Het stadspark. DIENST LEEFMILIEU team Natuur en duurzaamheid administratief centrum Werf Aalst

Transcriptie

1 DIENST LEEFMILIEU team Natuur en duurzaamheid administratief centrum Werf Aalst leefmilieu@aalst.be D/1799/2016/26 beelden: Jo De Coninck Thinkstockphotos v.u.: Christoph D Haese, burgemeester p.a. Werf Aalst 2016_broch_Stadspark_COVER EXTRA FLAPPEN.indd 1 Het stadspark 12/01/2017 9:51:54

2 Fagus sylvatica Purpurea Tricolor beuk - J31 Forsythia x intermedia Chinees klokje - C25 Fraxinus excelsior es - D53, E22, G5, H3, I9, M29 Fraxinus excelsior Jaspidea gele es - J40 Fraxinus excelsior Pendula treures - H11, J25 Fraxinus ornus pluimes - D8 Ginkgo biloba Japanse notenboom - F4, G29 Gleditsia triacanthos f. inermis valse christusdoorn - J29 Gleditsia triacanthos Sunburst valse christusdoorn - E8 Gymnocladus dioicus doodsbeenderenboom - M7 Halesia carolina sneeuwklokjesboom - E41 Hamamelis x intermedia Jelena toverhazelaar - E6 Hippophae ramnoides duindoorn - J36 Humulus lupulus Aureus hop - C17 Hydrangea petiolaris klimhortensia - C31 Ilex aquifolium scherpe hulst - D29 Ilex aquifolium Alaska hulst - E46 Ilex aquifolium Aurea Marginata hulst - D59, E48 Ilex aquifolium Cultivar hulst - D55 Ilex aquifolium Ferox Aurea hulst - D58 Ilex aquifolium J.C. Van Tol hulst - D62, E47 Ilex aquifolium Laurifolia hulst - D57 Ilex aquifolium Myrtifolia hulst - D63 Ilex aquifolium Recurva hulst - D61 Ilex x altaclarensis Belgica hulst - D56 Ilex x altaclarensis Camellifolia hulst - D64 Juglans cinerea 2016_broch_Stadspark_COVER EXTRA FLAPPEN.indd 2 grijze walnoot - J12 Juglans nigra zwarte walnoot - J3, M25 Juglans regia okkernoot - J14, NN4 Koelreuteria paniculata lampionboom - C32 Laburnum anagyroides gouden regen - B27, L3 Lagerstroemia indica C24 Larix x eurolepsis dunkeld larix - B18 Liquidambar styraciflua amberboom - B4, D32, E18, G3, J43, L6 Liquidambar styraciflua Aurea amberboom - M6 Liquidambar styraciflua Red Star amberboom - E5 Liriodendron chinense Chinese tulpenboom - O10 Liriodendron tulipifera tulpenboom - B14, D1, H8 Maclura pomifera finermis doornloze osagedoorn - E17 Magnolia kobus Noordjapanse magnolia - D40, E42 Magnolia tripetala beverboom - J7 Magnolia x soulangeana beverboom - C27 Magnolia x soulangeana Lennei beverboom - J45 Malus domestica appelboom - M30 Malus floribunda sierappel - C35, E3, J28, KK5 Malus floribunda Golden Hornet sierappel - I4 Mespilus germanica mispel - L7 Metasequoia glyptostroboides Chinese moerascypres - G19, I6 Morus alba witte moerbei - C1 Morus alba Pendula witte treurmoerbei - C30 Morus nigra zwarte moerbei - C18 Nothofagus antartica schijnbeuk - J48 Nyssa sylvatica tupeloboom - F14, H7, I3 Osmanthus sp. schijnhulst - C19 Ostrya carpinifolia hopbeuk - D26 Ostrya carpinifolia Europese hopbeuk - D20 Parrotia persica Perzisch ijzerhout - E19 Parrotia persica Vanessa Perzisch ijzerhout - D45 Paulownia tomentosa Anna Paulowna boom - C14, D34 Picea abies fijnspar - E11, O12 Pinus nigra zwarte den - M14 Pinus nigra var austriaca Oostenrijkse den - D13, H10, J6, O2 Pinus strobus Weymouthden - G10 Platanus x acerifolia gewone plataan - F12, G20, M24 Platanus x hispanica Palmata plataan - B6 Populus alba Raket witte abeel - G12 Populus candicans Aurora Ontariopopulier - D28 Populus lasiocarpa L1 Populus nigra Italica Italiaanse populier - D25, F13, M38 Populus simonii D33 Populus simonii Fastigiata G37 Populus tremula ratelpopulier - F17, G17, M18 Populus violascens D50 Prunus avium boskers - C5 Prunus avium Plena boskers - J19 Prunus cerasifera Nigra kerspruim - E39, L12 Prunus padus vogelkers - I7 Prunus serrulata Japanse sierkers - O7 Pterocarya fraxinifolia Kaukasische vleugelnoot - D18, G38 Pterocarya stenoptera Chinese vleugelnoot - J15 Pterocarya stenoptera var brevialata Chinese vleugelnoot - E27 Pyrus communis peer - G36 Quercus acutissima Japanse eik - D36 Quercus castaneifolia D68 Quercus cerris moseik - B9 Quercus coccinea Splendens scharlakeneik - D23 Quercus dentata D19 Quercus frainetto Hongaarse eik - M5 Quercus ilex steeneik - I24 Quercus imbricaria dakspaaneik - I17 Quercus myrtifolia D38 Quercus palustris moeraseik - D42 Quercus petraea wintereik - O14 Quercus phellos D31 Quercus pubescens zachte eik - D43 Quercus robur zomereik - C16, E23, G14, H1, I11, J17, L8, M20, NN9, O13 Quercus robur Fastigiata zuilvormige zomereik - I15 Quercus robur Pendula treurzomereik - I14 Quercus robur Salicifolia wilgbladige zomereik - I23 Quercus rubra Amerikaanse eik - B11, D17, E36, J18, N2, N13, NN7 Quercus shumardii Shumard s eik - C8 Quercus x hispanica Spaanse eik - I20 Quercus x turnerii Turner s eik - M3 Rhus glabra azijnboom - C29 Robinia pseudoacacia valse acacia - B29, D35, E38 Robinia pseudoacacia Microphylla valse accacia - E40 Salix alba schietwilg - G11, I12 Salix babylonica D44 Salix cinerea grauwe wilg - I26 Salix matsudana Tortuosa krulwilg - E37 Salix x erythroflexuosa treurwilg - J9 Salix x sepulcralis Chrysocoma gele treurwilg - D3, G6 Sequoia sempervirens kustsequoia - J26 Sequoiadendron giganteum mammoetboom - H12, J27 Sorbus x intermedia Zweedse meelbes - E34, M45 Styphnolobium japonicum honingboom - D47, M37 Styphnolobium japonicum Variegatum bonte honingboom - D6 Syringa vulgaris sering - J51 Taxodium distichum moerascypres - D12, F11, G16 Taxus baccata venijnboom - B17, G8, J22, O11 Taxus baccata Aalst venijnboom - F20, K9 Taxus baccata Adpressa venijnboom - M32 Taxus baccata Antonia venijnboom - J34 Taxus baccata Bart s Weeping venijnboom - L1 Taxus baccata Cristata venijnboom - F5 Taxus baccata Dovastoniana venijnboom - M19 Taxus baccata Fastigiata Ierse venijnboom - B5, B12, F21, J24 Taxus chinensis Chinese venijnboom - F10 Taxus wallichiana Himalaya venijnboom - I21 Taxus x hunnewelliana Hunnewel s venijnboom - F22 Tetradium daniellii D22 Thuja plicata Zebrina bonte reuze levensboom - M8, NN3 Tilia americana Redmond Amerikaanse linde - M9 Tilia henryana Henry s eik - M39 Tilia insularis E4 Tilia mongolica Mongoolse eik - D41 Tilia platyphyllos grootbladige linde - E32 Tilia platyphyllos bonte laciniata vorm bontbladige linde - C26 Tilia platyphyllos Tortuosa krullinde - E26 Tilia platyphyllus var cordifolia hartbladige zomerlinde - D52 Tilia tomentosa zilverlinde - A2, D9 Tilia tomentosa Pendula Hongaarse zilverlinde - B2, NN10 Tilia x euchlora Krimlinde - E10, G26, H9, I1, J2, M23 Tilia x vulgaris Hollandse linde - B10, C13, E25, L5, M1, N5, NN1 Tilia x vulgaris Pallida koningslinde - J13 Ulmus Dodoens iep - D7 Ulmus glabra ruwe iep - F7 Ulmus glabra bergiep - J44 Ulmus laevis fladderiep - M10 Viburnum x rhytidophylloides sneeuwbal - C34 Wisteria sinensis blauwe regen - C3 Zelkova carpinifolia Kaukasische zelkova - D21 Zelkova serrata Japanse zelkova - D24 VOOR TABEL SCAN QR-CODE 12/01/2017 9:51:57

3 Het stadspark is open van 1 april tot en met 31 augustus (vanaf 7 uur) van 1 september tot 31 maart (vanaf 8 uur) Het sluit bij het intreden van de duisternis. vind je op 800 meter van de Grote Markt, begrensd door de Parklaan, de Desiré De Wolfstraat, de Erembodegemstraat en de Frans Blanckaertdreef op 15 minuten stappen van NMBS-stations Aalst en Erembodegem aan bushaltes Aalst Blanckaertdreef (lijn 31, 32, 33) en Aalst-Park (lijn 2) tussen fietsknooppunten (hoofdingang) grenzend aan de sportterreinen en natuurgebieden Osbroek en Gerstjens is 15 ha groot waarvan 1,5 ha waterpartijen & biedt een speelweide met toestellen vijvers met waterplanten en natuurlijke oeverbegroeiing dranken en snacks in het Melkhuisje een picknickweide toiletten aan het Melkhuisje en aan het parkwachtershuisje toegankelijkheid voor mindervaliden Honden zijn welkom, maar enkel aan de leiband. Fietsen is er niet toegelaten.

4 Historiek Het idee om hier een park te maken werd al vermeld in Vanaf 1911 werden de gronden, vooral moerassige weiden, verworven. De aanleg kwam, onder impuls van toenmalig schepen van Openbare Werken Desiré De Wolf, in een versnelling omdat de stad tijdens de Eerste Wereldoorlog werk wilde verschaffen aan de Aalstenaars. De werken startten op 24 juli 1915 met 36 werklieden. Dat steeg snel tot 65 arbeiders en 15 toezichters. In totaal werden bomen (ongeveer 200 soorten) en struiken geplant. In de vijvers werden ongeveer vissen uitgezet. De laatste boom werd geplant op 29 maart Het park werd openbaar geopend op 1 juli 1916 en het speelplein in Het huidige Melkhuisje werd in 1955 in gebruik genomen. Op 9 maart 1977 werd het stadspark beschermd als cultuurhistorisch landschap. Sinds 5 oktober 2009 is het vastgesteld als bouwkundig erfgoed. 2

5 aanleg Ballonvijver aanleg Spiegelvijver inhuldiging monument Desiré De Wolf 3

6 4

7 Het ontwerp Naar ontwerp van Louis-Julien Breydel werd een deel van het natuurgebied Osbroek omgevormd tot een kunstmatig, maar natuurlijk ogend landschappelijk park. Voor de vijvers werd de loop van de bestaande Osbroekbeek verbreed en uitgediept. Alle huidige vijvers zijn met elkaar verbonden. Uiteindelijk komt het water in de vlakbij gelegen Dender terecht. Het deel met de ronde ballonvijvers (foto onder) is aangelegd in Engelse landschapsstijl. Daarbij is veel aandacht besteed aan de zogenaamde vista s, schilderachtige gecomponeerde landschapsbeelden. Je ziet een gedeelte van een vijver, geflankeerd door een ruime verscheidenheid aan bomen en struiken. Slingerende paadjes brengen je naar brugjes. Er zijn coulissen met doorzichten, afgewisseld met open ruimten. Wintergroene aanplantingen houden de belevingswaarde ook in de winter groot. Het deel rond de spiegelvijver (foto boven) en de rotonde aan het speelplein zijn echter strakker en formeler van vorm. Zij leunen aan bij de Franse stijl. Vanaf de wettelijke bescherming werd het park naar het oorspronkelijke ontwerp hersteld. Zo werd de dubbele dreef met 30 linden aan de hoofdingang op het eind van de jaren 80 heraangelegd. Zichtverstorende heestermassieven werden gerooid. Leilinden werden terug aangeplant. De kruinen van de bomen mogen tot op de grond doorhangen. Ze worden niet meer op manshoogte gesnoeid. Zo wordt je blik naar de waterpartijen getrokken, zoals oorspronkelijk de bedoeling was. Het park ademt nu terug de sfeer van de 20 e eeuw uit. Louis-Julien Breydel ( ) architect-paysagist Ontwierp onder meer de parken van Hertoginnedal (Oudergem), de kastelen van Walzin en Soirin, later ook het plan voor de Kruidtuin in Brussel en het Astridpark van Aalst. De opdracht van het stadspark leverde hem frank op. 5

8 Luc Kiekens en Werkgroep Bomen Park Osbroek Luc Kiekens ( ) had als houtbewerker interesse in het kwalitatief zeer goede olmenhout. Op zoek naar een olm, werd zijn liefde voor bomen en voor het stadspark aangewakkerd. Zo werd hij eerder bij toeval vanaf 1974 de drijvende kracht van de Werkgroep Bomen Park Osbroek (WBPO). WBPO, bestaande uit een aantal biologen en natuurkenners, begon de bomen te inventariseren en op plan te zetten. 6

9 Luc Kiekens ( ) Het ging om ruwweg bomen in 125 verschillende soorten. Die gedetailleerde bomenlijst en de inzet van de WBPO voor de bescherming en het beheer liggen mee aan de basis van het park zoals we het nu kennen. Het plan in deze brochure is trouwens een actualisatie van het oorspronkelijke ontwerp van de WBPO. De WBPO maakt samen met vertegenwoordigers van de stad en andere overheidsdiensten nog steeds deel uit van de commissie voor het beheer van het park. 7

10 8

11 9

12 1 Ecologisch beheer Vanaf de jaren 80 werd de stap gezet van een té proper en steriel park naar een ecologisch park, waar men nu van heinde en verre naar komt zien. Het is een voorbeeld van harmonisch parkbeheer waarin recreatie en natuurbeheer hand in hand gaan. Chemische bestrijdingsmiddelen worden hier al lang niet meer gebruikt. Onkruid wordt geschoffeld, gewied of gebrand. Op het speelplein, de ligplaatsen en de visoevers wordt geregeld gemaaid in functie van dat gebruik. 2 percelen worden echter beheerd als hooiland. Die worden maar één keer per jaar gemaaid. Door de afvoer van het maaisel komen de voedingsstoffen uit de afgestorven plantendelen niet in de grond terecht en verschraalt de bodem. Dit biedt dan weer kansen aan tal van waardevolle kruidachtige planten die op een voedselrijke bodem niet gedijen. Het eentonige arbeidsintensieve gazon van weleer ruimde plaats voor nu al meer dan 120 verschillende soorten wilde planten, waaronder tal van wilde orchideeën. In deze stukken zijn wandelpaden gemaaid, zodat iedereen van deze prachtige stukjes natuur kan genieten. 10

13 Dat hooilandbeheer heeft nog voordelen. Door minder betreding en minder beschadiging door het maaien zijn de bomen en hun wortels beter beschermd. Het lange gras herbergt ook tal van insecten. Langs de vijveroevers vormt het een vluchtstrook en overwinteringsplaats voor amfibieën. De vijvers worden voor mens en dier aantrekkelijker gemaakt. Waar niet wordt gevist, staan er water- en moerasplanten. Net als in een natuurlijk bos, vind je ook hier dood hout. Afgestorven bomen blijven zo lang mogelijk staan. Omwille van de veiligheid worden dode bomen wel ontkroond. Soms blijft enkel de stam liggen. Veel insecten zijn direct of indirect afhankelijk van dood hout. Ook heel wat paddenstoelen komen uitsluitend voor op dood hout, waarop ook (korst)mossen groeien. Met het behoud van dood hout krijg je een grotere verscheidenheid aan leven in het park. hooiland met wilde orchideeën (1) kievitsbloem (2) oeverbeplanting (3)

14 12

15 Ook een stukje bos en zelfs een uiencollectie Langs 2 zijden is het park gebufferd door een bosrand. Je vindt er overblijfselen van stinzen- en bosflora zoals aronskelk, daslook, bingelkruid, salomonszegel en bosanemoon. Hier en daar, omwille van het effect, aangevuld met geplante exemplaren. In het voorjaar en de vroege zomer zie je in het park een heel assortiment aan bloeiende bollen, van de vroegste winteraconiet in januari, over de klassieke krokussen, narcissen en tulpen tot een heuse verzameling sieruien in juni. Die uien, een knipoog naar de Aalsterse ajoinen, vind je langs de kant van de Parklaan. Op deze plaats waren er ooit nog een botanische tuin, de Hortus Botanicus Alostanus, en een verkeersparkje waar schoolkinderen met de fiets of go-kart de verkeersregels konden inoefenen. bloeiende uien (1) daslook (2) bosanemoon (3)

16 Arboretum Het park is vooral gekend voor de enorme diversiteit aan bomen. Er staan heel wat merkwaardige en zeldzame exemplaren. Sommige dateren nog van Voor nieuwe aanplantingen wordt gebruik gemaakt van een ruim aanbod aan parkplanten die het stadspark op een didactische wijze kunnen verrijken en vooral van soorten die omwille van hun bladvorm, kleur en structuur van bloemen en vruchten een pittoresk karakter scheppen. Op het plan zijn zones aangegeven met letters. In de bomenlijst achteraan kan je een boomsoort opzoeken en aan de hand van de letter en het nummer kan je zien waar die staat. Scan met je smartphone de QR-code op het plan of hieronder om online steeds de meest geactualiseerde bomentabel te raadplegen. Met deze tabel kan je ook eenvoudiger de naam van een onbekende boom opzoeken waarover je meer wilt weten. Ben je niet nieuwsgierig naar de doodsbeenderenboom, de hemelboom of de vaantjesboom? Ook de sneeuwklokjesboom, toverhazelaar of mammoetboom spreken vast tot de verbeelding. bonte reuzenkornoelje (grote foto) sneeuwklokjesboom (1) toverhazelaar (2) vaantjes- of zakdoekenboom (3) 1 14

17 2 3 15

18 Bomenlijst Abies grandis reuzen zilverspar - J54 Abies koreana Korea zilverspar - D65 Acer campestre veldesdoorn - M12 Acer cappadocicum Capadosische esdoorn - E49 Acer capillipes slangenhuidesdoorn - E43 Acer davidii Chinese esdoorn - M40 Acer japonicum Aconitifolium Japanse esdoorn - O3 Acer Monspessulanum Montpellier esdoorn - D67 Acer negundo vederesdoorn - F16 Acer negundo Variegatum bonte vederesdoorn - O4 Acer platanoides Noorse esdoorn - B3, D32, F9, G1, J33, K5, KK2, L10, M13 Acer platanoides Drummondii Noorse esdoorn - D39 Acer platanoides Schwedleri Noorse esdoorn - D2, M11 Acer pseudoplatanus gewone esdoorn - B5, E14, F3, KK3 Acer pseudoplatanus Leopoldii gewone esdoorn - E31, L9 Acer pseudoplatanus Purpureum gewone esdoorn - E1, F2, K2 Acer saccharinum witte esdoorn - D5, NN6 Acer saccharinum Laciniatum witte esdoorn - KK6, M31 Acer truncatum D27 Actinidia arguta kiwibes - C21 Aesculus flava Vestita gele paardenkastanje - E28 Aesculus hippocastanum witte paardenkastanje - C11, E21, G39, K4, M17 Aesculus hippocastanum Baumannii witte paardenkastanje - M36 Aesculus parviflora herfst paardenkastanje - E29 Aesculus x carnea rode paardenkastanje - C12, D4, E2, G13, O1 Ailanthus altissima hemelboom - C15, J47, O16 Akebia quinata C20 Alnus cordata hartbladige els - G25 Alnus glutinosa zwarte els - D66, G34, I5, J50 Alnus glutinosa Laciniata zwarte els - G18, J37 Alnus incana Pendula witte treurels - I10 Alnus x spaethii els - I16 Aralia elata duivelwandelstok - KK4 Betula albosinensis Chinese rode berk - M21 Betula nigra zwarte berk - F8, G15, M22 Betula papyrifera papierberk - J21 Betula pendula ruwe berk - D11, G40, I22, J49, M16, O17 Betula pendula Fastigiata ruwe berk - G7 Betula pendula Laciniata ruwe berk - M4 Betula pendula Tristis treurberk - A3, D14, E16, G2, J10, O6 Betula pubescens x pendula zachte berk x ruwe berk - G32, I25 Broussonetia papyrifera papiermoerbei - C2 Calocedrus decurrens rivier cypres - D10 Carpinus betulus haagbeuk - E12, F15, G24, I2, KK8 Carpinus betulus Fastigiata haagbeuk - H6, K1 Carpinus japonica Japanse haagbeuk - E35 Carya ovata ruigschors hickorynoot - E20 Castanea sativa tamme kastanje - C6, C9, E30 Catalpa bignioides trompetboom - E45 Catalpa bignioides Aurea gele trompetboom - A1, D48, E9, J30 Catalpa bignonioides trompetboom - J52 Cedrus atlantica Glauca blauwe Atlasceder - E15, G4, J5, M35 Cedrus libani Libanonceder - H5 Celtis occidentalis zwepenboom - I18 Cercidiphyllum japonicum katsuraboom - D46 Cercis siliquastrum Judasboom - B28, J46 Chamaecyparis lawsoniana Lawson s cypres - C4 Chamaecyparis lawsoniana Lane Lawson s cypres - J8 Chamaesyparis lawsoniana Alumii dwergcypres - B16 Cornus controversa pagodenkornoelje - D49 Cornus controversa Variegata bonte pagodenkornoelje - I19 Cornus kousa Japanse grootbloemige kornoelje - D51 Cornus mas gele kornoelje - C33, J20 Corylus avellana hazelaar - M26 Corylus avellana Pendula treurhazelaar - C7, D54, I13 J23, M2, NN5 Corylus colurna boomhazelaar - D30, E7, F6, M28 Cotinus coggygria Royal Purple pruikenboom - I8 Crataegus laevigata tweestijlige meidoorn - KK1, M27, O9 Crataegus laevigata Alboplena tweestijlige meidoorn - F19 Crataegus monogyna eenstijlig meidoorn - J11 Davidia involucrata var vilmoriniana vaantjesboom - E33 Diospyros lotus dadelpruim - C22 Euonymus europaeus kardinaalsmuts - F18 Fagus grandifolia Amerikaanse beuk - D15 Fagus lucida Chinese beuk - J35 Fagus orientalis Oosterse beuk - J39 Fagus sylvatica beuk - B7, C23, D16, E13, F1, G21, K3, K8, KK7, M15, N3 Fagus sylvatica Asplenifolia varenbeuk - J4 Fagus sylvatica Atropunicea bruine beuk - B24, D37, H4, J1, L2, NN8 Fagus sylvatica Bornyensis treurbeuk - B19, E24, G28, J32