Vergelijking milieuaspecten led-letter reclameverlichting

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vergelijking milieuaspecten led-letter reclameverlichting"

Transcriptie

1 VAKGROEP LICHTRECLAME Vergelijking milieuaspecten led-letter reclameverlichting Monitoring 212 De techniek waarop Nederland draait 1

2 UNETO-VNI, februari 213, Zoetermeer Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, film, elektronisch, op geluidsband of op welke andere wijze ook en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van UNETO-VNI. De inhoud van deze publicatie is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Toch kan het risico van onduidelijkheden of onjuistheden niet geheel worden vermeden. UNETO-VNI sluit iedere aansprakelijkheid uit voor zowel de schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze gegevens, als schade die zou kunnen ontstaan als gevolg van onvolledigheden, onjuistheden of onvolkomenheden in deze publicatie.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Doel en uitgangspunten Doel van het onderzoek Uitgangspunten Functionele eenheid Systeemgrenzen Methodiek Milieubelasting Indicator voor klimaatverandering 7 3 Resultaten Resultaten van de metingen Milieueffecten Indicator voor klimaatverandering 1 4 Discussie Vergelijking led-systemen 11 5 Conclusies 12 Bronnen 13 Bijlage 1 14 Bijlage 2 15

4 1 Inleiding De Vakgroep Lichtreclame van UNETO-VNI is geïnteresseerd in de milieubelasting van led-reclameverlichting die door verschillende leveranciers op de markt worden gebracht. In 21 is een onderzoek gestart waarbij een analyse is gemaakt van de milieubelasting die optreedt bij de productie en transport, alsmede de gebruiksfase van led-reclameletters. Uit dit onderzoek (nulmeting) blijkt dat vooral de gebruiksfase relevant is voor de milieuprestatie van led-verlichting. De milieuprestatie wordt dus voornamelijk bepaald door factoren die belangrijk zijn in de gebruiksfase en die direct gemeten kunnen worden zoals het werkelijk vermogen, power factor en de luminantie. De Vakgroep Lichtreclame wil graag weten of deze factoren wijzigen tijdens de levensduur van vijf jaar waardoor dus ook de milieuprestatie kan veranderen. 4

5 2 Doel en uitgangspunten 2.1 Doel van het onderzoek Het doel van dit onderzoek is het vergelijken van verschillende led-reclameletter systemen op milieubelasting, levensduur, energieverbruik en lichtopbrengst. In 21 is een nulmeting van acht led-reclameletters uitgevoerd. Hierbij is door twee adviesbureaus de luminantie, het werkelijk vermogen en de power factor gemeten. Deze kwaliteitsaspecten zijn door PRé Consultants verwerkt in een screening LCA en gepubliceerd door UNETO-VNI (UNETO-VNI, 211). Na de meting zijn de led-reclameletters buiten opgehangen en in werking gesteld met het doel om periodiek de kwaliteit te meten op dezelfde aspecten die hierboven zijn genoemd. Tevens wordt geregistreerd welke onderdelen tijdens de proef defect raken. In dit monitoringsrapport worden de resultaten weergegeven van de led-letters na anderhalf jaar continue gebruik (13.14 branduren). De milieueffecten worden vervolgens naar vijf jaar continue gebruik doorgerekend en vergeleken met de resultaten van de nulmeting. 2.2 Uitgangspunten Functionele eenheid De functionele eenheid is de vergelijkingsbasis die gebruikt wordt in dit onderzoek. De functionele eenheid van een led-reclameletter wordt als volgt omschreven: Een led-systeem dat in een reclameletter I van 73 mm hoog en 49 mm breed is ingebouwd, continue gebruikt wordt voor de duur van vijf jaar (43.8 branduren) en een luminantie heeft van 698 cd/m 2. In de functionele eenheid is de gemiddelde luminantie van de led-systemen opgenomen (698 cd/m 2 ). Indien een led-systeem bijvoorbeeld een luminantie heeft die twee keer zo laag is dan het gemiddelde, dan wordt er vanuit gegaan dat het systeem twee keer zo groot moet zijn om dezelfde kwaliteit licht te geven waardoor de hoeveelheid verbruikte energie ook twee keer zo groot wordt. De lichtopbrengst van 698 cd/m 2 die gebruikt is voor de functionele eenheid is de gemiddelde gemeten luminantie van de acht led-systemen bij de nulmeting. Door deze luminantie als standaard te nemen is het mogelijk om de led-letters niet alleen onderling maar ook in de tijd met elkaar te vergelijken Systeemgrenzen Uit de nulmeting van led-reclameverlichting is gebleken dat de gebruiksfase een grote milieuimpact heeft in de levenscyclus van de verlichting (UNETO-VNI, 211). Omdat alle andere fasen (waaronder productie en transport) minder dan 2,5 van de milieu-impact veroorzaken, is besloten om alleen de gebruiksfase mee te nemen in het onderzoek. Het vervolgonderzoek van led-reclameverlichting zal op dezelfde voet worden voortgezet. Gebruiksfase Er wordt aangenomen dat de led-verlichting vijf jaar lang continue aan staat. Tijdens de gebruiksfase zijn de volgende factoren belangrijk voor de milieuperformance van een led-systeem: 1. Werkelijk of opgenomen vermogen (Watt) 2. Luminantie (cd/m 2 ) 3. Power factor 5

6 Ad 1 Werkelijk vermogen De hoeveelheid werkelijk vermogen is samen met de power factor bepalend voor het energieverbruik van een led-systeem tijdens de gebruiksfase. In dit onderzoek wordt de hoeveelheid werkelijk vermogen uitgedrukt in Watt gekoppeld aan een levensduur van vijf jaar (43.8 branduren) wat het elektriciteitsverbruik in (k)wh oplevert. Ad 2 Luminantie De luminantie, die ook wel wordt aangeduid als lichtintensiteit of oppervlaktehelderheid, is de hoeveelheid licht die per oppervlakte-eenheid wordt uitgestraald en wordt uitgedrukt in candela (cd) per vierkante meter. De grootheid luminantie wordt in dit onderzoek meegenomen als kwaliteitsmaat (zie 2.2.1). Ad 3 Power factor De power factor geeft de fase verschuiving aan tussen alle harmonische stroom en spanningcomponenten. Met de power factor kan het werkelijke vermogen, in Watt, en het schijnbare vermogen, in Volt Ampère (VA) worden bepaald. Voor de energie die wordt verbruikt in het led-systeem, het werkelijke vermogen, moet het energiebedrijf extra energie leveren, het schijnbare vermogen. De prijs die de consument betaalt aan het energiebedrijf is voor het afnemen van het werkelijk vermogen per tijdseenheid (Wh) waarin naar alle waarschijnlijkheid de kosten van de extra geleverde energie verdisconteerd is. De verhouding tussen het werkelijk en schijnbaar vermogen wordt aangeduid met de power factor. Bij een power factor van 1 is er geen fase verschuiving en geen harmonische netvervuiling. De voedingen van led-systemen veroorzaken de fase verschuiving en hogere harmonische netvervuiling. Hoe kleiner het getal hoe ongunstiger de werking van de voeding (Veer, H. de, 211). In onderstaande tabel is dit weergegeven. PF = 1 PF tussen 1 en,8 PF <,8 Optimale energieoverdracht tussen het net en het led-systeem Acceptabel Onacceptabel Tabel 1. Power factor in relatie met de kwaliteit. Een PF kleiner dan,8 veroorzaakt meer milieubelasting omdat er meer energie moet worden opgewekt dan er gebruikt wordt. De frequentiespectra waarin de fase verschuiving van de geteste led-systemen wordt weergegeven zijn opgenomen in bijlage Methodiek Milieubelasting In dit onderzoek is een Impact Assessment uitgevoerd met behulp van de ReCiPe-methodiek (Goedkoop et al. 29). Deze methode is door RIVM, CML, Radboud Universiteit Nijmegen en PRé Consultants ontwikkeld en wordt internationaal erkend als een betrouwbare en volledige methode. Met ReCiPe kunnen de milieueffecten uitgedrukt worden op het niveau van milieuthema s en als één milieuscore. Dit maakt een vergelijking tussen de verschillende systemen goed begrijpelijk en interpreteerbaar. Om tot één score te komen zijn drie verschillende milieueffecten met elkaar gewogen: + 4 humane gezondheid + 4 ecosystemen + 2 grondstoffen Deze drie milieuthema s of damage categorieën bestaan ieder afzonderlijk ook weer uit milieuthema s of impact categorieën zoals in onderstaande tabel wordt weergegeven. 6

7 Damage categorie Impact categorie Eenheid Humane gezondheid + Klimaatverandering humane gezondheid + Ozonlaag aantasting DALY (Disability Adjusted Life Years). Nadelen/ belemmeringen door ziekten veroorzaakt. + Humane toxiciteit + Vorming fotochemische oxidanten + Vorming fijnstof + Ioniserende straling Ecosystemen + Klimaatverandering ecosystemen Afname van het aantal soorten per jaar + Terrestische Verzuring + Zoetwater eutrofiering + Marine ecotoxiciteit + Landgebruik landbouw + Stedelijk landgebruik + Transformatie natuur Grondstoffen + Uitputting metalen + Uitputting fossiele hulpbronnen Amerikaanse dollar Tabel 2. Milieuthema s en eenheden in ReCiPe. In dit rapport zal de milieubelasting uitgedrukt worden als één milieuscore. De eenheid voor de score is punten (Pt). Één punt komt overeen met een duizendste van de totale jaarlijkse milieubelasting van een gemiddelde Europeaan Indicator voor klimaatverandering Naast de totale milieuscore worden de resultaten ook uitgedrukt in CO 2 -equivalenten wat een indicator is voor klimaatverandering. Deze wordt bepaald door de IPCC 27-methode (IPPC, 27). Deze methode is opgezet door het International Panel on Climate Change (IPCC) en is een veel gebruikte indicator voor klimaatverandering. De scores worden uitgedrukt in massa eenheden, CO 2- equivalenten. 7

8 3 Resultaten 3.1 Resultaten van de metingen In tabel 3 zijn de gegevens opgenomen die zijn gemeten in augustus 21 (nulmeting) en mei 212. Voor de gebruiksfase wordt gebruik gemaakt van de luminantie, de hoeveelheid werkelijk vermogen en de power factor van de led-systemen. Op basis van de hoeveelheid werkelijk vermogen en de power factor wordt het schijnbaar vermogen berekend. Het schijnbaar vermogen per tijdseenheid vertegenwoordigd de hoeveelheid energie die van het net afgenomen wordt. De luminantie is gemeten door het onafhankelijke adviesbureau MLD. Het werkelijk vermogen en de power factor van de led-systemen zijn gemeten door het onafhankelijke adviesbureau HV Advies. Merknaam Luminantie (cd/m2) Werkelijk vermogen (W) Schijnbaar vermogen (VA) Power factor Bijzonderheden Tridonic ,5 9,75 2,2,74,47,47 - IPLED ,1 16,,36 19,17,84,84 - Hansen ,25 11,65 15,85 16,41,71,71 - Led-Holland 489-8,75-2,83 -,42 - Geen deelneming meting 212 SloanLED ,75 12,5 23,61,55,54,58 - Osram ,5 23,75 25,29 3,45,85,78 Nieuwe voeding GE/Tetra ,7 11,75 13,45 13,51,87,87 - SignLandia ,75 16, 28,64 28,57,55,56 - Tabel 3 De luminantie, Werkelijk vermogen, schijnbaar vermogen en de power factor van de zeven verschillende led-reclameverlichting systemen (meting mei 212 door MLD (Luminantie) en HV Advies) Bij de meting in mei 212 was het aantal branduren wat overeenkomt met 1,5 jaar continue branden. De gemiddelde luminantie van de led-systemen is afgenomen van 698 cd/m 2 in 21 naar 659 cd/m 2 in 212. De power factor is in maar één geval verslechterd, in vier gevallen gelijk gebleven en in twee gevallen (licht) verbeterd. 3.2 Milieueffecten De milieubelasting per led-systeem is afgebeeld in de grafiek 1. Hierbij zijn de resultaten voor 21 herberekend vanwege een update van de ReCiPe-methode en wijken ze licht af van de resultaten in de nulmeting (UNETO-VNI, 211). In 21 lag de milieubelasting van de led-systemen tussen 43 punten en 15 punten, in 212 tussen de 47 en 119 punten. Bij zes van de zeven systemen is de milieubelasting groter geworden waarbij bij vijf systemen de oorzaak een afname van de luminantie is en bij één systeem de afname van de luminantie in combinatie met lagere power factor. Bij één systeem is de milieubelasting kleiner geworden vanwege een hogere gemeten power factor. 8

9 Milieubelasting (Pt) Hansen 21 Hansen 21 SloanLED 21 SloanLED 212 IPLED 21 IPLED 212 Osram 21 Osram 212 GE/Tetra 21 GE/Tetra 212 Tridonic 21 Tridonic 212 SignLandia 21 SignLandia 212 Fossil depletion Metal depletion Natural land transformation Urban land occupation Agricultural land occupation Ionising radiation Marine ecotoxicity Freshwater ecotoxicity Terrestrial ecotoxicity Particulate matter formation Photochemical oxidant formation Human toxicity Freshwater eutrophication Terrestrial acidification Ozone depletion Climate change Ecosystems Climate change Human Health Grafiek 1 Milieubelasting per led-systeem (letter I) uitgedrukt in punten (alle 17 impact categoriën in ReCiPe). Impact Assessment methode ReCiPe endpont (H) V1.7/Europe H/A. Omdat tenslotte alleen het elektriciteitsverbruik (afgenomen van het Nederlandse elektriciteitsnet) is meegenomen zijn de verhoudingen tussen de impact categorieën bij elk led-systeem hetzelfde. De grootste milieubelasting is toe te schrijven aan de uitputting van fossiele hulpbronnen zoals olie en gas (lichtgroene balk). Dit zijn de fossiele hulpbronnen die nodig zijn om de elektriciteit op te wekken die van het Nederlandse elektriciteitsnet wordt betrokken. Daarnaast zijn er grote effecten op klimaatverandering voor zowel de humane gezondheid (oranje balk) als ecosystemen (donkerrode balk). Deze effecten worden veroorzaakt door de emissies van broeikasgassen. 9

10 In grafiek 2 zijn de 17 impact categorieën geaggregeerd naar de drie damage categorieën grondstoffen, ecosystemen en humane gezondheid. Hieruit komt duidelijk naar voren dat de milieubelasting voornamelijk ligt bij grondstoffen (door uitputting van fossiele hulpbronnen) en humane gezondheid (voornamelijk klimaatverandering en in mindere mate het vrijkomen van giftige stoffen en fijn stof). Milieubelasting (Pt) Hansen 21 Hansen 21 SloanLED 21 SloanLED 212 IPLED 21 IPLED 212 Osram 21 Osram 212 GE/Tetra 21 GE/Tetra 212 Tridonic 21 Tridonic 212 SignLandia 21 SignLandia 212 Grondstoffen Ecosystemen Humane gezondheid Grafiek 2 Milieubelasting per ledsysteem (letter I) uitgedrukt in punten (drie damage categoriën). Impact Assessment methode ReCiPe endpont (H) V1.7/Europe H/A. 3.3 Indicator voor Grafiek 3 laat de bijdrage aan klimaatverandering zien van de verschillende led-systemen in klimaatverandering 21 en 212. Bij de analyse van de milieubelasting is geconstateerd dat de bijdrage aan klimaatverandering erg belangrijk is (zie grafiek 1). De volgorde van de scores voor klimaatverandering in grafiek 3 zijn ook hetzelfde als bij de bepaling van de milieubelasting. De indicator voor klimaatverandering van de led-systemen lag in 21 tussen 485 en kg CO 2 -equivalenten en in 212 tussen 536 en kg CO 2 -equivalenten. Ter vergelijking, een gemiddelde European heeft een uitstoot van 1.12 kg CO 2 -equivalenten per jaar. De hoeveelheid CO 2 -equivalenten die vrijkomt bij een led-systeem in vijf jaar is dus vergelijkbaar met ongeveer de helft tot ruim de volledige uitstoot van een gemiddelde Europeaan per jaar kg CO2 equivalenten Hansen SloanLED IPLED Osram GE/Tetra Tridonic Signlandia Grafiek 3 Effect op klimaatverandering per led-systeem (letter I) uitgedrukt in kg CO 2 -equivalenten. 1

11 4 Discussie 4.1 Vergelijking led-systemen Voor het vergelijken van de led-systemen van de nulmeting met de vervolgmeting in 212 is uitgegaan van de functionele eenheid zoals vastgesteld bij de nulmeting. Dit betekent dat de gemiddelde luminantie zoals destijds bij de nulmeting is vastgesteld gebruikt wordt. Ook is er gerekend met een continue gebruik van vijf jaar bij zowel de nulmeting als deze eerste vervolgmeting. Er is dus sprake van een theoretische uitkomst die ervan uitgaat dat de gemeten waarden (luminantie, power factor en werkelijk vermogen) vijf jaar lang constant blijft. Dit is uiteraard niet het geval maar op deze manier kan duidelijk gemaakt worden in hoeverre de milieubelasting toe of afneemt. 11

12 5 Conclusies + De milieubelasting van de zeven led-systemen lag in 21 tussen 43 punten en 15 punten. Bij de meting van 212 lag de milieubelasting van de zeven geteste systemen tussen 47 en 119 punten. + Bij zes van de zeven systemen is de milieubelasting groter geworden. + Bij vijf systemen is de oorzaak van een hogere milieubelasting een afname van de luminantie en bij één systeem de afname van de luminantie in combinatie met lagere power factor. + Bij één systeem is de milieubelasting kleiner geworden vanwege een hogere power factor. + De meeste milieubelasting wordt veroorzaakt door uitputting van fossiele hulpbronnen en het effect van klimaatverandering op humane gezondheid en ecosystemen. + Het effect op klimaatverandering van de zeven led-systemen lag in 21 tussen 485 kg en kg CO 2 -equivalenten en in 212 tussen 536 en CO 2 -equivalenten. + Bij zes van de zeven led-systemen is het effect op klimaatverandering groter geworden. De resultaten en de conclusies in dit onderzoek zijn alleen gebaseerd op de gebruiksfase van de reclameverlichting van vijf jaar. De milieubelasting van de reclameverlichting wordt bepaald door enerzijds het energieverbruik dat gekoppeld is aan het werkelijk vermogen en de power factor en anderzijds de luminantie. De conclusies zijn gebaseerd op de eerste meting (nulmeting) en de vervolgmetingen die hebben plaatsgevonden in respectievelijk augustus 21 en mei 212. Daarbij zijn de resultaten van beide metingen geëxtrapoleerd naar een periode van vijf jaar. De metingen zullen periodiek worden uitgevoerd gedurende vijf jaar. Na deze proefperiode zal een eindoordeel gevormd worden. 12

13 Bronnen Boer, L.E. den, F.P.E. Brouwer en H.P. van Essen (28). STREAM, Studie naar Transport Emissies van Alle Modaliteiten, Versie 2., CE Delft. Dogterom, F. (21). Slechte Led-vervuilt het net, Allicht, 3de jaargang, no 7, september 21, blz Ecoinvent Centre (21). Ecoinvent data v2.2. Swiss Centre for Life Cycle Inventories, Dübendorf, Goedkoop, M., R. Heijungs, M. Huijbregts, A. De Schryver, J. Struijs en R. van Zelm (29). ReCiPe 28, A life cycle impact assessment method which comprises harmonised category indicators at the midpoint and the endpoint level, First edition, Report I: Characterisation. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. IPCC (27). IPCC Fourth Assessment Report. The physical science basis. UNETO-VNI (211). Vergelijking milieuaspecten Led-reclameverlichting, eindrapport onderzoek , Vakgroep Lichtreclame UNETO-VNI, Zoetermeer, Veer, H. de. (211). HV Advies Elektrotechnisch Advies- en Opleidingsbureau, Persoonlijke mededeling 26 mei

14 Bijlage 1 Letter I 14

15 Bijlage 2 Gemeten frequentiespectra van de led-letters De frequentie die van het net komt is 5 Hz. Grafisch gezien levert dit een golvend, sinusvormig patroon op. Elektronische apparatuur kan extra frequenties veroorzaken die een veelvoud zijn van deze grondfrequentie, bijvoorbeeld 15 en 25 Hz. Die extra frequenties heten harmonischen en verstoren het sinusvormige frequentiepatroon (Dogterom, 21). In de grafieken geven de linkerbalkjes de grondfrequenties (5 Hz) weer. Alle overige balken zijn afwijkende frequenties die een nadelige invloed hebben op het elektriciteitsgebruik en op de kwaliteit van de elektronische componenten in het net Rivolta Amps Name = Rivolta Amps Date = Time = :34:21 Fund = 5, Hz THDr = 83,6 KFact = 1,6 X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :,3 Y2 : 7,4 dy : 7,1 Ph1 : -1 o Ph2 : o 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19, 21, 23, Tridonic (21) Amps Name = Amps Date = Time = 12:37:18 Fund = 5, Hz RMS = 992, ma THDr = 84,6 KFact = 94,2 X1 : 6,4 Hz X2 : 1851,1 Hz dx : 125,8 Hz Y1 :,1 Y2 : 4,9 dy : 4,7 Ph1 : 13 o Ph2 : -172 o 5, 15,5,2 35,2 45,3 55,3 65,4 75,5 85,5 95,6 15,6 115,7 125,8 135,8 145,9 155,9 1651, 1751,1 1851,11951,2 251,2 2151,3 2251,4 2351,4 2451,5 Tridonic (212) 15

16 IP Letters Amps Name = IP Letters Amps Date = Time = :4:16 Fund = 5, Hz THDr = 13,3 KFact = 2,4 X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :,3 Y2 :,3 dy :, Ph1 : o Ph2 : o 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19, 21, 23, IPLED (21) Amps Name = Amps Date = Time = 12:24:22 Fund = 5, Hz RMS = 328 ma THDr = 17,6 KFact = 13,6 X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :,1 Y2 : 3,7 dy : 3,7 Ph1 : 415 o Ph2 : 96 o IPLED (212) 5, 15, 25, 35, 45, 55, 65, 75, 85, 95, 15, 115, 125, 135, 145, 155, 165, 175, 185,195, 25, , 235, 245, Verli Amps Name = Verli Amps Date = Time = :47:31 Fund = 5, Hz THDr = 33 KFact = 13,5 X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :,5 Y2 :,7 dy :,3 Ph1 : o Ph2 : o 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19, 21, 23, Hansen (21) 16

17 Amps Name = Amps Date = Time = 12:32:31 Fund = 5, Hz RMS = 276 ma THDr = 35,6 KFact = 21,3 X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :, Y2 : 3,3 dy : 3,2 Ph1 : 89 o Ph2 : 3 o 5, 15, 25, 35, 45, 55, 65, 75, 85, 95, 15, 115, 125, 135, 145, 155, 165, 175, 185,195, 25, , 235, 245, Hansen (212) SLOAN Amps Name = SLOAN Amps Date = Time = 1:7:4 Fund = 5, Hz THDr = 44,6 KFact = 18,3 X1 : 6,4 Hz X2 : 1851,1 Hz dx : 125,8 Hz Y1 :,7 Y2 :,8 dy :,1 Ph1 : o Ph2 : o 1,1 3,2 5,3 7,4 9,5 11,7 13,8 15,9 171, 191,11,3 231,4 SloanLED (21) Amps Name = Amps Date = Time = 12:2:3 Fund = 5, Hz RMS = 953 ma THDr = 45,5 KFact = 39,3 X1 : 6,4 Hz X2 : 1851,1 Hz dx : 125,8 Hz Y1 :,2 Y2 : 7,9 dy : 7,6 Ph1 : 77 o Ph2 : 13 o 5, 15,5,2 35,2 45,3 55,3 65,4 75,5 85,5 95,6 15,6 115,7 125,8 135,8 145,9 155,9 1651, 1751,1 1851,11951,2 251,2 2151,3 2251,4 2351,4 2451,5 SloanLED (212) 17

18 Osram Amps Name = Osram Amps Date = Time = 1:1:4 Fund = 5, Hz THDr = 18,4 KFact = 3,6 X1 : 6,4 Hz X2 : 1851,1 Hz dx : 125,8 Hz Y1 :,3 Y2 :,6 dy :,4 Ph1 : o Ph2 : o 1,1 3,2 5,3 7,4 9,5 11,7 13,8 15,9 171, 191,11,3 231,4 Osram (21) Amps Name = Amps Date = Time = 12:7:43 Fund = 5, Hz RMS = 427 ma THDr = 12,9 KFact = 3,8 X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :,1 Y2 : 2,2 dy : 2,1 Ph1 : 9 o Ph2 : 135 o Osram (212) 5, 15, 25, 35, 45, 55, 65, 75, 85, 95, 15, 115, 125, 135, 145, 155, 165, 175, 185,195, 25, , 235, 245, GE Amps Name = GE Amps Date = Time = 1:15:55 Fund = 5, Hz THDr = 3,1 KFact = 3,6 X1 : 6,4 Hz X2 : 1851,1 Hz dx : 125,8 Hz Y1 :,2 Y2 :,7 dy :,5 Ph1 : -1 o Ph2 : o 1,1 3,2 5,3 7,4 9,5 11,7 13,8 15,9 171, 191,11,3 231,4 GE/Tetra (21) 18

19 Amps Name = Amps Date = Time = 12:12:3 Fund = 5, Hz RMS = 334 ma THDr = 18,7 KFact = 9,8 X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :, Y2 : 1,3 dy : 1,2 Ph1 : 17 o Ph2 : 41 o 5, 15, 25, 35, 45, 55, 65, 75, 85, 95, 15, 115, 125, 135, 145, 155, 165, 175, 185,195, 25, , 235, 245, GE/Tetra (212) Sign L Amps Name = Sign L Amps Date = Time = 1:38:44 Fund = 5, Hz RMS = 36, ma THDr = 75,9 KFact = 65, X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :,1 Y2 : 6,7 dy : 6,5 Ph1 : 19 o Ph2 : 77 o 5, 2, 35, 5, 65, 8, 95, 11, 125, 14, 155, 17, 185, 2, 215, 23, 245, Signlandia (21) Amps Name = Amps Date = Time = 12:1:23 Fund = 5, Hz RMS = 433 ma THDr = 81,8 KFact = 3,5 X1 : 6, Hz X2 : 185, Hz dx : 125, Hz Y1 :,1 Y2 :,5 dy :,4 Ph1 : 441 o Ph2 : 463 o 5, 15, 25, 35, 45, 55, 65, 75, 85, 95, 15, 115, 125, 135, 145, 155, 165, 175, 185,195, 25, , 235, 245, Signlandia (212) 19

20 2

21 Colofon Design UNETO-VNI Productiecoördinatie Afdeling Corporate Communicatie Dit rapport is geschreven door PRé Consultants bv in opdracht van de Vakgroep Lichtreclame. PRé Consultants helpt bedrijven en overheden bij het ontwikkelen van duurzame producten en diensten. PRé Consultants heeft meer dan 2 jaar ervaring in het uitvoeren van Life Cycle Assesment (LCA) studies; van ISO conforme studies tot screening LCA s. De op LCA gebaseerde oplossingen zijn zowel praktisch als wetenschappelijk onderbouwd. PRé Consultants is marktleider op het gebied van de ontwikkeling van LCA software. Onze professionele LCA tool, SimaPro wordt in meer dan 8 landen gebruikt door bedrijven, adviesbureau s, universiteiten en onderzoeksinstituten. PRé Consultants uit Amersfoort heeft een kantoor in de Verenigde Staten en werkt samen met een wereldwijd partnernetwerk. Dit ervaren netwerk biedt advies, oplossingen en ondersteuning aan grote internationale bedrijven en projecten. 21

22 UNETO-VNI Bredewater CA Zoetermeer - Postbus AD Zoetermeer T F E info@uneto-vni.nl -

Vergelijking milieuaspecten LEDlichtbakken

Vergelijking milieuaspecten LEDlichtbakken Vergelijking milieuaspecten LEDlichtbakken Nulmeting Datum: 22 november 2012 Versie: Eindrapport Project nummer: C423 In opdracht van: Uitgevoerd door: Vakgroep Lichtreclame, Uneto-VNI Jorrit Leijting,

Nadere informatie

Vergelijking milieuaspecten LED-letter reclameverlichting

Vergelijking milieuaspecten LED-letter reclameverlichting Vergelijking milieuaspecten LED-letter reclameverlichting Monitoring (meting 4 van 5) Datum: 18 juni Versie: 1.1 In opdracht van: Uitgevoerd door: Terry Heemskerk Vakgroep Lichtreclame, Uneto-VNI Laura

Nadere informatie

Vergelijking milieuaspecten led-letter reclameverlichting

Vergelijking milieuaspecten led-letter reclameverlichting VAKGROEP LICHTRECLAME Vergelijking milieuaspecten led-letter reclameverlichting Monitoring 2015 (meting 5 van 5) De techniek waarop Nederland draait 1 Opdrachtgever Terry Heemskerk Vakgroep Lichtreclame,

Nadere informatie

Vergelijking milieuaspecten LED-lichtbakken

Vergelijking milieuaspecten LED-lichtbakken Vergelijking milieuaspecten LED-lichtbakken Monitoring 2015 (meting 4 van 5) Datum: 5 juni 2015 Versie: 1.1 In opdracht van: Uitgevoerd door: Terry Heemskerk Vakgroep Lichtreclame, Uneto-VNI Laura Golsteijn

Nadere informatie

Vergelijking milieuaspecten led-lichtbakken

Vergelijking milieuaspecten led-lichtbakken VAKGROEP LICHTRECLAME Vergelijking milieuaspecten led-lichtbakken Monitoring 2015 (meting 5 van 5) De techniek waarop Nederland draait 1 Opdrachtgever Terry Heemskerk Vakgroep Lichtreclame, UNETO-VNI Auteur(s)

Nadere informatie

Vergelijking milieuaspecten LED reclame verlichting

Vergelijking milieuaspecten LED reclame verlichting Vergelijking milieuaspecten LED reclame verlichting Eindrapport Datum: 30 juni 2011 Projectnummer: 307 In opdracht van: Vakgroep Lichtreclame, Uneto-VNI Uitgevoerd door: Hoofd auteur: PRé Consultants B.V.

Nadere informatie

Vergelijking milieuaspecten LED-reclameverlichting. Eindrapport onderzoek 2010-2011

Vergelijking milieuaspecten LED-reclameverlichting. Eindrapport onderzoek 2010-2011 Vergelijking milieuaspecten LED-reclameverlichting Eindrapport onderzoek 2010-2011 1 Coverbeeld: Kunstwerk Het geheim van de Nano Marijke de Goey, Delft 2009 2uneto-vni is de ondernemersorganisatie voor

Nadere informatie

Vermeden CO 2 emissies door recycling van e-waste

Vermeden CO 2 emissies door recycling van e-waste Vermeden CO 2 emissies door recycling van e-waste Monitoring 2013 Datum: 6-5-2014 Versie: Eindrapport Project nummer: CL1039 In opdracht van: Hendrik Bijker, Wecycle. Uitgevoerd door: Jorrit Leijting,

Nadere informatie

Vermeden broeikaseffect door recycling van e-waste

Vermeden broeikaseffect door recycling van e-waste Vermeden broeikaseffect door recycling van e-waste 29-214 Datum: 27 juli 215 Versie: 1.1 In opdracht van: Opgesteld door: Hendrik Bijker Wecycle Laura Golsteijn Marisa Vieira Dit rapport is geschreven

Nadere informatie

Samenvatting Duurzaamheid van het afvalwater transport systeem; LCA methodiek toegepast op verschillende diameters en materialen

Samenvatting Duurzaamheid van het afvalwater transport systeem; LCA methodiek toegepast op verschillende diameters en materialen Samenvatting Duurzaamheid van het afvalwater transport systeem; LCA methodiek toegepast op verschillende diameters en materialen Inleiding De complexiteit van ons afvalwatersysteem is, naast de lange levensduur,

Nadere informatie

Milieu-impact van groene wandsystemen

Milieu-impact van groene wandsystemen Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Milieu-impact van groene wandsystemen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB Met de financiële steun van: 1 Milieu-impact van groene wanden 1. Levenscyclusanalyse

Nadere informatie

Screening LCA van e-waste recycling in Nederland

Screening LCA van e-waste recycling in Nederland Screening LCA van e-waste recycling in Nederland 2009-2012 Datum: 9 april 2013 Versie: Eindrapport Project nummer: CL1006b In opdracht van: Uitgevoerd door: Hendrik Bijker, Wecycle Jorrit Leijting, PRé

Nadere informatie

Aluminium, LCA en EPD

Aluminium, LCA en EPD Symposium Duurzaam Aluminium 5 februari 2015 Aluminium, LCA en EPD Harry van Ewijk IVAM UvA BV www.ivam.uva.nl IVAM UvA BV Opgericht in 1993 vanuit de Vakgroep Milieukunde UvA is enige aandeelhouder 15

Nadere informatie

De Ecolizer 2.0. Een instrument voor introductie van ecodesign

De Ecolizer 2.0. Een instrument voor introductie van ecodesign De Ecolizer 2.0 Een instrument voor introductie van ecodesign Ecolizer 2.0 Inhoud OVAM & ecodesign Ecolizer historiek Ecolizer 2.0 Toekomst OVAM Ecodesign Award Pro in samenwerking met Winnaars OVAM Ecodesign

Nadere informatie

transport grondstoffen verpakking water energie MANAGEMENT SUMMARY

transport grondstoffen verpakking water energie MANAGEMENT SUMMARY MANAGEMENT SUMMARY Aanleiding: De keuze voor het werken met disposable en versus de wasbare microvezel doeken in de professionele schoonmaak wordt vaak op basis van meerdere factoren gemaakt. Een van de

Nadere informatie

Milieubeoordeling houten bruggen Diana de Graaf

Milieubeoordeling houten bruggen Diana de Graaf Milieubeoordeling houten bruggen Diana de Graaf Vergelijkende milieustudie bruggen Onderzoek Brede studie met meerdere sectoren Specificatie, berekeningsmethode, data Niet-materiaal gebonden specificaties

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse van grassportvelden. 22 november Jasper Scholten

Levenscyclusanalyse van grassportvelden. 22 november Jasper Scholten Levenscyclusanalyse van grassportvelden 22 november 2012 Jasper Scholten Inhoud 1. Introductie Blonk Consultants 2. De levenscyclusanalyse (LCA) in 4 stappen 3. Resultaten 4. Advisering over duurzaam sportveldonderhoud

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse van groene wanden

Levenscyclusanalyse van groene wanden Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Levenscyclusanalyse van groene wanden Inzicht in de milieu-impact van de verschillende onderdelen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB 1 Mid-term

Nadere informatie

Wat doen productie en import met beschikbaar zoetwater in de wereld?

Wat doen productie en import met beschikbaar zoetwater in de wereld? Wat doen productie en import met beschikbaar zoetwater in de wereld? Anne Hollander (RIVM), Mark Huijbregts (Radboud Universiteit Nijmegen), Michiel Zijp (RIVM), Francesca Verones (Department of Energy

Nadere informatie

LCA-quickscan vergelijking onkruidbestrijdingsmethoden

LCA-quickscan vergelijking onkruidbestrijdingsmethoden LCA-quickscan vergelijking onkruidbestrijdingsmethoden In opdracht van Plant Research International Wageningen UR Eindrapport Niels Jonkers Amsterdam, 31 juli 2012 IVAM research and consultancy on sustainability

Nadere informatie

Milieucijfers SuperWijzer

Milieucijfers SuperWijzer Milieucijfers SuperWijzer Achtergrond onderzoek Geert Bergsma en Marieke Head Ketenanalysegroep CE Delft Doelstelling onderzoek CE Delft Wat is de milieubelasting van verschillende eiwitproducten te koop

Nadere informatie

Management samenvatting

Management samenvatting Management samenvatting Onderzoek naar de milieu-impact van natuurlijk grassportvelden Dit rapport beschrijft de milieu-impact van natuurlijke grassportvelden en de mogelijkheden om deze milieu-impact

Nadere informatie

Voorbij energiebesparing: milieueffecten van energiebesparende maatregelen

Voorbij energiebesparing: milieueffecten van energiebesparende maatregelen Voorbij energiebesparing: milieueffecten van energiebesparende maatregelen 9 Oktober 28 Laure Itard 1 november 28 1 Renovatie van een rijtjehuis gebouwd in de periode 1966-1976 1 november 28 2 1. Isolatie

Nadere informatie

Een tool in ontwikkeling op basis van de MMG berekeningswijze

Een tool in ontwikkeling op basis van de MMG berekeningswijze Een tool in ontwikkeling op basis van de MMG berekeningswijze Seminaries Duurzaam Bouwen, Leefmilieu Brussel 29 januari 2016 Evi Rossi, AMB, dienst Databeheer & Statistiek Roos Servaes, AMB, dienst Beleidsinnovatie

Nadere informatie

Masterclass LCA. Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma

Masterclass LCA. Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma Masterclass LCA Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma CE Delft sinds 1978 Onafhankelijk onderzoek en advies Milieu, economie, techniek en beleid Energie, transport, afval, biomassa, voedsel,

Nadere informatie

VERGELIJKING KINGSPAN RW QUADCORE TM MET ANDERE DAKOPBOUWEN

VERGELIJKING KINGSPAN RW QUADCORE TM MET ANDERE DAKOPBOUWEN VERGELIJKING KINGSPAN RW QUADCORE TM MET ANDERE DAKOPBOUWEN Aan: Van: Evert Kraaima [Kingspan Insulated Panels] Kamiel Jansen, Joost van Leeuwen [NIBE] Datum: 21-09-2018, laatste wijzigingen: 26-11-2018

Nadere informatie

Relevantie van (carbon) footprinting voor telers. Jasper Scholten 23 juni 2011

Relevantie van (carbon) footprinting voor telers. Jasper Scholten 23 juni 2011 Relevantie van (carbon) footprinting voor telers Jasper Scholten 23 juni 2011 Inhoud 1. Blonk Milieu Advies 2. Levenscyclusanalyse (LCA) 3. Carbon Footprinting 4. Footprint van brouwgerst 5. Footprint

Nadere informatie

LCA, de maatstaf voor milieu effecten? Maurits Dorlandt

LCA, de maatstaf voor milieu effecten? Maurits Dorlandt LCA, de maatstaf voor milieu effecten? Maurits Dorlandt Inhoud Levenscyclusanalyse (LCA) Meten, zweten en aannames Discussiepunten Soorten LCA s 3 Functies van LCA s Voorbeelden in de praktijk 2 Onze voetafdruk

Nadere informatie

Milieuanalyse: PaperWise als papier voor het tijdschrift Petrochem

Milieuanalyse: PaperWise als papier voor het tijdschrift Petrochem Milieuanalyse: PaperWise als papier voor het tijdschrift Petrochem Milieuanalyse: PaperWise als papier voor het tijdschrift Petrochem Delft, CE Delft, september 2015 Deze notitie is opgesteld door: M.M.

Nadere informatie

management centrum bedrijfsadviseurs Marktomvang 2015 UNETO-VNI 1

management centrum bedrijfsadviseurs Marktomvang 2015 UNETO-VNI 1 Marktomvang 2015 UNETO-VNI De techniek achter Nederland management centrum bedrijfsadviseurs Marktomvang 2015 UNETO-VNI 1 2017 UNETO-VNI. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar

Nadere informatie

TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie. Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 1 april 2015

TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie. Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 1 april 2015 TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 1 april 2015 Doel Ontwikkeling van integrale methodiek om de milieueffecten als gevolg van energiegebruik

Nadere informatie

Geokunststoffen en de reductie van de CO2 footprint

Geokunststoffen en de reductie van de CO2 footprint Geokunststoffen en de reductie van de CO2 footprint M. Nods Nods Consultancy www.nods-consultancy.com m.nods@nods-consultancy.com Principes circulaire economie 2 NGO: algemene introductie 1 De Life Cycle

Nadere informatie

Duurzaam parkeren als hoeksteen van strategie en innovatie

Duurzaam parkeren als hoeksteen van strategie en innovatie w h i t e p a p e r Duurzaam parkeren als hoeksteen van strategie en innovatie Zie opgelegde duurzaamheidseisen als kans om nieuwe initiatieven te ontplooien en de concurrentie voor te zijn Duurzaam ondernemen

Nadere informatie

REFERENTIE BETONMORTELS Aan: Daaf de Kok (De betonketen)

REFERENTIE BETONMORTELS Aan: Daaf de Kok (De betonketen) REFERENTIE BETONMORTELS Aan: Daaf de Kok (De betonketen) Van: 16-maart- 2016 Betreft: Referentie betonmortels 1. Inleiding In opdracht van het Netwerk Betonketen zijn er referentiebetonmengsels voor het

Nadere informatie

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen?

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Docentendag CBBE, Sustainable Transition & Sustainability Analysis in de Biobased Economy, 4 februari 2015 Dr ir Jerke W. de Vries w w w. h o g e s c h o o l v

Nadere informatie

LCA Quickscan: koffiebekers voor eenmalig gebruik

LCA Quickscan: koffiebekers voor eenmalig gebruik LCA Quickscan: koffiebekers voor eenmalig gebruik Partners for Innovation BV Siem Haffmans i.s.m. IVAM UvA BV Research and Consultancy on Sustainability Bart Krutwagen / Niels Jonkers 31 maart 2011 1.

Nadere informatie

Duurzaamheid van daksystemen:

Duurzaamheid van daksystemen: Duurzaamheid van daksystemen: Levenscyclusanalyse van isolatiematerialen, dakbedekking en warmteverliezen door het dak Arjen Meijer en Antonio Contarini Naast het bouwen van nieuwe gebouwen op duurzame

Nadere informatie

Led Display Centers en het juiste helderheidsniveau

Led Display Centers en het juiste helderheidsniveau VAKGROEP LICHTRECLAME Led Display Centers en het juiste helderheidsniveau De techniek waarop Nederland draait 1 UNETO-VNI, januari 2014, Zoetermeer Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of

Nadere informatie

Ecodesign. Leen Van Aken. Groep Design & Technologie

Ecodesign. Leen Van Aken. Groep Design & Technologie Ecodesign Leen Van Aken Groep Design & Technologie Wat is ecodesign? Eco - design Ecologisch > esthetisch, ergonomisch, economisch, functioneel, Levenscyclus > ontwerp, productie, distributie, gebruik

Nadere informatie

Duurzaam is de toekomst Wat is uw idee?

Duurzaam is de toekomst Wat is uw idee? 15/10/2015 Duurzaam is de toekomst Wat is uw idee? Agenda Introductie AEA Group Duurzaam ondernemen Wat is een LCA LCA in de praktijk Wat kunt u met LCA 1 Introductie AEA group Spin-off van Looije Agro

Nadere informatie

Emissiebeheer. Meten en evalueren van klimaatimpact (LCA) Energiezuinige technologie. Klim-O-dag. Veerle Van linden Eenheid: T&V

Emissiebeheer. Meten en evalueren van klimaatimpact (LCA) Energiezuinige technologie. Klim-O-dag. Veerle Van linden Eenheid: T&V Meten en evalueren van klimaatimpact (LCA) Energiezuinige technologie Emissiebeheer Klim-O-dag Veerle Van linden Eenheid: T&V Organisatie vanuit ELK - Expertisecentrum Landbouw en Klimaat 20-04-2017 Onderzoekers

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse (LCA) Product carbon footprint (PCF)

Levenscyclusanalyse (LCA) Product carbon footprint (PCF) 10/05/2011 Levenscyclusanalyse (LCA) Product carbon footprint (PCF) VITO An Vercalsteren Inhoud» Wat is een LCA algemene principes» Hoe is een LCA opgebouwd relatie met ISO Globale opbouw en aanpak Fase

Nadere informatie

Duurzame oplossing door houtreparatie!

Duurzame oplossing door houtreparatie! Duurzame oplossing door houtreparatie! Het systeem om meerpalen te repareren in plaats van vervanging door nieuwe palen, is niet alleen goedkoper maar blijkt ook minder belastend te zijn voor het milieu.

Nadere informatie

MATERIAAL-MILIEUPRESTATIE EN DE CIRCULAIRE ECONOMIE

MATERIAAL-MILIEUPRESTATIE EN DE CIRCULAIRE ECONOMIE MATERIAAL-MILIEUPRESTATIE EN DE CIRCULAIRE ECONOMIE Wat zit er achter instrumenten zoals GPR Gebouw, MRPI-MPG en BREEAM-NL / DGBC Materialentool? Harry van Ewijk (SGS) NVBV-Kennisdag, 14 juni 2017 1 HARRY

Nadere informatie

GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering. Heleen Pinkse

GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering. Heleen Pinkse GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering Heleen Pinkse Aanleiding Energiefabriek: Door toepassen van chemicaliën kan energiegebruik van de zuivering verminderen, maar..

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse & duurzame inkoop van weginfrastructuur. 28 november 2018

Levenscyclusanalyse & duurzame inkoop van weginfrastructuur. 28 november 2018 Levenscyclusanalyse & duurzame inkoop van weginfrastructuur 28 november 2018 Agenda Jasper de Klein - Trainee Rijkswaterstaat Peter Gosselink - Royal HaskoningDHV Reinier de Nooij - Optimal Scans Uw ervaringen

Nadere informatie

Curaçao Carbon Footprint 2015

Curaçao Carbon Footprint 2015 Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding

Nadere informatie

CO 2 -uitstootrapportage 2011

CO 2 -uitstootrapportage 2011 Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw :

Opleiding Duurzaam Gebouw : Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam Bouwen Van A tot Z Leefmilieu Brussel Milieu-impactevaluaties in de gebouwde omgeving Milieugerelateerde materiaalprestatie van gebouwelementen Deel 2 Damien TRIGAUX

Nadere informatie

Emissiekentallen elektriciteit. Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies

Emissiekentallen elektriciteit. Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies Emissiekentallen elektriciteit Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies Notitie: Delft, januari 2015 Opgesteld door: M.B.J. (Matthijs) Otten M.R. (Maarten) Afman 2 Januari

Nadere informatie

CO 2 -uitstoot 2008-2014 gemeente Delft

CO 2 -uitstoot 2008-2014 gemeente Delft CO 2 -uitstoot 28-214 gemeente Delft Notitie Delft, april 215 Opgesteld door: L.M.L. (Lonneke) Wielders C. (Cor) Leguijt 2 April 215 3.F78 CO 2-uitstoot 28-214 1 Woord vooraf In dit rapport worden de tabellen

Nadere informatie

Ontwikkelen en Testen Carbon- en Water Footprint Module voor MasterLink (49)

Ontwikkelen en Testen Carbon- en Water Footprint Module voor MasterLink (49) Ontwikkelen en Testen Carbon- en Water Footprint Module voor MasterLink (49) Programma Precisie Landbouw Verplichtingennr: 1400007552 Agrifirm Plant Maart 2012 INHOUD INLEIDING... 3 1. CARBON FOOTPRINT...

Nadere informatie

Marktomvang installatiebranche (aangesloten leden UNETO-VNI) De techniek achter Nederland. management centrum bedrijfsadviseurs

Marktomvang installatiebranche (aangesloten leden UNETO-VNI) De techniek achter Nederland. management centrum bedrijfsadviseurs Marktomvang installatiebranche 2014 (aangesloten leden UNETO-VNI) De techniek achter Nederland management centrum bedrijfsadviseurs 1 UNETO-VNI, juni 2016 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd

Nadere informatie

Schaduwprijzen chloriden en bromiden

Schaduwprijzen chloriden en bromiden Schaduwprijzen chloriden en bromiden Rapport Delft, december 2012 Opgesteld door: CE Delft Colofon Bibliotheekgegevens rapport: CE Delft Schaduwprijzen chloriden en bromiden Delft, CE Delft, december 2012

Nadere informatie

Circulaire economie LCA als basis DUBOkeur als bewijs

Circulaire economie LCA als basis DUBOkeur als bewijs DUURZAAMGEBOUWD CONGRES Workshop 2E Circulaire economie LCA als basis DUBOkeur als bewijs Inhoud Materialen worden belangrijker Life Cycle Assessment (LCA) DUBOkeur prof.dr.ir. Michiel Haas Faculty CiTG

Nadere informatie

De circulaire economie in praktijk - met de natuur als mentor -

De circulaire economie in praktijk - met de natuur als mentor - De circulaire economie in praktijk - met de natuur als mentor - Duurzaam innoveren door te inspireren en betrokkenheid te creëren Roderick Conijn Senior Account Manager Overheid European Sustainability

Nadere informatie

Om te bepalen of een verf duurzaam is dient er, naar de mening van de VVVF, sprake te zijn van een integrale aanpak.

Om te bepalen of een verf duurzaam is dient er, naar de mening van de VVVF, sprake te zijn van een integrale aanpak. BEOORDELINGSMODEL DUURZAAM ONDERHOUD Integrale benadering Om te bepalen of een verf duurzaam is dient er, naar de mening van de VVVF, sprake te zijn van een integrale aanpak. Een integrale aanpak zou zich

Nadere informatie

Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf

Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf Hoeveel CO 2 bespaar je hiermee? 1 Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf; hoeveel CO2 bespaar je hiermee? Erfwerkzaamheden

Nadere informatie

Ecobalans Radiator Zmart 2.0

Ecobalans Radiator Zmart 2.0 Ecobalans Radiator Zmart 2.0 Stalen radiator NHL56/56-1000 vs. Zmart 2.0 Managementsamenvatting Opdrachtgever: Zehnder Group Produktion Gränichen AG CH-5722 Gränichen Roland Diethelm Opdrachtnemer: Sinum

Nadere informatie

Handreiking bij stap één in LCA: Doel & Scope

Handreiking bij stap één in LCA: Doel & Scope Handreiking bij stap één in LCA: Doel & Scope 1 Introductie Duurzaamheid is tegenwoordig voor veel bedrijven een belangrijk onderdeel van hun bedrijfsvoering geworden. In steeds meer bedrijven vormt het

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2012

Milieubarometerrapport 2012 Milieubarometerrapport 2012 Gebroeders Van der Plas Milieubarometerrapport - Gebroeders Van der Plas - 2012 Milieubarometer - 2012 Gebroeders Van der Plas Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals

Nadere informatie

Nederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen

Nederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? Klimaat, toxische

Nadere informatie

Duurzaamheid bouwwerken - Nieuwe Nederlandse en Europese normen en regelgeving

Duurzaamheid bouwwerken - Nieuwe Nederlandse en Europese normen en regelgeving Duurzaamheid bouwwerken - Nieuwe Nederlandse en Europese normen en regelgeving Agnes Schuurmans Voorzitter NEN 351 281 (CEN TC350) Rockwool International 1 Bouwbesluit - 1 april 2012 Milieuparagraaf Artikel

Nadere informatie

Deel III: Uitvoering van een LCA: Inventarisatie, Impactanalyse en Interpretatie

Deel III: Uitvoering van een LCA: Inventarisatie, Impactanalyse en Interpretatie Life Cycle Modelling Deel III: Uitvoering van een LCA: Inventarisatie, Impactanalyse en Interpretatie December 3, 2013 TA3290 - Life Cycle Modelling and Economic Evaluation 1 Dr. ir. E.J.L. Chappin Faculty

Nadere informatie

DoorTAStend, LCA studie van draagtassen

DoorTAStend, LCA studie van draagtassen TNO-rapport TNO 2014 R10949 DoorTAStend, LCA studie van draagtassen Earth, Life and Social Sciences Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31 88 866 42 56 infodesk@tno.nl

Nadere informatie

LCA Studie Levens Cyclus Analyse van enkele tropische houtsoorten ten behoeve van damwanden

LCA Studie Levens Cyclus Analyse van enkele tropische houtsoorten ten behoeve van damwanden LCA Studie Levens Cyclus Analyse van enkele tropische houtsoorten ten behoeve van damwanden Management samenvatting Inleiding Damwanden zijn een belangrijke markt voor duurzaam geproduceerd tropisch hout,

Nadere informatie

EN De Europese norm voor duurzaamheid van bouwproducten

EN De Europese norm voor duurzaamheid van bouwproducten EN15804 - De Europese norm voor duurzaamheid van bouwproducten Chris Hamans Voorzitter werkgroep Environment CEPMC Rockwool International 1 Europese normen voor duurzaamheid?!! Waarom Europese normen?!

Nadere informatie

CO 2 footprint rapportage Uzin Utz

CO 2 footprint rapportage Uzin Utz CO 2 footprint rapportage 2018 Uzin Utz 1 januari 2018 t/m 31 december 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding en samenvatting 1.1. Inleiding 1.2. Samenvatting 2. CO2 reductiebeleid 2.1. Visie 2.2.

Nadere informatie

Verantwoorde keuze van bestratingsproducten

Verantwoorde keuze van bestratingsproducten Verantwoorde keuze van bestratingsproducten Bij de keuze van producten voor bestratingen gelden verschillende afwegingsfactoren. De impact van een bepaalde keuze op het milieu is daar één van, een factor

Nadere informatie

Synthesenota BREEAM: Duurzaamheid meten

Synthesenota BREEAM: Duurzaamheid meten Synthesenota BREEAM: Duurzaamheid meten Frank De Troyer Prof. Dr. Ir. Arch. Departement Architectuur Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening (ASRO) KULeuven Frank.DeTroyer@asro.kuleuven.be BREEAM + meten FDT

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2016

Milieubarometerrapport 2016 Milieubarometerrapport Verheij Infra b.v Milieubarometer - Verheij Infra b.v Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de

Nadere informatie

BEDRIJFSINFORMATIE. VOOR PLUS groen beton. MRPI-code DATUM AFGIFTE 20 september 2012

BEDRIJFSINFORMATIE. VOOR PLUS groen beton. MRPI-code DATUM AFGIFTE 20 september 2012 BEDRIJFSINFORMATIE VOOR PLUS groen beton MRPI-code 20.1.00026.004 Van Nieuwpoort Betonmortel B.V. Postbus 167 2800 DA Gouda Tel.: +31 (0)182 597 400 Fax: +31 (0)182 597 410 E-mail: betonmortel@van-nieuwpoort.nl

Nadere informatie

KWR Januari LCA methodiek ter beoordeling van het vervangen of renoveren van een rioolleiding

KWR Januari LCA methodiek ter beoordeling van het vervangen of renoveren van een rioolleiding KWR 2017.017 Januari 2017 LCA methodiek ter beoordeling van het vervangen of renoveren van een rioolleiding KWR 2017.017 Januari 2017 LCA methodiek ter beoordeling van het vervangen of renoveren van een

Nadere informatie

Rapport. Klimaatvoetafdruk 2010 van Van Vessem & Le Patichou. (openbare versie)

Rapport. Klimaatvoetafdruk 2010 van Van Vessem & Le Patichou. (openbare versie) Rapport Klimaatvoetafdruk 21 van Van Vessem & Le Patichou (openbare versie) Auteur: drs. Han van Kleef Datum: 4 april 211 Document: 2724RAPP1144 Rapport Klimaatvoetafdruk 21 Van Vessem & Le Patichou 1.

Nadere informatie

Duurzaam bouwen en LCA s en de NMD. G. Jonkers NVVT 28-5-2013

Duurzaam bouwen en LCA s en de NMD. G. Jonkers NVVT 28-5-2013 Duurzaam bouwen en LCA s en de NMD G. Jonkers NVVT 28-5-2013 Presentatie Achtergronden duurzaam bouwen Bepalingsmethoden milieuprestatie gebouw LCA Nationale Milieudatabase Duurzaamheid en verf -> een

Nadere informatie

Werken met eenheden. Introductie 275. Leerkern 275

Werken met eenheden. Introductie 275. Leerkern 275 Open Inhoud Universiteit Appendix B Wiskunde voor milieuwetenschappen Werken met eenheden Introductie 275 Leerkern 275 1 Grootheden en eenheden 275 2 SI-eenhedenstelsel 275 3 Tekenen en grafieken 276 4

Nadere informatie

CO 2 -update H1 2014. versie 2, 16 maart 2015

CO 2 -update H1 2014. versie 2, 16 maart 2015 CO 2 -update H1 2014 versie 2, 16 maart 2015 INLEIDING De belangrijkste milieu-impact van Beelen is haar CO 2 -uitstoot. Daarom hebben wij reeds in 2011 reductiedoelstellingen voor onze CO 2 -uitstoot

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse van asfaltverhardingen

Levenscyclusanalyse van asfaltverhardingen Levenscyclusanalyse van asfaltverhardingen Ing. Joke Anthonissen Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen, Universiteit Antwerpen Dr. Ing. Wim Van den bergh Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen,

Nadere informatie

Ketenemissies hernieuwbare elektriciteit

Ketenemissies hernieuwbare elektriciteit Ketenemissies hernieuwbare elektriciteit Notitie Delft, april 2010 Opgesteld door: G.J. (Gerdien) van de Vreede M.I. (Margret) Groot 1 April 2010 3.150.1 Ketenemissies hernieuwbare elektriciteit 1 Inleiding

Nadere informatie

Invloed op duurzaamheid als constructeur via de MPG

Invloed op duurzaamheid als constructeur via de MPG Invloed op duurzaamheid als constructeur via de MPG Olga van der Velde Datum: 14-06-2018 Constructeursdag Circl paviljoen www.nibe.org o.vandervelde@nibe.org 06 34 06 54 25 Voorstelronde: NIBE in het kort

Nadere informatie

P ow er Quality metingen: Harmonischen

P ow er Quality metingen: Harmonischen P ow er Quality metingen: n Focus Power Quality is een begrip dat de laatste decennia enorm aan belangstelling heeft gewonnen. Power Quality behelst het garanderen van een sinusvormige spannings en stroomgolfvorm,

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2017

Milieubarometerrapport 2017 Milieubarometerrapport 2017 HvA Milieubarometer - 2017 HvA Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de milieubelasting van

Nadere informatie

Verlichting vergeleken. Een herziene versie. Rapport Delft, november 2009. Opgesteld door: H.J. (Harry) Croezen F.L.

Verlichting vergeleken. Een herziene versie. Rapport Delft, november 2009. Opgesteld door: H.J. (Harry) Croezen F.L. Verlichting vergeleken Een herziene versie Rapport Delft, november 2009 Opgesteld door: H.J. (Harry) Croezen F.L. (Femke) de Jong Colofon Bibliotheekgegevens rapport: H.J. (Harry) Croezen, F.L. (Femke)

Nadere informatie

WP4: Verbeterde schattingsmethode materiaalhoeveelheden in constructies! 1 april 2015, TKI KIEM!

WP4: Verbeterde schattingsmethode materiaalhoeveelheden in constructies! 1 april 2015, TKI KIEM! WP4: Verbeterde schattingsmethode materiaalhoeveelheden in constructies 1 april 2015, TKI KIEM WP4 - Verbeterde schattingsmethode materiaalhoeveelheden Projectpartners IMd Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2015

Milieubarometerrapport 2015 Milieubarometerrapport 2015 HvA Milieubarometer - 2015 HvA Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de milieubelasting van

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2016

Milieubarometerrapport 2016 Milieubarometerrapport 2016 HvA Milieubarometer - 2016 HvA Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de milieubelasting van

Nadere informatie

CO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : HOOFDSTUK 3 CO2-FOOTPRINT 2016 GROEN & ALDENKAMP INSTALLATIETECHNIEKEN. versie 3

CO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : HOOFDSTUK 3 CO2-FOOTPRINT 2016 GROEN & ALDENKAMP INSTALLATIETECHNIEKEN. versie 3 Polanerbaan 9 3447 GN Woerden Telefoon: +31 (0)348-412480 Telefax: +31 (0)348-415562 info@gati.nl www.gati.nl CO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : HOOFDSTUK 3 CO2-FOOTPRINT 2016 GROEN & ALDENKAMP INSTALLATIETECHNIEKEN

Nadere informatie

Milieueffecten van veranderingen bij Op Pad en SNP Reismagazine

Milieueffecten van veranderingen bij Op Pad en SNP Reismagazine Milieueffecten van veranderingen bij Op Pad en SNP Reismagazine Milieueffecten van veranderingen bij Op Pad en SNP Reismagazine Delft, CE Delft, februari 2016 Publicatienummer: 16.2D79.13 Deze notitie

Nadere informatie

Broeikasgasemissies in Nederland,

Broeikasgasemissies in Nederland, Indicator 8 september 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2015

Milieubarometerrapport 2015 Milieubarometerrapport 2015 Verheij Infra b.v Milieubarometer - 2015 Verheij Infra b.v Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen

Nadere informatie

CO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : HOOFDSTUK 3 TUSSENTIJDSE. CO2-FOOTPRINT 2017 (schatting) GROEN & ALDENKAMP INSTALLATIETECHNIEKEN.

CO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : HOOFDSTUK 3 TUSSENTIJDSE. CO2-FOOTPRINT 2017 (schatting) GROEN & ALDENKAMP INSTALLATIETECHNIEKEN. Polanerbaan 9 3447 GN Woerden Telefoon: +31 (0)348-412480 Telefax: +31 (0)348-415562 info@gati.nl www.gati.nl CO2-PRESTATIELADDER BIJLAGE : HOOFDSTUK 3 TUSSENTIJDSE CO2-FOOTPRINT 2017 (schatting) GROEN

Nadere informatie

Broeikasgasemissies in Nederland,

Broeikasgasemissies in Nederland, Indicator 19 mei 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Milieubarometerrapport 2018

Milieubarometerrapport 2018 Milieubarometerrapport EeStairs Nederland bv Samengesteld op 31 januari 019 Milieubarometerrapport - EeStairs Nederland bv - Milieubarometer - EeStairs Nederland bv Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens

Nadere informatie

Openbare!samenvatting! /! Energy!efficiency! in!de!keten!van! vulkaniseermiddelen! (Vultac TB7)! voor!toepassing!in!autobanden!

Openbare!samenvatting! /! Energy!efficiency! in!de!keten!van! vulkaniseermiddelen! (Vultac TB7)! voor!toepassing!in!autobanden! Openbare!samenvatting! /! Energy!efficiency! in!de!keten!van! vulkaniseermiddelen! (Vultac TB7)! voor!toepassing!in!autobanden! Definitieve versie Geschreven door: Hugo Nusteling, consultant In samenwerking

Nadere informatie

Inleiding. 1. Doelstelling en aanpak. 2. Methode

Inleiding. 1. Doelstelling en aanpak. 2. Methode Notitie Aan Helma Luiten Van Ing. B.I. Jansen en Suzanne de Vos-Effting Onderwerp Achtergrond document TNO milieu footprint Earth, Environmental and Life Sciences Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus

Nadere informatie

DEFINITIEVE RAPPORTAGE. Ketenanalyse tijdelijke bouwplaatsverlichting voor MNO Vervat

DEFINITIEVE RAPPORTAGE. Ketenanalyse tijdelijke bouwplaatsverlichting voor MNO Vervat DEFINITIEVE RAPPORTAGE Ketenanalyse tijdelijke bouwplaatsverlichting voor MNO Vervat Betrokkenen: John Kerstjens Diego Meester Sander Hegger Maxim Luttmer MNO Vervat MNO Vervat BECO BECO Rapportage Ketenanalyse

Nadere informatie

CO2 impact kringloopbedrijven

CO2 impact kringloopbedrijven CO2 impact kringloopbedrijven CO2 besparing gerealiseerd in 2014 door Stichting Aktief Dhr. G. Berndsen Gildenstraat 43 7005 bl Doetinchem Tel. 0314330980 g.berndsen@aktief-groep.nl Samenvatting Met 1

Nadere informatie

Life Cycle Analysis Granova. Heros Sluiskil B.V. Samenvatting uit rapport: Datum

Life Cycle Analysis Granova. Heros Sluiskil B.V. Samenvatting uit rapport: Datum Samenvatting uit rapport: Life Cycle Analysis Granova Heros Sluiskil B.V Datum 10-10-2014 Opdrachtgever Heros Sluiskil B.V. Oostkade 5 4541 HH Sluiskil Opdrachtnemer EcoChain Technologies B.V. Oostenburgermiddenstraat

Nadere informatie

Milieu Impact van Lampen. Laboratorium voor Lichttechnologie KaHo Sint-Lieven Gebroeders Desmetstraat 1 B-9000 Gent 09 265 87 13

Milieu Impact van Lampen. Laboratorium voor Lichttechnologie KaHo Sint-Lieven Gebroeders Desmetstraat 1 B-9000 Gent 09 265 87 13 Laboratorium voor Lichttechnologie KaHo Sint-Lieven Gebroeders Desmetstraat 1 B-9000 Gent 09 265 87 13 Oktober 5,2009 Inhoudstafel INLEIDING.4 1. METHODIEK EN BRONNEN.5 1.1. METHODIEK... 5 1.2. ONDERSTELLINGEN...

Nadere informatie