Markt 7-8. Adviesnummer 014 Adres Markt 7-8. Naam monument - Huidige functie Oorspronkelijke functie Postkantoor Datum plaatsing

Transcriptie

1 Terug Markt 7-8 Adviesnummer 014 Adres Markt 7-8 Woonplaats 7241 AA LOCHEM Monument type Overheidsgebouw Naam monument - Huidige functie Oorspronkelijke functie Postkantoor Datum plaatsing monumentenlijst Beschrijving van het monument Historie en ligging: Het Post- en Telegraafkantoor aan de Markt werd in 1914 ontworpen door de toenmalige Rijksbouwmeester C.H. Peters. De oplevering vond plaats in Het pand verving het oude postkantoor in de Achterstraat, dat dateert uit Het nieuwe postkantoor met ambtswoning aan de Markt is gesitueerd op de plaats van een zeer groot bakstenen woonhuis met twee bouwlagen en een enorm zadeldak met wolfeinden boven voor- en achtergevel. Het object staat geheel vrij met de brede voorgevel aan de Markt. Rechts sluit een moderne lage aanbouw aan, die een lage aanbouw uit de bouwtijd (1915) vervangt. Het pand domineert enigszins t.o.v. de overige bebouwing, die voor wat betreft de belendende panden karakteristiek te noemen is. Voor het postkantoor staat een reeks linden.

2 Plattegrond en opbouw: Het pand bezit een L-vormige plattegrond, bestaande uit een breed 2-laags bouwdeel aan de Marktzijde, met topgevels opzij en een zadeldak met de nokrichting evenwijdig aan de straat, waartegen aan de achterzijde rechts een diep en links een minder diep rechthoekig deel van drie bouwlagen en een omlopend afgeplat schilddak aansluit. Het plat sluit aan tegen de nok van het zadeldak voor. De zijgevels van deze achterbouw sluiten aan de bovenzijde halverwege de schuine zijden van de topgevels van de voorbouw aan. Links achter bevindt zich nog een lage 2-laags aanbouw met een schilddak met de nokrichting haaks op de straat. Het pand is opgetrokken in machinale baksteen in kruisverband. De voorgevel: De voorgevel bestaat uit twee bouwlagen en zeven traveeën en heeft een hoge bakstenen plint, die aan de bovenzijde is afgesloten door een hardstenen deklijst met afgeschuinde bovenzijde. De twee bouwlagen worden van elkaar gescheiden door een cordonlijst, bestaande uit een blauwzwart geglazuurde reeks lekdorpeltegels met waterkering aan de onderzijde. Deze cordonlijst sluit direkt aan onder de lekdorpels van de vensters van de tweede bouwlaag. De twee linker traveeën van de eerste bouwlaag bezitten ieder een ingangsportaal met forse 3- traps hardstenen stoepen. De ingangen hebben een 1-steens segmentboog met gepleisterde geboortestenen aan de bovenzijde en geprofileerde schuine bakstenen dagkanten, bestaande uit een 2-tal rondstaven tussen smalle rechte kanten. De bakstenen rondstaven rusten boven de plint op hardstenen hoekblokken, die aan de bovenzijde overeenkomstig de dagkanten zijn geprofileerd. Ieder ingangsportaal bezit een ingang gevat binnen een bakstenen met rondstaaf geprofileerde segmentboog en dagkanten met geprofileerde geboortestenen. De segmentboog bezit aan de bovenzijde een lekdorpellijstje, waarvan de waterkering aan de onderzijde is voorzien van bakstenen kogeltjes. Het houten deurkozijn met rondstaafprofiel en getoogde bovenzijde rust op hoge hardstenen neuten. De paneeldeuren hebben een getoogde bovenzijde. De paneeldeur links heeft een veelruits bovendeel en panelen in de plint. Voor de onderste twaalf ruitjes bevinden zich twee smeedijzeren deurroosters. De rechter deur heeft slechts panelen. Boven de segmentboog van de ingang bevindt zich bij beide portalen een bakstenen drielichtvenster met hardstenen lekdorpel. De drie langwerpige ramen zijn aan de bovenzijde getoogd en hebben hier gepleisterde geboorte- en sluitsteentjes. Het middelste raam is hoger. De ramen bevatten glas-in-lood. De overige vijf traveeën rechts bezitten een venster met 1-steens segmentboog en verdiept liggende boogvelden met siermetselwerk (afwisselend recht en ruitvormig). De vensters bezitten hardstenen lekdorpels, kozijnen met rondstaafprofiel en 2-ruits vaste onderramen met 12-ruits bovenlichten, waarvan de twee middelste ruiten veel groter zijn dan de smalle ruitjes langs de rand. Het tweede venster van rechts is aan de onderzijde korter en bezit hier boven de plint een zeer opmerkelijke brievenbus, bestaande uit twee reeksen groen geglazuurde lekdorpeltegels, waartussen een tegeltableau met de twee bussen. Tussen de brievenbussen bevindt zich een tegel met een blauw wapenschild, waarop een posthoorn is afgebeeld. Boven en naast de bussen bevindt zich een banderol met het opschrift "ANNO BRIEVEN DRUKWERKEN 1915". Het tableau wordt rondom afgesloten door een lijstje met groen geglazuurde kogeltjes. De eerste bouwlaag bezit tenslotte onder de cordonlijst in de muurdammen tussen de vensters

3 vierkante terracotta tegeltjes met driepasmotieven en voorts een 4-tal bloemvormige krulankers. De tweede bouwlaag bezit in iedere travee een venster met 1-steens segmentboog met siermetselwerk in het boogveld, geglazuurde lekdorpeltegels, kozijnen met rondstaafprofiel en 2-ruits schuiframen met veel-ruits bovendelen zoals de vensters van de eerste bouwlaag. De gevel bezit hier weer terracotta tegels en gaffelkruisvormige krulankers. De gevel sluit aan de bovenzijde af met een bakstenen architraaflijst bestaande uit drie direkt onder elkaar geplaatste zaagtandlijsten. Hierboven bevindt zich de licht geprofileerde houten bakgoot, die aan weerszijden van de gevel wordt geflankeerd door de op een hardstenen console rustende schouder van de linker en rechter topgevel. De rechter zijgevel: Deze gevel bezit links twee bouwlagen en een topgevel en rechts bij de achterbouw drie bouwlagen. De achterbouw sluit aan de bovenzijde aan halverwege de rechter schuine zijde van de topgevel links. De eerste bouwlaag is blind uitgevoerd en gaat schuil achter een moderne lage aanbouw. In de tweede bouwlaag bevindt zich uiterst links een venster als in de tweede bouwlaag van de voorgevel, maar iets smaller. Rechts van de middenas bevindt zich een veel kleiner venster van hetzelfde type. De top van de topgevel links bezit een 3-delig venster, bestaande uit drie smalle vensters met segmentboogjes. Het middelste venster is hoger. De vensters bezitten geglazuurde lekdorpeltegels en 2-ruits (1 x 2) ramen. Het middelste heeft vanwege zijn grotere lengte een 9-ruits bovenlicht met grote middenruit. De topgevel bezit op de schouder links en de schuine zijden gepleisterde dekplaten en in de top een bakstenen rechthoekige hals met gepleisterde dekplaat. Het rechter deel van de rechter zijgevel sluit aan de bovenzijde af met een bakstenen architraaflijst zoals bij de voorgevel en een houten bakgoot. De linker zijgevel: Deze gevel is tot en met de tweede bouwlaag blind uitgevoerd. De top van de topgevel is overeenkomstig de topgevel rechts uitgevoerd. Het 3-laags bouwdeel links sluit af met een houten bakgoot. De achtergevel: De eerste bouwlaag gaat links geheel schuil achter een recente aanbouw. Uiterst rechts bevindt zich een deurkozijn met segmentboog en siermetselwerk in de boogtrommel, een paneeldeur met twee ruiten en ruitbeschermers en een veel-ruits bovenlicht. De tweede bouwlaag is in het rechter terugliggende deel geheel blind. De derde bouwlaag bezit rechts drie slanke vensters met segmentboogjes, lekdorpeltegels en 2-ruits ramen met getoogde bovenzijde. Links van deze vensters bevindt zich een breder venster met segmentboog en boogvulling en een dubbel enkelruits draairaam. De derde bouwlaag van het risalerende deel links bezit links twee vensters van hetzelfde type. Ook geheel rechts bevinden zich twee overeenkomstige vensters. Tussen de middelste vensters bevindt zich een dichtzetting. De gevels sluiten aan de bovenzijde af met een dubbele bakstenen zaagtandlijst. De smalle rechthoekige aanbouw haaks op het hoofdblok heeft twee bouwlagen en een schilddak met rode verglaasde tuile du Nordpannen en zinken pirons. De aanbouw heeft een bakstenen plint met lekdorpeltegels. De linker zijgevel heeft in de eerste bouwlaag links twee

4 vensters met segmentbogen, diepe boogtrommels met siermetselwerk en enkelruits ramen met enkelruits bovenlichten. Geheel rechts bevindt zich een doorgang met segmentboog naar het inwendige. De tweede bouwlaag heeft vier kleine vensters met segmentboogjes, lekdorpeltegels en 4-ruits draairaampjes. De achtergevel is blind. De gevels sluiten af met een dubbele bakstenen zaagtandlijst en een houten bakgoot. Het dak: Het dak bezit geglazuurde rode tuile du Nordpannen met op de hoekkepers originele hoekkepervorsten. Op het voorschild bevinden zich drie dakkapellen met leien steekkapjes met driezijdig gesloten voorzijde met groot overstek en zinken pirons. De dakkapellen hebben zinken wangen. De middelste dakkapel is groter en bezit een 12-ruits draairaam, de twee kleinere dakkapellen bezitten 4-ruits draairamen. De goten voeren hun water af via originele hemelwatervergaarbakken tegen de zij- en achtergevels. Het schilddak van de achterbouw sluit aan de bovenzijde aan op een houten omlopende goot. Het interieur: Van het oorspronkelijke interieur is vrijwel niets bewaard gebleven. MOTIVATIE VOOR PLAATSING OP DE GEMEENTELIJKE MONUMENTENLIJST Basisnormen: Het pand voldoet aan de basisnormen. Architectuurhistorische waarde en esthetische waardering 3. Het object valt op door bijzonder gave verhoudingen en/of materiaalgebruik. 4. Het object heeft bijzondere en (reeds) zeldzame vormen, opvallende bouwonderdelen of details (karakteristieke ingangspartij, vensters, ankers, originele brievenbussen). 6. De ontwerper van het gebouw, C.H. Peters, heeft een belangrijke rol gespeeld in de tot standkoming van vele postkantoren in Nederland rond de eeuwwisseling. De neogotische/renaissance motieven, die hij bijna overal toepaste, vinden we ook terug in het Lochemse postkantoor. Ze behoorden min of meer tot de "huisstijl" van de toenmalige PTT. Situeringswaarde 7. Het object is bepalend voor het behoud of zichtbaar houden van een historisch gevormde stedebouwkundige situatie. 9. Het object maakt onderdeel uit van een bijzondere stedebouwkundige situatie. (het pand is door zijn monumentale voorgevel van groot belang voor het aanzien van de reeds zeer geschonden Markt). Sociaal-economische en cultuurhistorische waarde 10. De bebouwing is van belang i.v.m. het zichtbaar houden van sociaal-economischhistorische of cultuurhistorische ontwikkelingen of feiten. (het is het tweede postkantoor van Lochem, gebouwd in 1915 en nog steeds als zodanig in

5 gebruik). Opgesteld door: MONUMENTENADVIESBUREAU Drs. F.A.C. Haans Drs. C.J.B.P. Frank Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Ruimtelijke ontwikkeling, via het centrale telefoonnummer van de gemeente Lochem: (0573)