Om de hoeveel jaar vinden verkiezingen voor de Tweede Kamer plaats? a) eén keer in de 4 jaar. en als het kabinet eerder valt, worden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven b) eén keer in de 5 jaar. net zoals voor het europees parlement c) eén keer in de 6 jaar. en als het kabinet eerder valt, wordt er gewoon doorgeregeerd 4. Hoeveel leden heeft de Tweede Kamer? a) 75 leden b) 100 leden c) 150 leden 5. Hoeveel stemmen heb je ongeveer nodig voor een zetel in de Tweede Kamer? a) b) c) Hoe noem je iemand die in de verkiezingscampagne als leider en belangrijkste woordvoerder van een partij optreedt? a) Fractieleider b) lijstaanvoerder c) lijsttrekker 7. Hoe noem je iemand die als stemmentrekker onderaan de kandidatenlijst van een partij staat? a) lijstduwer b) stemmentrekker c) hekkensluiter 8. Wat wordt in de politiek bedoeld met een fractie? a) een partij die maar één zetel heeft in de tweede kamer b) een groep kamerleden die tot dezelfde partij behoort c) een groep kamerleden die uit een bestaande politieke partij is gestapt 9. De Tweede Kamer kan a) alleen wetten veranderen b) alleen wetten goedkeuren of afkeuren c) wetten maken en veranderen 10. Wat gebeurt er als een minister een nieuwe wet voorstelt, maar de meerderheid van de Tweede Kamer die wet niet wil? a) de wet komt er toch, want de minister is belangrijker dan de tweede kamer b) de wet komt er niet, de voorzitter van de tweede kamer heeft hiervoor een speciaal vetorecht c) de wet komt er niet, want een meerderheid van de tweede kamer moet het ermee eens zijn uitslag ben je al 18? (bij 1 t/m 4 antwoorden juist.) politiek kan best ingewikkeld zijn, ook voor volwassenen trouwens! dat blijkt maar weer nu je deze test hebt gedaan. je hebt nog niet helemaal in de gaten wat er bij verkiezingen komt kijken en waar ze over gaan. Of neem je het misschien nog niet zo serieus? zorg ervoor dat je als je eenmaal 18 bent en mag stemmen wel goed weet wat de spelregels zijn en waar je voor kiest. zonde als je je stem weggooit, toch? je bent al aardig Op weg naar het stembureau (bij 5 t/m 7 antwoorden juist.) de basis heb je wel te pakken, dat blijkt duidelijk uit je test. Of je hebt flink wat opgestoken uit deze onderwijskrant en de bijbehorende lessen op school. dat kan natuurlijk ook. dat betekent niet dat je politiek ook leuk vindt, maar als je eenmaal naar de stembus gaat, weet je wel waar het over gaat. en dat is wel handig, toch? heb je zin in een politieke CarriÈre? (bij 8 of meer antwoorden juist.) jou maken ze niks wijs over de politiek! Of heb je zelfs al bedacht dat je later zelf ook de politiek in wilt? vandaar dat je goed weet wat de spelregels in de politiek en bij verkiezingen zijn. je kan niet wachten tot je zelf naar de stembus mag, sterker nog, tot je zelf op zo n lijst staat om gekozen te worden. 1 = b, 2 = C, 3 = a, 4 = C, 5 = b, 6 = C, 7 = a, 8 = b, 9 = C, 10 = C 4

5 van 16 miljoen naar 150 Als je boven de 18 bent, mag je gaan stemmen. Je krijgt van de gemeente een uitnodiging in de brievenbus. Deze uitnodiging heet een stempas. Op de stempas staat ook welk stembureau het dichtst bij je huis is. 2. Op de dag van de verkiezingen ga je met je stempas naar een stembureau. Neem ook je paspoort of identiteitskaart mee. Op het stembureau controleren ze wie je bent. Op het stembureau lever je je stempas in en laat je je paspoort of identiteitskaart zien. Als alles in orde is, krijg je een stembiljet. We stemmen in Nederland op mensen die ons mogen vertegenwoordigen. Maar, niet iedereen mag stemmen. Dat mogen alleen mensen van 18 jaar en ouder. In 2010 mochten 12 miljoen mensen stemmen bij de verkiezingen van de Tweede Kamer. = 1 miljoen = 1 miljoen Met dit stembiljet ga je een stemhokje in. Dat doe je alleen, er mag niemand met je meekijken als je gaat stemmen. 6. In het stemhokje ligt een rood potlood. Daarmee kleur je op het stembiljet het hokje rood bij de naam van de kandidaat op wie je op wilt stemmen. Wat betekent Geheime stemming Geheime stemming betekent dat je kunt stemmen zonder dat je aan iemand hoeft te laten zien of vertellen wat je gestemd hebt. Na het stemmen kun je ook niet meer nagaan wie wat gestemd heeft. Dit stemgeheim is wettelijk vastgelegd, daar heb je in Nederland als kiezer recht op. Kiesdeler De kiesdeler is het aantal stemmen dat een politieke partij nodig heeft om één zetel te krijgen. Lijstduwer Een lijstduwer is meestal een bekende Nederlander. Hij of zij staat heel laag op de lijst met kandidaten. Mensen gaan stemmen op deze BN-er. Zo krijgt de partij meer stemmen, meestal zonder dat hij of zij zelf een zetel wint. Lijsttrekker De lijsttrekker van een politieke partij staat op de eerste plaats, dus bovenaan de lijst met kandidaten van een politieke partij. Stembiljet Als je gaat stemmen, krijg je op het stembureau een stembiljet. Dit is een groot vel papier waarop van alle politieke partijen de lijsten met namen van de kandidaten staan. Naast de namen staan allemaal lege vakjes. 7. Vouw het stembiljet weer op en gooi het in de stembus. 1 Je hebt gestemd! Door één vakje rood te kleuren, stem je voor die kandidaat en zijn of haar politieke partij. 8. Stempas Iedereen die mag stemmen, krijgt van de gemeente een stempas opgestuurd. Dit is een papiertje waarop staat wie je bent en welk stembureau het dichtst bij jouw huis is. Zonder dit papiertje mag je niet stemmen. Je levert het in op het stembureau in ruil voor een stembiljet. Volmacht Soms kun je zelf niet gaan stemmen, bijvoorbeeld als je ziek of met vakantie bent. Je kunt dan iemand anders machtigen om voor jou te gaan stemmen. Je geeft iemand dan een volmacht. Dat doe je door de achterkant van je stempas in te vullen, je handtekening erop te zetten en de stempas mee te geven aan degene die voor jou gaat stemmen. Voorkeurstem De meeste mensen stemmen op de nummer één van een politieke partij, maar dat hoeft natuurlijk niet. Als je voor iemand lager op de lijst stemt, dan heet dat een voorkeurstem. Als een kandidaat genoeg voorkeurstemmen heeft, kan hij of zij een zetel krijgen in plaats van de kandidaten boven hem of haar op de lijst. STEMmen is een RECHT, Geen plicht. Politieke partijen maken een kieslijst. Dat is een lijst met mensen op wie je kunt stemmen. De bovenste persoon van de kieslijst heet de lijsttrekker. Politieke partijen schrijven hun plannen voor Nederland in een partijprogramma. Nederlanders die niet weten wat ze willen stemmen, kunnen dit partijprogramma lezen. In Nederland is niemand verplicht om te stemmen. Soms gaan mensen niet stemmen, omdat ze het niet belangrijk vinden of omdat het slecht weer is.??? Er zijn maar 150 zetels in de Tweede Kamer. Je kunt niet iedereen die stemmen heeft gekregen een plaats in de Tweede Kamer geven. Daarom wordt met een rekensom uitgerekend hoeveel procent (%) van de stemmen iedere politieke partij heeft gehaald. Als 1/150 van de stemmers op iemand stemt, dan zit diegene in de Tweede Kamer. Niet elke partij heeft evenveel stemmen gekregen. De ene partij heeft dus meer zetels dan de andere partij. Alle 150 Tweede Kamerleden vertegenwoordigen het volk. Van 16 miljoen naar 150 dus! 5

6 Belangrijke thema s van de verkiezingen Op 12 september gaan veel volwassenen weer naar de stembus. Dat is twee jaar eerder dan gepland, omdat het kabinet tussentijds is gevallen. Wat zijn de belangrijkste onderwerpen waarover de politici nu praten? Politieke partijen willen de kiezers overtuigen dat het goed voor Nederland is als mensen op hen stemmen. In deze tijd zijn bijna alle politieke partijen voor stevige bezuinigingen. Maar hoeveel en waarop er moet worden bezuinigd is een politieke keuze. Politieke partijen zullen hier verschillende antwoorden op geven. Waar heeft de overheid vorig jaar geld aan uitgegeven? Zorg Uitkeringen Onderwijs Overheidstaken Rente Zoals je ziet in het plaatje, gaat er veel geld naar zorg, uitkeringen en onderwijs. Maar weinig partijen willen bezuinigen op onderwijs. Dat vinden de meeste partijen erg belangrijk voor de toekomst van Nederland. Maar waarop willen politieke partijen wel bezuinigen? Je houdt natuurlijk meer geld over als je minder uitgeeft. Maar je kunt ook proberen om meer geld binnen te krijgen. Voor de overheid is dit altijd een lastige beslissing. Je moet dan aan je eigen burgers vragen of ze meer geld willen betalen voor iets dat eerst minder duur was. Dat is geen gemakkelijke boodschap. Toch wordt hier nu wel over gesproken door verschillende politieke partijen. Gelukkig kunnen politieke partijen ook nog wel wat besteden. Ook hierin maken politieke partijen hun eigen keuzes. Sommigen vinden het bijvoorbeeld heel erg belangrijk dat er meer geld gaat naar het milieu, terwijl anderen liever meer politie willen inzetten op straat. Waar moet juist meer geld naartoe? Minder geld uitgeven Mensen meer laten betalen Ook uitgeven? Minder geld naar ambtenaren? Ambtenaren zijn mensen die in dienst zijn van de overheid. Sommige politieke partijen vindt dat de salarissen van ambtenaren niet mogen stijgen in 2013 en Dat bespaart geld. Minder geld naar uitkeringen? Zoals je ziet gaat er veel geld naar uitkeringen. Veel politieke partijen vinden het een goed idee als mensen langer doorwerken. Dan hoef je minder mensen een ouderdomsuitkering (AOW) te geven. Ook de werkgever zou meer kunnen betalen, bijvoorbeeld aan mensen die hun baan verliezen. Dat hoeft de overheid minder uit te geven aan werkloosheidsuitkeringen. Minder geld naar de zorg? De overheid is het meest kwijt aan zorg. Dit bedrag wordt ieder jaar ook hoger. Nu hoor je in de politiek steeds vaker dat we de zorg heel anders moeten gaan regelen. De partijen verschillen van mening hoe we dat moeten doen. Het is in ieder geval niet de bedoeling dat de overheid ieder jaar meer moet betalen voor de zorg. Meer belasting innen? Iedereen betaalt belasting; jij ook. Bij ieder product dat je koopt, betaal je namelijk belasting. Er zijn twee tarieven: 6% en 19%. Op luxe producten (zoals kleding of een mobiele telefoon) zit 19% belasting. Sommige politieke partijen vinden dat je voor luxe producten best iets meer mag betalen. Die belasting mag volgens deze partijen wel verhoogd worden naar 21%. Meer accijnzen heffen? Een makkelijke manier om aan geld te komen, is het verhogen van de accijnzen (soort belasting) op producten als alcohol, frisdrank en tabak. Deze producten zijn ongezond, waardoor de overheid deze verhoging makkelijker kan verdedigen. Meer energiebelasting? Veel politieke partijen willen dat mensen zuiniger zijn met energie. Door meer te laten betalen voor energie kun je zorgen dat mensen en bedrijven beter letten op hun energieverbruik. Als ze niet zuiniger zijn, dan zullen ze een hogere energierekening krijgen. En dat zijn dan weer extra inkomsten voor de overheid. Meer geld naar veiligheid? Bijna elke verkiezing hoor je het weer: Meer blauw op straat!. De PVV en de VVD willen liever investeren dan bezuinigen op het thema veiligheid. Veiligheid vinden zij één van de belangrijkste taken van de overheid. Meer geld naar cultuur? Hoewel veel partijen op theater, dans en muziek willen bezuinigen, trekken sommige partijen er juist geld voor uit. Een partij als GroenLinks vindt dat mensen in aanraking moeten komen met cultuur. Deze partij wil dat er ook op school veel aandacht voor cultuur is. Meer geld naar defensie? Hoewel veel partijen op het leger wil bezuinigen, wil de SGP juist dat er meer geld komt voor defensie. Ze vinden het belangrijk om een nieuw gevechtsvliegtuig aan te schaffen. De SGP vindt dat Nederland mee moet kunnen doen aan vredesmissies. WAAROM VIND JIJ POLITIEK BELANGRIJK? Dionn Hoeyenbosch, 3 vmbo-tl Wolfsbos, Hoogeveen Door te stemmen kunnen mensen hun eigen mening laten horen. Door op mensen te stemmen die we goed vinden om ons land te leiden, bepalen we zelf wat in onze maatschappij gebeurt. Djay Smit (kb 3) Graaf Huyn College, Geleen Ik vind het belangrijk dat niet al het geld naar de rijke mensen gaat, maar dat alle kinderen de kans hebben een goede opleiding te volgen. De politiek kan daarvoor zorgen. Jordi Brunsting, 3 vmbo-tl Wolfsbos, Hoogeveen Als er niets geregeld wordt, dan wordt het een chaos. De sterken hebben dan alles en de anderen hebben dan niets. Het is goed dat de politiek ook zorgt voor goede fietspaden en ervoor zorgt dat we veilig kunnen uitgaan. 6

7 Op wie kunnen we stemmen? Volkspartij voor Vrijheid en Democratie Lijsttrekker: Mark Rutte De VVD vindt dat de overheid zich niet teveel moet bemoeien met de economie en met het privéleven van de burgers. De overheid moet wel zorgen voor veiligheid. Overlast, criminaliteit en vandalisme moeten aangepakt worden. Bijvoorbeeld met zwaardere straffen. van de VVD: 1. de VVD wil dat er minder geld naar ontwikkelingshulp gaat. 2. de VVD wil dat snelwegen breder worden, zodat er minder files zijn. 3. de VVD wil dat er meer politieagenten op straat lopen. Partij van de Arbeid Lijsttrekker: Diederik Samsom De Partij van de Arbeid vindt dat de overheid ervoor moet zorgen dat iedereen in de samenleving een goed leven kan hebben. Rijke mensen moeten daarom meer belasting betalen dan arme mensen. Ze vinden het belangrijk dat mensen elkaar helpen en met respect met elkaar omgaan. van de PvdA: 1. de PvdA wil dat directeuren van banken minder salaris krijgen. 2. de PvdA wil bezuinigen op het leger. 3. de PvdA wil dat de overheid meer vrouwen benoemt op topposities. Partij voor de Vrijheid Lijsttrekker: Geert Wilders De Partij voor de Vrijheid wil meer veiligheid en minder buitenlanders die in ons land komen wonen. De PVV vindt dat de samenwerking in Europa ons alleen maar geld kost. Nederland moet uit de Europese Unie stappen. Ook is de PVV tegen de ideeën van de islam. van de PVV: 1. de PVV wil niet dat Nederland geld geeft aan Griekenland en Spanje. 2. de PVV wil veel hogere straffen voor mensen die de wet overtreden. 3. de PVV wil dat mensen uit islamitische landen niet in Nederland mogen komen wonen. Christen-Democratisch Appel Lijsttrekker: Sybrand van Haersma Buma Het CDA is een christelijke partij. Ze zien het gezin als basis van de samenleving en vinden het belangrijk dat de overheid mensen aanmoedigt om betrokken bij elkaar te zijn. Mensen en organisaties moeten zelf verantwoordelijkheid nemen voor een goede samenleving. van het CDA: 1. het CDA wil geen coffeeshops in de buurt van scholen. 2. het CDA wil dat ouders langer vrij krijgen na de geboorte van hun kind. 3. het CDA wil dat mensen met een eigen bedrijf minder belasting moeten betalen. Socialistische Partij Lijsttrekker: Emile Roemer De Socialistische Partij vindt dat het geld meer gelijk verdeeld moet worden. Ze vinden het niet eerlijk dat sommige mensen veel meer verdienen dan anderen. Tweede Kamerleden van de SP geven daarom een deel van hun loon aan de partij. van de SP: 1. de SP wil dat iedereen op zijn 65e met pensioen kan. 2. de SP wil dat er meer goedkope huurwoningen komen. 3. de SP wil dat het openbaar vervoer niet door commerciële bedrijven geregeld wordt, maar door de overheid. D66 Lijsttrekker: Alexander Pechtold D66 is voor samenwerking in Europa en voor de euro. Er moet meer Europees beslist worden. Ook wil D66 dat mensen eigen keuzes kunnen maken. Bijvoorbeeld over het einde van hun leven. D66 vindt goed onderwijs belangrijk. van de VVD: 1. d66 wil dat het Europees Parlement meer macht krijgt. 2. d66 wil niet dat van iedereen vingerafdrukken worden opgeslagen. 3. d66 wil meer geld uitgeven aan leraren in het onderwijs. GroenLinks Lijsttrekker: Jolande Sap GroenLinks wil dat we beter met het milieu omgaan, zodat de opwarming van de aarde wordt gestopt. Ook vinden ze het belangrijk dat iedereen gelijke kansen krijgt. GroenLinks wil meer Europese samenwerking. van GroenLinks: 1. groenlinks wil dat meer gehandicapten een betaalde baan kunnen vinden. 2. groenlinks wil dat er meer treinen en bussen gaan rijden. 3. groenlinks wil dat milieuvervuilende bedrijven meer belasting gaan betalen. ChristenUnie Lijsttrekker: Arie Slob De ChristenUnie wil christelijke waarden vertalen naar regels voor ons land. Ze willen opkomen voor kwetsbare mensen in de samenleving en vinden het belangrijk dat mensen elkaar helpen. Ook is deze partij voor bescherming van het leven en dus tegen abortus en euthanasie. van de ChristenUnie: 1. de ChristenUnie wil dat er christelijke en islamitische scholen blijven bestaan. 2. de ChristenUnie wil dat jongeren pas alcohol mogen kopen vanaf hun 18e, in plaats vanaf 16 jaar. 3. de ChristenUnie wil meer geld voor ontwikkelingssamenwerking. Staatkundig Gereformeerde Partij Lijsttrekker: Kees van der Staaij De SGP is al in 1918 opgericht. Het is de oudste politieke partij van ons land. De ideeën van deze partij zijn gebaseerd op de Bijbel. Ze komen op voor de christelijke cultuur en traditie in Nederland. Ze willen dat zondag een rustdag is en dat mensen zich veilig voelen. van de SGP: 1. de SGP wil abortus en euthanasie verbieden. 2. de SGP wil meer geld uitgeven voor de politie en het leger. 3. de SGP wil dat de EU minder macht krijgt, zodat Nederland zelf weer meer kan beslissen. Partij voor de Dieren Lijsttrekker: Marianne Thieme De Partij voor de Dieren wil een eind maken aan dierenleed. Ze willen veel nieuwe regels waardoor dieren een beter leven krijgen. Ook vinden ze een goede zorg voor natuur en milieu belangrijk. Ze willen de opwarming van de aarde voorkomen. van de PvdD: 1. de Partij voor de Dieren wil dat de kiloknaller verdwijnt en vlees duurder wordt. 2. de Partij voor de Dieren wil megastallen verbieden. 3. de Partij voor de Dieren wil veel meer zonnepanelen op gebouwen, langs snelwegen en rondom vliegvelden. Nieuwe partijen Er doen ook nieuwe politieke partijen mee aan de verkiezingen. Zij willen ook graag in de Tweede Kamer komen. Deze nieuwe partijen doen in elk geval mee op 12 september 2012: 50PLUS Lijsttrekker: Henk Krol Democratisch Politiek Keerpunt (DPK) - Lijsttrekker: Hero Brinkman Piratenpartij Lijsttrekker: Dirk Poot Op is de definitieve lijst met partijen te vinden. 7

8 puzzel wat krijgt iedereen die mag stemmen enkele weken voor de verkiezingen in de brievenbus? 2. de tweede kamer moet de regering controleren en... goedkeuren of afkeuren. 3. hoe noemen we de ministers en staatssecretarissen samen? 4. in een stemhokje sta je altijd hoe noemen we een vergadering of discussie in de tweede kamer? 6. Om de hoeveel jaar zijn er normaal gesproken verkiezingen? 7. wie is het staatshoofd van nederland? de hoe noemen we de samenwerking tussen politieke partijen in de regering? 9. wie is de baas op een ministerie? 10. Op 12 september mag iedereen boven de achttien jaar welke kleur hoort bij de sp en de pvda? Oplossing: rebus na de verkiezingen n=h p=m b=p b=l m=d -v -b h=t oe=ij s=d links ReCHTS zodra je weet wat de uitslag van de verkiezingen is, kun je in deze tekening zelf de nieuwe tweede kamer inkleuren. kijk goed naar de oude tweede kamer. welke partijen zijn gegroeid? wie heeft er zetels verloren? zijn er nieuwe partijen bij gekomen? en hoe is het met jouw partij gegaan? vul HieR je antwoord in: info SCHolieRenveRKieZinGen een paar dagen voor de verkiezingen worden in heel nederland op scholen scholierenverkiezingen georganiseerd. leerlingen kunnen hun stem uitbrengen op de partij die zij het beste vinden. natuurlijk tellen deze stemmen niet echt mee voor de verkiezingen, maar de uitkomst van de scholierenverkiezingen is vaak een goede voorspelling van de uitslag van de echte verkiezingen. je kunt met jouw school ook meedoen aan de scholierenverkiezingen. Op de website vind je bovendien allerlei extra informatie en filmpjes over verkiezingen: colofon samenstelling en tekst:berdien jager, ingrid Faas, lilian leeuwenburgh-stolwijk, suzanne van de ven beeld: cover, moodboard_images vormgeving: tot en met ontwerpen druk: dijkman, diemen prodemos - huis voor democratie en rechtsstaat hofweg 1h 2511 aa den haag t e info@prodemos.nl i 8