Inhoud presentatie. Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud presentatie. Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten"

Transcriptie

1 MILIEU EN ENERGIE BIJEENKOMST VOORJAAR 2016 Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten I 1 FME is de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie (TI) De bedrijvigheid in de sector betreft engineering, productie, handel, industrieel onderhoud en industriële automatisering. FME is de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie. De aangesloten bedrijven zijn met medewerkers actief in productie, handel, automatisering en onderhoud in de sectoren metaal, elektronica, elektrotechniek en kunststof. De gezamenlijke omzet van de FME-leden bedraagt 70 miljard, hun toegevoegde waarde is ruim 20 miljard en zij exporteren voor 37 miljard. Daarmee realiseren de FME-leden een zesde van wat Nederland in totaal met export verdient I 2 2 Inhoud presentatie 1. Inleiding kritische materialen 2. Problematiek FME leden 3. MKB & Overheid 4. Oplossingen / Methodologie 5. Self- assessment bedrijven I 3 1

2 Deel1 Inleiding kritische materialen Kritische materialen - EU inventarisatie, juni I 4 Behoefte aan metalen in I 5 Deel 2 Problematiek FME bedrijven Verkenning onder 30 bedrijven Dwarsdoorsnede NL technologische industrie Goed eerste beeld rol en impact kritische materialen Bekendheid kritische materialen Driekwart min of meer bekend met kritische materialen Slechts 30 % volgt ontwikkelingen nauwgezet Bedrijven terughoudend met delen / openbaar maken van risico s Rol kritische materialen 12 EU kritische materialen +14 andere kritische materialen Gebruik vooral in componenten en halffabricaten I 6 6 2

3 Structuur van de TI Grondstoffen Koper (metaal, staaf, draad) Rookpalen NS, chemische processystemen Materiaalproducenten Basismetalen, Halffabricaten Componentproducenten Componenten, Onderdelen Veren, LEDs, PCB Medische apparatuur, productiesystemen Remsysteem, verlichting Subassemblers Subassemblages Keukenapparatuur, Elektrisch gereedschap Producenten (Consumenten) Producten Integratoren Complexe (B2B) Producten Projectproducenten Projectontwikkelaars Custom Producten / Projecten I 7 Inzet kritische materialen FME leden Als deel van component materiaal grondstof 0 Antimoon Beryllium Kobalt Gallium Germanium Koolstof/grafiet Magnesium Indium Niobium Tantaal Wolfraam Platina* Palladium* Rhodium* Yttrium** Neodymium** Cerium** Lanthaan** Scandium** Samarium** I 8 8 Knelpunten kritische materialen Kritische materialen volgens bedrijven: Essentieel voor productie en moeilijk te vervangen Prijzen stijgen of fluctueren sterk Tijdige levering is problematisch, of kan dat zijn Inkoop Supply chain vaak lang en niet robuust Gevoelig voor natuurrampen, verstoringen Gebrek aan buying power R&D Speelt gemiddeld kleinere rol (vergeleken met inkoop) Aanpassingenin productontwerp kosten tijd en geld Moet rekening houden met klanten en supply chain Meest genoemde knelpunt I 9 3

4 Welke acties nemen FME bedrijven? I FME conclusies Problemen 80% van 30 respondenten ondervonden leveringsproblemen Kwetsbare keten (bijv. geen 2nd supplier, buying power uit Azië) Bedrijven zoeken steun, maar willen niet te koop lopen met problematiek Verwachtingen Meeste bedrijven: toename rol kritische materialen 30 % hiervan verwacht problemen Kansen Concurrentievoordeel door Betere supply chain management Slimmer materiaalgebruik en productontwerp geschikt voor Circulaire Economie I 11 Deel 3 MKB en overheid (2 werelden) Problemen Overheid: het gaat om kritische grondstoffen. Bedrijven melden geen problemen. Visie m.b.t. circulaire economie over XX jaar MKB: ik assembleer vooral, grondstoffen is te ver van mijn bed. Het gaat om halffabrikaten. Mijn toekomstvisie is mijn orderportefeuille (3 maanden) Kloof tussen praktijk MKB bedrijf en (Europees) overheidsbeleid FME: samenwerking en creatieve oplossingen zijn nodig. EZ kom met methodologie waarmee MKB bedrijf zijn risico kan bepalen I 12 4

5 Het ei van Columbus anno 2015? 1. Overheid: Nederland moet leveringszekerheid van grondstoffen en halffabrikaten verbeteren via Europa (focus op Duitsland) 2. Het is een economisch dossier. Regie bij EZ. BuZa en I&M faciliterende rol 3. Verbeter awareness bedrijven (leden FME) 4. Link overheid aan bedrijfsleven en andersom. Start kennisplein grondstoffen Rapport Materialen in de Nederlandse Economie Self assement tool voor bedrijven FME ziet grote verbeteringen tov eerdere situatie Hoe ziet het eruit? I 13 Deel 4: Oplossingen en methodologie 14 Wat betekent kritiek? Aanpak voor bedrijven nader uitgewerkt Bedrijfsreputatie Leveringszekerheid Bedrijfsresultaat I X- As leveringszekerheid Lange-termijn leveringsonzekerheid (Y-as) vs. Belang van materialen voor de Nederlandse economie (X-as) Materialen hoogste LT voorzieningsonzekerheid antimoon (Sb), germanium, indium, gallium en de zeldzame aardmetalen. Materialen grootste betekenis voor de Nederlandse economie zijn ijzer (Fe), koper (Cu) en aluminium (Al) I 15 5

6 kritikaliteit op de korte termijn in Nederland Formule: Criticality KT = HHIprod * (WGI + OECD-restricties) * (1-%EOL-RR) HHIprod = mate van concentratie van winning materialen in bronlanden WGI = World GovernanceIndex (gewogen) OECD-restricties = de mate waarin grondstoffen getroffen zijn door exportrestricties van mijnbouwlanden (gewogen) %EOL-RR = percentage recycling aan het einde van de levensduur van producten. Materialen zijn kritiek als 1. ze een hoge landenconcentratie hebben 2. voorkomen in landen met een bedenkelijke WGI-score die in het verleden exportrestricties hebben toegepast 3. een lage recyclinggraad kennen I 16 Wie worden geraakt? Bijna allemaal FME bedrijven I 17 Y-as Bedrijfsresultaat Prijsvolatiliteit wordt uitgedrukt door de MAPII. Index voor de maximale jaarlijkse prijsverhoging. Materialen worden via kenmerkende aandelen aan productgroepen gekoppeld. Hiermee wordt de invloed van prijsvolatiliteit van materialen uitgerekend op: 1. nationaal niveau 2. per sector waarin deze materialen worden gebruikt. Aggregatie van gegevens per grondstof leidt tot een inschatting wat de maximale prijsstijging van een grondstof betekent voor de kostenstijging van alle ingekochte goederen en producten binnen die sector. Gezien het relatief kleine aandeel van materialen in veel eindproducten, is de invloed van de prijsvolatiliteit op de meeste sectoren zeer klein (< 1%) tot klein (< 5%) I 18 6

7 Z-As Bedrijfsreputatie Deze as bedrijfsreputatie legt relatie tussen 1. materialen met een grote milieubelasting, 2. materialen afkomstig uit landen die bekend staan om hun matige human development 3. conflictmineralen Tin, Tantaal, Tungsten (wolfraam) en Goud (de TTTG-groep). Basis vormt de MVO indicator De MVO indicator laat zien dat opnieuw de sectoren: elektronische industrie, elektrische apparaten, machinebouw hoge risico s lopen. Transportmiddelenindustrie heeft de hoogste risicoscore I 19 Smelter is at key point in supply chain to enforce responsible purchasing I 20 Het ei van Columbus anno 2015? 1. Overheid: Nederland moet leveringszekerheid van grondstoffen en halffabrikaten verbeteren via Europa (focus op Duitsland) 2. Het is een economisch dossier. Regie bij EZ. BuZa en I&M faciliterende rol 3. Verbeter awareness bedrijven (leden FME) 4. Link overheid aan bedrijfsleven en andersom. Start kennisplein grondstoffen Rapport Materialen in de Nederlandse Economie Self assement tool voor bedrijven FME ziet grote verbeteringen tov eerdere situatie Hoe ziet het eruit? I 21 7

8 Self assesment tool voor bedrijven (1) Onderzoek en rapport levert: Macro-analyse Nederlandse risico s op basis van: - grondstoffen-database - top-down inschatting productsamenstelling gebruiken voor: Zelf-analyse voor en door bedrijven: - Hun eigen grondstoffengebruik - Daarmee verbonden risico s - En suggesties voor acties I 22 Self assesment tool voor bedrijven (2) Welke materialen gebruik ik? Welke risico loop ik? Welke acties kan ik nemen? Bedrijfsreputatie FME: voer de analyse uit! Leveringszekerheid Bedrijfsresultaat I 23 Self assesment tool voor bedrijven (3) Welke materialen gebruik ik? - in detail al bekend, of. - inschatting op basis database Welke risico loop ik? - Levering - Prijs - Reputatie Welke acties kan ik nemen? - Inkoop - Ontwerp I 24 8

9 Self assesment tool voor bedrijven (4) I 25 Samengevat Overheid en MKB kloof wordt gedicht Min EZ neemt de regierol Rapport Materialen in NL Economie afgerond Najaar 2016 kunnen FME bedrijven een selfassessment uitvoeren. Doe dat ook! Nog bedrijven als testers gevraagd Helpdesk kennisplein grondstoffen in werking (zichtbaar najaar 2016?) Huiswerk voor overheid Samenwerking Duitsland Nederland Internationaal congres 22 April I 26 9

Kritische materialen en de Nederlandse technologische industrie

Kritische materialen en de Nederlandse technologische industrie Kritische materialen en de Nederlandse technologische industrie 1 Verkenning Kritische Materialen in de Nederlandse technologische industrie Vragen: Hebben bedrijven last van leveringsonderbrekingen? Zo

Nadere informatie

LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Ton Bastein

LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Ton Bastein LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Ton Bastein LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Achtergrond Zorgen over leveringszekerheid Criticality

Nadere informatie

Rapport vervolgonderzoek Materialen in de Nederlandse economie

Rapport vervolgonderzoek Materialen in de Nederlandse economie 2015 Rapport vervolgonderzoek Materialen in de Nederlandse economie TNO, EY, NEVI, HCSS, CML 3 december 2015 Rapport vervolgonderzoek Materialen in de Nederlandse economie Auteurs: Ton Bastein, Elmer Rietveld

Nadere informatie

Materialen in de Nederlandse economie - Een kwetsbaarheidsanalyse -

Materialen in de Nederlandse economie - Een kwetsbaarheidsanalyse - TNO-rapport TNO 2015 R11613 Materialen in de Nederlandse economie Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl T +31 88 866 30 00 F +31 88 866 30 10 TNO, EY, NEVI, HCSS, CML

Nadere informatie

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S EUROPESE COMMISSIE Brussel, 13.9.2017 COM(2017) 490 final MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S over de

Nadere informatie

BULGARIJE. 1. Van afdeling GA ("Afval van metalen en legeringen daarvan in metallische, zich niet verspreidende vorm (1) ") :

BULGARIJE. 1. Van afdeling GA (Afval van metalen en legeringen daarvan in metallische, zich niet verspreidende vorm (1) ) : bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 185 van 17/07/99 VERORDENING (EG) Nr. 1547/1999 VAN DE COMMISSIE van 12 juli 1999 tot vaststelling van de controleprocedures, overeenkomstig Verordening

Nadere informatie

Waar halen wij onze grondstoffen vandaan

Waar halen wij onze grondstoffen vandaan Waar halen wij onze grondstoffen vandaan Bezoek VNO NCW 15 mei 2012 aan Smink Groep Jan Robert van Veen Environmental Consultancy Group B.V. www.envigroup.nl Environmental Consultancy Group B.V. Bureau

Nadere informatie

Materialen in de Nederlandse Economie - een beoordeling van de kwetsbaarheid -

Materialen in de Nederlandse Economie - een beoordeling van de kwetsbaarheid - TNO-rapport TNO 2014 R10686 Eindrapport Materialen in de Nederlandse Economie - een beoordeling van de kwetsbaarheid - Behavioural and Societal Sciences Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49

Nadere informatie

TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen

TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen Oefententamen 1 Aanwijzingen: Lees de vragen vooraf door en deel de beschikbare tijd in voor beantwoording van de vragen. Dit tentamen beslaat 20 meerkeuzevragen

Nadere informatie

Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling.

Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling. Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling. Bernard MAZIJN Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw Universiteit Gent

Nadere informatie

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse

Nadere informatie

Grondstoffen: wie trekt er aan het langste eind?

Grondstoffen: wie trekt er aan het langste eind? Grondstoffen: wie trekt er aan het langste eind? Na de oliecrisis van de jaren zeventig, dreigen nu meervoudige grondstoffencrises. Nederlandse bedrijven lopen straks kans om stil te staan door politieke

Nadere informatie

ARGENTINIË BOSNIË-HERZEGOVINA BRAZILIË

ARGENTINIË BOSNIË-HERZEGOVINA BRAZILIË bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 185 van 17/07/99 VERORDENING (EG) Nr. 1547/1999 VAN DE COMMISSIE van 12 juli 1999 tot vaststelling van de controleprocedures, overeenkomstig Verordening

Nadere informatie

Betreft Onderzoek Materialen in de Nederlandse economie en reactie op de motie Circulaire Economie Versneller

Betreft Onderzoek Materialen in de Nederlandse economie en reactie op de motie Circulaire Economie Versneller > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Datum 16 juni 2014

Nadere informatie

Material Value Circle

Material Value Circle Material Value Circle Meerwaarde in de circulaire waarde keten Lonneke de Graaff Materials 2014 l.graaff@dpivalucentre.nl Inhoud DPI Value Centre Wat is de Value Circle? Waarom kijken naar de Value Circle?

Nadere informatie

Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar:

Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: 8-9-2016 Circulair inkopen Alkmaar 8 september 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland

Nadere informatie

Veranderen moet, maar kan het? Prof. dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Directeur The Hague Security Delta Hoogleraar internationale betrekkingen Leiden

Veranderen moet, maar kan het? Prof. dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Directeur The Hague Security Delta Hoogleraar internationale betrekkingen Leiden Veranderen moet, maar kan het? Prof. dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Directeur The Hague Security Delta Hoogleraar internationale betrekkingen Leiden Lex Hoogduin in NRC-Handelsblad 14 augustus 2013 Achterblijven

Nadere informatie

Enquête rond het familiebedrijf in België

Enquête rond het familiebedrijf in België www.pwc.be Enquête rond het familiebedrijf in België December 2010 Kernbevindingen 1. 1 op 2 respondenten ziet overheidsbeleid en regulering als één van de voornaamste externe uitdagingen voor hun onderneming.

Nadere informatie

Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometrie (ICP-MS)

Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometrie (ICP-MS) WAC Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometrie (ICP-MS) oktober 2010 Pagina 1 van 5 WAC/III/B/011 WAC INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 AANVULLINGEN BIJ ISO 17294-2:2003...

Nadere informatie

Een product begint als grondstof en daarna word het verwerkt tot een eindproduct.

Een product begint als grondstof en daarna word het verwerkt tot een eindproduct. Samenvatting door G. 1151 woorden 21 januari 2015 7,2 5 keer beoordeeld Vak Methode Economie Economie voor jou Paragraaf 3: 3.1: Produceren: is het maken van goederen of het leveren van diensten. Een product

Nadere informatie

R&D in Roemenië: begin van het einde voor de Nederlandse technologische industrie?

R&D in Roemenië: begin van het einde voor de Nederlandse technologische industrie? R&D in Roemenië: begin van het einde voor de Nederlandse technologische industrie? Hans Pol, PBF Group B.V., Almelo 15 Oktober 2009 Even voorstellen. Hans Pol, Directeur, PBF Group B.V. Voorzitter vereniging

Nadere informatie

De kansen voor de Circulaire Economie - met oog op recycling - Ton Bastein

De kansen voor de Circulaire Economie - met oog op recycling - Ton Bastein De kansen voor de - met oog op recycling - The Limits to growth Verscheen in 1972 Uitgangspunt: Één wereld Overshoot Exponentiële groei Actie (o.a.): Systeemveranderingen Resource efficiency Recycle Vervangen/Substitutie

Nadere informatie

Grondstoffenschaarste in drie dimensies

Grondstoffenschaarste in drie dimensies Grondstoffenschaarste in drie dimensies Maarten Hajer Kenniskamer Schaarste 9 oktober 2012 Schaarste in vele vormen 2 Vraag stijgt, schaarste neemt toe; prijzen stijgen en schommelen 3 Geen uitputting

Nadere informatie

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog

Nadere informatie

Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving

Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving Persconferentie 12/02/2014 Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving Internationale conjunctuur en economische toestand 2 Verbetering ondernemersvertrouwen in 2013, maar terugval in 2014 30,00 NBB-barometer

Nadere informatie

INVESTEREN IN. Strategische Metalen

INVESTEREN IN. Strategische Metalen INVESTEREN IN Strategische Metalen Neodium Neodium BVBA werkt nauw samen met een van de grootste leveranciers van strategische metalen in Europa. In tijden van crisis, inflatie, politieke instabiliteit

Nadere informatie

Toelichting ISO Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018

Toelichting ISO Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018 Toelichting ISO 14001 Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018 SCCM heeft een instrument ontwikkeld waarmee u goed inzicht krijgt in de milieuprestaties van uw organisatie, de ISO 14001 Milieuprestatiemeting.

Nadere informatie

HALFJAARLIJKS ONDERZOEK. Conjunctuurenquête najaar 2015

HALFJAARLIJKS ONDERZOEK. Conjunctuurenquête najaar 2015 HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête najaar 2015 Algemeen Ondernemers in de technologische industrie verwachten in 2015 een gemiddelde omzetgroei van 2½%. Dit is lager dan in het voorjaar, toen

Nadere informatie

Scheepsbouw in de Delta Sterk in Techniek en Logistiek. Sjef van Dooremalen 12 maart 2012

Scheepsbouw in de Delta Sterk in Techniek en Logistiek. Sjef van Dooremalen 12 maart 2012 Scheepsbouw in de Delta Sterk in Techniek en Logistiek Sjef van Dooremalen 12 maart 2012 1 Inhoud 1. Sterk in de Cluster 2. Belangrijk in de Delta 3. Voorop in kennis en innovatie 4. Logistiek en Techniek

Nadere informatie

Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) 14 april 2016: NCV-NVZ-NAV Jaarvergadering

Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) 14 april 2016: NCV-NVZ-NAV Jaarvergadering Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) 14 april 2016: NCV-NVZ-NAV Jaarvergadering KIDV Opgericht op 1 januari 2013: Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 2022. Gemeente AFVALFASE GRONDSTOF Producenten

Nadere informatie

China: Kansen en Knelpunten voor de Technologische Industrie

China: Kansen en Knelpunten voor de Technologische Industrie China: Kansen en Knelpunten voor de Technologische Industrie Aanleiding China is een land met veel kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Ondanks de mogelijkheden is het een lastige markt om in te

Nadere informatie

ECONOMIE. Begrippenlijst H3 VMBO-T2. PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw. Bewerkt door D.R. Hendriks. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn

ECONOMIE. Begrippenlijst H3 VMBO-T2. PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw. Bewerkt door D.R. Hendriks. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn ECONOMIE VMBO-T2 Begrippenlijst H3 PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw Bewerkt door D.R. Hendriks Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn Versie 1 2013-2014 Hoofdstuk 3 Goede producten? Paragraaf 3.1 Wat

Nadere informatie

Casus 3.5 Zeldzame aardmetalen

Casus 3.5 Zeldzame aardmetalen Casus 3.5 Zeldzame aardmetalen In hoofdstuk 3 van het boek wordt in het onderdeel Beschikbaarheid van grondstoffen aardolie als voorbeeld genomen. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de nu bekende oliereserves

Nadere informatie

Circulair met E-Waste

Circulair met E-Waste Circulair met E-Waste Gemakkelijk Elektronica Recyclen Ernest de Weert Sims Metal Management Werelds grootste metaal recycler Beursgenoteerd in Australië 8,7 miljoen ton jaarlijks Wereldwijd beschikbaar

Nadere informatie

FME: de bindende kracht. 31 mei 2010 - Geert Huizinga

FME: de bindende kracht. 31 mei 2010 - Geert Huizinga FME: de bindende kracht 31 mei 2010 - Geert Huizinga Vereniging FME-CWM Opgericht door en voor ondernemers in de technologische-industriële sector Nederlands grootste werkgeversorganisatie in de technologisch-industriële

Nadere informatie

Duurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen

Duurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de belangrijke aandachtspunten van het bedrijfsleven. Deze brochure is een initiatief van EMPAC, de organisatie van de

Nadere informatie

Van lineair naar circulair Het doel van een circulaire economie is om producten, componenten en materialen op hun hoogst mogelijke nut en waarde te houden in de tijd. En te tegelijkertijd te zorgen voor

Nadere informatie

De importen van Latijns-Amerika en het Caribische gebied (LAC),

De importen van Latijns-Amerika en het Caribische gebied (LAC), De importen van Latijns-Amerika en het Caribische gebied (LAC), - Inleiding Joyce Mahabali De internationale handel is de handel tussen landen. Hiervan is sprake wanneer landen bepaalde goederen en diensten

Nadere informatie

Verpakkingen. Karen van de Stadt Marc Reijnders

Verpakkingen. Karen van de Stadt Marc Reijnders Verpakkingen Karen van de Stadt Marc Reijnders Het KIDV Opgericht op 1 januari 2013: Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 2022 Vermindering milieudruk verpakkingsketen Kennisfunctie inzetten om bij te dragen

Nadere informatie

1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV

1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 13 maart 2017 platform voor experts professionalisering van het verpakkingsvak profiel versterken binnen het bedrijfsleven

Nadere informatie

Groene ICT en Duurzame ontwikkeling: Meters maken in het HO. 31-1-2013 Groene ICT en Duurzame ontwikkeling

Groene ICT en Duurzame ontwikkeling: Meters maken in het HO. 31-1-2013 Groene ICT en Duurzame ontwikkeling : Meters maken in het HO Visie ICT groeit, ongecontroleerd, in een ijzingwekkend tempo. In hetzelfde tempo groeit onze afhankelijkheid, ongecontroleerd. Dit levert een enorm spanningsveld waarvan weinig

Nadere informatie

Recupel - Het Belgisch systeem voor terugname en recyclage van afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA)

Recupel - Het Belgisch systeem voor terugname en recyclage van afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA) Recupel - Het Belgisch systeem voor terugname en recyclage van afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA) 10 jaar Recupel Peter Sabbe Brugge 6 april 2011 10 jaar Recupel Historiek Recupel

Nadere informatie

INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK

INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK INHOUD 1. Uitgangspunten 2. Doelgroep - achtergrondkenmerken 3. IMVO - algemeen 4. IMVO voor het eigen bedrijf/ bedrijf waar het voor werkt

Nadere informatie

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Maarten Timmerman Offshore Windenergie Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Wat doet TKI Wind op Zee? SEmuleert en faciliteert de ontwikkeling en implementaee van offshore windtechnologie voor de industrie (MKB)

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Technologische industrie. november 2016

Conjunctuurenquête Technologische industrie. november 2016 Conjunctuurenquête Technologische industrie november 2016 Voorzichtige groei in onzekere markt Het CBS kwam vorige week donderdag naar buiten met het bericht dat de positieve stemming onder ondernemers

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2014 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

Circulair ontwerpen. Opportuniteiten & uitdagingen. Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016

Circulair ontwerpen. Opportuniteiten & uitdagingen. Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016 Circulair ontwerpen Opportuniteiten & uitdagingen Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016 Agoria is de grootste sectorfederatie 1700 lidbedrijven in 10 activiteitsdomeinen Aeronautics,

Nadere informatie

Tabellen. Thermodynamica voor ingenieurs, Tabellen 1

Tabellen. Thermodynamica voor ingenieurs, Tabellen 1 abellen abel 1. De elementen (molaire massa s) abel 2. Soortelijke warmte c p (bij lage drukken 0 1 ) in.k abel 3. Soortelijke warmte c p an lucht abel 4. Van der Waals coëfficiënten* abel 5. Gemiddelde

Nadere informatie

Circulaire Economie Tilburg. Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau

Circulaire Economie Tilburg. Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau Circulaire Economie Tilburg Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau 28 november 2017 Aanleiding Aanpak circulaire economie Tilburg (december 2016): Voedsel: minder voedselverspilling Consumptiegoederen

Nadere informatie

Alfen MVO nieuws. Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities

Alfen MVO nieuws. Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities Alfen MVO nieuws Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities 9 april 2018 In het kader van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) willen wij u middels deze nieuwsbrief informeren over de voortgang

Nadere informatie

Vlaams Instituut voor de Logistiek. Stephane Van den Keybus Key Account Manager, VIL

Vlaams Instituut voor de Logistiek. Stephane Van den Keybus Key Account Manager, VIL Vlaams Instituut voor de Logistiek Stephane Van den Keybus Key Account Manager, VIL VIL missie Van Vlaanderen een duurzame en innovatieve logistieke topregio in Europa maken 1 VIL Structuur VIL Innovatieplatform

Nadere informatie

Afdanking en hergebruik van servers. Jeroen van der Tang / Harry Stevens

Afdanking en hergebruik van servers. Jeroen van der Tang / Harry Stevens Afdanking en hergebruik van servers Jeroen van der Tang / Harry Stevens E-waste in de circulaire economie Agenda Wet- en regelgeving mbt afdanking ICT-hardware Milieu Data security Status inzameldoelstellingen

Nadere informatie

Exportprestaties van het industriële MKB in 2003

Exportprestaties van het industriële MKB in 2003 M200410 Exportprestaties van het industriële MKB in 2003 Exportthermometer Jolanda Hessels Kees Bakker Zoetermeer, november 2004 Exportprestaties van het industriële MKB in 2003 In 2003 laat de export

Nadere informatie

Circulaire Economie. Keten innovatie als sleutel voor best practices. IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland

Circulaire Economie. Keten innovatie als sleutel voor best practices. IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland Circulaire Economie Keten innovatie als sleutel voor best practices IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland Kennis- en netwerkinstelling met meer dan 70 aangesloten brancheorganisaties

Nadere informatie

China Ervaringen. van

China Ervaringen. van China Ervaringen van Johan Smit en Patrick Smit Johan Smit Ervaringen opgedaan bij Philips, KeyTec en BESI Waarom naar Azië,, China Lokaal produceren voor lokale markt. Productie voor export naar het westen.

Nadere informatie

FME Ondernemersonderzoek 2017 Internationaal Ondernemen. Maand van Internationaal Ondernemen 2018

FME Ondernemersonderzoek 2017 Internationaal Ondernemen. Maand van Internationaal Ondernemen 2018 Internationaal Ondernemen Maand van Internationaal Ondernemen 2018 Voorwoord Voorwoord Voor je liggen de uitkomsten van het onderdeel Internationaal Ondernemen van het. Het onderzoek is in de periode juni

Nadere informatie

Reverse factoring is Win-Win en Win.

Reverse factoring is Win-Win en Win. Graydon epaper Reverse factoring is Win-Win en Win. Hoe optimaliseert u uw werkkapitaal anno 2014? 2 Wat leert u in deze epaper? Als klant wilt u het betalen van uw facturen zo lang mogelijk uitstellen,

Nadere informatie

Omzet industrie daalt door lagere prijzen

Omzet industrie daalt door lagere prijzen Eerste kwartaal 21 Omzet industrie daalt door lagere prijzen Industrie Voedings- en genotmiddelenindustrie Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie

Nadere informatie

Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8

Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8 BEDRIJFSLEVEN TOTAAL 1. Bedrijfsleven eind 2008 in onzekerheid Het bedrijfsleven in het gebied van Kamer van Koophandel Den Haag heeft in het derde kwartaal van 2008 niet slecht gepresteerd, zeker niet

Nadere informatie

Cultuur in de Spiegel

Cultuur in de Spiegel Cultuur in de Spiegel Enkele beschouwingen Stefaan Vandelacluze Me: linkedin klik hier Mooss UCLL We: www.mooss.org www.amuseevous.be www.kunstjeugdbeweging.be www.kotroute.be www.opek.be MOOSS: ondernemers

Nadere informatie

Conjunctuurtest voorjaar 2011

Conjunctuurtest voorjaar 2011 Conjunctuurtest voorjaar 2011 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, juni 2011 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag zonder bronvermelding

Nadere informatie

Metaal- en foodindustrie naar 2020

Metaal- en foodindustrie naar 2020 Metaal- en foodindustrie naar 2020 Lunch & learn, 24 september 2014 Rabobank LVC en Maasduinen Henri Cocu, Sectormanager Industrie Hans van Haaren Sectormanager Food Sectormanagement als inspiratie Hans

Nadere informatie

Eco score van Mobiele Telefoons

Eco score van Mobiele Telefoons Eco score van Mobiele Telefoons Methodiek Een eco score van een mobiele telefoon wordt vastgesteld door 162 criteria. Bij het samenstellen van de criteria is gebruik gemaakt van: Levenscyclus analyse van

Nadere informatie

Systeemdenken: balansen - Leerdoelen

Systeemdenken: balansen - Leerdoelen Systeemdenken: balansen - Leerdoelen Vraagstuk analyseren m.b.v. systeemdenken Behoudswetten massa en energie Procedure voor opstellen balans Voorbeelden: het elektriciteitsnet de chemische industrie huisvuilverwerking

Nadere informatie

FME Postbus AD Zoetermeer T E I HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête voorjaar 2016

FME Postbus AD Zoetermeer T E I  HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête voorjaar 2016 FME Postbus 190 2700 AD Zoetermeer T 079 353 11 00 E info@fme.nl I www.fme.nl HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête 2016 Algemeen Ondernemers in de technologische industrie hebben in 2015 een omzetgroei

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2016 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

2e hands elektronica: ontwikkelingshulp of afval dump? Kim Schoppink campagneleider giftige stoffen

2e hands elektronica: ontwikkelingshulp of afval dump? Kim Schoppink campagneleider giftige stoffen De dump van elektronica afval in ontwikkelingslanden 2e hands elektronica: ontwikkelingshulp of afval dump? Kim Schoppink campagneleider giftige stoffen Elektronica afval: een groeiend probleem Elk jaar

Nadere informatie

NIVR Klanttevredenheidsonderzoek (2008)

NIVR Klanttevredenheidsonderzoek (2008) Klanttevredenheidsonderzoek (2008) 1. Inleiding Het is op 1 januari 2007 een reorganisatie gestart. Om de effecten van deze reorganisatie te kunnen vaststellen is begin 2007een klanttevredenheidsonderzoek,

Nadere informatie

Optimaliseren van recyclingprocessen via innovatie in productontwikkeling Duurzaamheidsdialoog TNS NIPO

Optimaliseren van recyclingprocessen via innovatie in productontwikkeling Duurzaamheidsdialoog TNS NIPO Optimaliseren van recyclingprocessen via innovatie in productontwikkeling Duurzaamheidsdialoog TNS NIPO Eelco Smit Philips Consumer Lifestyle 29 maart 2012 Een sterke diverse industriële groep leading

Nadere informatie

Internationale Spectator (jrg. 71) Item 5 van 7 ARTIKEL

Internationale Spectator (jrg. 71) Item 5 van 7 ARTIKEL ARTIKEL Minder geopolitieke risico s s door circulariteit culariteit en transparante informatievoorziening Arnold Tukker en Ton Bastein Het concept van een circulaire economie gaat uit van een systeem

Nadere informatie

Nog meer meerwaarde? Dan moet inkoop strategisch worden. Noord Nederlands Inkoop Congres 26 april 2007

Nog meer meerwaarde? Dan moet inkoop strategisch worden. Noord Nederlands Inkoop Congres 26 april 2007 Nog meer meerwaarde? Dan moet inkoop strategisch worden Prof. dr. J.H.A. (Jeroen) Harink jeroen.harink@significant.nl 06 513 510 89 Noord Nederlands Inkoop Congres 26 april 2007 Significant Agenda Strategische

Nadere informatie

Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso,

Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso, Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 22 mei 2013 Nieuwe omstandigheden op de wereldwijde energiemarkt

Nadere informatie

HARDMETAAL RECYCLING. Er zijn twee processen mogelijk in recyclen van hardmetaal ;

HARDMETAAL RECYCLING. Er zijn twee processen mogelijk in recyclen van hardmetaal ; HARDMETAAL RECYCLING Wij kopen uw gebruikt hardmetaal retour. Na het retour nemen van uw hardmetaal dragen wij zorg voor het op correcte en milieuvriendelijke wijze recyclen van de grondstoffen dmv. Total

Nadere informatie

Kris Callaert Projectmanager kunststofverpakkingen en voedselcontact

Kris Callaert Projectmanager kunststofverpakkingen en voedselcontact Food Safety Conferentie Kris Callaert Projectmanager kunststofverpakkingen en voedselcontact Introductie Voorstelling Federatie NRK Algemeen kader voedselcontact wetgeving Wat brengt de toekomst? Federatie

Nadere informatie

BESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE

BESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE BESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE An Vercalsteren An.vercalsteren@vito.be VITO Unit Duurzaam Materialenbeheer Minaraad hoorzitting: Indicatoren voor een circulaire economie 18/5/2017 OUTLINE

Nadere informatie

Presentatie netwerkbijeenkomst Nebafa 2013

Presentatie netwerkbijeenkomst Nebafa 2013 Presentatie netwerkbijeenkomst Nebafa 2013 Korte profielschets Familiebedrijf sinds 1846, 180 aandeelhouders Verkoop van merkenpositie aan Dr Oekter in 2000 Actief in vermarkting van flour based technology

Nadere informatie

VANG Van Afval Naar Grondstof

VANG Van Afval Naar Grondstof Afval is een keuze VANG Van Afval Naar Grondstof Regionaal Symposium Grondstoffen in Afvalland? Dinteloord, 15 april 2015 Maarten Goorhuis Senior beleidsmedewerker Koninklijke NVRD Koninklijke NVRD Vereniging

Nadere informatie

De schakel tussen mens en techniek

De schakel tussen mens en techniek 3, 4 en 5 november 2015 Venray De schakel tussen mens en techniek voor Midden- en Zuidoost-Nederland Schrijf u nu online in! Evenementen HAL HARDENBERG GORINCHEM VENRAY Evenementenhal Venray De Voorde

Nadere informatie

Studiedag circulaire economie 13 september 2016

Studiedag circulaire economie 13 september 2016 Studiedag circulaire economie 13 september 2016 Sessie B2 Circulaire economie en consumptie - denken in behoeftesystemen An Vercalsteren, VITO NV an.vercalsteren@vito.be ton per capita DE MATERIALENVOETAFDRUK

Nadere informatie

De handelsbetrekkingen van België met Bolivia

De handelsbetrekkingen van België met Bolivia De handelsbetrekkingen van België met Bolivia Algemeen: 2010 (schattingen) BBP 19,4 miljard USD Groeipercentage van het BBP 4,2% Inflatie 7,2% Uitvoer van goederen (FOB) Invoer van goederen (FOB) Handelsbalans

Nadere informatie

HALFJAARLIJKS ONDERZOEK. Conjunctuurenquête voorjaar 2015

HALFJAARLIJKS ONDERZOEK. Conjunctuurenquête voorjaar 2015 HALFJAARLIJKS ONDERZOEK Conjunctuurenquête voorjaar 2015 Samenvatting Uit de FME Conjunctuurenquête voorjaar 2015 wordt duidelijk dat veel bedrijven een gezonde uitgangspositie hebben om de uitdagingen

Nadere informatie

Duurzaamheid en Responsible Care

Duurzaamheid en Responsible Care Duurzaamheid en Responsible Care Verbond van Handelaren in Chemische producten Maart 2017 Samenvatting ESG Om te komen tot een meer duurzame wereld, vraagt het VHCP aandacht voor ESGfactoren Hoofdthema

Nadere informatie

Algemene Ledenvergadering

Algemene Ledenvergadering Algemene Ledenvergadering Nederlandse brancheorganisatie voor Industriële Automatisering 9 juni 2016 Van der Valk, Eindhoven Agenda Opening Notulen Mededelingen en ingekomen stukken Bestuursverkiezing

Nadere informatie

Vraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie

Vraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie Vraag & Aanbod Dag van de Maakindustrie Workshop Internationaal Ondernemen Micha van Lin, Hoofd Internationaal Ondernemen Patrick Walison, Adviseur Internationaal Ondernemen 6-12-2011 1 FME-CWM Werkgeversorganisatie

Nadere informatie

miljoen gewerkte mensuren Verzuim ongevallen per

miljoen gewerkte mensuren Verzuim ongevallen per Veiligheid en milieu De chemische industrie stelt zichzelf hoge milieu- en veiligheidseisen. De belangrijkste gegevens voor veiligheid en milieu zijn afkomstig uit. Een veilige werkomgeving, binnen en

Nadere informatie

Enpar Sonderwerkstoffe GmbH dé specialist in speciale staalsoorten en legeringen.

Enpar Sonderwerkstoffe GmbH dé specialist in speciale staalsoorten en legeringen. Enpar Sonderwerkstoffe GmbH is een gevestigde partner op het gebied van kwalitatief hoogwaardige metaalverwerking op de Europese metaalmarkt. Met deze kerncompetenties ten aanzien van materiaalverwerking

Nadere informatie

Vragen survey 29-6-2015. Energie storage hoe verder Resultaten survey: presentatie& discussie. Arnhem 29 juni 2015

Vragen survey 29-6-2015. Energie storage hoe verder Resultaten survey: presentatie& discussie. Arnhem 29 juni 2015 Energie storage hoe verder Resultaten survey: presentatie& discussie Arnhem 29 juni 2015 1 SAFER, SMARTER, GREENER Vragen survey Welke resultaten moet een gemeenschappelijke activiteit opleveren? Op welke

Nadere informatie

Inkoop in Strategisch Perspectief

Inkoop in Strategisch Perspectief Analyse H O O F D S T U K Inkoop als schakel in de voortbrengingsketen 1 Programma Inleiding Plaats van de inkoopfunctie in de waardeketen Definiëring en begripsafbakening Het belang van de inkoopfunctie

Nadere informatie

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Energietransitie Papierketen De ambities binnen Energietransitie Papierketen: Halvering van het energieverbruik per eindproduct in de keten per

Nadere informatie

KENNISMAKING MET UMICORE

KENNISMAKING MET UMICORE KENNISMAKING MET UMICORE Kennismaking met Umicore CATALYSIS ENERGY MATERIALS PERFORMANCE MATERIALS RECYCLING 1 We zijn een materiaaltechnologie- en recyclagegroep op wereldschaal. We richten ons op toepassingen

Nadere informatie

Verpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017

Verpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 Verpakken in de circulaire economie Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 2 Copyright 2016 KIDV 8 november 2016 3 Copyright 2017 KIDV 12-4-2017 Verpakkingen In Europa openen we ongeveer 7 verpakkingen

Nadere informatie

WWW.MMBTOOLS.NL INFO@MMBTOOLS.NL. Wat is Hardmetaal?

WWW.MMBTOOLS.NL INFO@MMBTOOLS.NL. Wat is Hardmetaal? WWW.MMBTOOLS.NL INFO@MMBTOOLS.NL Wat is Hardmetaal? MMB TOOLS 2015 Wat is Hardmetaal? Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbidedie zijn opgenomen in een bindmiddel.

Nadere informatie

Weten waar je kansen liggen. José van der Loop Balance & Result Organisatie Adviseurs voor de bouw

Weten waar je kansen liggen. José van der Loop Balance & Result Organisatie Adviseurs voor de bouw Weten waar je kansen liggen José van der Loop Balance & Result Organisatie Adviseurs voor de bouw José van der Loop - Balance & Result Strategie en markt Organisatie adviseurs voor de bouw Organisatie

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Trier. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Trier. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio Trier Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

Symposium Dag van de Garnaal. 31 oktober De coöperatie

Symposium Dag van de Garnaal. 31 oktober De coöperatie Symposium Dag van de Garnaal 31 oktober 2014 De coöperatie Indeling presentatie 1. NCR 2. De coöperatie Wat zijn ontwikkelingen Hoe werken coöperaties Wat betekenen coöperaties voor agrofood 3. Uitdagingen

Nadere informatie

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S EUROPESE COMMISSIE Brussel, 26.5.2014 COM(2014) 297 final MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S over de

Nadere informatie

Conjunctuurtest voorjaar 2012

Conjunctuurtest voorjaar 2012 Conjunctuurtest voorjaar 0 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 0 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag zonder bronvermelding

Nadere informatie

MVO-Event Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen doenbaar en zichtbaar maken in Vlaanderen. Het belang van ketensamenwerking.

MVO-Event Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen doenbaar en zichtbaar maken in Vlaanderen. Het belang van ketensamenwerking. MVO-Event Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen doenbaar en zichtbaar maken in Vlaanderen. Het belang van ketensamenwerking. Bernard MAZIJN Brussel, 26 januari 2012 Problemen in de keten. Soms in de media

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Groothandel in computers, randapparatuur en software Computergroothandels richten zich doorgaans op bedrijfsmatige afnemers. Ze leveren hardware, software en toebehoren. Ook service- en adviesdiensten

Nadere informatie

Globalisering van de Procesindustrie

Globalisering van de Procesindustrie Kansen voor de NAP of bedreigingen?? [gezien vanuit perspectief van Apparatenbouw] Op wereldreis in Apparatenbouwland: 1. Wat verstaan we onder globalisering in de Procesindustrie 2. Hoe ziet Apparatenbouw

Nadere informatie