JUN Griffie ER Bonaire KORT VERSLAG

Transcriptie

1 OPENBAAR LICHAAM BONAIRE Griffie ER Bonaire JUN lngek.: Volgnummer: Grittier: KORT VERSLAG van de bijeenkomst tussen IPKO delegaties en BES-delegaties d.d. 15 juni 2017 om 09:30 uur in de vergaderzaal van de Eerste Kamer in Den Haag, Nederland. Aanwezig: Voorzitter eilandsraad: dhr. E.E. Rijna Leden eilandsraad mevr. E.J. Bernabela dhr. R.Ch.M. Beukenboom mevr. D.E. Coffie mevr. M.S.M. Janga dhr. P.J. Kroon dhr. M.J. Pieters mevr. J.M. Raphaela mevr. A.M. Silberie dhr. C.D. Vrolijk Grittier : dhr. W.A. Cecilia MBA

2 De delegaties van de eilandsraden van Saba, Sint Eustatius en Bonaire zijn binnen het IPKO uitgenodigd om met de delegaties van de Staten van Aruba, Cura9ao en Sint Maarten en de Staten-Generaal van gedachten te wisselen over concrete samenwerking tussen de eilanden van Caribisch Nederland en de landen in het Koninkrijk. De gedachtewisseling start met presentaties door de eilandsraadsdelegaties van Saba, Sint Eustatius en Bonaire. Vanuit Saba wordt onder andere aandacht gevraagd voor de problematiek van de dubbele belastingen, voor samenwerking op de terreinen van gezondheidszorg en rechtshandhaving, voor differentiatie en voor maatwerk per eiland. Vanuit de eilandsraad van Sint Eustatius worden twee presentaties verzorgd, een namens de coalitiepartijen en een namens de oppositie. De coalitie op Sint Eustatius beklemtoont dat zij het niet eens is met het tweede lezingvoorstel voor een Grondwetswijziging ter vastlegging van de staatkundige posities van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en de kiescolleges voor de Eerste Kamer in de Grondwet (34702) en beklemtoont het streven naar autonomie en gelijkwaardige behandeling. De oppositie op Sint Eustatius is bezorgd over de situatie op het eiland; de financien zijn niet op orde, er is een negatieve handelsbalans, er is sprake van een gebrekkige bestuurlijke capaciteit en falend beleid van de lokale overheid. Tegelijkertijd meent de oppositie waar te nemen dat ook het beleid van Nederlandse overheid op onderdelen, in het bijzonder het voorzieningenniveau, tekortschiet. De indruk bestaat dater te weinig wordt gedaan met de aanbevelingen van reeds bestaande rapporten als het rapport-spies en dat van ldeeversa. Ook wordt aandacht gevraagd voor de belastingproblematiek, de gezondheidszorg en de bereikbaarheid van het eiland. Ook vanuit de delegatie van de eilandsraad van Bonaire zijn er twee inleiders. De coalitie is blij met de uitnodiging van het IPKO. In de bijdrage wordt onder andere aandacht gevraagd voor onderwerpen als medische zorg en opleiding, samenwerking bij de aanleg van het gaspijpleiding, samenwerking bij verbindingen van en naar Bonaire, de kortingen op de pensioenen en de infrastructuur op het eiland. De oppositie onderschrijft de laatstgenoemde aandachtspunten. Zij heeft onvrede met het tweede lezingvoorstel voor een Grondwetswijziging ter vastlegging van de staatkundige posities van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en de kiescolleges voor de Eerste Kamer in de Grondwet (34702). Na de presentaties volgt een gedachtewisseling met de IPKO-delegaties. De voorzitter van het overleg vat de discussie als volgt samen. Een dee! van de delegaties van Sint Eustatius en Bonaire heeft zijn onvrede onder woorden gebracht over de bestaande staatkundige verhoudingen en over het bij de Tweede Kamer aanhangige wetsvoorstel tot wijziging van de Grondwet ter vastlegging van de staatkundige posities van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en de kiescolleges voor de Eerste Kamer in de Grondwet (34 702). Tegelijkertijd kan op basis van de gedachtewisseling worden geconcludeerd dater veel concrete aanknopingspunten liggen voor samenwerking en informatieuitwisseling, bijvoorbeeld in het kader van de

3 IPKO-werkgroepen, en in de onderlinge relaties tussen de Staten van Aruba, Cura9ao en Sint Maarten en de respectievelijke eilandsraden. Daarbij kan worden gedacht aan onderwerpen als de transportverbindingen tussen de (ei)landen, het onderwijs, belastingen en economie. ***************

4 DEMOKRATISCHE PARTIJ BONAIRE Aandachtspunten Fractie PDB Eilandsraad Bona ire - Juni 2017 In 2015 heeft een ambtelijk evaluatie plaatsgevonden van Bona ire als Openbaar Lichaam. Dit heeft geleid tot het evaluatie rapport Spies. Sinds vorig jaar mei ligt er een Kabinetsreactie op deze evaluatie rapport Spies waarin acties beschreven staan die gerealiseerd hadden moeten zijn,gericht op enkele van de aangekaarte problemen vanuit genoemde evaluatie rapport. Echter, wij hebben geen aanzet noch uitvoering van de genoemde acties gezien. Wij vragen ans zeer af of er een implementatieplan is ontwikkeld om de genoemde acties uit te voeren. Met betrekking tot Wetgeving Met betrekking tot lnstitutionele bestendigheid is vanuit het rapport Spies aanbevolen om een aantal onderdelen van de WolBes en Fin Beste verbeteren. Zover wij weten zijn hier geen acties op ondernomen, althans de Eilandsraad van Bonaire is niet betrokken geweest bij dit traject. Graag horen wij welke concrete stappen zullen warden ondernomen op dit onderwerp en hoe de Eilandsraad hierbij wordt betrokken in een consultatietraject. Met betrekking tot staatkundige ontwikkelingen De Eilandsraad en andere organisaties op Bonaire hebben herhaaldelijk verzocht om de verdere behandeling van het voorstel tot verandering van de Grondwet vooralsnog tot nader order aan te houden. Hierbij gaat het met name om het opnemen van een constitutionele basis voor de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba en het regelen van de betrokkenheid van algemeen vertegenwoordigende organen van deze openbare lichamen bij de verkiezing van de leden van de Eerste Kamer. Het is teleurstellend te zien dat deze verzoeken door Nederland aan de kant warden gezet en dater geen enkele benadering wordt gezocht om over dit gevoelige onderwerp in gesprek te gaan. Zoals u bekend is, heeft op Bonaire een referendum plaatsgevonden, waarbij de burger duidelijk kenbaar heeft gemaakt wat zij willen. Wij hebben echter verwacht dat enige wijze van consultatie met de Eilandsraad georganiseerd zou warden, zodat wij met elkaar een gezamenlijke oplossing kunnen komen, dan wel tot consensus kunnen geraken. Ons verzoek is om tot dan de wijziging van de grondwet te bevriezen. Voorts vragen wij u gaarne nogmaals Bona ire op de "Lijst van "Niet-zelfbesturende gebieden" bij de Verenigde Naties te plaatsen. 1

5 Met betrekking tot Sociaal Economische Ontwikkelingen Vanuit de overleggen van vele Rijksdelegaties op Bona ire zijn meerdere beloftes gedaan om een positieve impuls te geven aan de sociaal economische ontwikkeling van het eiland. Waarander het opnemen van een pakket van maatregelen in een wetsvoorstel en dat per 1 januari 2017 in werking zou treden zoals aangegeven in het kabinetsreactie op rapport Spies. Va nu it de Eilandsraad is ons niet bekend of er concrete acties zijn genomen in deze richting, danwel of deze maatregelen tot stand zijn gekomen? Momenteel vinden geen of beperkte sociaal economische ontwikkelingen plaats op Bonaire. De Boneriaan merkt geen verbetering in zijn of haar levenstandaard. Wanneer kan de burger op Bonaire wel een verbetering verwachten? Het huidige Kabinet heeft aangekondigd om een van het Wet Minimum Loon (WML) afgeleid ijkpunt voor de bestaanszekerheid vast te stellen. Wij kunnen ons niet vinden in dit voorstel omdat het al om bekend is dat het minimumloon de basisbehoeften en de basisvoorzieningen in Caribisch Nederland niet dekt. Wij willen dit losgekoppeld zien van het minimumloon. Het minimumloon is lager dan het bestaansminimum zoals bepaald in het rapport ldeeversa en afgeleid van Minimum Voorbeeldbegratingen berekend door NIBUD. Wij zouden met klem Nederland willen verzoeken om dit voorstel te willen herzien? Met betrekking tot het Pensioenfonds Caribisch Nederland Per 1 april jl heeft het Pensioenfonds Caribisch Nederland (PCN) de pensioenen met 3,5% ingekort. Dit heeft geleid tot veel onrust op Bonaire. Vanuit de PCN is aangekondigd dat in 2018 de pensioen verder met 12% ingekort gaan warden. Dit is niet aanvaardbaar, wij voorzien nog grotere onrust op de eilanden, mocht deze maatregel warden doorgezet. Wij verzoeken u op korte termijn prioriteit te geven aan het verzoek voor een oplossing voor het bestuur van PCN. De nood is hoog, de bevolking van Bonaire en met name de gepensioneerden zijn gespannen. Met betrekking tot Airlift en zeeverbinding U bent bekend met de prablemen random airlift en de zeeverbinding op Bonaire. De uitwisseling tussen de eilanden dreigt in gevaar te komen, waardoor het gevaar bestaat dat Bonaire wordt ge isoleerd. De prablemen random de luchtvaartmaatschappij lnselair zijn nog steeds niet opgelost. Wij weten niet of u met ons meedenkt? En of Nederland heeft ge intervenieerd of van plan is dat te doen? Hoe ziet u het verbod van Nederland aan de Rijksambtenaren om met lnselair te vliegen richting de burgers van Bonaire? Weet u of het Rijk bereidt is te investeren in een stabiele lucht en zeeverbinding? Mogen wij u vragen om ook hier prioriteit aan te verlenen? 2

6 Met betrekking tot het meerjarenprogramma Het Openbaar Lichaam Bonaire heeft samen met het Rijk verschillende afspraken vastgelegd in het meerjarenprogramma Dit meerjarenprogramma heeft tot doel een gezonde impuls te geven aan de eilanden. Wij missen het overzicht, een structurele aanpak en een structurele monitoring van de afspraken. Wij vragen ons af of er efficient en effectief met de afspraken wordt omgegaan? Weet u of de effecten van de gerealiseerde afspraken worden gemonitoord? Is er werkelijk sprake van een programma? Weet u of er ruimte is om het programma aan te vullen met bijvoorbeeld aandacht voor onze infrastructuur en het structurele onderhoud daarvan? Weet u of er wordt gewerkt aan versterking van het lokale bestuur? Aan de versterking van het ambtenarenapparaat? Weet u dat de hoogte van de Vrije Uitkering nog steeds een zorgpunt is dat aandacht behoeft? lndien u op de hoogte bent van voorgaande punten, wanneer verwacht u resultaten? Met betrekking tot Sociale Ontwikkeling Bovenal baart het ons zorgen dater nog steeds geen structurele aandacht is voor de bestrijding van de armoede op Bonaire. Wij constateren dater met incidentele gelden, verschillende projecten worden gefinancierd. Daarom vragen wij ons af wanneer, in goed en gezond overleg, gesproken kan worden over een integrale en structurele aanpak van de sociale economische ontwikkeling van het eiland? Waar wil Nederland Bonaire zien binnen een aantal jaren? Wat kunnen wij doen om gezamenlijk een 'mensvisie' te ontwikkelen, waarin de Bonaireaan met een gerust hart haar eigen toekomst kan maken? Met betrekking tot het Onderwijs De Scholengemeenschap Bona ire kampt momenteel met financiele problemen. Volgens het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) moet een herstel plan komen. De directie van de Scholen Gemeenschap Bonaire (SGB) heeft aangekondigd dat voor het nieuwe schooljaar, 44 leerkrachten ontslagen zullen moeten worden. Wij verwachten dat hierdoor de kwaliteit van het onderwijs nog meer ender druk komt te staan. Wij denken dat dit zal bijdragen aan meer on rust. Dit vinden wij zorgelijk. Fractie leider PDB, R.C. Beukenboom 3

7 Toespraak lpko - Desiree Coffie, Fractieleider MPB, Woordvoerder Coalitie Eilandsraad Bonaire Geachte voorzitter, geachte delegaties... Wij zijn hier bijeen als volksvertegenwoordigers, met de opdracht aan ons alien, om met een open mind te bespreken, h6e wij de belangen van onze volkeren zo goed mogelijk kunnen dienen. Oat kan naar onze overtuiging het beste door: a. voor ogen te houden wat ons bindt en b. goed naar elkaar te luisteren. Oat is de inzet van de coalitie van de Eilandsraad van Bonaire, die mij de eer heeft gegund het woord tot u te richten. Wij zijn het Presidium van het lpko erkentelijk voor de uitnodiging, om voor het eerst sinds , weer betrokken te zijn bij deze halfjaarlijkse ontmoetingen. Wij hopen dat hiermee een nieuwe traditie is geboren en wij ook bij toekomstige lpko's welkom zijn ; immers, veel van wat tijdens lpko's wordt besproken, heeft raakvlakken met de eilanden van Caribisch Nederland. Wij twijfelen er niet aan dat de leden van de Eerste en Tweede Kamer in staat zijn onze belangen te behartigen, maar lokale participatie, op basis van gelijkwaardigheid, is een vereiste, om tot gebalanceerde besluitvorming, met betrekking tot Bonaire's aangelegenheden te komen. Er is geen staatkundige structuur die ons belemmert samen te werken. Oat wij een openbaar lichaam in het Nederlandse staatsbestel zijn, en Aruba, Curacao en Sint Maarten autonome landen binnen het Koninkrijk, staat niet in de weg dat wij meer kunnen samenwerken dan we nu doen. Wij zijn als eilanden met elkaar verbonden, waarbij situaties zoals de migrantenstroom uit Venezuela, de situatie van lnsel Air en recentelijk de "oil spill" die de wateren en kusten van onze eilanden aangetast heeft, de noodzaak tot samenwerking onderstrepen. Een bedrijf dat aan het vervoer van passagiers naar en van Bonaire, jarenlang een behoorlijk inkomen verdiende, is door omstandigheden, die geheel buiten de invloedssfeer van Bonaire liggen, in problemen geraakt die -behalve het personeel -, ook ons eiland, grote economische en maatschappelijke schade aanricht. Wij hebben er het volste begrip voor, dat de regeringen van Cura9ao en Sint Maarten na , vooral met hun binnenlandse aangelegenheden bezig waren, maar nu we wat verder in de tijd zijn, pleiten wij ervoor, elkaar wat vaker op te zoeken. Vandaar de volgende concrete voorstellen: - Aruba, Curacao en Sint Maarten houden geregeld tripartiet- overleg. Volg het goede voorbeeld van dit lpko en nodig ons eilandelijk bestuur uit om daar in het vervolg aan deel te nemen.

8 - Er is tijdens eerdere lpko's gesproken over samenwerking op het gebied van de gezondheidszorg, onder het motto: "Je kunt beter heel goed zijn in een aantal disciplines, dan een beetje goed in heel veel disciplines." Veel patienten van Bonaire gaan nu noodgedwongen naar Colombia. Dat is voor de patienten en hun familie ongemakkelijk, voor de Zorgverzekeraar en clienten duur en het kost de ziekenhuizen op Curac;:ao en Aruba omzet. Bij deze nodigen wij u te overleggen, in welke disciplines ans ziekenhuis Mariadal zich kan specialiseren, om alle burgers op de ABC-eilanden op die terreinen de beste zorg te kunnen bieden en andersom. - Wij allen zijn het eens dat jongeren die willen doorstuderen, dat het beste zo dicht mogelijk bij huis moeten kunnen doen. Laten we proberen of we door verdeling van studies over de eilanden, het aanbod van studierichtingen kunnen verbreden. - Aruba en Curac;:ao hebben plannen voor het aanleggen van een gaspijpleiding naar het vasteland. Is het niet praktischer de ABC-eilanden te verbinden met een hoofdpijpleiding? - We leven op eilanden en voelen ans daarmee gezegend, maar een nadeel is dat we erg afhankelijk zijn van import. En we zijn in de ogen van leveranciers maar kleine afnemers. Kunnen wij - en dan kijk ik oak naar de Nederlandse delegatie -, niet meer gezamenlijke inkoop- en vervoerscontracten afsluiten? - Wij hebben het gevoel, dat instanties en organisaties in Europees Nederland meer kunnen betekenen voor de Caribische delen van het Koninkrijk door: hun dienstverlening open te stellen voor het gehele Koninkrijk, en/of te overwegen een dependance in deze regio te openen. - Onze eilanden zijn op vele manieren met elkaar verweven, niet alleen economisch en staatkundig, maar bovenal door culturele en familie-banden. Het vliegverkeer tussen de eilanden fungeert behalve in economisch opzicht, als levenslijn en maatschappelijk gezien als openbaar vervoer. Op de Bovenwinden ten behoeve van St. Eustatius en Saba, heeft Nederland gekozen voor deelname in het vliegbedrijf Winair. Wij als Bonaire, willen in de toekomst oak goed bereikbaar, leefbaar en veilig zijn. Wij verzoeken de Nederlandse Regering in samenspraak met Koninkrijkspartners hun verantwoordelijkheid in deze op te nemen en zorg te dragen voor een duurzame oplossing voor onze huidige luchtverkeersproblematiek. Voorzitter, wij maken gebruik van deze gelegenheid, om tevens nag enkele voor Bonaire zeer urgente kwesties, -waarop de Caribische collega's misschien geen directe invloed hebben-, maar die zij wel kracht kunnen bijzetten, door zo meteen in de discussie hun adhesie te betu igen, onder de aandacht te brengen. Bij het opnemen op 10 oktober 2010 van Bonaire, Sint Eustatius en Saba in het Nederlandse staatsbestel, heeft politiek Den Haag zich er uit vrije wil toe verplicht, dat de prioritaire voorzieningen van de Caribische openbare lichamen naar een binnen Nederland aanvaardbaar voorzieningenniveau warden getild. 2

9 De ministeries van OCW, VWS en V&J hebben hun best gedaan om die belofte in te lossen, maar het evaluatierapport van de Commissie Spies, laat zien dat op andere cruciale beleidsterreinen, onvoldoende vooruitgang is geboekt. Dat geldt met name voor armoedebestrijding, volkshuisvesting, infrastructuur en economie. Wij zien graag dat het nieuwe kabinet zich ten doel stelt de achterstanden op de vier achtergebleven terreinen zo spoedig mogelijk in te lopen. Om dat te realiseren wordt in nauw overleg met de eilandsbesturen een samenhangend uitvoeringsplan ontworpen waarvoor de bevindingen van de Commissie Spies als leidraad dienen. We hebben weliswaar meerjarenprogramma's, maar dat zijn papieren tijgers, bedacht vanuit een theoretische ambtelijke belevingswereld die ver afstaat van de soms zeer schrijnende praktijk op ons eiland. Bovendien: de meerjarenplannen ontberen visie en ambitie. Uitgangspunt voor dat plan moet zijn, dat het scheppen van werkgelegenheid de snelste en meest duurzame weg uit armoede is, mits het minimumloon op het bestaansminimum is gebaseerd. Het investeren in infrastructuur (wegen, luchthaven, zeehaven, nutsbedrijven en IT), is een conditio sine qua none voor gediversificeerde economische ontwikkeling, om de benodigde extra banen te creeeren. Het zou mooi zijn als al via de najaarsnota 2017 de benodigde middelen hiervoor warden vrijgemaakt. Er is overigens sprake van kosten die voor de baat uitgaan. Het ligt voor de hand dat bij het ontwerpen en uitvoeren van dit plan, gekeken wordt op welke onderdelen met de buurlanden Aruba en Curac;:ao kan warden samengewerkt. De huidige staatkundige structuur van openbare lichamen biedt voldoende ruimte, om met inachtneming van de bijzondere omstandigheden (kleinschaligheid, afstand tot Den Haag, klimaat etc.), de door de Commissie Spies ge"identificeerde tekortkomingen aan te pakken. Om de effectiviteit van de inspanningen te verhogen, verdient het aanbeveling, de coordinatie tussen de verantwoordelijke bewindslieden en departementen te versterken. Parallel hieraan zou meer moeten warden ge"investeerd in de versterking van het lokale bestuur, en de uitvoeringscapaciteit van de eilandelijke overheidsdiensten. Daarmee wordt tevens antwoord gegeven op onze wens toe te groeien naar een zo groat mogelijke mate van zelfbestuur, waarbij departementen - zeker als het om prioriteitstelling gaat -, geleidelijk aan een meer faciliterende rol krijgen. lk rand af met enkele concrete voorstellen: - Conform afspraak wordt v66r eind 2017, in overleg met ons Bestuurscollege, een sociaal minimum gedefinieerd, en in kaart gebracht welke consequenties dit heeft voor het wettelijk minimumloon en de sociale uitkeringen. De hoogte van de sociale uitkering ten behoeve van burgers die niet of niet meer kunnen deelnemen aan het arbeidsproces, bijvoorbeeld vanwege leeftijd of handicap, wordt gelijk getrokken met het sociaal minimum, al dan niet in fases. * De aanbevelingen uit het rapport van ldeeversa (2015) inzake de Vrije Uitkering warden met terugwerkende kracht doorgevoerd. * Vanaf 2018 warden jaarlijks 100 energieneutrale sociale huurwoningen voor gezinnen met lage inkomens gebouwd, tot de woningvoorraad op peil is. Deze sociale huurwoningen dienen tevens betaalbaar te zijn voor de minima door de invoering van huursubsidie. 3

10 * De energievoorziening is in 2021 zo mogelijk 100%, maar in elk geval voor tenminste 90% duurzaam, dat wil zeggen afkomstig uit schone bronnen. * In het belastingstelsel warden prikkels ingebouwd om duurzame en schone economische activiteiten te bevorderen, waaronder de productie van betaalbare primaire levensbehoeften. Denk aan landbouw, veeteelt en visserij. * Het wegenstelsel wordt - inclusief voetgangers- en fietsersvoorzieningen - op orde gebracht, inclusief een onderhoudsprogramma. * De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland ontwikkelt een campagne om investeerders aan te trekken die bereid zijn duurzame economische initiatieven in Caribisch Nederland te realiseren. Qua geografische ligging en beschikbare ruimte leent Bonaire zich er bovendien voor om ten gunste van het Nederlands/Europese bedrijfsleven springplank te zijn naar groeimarkten in Latijns-Amerika. * Het meest knellende dossier heb ik voor het laatst bewaard: de korting die is doorgevoerd op de pensioenen van het Pensioenfonds Caribisch Nederland. Het gaat om een zeer pijnlijke ingreep die van een niet te begrijpen hardvochtigheid getuigt, maar bovendien naar onze overtuiging, anders ondervangen kon warden. Wij doen bij deze een klemmend beroep op -met name- hier aanwezige kamerleden om te bewerkstelligen de effecten van deze maatregel in te perken c.q. te elimineren. Voorzitter, onze laatste wens, althans voor dit moment, is dat dit lpko helpt om het sociale welzijn van al onze burgers, naar een menswaardig niveau te brengen, want dat is voor veel van onze mensen spijtig genoeg nog niet het geval. 4