Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH) Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH) Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant"

Transcriptie

1 Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH) Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Doelstelling - de huisarts kennis en instrumenten aanreiken voor herkennen van Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) na licht traumatisch hoofd / hersenletsel (LTH). - criteria benoemen voor verwijzing naar de neuroloog (diagnostiek/behandeling) en/of revalidatiearts (behandeling) - informatie aan de huisarts over mogelijkheden van begeleiding in de 1 e lijn Doelgroep - de RTA van toepassing is voor zowel volwassenen als kinderen met LTH Definitie: Er is sprake van LTH bij: een (ongevals)letsel van het hoofd, uitgezonderd oppervlakkig letsel van het aangezicht Glasgow Coma Score (GCS) van bij het eerste onderzoek - indien posttraumatisch bewustzijnsverlies, max. 30 min. - indien posttraumatische amnesie (PTA), max. 24 uur. - bij kinderen < 4 jaar dient de Pediatric Glasgow Coma Score te worden gehanteerd, zie bijlage 1 Verwijscriteria LTH LTH Huisarts Spoedpost Geen alarmsymptomen: 6 weken expectatief Alarmsymptomen* SEH ziekenhuis Opname ziekenhuis > 6 weken indien geen verbetering Controle poli (kinder)neuroloog/ kinderarts** Verwijzing revalidatiearts Legenda: * alarm symptomen: progressieve hoofdpijn en braken, bewustzijnsstoornis, epileptisch aanval, focale neurologische uitvalsverschijnselen ** < jaar: verwijzing naar kinderarts en/of kinderneuroloog Definitief datum pag. 1

2 Werkwijze in het ziekenhuis bij LTH op spoedpost en SEH of na opname De patiënt krijgt informatie en advies en de folder "Licht traumatisch hoofd/hersenletsel mee (bijlage). De huisarts krijgt via Edifact het formulier van de behandeling op de SEH met het behandeladvies. Na opname en bij traumatische afwijkingen op de CT poliklinische controle bij de (kinder)neuroloog/ kinderarts. Alarmsymptomen na het letsel Toenemende hoofdpijn Braken Bewustzijnsdaling Focale neurologische uitval zoals spraakstoornis of parese Epileptische aanval Risicofactoren: gebruik van antistolling Taak van de huisarts Behandeling conform Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) Standaard Hoofdtrauma M105. Trauma opnemen in Episoden/ Probleemlijst, zodat huisarts alert blijft als patiënt met (lichamelijk onverklaarde) klachten komt. Signalering kindermishandeling acute fase (zie RTA kindermishandeling) en het SPUTOVAMO formulier van de KNMG. Indien patiënt na het trauma klachten krijgt van toenemende hoofdpijn, braken, bewustzijnsdaling moet direct contact worden opgenomen met de neuroloog om traumatische afwijkingen uit te sluiten (alarmsymptomen*). Adequate informatie en duidelijk leefstijladvies* bevorderen het herstel (Thuisarts.nl/ Patiënten informatie bijlage 2 en 3 ). Advies over activiteit: er zijn aanwijzingen dat zware fysieke inspanning in de eerste 7 dagen na een LTH een grotere kans heeft op postcontusionele klachten 1. Een klein deel van de patiënten houdt klachten. Belangrijk voor de gevolgen op lange termijn is het herkennen en erkennen hiervan. Hierdoor kunnen veel restverschijnselen voorkomen worden. Gebruik de De Rivermead Post-Concussion Symptoms Questionnaire (NL). Afkappunt: bij 3 of meer items met een score van 2 of hoger duidt op postcommotioneel syndroom (PCS). Eventuele mogelijkheden zijn: doorverwijzen naar de POH GGZ en/of Multidisciplinair Eerstelijns Netwerk NAH Website: Indien patiënt na >6 weken onverminderd of toenemend cognitieve problemen en/of gedragsveranderingen vertoont is verwijzing naar de neuroloog geïndiceerd. Dan beoordeling of verder aanvullend beeldvormend onderzoek aangewezen is en ook bepalen van het vervolgtraject, bijvoorbeeld verwijzing naar de revalidatiearts. Taak van de (kinder)neuroloog en/of kinderarts Opvang op de SEH van de patiënt met LTH en zo nodig beeldvorming conform de huidige richtlijn Nederlandse Vereniging voor Neurologen (NVN) en de Nederlandse Vereniging voor Kinderartsen (NVK) Kinderen < 1 jaar kinderarts hoofdbehandelaar, eventueel consult neuroloog Kinderen > 1 jaar neuroloog hoofd behandelaar, eventueel consult kinderarts Signalering kindermishandeling acute fase (zie RTA kindermishandeling) en het SPUTOVAMO formulier van de KNMG. Bij poliklinische controle in het geval van persisterende klachten na een LTH kan worden besloten om nadere beeldvorming (CT/MRI) te verrichten. De neuroloog verwijst bij persisterende klachten laagdrempelig naar de revalidatiearts. 1 Recent artikel JAMA Dec 20;316(23): doi: /jama Definitief datum pag. 2

3 Taak van de revalidatiearts Indien patiënt na een LTH beperkingen ervaart in het functioneren, kan diagnostiek en behandelen van het functioneren plaatsvinden door de revalidatiearts. Daarbij wordt vooral gekeken of de gevolgen passend zijn bij het letsel. Er wordt gekeken naar cognitieve en motorische klachten, en wat de gevolgen zijn voor het dagelijks functioneren zoals arbeid en dagbesteding. Afhankelijk van de klachten en de hulpvraag van patiënt, kan begeleiding plaatsvinden door de revalidatiearts en therapie ingezet worden. Dit kan in de 1 e lijn zijn, maar ook een poliklinische revalidatie traject in een revalidatiecentrum is een mogelijkheid. Bij cognitieve functiestoornissen kan een neuropsychologisch zinvol zijn. Als cognitieve stoornissen worden geobjectiveerd, dan is cognitieve training, die zich vooral richt op het toepassen van compensatiestrategieën, mogelijk. Gevolgen LTH De ernst van de gevolgen van een traumatisch hersenletselzijn gerelateerd aan: - aard, ernst en locatie van het letsel - tijdsduur tussen trauma, herstel van bewustzijn en geheugen en het tempo van herstel - leeftijd - pre-existente persoonlijkheidskenmerken - copingstrategieën - reactie en aanpassing door de omgeving Niet-zichtbare gevolgen bij LTH (niet uitputtend):. Cognitieve problemen. Gedragsveranderingen. Vermoeidheid. Emotionele problemen. Beperkt inzicht in eigen functioneren Klachten kunnen na langere tijd duidelijk worden bij bijvoorbeeld terugkeer in het arbeidsproces. De mate en duur van herstel en re-integratie na LTH verschilt sterk per persoon. Het verminderd functioneren en/of terugval in functioneren kan pas enige tijd later merkbaar worden. De patiënt kan buiten het zorgcircuit blijven en onvoldoende of niet passende zorg krijgen. Mogelijkheden van behandeling in de 1 ste lijn van patiënten na LTH De huisarts kan de Rivermead Post-Concussion Symptoms Questionnaire (NL) gebruiken en adviezen geven en/of de POH GGZ inschakelen. Inzet van de POH GGZ Inzet van wijkverpleegkundigen met expertise CVA/NAH Multidisciplinair Eerstelijns Netwerk NAH Website: (met een digitaal geografisch overzicht van NAH deskundigen: psychologen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten en diëtisten) Meer informatie voor patiënten met LTH en professionals Informatie- & Adviespunt Hersenletsel Zuidoost Brabant. Mogelijkheden voor informatie en advies voor patiënten met NAH, mantelzorgers, professionals en andere betrokkenen. Telefoon: informatie@nahzobrabant.nl en Slachtofferhulp: biedt hulp na misdrijf, verkeersongeluk of calamiteit Tel: (ma-vr 9-17) Patiëntenvereniging: of Definitief datum pag. 3

4 Literatuur: - "Zorgstandaard Traumatisch hersenletsel", 2015 uitgave van de Hersenstichting Nederland - NHG-standaard Hoofdtrauma M105, februari NVN Richtlijn LTH 2010 en addendum RTA LTH Friesland - Thuisarts.nl - Signalering Kindermishandeling RTA ZOB - Article in Brain Injury 30(5-6):770 Approaches to establishing validated cut-off scores on the Rivermead Post Concussion Symptoms Questionnaire (RPQ) - JAMA Dec 20;316(23): doi: /jama Adviestekst voor schriftelijke patiënten informatie aan volwassen met LTH (bijlage 2) - Adviestekst voor schriftelijke patiënten informatie voor kinderen tot en met 5 jaar met LTH (bijlage 3) Bijlage 1: Glascow Coma Scale Glascow Coma Scale (>4 jr) Kinder Glascow Comaschaal (< 4 jaar) Respons Score Respons Score Openen van de ogen Openen van de ogen Spontaan 4 Spontaan 4 Op aanspreken 3 Op aanspreken 3 Op pijnprikkel 2 Op pijnprikkel 2 Geen reactie 1 Geen reactie 1 Beste motorische reactie Beste Motorische reactie Gehoorzaamt opdrachten 6 Spontaan/ gehoorzaamt opdrachten 6 Lokaliseert pijnprikkel 5 Lokaliseert pijnprikkel 5 Trekt terug op pijnprikkel 4 Trekt terug op pijnprikkel 4 Abnormaal buigen op pijnprikkel 3 Abnormaal buigen op pijnprikkel 3 Abnormaal strekken op pijnprikkel 2 Abnormaal strekken op pijnprikkel 2 Geen reactie 1 Geen reactie 1 Beste Verbale respons Beste verbale respons Spontaan praten 5 Alert, brabbelen, gebruikelijke woorden 5 Gedesoriëteerd praten 4 Minder dan gebruikelijke woorden /huilt geïrriteerd Onsamenhangende woorden 3 Huilt alleen op pijnprikkel 3 Onverstaanbare geluiden 2 Kreunt op pijnprikkel 2 Geen reactie 1 Geen reactie 1 4 Zoals hierboven is te zien is de maximale score die te behalen is voor alle leeftijden gelijk en bedraagt 15. Er wordt gesproken over een Licht Schedel Hersenletsel (LSH), wanneer de score tussen de 13 en 15 ligt. Definitief datum pag. 4

5 Bijlage 2: De Rivermead Post-Concussion Symptoms Questionnaire (NL) Na een hersenschudding of een ongeluk ervaren sommige mensen klachten die hinderlijk en invaliderend zijn. We willen graag weten of u last heeft van een van de klachten hieronder. Geef bij elke klacht aan welk cijfer het beste bij u past. 0= helemaal niet ervaren als een probleem 1= inmiddels geen probleem meer 2= een klein probleem 3= een probleem 4= een groot probleem Vergeleken met voor het ongeluk, heb u nu (de laatste 24 uur) last van Hoofdpijn Duizeligheid Misselijkheid of overgeven Overgevoeligheid voor geluid Slecht slapen Versnelde vermoeidheid Versnelde boosheid of irritatie Somberheid of verdriet Frustratie of ongeduld Vergeetachtigheid of geheugenverlies Concentratieverlies Trage denksnelheid Wazig zien Overgevoeligheid voor licht Dubbelzien Rusteloosheid Heb je last van andere klachten Een veel gebruikt afkappunt 2 is: 3 of meer items met een score van 2 of hoger duidt op PCS. 2 In de literatuur worden regelmatig hogere waardes aangehouden, zie referentie in het artikel in Brain Injury 30(5-6):770 met bijbehorende sensitiviteit en specificiteit. Een onderzoek om te komen een gevalideerd afkappunt van de vragenlijst Rivermead Post Concussion Symptoms Questionnaire (RPQ) Definitief datum pag. 5

6 Bijlage 3: Adviestekst voor schriftelijke patiënteninformatie aan volwassenen met LTH U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. Deze folder beschrijft de informatie over de mogelijke gevolgen en geeft enkele adviezen, die uw arts ook al mondeling aan u heeft meegedeeld. Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Als gevolg van een klap tegen uw hoofd of een abrupte beweging van het hoofd heeft u een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel (LTH) opgelopen. Bij licht traumatisch hersenletsel worden de hersenen voor korte tijd letterlijk door elkaar geschud en treedt een kortdurend bewustzijnsverlies en/of geheugenverlies op. Het bewustzijnsverlies kan variëren van enkele seconden tot maximaal vijftien minuten. Als er geen bewustzijnsveranderingen bij het letsel zijn opgetreden, is er alleen sprake van hoofdletsel. De klachten die bij hoofdletsel optreden zijn vaak veel minder dan de klachten bij licht hersenletsel. Van het ongeval en van enige tijd daarvóór kunt u zich soms niets meer herinneren. Meestal komen de herinneringen tot vlak voor het ongeval snel weer terug. Ook kan het zijn dat u zich niets meer kan herinneren van de periode ná het ontstaan van het letsel: dit is posttraumatische amnesie (PTA), die enige tijd kan aanhouden. Omdat de hersenen gedurende deze tijd geen informatie opslaan, verdwijnt de PTA achteraf meestal niet. Het heeft dan ook geen zin om te blijven zoeken naar deze herinneringen. Hoe ernstiger het traumatisch hersenletsel, hoe langer het bewustzijnsverlies en de PTA duren. Verschijnselen eerste 24 uur Hoewel een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel een relatief onschuldige aandoening is, komt het in uitzonderlijke gevallen voor dat er tijdens de eerste 24 uur gevaarlijke complicaties optreden. Tegenwoordig is het voor artsen echter goed mogelijk om te voorspellen bij welke patiënten deze complicaties kunnen optreden. Op het moment dat u van de behandelend arts naar huis mag, kunt u er vanuit gaan dat het risico op een dergelijke complicatie vrijwel uitgesloten is. Verschijnselen eerste dagen Een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel gaat meestal voorbij zonder restverschijnselen. In de eerste dagen of weken hebben veel patiënten last van zogenaamde posttraumatische klachten; klachten die optreden na een ongeval (trauma). Dit is heel normaal en meestal niets om u zorgen over te maken. De ernst van de klachten neemt vaak spontaan af, maar een kleine groep patiënten blijft langer dan zes maanden last houden van deze klachten. Hieronder volgt een overzicht van verschijnselen waar u nog enige tijd last van kunt hebben: Hoofdpijn Duizeligheid Wazig zien Tragere verwerking van informatie Geheugen- en concentratieproblemen Moeite met aandachts- en inspanningstaken Sneller vermoeid zijn, slaperigheid Sneller geïrriteerd zijn Overgevoeligheid voor licht en geluid Oorsuizen en gehoorverlies In deze periode is bedrust niet nodig, maar is het wel verstandig het wat rustig aan te doen. Wat u wél en niet mag doen Om te voorkomen dat u in de komende periode meer klachten krijgt of dat uw bestaande klachten erger worden, vindt u hieronder enkele adviezen met betrekking tot specifieke activiteiten. Definitief datum pag. 6

7 Eerste dagen na thuiskomst: U hoeft niet de hele dag op bed te blijven liggen. Strikte bedrust wordt zelfs ontraden. U kunt de tijd in bed rustig afbouwen zodat u binnen enkele dagen weer volledig op de been bent en uw normale werkzaamheden weer kunt hervatten. Televisie kijken, computergebruik en videospelletjes spelen: in beperkte mate. Drink geen alcohol, dit verergert uw klachten en uw herstel gaat langzamer. Neem geen aspirine. Wees in de eerste dagen niet bang om genoeg paracetamol te gebruiken; u mag maximaal 6x500 mg paracetamol per 24 uur tegen pijn nemen. Door de pijn voldoende te onderdrukken is het makkelijker om overdag zo normaal mogelijk te functioneren en s nachts goed te slapen. Lange termijn Ook als u nog klachten heeft, kan het op zich geen kwaad om weer aan het werk te gaan. Er is nooit aangetoond dat werken een negatieve invloed heeft op toename van klachten of het langer blijven bestaan van klachten. Het is wel begrijpelijk dat werken met klachten moeilijker gaat. Probeer met uw werkgever of bedrijfsarts te komen tot een oplossing waarbij u volgens een vooraf gemaakt plan de werkzaamheden weer langzaam opbouwt. Laat u niet te snel ontmoedigen als u na uitbreiden van het werk een terugval heeft; meestal gaat het snel daarna weer een beetje beter dan voor de terugval. Er zijn geen wettelijke bepalingen die u verbieden na een licht traumatisch hoofd- /hersenletsel aan het verkeer deel te nemen. U heeft een eigen verantwoordelijkheid; als u het idee heeft dat uw klachten deelname aan het verkeer moeilijk maken, moet u dit voorlopig niet doen. Het hervatten van sport kan eigenlijk alleen kwaad bij sporten waarbij een relatief risico bestaat op (meervoudig) licht traumatisch hoofd-/hersenletsel. Hierbij wordt bijvoorbeeld gedacht aan boksen of (prof)voetbal. Andere sporten kunt u weer hervatten, zodra u er zelf toe in staat bent. Wanneer moet u weer contact opnemen met uw arts? In de volgende gevallen dient u direct weer contact op te nemen met uw arts: In de eerste dagen of weken een snelle verslechtering van uw toestand Forse toename van hoofdpijn Herhaaldelijk braken Verwardheid Sufheid (u bent moeilijk te wekken) Lange termijngevolgen De ernst van de klachten neemt meestal spontaan af, maar bij een kleine groep patiënten kunnen de klachten langer blijven bestaan. Mogelijke lange termijngevolgen zijn: Lichamelijke klachten o Hoofdpijn o Overgevoelig voor licht/geluid o Duizelig, evenwichtsproblemen o Snel vermoeid o Slaapproblemen o Veranderingen in (verminderde) reuk- of smaakvermogen Problemen met gedrag en emoties o Prikkelbaar o Impulsief o Labiel en last van stemmingswisselingen o Gebrek aan initiatief Problemen met denken o Aandachts- en concentratieproblemen o Geheugenproblemen o Problemen met plannen en verrichten van activiteiten Definitief datum pag. 7

8 Bij aanhoudende klachten wordt geadviseerd uw huisarts en/of zonodig een neuroloog te raadplegen. Er kan dan bekeken worden of (neuropsychologisch) onderzoek naar de aard van uw klachten zinvol is. Indien u voor deze of andere klachten weer een arts bezoekt, zeg dan altijd dat u licht traumatisch hoofd-/hersenletsel heeft opgelopen, zelfs als het al een paar jaar geleden is. Uw arts kan hier dan rekening mee houden. U kan ook contact opnemen met het Informatie- & Adviespunt Hersenletsel Zuidoost Brabant Tel : informatie@nahzobrabant.nl Website: Deze adviestekst voor schriftelijke patiënteninformatie voldoet aan de richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH), welke op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie is opgesteld door de richtlijnwerkgroep LTH in samenwerking met het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. De adviestekst voor schriftelijke patiënteninformatie is ontwikkeld door de CBO-richtlijnwerkgroep in samenwerking met de Hersenstichting. (2010) Definitief datum pag. 8

9 Bijlage 4: Adviestekst voor schriftelijke patiënteninformatie voor kinderen tot en met 5 jaar met LTH Uw kind heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen zijn hoofd. Deze folder beschrijft de informatie over de mogelijke gevolgen en geeft enkele adviezen, die de arts ook al mondeling aan u heeft meegedeeld. Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Als gevolg van een klap tegen het hoofd of een abrupte beweging van het hoofd heeft uw kind een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen. Bij licht traumatisch hersenletsel worden de hersenen voor korte tijd letterlijk door elkaar geschud en treedt een kortdurend bewustzijnsverlies en/of geheugenverlies op. Het bewustzijnsverlies kan variëren van enkele seconden tot maximaal vijftien minuten. Als er geen bewustzijnsveranderingen bij het letsel zijn opgetreden, is er alleen sprake van hoofdletsel. De klachten die bij hoofdletsel optreden zijn vaak veel minder dan de klachten bij licht hersenletsel. Van het ongeval en van enige tijd daarvóór kan uw kind zich soms niets meer herinneren. Meestal komen de herinneringen tot vlak voor het ongeval snel weer terug. Ook kan het zijn dat hij of zij zich niets meer kan herinneren van de periode ná het ontstaan van het letsel: dit is posttraumatische amnesie (PTA), die enige tijd kan aanhouden. Omdat de hersenen gedurende deze tijd geen informatie opslaan, verdwijnt de PTA achteraf meestal niet. Het heeft dan ook geen zin om te blijven zoeken naar deze herinneringen. Hoe ernstiger het traumatisch hersenletsel, hoe langer het bewustzijnsverlies en de PTA duren. Verschijnselen eerste 24 uur Hoewel een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel een relatief onschuldige aandoening is, komt het in uitzonderlijke gevallen voor dat er tijdens de eerste 24 uur gevaarlijke complicaties optreden. Tegenwoordig is het voor artsen echter goed mogelijk om te voorspellen bij welke patiënten deze complicaties kunnen optreden. Op het moment dat uw kind van de behandelend arts naar huis mag, kunt u er vanuit gaan dat het risico op een dergelijke complicatie vrijwel uitgesloten is. Wekadvies Om een eventuele complicatie bij uw kind snel te kunnen herkennen, wordt geadviseerd uw kind de eerste 24 uur na het ongeval om de één à twee uur te wekken, zowel overdag als s nachts. Overtuig uzelf ervan dat uw kind elke keer volledig aanspreekbaar is en nog weet waar hij of zij is. Wanneer uw kind op andere wijze dan gebruikelijk wakker wordt of reageert (suffer wordt of gaat braken) of als uw kind buiten bewustzijn (is ge) raakt, moet u direct 112 bellen. Verschijnselen eerste dagen Een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel gaat meestal voorbij zonder restverschijnselen. In de eerste dagen of weken hebben veel patiënten last van zogenaamde posttraumatische klachten; klachten die optreden na een ongeval (trauma). Dit is heel normaal en meestal niets om u zorgen over te maken. Probeer uw kind voor te bereiden op deze verschijnselen en vertel dat het heel normaal is als hij of zij hier last van heeft. De ernst van de klachten neemt vaak spontaan af, maar een kleine groep patiënten blijft langer dan zes maanden last houden van deze klachten. Hieronder volgt een overzicht van verschijnselen waar uw kind nog enige tijd last van kan hebben: Hoofdpijn Duizeligheid Wazig zien Tragere verwerking van informatie Geheugen- en concentratieproblemen Moeite met aandachts- en inspanningstaken Definitief datum pag. 9

10 Sneller vermoeid zijn, slaperigheid Sneller geïrriteerd zijn Overgevoeligheid voor licht en geluid Oorsuizen en gehoorverlies In deze periode is bedrust niet nodig, maar is het wel verstandig het wat rustig aan te doen. Wat uw kind wél en niet mag doen Om te voorkomen dat uw kind in de komende periode meer klachten krijgt of dat bestaande klachten erger worden, vindt u hieronder enkele adviezen met betrekking tot specifieke activiteiten. Eerste dagen na thuiskomst: Uw kind hoeft niet de hele dag op bed te blijven liggen. Bouw de tijd in bed rustig af, zodat uw kind binnen enkele dagen weer volledig op de been is. Laat uw kind in beperkte mate televisie kijken, de computer gebruiken of videospelletjes spelen. Geef uw kind geen aspirine. U kunt in de eerste dagen uw kind paracetamol geven tegen de pijn Door de pijn voldoende te onderdrukken kan uw kind overdag zo normaal mogelijk functioneren en s nachts goed slapen. Lange termijn Kinderen kunnen na op oplopen van licht traumatisch hoofd-/hersenletsel het beste zelf aangeven of ze weer in staat zijn om (buiten) te gaan spelen of sporten. Het kan eigenlijk alleen kwaad bij activiteiten waarbij er een relatief risico bestaat op (meervoudig) licht traumatisch hoofd-/hersenletsel, zoals voetbal of andere balspelen. Ook als uw kind nog klachten heeft, kan het op zich geen kwaad om uw kind weer naar school te laten gaan. Er is nooit aangetoond dat schoolwerk een negatieve invloed heeft op toename van klachten of het langer blijven bestaan van klachten. Het is wel begrijpelijk dat naar school gaan met klachten moeilijker is, waardoor het mogelijk is dat uw kind in het begin nog maar halve dagen naar school kan gaan. Wanneer moet u weer contact opnemen met de arts? Indien (één van) de volgende veranderingen optreden in de toestand van uw kind, dient u direct weer contact op te nemen met de behandelend arts van uw kind: In de eerste dagen of weken een snelle verslechtering van zijn of haar toestand Forse toename van hoofdpijn Herhaaldelijk braken Verwardheid Sufheid (uw kind is moeilijk te wekken) Lange termijngevolgen De ernst van de klachten neemt meestal spontaan af, maar bij een kleine groep patiënten kunnen de klachten langer blijven bestaan. Mogelijke langetermijngevolgen zijn: Lichamelijke klachten o Hoofdpijn o Overgevoelig voor licht/geluid o Duizelig, evenwichtsproblemen o Sneller vermoeid o Slaapproblemen o Verminderde reuk of smaak Problemen met gedrag en emoties o Prikkelbaar o Impulsief o Labiel en last van stemmingswisselingen o Gebrek aan initiatief Problemen met denken o Aandachts- en concentratieproblemen Definitief datum pag. 10

11 o Geheugenproblemen Als dergelijke klachten langer aanhouden, bij uw kind wordt geadviseerd uw huisarts en/of zonodig een neuroloog te raadplegen. Er kan dan bekeken worden of (neuropsychologisch) onderzoek naar de aard van de klachten van uw kind zinvol is. Indien uw kind later voor deze of andere klachten weer een arts bezoekt, zeg dan altijd dat hij of zij licht traumatisch hoofd-/hersenletsel heeft opgelopen, zelfs als het al enige tijd is. De arts kan hier dan rekening mee houden. De hersenen van jonge kinderen zijn nog volop in ontwikkeling. Als deze kinderen licht traumatisch hoofd-/hersenletsel oplopen, kunnen de gevolgen pas jaren later merkbaar zijn. Sommige hersenfuncties zijn nog niet volledig ontwikkeld. Het is mogelijk dat de hersenen niet helemaal optimaal kunnen ontwikkelen zoals ze dat zouden hebben gedaan als het kind geen letsel had opgelopen. Als er dan in de tienerjaren, of nog later, problemen met denken en gedrag tot uiting komen, kan de oorzaak mogelijk het licht traumatisch hoofd-/hersenletsel zijn. U kan ook contact opnemen met het Informatie- & Adviespunt Hersenletsel Zuidoost Brabant Tel : informatie@nahzobrabant.nl Website: Deze adviestekst voor schriftelijke patiënte informatie voldoet aan de richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH), welke op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie is opgesteld door de richtlijnwerkgroep LTH in samenwerking met het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. De adviestekst voor schriftelijke patiënten informatie is ontwikkeld door de CBO-richtlijnwerkgroep in samenwerking met de Hersenstichting. (2010) Definitief datum pag. 11

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel. Volwassen

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel. Volwassen Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel Volwassen Inhoud Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel... 3 Verschijnselen eerste 24 uur... 3 Verschijnselen eerste dagen... 3 Wat u wél en niet mag doen... 4 Eerste

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel. Kinderen

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel. Kinderen Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel Kinderen Inhoud Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel... 3 Verschijnselen eerste 24 uur... 3 Wekadvies (alleen voor kinderen t/m 5 jaar)... 3 Verschijnselen eerste

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Ontslagadvies bij licht traumatisch hersenletsel volwassenen

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Ontslagadvies bij licht traumatisch hersenletsel volwassenen Ontslagadvies bij licht traumatisch hersenletsel volwassenen ONTSLAGADVIES BIJ LICHT TRAUMATISCH HERSENLETSEL VOLWASSENEN INLEIDING U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Ontslagadvies bij licht traumatische hersenletsel bij kinderen t/m 5 jaar

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Ontslagadvies bij licht traumatische hersenletsel bij kinderen t/m 5 jaar Ontslagadvies bij licht traumatische hersenletsel bij kinderen t/m 5 jaar ONTSLAGADVIES BIJ LICHT TRAUMATISCH HERSENLETSEL BIJ KINDEREN T/M 5 JAAR INLEIDING Uw kind heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel

Nadere informatie

Spoedeisende hulp. Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel volwassenen

Spoedeisende hulp. Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel volwassenen Spoedeisende hulp Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel volwassenen Inhoudsopgave Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel...4 Verschijnselen eerste 24 uur...5 Verschijnselen eerste dagen...5 Wat u wél

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd- of hersenletsel

Licht traumatisch hoofd- of hersenletsel Licht traumatisch hoofd- of hersenletsel Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw kind heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen zijn hoofd. Deze folder beschrijft

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel

Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Patiënteninformatie Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Informatie over mobilisatie na een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel

Nadere informatie

Informatie lichttraumatisch hoofd-/hersenletsel

Informatie lichttraumatisch hoofd-/hersenletsel Informatie lichttraumatisch hoofd-/hersenletsel PATIENTENINFORMATIE AAN VOLWASSENEN MET LICHT TRAUMATISCH HOOFD-/HERSENLETSEL U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd- /hersenletsel (LTH) bij kinderen

Licht traumatisch hoofd- /hersenletsel (LTH) bij kinderen Licht traumatisch hoofd- /hersenletsel (LTH) bij kinderen Uw kind heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen het hoofd. Deze folder beschrijft de informatie

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd- of hersenletsel

Licht traumatisch hoofd- of hersenletsel SPOEDEISENDE HULP Licht traumatisch hoofd- of hersenletsel U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of door een klap tegen uw hoofd. Deze folder geeft informatie over

Nadere informatie

Licht traumatisch hersenletsel

Licht traumatisch hersenletsel Neurologie i Licht traumatisch hersenletsel Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. In

Nadere informatie

Volwassenen met licht traumatisch hoofd / hersenletsel

Volwassenen met licht traumatisch hoofd / hersenletsel Volwassenen met licht traumatisch hoofd / hersenletsel Neurologie alle aandacht U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. Deze folder beschrijft de

Nadere informatie

Licht Traumatisch. adviezen na een hernia-operatie. Hoofd-/Hersenletsel. (LTH, hersenschudding) Spoedeisende Hulp (SEH) ZorgSaam

Licht Traumatisch. adviezen na een hernia-operatie. Hoofd-/Hersenletsel. (LTH, hersenschudding) Spoedeisende Hulp (SEH) ZorgSaam Licht Traumatisch adviezen na een hernia-operatie Hoofd-/Hersenletsel (LTH, hersenschudding) Spoedeisende Hulp (SEH) ZorgSaam 1 2 Licht Traumatisch Hoofd-/Hersenletsel (Lth) U heeft een Licht Traumatisch

Nadere informatie

Kinderen met hoofd-/hersenletsel

Kinderen met hoofd-/hersenletsel Patiënteninformatie Kinderen met hoofd-/hersenletsel 1234567890-terTER_ Kinderen met hoofd-/hersenletsel U heeft een afspraak in Tergooi gehad voor meer informatie over hoofd-/hersenletsel bij uw kind.

Nadere informatie

Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH)

Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) SPOEDEISENDE HULP Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) bij volwassenen Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) Door een ongeval of een klap tegen het hoofd hebt u een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel

Nadere informatie

Kinderen met licht traumatisch hoofd of hersenletsel

Kinderen met licht traumatisch hoofd of hersenletsel Kinderen met licht traumatisch hoofd of hersenletsel Spoedeisende Hulp alle aandacht Uw kind heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel doorgemaakt ten gevolge van een ongeval of een klap tegen zijn

Nadere informatie

Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH)

Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) SPOEDEISENDE HULP Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) bij kinderen tot en met 5 jaar KINDEREN Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) Uw kind heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel

Nadere informatie

Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH)

Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) SPOEDEISENDE HULP Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) bij kinderen van 6 jaar en ouder KINDEREN Licht Traumatisch Hoofd-/ Hersenletsel (LTH) Uw kind heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel

Nadere informatie

Volwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel

Volwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Volwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. Deze folder informeert u over de mogelijke

Nadere informatie

Licht traumatisch schedelhersenletsel

Licht traumatisch schedelhersenletsel Spoedeisende Hulp / Spoedpost Licht traumatisch schedelhersenletsel www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl SEH015 / Licht traumatisch schedelhersenletsel

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel volwassenen

Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel volwassenen Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel volwassenen Door een ongeval of door een klap tegen uw hoofd heeft u licht traumatisch hoofd- of hersenletsel opgelopen. In deze folder vindt u informatie over de

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel (LTH)

Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel (LTH) Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel (LTH) U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel (LTH). Bij een LTH worden de hersenen voor korte tijd letterlijk door elkaar geschud en treedt een kortdurend

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Hersenschudding kind tot 6 jaar

PATIËNTEN INFORMATIE. Hersenschudding kind tot 6 jaar PATIËNTEN INFORMATIE Hersenschudding kind tot 6 jaar U bent met uw kind bij de Spoedeisende Hulp geweest, omdat uw kind hard op zijn hoofd is gevallen of hard zijn hoofd heeft gestoten. Uw kind mag nu

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen Uw kind heeft licht traumatisch hoofd-/ of hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen het hoofd. In deze folder leest u over de mogelijke

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH)

Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH) Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH) Afdeling Spoedeisende Hulp Locatie Veldhoven U heeft een ongeval gehad waarbij u mogelijk letsel aan het hoofd/hersenen heeft opgelopen. In deze folder kunt u

Nadere informatie

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) bij volwassenen

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) bij volwassenen Rode Kruis ziekenhuis Patiënteninformatie Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) bij volwassenen rkz.nl Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) bij volwassenen U bent in het ziekenhuis geweest omdat u een mogelijk

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Hersenschudding (Licht traumatisch schedel-/hersenletsel) Hersenschudding (Licht traumatisch schedel-/hersenletsel) 1

Patiënteninformatie. Hersenschudding (Licht traumatisch schedel-/hersenletsel) Hersenschudding (Licht traumatisch schedel-/hersenletsel) 1 Patiënteninformatie Hersenschudding (Licht traumatisch schedel-/hersenletsel) Hersenschudding (Licht traumatisch schedel-/hersenletsel) 1 Hersenschudding (Licht traumatisch schedel-/hersenletsel) Spoed

Nadere informatie

Leefregels na opname kind met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel

Leefregels na opname kind met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Leefregels na opname kind met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Uw kind is in het ziekenhuis opgenomen geweest met een licht traumatisch hoofd- of hersenletsel en mag weer naar huis. In deze folder

Nadere informatie

Hersenschudding Volwassenen en kinderen > 6 jaar. Afdeling Spoedeisende Hulp

Hersenschudding Volwassenen en kinderen > 6 jaar. Afdeling Spoedeisende Hulp 00 Hersenschudding Volwassenen en kinderen > 6 jaar Afdeling Spoedeisende Hulp U of een van uw naasten heeft een hersenschudding opgelopen door een ongeluk of plotselinge beweging van het hoofd. Dit wordt

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Hersenschudding. Kinderen vanaf 6 jaar en volwassenen

PATIËNTEN INFORMATIE. Hersenschudding. Kinderen vanaf 6 jaar en volwassenen PATIËNTEN INFORMATIE Hersenschudding Kinderen vanaf 6 jaar en volwassenen In deze folder geeft het Maasstad Ziekenhuis u uitleg over de klachten die u kunt krijgen na de val op uw hoofd of het stoten en

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofdletsel (hersenschudding)

Licht traumatisch hoofdletsel (hersenschudding) Licht traumatisch hoofdletsel (hersenschudding) Wat is een hersenschudding Een hersenschudding of licht traumatisch hersenletsel is het gevolg van een klap of stoot tegen het hoofd, maar kan ook optreden

Nadere informatie

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen

Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen Licht traumatisch hoofd-/ hersenletsel bij kinderen 2 In deze folder leest u over de verschijnselen en de mogelijke gevolgen van een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel bij uw kind (hersenschudding of

Nadere informatie

Adviezen bij (licht) traumatisch hersenletsel. Een hersenschudding

Adviezen bij (licht) traumatisch hersenletsel. Een hersenschudding Adviezen bij (licht) traumatisch hersenletsel Een hersenschudding 1 Inleiding De arts heeft bij u een hersenschudding vastgesteld. In deze folder kunt u hier meer over lezen. Een hersenschudding Een hersenschudding

Nadere informatie

NIET AANGEBOREN HERSENLETSEL (NAH) na licht traumatisch hersenletsel

NIET AANGEBOREN HERSENLETSEL (NAH) na licht traumatisch hersenletsel NIET AANGEBOREN HERSENLETSEL (NAH) na licht traumatisch hersenletsel Doel van de werkafspraak: - de huisarts kennis en instrumenten aanreiken voor herkennen van NAH na licht traumatisch hersenletsel -

Nadere informatie

Licht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar)

Licht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar) Licht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar) 2 Inleiding Uw kind heeft een licht traumatisch hfd-/hersenletsel pgelpen dr een ngeval f een klap tegen zijn/haar hfd. Deze flder beschrijft de infrmatie

Nadere informatie

Adviezen voor patiënten met licht schedel/hersenletsel

Adviezen voor patiënten met licht schedel/hersenletsel Patiënteninformatie Adviezen voor patiënten met licht schedel/hersenletsel rkz.nl In deze folder leest u wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel.

Nadere informatie

Licht traumatisch hersenletsel (volwassenen)

Licht traumatisch hersenletsel (volwassenen) Licht traumatisch hersenletsel (vlwassenen) 2 Inleiding U heeft een licht traumatisch hfd-/hersenletsel pgelpen dr een ngeval f een klap tegen uw hfd. Deze flder beschrijft de infrmatie ver de mgelijke

Nadere informatie

Adviezen bij (licht) traumatisch hersenletsel Een hersenschudding

Adviezen bij (licht) traumatisch hersenletsel Een hersenschudding De arts heeft bij u of bij uw kind een hersenschudding vastgesteld. In deze brochure kunt u meer lezen hierover. is een vorm van licht traumatisch, waarbij de hersenen zelf niet zichtbaar beschadigd zijn.

Nadere informatie

Niet Aangeboren Hersenletsel

Niet Aangeboren Hersenletsel Niet Aangeboren Hersenletsel diagnostiek en behandeling door de revalidatiearts Wie ben ik? Opleiding (neuro)psychologie in Utrecht (afgerond 2001) Opleiding geneeskunde in Utrecht Opleiding tot revalidatiearts

Nadere informatie

Herstellen na een hersenschudding

Herstellen na een hersenschudding Herstellen na een hersenschudding Geef om je hersenen Herstellen na een hersenschudding Wanneer heeft u voor het laatst uw hoofd gestoten? Het overkomt iedereen wel eens. Meestal is de schade niet meer

Nadere informatie

Herstellen na een hersenschudding

Herstellen na een hersenschudding Herstellen na een hersenschudding Geef om je hersenen Herstellen na een hersenschudding Wanneer heeft u voor het laatst uw hoofd gestoten? Het overkomt iedereen wel eens. Meestal is de schade niet meer

Nadere informatie

Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog

Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met

Nadere informatie

Traumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn

Traumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn Traumatisch hersenletsel 17 mei 2016 Ella Fonteyn Inhoud Definities traumatisch hersenletsel Protocol SEH Gevolgen en behandeling Niet in deze presentatie: letsel wervelkolom, myelum of zenuwen Definities

Nadere informatie

HERSENSCHUDDING BIJ EEN KIND FRANCISCUS VLIETLAND

HERSENSCHUDDING BIJ EEN KIND FRANCISCUS VLIETLAND HERSENSCHUDDING BIJ EEN KIND FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw kind heeft een licht letsel aan de schedel of de hersenen opgelopen, bijvoorbeeld als gevolg van een ongeval. Deze folder geeft u meer informatie

Nadere informatie

patiënteninformatie Hersenschudding Spoedgevallendienst G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l

patiënteninformatie Hersenschudding Spoedgevallendienst G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l i patiënteninformatie Spoedgevallendienst Hersenschudding G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l Inhoud Voorwoord...5 1. Wat is een hersenschudding...6 2. Welke verschijnselen kunnen optreden?...6

Nadere informatie

Commotio of hersenschudding

Commotio of hersenschudding Commotio of hersenschudding Neurologie Patiënteninformatie Inhoudstafel 1. Inleiding: wekadvies bij een hersenschudding... 3 2. Waarom wekadvies?... 4 3. Wat moet je doen?... 4 3.1. Elk uur... 4 3.2. Bij

Nadere informatie

Klachten na een hersenschudding algemene informatie

Klachten na een hersenschudding algemene informatie Een hersenschudding ontstaat door een klap op het hoofd, bijvoorbeeld bij een ongeluk. Je wordt duizelig of raakt bewusteloos. Meestal duurt het enige tijd voor de hersenen hiervan herstellen. Zolang de

Nadere informatie

Hoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid

Hoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid Hersenschudding In deze folder vertellen we wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel. Ook geven we adviezen over wat u het beste wel en niet kunt

Nadere informatie

Inhoud. Trauma capitis. Trauma capitis. Trauma capitis. Casus. Casus De aanpak bij het gevallen kind

Inhoud. Trauma capitis. Trauma capitis. Trauma capitis. Casus. Casus De aanpak bij het gevallen kind De aanpak bij het gevallen kind G.J.A. Jacobs, SEH Arts KNMG, Westfriesgasthuis, Hoorn Inhoud Casuïstiek LPA 8 aan de hand van de casuïstiek NHG standaard aan de hand van casuïstiek Richtlijn NVN aan de

Nadere informatie

Adviezen voor kinderen met licht schedel/hersenletsel (en hun ouders)

Adviezen voor kinderen met licht schedel/hersenletsel (en hun ouders) Patiënteninformatie Adviezen voor kinderen met licht schedel/hersenletsel (en hun ouders) rkz.nl kinderwebsite.rkz.nl In deze folder lees je wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat je

Nadere informatie

Mild/ernstig traumatisch hersenletsel

Mild/ernstig traumatisch hersenletsel Neurologie Mild/ernstig traumatisch hersenletsel i Patiënteninformatie Adviezen voor thuis Slingeland Ziekenhuis 1. Algemeen U heeft hersenletsel opgelopen en bent daarom opgenomen in het ziekenhuis. Binnenkort

Nadere informatie

Wekadvies bij kinderen

Wekadvies bij kinderen Wekadvies bij kinderen Inleiding Uw kind heeft hoofdletsel opgelopen en is hiervoor behandeld op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) van het St. Anna Ziekenhuis. Na deze behandeling kan uw kind gewoon

Nadere informatie

Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase

Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase Opvang van het kind met traumatisch schedelhersenletsel in de acute fase J.M. Fock Kinderneuroloog UMCG Groningen Disclosures GEEN Traumatisch schedelhersenletsel Definitie: letsel door geweld van buiten

Nadere informatie

HersenletselCongres 2017

HersenletselCongres 2017 HersenletselCongres 2017 6-11-2017 A2a Kinderen met traumatisch hersenletsel; een stille epidemie? Maayke Hunfeld Neuroloog, kinderneuroloog Erasmus Medisch Centrum en Sophia kinderziekenhuis (potentiële)

Nadere informatie

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld Traumatisch hersenletsel bij kinderen Maayke Hunfeld 08-03-2017 Traumatisch (schedel)hersenletsel Definitie THL: Hersenletsel ontstaat door een oorzaak buiten het lichaam. Van buitenaf wordt een kracht

Nadere informatie

POST COMMOTIONEEL SYNDROOM

POST COMMOTIONEEL SYNDROOM POST COMMOTIONEEL SYNDROOM Post commotioneel syndroom Post commotioneel syndroom (PCS) is een diagnose die gesteld wordt bij langdurige klachten na een hersenschudding. De oorzaak van PCS is vaak een ongeval,

Nadere informatie

Diagnostiek en behandeling van patiënten met licht traumatisch schedel-hersenletsel

Diagnostiek en behandeling van patiënten met licht traumatisch schedel-hersenletsel N E U R O L O G I E Diagnostiek en behandeling van patiënten met licht traumatisch schedel-hersenletsel Van landelijke richtlijnen naar lokaal protocol T R E F W O O R D E N LICHT TRAUMATISCH SCHEDEL-HERSEN-

Nadere informatie

Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling

Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma

Nadere informatie

Onzichtbare gevolgen van hersenletsel Poliklinische cognitieve revalidatie na hersenletsel

Onzichtbare gevolgen van hersenletsel Poliklinische cognitieve revalidatie na hersenletsel UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Onzichtbare gevolgen van hersenletsel Poliklinische cognitieve revalidatie na hersenletsel U start binnenkort met het poliklinische revalidatieprogramma

Nadere informatie

Delirium of delier (acuut optredende verwardheid)

Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) In deze folder leest u wat een delirium is, wat de verschijnselen van een delirium zijn en leest u informatie over de behandeling en tips voor patiënten

Nadere informatie

Herziene richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd-hersenletsel

Herziene richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd-hersenletsel Richtlijnen Herziene richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd-hersenletsel Jelle R. de Kruijk, Paul J. Nederkoorn, Eef P.J. Reijners en Gerard Hageman* Gerelateerd artikel: Ned Tijdschr

Nadere informatie

Sportmedisch Protocol. Licht Traumatisch Hersenletsel (LTHL) Hersenschudding

Sportmedisch Protocol. Licht Traumatisch Hersenletsel (LTHL) Hersenschudding Sportmedisch Protocol Licht Traumatisch Hersenletsel (LTHL) Hersenschudding Sportmedisch protocol: Versie: Licht Traumatisch Hersenletsel (LTHL) 03-11- 2015 Licht Traumatisch Hersenletsel Een klap op het

Nadere informatie

BrainSTARS: een verbindende schakel voor kinderen en jongeren met NAH. Rianne Gijzen Suzanne Lambregts 16 april 2015

BrainSTARS: een verbindende schakel voor kinderen en jongeren met NAH. Rianne Gijzen Suzanne Lambregts 16 april 2015 BrainSTARS: een verbindende schakel voor kinderen en jongeren met NAH Rianne Gijzen Suzanne Lambregts 16 april 2015 Inhoud Incidentie & Oorzaken Gevolgen & Prognose Film: gevolgen van NAH Signaleren van

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. NAH

Kinderneurologie.eu.   NAH NAH Wat is NAH? NAH is de afkorting voor niet aangeboren hersenletsel. Hiermee worden alle vormen van hersenbeschadiging bedoeld die ontstaan na de leeftijd van een jaar. Hoe wordt NAH ook wel genoemd?

Nadere informatie

De (on)zichtbare gevolgen van hersenletsel. 13 november 2018

De (on)zichtbare gevolgen van hersenletsel. 13 november 2018 De (on)zichtbare gevolgen van hersenletsel Evelien Pirard Revalidatiearts Suzanne Lambregts Kinderrevalidatiearts 13 november 2018 NAH: Niet Aangeboren Hersenletsel Hersenletsel = NAH = verzameling van

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek

Neuropsychologisch onderzoek Neuropsychologisch onderzoek Inhoudsopgave Inleiding... 1 Wat is neuropsychologie?... 1 Mogelijke gevolgen van hersenproblematiek... 1 Wat is een neuropsychologisch onderzoek?... 2 Voorbeelden van neuropsychologisch

Nadere informatie

Het neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer

Het neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer Het neuropsychologisch onderzoek Informatie voor de patiënt en verwijzer Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog? De neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen het

Nadere informatie

Arbeidsrevalidatie bij NAH

Arbeidsrevalidatie bij NAH Arbeidsrevalidatie bij NAH Diagnostisch traject voor mensen met nietaangeboren hersenletsel gericht op arbeid Informatie voor patiënten Quickscan NAH Werknemers met niet-aangeboren hersenletsel, die (dreigen)

Nadere informatie

Arbeidsrevalidatie bij NAH

Arbeidsrevalidatie bij NAH Arbeidsrevalidatie bij NAH Diagnostisch traject voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel gericht op arbeid Informatie voor patiënten Quickscan NAH Werknemers met niet-aangeboren hersenletsel, die (dreigen)

Nadere informatie

Revalidatie. Revalidatie & Herstel

Revalidatie. Revalidatie & Herstel Revalidatie Revalidatie & Herstel De afdeling Revalidatie in het BovenIJ ziekenhuis is een onderdeel van de afdeling Revalidatie en Herstel. Met deze folder willen wij u graag vertellen wat wij voor u

Nadere informatie

Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos

Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Wat is de definitie van Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH)?

Nadere informatie

Hersenschudding. Neurologie

Hersenschudding. Neurologie 1/5 Neurologie Hersenschudding Inleiding In deze folder willen wij u in het kort duidelijk maken wat een hersenschudding is en welke mogelijke gevolgen het voor u kan hebben de komende tijd. Een hersenschudding

Nadere informatie

POST COMMOTIONEEL SYNDROOM

POST COMMOTIONEEL SYNDROOM POST COMMOTIONEEL SYNDROOM Post commotioneel syndroom Post commotioneel syndroom (PCS) is een diagnose die gesteld wordt bij langdurige klachten na een hersenschudding. De oorzaak van PCS is vaak een ongeval,

Nadere informatie

Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek

Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek Inleiding Neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen gedrag en de werking van de hersenen. De neuropsycholoog stelt met een psychologisch

Nadere informatie

Arbeidsrevalidatie bij NAH

Arbeidsrevalidatie bij NAH Arbeidsrevalidatie bij NAH Traject voor diagnostiek en advies voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel en arbeidsproblemen Informatie voor verwijzers Werknemers met niet-aangeboren hersenletsel, die

Nadere informatie

Delier. Informatie voor familie en betrokkenen

Delier. Informatie voor familie en betrokkenen Delier Informatie voor familie en betrokkenen Inleiding Op onze verpleegafdeling is een familielid, vriend(in) of kennis van u opgenomen. Tijdens uw bezoek aan de patiënt heeft u waarschijnlijk gemerkt

Nadere informatie

VELE HANDEN. In kader van CVA. Chinette Verhagen, Physician Assistant neurologie

VELE HANDEN. In kader van CVA. Chinette Verhagen, Physician Assistant neurologie VELE HANDEN In kader van CVA Chinette Verhagen, Physician Assistant neurologie Informatiebijeenkomst 14-12-2010 aan wijkverpleegkundige betrokken bij CVA patiënten. Inhoud presentatie Wat is CVA Verschillende

Nadere informatie

DELIER. Informatie voor partner, familie en vrienden

DELIER. Informatie voor partner, familie en vrienden DELIER Informatie voor partner, familie en vrienden Bij uw partner of familielid is er sprake van een delier of acute verwardheid. In deze folder kunt u lezen wat een delier is en waar de behandeling uit

Nadere informatie

Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie

Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 00 Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 1 Inleiding U heeft MS. Deze woorden veranderen in één keer je leven. Gevoelens van ongeloof, verdriet en angst. Maar misschien ook opluchting, omdat de vage klachten

Nadere informatie

Wat is een sinustrombose? Een sinustrombose is een verstopping van een grote ader in de hersenen.

Wat is een sinustrombose? Een sinustrombose is een verstopping van een grote ader in de hersenen. Sinustrombose Wat is een sinustrombose? Een sinustrombose is een verstopping van een grote ader in de hersenen. Hoe vaak komt een sinustrombose voor bij kinderen? Een sinustrombose komt bij een op 200.000-300.000

Nadere informatie

Kinderen kunnen wel tegen een stootje...??

Kinderen kunnen wel tegen een stootje...?? Kinderen kunnen wel tegen een stootje...?? Hersenletsel bij kinderen Marieke van der Ent orthopedagoog Kennismaken en programma Feiten en cijfers Korte uitleg Nah Oorzaken bij kinderen Gevolgen bij kinderen

Nadere informatie

Libra R&A locatie Blixembosch. Specialistische Cognitieve Revalidatie. Informatie voor verwijzers

Libra R&A locatie Blixembosch. Specialistische Cognitieve Revalidatie. Informatie voor verwijzers Libra R&A locatie Blixembosch Specialistische Cognitieve Revalidatie Informatie voor verwijzers Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch heeft voor mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)

Nadere informatie

Subduraal hematoom. Bloeduitstorting tussen de hersenvliezen.

Subduraal hematoom. Bloeduitstorting tussen de hersenvliezen. Subduraal hematoom Bloeduitstorting tussen de hersenvliezen www.nwz.nl Inhoud Wat is een subduraal hematoom? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 6 Behandeling 7 Mogelijke complicaties na een operatie 9 Naar

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen

Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen Inhoudsopgave Inleiding... 1 Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog... 1 Mogelijke gevolgen van een hersenbeschadiging... 1 Wat is een neuropsychologisch

Nadere informatie

Centrum Hersenletsel Limburg: een nieuw initiatief. Caroline van Heugten en Rudolf Ponds

Centrum Hersenletsel Limburg: een nieuw initiatief. Caroline van Heugten en Rudolf Ponds Centrum Hersenletsel Limburg: een nieuw initiatief Caroline van Heugten en Rudolf Ponds 11 juni 2014, Maastricht Dept NP&PP, FPN Dept P&N, FHML azm Psychologie Adelante hersenletsel Niet aaangeboren hersenletsel

Nadere informatie

Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel. Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo

Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel. Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo Opdracht aan uw presentator Vertel iets over de acute opvang

Nadere informatie

Behandeling en Zorg na een beroerte

Behandeling en Zorg na een beroerte Behandeling en Zorg na een beroerte Belangrijke telefoonnummers Afdeling Stroke-Unit: 0513 685 625 CVA Verpleegkundige Tjongerschans 06 20 01 87 18 SSHV : Stichting samenwerkende Hersenletsel verenigingen

Nadere informatie

Delier Acute verwardheid.

Delier Acute verwardheid. Delier Acute verwardheid www.nwz.nl Inhoud Wat is een delier? 3 Wat zijn de verschijnselen? 3 De behandeling 4 Wat kunt u als naaste doen? 5 Nazorg 5 Uw vragen 6 Notities 6 * waar hij staat, kunt u ook

Nadere informatie

Poliklinische Revalidatie voor kinderen en jongeren met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Revalidatiecentrum Breda

Poliklinische Revalidatie voor kinderen en jongeren met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Revalidatiecentrum Breda Poliklinische Revalidatie voor kinderen en jongeren met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Revalidatiecentrum Breda Informatie voor ouders/verzorgers Uw kind wordt aangereden door een auto, valt hard van

Nadere informatie

Rode Vlaggen. Cursus. Directe Toegankelijkheid Oefentherapie

Rode Vlaggen. Cursus. Directe Toegankelijkheid Oefentherapie Rode Vlaggen Cursus Directe Toegankelijkheid Oefentherapie Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto-kopie, microfilm

Nadere informatie

Traumatisch Hersenletsel Inleiding (1)

Traumatisch Hersenletsel Inleiding (1) B1 Lange termijn effecten van traumatisch hersenletsel (potentiële) belangenverstrengeling De betrokken relaties bij dit project zijn: Erik Grauwmeijer Revalidatiearts, Rijndam Revalidatie Sponsoring of

Nadere informatie

THUIS AAN DE SLAG DAISY TEEUWEN EN JOS BERENDS

THUIS AAN DE SLAG DAISY TEEUWEN EN JOS BERENDS THUIS AAN DE SLAG DAISY TEEUWEN EN JOS BERENDS NAH: IMPACT OP DE ONTWIKKELING BESCHADIGING HERSENEN EN INVLOED ONTWIKKELINGSPROCES GEVOLGEN HERSENLETSEL BIJ KINDEREN LICHAMELIJKE GEVOLGEN SPRAAKPROBLEMEN

Nadere informatie

KINDEREN EN JONGEREN MET NAH EN ONDERWIJS. Nathalie Ansoms Gery Smans Revalidatiecentrum Pulderbos 25-03-2011

KINDEREN EN JONGEREN MET NAH EN ONDERWIJS. Nathalie Ansoms Gery Smans Revalidatiecentrum Pulderbos 25-03-2011 KINDEREN EN JONGEREN MET NAH EN ONDERWIJS Nathalie Ansoms Gery Smans Revalidatiecentrum Pulderbos 25-03-2011 INHOUD Definitie NAH Gevolgen Lichamelijke gevolgen Cognitieve gevolgen Gedrag en beleving Sociale

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie over neuropsychologisch onderzoek

Patiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie over neuropsychologisch onderzoek Patiënteninformatie Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek U bent door een specialist van het ziekenhuis verwezen

Nadere informatie

Inleiding. Wat is afasie?

Inleiding. Wat is afasie? Afasie Inleiding De logopedist heeft bij u afasie geconstateerd. Afasie is een taalstoornis. In deze folder wordt u uitgelegd wat afasie is en hoe het ontstaat. Daarnaast kunt u lezen wat u, maar ook uw

Nadere informatie

Revalideren na niet-aangeboren hersenletsel. kinderen en jongeren

Revalideren na niet-aangeboren hersenletsel. kinderen en jongeren Revalideren na niet-aangeboren hersenletsel kinderen en jongeren Inhoud Wat is niet-aangeboren hersenletsel? 3 Welke problemen kan uw kind ervaren? 3 Wat kunt u verwachten in het revalidatiecentrum 4 Revalidatieplan

Nadere informatie

KALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW

KALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW KALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW Ik wil stoppen met slaapmiddelen In het kort Een goede voorbereiding maakt stoppen met slaapmiddelen makkelijker. Uw huisarts helpt u graag bij het stoppen. Als u stopt,

Nadere informatie

Acute (Fase na) Niet- Aangeboren Hersenletsel. Dr. S. Rasquin 14 januari 2015

Acute (Fase na) Niet- Aangeboren Hersenletsel. Dr. S. Rasquin 14 januari 2015 Acute (Fase na) Niet- Aangeboren Hersenletsel Dr. S. Rasquin 14 januari 2015 s.rasquin@adelante-zorggroep.nl Doel en opbouw presentatie Doel: Herkennen van symptomen in de acute fase na NAH Opbouw: Cognitie

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Onzichtbare gevolgen van hersenletsel

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Onzichtbare gevolgen van hersenletsel UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Onzichtbare gevolgen van hersenletsel Poliklinische cognitieve revalidatie na hersenletsel UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord U start binnenkort

Nadere informatie

Minor head injury, a minor problem? Crispijn van den Brand SEH-arts MCH-Bronovo. Crispijn van den Brand Emergency Physician

Minor head injury, a minor problem? Crispijn van den Brand SEH-arts MCH-Bronovo. Crispijn van den Brand Emergency Physician Minor head injury, a minor problem? Crispijn van den Brand SEH-arts MCH-Bronovo Crispijn van den Brand Emergency Physician 1 Inhoud Definitie en epidemiologie LTH/TBI Risicostratificatie licht traumatisch

Nadere informatie