Aantrekkelijkheid van het leraarschap Rapportage

Transcriptie

1 Aantrekkelijkheid van het leraarschap Rapportage ResearchNed Nijmegen Sil Vrielink 26 september 2007

2 2007 ResearchNed Nijmegen. Alle rechten voorbehouden. Het is geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in publicaties zonder toestemming van de opdrachtgever en zonder nauwkeurige bronvermelding. Aantrekkelijkheid van het leraarschap 2

3 Inleiding De komende jaren dreigt opnieuw een tekort aan leraren te ontstaan, vooral in het voortgezet onderwijs. Het is daarom van groot belang dat het beroep van leraren aantrekkelijker wordt gemaakt en meer pas-afgestudeerden in het onderwijs gaan werken. Om na te gaan hoe studenten tegen het leraarschap aankijken, is een aantal vragen voorgelegd aan het Studentenpanel. In totaal hebben studenten aan het onderzoek meegedaan (hbo/wo). Om te corrigeren voor panelselectiviteit is een weging toegepast. Er is gewogen naar onderwijssoort (hbo/wo), sector en geslacht. Resultaten De meeste pabo-studenten willen na afronding van hun studie in het basisonderwijs gaan werken (zie tabel 1). Een kleine groep (2,6%) wil wat anders te gaan doen en wil (direct) als leraar aan de slag. Van de studenten aan de leraren vo is bijna driekwart (73%) van plan om in het onderwijs te gaan werken (zie tabel 2). Circa eenvijfde overweegt dit en circa zes procent wil wat anders gaan doen. Bijna de helft (46%) van de pabo-studenten wil na zijn of haar studie als leraar in het voortgezet onderwijs gaan werken (zie tabel 2). Van de studenten aan de leraren wil eenvijfde eventueel als leraar in het basisonderwijs aan de slag (zie tabel 1). Van de studenten die géén pedagogische volgen, overweegt 19% om leraar in het voortgezet onderwijs te worden (zie tabel 4 en 6). Circa 9% overweegt een baan als leraar in het basisonderwijs (zie tabel 3 en 5). Onder bèta-studenten en studenten in de sectoren gedrag & maatschappij en taal & cultuur is de animo voor het leraarschap in het voortgezet onderwijs relatief het grootst. Onder studenten in de sectoren economie, recht en gezondheid is de animo het kleinst. Werken met kinderen en kinderen iets leren, zijn de belangrijkste redenen om leraar in het basisonderwijs te willen worden (zie tabel 7). Daarnaast noemen studenten die leraar willen worden: de afwisseling in het werk, de inhoudelijke uitdaging en het hebben van een eigen klas. Voor studenten die leraar in het voortgezet onderwijs willen worden, speelt ook de vakinhoud een belangrijke rol (zie tabel 8). Studenten die leraar willen worden, zijn dus vooral intrinsiek gemotiveerd. Van de pabo-studenten die nog twijfelen of ze leraar in het basisonderwijs willen worden, noemt 45% het geringe salaris als reden van twijfel (zie tabel 9). Daarnaast noemt bijna eenderde de hoge werkdruk en het geringe carrièreperspectief. Van de studenten aan de leraren die nog twijfelen, noemt 44% het geringe salaris als reden daarvoor (zie tabel 9). Andere veel genoemde redenen zijn: de hoge werkdruk (38%), de toenemende agressie (36%), het geringe carrièreperspectief (33%) en het geringe respect van leerlingen voor leraren (37%). Aantrekkelijkheid van het leraarschap 3

4 Het feit dat de studie (vak) zich leent voor het leraarschap is voor studenten die géén pedagogisch volgen en belangrijke belemmering om leraar in het basisonderwijs te worden (zie tabel 10). Daarnaast noemt ongeveer eenderde van de studenten het geringe carrièreperspectief en het (lage) salaris als belemmering. De belemmeringen om leraar in het voortgezet onderwijs te worden, overlappen gedeeltelijk met die voor het basisonderwijs (zie tabel 11). Het meest genoemd werden: het geringe carrièreperspectief (38%), het lage salaris (36%) en het punt dat leerlingen weinig respect voor leraren hebben (37%). Verder noemt ruim een kwart van de studenten de toenemende agressie als belemmering om leraar in het voortgezet onderwijs te worden. WO-studenten noemen het geringe carrièreperspectief en de beperkte beloning relatief vaker als belemmering om leraar vo te worden dan HBO-studenten (zie tabel 11). Ook geven zij bijna twee keer zo vaak aan dat een baan als leraar te weinig inhoudelijke uitdaging biedt. Van de studenten die geen leraar willen worden, acht ruim tweevijfde (43%) zich geschikt om leraar te worden (zie tabel 12). Daarnaast noemt bijna tweevijfde het geringe carrièreperspectief en het geringe respect van leerlingen als reden om géén leraar te willen worden. Aantrekkelijkheid van het leraarschap 4

5 Tabellen Tabel 1: Zou je na je studie als leraar willen gaan werken in het basisonderwijs? pabo,6% 2,0% 14,3% 83,0% 782 leraren vo 44,7% 30,1% 20,6% 4,5% 418 leraren kunst 15,9% 36,2% 27,5% 20,3% 69 anders 62,1% 28,3% 8,9%,8% totaal 56,7% 26,5% 9,8% 7,0% Tabel 2: Zou je na je studie als leraar willen gaan werken in het voortgezet onderwijs? pabo 16,6% 33,4% 45,9% 4,1% 782 leraren vo 1,0% 5,5% 20,3% 73,3% 418 leraren kunst 7,4% 2,9% 23,5% 66,2% 69 anders 46,3% 33,4% 18,8% 1,5% totaal 42,1% 32,2% 20,8% 4,9% Tabel 3: Zou je na je studie als leraar willen gaan werken in het basisonderwijs?* hbo 58,4% 30,1% 10,7%,8% wo 67,0% 25,8% 6,4%,7% totaal 62,1% 28,3% 8,9%,8% * Exclusief studenten die de pabo of de leraren volgen. Tabel 4: Zou je na je studie als leraar willen gaan werken in het voortgezet onderwijs?* hbo 49,7% 31,7% 17,6% 1,0% wo 41,6% 35,7% 20,4% 2,3% totaal* 46,3% 33,4% 18,8% 1,5% * Exclusief studenten die de pabo of de leraren volgen. Aantrekkelijkheid van het leraarschap 5

6 Tabel 5: Zou je na je studie als leraar willen gaan werken in het basisonderwijs?* Landbouw 64,2% 27,9% 7,5% 0,4% 240 Natuur 73,1% 23,9% 2,7% 0,3% 301 Techniek 70,5% 24,1% 5,3% 0,1% Gezondheid 63,2% 29,8% 6,1% 0,8% Economie 66,3% 26,3% 7,0% 0,4% Recht 71,4% 22,1% 6,4% 0,2% 535 Gedrag & maatschappij 43,8% 35,8% 18,4% 2,0% Taal & cultuur 59,0% 30,2% 9,5% 1,3% 924 Totaal* 62,1% 28,3% 8,9% 0,8% * Exclusief studenten aan de pabo en de leraren. Tabel 6: Zou je na je studie als leraar willen gaan werken in het voortgezet onderwijs?* Landbouw 43,3% 38,7% 15,5% 2,5% 238 Natuur 30,2% 37,9% 28,9% 3,0% 301 Techniek 44,4% 35,6% 19,2% 0,7% Gezondheid 55,1% 32,2% 11,8% 0,8% Economie 53,4% 30,5% 15,3% 0,8% Recht 53,9% 31,8% 13,7% 0,6% 534 Gedrag & maatschappij 38,7% 36,1% 23,6% 1,6% Taal & cultuur 31,9% 33,4% 28,5% 6,2% 925 Totaal* 46,3% 33,4% 18,8% 1,5% * Exclusief studenten die de pabo of de leraren volgen. Tabel 7: Wat trekt je aan in het basisonderwijs* ander pabo/ leraren totaal** Het werken met kinderen 83% 95% 94% Het is leuk om kinderen iets te leren 82% 90% 90% De afwisseling in het werk 43% 76% 72% Een eigen klas hebben 44% 75% 72% De inhoudelijke uitdaging 49% 70% 68% Iets zinvols betekenen voor maatschappij 70% 66% 66% De mogelijkheid om in deeltijd te werken 41% 39% 39% Goed te combineren met zorgtaken 36% 28% 29% Het aantal vakantiedagen 39% 26% 28% De baanzekerheid 15% 12% 13% De status van het beroep 5% 9% 8% Het salaris 3% 5% 5% Andere redenen 6% 3% 3% * Meer antwoorden mogelijk (de percentages tellen op tot 100%). ** Selectie van studenten die na hun studie leraar basisonderwijs willen worden. Aantrekkelijkheid van het leraarschap 6

7 Tabel 8: Wat trekt je aan in het voortgezet onderwijs* ander pabo/ leraren totaal** Het werken met jongeren 75% 87% 84% Het is leuk om jongeren iets te leren 72% 83% 80% Het overbrengen van mijn vak 77% 80% 79% Iets zinvols betekenen voor de maatschappij 63% 54% 57% De afwisseling in het werk 43% 55% 52% De inhoudelijke uitdaging 48% 52% 51% Het aantal vakantiedagen 38% 42% 41% De mogelijkheid om in deeltijd te werken 40% 41% 40% De baanzekerheid 30% 34% 33% Goed te combineren met zorgtaken 18% 21% 20% Het salaris 8% 13% 12% De status van het beroep 6% 9% 8% Andere redenen 2% 5% 4% * Meer antwoorden mogelijk (de percentages tellen op tot 100%). ** Selectie van studenten die na hun studie leraar in het voortgezet onderwijs willen worden. Tabel 9: Belemmeringen om leraar bo/vo te worden* pabo* leraren** Het salaris is te laag 45% 44% Leerlingen hebben te weinig respect en waardering 9% 38% Hoge werkdruk in onderwijs 31% 36% Toenemende agressie in onderwijs 11% 36% Te weinig carrièreperspectief 29% 33% Geen prestatiebeloning 9% 15% Een baan in het onderwijs heeft te weinig status 5% 15% Starters in het VO kunnen direct fulltime werken - 10% Te weinig inhoudelijke uitdaging 18% 9% Gebondenheid aan schoolvakanties 3% 9% Ik ben ongeschikt voor het leraarschap 3% 6% Ik vind het leuk om met kinderen/jongeren te werken 1% 4% Mijn studie (vak) leent zich voor het leraarschap 0% 2% Andere belemmeringen 19% 13% Geen belemmeringen 12% 16% * Voor pabo-studenten gaat het om de belemmeringen om leraar bo te worden en voor studenten aan de leraren om de belemmeringen om leraar vo te worden ** De cijfers hebben betrekking op studenten die of leraar willen worden. Aantrekkelijkheid van het leraarschap 7

8 Tabel 10: Belemmeringen om leraar basisonderwijs te worden (%)* Mijn studie (vak) leent zich voor het leraarschap Te weinig carrièreperspectief Het salaris is te laag Leerlingen hebben te weinig respect en waardering Te weinig inhoudelijke uitdaging Toenemende agressie in onderwijs Ik ben ongeschikt voor het leraarschap Hoge werkdruk in onderwijs Een baan in het onderwijs heeft te weinig status Ik vind het leuk om met kinderen te werken Geen prestatiebeloning Gebondenheid aan schoolvakanties hbo wo totaal** 43% 39% 42% 34% 32% 34% 31% 38% 33% 22% 21% 22% 23% 15% 21% 18% 20% 18% 18% 5% 15% 11% 14% 12% 9% 8% 9% 9% 3% 8% 6% 7% 6% 3% 4% 3% Andere belemmeringen 11% 10% 11% Geen belemmeringen 5% 12% 7% * Meer antwoorden mogelijk (de percentages tellen op tot 100%). ** Exclusief studenten aan de pabo en de leraren. De cijfers hebben betrekking op studenten die of leraar willen worden. Tabel 11: Belemmeringen om leraar voortgezet onderwijs te worden* hbo wo totaal** Te weinig carrièreperspectief 30% 47% 38% Leerlingen hebben te weinig respect en waardering 36% 37% 37% Het salaris is te laag 32% 41% 36% Mijn studie (vak) leent zich voor het leraarschap 29% 27% 28% Toenemende agressie in onderwijs 29% 25% 27% Te weinig inhoudelijke uitdaging 18% 34% 25% Ik ben ongeschikt voor het leraarschap 15% 16% 15% Hoge werkdruk in onderwijs 13% 14% 14% Een baan in het onderwijs heeft te weinig status 10% 14% 12% Starters in het VO kunnen direct fulltime werken 9% 8% 9% Geen prestatiebeloning 8% 8% 8% Ik vind het leuk om met jongeren te werken 6% 8% 7% Gebondenheid aan schoolvakanties 4% 4% 4% Andere belemmeringen 9% 7% 8% Geen belemmeringen 9% 5% 7% * Meer antwoorden mogelijk (de percentages tellen op tot 100%). ** Exclusief studenten aan de pabo en de leraren. De cijfers hebben betrekking op studenten die of leraar willen worden. Aantrekkelijkheid van het leraarschap 8

9 Tabel 12: Waarom spreekt het leraarschap je aan* hbo wo totaal** Ik ben ongeschikt voor het leraarschap 46% 38% 43% Te weinig carrièreperspectief 33% 48% 39% Leerlingen hebben te weinig respect en waardering 38% 38% 38% Mijn studie (vak) leent zich voor het leraarschap 35% 38% 36% Het salaris is te laag 27% 38% 32% Te weinig inhoudelijke uitdaging 25% 38% 31% Toenemende agressie in het onderwijs 25% 23% 24% Ik vind het leuk om met kinderen/jongeren te werken 22% 25% 23% Een baan in het onderwijs heeft te weinig status 13% 19% 15% Geen prestatiebeloning 7% 10% 8% Hoge werkdruk in onderwijs 8% 9% 8% Gebondenheid aan schoolvakanties 5% 6% 5% Starters in het VO kunnen direct fulltime werken 5% 3% 4% Andere belemmeringen 16% 11% 14% * Meer antwoorden mogelijk (de percentages tellen op tot 100%). ** Exclusief studenten aan de pabo en de leraren. Selectie van studenten die géén leraar willen worden. Aantrekkelijkheid van het leraarschap 9

10 ResearchNed bv Toernooiveld EC Nijmegen Postbus CD Nijmegen t: f: e: w: Aantrekkelijkheid van het leraarschap 10