presentatie Algemene Onderwijs Bond

Transcriptie

1 presentatie Algemene Onderwijs Bond Identiteit, Zelfwaardering en Discriminatie Arjan de Wolf

2 1. Introductie Overzicht 2. Persoonlijke en sociale identiteit? 3. Wat is categorisatie? Stereotypering? Vooroordelen? Discriminatie? 4. De rol van zelfwaardering 5. Oorzaken en consequenties van verlaagde zelfwaardering 6. Mogelijke manieren om zelfwaardering te verhogen 7. Conclusies

3 Identiteit

4 Introductie: Wie bent u? Maak de volgende zin minimaal 5 keer af. Ik ben

5 Introductie: Wie bent u? Wat heeft u opgeschreven? Tussen welke 2 type antwoorden maak ik een onderscheid? Hoe vaak type 1 en hoe vaak type 2?

6 Identiteit Bestaat uit 2 delen: 1. De Persoonlijke Identiteit Persoonlijk deel obv eigen kenmerken 2. De Sociale identiteit Groepsgebaseerd deel obv kenmerken van groepen waartoe men behoort

7 Centrale assumptie Mensen streven naar een positieve identiteit! Best goed idee, want

8 Mensen met een positieve identiteit 1. zijn psychisch gezonder 2. kunnen tegen een stootje (social support) 3. lichamelijk gezonder 4. leven langer

9 Maar hoe dan? Logisch dat mensen naar een positieve identiteit streven! Hoe doen ze dat eigenlijk?

10 Positieve identiteit verkrijgen Persoonlijke Identiteit Identiteit: Wie ben ik Sociale Identiteit

11 Positieve Persoonlijke Identiteit Als individu positief onderscheiden van anderen (in Westerse samenlevingen) Als individu een goed groepslid zijn (in veel niet-westerse samenlevingen) Positieve persoonlijke identiteit

12 Positieve Sociale Identiteit Als groep positief onderscheiden van andere groepen positieve sociale identiteit

13 Hoe werkt dat dan? Als groep positief onderscheiden van andere groepen Hoe werkt dat dan?

14 Wat is categorisatie? Stereotypering? Vooroordelen? Discriminatie?

15 Ingroup vs. outgroup Differentiële behandeling in/ outgroup (gedrag) Sociale categorisatie Discriminatie Stereotypering Vooroordelen Kenmerken van groep geprojecteerd op individuele leden (gedachten) Pos. of neg. evaluatie van groep en/of groepsleden (gevoelens)

16 Samenvatting: Onderscheid tussen persoonlijke en sociale identiteit Mensen streven naar een positieve identiteit Categorisatie, stereotypering, vooroordeel en discriminatie Wat is de rol van zelfwaardering?

17 De rol van zelfwaardering

18 Kenmerken van Zelfwaardering Afhankelijk van: 1. Bekwaamheid: competenties 2. Sociaal: aardig, vriendelijk 3. Moraliteit: eerlijk, betrouwbaar

19 Bronnen van Zelfwaardering 1. Zelf 2. Significant ander 3. Familie 4. Vrienden 5. Kennissen Cultureel afhankelijk welke bronnen van belang zijn

20 Oorzaken en consequenties van verlaagde zelfwaardering

21 Oorzaken verlaagde persoonlijke zelfwaardering Lage status binnen de groep Marginaliteit van het groepslidmaatschap/dreigende uitsluiting Onzekerheid Puberteit Multi-culturele achtergrond: wie ben ik?

22 Consequenties lage persoonlijke zelfwaardering Lage status beter je best doen in de groep Marginaliteit beter je best doen om een goed groepslid te zijn Onzekerheid op zoek naar groep, liefst met een duidelijke signatuur Onzekerheid hogere identificatie met een groep

23 Oorzaken verlaagde sociale zelfwaardering Lage status van de eigen groep Discriminatie

24 Consequenties lage sociale zelfwaardering Lage status van de eigen groep individuele mobiliteit (permeabiliteit) Lage status van de eigen groep groepsstrategie (zie later) Discriminatie hogere identificatie eigen groep + neg attitude tov andere groep

25 Discriminatie in de praktijk getest Onderzoek van Dolfing en van Tubergen (2005)

26 Hoe om te gaan met de negatieve gevolgen van categorisatie? Algemene oplossingen Oplossingen bij lage statusgroepen

27 Negatieve gevolgen categorisatie oplossen Oplossingen bij leden van lage statusgroepen

28 Sociale creativiteit Herdefiniëren bestaande vergelijkingsdimensie Zoektocht naar Alternatieve vergelijkingsdimensies Her-categorisatie

29 Herdefiniëren van bestaande vergelijkingsdimensies Vergelijkingsdimensie niet als negatief maar als positief zien Steve Biko: Don t straighten your hair, don t bleach your skin Be proud to be black, because black is beautiful De Graafschap: superboeren Super Moslim

30 Zoektocht naar alternatieve vergelijkingsdimensies Bij langdurige negatieve vergelijking kunnen mensen op zoek gaan naar nieuwe vergelijkingsdimensies: Ik mag dan wel dik zijn, maar heb tenminste geen anorexia Dikke mensen zijn gezellig Marokkanen zijn gastvrij Wij zorgen goed voor onze familie en hechten waarde aan familiebanden

31 Hercategorisatie Jezelf beschouwen als lid van een andere, positieve categorie Dus geen marokkaan maar moslim lid van de wereldwijde sterke moslimgemeenschap de Ummah Nederlander Amsterdammer

32 Algemene Oplossingen Voor de negatieve gevolgen van categorisatie

33 Algemene oplossingen voor negatieve gevolgen categorisatie Contacthypothese Sociale categorisatiebenaderingen De-categorisatie Hercategorisatie

34 Contacthypothese (Allport, 1954) Vijandigheid komt voort uit onwetendheid en onbekendheid met de andere groep. Contact met leden van ander groepen vergroot de bekendheid Hierdoor neemt de vijandigheid af.

35 Onderzoek naar Contacthypothese in zomerkampen (Sherif et al., 1961) Fase 1: 2 groepen leefden apart van elkaar, onwetend van elkaars bestaan. Fase 2: competitief contact (sportwedstrijdjes). Nb. de jongens wilden zelf de competitie aangaan met de andere groep negatief beeld van de andere groep! Fase 3: gezamenlijke coöperatieve activiteiten (samen film kijken, eten, kampvuur) geen afname conflict maar intensivering conflict. Fase 4: gemeenschappelijke doelen die alleen kunnen worden bereikt door samenwerking (gebrek aan water, auto duwen voor voedsel) conflictreductie, vriendschappen. Alleen contact werkte dus niet.

36 Wanneer werkt contact het best? Meerdere interacties met meerdere leden van de outgroup anders outgrouplid uitzondering op de regel en blijft stereotype gehandhaafd. Coöperatieve, plezierige setting positieve evaluatie outgroup. Gezamenlijke doelen waarbij gezamenlijke inzet nodig is samenwerking noodzakelijk voor bereiken doel. Gelijke status van de groepsleden tijdens de interactie hoge statusgroepsleden laten zich niet beïnvloeden door lage statusgroepsleden

37 Jigsaw methode Toepassing contacthypothese: JIGSAW Leerlingen opdelen in gemêleerde groepen (jigsawgroep) Onderwerp opdelen in segmenten Segment eigen maken in Expertgroep Terug naar jigsawgroep Groepsleden presenteren hun eigen segment aan de groep, zodat iedereen in de groep het gehele onderwerp kent Test over het onderwerp. onderlinge afhankelijkheid vergroten

38 X X X X X versus Y Y Y Y Y Intergroepssituatie intergroup bias

39 Cognitieve mogelijkheden om discriminatie te verminderen Benadrukt de rol van de manier waarop mensen tegen de contactsituatie aankijken

40 X X X X X vs. Y Y Y Y Y X Y Y X X X Y Y XY idee: niet meer categoriseren praten in termen van persoon ipv in groepen vermindert saillantie van groepslidmaatschap promoot mogelijkheid de ander als individu te leren kennen.

41 vs.

42 + Stereotypen ontkracht, perceptie van outgroup homogeniteit doorbroken, bias soms verminderd - Positieve ervaring met een enkeling generaliseert vaak niet naar groep als geheel - Bedreigd gevoel omdat je een individu bent en nergens meer bijhoort

43

44 X X X X X vs. Y Y Y Y Y X Y X Y X Y Y X X Y Idee: niet de afzonderlijke groepsidentiteit maar de overkoepelende identiteit benadrukken

45 Beverwijk, 23 maart 1997 Carlo Picornie overlijdt na een veldslag tussen Ajax- en Feyenoord-hooligans.

46 Supporter Nederlands elftal Ajax- en Feyenoord-fans moedigen samen het Nederlands elftal aan.

47

48 X X X X X vs. Y Y Y Y Y X Y X Y X Y Y X X Y + Effectief in het reduceren van intergroup bias - onrealistisch in geval van sterke etnische categorisaties - Door verlies oude groepslidmaatschap soms bedreigend meer bias - Geen optimale distinctiviteit

49 Zelfwaardering versterken Hoe doe je dat?

50 Zelfwaardering versterken Versterken persoonlijke identiteit Versterken groepswaardering

51 Versterking persoonlijke Identiteit

52 1. Versterken competenties Verhogen van kennis en vaardigheden. Zorgt voor positieve feedback op functioneren Deze positieve evaluatie versterkt de zelfwaardering.

53 2. Belongingness Het gevoel ergens bij te horen en gewaardeerd te worden Gevoel van verbondenheid geeft gevoel van veiligheid Reduceert onzekerheid Geeft mogelijkheden tot groei in een veilige omgeving

54 3. Neerwaartse vergelijking Vergelijk je prestaties niet met anderen die beter presteren. Vergelijk je prestaties met anderen die slechter presteren

55 4. Succes/falen attributies Succes toeschrijven aan jezelf. Falen toeschrijven aan anderen of de situatie.

56 Versterken groepswaardering

57 1. Basking In Reflected Glory Prestatie van groep waar wij toe behoren straalt af op onszelf Dus WIJ hebben gewonnen Na winst eigen groep worden meer groepssymbolen gedragen Guus Hiddink wordt met Zuid Korea vierde op WK Ik ben in hetzelfde dorp geboren als Sven Kramer.

58 2. Cutting Off Reflected Failure Afstand nemen van een groep die slecht presteert Dus ZIJ hebben verloren Bij uitschakeling EK/WK snel al het oranje uit de straat verwijderen.

59 3. Actief op zoek naar neerwaartse vergelijking andere groepen Niet kijken naar groepen die het beter doen, maar naar groepen die het slechter doen Door je te vergelijken met groepen die slechter presteren voel je je beter over jezelf. Dus hoewel wij slechter zijn dan de Spanjaarden voetballen wij beter dan de Belgen

60 4. Positief onderscheiden van andere groepen Vertonen van bias Je eigen groep verheffen boven andere groepen

61 Conclusies Relatie tussen identiteit, zelfwaardering en discriminatie

62 Relatie identiteit, zelfwaardering en discriminatie Identiteit bestaat uit een persoonlijk deel en een groepsdeel Mensen streven naar positief zelfbeeld Soms lukt dat niet door de evaluatie die je als persoon krijgt of de groep waartoe je behoort lage zelfwaardering Dit heeft consequenties voor het persoonlijk deel en het groepsdeel

63 Relatie identiteit, zelfwaardering en discriminatie Sociale categorisatie kan dus helpen (versterken zelfbeeld), maar ook hinderen (discriminatie) Oplossingen voor deze negatieve effecten kunnen algemeen of meer specifiek van aard zijn Voor het verhogen van zelfwaardering kun je persoonlijke strategieën en groepsstrategieën onderscheiden

64 Bedankt voor uw aandacht!