Peroperatief vochtbeleid bij niertransplantatie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Peroperatief vochtbeleid bij niertransplantatie"

Transcriptie

1 Peroperatief vochtbeleid bij niertransplantatie - Literatuurstudie - Renata Haghedooren Co assistent Promotor: Dr. M Verhaegen

2 Delayed graft function Huidig vochtbeleid Doel van de literatuurstudie Verschillende vragen Besluit

3 Definitie Enkele definities Delayed graft function (DGF): het vertraagd hernemen van de functie van een donornier onmiddellijk na transplantatie (nood aan dialyse in de eerste week na niertransplantatie)

4 Huidig vochtbeleid CVD 10-15mmHg - Liberaal vochtbeleid Kristalloïden - vooral NaCl 0,9% NaHCO 3 1,4% Mannitol 20%

5 Doel van de literatuurstudie Is hyperhydratatie nodig bij elke patiënt? Wanneer hyperhydratatie? Welke parameter om de vullingstoestand correct te beoordelen? Welk kristalloid? Is er plaats voor synthetische colloïden? Plaats van Mannitol?

6 Is hyperhydratatie nodig bij elke patiënt? Carlier et al. (1982) N 120 Groep 1: PAPm 20 en PAPd 15 mmhg Resultaten Significant meer acute tubulus necrose in groep 1 (36%) dan in groep 2 (6%) De Gasperi et al. (2006) Bacchi et al. (2010) Groep 2: PAPm >20 en PAPd> 15 mmhg 90 Restrictieve peroperatieve vulling met als doel CVD 7 9 mmhg 155 Identificatie van risicofactoren voor DGF 94% goed herstel van de nierfunctie binnen de 2 weken 37% DGF. CVD bij ontwaken significant lager in DGF groep (geen verschil voor CVD bij reperfusie). Totale hoeveelheid toegediend vocht significant lager in de DGF groep.

7 Wanneer hyperhydratatie? (Anesth Analg 2010;110:1440 6) N = 40 RCT, pilootstudie Groep 1: NaCl 0,9% continu aan ml/kg Groep 2: NaCl 0,9% op geleide van de CVD: 5mmHg voor het plaatsen van vaatklemmen 15 mmhg na het plaatsen van de klemmen tot reperfusie Volume: +/- 3 liter zowel in groep 1 en groep 2 Groep 2 betere functie donornier dan groep 1 de eerste 5 postoperatieve dagen

8 Welke parameter om de vullingstoestand correct te beoordelen? Cardiale vullingsdrukken: CVD, PAP cfr. Marik et al. en Kumar et al. Transoesofagale echodoppler Geen studies in het kader van niertransplantatie met DGF als outcome parameter

9 Welk kristalloïd? (Anesth Analg 2005;100: ) N = 51 RCT, dubbel blind Creatinine dag 3: NaCl 0,9% groep Ringer lactaat groep Metabole acidose: NaCl 0,9% groep (31%) > Ringer lactaat groep (0%) Serum [K+] > 6: NaCl 0,9% groep (19%) > Ringer lactaat groep (0%) Studie vroegtijdig stopgezet

10 (Anesth Analg 2008;107:264 9) N = 90 RCT, dubbel blind Groep 1: NaCl 0,9% Groep 2: Ringer Lactaat Groep 3: Plasmalyte -> 20-30ml/kg/h -> CVD van 12-15mmHg Alle 3 veilig te gebruiken, metabole profiel het meest stabiel in de Plasmalyte groep

11 (Renal Failure, 30: , 2008) N = 52 RCT, dubbel blind ph: NaCl 0,9% groep < Ringer lactaat groep Serum [K+] : NaCl 0,9% groep > Ringer lactaat groep Cave: 2/26 uit de Ringer lactaat groep: A renalis trombose

12 Is er plaats voor de synthetische colloïden? Donormanagement: Cittanova et al. (1996) Deman et al. (1999) N 69 HES groep Gelatine only groep 119 Haes Steril groep (laag MW) Plasmasteril groep (hoog MW) Controle groep (gelatine + albumine) Besluit Hogere incidentie van DGF bij de toediening van HES. Geen significant verschil tussen incidentie DGF en de toediening van een synthetisch colloïd (HES) met een laag of hoog moleculair gewicht aan de donor.

13 (Nephrol Dial Transplant (2011) 26: ) N = 113 Retrospectief Kristalloïdengroep: NaCl 0,9% of Ringer Lactaat Colloïdengroep: Kristalloïd + min. 500 ml 6% HES 130/0,4 (<50ml/kg) DGF in 31,5% in kristalloïdengroep en 32,5% in colloïdengroep

14 Mannitol tijdens niertransplantatie? N Besluit Weimar et al. (1983) Tiggeler et al. (1985) 44 Studiegroep: 50g Mannitol Controlegroep: 250 ml NaCl 0,9% 61 Groep 1: restrictief Groep 2: restrictief + 50g mannitol Groep 3: 2-2,5l + 50 g mannitol DGF in 3/22 v studiegroep 15/22 v controlegroep DGF in 43% v groep 1 53% v groep 2 4,8% v groep 3 Na toediening van 50g mannitol minder kans op DGF, vooral wanneer ook voldoende vocht is gegeven.

15 Take home message o Een liberaal vochtbeleid op geleide van de CVD lijkt tot nog toe de beste aanpak om DGF te voorkomen o NaCl O,9% is de meest gebruikte kristalloïdoplossing o Ringer lactaat wordt als alternatief voor NaCl 0,9% vooropgesteld omdat het met minder hyperkaliëmie gepaard gaat. Er zijn echter nog vragen ivm het veiligheidsprofiel bij niertransplantatie

16 Dank u voor uw aandacht!

Safety of hydroxyethyl starches. Seminariewerk Idris Ghijselings

Safety of hydroxyethyl starches. Seminariewerk Idris Ghijselings Safety of hydroxyethyl starches Seminariewerk Idris Ghijselings 12-04-2013 Outline 1. Structuur en Farmacokinetiek - concentratie - moleculair gewicht - molaire substitutie 2. Farmacodynamiek - volume

Nadere informatie

Infuusbeleid op recovery

Infuusbeleid op recovery Infuusbeleid op recovery Is vullen in of uit?? Sander van den Heuvel Anesthesioloog Stellingen Dagbehandelingspatiënten mogen best wat meer vocht krijgen Een krap vochtbeleid verbetert de resultaten bij

Nadere informatie

Promotiedatum: 26 mei Universiteit van Amsterdam. Promotores: Prof. dr. S. Florquin Prof. dr. R.H. Tolba. Co-promotor: Dr. F.J.

Promotiedatum: 26 mei Universiteit van Amsterdam. Promotores: Prof. dr. S. Florquin Prof. dr. R.H. Tolba. Co-promotor: Dr. F.J. De publicatie van dit proefschrift werd in 2010 gesponsord met een bijdrage van de Samenvatting proefschrift Marie-Claire J.M. Schreinemachers Preclinical evaluation of a new organ preservation solution

Nadere informatie

Richtlijn behandeling van ernstige sepsis en septische shock. Medische protocollencommissie Intensive Care

Richtlijn behandeling van ernstige sepsis en septische shock. Medische protocollencommissie Intensive Care Titel Richtlijn behandeling van ernstige sepsis en septische shock Datum vaststelling: 04-2008 Datum revisie: 04-2010 Verantwoording: Bron document: Medische protocollencommissie Intensive Care Surviving

Nadere informatie

Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do?

Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do? Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do? Kathleen De Greef, MD, PhD Hepatobiliaire, endocriene en transplantatieheelkunde Universitair Ziekenhuis Antwerpen Risicodonor 1: to do or not to do?

Nadere informatie

Deze procedure beschrijft de medische aanpak bij het optreden van diabetische ketoacidose of hyperglycemische hyperosmolaire ontregeling.

Deze procedure beschrijft de medische aanpak bij het optreden van diabetische ketoacidose of hyperglycemische hyperosmolaire ontregeling. 1. Samenvatting Deze medische procedure beschrijft de evaluatie, behandeling en opvolging bij diabetische ketoacidose of hyperglycemische hyperosmolaire ontregeling bij volwassen patiënten. 2. Inleiding/doel

Nadere informatie

Vloeistofbeleid op de IC - wat zeggen de trials? MMM Circulatie 2018

Vloeistofbeleid op de IC - wat zeggen de trials? MMM Circulatie 2018 Vloeistofbeleid op de IC - wat zeggen de trials? MMM Circulatie 2018 Wat weten we al? Tussen colloïdale- en kristallijne vloeistoffen bestaat niet veel verschil wat betreft belangrijke uitkomstmaten Dit

Nadere informatie

DONORDETECTIE & MEDISCHE DONORMANAGEMENT

DONORDETECTIE & MEDISCHE DONORMANAGEMENT DONORDETECTIE & MEDISCHE DONORMANAGEMENT GIFT-symposium 16 oktober 2014 Dr. Rijckaert D. Intensieve Zorg AZ Sint-Lucas Gent DONORDETECTIE Orgaandonatie is een deel van de End-of-Life zorg Identificatie

Nadere informatie

Een druppel teveel. Perioperatief vochtbeleid bij kinderen. Pediatric Autumn Seminar, 29 november 2014, Nieuwegein Gersten Jonker, anesthesioloog

Een druppel teveel. Perioperatief vochtbeleid bij kinderen. Pediatric Autumn Seminar, 29 november 2014, Nieuwegein Gersten Jonker, anesthesioloog Een druppel teveel Perioperatief vochtbeleid bij kinderen Pediatric Autumn Seminar, 29 november 2014, Nieuwegein Gersten Jonker, anesthesioloog Disclaimer Ingangsvragen Wat weet jij ervan? - Lees de vraag

Nadere informatie

De transplantatiecoördinator: Ook voor levende donatie. Nele Grossen

De transplantatiecoördinator: Ook voor levende donatie. Nele Grossen De transplantatiecoördinator: Ook voor levende donatie Nele Grossen Voordeel voor de receptor - verkorten wachttijd - pré emptieve transplantatie - geplande ingreep => praktische regelingen treffen - betere

Nadere informatie

Contrast Induced Nephropathy

Contrast Induced Nephropathy Contrast Induced Nephropathy - Contrast-Induced Acute Kidney Injury (CI-AKI)- Hilde de Geus Renal Practitioners Symposium Zwolle November 2018 Naam en definitie? Contrast-Induced acute kidney injury Definitie:

Nadere informatie

11/01/2013. Een minuutje geduld. Geboorte.. De mens. Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? . andere zoogdieren

11/01/2013. Een minuutje geduld. Geboorte.. De mens. Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? . andere zoogdieren Geboorte.. De mens Een minuutje geduld Vroeg- of Laattijdig afnavelen Dr. David Van Laere Neonatoloog UZ Antwerpen. andere zoogdieren Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? Zoek de verschillen?

Nadere informatie

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.

Nadere informatie

Bloedtransfusies op PICU : Wanneer wel? Wanneer niet? 2014 Universitair Ziekenhuis Gent

Bloedtransfusies op PICU : Wanneer wel? Wanneer niet? 2014 Universitair Ziekenhuis Gent Bloedtransfusies op PICU : Dr. Evelyn Dhont Intensieve Zorgen Pediatrie UZ Gent Inleiding Eerste bloedtransfusies beschreven rond 1600 Van dier naar dier / dier naar mens /mens naar mens Vanaf 1900 succesvolle,

Nadere informatie

Oorzaken shock. Hypovolemie Compressie van hart en vaten (tamponade) Cardiogene shock (hartfalen) Sepsis Neurogeen (verlies autonome bezenuwing)

Oorzaken shock. Hypovolemie Compressie van hart en vaten (tamponade) Cardiogene shock (hartfalen) Sepsis Neurogeen (verlies autonome bezenuwing) Oorzaken shock Hypovolemie Compressie van hart en vaten (tamponade) Cardiogene shock (hartfalen) Sepsis Neurogeen (verlies autonome bezenuwing) Diagnose Klinische omstandigheden Klinisch onderzoek Hemodynamisch

Nadere informatie

Presentatie Casus 1b. Victoria Janes & Yvonne Poel

Presentatie Casus 1b. Victoria Janes & Yvonne Poel Presentatie Casus 1b Victoria Janes & Yvonne Poel Casusbeschrijving Vrouw: 55 jaar wordt door de ambulance naar de SEH gebracht, waar u als arts-assistent assistent werkzaam bent. Dezelfde ochtend heeft

Nadere informatie

Nierinsufficiëntie 24/04/2013. Nierinsufficiëntie. Functies van de nieren Universitair

Nierinsufficiëntie 24/04/2013. Nierinsufficiëntie. Functies van de nieren Universitair Nierinsufficiëntie Stand van zaken Behandeling Vroegbegeleiding Impact op arbeidsongeschiktheid Nierinsufficiëntie Definitie van chronisch nierlijden (CKD) CKD en co-morbiditeit Hoe de evolutie van CKD

Nadere informatie

Nierfunctievervangende therapie op de IC NIVAZ 2013

Nierfunctievervangende therapie op de IC NIVAZ 2013 Nierfunctievervangende therapie op de IC NIVAZ 2013 Casus (1) Een 22- jarige jongen van 68 kg, wordt thuis door zijn vriendin liggend op de vloer van de badkamer aangetroffen. Zij heeft hem ruim 24 uur

Nadere informatie

Overview. Niels Van Regenmortel ZNA Campus Stuivenberg Universitair Ziekenhuis Antwerpen

Overview. Niels Van Regenmortel ZNA Campus Stuivenberg Universitair Ziekenhuis Antwerpen Niels Van Regenmortel ZNA Campus Stuivenberg Universitair Ziekenhuis Antwerpen Overview Basisconcepten Vochtgerelateerde morbiditeit Indicaties voor vochttherapie Het crystalloiden-colloidendebat 1 Types

Nadere informatie

Protocol vochtbeleid kinderen < 40 kg IC kinderen

Protocol vochtbeleid kinderen < 40 kg IC kinderen Protocol vochtbeleid kinderen < 40 kg IC kinderen Datum vaststelling: 15 okt 2015 Auteurs Kinder IC Versie: 1.1 Datum revisie: 15 okt 2018 Verantwoording: Medische protocollencommissie Kinder IC Brondocument:

Nadere informatie

Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling

Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling Ellen Stikkelbroeck, Renal Practitioner i.o., VieCuri Venlo Inleiding Introductie CVVH in Venlo Onderzoek

Nadere informatie

CASE REPORT FORM. (1) Bronovo (2) MCH (3) Haga Ziekenhuis (4) LUMC (5) Maasstad zks (6) Lucas Andreas (7) St. Antonius Nieuwegein.

CASE REPORT FORM. (1) Bronovo (2) MCH (3) Haga Ziekenhuis (4) LUMC (5) Maasstad zks (6) Lucas Andreas (7) St. Antonius Nieuwegein. CASE REPORT FORM Patientgegevens Ziekenhuis (1) Bronovo (2) MCH (3) Haga Ziekenhuis (4) LUMC (5) Maasstad zks (6) Lucas Andreas (7) St. Antonius Nieuwegein Studienummer patient Patientidentificatie in

Nadere informatie

Vullen! Waarmee? Steven Winkel IC verpleegkundige, Reanimatie coördinator

Vullen! Waarmee? Steven Winkel IC verpleegkundige, Reanimatie coördinator Vullen! Waarmee? Steven Winkel IC verpleegkundige, Reanimatie coördinator Stemkastjes Actief met inhoud presentatie bezig zijn Per tweetal / drietal 1 stemkast overleggen Stemmen anoniem 10 seconden Veranderen

Nadere informatie

Koude-ischemietijd en resultaat niertransplantatie

Koude-ischemietijd en resultaat niertransplantatie Onderzoek Koude-ischemietijd en resultaat niertransplantatie Nederland, 1990-2007 Michiel C. Warlé, C.L.S. (Sarah) Cheung, Steven Teerenstra, Andries J. Hoitsma en J.A. (Daan) van der Vliet ONDERZOEK Doel

Nadere informatie

Sandra Stapel & Segun Ayodeji Azam Nurmohamed Fellow onderwijs 21 april RRT: More or less Min of meer n.v.t.

Sandra Stapel & Segun Ayodeji Azam Nurmohamed Fellow onderwijs 21 april RRT: More or less Min of meer n.v.t. Sandra Stapel & Segun Ayodeji Azam Nurmohamed Fellow onderwijs 21 april 2011 RRT: More or less Min of meer n.v.t. Achtergrond: Willem Kolff 2 Definitie N.V.T. Wat is nierfunctie? Vocht balans Elektrolyt

Nadere informatie

Diabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden?

Diabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden? Diabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden? Daniel Jacobs-Tulleneers-Thevissen Oncologische, Thorax- en Transplantatieheelkunde, UZ Brussel Diabetes Research Center, Vrije Universiteit

Nadere informatie

Transplantatie : nier

Transplantatie : nier Transplantatie : nier Prof Dr Randon C Dienst Thoracale en Vasculaire Heelkunde UZ Gent 1 Indicatie ESRD of end stage renal disease dialyse Betere patiënt survival Betere quality of life Beste kosten effectiviteit

Nadere informatie

Veiligheid van contrastmiddelen. Björn Meijers Dienst nierziekten

Veiligheid van contrastmiddelen. Björn Meijers Dienst nierziekten Veiligheid van contrastmiddelen Björn Meijers Dienst nierziekten Overzicht Niet renale nevenwerkingen o Veiligheid bij injectie van contrastmiddelen o Acute (allergische) reacties o Uitgestelde (allergische)

Nadere informatie

NEVENWERKINGEN VAN HYDROXYETHYL ZETMEEL COLLOÏDEN OP BASIS VAN OORSPRONG EN OPLOSSING: EEN RETROSPECTIEVE COHORT STUDIE.

NEVENWERKINGEN VAN HYDROXYETHYL ZETMEEL COLLOÏDEN OP BASIS VAN OORSPRONG EN OPLOSSING: EEN RETROSPECTIEVE COHORT STUDIE. Academiejaar 2011-2012 NEVENWERKINGEN VAN HYDROXYETHYL ZETMEEL COLLOÏDEN OP BASIS VAN OORSPRONG EN OPLOSSING: EEN RETROSPECTIEVE COHORT STUDIE. Joke VANDEWEGHE Promotor: Prof. Dr. Eric Hoste Scriptie voorgedragen

Nadere informatie

Nieuwe inzichten in het perioperatief vochtbeleid

Nieuwe inzichten in het perioperatief vochtbeleid Nieuwe inzichten in het perioperatief vochtbeleid Vrancken Dirk Co-assistent anesthesie Promotor dr. Dewinter 1. Endotheliale glycocalyx o o De theorie van Starling De dubbele barrière 2. De Derde Ruimte

Nadere informatie

Een eenduidig beleid voor vloeistoftherapie op de intensive care van het Groene Hart Ziekenhuis bij sepsis

Een eenduidig beleid voor vloeistoftherapie op de intensive care van het Groene Hart Ziekenhuis bij sepsis Een eenduidig beleid voor vloeistoftherapie op de intensive care van het Groene Hart Ziekenhuis bij sepsis Jeroen Boom Circulation Practitioner i.o. Februari 2013 1 2 3 Inhoud Inleiding Aanleiding Probleem-,

Nadere informatie

Nierinsufficiëntie bij DM en CVRM

Nierinsufficiëntie bij DM en CVRM Nierinsufficiëntie bij DM en CVRM Dr. Tom Geers, internist - nefroloog en opleider St. Antonius ziekenhuis Nieuwegein Nierfunctie beloop met de leeftijd 1 Hoge sterfte bij dialyse patiënten Prevalentie

Nadere informatie

Overview. Osmolaliteit 29/05/2013 28L. Extracellulair 1/3. Intracellulair 2/3. 14u00 14u45 Basisconcepten Vochtgerelateerde morbiditeit

Overview. Osmolaliteit 29/05/2013 28L. Extracellulair 1/3. Intracellulair 2/3. 14u00 14u45 Basisconcepten Vochtgerelateerde morbiditeit Overview Niels Van Regenmortel ZNA Campus Stuivenberg 14u00 14u45 Basisconcepten Vochtgerelateerde morbiditeit 14u45 15u30 Indicaties voor vochttherapie Het crystalloiden-colloidendebat Vochtbeleid in

Nadere informatie

Functie van de nieren en wat kan fout gaan

Functie van de nieren en wat kan fout gaan Functie van de nieren en wat kan fout gaan Dr Lucien Hoekx Kliniekhoofd oncologische urologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen 1 staalname MIDSTREAM urine Renogram 1. reinigen met chloramine 2. steriel

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/29755 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/29755 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29755 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Moes, Dirk Jan Alie Roelof Title: Optimizing immunosuppression with mtor inhibitors

Nadere informatie

Samenvatting voor niet-ingewijden

Samenvatting voor niet-ingewijden 2 Samenvatting voor niet-ingewijden Inleiding Het doel van deze samenvatting is om niet-ingewijden in kennis te stellen van de inhoud van dit proefschrift. De titel van het proefschrift is optimizing fluid

Nadere informatie

Vulling. Hoeveel water heeft een mens en waar zit het?

Vulling. Hoeveel water heeft een mens en waar zit het? Vulling Hoeveel water heeft een mens en waar zit het? Vulling Lichaamswater Bij mannen 60%; vrouwen 50% ECV: iets minder dan de helft ICV: iets meer dan de helft Intravasculair (plasma): onderdeel van

Nadere informatie

Vullingsbeleid volwassenen en kinderen

Vullingsbeleid volwassenen en kinderen Vullingsbeleid volwassenen en kinderen WES Rotterdam symposium Transport: Van A naar Beter 27 maart 2015 Patricia Kalkman Kinderarts Jelmer Alsma Internist Leerdoelen! Reden om infuus te starten / stoppen!

Nadere informatie

Richtlijn behandeling van ernstige sepsis en septische shock volwassenen. Medische protocollencommissie Intensive Care

Richtlijn behandeling van ernstige sepsis en septische shock volwassenen. Medische protocollencommissie Intensive Care Titel Richtlijn behandeling van ernstige sepsis en septische shock volwassenen Datum vaststelling: 02-2013 Datum revisie: 02-2015 Verantwoording: Bron document: Medische protocollencommissie Intensive

Nadere informatie

Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. Glucose 5% B. Braun, oplossing voor infusie Glucose.monohydraat

Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. Glucose 5% B. Braun, oplossing voor infusie Glucose.monohydraat Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Glucose 5% B. Braun, oplossing voor infusie Glucose.monohydraat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke

Nadere informatie

Gebalanceerde vloeistoffen op de IC

Gebalanceerde vloeistoffen op de IC Gebalanceerde vloeistoffen op de IC Zin of onzin? Topics in IC, Lunteren 08-12-16 Miriam Moviat Internist Intensivist JBZ Balans is in... Waarom gebalanceerde vloeistoffen? Ze benaderen de samenstelling

Nadere informatie

Bijlage III. Wijzigingen in de relevante rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter

Bijlage III. Wijzigingen in de relevante rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter Bijlage III Wijzigingen in de relevante rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter Opmerking: De relevante rubrieken van de Samenvatting van de productkenmerken en de bijsluiter

Nadere informatie

Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis. 30 september 2010

Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis. 30 september 2010 Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis 30 september 2010 Onderwerpen 1. Definitie 2. Prevalentie 3. Richtlijnen 4. Diagnostiek 5. Preventie nierfunctieverlies 6. Behandeling metabole complicaties 7.

Nadere informatie

PICCO Enkele casussen. Dr. Wesley Vidts Anesthesist-Intensivist OLV van Lourdesziekenhuis Waregem

PICCO Enkele casussen. Dr. Wesley Vidts Anesthesist-Intensivist OLV van Lourdesziekenhuis Waregem PICCO Enkele casussen Dr. Wesley Vidts Anesthesist-Intensivist OLV van Lourdesziekenhuis Waregem Doel monitoring = bekomen van een goede weefseloxygenatie DO2 versus VO2 Determinanten oxygen delivery:

Nadere informatie

Glomerulaire hyperfiltratie. Maren Schütz - ANIOS

Glomerulaire hyperfiltratie. Maren Schütz - ANIOS Glomerulaire hyperfiltratie Maren Schütz - ANIOS Glomerulaire hyperfiltratie (GH) Geen eenduidige definitie (150-160ml/min/1,73m 2 ) 3 Verandering in tubuloglomerulaire feedback en activatie van vasoactieve

Nadere informatie

Volumeresuscitatie. Transfusiebeleid. Welke vragen? Welke vragen? Vocht: Caloriebehoefte: Behoefte aan: Behoefte aan:

Volumeresuscitatie. Transfusiebeleid. Welke vragen? Welke vragen? Vocht: Caloriebehoefte: Behoefte aan: Behoefte aan: Volumeresuscitatie Transfusiebeleid Prof. Dr. Marc Sabbe Dienst Urgentiegeneeskunde Spoedgevallendienst UZ Gasthuisberg - KULeuven Welke vragen? Vocht: Acuut of chronisch tekort teveel? In welk compartiment

Nadere informatie

C h a p t e r 7 S A M E N V A T T IN G H e t v e r t r a a g d o p g a n g k o m e n v a n e e n n ie r d ie n e t g e t r a n s p la n t e e r d is, o f t e w e l d e la y e d g r a ft fu n c t io n (D

Nadere informatie

Nierinsufficiëntie: Van alles de helft?

Nierinsufficiëntie: Van alles de helft? Nierinsufficiëntie: Van alles de helft? dr. Bert Vandewiele nefroloog AZ Sint-Lucas non solum, sed etiam niet alleen, maar ook netwerk AZ Sint-Lucas Brugge - AZ Zeno Van alles de helft? 2 Ook van de presentatie?

Nadere informatie

Samenvatting van de Productkenmerken g

Samenvatting van de Productkenmerken g 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Ringer Lactaat 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1000 ml bevat: Natriumchloride Kaliumchloride Calciumchloride.2 H 2 O Natriumlactaat 50% 6.00 g 0.40 g 0.27 g

Nadere informatie

Dr. Jenny Buijtels, specialist interne geneeskunde

Dr. Jenny Buijtels, specialist interne geneeskunde Dr. Jenny Buijtels, specialist interne geneeskunde Presentatie Dia s en casussen die ook voorkomen in de workshop vloeistoftherapie en dwangvoeding Zo indruk van hoe de workshop is opgebouwd Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen

Nadere informatie

Transplantatie : nier

Transplantatie : nier Indicatie ESRD of end stage renal disease Transplantatie : nier Prof Dr Randon C Thoracale en Vasculaire Heelkunde UZ Gent dialyse Betere patiënt survival Betere quality of life 93% of the patients consider

Nadere informatie

Remimazolam. S.J.A. van Bilsen

Remimazolam. S.J.A. van Bilsen Remimazolam S.J.A. van Bilsen Remimazolam Ontwikkeld door PAION Ultra kort werkende benzodiazepine. Vraag naar veiligheid, diepe sedatie en korte duur (=Soft) Antonik et al. A placebo- and midazolam controlled

Nadere informatie

Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek

Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek Fellowonderwijs Intensive Care UMC St Radboud De relatie tussen ph en [H + ] ionen 300 250 [H + ] nmol/l 200 150 100 50 0 6,4 6,6 6,8 7 7,2 7,4 7,6 7,8 ph

Nadere informatie

Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care

Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care 04-03-2019 Tubulo-interstitiële nefritis (TIN) Acute en chronische vorm Acute TIN: inflammatoire veranderingen in

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting PAGE 1

Samenvatting. Samenvatting PAGE 1 9 Samenvatting PAGE 1 SAMENVATTING Niertransplantatie bij patiënten met eindstadium nierfalen leidt, in vergelijking met dialyse, tot een betere levensverwachting en kwaliteit van leven. Er bestaat echter

Nadere informatie

Regionale antistolling met citraat voor CVVH. Heleen Oudemans-van Straaten. Frontiers in Critical Care Medicine 13 november 2008

Regionale antistolling met citraat voor CVVH. Heleen Oudemans-van Straaten. Frontiers in Critical Care Medicine 13 november 2008 Regionale antistolling met citraat voor CVVH Heleen Oudemans-van Straaten Frontiers in Critical Care Medicine 13 november 2008 Citrate waarom citraat? hoe werkt het? hoe doe ik het? beperkingen? voordelen?

Nadere informatie

Nieuwe richtlijn contrastnefropathie

Nieuwe richtlijn contrastnefropathie Nieuwe richtlijn contrastnefropathie Judith Kooiman Leiden University Medical Center Department of Nephrology and Department of Thrombosis and Hemostasis Inhoud Introductie contrastnefropathie Literatuur

Nadere informatie

Propofol infusie syndroom. Maartje de Gier AIOS anesthesiologie MDO praatje oktober 2016

Propofol infusie syndroom. Maartje de Gier AIOS anesthesiologie MDO praatje oktober 2016 Propofol infusie syndroom Maartje de Gier AIOS anesthesiologie MDO praatje oktober 2016 Man, 54 jaar RvO: sedatie bij wilsonbekwamepatient met glioblastoom Sedatie met o.a propofol: stand 20-25ml/uur gedurende±

Nadere informatie

The year in review Traumatologie en hematologie. Astrid Hoedemaekers

The year in review Traumatologie en hematologie. Astrid Hoedemaekers The year in review Traumatologie en hematologie Astrid Hoedemaekers Trauma Eurotherm studie Gerandomiseerde studie Inclusie: TBI met ICP meter, ICP > 20 mmhg na fase 1 Protocol aanpassing Inclusie 72h

Nadere informatie

Pulmonalecomplicaties van malaria

Pulmonalecomplicaties van malaria Pulmonalecomplicaties van malaria Arjan van Laarhoven IC Radboud umc 5 juni 2018 Mosquito stage Inoculation B Sporozoites Salivary gland sporozoites Liver stage 5 10 4 Hepatocyte invasion Midgut sporozoites

Nadere informatie

NIV bij exacerbatie COPD

NIV bij exacerbatie COPD NIV bij exacerbatie COPD Petra Vos, longarts Guido Reijnen, longarts i.o. Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Doelen Voor welke patient is NIV op afdeling geindiceerd? Voor welke patient NIV op IC? Wie krijgt

Nadere informatie

Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten. Vrijdagochtendkrans 10/04/2015

Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten. Vrijdagochtendkrans 10/04/2015 Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten Vrijdagochtendkrans 10/04/2015 Inhoud Indicaties: 1) Postoperative nausea & vomiting (PONV) preventie 2) Verlengen perifeer zenuwblock 3) Multimodale

Nadere informatie

Chronische nierschade (CNS)

Chronische nierschade (CNS) Chronische nierschade (CNS) Wilbert Jellema Internist-nefroloog, St Antonius Ziekenhuis Chronische nierschade (CNS) Outline: 1. Waarom zoveel aandacht voor CNS? 2. Hoe screenen? 3. Hoe verdere achteruitgang

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE KENMERKEN VAN HET PRODUCT

SAMENVATTING VAN DE KENMERKEN VAN HET PRODUCT SAMENVATTING VAN DE KENMERKEN VAN HET PRODUCT 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL HARTMANN B. BRAUN, oplossing voor infusie. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1000 ml oplossing bevat Natriumchloride...6,00

Nadere informatie

Nadere informatie over deze aanbeveling wordt hieronder gegeven.

Nadere informatie over deze aanbeveling wordt hieronder gegeven. Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen en gedetailleerde verklaring voor de verschillen van de aanbeveling

Nadere informatie

Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt

Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde

Nadere informatie

Medische zorgverlening bij een acute bloeding en hemorragische shock

Medische zorgverlening bij een acute bloeding en hemorragische shock Medische zorgverlening bij een acute bloeding en hemorragische shock Jan J. De Waele Jan.DeWaele@UGent.be @CriticCareDoc Inleiding Acute bloeding vaak trauma geassocieerd Mortaliteit na trauma in Belgie

Nadere informatie

ANESTHESIE BIJ ROBOT-GEASSISTEERDE LAPAROSCOPISCHE CHIRURGIE. Saskia Van Nieuwenhove, co-assistent anesthesie Promotor: Prof Dr B.

ANESTHESIE BIJ ROBOT-GEASSISTEERDE LAPAROSCOPISCHE CHIRURGIE. Saskia Van Nieuwenhove, co-assistent anesthesie Promotor: Prof Dr B. ANESTHESIE BIJ ROBOT-GEASSISTEERDE LAPAROSCOPISCHE CHIRURGIE Saskia Van Nieuwenhove, co-assistent anesthesie 2011-2012 Promotor: Prof Dr B. Vanacker Inhoud Inleiding: - eerste gebruik in 1985 - verschillende

Nadere informatie

Acuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis. IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding

Acuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis. IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding Acuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding Casus Man 70 jaar VG: AF, CABG, mitralisring A/ Sinds 2 dagen dyspneu, misselijk, dorst,

Nadere informatie

Hyperglycemischeketoacidosebij hoogzwangere.

Hyperglycemischeketoacidosebij hoogzwangere. Hyperglycemischeketoacidosebij hoogzwangere. patient 34 jarige dame G3P1, : 37 wkn2d Voorgeschiedenis: DM type 1 sinds 1983 1 miskraam in 1999 Start insulinepomp 1999 1 ste kindje in 2009 HbA1c 2010: 8.9%,

Nadere informatie

Ongelukken met Citraat. Hilde de Geus

Ongelukken met Citraat. Hilde de Geus Ongelukken met Citraat Hilde de Geus Citraat Citraat Lichaamseigen koolwaterstof verbinding Citroenzuurcyclus, aerobe verbranding Trinatrium citraat is exogene vloeistof Na3citraat + H2CO3 ð citroenzuur

Nadere informatie

De patiënt met een falend transplantaat. De andere realiteit van transplantatiezorg. Bouke Hepkema en Stefan Berger

De patiënt met een falend transplantaat. De andere realiteit van transplantatiezorg. Bouke Hepkema en Stefan Berger De patiënt met een falend transplantaat. De andere realiteit van transplantatiezorg Bouke Hepkema en Stefan Berger Translantaatfalen In de VS nr 5 van oorzaken voor nierfalen 4% van de dialysepopulatie

Nadere informatie

Red Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019

Red Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019 Red Man Syndroom bij vancomycine Emmy Janssen, 5 maart 2019 Vancomycine Glycopeptide-antibioticum, sinds 1958 Remt bacteriële celwandsynthese Tast permeabiliteit celmembraan aan Blokkeert RNA synthese

Nadere informatie

Postoperatieve achteruitgang Postoperatieve renale van de nierfunctie verwikkelingen

Postoperatieve achteruitgang Postoperatieve renale van de nierfunctie verwikkelingen Postoperatieve achteruitgang Postoperatieve renale van de nierfunctie verwikkelingen Y. Vanrenterghem Dienst nefrologie UZ Gasthuisberg Overzicht Definitie Epidemiologie Etiopathogenese Diagnostiek Implicaties

Nadere informatie

VUmc Basispresentatie

VUmc Basispresentatie Samenwerking waarover? Richtlijnen en zorgstandaarden Cardiovasculair risicomanagement (zorgstandaard) Samenwerking e en e lijn Prof dr Piet ter Wee Afdeling Nefrologie Hypertensie Diabetes mellitus (zorgstandaard)

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37810 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Garde, Mark Paul van der Title: Different strategies to improve the use of the

Nadere informatie

Informatiebrief voor patiënten. Vullingsstrategie bij bloedverlies tijdens de bevalling

Informatiebrief voor patiënten. Vullingsstrategie bij bloedverlies tijdens de bevalling Informatiebrief voor patiënten Vullingsstrategie bij bloedverlies tijdens de bevalling NL42942.068.13 Versie 4 18-11.2013 Geachte mevrouw, U bent voor uw zwangerschap onder controle in het academisch ziekenhuis

Nadere informatie

Samenvatting (Hoofdstuk 2) (Hoofdstuk 3)

Samenvatting (Hoofdstuk 2) (Hoofdstuk 3) Samenvatting 144 SAMENVATTING 145 Samenvatting Een veel voorkomend probleem bij hemodialyse patiënten is ondervoeding hetgeen leidt tot verlies van spiermassa en verminderd lichamelijk functioneren. Ondervoeding

Nadere informatie

Transplantatie : nier

Transplantatie : nier M eantotglob Transplantatie : nier Prof Dr Randon C Thoracale en Vasculaire Heelkunde UZ Gent 2011 Universitair Ziekenhuis Gent 1 Indicatie ESRD of end stage renal disease Betere patiënt survival Betere

Nadere informatie

Spiegelbijeenkomst Urk, mei Arnold Boonstra, internist-nefroloog

Spiegelbijeenkomst Urk, mei Arnold Boonstra, internist-nefroloog Spiegelbijeenkomst Urk, mei 2018 Arnold Boonstra, internist-nefroloog Disclosure belangen spreker Acuut of chronische nierinsufficiëntie Casuïstiek Huisarts belt nefroloog Goedemiddag, Ja eh, ik wil even

Nadere informatie

Bloed en bloedproducten. Eelkje Huvenaars Acute zorg

Bloed en bloedproducten. Eelkje Huvenaars Acute zorg Bloed en bloedproducten Eelkje Huvenaars Acute zorg Leerdoelen Benoemen ABO rhesus systeem Gebruik infusievloeistoffen, (contra)indicaties Welke bloedproducten toedienen Indicaties bloedproducten Verpleegkundige

Nadere informatie

Postoperatieve complicaties. Dr.Dewinter UZ Leuven

Postoperatieve complicaties. Dr.Dewinter UZ Leuven Postoperatieve complicaties Dr.Dewinter UZ Leuven Overzicht 1. Postoperatieve pijn 2. Cardiovaculaire complicaties 3. Respiratoire complicaties 4. Renale complicaties 5. Metabole complicacties 6. andere

Nadere informatie

Voorstellen. Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen

Voorstellen. Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen Voorstellen Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen Niertransplantatie UMCG Niertransplantatie 8 centra NL * UMC 1 e jaar UMC vervolg 2 e lijn, periferie

Nadere informatie

Welke nier is geschikt voor transplantatie en welke niet? Steven Van Laecke Dienst Nefrologie 10 AVONDSYMPOSIUM TRANSPLANTATIECENTRUM 13/11/2018

Welke nier is geschikt voor transplantatie en welke niet? Steven Van Laecke Dienst Nefrologie 10 AVONDSYMPOSIUM TRANSPLANTATIECENTRUM 13/11/2018 Welke nier is geschikt voor transplantatie en welke niet? Steven Van Laecke Dienst Nefrologie 10 AVONDSYMPOSIUM TRANSPLANTATIECENTRUM 13/11/2018 Outline Trends in orgaanafwijzing Trends in orgaankwaliteit

Nadere informatie

Transfusion related acute lung injury (TRALI)

Transfusion related acute lung injury (TRALI) Transfusion related acute lung injury (TRALI) MDO bespreking 3 september 2014 Michelle Oude Alink TRALI Op intensive care regelmatig bloedproducten Risico op transfusion related lung injury bij bloedproducten

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 138 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Een belangrijke functie van de nier is het uitscheiden van afvalstoffen via de urine. Grote hoeveelheden water en kleine stoffen

Nadere informatie

Kwaliteit van donororganen beoordelen en verbeteren. Cyril Moers, transplantatiechirurg

Kwaliteit van donororganen beoordelen en verbeteren. Cyril Moers, transplantatiechirurg Kwaliteit van donororganen beoordelen en verbeteren Cyril Moers, transplantatiechirurg 2 Niertransplantatie Beste behandeling voor eindstadium nierfalen Betere overleving vergeleken met dialyse Klinische

Nadere informatie

4.2 Indicaties voor gebruik met specificatie van de doeldiersoorten

4.2 Indicaties voor gebruik met specificatie van de doeldiersoorten SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL B. Braun Vet Care hypertonic NaCl-Oplossing (7,5 g/100 ml) Oplossing voor infusie voor paarden, runderen, schapen, geiten, varkens,

Nadere informatie

Chronische nierinsufficiëntie

Chronische nierinsufficiëntie Chronische nierinsufficiëntie 15 april 2013 Sadie van Esch, internist-nefroloog St. Elisabeth ziekenhuis, Tilburg Consequenties late verwijzing nefroloog Verschil in overleving tussen vroeg en laat naar

Nadere informatie

Behandelingsprotocol voor chronische nierinsufficiëntie in de 1ste lijn Versie 2013

Behandelingsprotocol voor chronische nierinsufficiëntie in de 1ste lijn Versie 2013 Behandelingsprotocol voor chronische nierinsufficiëntie in de 1ste lijn Versie 2013 Dit behandelingsprotocol is een initiatief van het Lokaal Multidisciplinair Netwerk Brugge Oostende Houtland waarbij

Nadere informatie

Bloedgasanalyse. Doelstelling. Bloedgasanalyse. 4 mei 2004 Blad 1. Sacha Schellaars IC centrum UMC Utrecht. Zuur base evenwicht Oxygenatie

Bloedgasanalyse. Doelstelling. Bloedgasanalyse. 4 mei 2004 Blad 1. Sacha Schellaars IC centrum UMC Utrecht. Zuur base evenwicht Oxygenatie Bloedgasanalyse Sacha Schellaars IC centrum UMC Utrecht Doelstelling De student kan de 4 stoornissen in het zuurbase evenwicht benoemen. De student kan compensatiemechanismen herkennen en benoemen. De

Nadere informatie

Levertransplantatie bij kinderen. 1- Evolutie LTx in Leuven (1989 2012) 2- Indicatie voor LTx in kinderen

Levertransplantatie bij kinderen. 1- Evolutie LTx in Leuven (1989 2012) 2- Indicatie voor LTx in kinderen Levertransplantatie bij kinderen Levertransplantatie (LTx) = voorkeursbehandeling voor acute en chronische end-stage leverziekte Pediatrische (Peds) LTx - Minder frequent en specifieke indicaties - Specifieke

Nadere informatie

Hoe werken de nieren en wat als de nieren niet meer werken?

Hoe werken de nieren en wat als de nieren niet meer werken? Hoe werken de nieren en wat als de nieren niet meer werken? Nierfunctie en nierfunctievervangende therapie J. Lips, nefroloog 27-4-2011 1 27-4-2011 2 Inhoud Anatomie normale nieren Functie nieren Wat als

Nadere informatie

Masterproef Joachim Gidts Convectie vs Conductie: Warmtegeleiding Review. Inhoud presentatie

Masterproef Joachim Gidts Convectie vs Conductie: Warmtegeleiding Review. Inhoud presentatie Masterproef Joachim Gidts 15-04-2016 Convectie vs Conductie: Warmtegeleiding Review Dienst Anesthesie Promotor: Dr. E. Van Gerven Joachim Gidts Inleiding Inhoud presentatie Thermoregulatie pathofysiologie

Nadere informatie

Preëmptieve transplantatie: waarom?

Preëmptieve transplantatie: waarom? Preëmptieve transplantatie met een overleden of levende donor: waarom, wanneer? Daniel Abramowicz ERBP advisory board member Universitair Ziekenhuis Antwerpen Pre-emptio: «op voorhand kopen» Preemptive:

Nadere informatie

Inventarisatie risicofactoren voor volumeoverbelasting (TACO) bij TRIP meldingen 2014/2015

Inventarisatie risicofactoren voor volumeoverbelasting (TACO) bij TRIP meldingen 2014/2015 Inventarisatie risicofactoren voor volumeoverbelasting (TACO) bij TRIP meldingen 2014/2015 Geen (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld: nee Waarom? Sinds 2012 de meeste ernstige

Nadere informatie

Anemie op de Intensive Care

Anemie op de Intensive Care Anemie op de Intensive Care Fellowonderwijs Opleiding Intensive Care UMC St Radboud, Nijmegen Incidentie ABC CRIT TRICC NTBIG (N = 3524) (N = 4892) (N = 5298) (N = 1247) Opname Hb 7.0 ± 1.4 6.8 ± 1.5 6.1

Nadere informatie

Vulling. Hoeveel water heeft een mens en waar zit het?

Vulling. Hoeveel water heeft een mens en waar zit het? Vulling Hoeveel water heeft een mens en waar zit het? Vulling Lichaamswater Bij mannen 60%; vrouwen 50% ECV: iets minder dan de helft ICV: iets meer dan de helft Intravasculair (plasma): onderdeel van

Nadere informatie

Medicatieaanpassing bij gestoorde nierfunctie: vaker dan u denkt!

Medicatieaanpassing bij gestoorde nierfunctie: vaker dan u denkt! (Diabetes-)(dialyse-)verpleegkundigen, internisten, arts-assistenten,.. Medicatieaanpassing bij gestoorde nierfunctie: vaker dan u denkt! Dr. T. van Gelder internist-nefroloog en internist-klinisch farmacoloog

Nadere informatie