Wandelen. rondje Tongelreep. Valkenswaard, Lengte 6 km

Transcriptie

1 Wandelen rondje Tongelreep Valkenswaard, Lengte 6 km

2

3 Wandelroute Tongelreep De Tongelreep ontspringt in België en is een zijriviertje van de Dommel. In de vorige eeuw draaide alles rond deze beek om het kweken van vis. Begin 20e eeuw werden er visvijvers aangelegd langs de Tongelreep. Het complex tussen Valkenswaard en Achtereind, bij Waalre, telde 48 vijvers. Ze werden gevoed met behulp van een stuw en twee sloten, die links en rechts van de Tongelreep liepen. De aanwezige hoogteverschillen in het landschap werden daarbij goed benut. De gekweekte vis werd niet alleen verkocht voor consumptie, maar ook als pootvis voor de hengelsport. De vijvers kwamen in een natuurgebied te liggen. De vis werd een ware prooi voor de vogels en het was gedaan met een rendabele viskweek. Waterschap De Dommel heeft er samen met de gemeente Valkenswaard, Brabants Landschap en Staatsbosbeheer voor gekozen om de geschiedenis van de viskwekerij zichtbaar te maken. Bovenal moest de Tongelreep weer gaan slingeren. In 2005 en 2006 volgde een grondige herinrichting. Er is een heel nieuw gebied bij De Drie Bruggen op de kaart gezet. Langs de wandelroute zijn de gegraven meanders in de beek goed zichtbaar. De kronkels resulteren in binnen- en buitenbochten met gevarieerde stroomsnelheden. Dankzij de vistrappen kunnen verschillende beekvissen weer stroomopwaarts trekken. De oplettende wandelaar ziet dat de kronkelende beek nog wordt omgeven door twee oude aanvoersloten voor de visvijvers. Om wateroverlast bij Valkenswaard, Waalre en Eindhoven te voorkomen zijn sommige vijvers drooggelegd en aangewezen als overstromingsvlakte. Bij extreme regenval kunnen de retentiebekkens en overstromingsvlaktes het overschot aan water zonder problemen tijdelijk bergen.

4 Praktische informatie Rondwandeling Wandeling door het dal van de Tongelreep bij Valkenswaard. Veel interessante waterkijkpunten zoals een stuw, een vispassage en een rietzuiveringsmoeras. U wandelt over onverharde paden langs water en door bos. Toegankelijkheid Vrijwel alleen onverharde paden en enkele graskaden. Dicht bij de beek kunnen de paden modderig zijn. Honden zijn aangelijnd toegestaan. Lengte 6 km, inkorten niet mogelijk. Start- en eindpunt van de route Parkeerterrein van Staatsbosbeheer Budelsebaan in Valkenswaard. Parkeren Op het parkeerterrein van Staatsbosbeheer bij De Drie Bruggen/Budelsebaan. Bereikbaar via rondweg De Vest, Zeelberg. Bereikbaarheid startpunt met OV Het startpunt is niet bereikbaar met openbaar vervoer. Openbaar vervoer onderweg Geen. Eten en drinken Er is geen horeca aanwezig op de wandeling. Wandelknooppunten Deze route maakt gebruik van het Brabants netwerk van wandelknooppunten. In de beschrijving en op de kaart ziet u de knooppuntnummers. Op een knooppunt kiest u de richting met het juiste knooppuntnummer. Tussen de knooppunten ziet u gele pijlen in een groen vlak. Af en toe wijkt de route van het netwerk af.

5 Wandelroute lengte 6 km Topografische ondergrond (c) Topografische Dienst Kadaster = 1 km

6 Routebeschrijving Parkeerterrein Tongelreep Het parkeerterrein aflopen naar de weg en bij kp 20 RD klinkerweg ri kp 3. Vlak vóór eerste brug over Tongelreep LA. Pad langs beek met vistrap volgen naar stuw. RA stuw oversteken. Pad terug naar klinkerweg volgen. Weg oversteken en bij kp 3 RD langs afsluitboom, pad ri kp 8. Na 200 meter LA bruggetje over. Even verder op splitsing RA smal bospad (wandelnetwerk verlaten). Op splitsing R aanhouden en beek blijven volgen. Tongelreep visvijvers Aan het eind RA en na 10 m op splitsing RD houten brug over. LA onverharde weg volgen. Bij bruggetje en houten scherm aan linkerhand RD, zandweg volgen. Na ruim 500 m een pad naar L ri visvijver Venbergen negeren en 10 m verder RA smal pad ri kp 45. Kijkpunten A Grote gele kwikstaart Op de hoge zandige oevers van de Tongelreep, bij De Drie Bruggen, wordt de grote gele kwikstaart regelmatig gespot. Deze zeldzame broedvogel begeeft zich meestal langs oevers van snel stromend water. Dankzij de herinrichting van diverse beken, waarbij de beek weer meandert en de waterkwaliteit verbetert, is de grote gele kwikstaart de laatste jaren in aantal verdubbeld. U herkent de grote gele kwikstaart aan - hoe kan het ook anders - de gele buik. Zijn rug is overigens grijs. B Stuw en vistrap Iets ten zuiden van De Drie Bruggen heeft het waterschap een geautomatiseerde stuw aangelegd, waarmee het waterpeil in het beekdal en de aangrenzende bossen kan worden geregeld. Bijzonder is de vistrap naast de stuw, die bestaat 6

7 Ron Schippers, ecopix.nl Even verder via brug een beek oversteken. Aan het eind LA, pad langs dijkje volgen. Op splitsing RA dijkje op en bij groen hekwerk RD. Pad tussen vijvers door volgen. Grote gele kwikstaart uit een combinatie van twee soorten vispassages: een bekkenvistrap en een vertical slot passage. Dankzij de vispassages kunnen trekvissen zich stroomopwaarts voortplanten. Op het informatiebord, aan de weg, leest u meer over de werking van deze vispassages en de vissoorten. C Overstromingsvlakte De vlakte tussen de zandweg en het bedrijventerrein is een gedempte visvijver. Vanaf de weg is die vlakte goed te zien. Bij hoogwater mag de Tongelreep hier overstromen. Op de bodem van deze voormalige vijver is nieuwe vegetatie gaan groeien, waardoor een broekbos is ontstaan. Vroeger was het broek een natte vochtige weide langs een rivier of beek. Een broekbos is dus een bos waarbij de bomen op een drassige bodem groeien. Visvijvers Laagveld Bij volgende hekwerk dijkpad naar R volgen. Op splitsing van graspaden RD. Bruggetje LA over en bij kp 45 RA zandpad ri kp 23. Na 25 m verhard fietspad RD oversteken. Breed graspad RD. Aan het eind LA en na 25 m fietspad RD ri Leende. Meteen RA onverhard bospad op, blauwe wandelroute Staatsbosbeheer. Op viersprong RD, blauwe route. Op vijfsprong blauwe route verlaten en grasweg schuin RD volgen. Op kruising van boswegen RA. Op volgende kruising RD. D Rietzuiveringsmoeras Een van de visvijvers is veranderd in een rietzuiveringsmoeras. Vanaf de kade tussen de vijvers kunt u het moeras goed overzien. Het moeras werkt als een filter. Rondom de wortels van planten leven talloze bacteriën die zuurstof nodig hebben. De planten leveren de zuurstof aan de bacteriën, die op hun beurt afvalstoffen uit het water omzetten in voedingsstoffen voor de plant. Het riet verbetert de waterkwaliteit. Dit rietfilter, ofwel helofytenfilter, verwijdert het overschot aan voedingsstoffen en maakt het water helder.

8 E Vogels spotten De rustig gelegen vijvercomplexen in het bos waren ook ten tijde van de visserij al pleisterplaatsen voor veel broed- en trekvogels. Vooral bij aalscholvers waren de visvijvers geliefd, maar ook zangvogels, reigers en eenden vonden hun weg naar de plassen. Met de herinrichting van het gebied is ook de vogelpopulatie veranderd. Vanaf deze locatie kunt u het gebied in alle rust overzien en de vogels proberen te spotten. Welke mooie exemplaren heeft u al gezien? Laagveld parkeerterrein Op kruising met fietspad bij kp 23 RD ri kp 44. Over veerooster begrazingsgebied betreden. Zandweg langs heideveld RD volgen, zijpaden negeren. Na flauwe bocht naar R op splitsing RD. Op kruising met bankje, even vóór veerooster, LA. Graspad langs afrastering volgen. Aan het eind door klaphek. Bij kp 44 RA zandweg langs fietspad volgen ri kp 20. Doorlopen tot het parkeerterrein van startpunt. F Laagveld Rond de heide van het Laagveld heeft Staatsbosbeheer een aantal bomen gekapt om zo een nat heidegebied te creëren tussen het beekdal van de Tongelreep en het Leenderbos. De grondwaterstand op de jonge heide is flink verhoogd, waardoor kwetsbare en zeldzame soorten als klokjesgentiaan en de heikikker hier goed gedijen. Door de uitbreiding van het Laagveld kunnen zij zich hier verder ontwikkelen. Om het gebied open te houden, worden grazende runderen uitgezet. Heikikker Ron Schippers, ecopix.nl Uitgave van Waterschap De Dommel Routes & teksten Routewerk en Waterschap De Dommel Fotografie Beeldveld Fotografie Cartografie & vormgeving Plan C Herdruk april 2017