Slimme buffering en infiltratie in de publieke ruimte

Transcriptie

1 Energie- en klimaatdag voor lokale besturen Slimme buffering en infiltratie in de publieke ruimte Ivo Verlaeckt Code van goede praktijk Bijlage 1 bij het besluit van de minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur tot vaststelling van de code van goede praktijk voor het ontwerp, de aanleg en het onderhoud van rioleringssystemen (20/08/2012)

2 Slimme buffers of domme ontwerpen Enkele items : 1. Infiltratie bij leem of klei is niet zinvol 2. Buffering heeft geen zin bij kleine systemen 3. Buffers laten zich moeilijk inpassen in de omgeving 4. Buffers vragen een slim ontwerp 5. Gedrag buffers zou afgestemd moeten worden op ontvangende RWA-systeem

3 Rioleringssysteem volgens GSV en Code privé openbaar

4 Inhoud code van goede praktijk Juridisch kader Afwateringssysteem Bronmaatregelen DWA-systemen Ontwerpneerslag Dimensionering hemelwaterriolen en gemengde riolen Overstortemissies Zuiveringsinstallaties Onderhoud

5 Code Van Goede Praktijk Komt sterk overeen met Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening hemelwater Ter plaatse houden (lokaal grachtenstelsel), Infiltratie, Buffering met vertraagde doorvoer Referentie oppervlakte = Straat + 80 m²/kavel Volume = 250 m³ / ha Infiltratieoppervlak = 4% Doorvoer = 20 l/s/ha

6 Heeft infiltratie in leem of klei zin? Afvoer naar openbare riolering 100% = volume of piek bij een woning zonder bronmaatregelen (Hellend dak, fie 100%, T=2jaar) piekafvoer 60 jaarvolume NB5 Optimale toepassing van GSV resulteert in belangrijke daling van jaarvolume reductie van het piekdebiet

7 Dia 6 NB5 Herhalen zoals hoger al staat dat aangesloten dakoppervlakte dan wel moet afgestemd zijn op herbruik. Neyrinck Bart; 11/03/2015

8 Uitzondering op infiltratie richtlijn om niet-realisatie INFput te compenseren door grotere RWAput met max hergebruik NB2 => 7m³ ipv 5m³ en 140 l/d / 100m² dak (toiletten + wasmachine)

9 Dia 7 NB2 Kantbemerking maken dat dit voor gemiddeld gezin betekent dat zowel WC"s als wasmachine aangesloten moet worden!! Neyrinck Bart; 11/03/2015

10 Optimaal ontwerp CvGP Ter plaatse houden (lokaal grachtenstelsel), Infiltratie, Buffering met vertraagde doorvoer Hydraulische berekening van diameters e.d. blijft identiek als vroeger Opbouw van infiltratie en doorvoer wordt geoptimaliseerd ifv tijdreeksberekening

11 Tijdreeksberekening

12 Ontwerpschema

13 Verkaveling (fictief) 26 loten Gescheiden stelsel RWA buizen Deels open gracht Wadi voor lozing in beek Leem 2.1 mm/u

14 Algemene voorstelling

15

16 Bakjes staan in serie (overstort + doorvoer)

17 BCE tool 1 ha 250 m³/ha Rekeninstrument buffercapaciteit Ir Pieter Meert en Prof.dr.ir.Patrick Willems Gedrag van 1 tot 4 bakjes met 100-jarige neerslagreeks Ukkel Elk bakje heeft Toestroomoppervlakte Bergingsvolume Doorvoerdebiet Doorvoerrelatie Oppervlakteberging (2 mm), afstroomcoëfficiënt (0,8) BCE basistabel Basisontwerptabel conform toepassing GSV Tot verhard oppervlak = 1 ha Verhouding GSV-Dakopp/Totopp 0,3645 ha / 0,6894 ha = 0,528 = 50% Bodem 2,1 mm/u Enkel infiltratie, dus geen vertraagde doorvoer Tabel geeft overstortvolume, overstortdebiet (voor 1 ha) en ledigingstijd 232,5 m³ overstorting en 39 l/s overstortdebiet per ha Of 337 m³ overstortvolume en 56 l/s overstortdebiet

18 Evaluatie ontwerp BCE tool of BCE basistabel Overstortdebiet 56 l/s Er is wellicht een optimalisatie mogelijk Overstortvolume 337 m³ bij T=20 jaar ook al overstort bij T=1 jaar Meer dan 20 dagen is wel erg lang Ledigingstijd Infiltratie (in leem) alleen is niet voldoende. Kan berging vergroot worden? Kan verhard oppervlak verkleind worden? Kan infiltratie verhoogd worden? Is ledigingstijd verzoenbaar met toepassing? Neen => Optimalisatie door vertraagde doorvoer

19 Optimalisatie dmv vertraagde doorvoer Optimalisatietabel BCE tool Kies een doorvoerdebiet (bv 5, 10 of 20 l/s/ha) Kies een doorvoerpeil (bv 0% 33% 66%) Bij T=20 jaar Doorvoervolume Doorvoerdebiet Overstortvolume Ledigingstijd Bij een hoogte van 33% tov bergingsvol. 165 m³ 6,5 l/s 0 m³ (werkt maar om de 33 jaar) 203 uur of 8 dagen => vijver ipv wadi

20 Optimalisatie van een klein moeilijk project Gegevens Slechts enkele kavels Grondwater hoog Kleibodem Afwaarts aansluiten op gemengde riool Hiervoor is geen perfecte oplossing : Infiltratie geeft zeer kleine debieten, dus de gracht zou steeds vol staan en overlopen Afknijpen tot 20 l/s/ha is niet mogelijk Op privé zijn infiltratieputten ook niet mogelijk Slimste oplossing Buffering woningen mee voorzien in verkaveling Buffergracht met infiltratiezone (toch nog 22% jaarvolume) Afknijpen met diameter 150 mm (boven grondwater)

21 Buffers kwaliteitsvol inpassen in omgeving STAP 1: Onderzoek de bestaande (vroegere) afwateringssituatie STAP 2: Zorg voor een gedetailleerde hoogtemeting van het terrein en zijn omgeving STAP 3: Gebruik bovenstaande info om uw afwateringsconcept echt te integreren in het ruimtelijk ontwerp

22 STAP 1 - De bestaande (vroegere) afwateringssituatie Raadpleeg een rioleringsplan (riooldatabank of TRP) Bestaande wateroverlast Geplande verkaveling

23 STAP 2 Een gedetailleerde Detail bufferzone DHM hoogtemeting Naast een eigen hoogtemeting geeft het DHM (digitaal hoogtemodel) veel inzicht

24 STAP 3 Ga ter plaatse!! Bekijk wat nog overblijft van de bestaande afwatering Denk na hoe dit te integreren in het concept Zorg dat het concept ook geïntegreerd is in de ruimere omgeving (vooral ook in de hoogte!!)

25 Keuze van het type afwateringssysteem Volg de ladder van Lansink (GSV en CvGP) Zorg dat het systeem te onderhouden is (liefst geen ondergrondse niet-reinigbare systemen) Zorg dat het onderhoudsvriendelijk is Zorg dat de keuze maatschappelijk aanvaardbaar is INTEGREER HET AFWATERINGSSYSTEEM RUIMTELIJK IN HET OPENBAAR DOMEIN

26 Dus: Verstop het niet achter een haag of omheining Is een omheining wel nodig? offer geen perceel op Maak geen diepe kuilen die als vuilbak fungeren Enkele geslaagde en minder geslaagde voorbeelden

27 Verkaveling Lutsulus Mooie centrale brede gracht/buffer

28 KMO-zone centrum Mooi gelukt

29 KMO-zone centrum Mechanisch ontwerp en duur

30 AZ Atelierstraat Torhout

31 Verkaveling Luikersteenweg op de Helbeek Permanente vulling geeft altijd meerwaarde

32 Verkaveling Peperblook Centrale wadi, zeer mooi geslaagd

33 Verkaveling te Boortmeerbeek

34 Verkaveling te Duffel

35 Verkaveling te Vosselaar

36 Verkaveling te Beerse

37 Bufferbekken Bergdal Hooglede

38 Verkaveling Zevenbonders Ondiep grachtje vraagt veel onderhoud

39 Verkaveling Zevenbonders Liever berminfiltratie

40 Verkaveling Te weinig ruimte voor grachten

41 Verkaveling Dus

42 Verkaveling Craenevenne Veel beton, maar goed afgewerkt

43 Verkaveling Batsheerstraat of schanskorven in plaats van een kopmuur

44 Verkaveling Jan Odeurstraat Beetje aan de rand van de verkaveling

45 Verkaveling Jan Odeurstraat dus weinig ruimtelijke meerwaarde

46 Verkaveling Kludweg Mooi centraal gelegen buffer,

47 Verkaveling Kludweg Verkaveling Kludweg Maar wat (te) diep, dus omheiningen

48 KMO Reeckervelt Stop de lelijke gracht achterin

49 KMO Reeckervelt en het wordt zeker een stort

50 Ontwerpen van echt slimme buffers Tot voor kort : Slim : Buffering 100 tot 400 m³/ha en lozingsdebiet 10 of 20 l/s/ha Doorvoeropening onderaan Infiltratie aanzien als veiligheid Infiltratiebuffering 250 m³/ha en eventuele doorvoer tot 20 l/s/ha Overstortgedrag optimaliseren met tijdreeks Slimmer : Buffering zoals beschikbaar Lozing in functie van afwaartse capaciteit Eventueel regelbaar met gestuurde schuif op basis van peilmetingen Slimst : Waterpeil in buffer sturen in functie van neerslagverwachting cfr overstromingsvoorspeller VMM

51 Optimalisatie Slimmere buffer Idee : Doorvoerdebiet afstemmen op afwaartse capaciteit. Automatische schuif stopt doorvoer ifw waterpeil afwaarts Voorwaarden : Geen gestuwde afvoer. Extra verval laat toe doorvoer (tijdelijk) te verhogen Concentratietijd - buffer - RWA streng - waterloop Extra volume om water op te vangen wanneer de schuif sluit. Hierdoor kan toch een buffer met vertraagde leegloop voorzien worden, als het afwaartse stelsel al overbelast is. Het rekenwerk is niet vanzelfsprekend! Conceptuele modellen ipv gedetailleerde modellen Eerste projecten dienen zich aan

52 Optimalisatie Slimste buffer Idee : Doorvoerdebiet afstemmen op de verwachte hoeveelheid neerslag. Manueel : Wachtbekken of bufferbekken manueel leeg laten als er buien voorspeld worden. Maximaal bergingsvolume komt beschikbaar. Automatisch Sturing koppelen aan pluviometer(s), buienradar of neerslagvoorspelling Overstromingsvoorspeller VMM Intense stortbuien hebben meestal een kleine kern. Het rekenwerk en sturing is niet vanzelfsprekend! (Nog) niet in gebruik bij Infrax