EVALUATIE KOERSNOTA LUCHTKWALITEIT BIJLAGEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "EVALUATIE KOERSNOTA LUCHTKWALITEIT BIJLAGEN"

Transcriptie

1 EVALUATIE KOERSNOTA LUCHTKWALITEIT BIJLAGEN

2 2 Datum 19 april 2017

3 Inhoudsopgave Bijlage 1: Begrippen 4 Bijlage 2: Toelichting berekenen en meten 5 Bijlage 3: Rotterdams wagenparkscan 1 TNO 7 Bijlage 4: Evaluatierapport sloop- en terugkoopregeling 50 3

4 Bijlage 1 Begrippen Fijnstof: in de lucht zwevende deeltjes kleiner dan 10 micrometer (PM10). Fijnstof bestaat uit deeltjes van verschillende grootte, herkomst en chemische samenstelling. Stikstofoxiden (NOx): een verzamelnaam voor de verbindingen van zuurstof en stikstof (NO en NO2, stikstofdioxide). Stikstofoxiden ontstaan bij alle vormen van verbranding op hoge temperatuur, bijvoorbeeld in een verbrandingsmotor. Als diesel met benzine vergeleken wordt, kan geconcludeerd worden dat diesels meer NOx produceren, omdat de verbranding plaatsvindt bij hogere druk en bijgevolg ook hogere temperatuur. Andere voorbeelden van verbrandingsprocessen zijn huishoudelijke verwarming op gas, stookolie of kolen, industriële processen zoals thermische elektriciteitscentrales op kolen, olie of gas, cementovens en hoogovens voor staalproductie. Roet / elementair koolstof (EC): Roet is een verzamelnaam voor zwarte deeltjes in de lucht van verschillende grootte die ontstaan bij (onvolledige) verbranding. In de context van luchtverontreiniging wordt roet ook wel elementair koolstof genoemd. EC is een goede maatstaf voor uitlaatemissies van wegverkeer én voor de gezondheid van omwonenden. De belangrijkste bronnen voor EC zijn wegverkeer (ongeveer 50%), de achtergrond (vanuit het buitenland, is voor een flink deel ook afkomstig van verkeer) en huishoudens (vooral de open haarden). Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL): In het NSL werken de overheden samen aan verbetering van de luchtkwaliteit vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid. Daarin zijn afspraken gemaakt over het treffen van generieke en locatie specifieke maatregelen die ervoor moeten zorgen dat aan de Europese grenswaarden wordt voldaan, rekening houdende met ruimtelijke ontwikkelingen. 4

5 Bijlage 2 Toelichting berekenen en meten Bij de brief aan de Commissie EHMD van 9 november 2016 met het Tussenresultaat t.a.v. de vermindering van de uitstoot (kenmerk BS16/00967; nr.16/ bb8688), was als bijlage 1 een beschrijving gevoegd van de gevolgde methodiek. Daarbij werd ingegaan op de wijze waarop met behulp van wagenparkscans op verschillende momenten, de veranderingen in de samenstelling van het verkeer in de stad in beeld worden gebracht. Deze veranderingen zijn deels veroorzaakt door de zogenaamde autonome verschoning van het verkeer en deels het gevolg van het pakket maatregelen luchtkwaliteit. Hierna wordt uiteengezet hoe met behulp van metingen en berekeningen, uitspraken kunnen worden gedaan over de effecten van het pakket maatregelen. Interpretatie meetgegevens De luchtkwaliteit op leefniveau in het stedelijk gebied wordt door allerlei zaken beïnvloed; niet alleen door de variaties in de totale uitstoot vanuit alle bronnen en de achtergrondconcentratie maar nadrukkelijk ook door het weer. Daarom variëren de meetresultaten aanzienlijk over de korte termijn. De totale uitstoot varieert iets in de loop van de dag (verschil dag/nacht, bij verkeer de spitsuren), van de week (werkdag/weekend) en het jaar (bijv. de energievraag is s winters iets hoger dan s zomers). De invloed van het weer is meestal veel groter: harde wind en of regen zorgen voor lage concentraties, weinig wind en strak blauwe lucht of mist zorgen voor hoge concentraties. Het weer bepaalt de mate van verdunning van de uitstoot en bepaalt of verontreinigingen blijven hangen, zodat de concentratie langzaam steeds hoger wordt. Bij bepaalde stoffen speelt UV-licht een rol: de concentratie ozon is altijd hoog als de zon veel en lang schijnt (lange zomerse dagen) en laag op korte dagen met bewolking. Ozon is dus altijd hoog in de zomer en laag in de winter, en hoog in de middag en laag in de nacht/ochtend. Stikstofdioxide (NO 2 ) gedraagt zich tegengesteld aan ozon; als de concentratie ozon hoog is, is de concentratie NO 2 lager. Voor het vergelijken van metingen van de luchtkwaliteit op twee momenten met als doel iets te kunnen zeggen over het verschil in bijvoorbeeld de hoeveelheid uitstoot, is het daarom nodig dat op die twee momenten de overige omstandigheden in alle opzichten precies gelijk zijn. Als een zomer- met een wintermaand vergeleken wordt zal de concentratie in de wintermaand vrijwel altijd hoger zijn (behalve van ozon) zonder dat er iets aan de uitstoot veranderd is. Wanneer een winter- met een zomermaand vergeleken wordt zou ten onrechte kunnen worden geconcludeerd dat alles de goede kant op gaat. Concentraties van stoffen in de lucht worden daarom het best vergeleken per kalenderjaar. Dan zijn in elk geval alle seizoenseffecten verdwenen. Ook dan zijn er nog variaties mogelijk als gevolg van het weer. In 2003 en 2004 hadden we bijvoorbeeld twee opvolgende extreme jaren: één met een prachtige zomer en één met een slechte zomer. Het verschil in de jaargemiddelde NO2-concentratie tussen deze twee jaren bedroeg 10%. De meeste maatregelen luchtkwaliteit hebben een effect dat veel kleiner is dan de seizoensvariatie in het weer. Maatregelen hebben natuurlijk wel een verlagend effect op het basisniveau ; dat zorgt ervoor dat in alle jaren de concentraties lager zullen zijn dan zonder maatregelen het geval zou zijn. Het uitvoeren van een trendanalyse is de beste manier om conclusies uit metingen te kunnen trekken: gaat het de goede kant op? Hierbij wordt over een periode van 10 of meer jaar gekeken of de concentraties dalen. De jaarlijkse variatie in weersomstandigheden middelt zo uit en dan kunnen onderbouwde conclusies worden getrokken over het verloop van de concentraties. Door dit op verschillende plaatsen te doen (langs wegen, in de stad, in de landelijke achtergrond) kan er zelfs iets gezegd worden over de trend ten aanzien van de bijdragen van verschillende soorten bronnen. Zo wordt landelijk de daling van de NO2 concentratie die de laatste jaren op verkeersmeetpunten wordt gezien, vooral veroorzaakt door een daling van de algehele NO2-concentraties (de achtergrond) en in mindere mate door het schoner worden van het verkeer. De periode sinds het van kracht worden van alle maatregelen uit de Koersnota is nog te kort om uit de metingen conclusies te kunnen trekken over een trend in de concentraties luchtverontreinigende stoffen, waaruit het effect van de maatregelen uit de koersnota direct zou kunnen worden afgeleid. 5

6 Berekenen Het effect van de milieuzone op de concentraties is niet direct af te leiden uit metingen. De gemeten concentraties worden immers door veel meer factoren beïnvloed dan enkel de veranderde uitstoot binnen de milieuzone. Dit is de belangrijkste reden waarom het effect van maatregelen bepaald wordt met modelleringen. Bij deze berekeningen worden alle overige omstandigheden gelijk gehouden en kan er dus gekeken worden naar het effect van de ene omstandigheid (bijvoorbeeld samenstelling wagenpark) die varieert. Met de metingen worden de gebruikte modellen jaarlijks geijkt. Tevens worden de meetresultaten over meerdere jaren gebruikt om te checken of de aannames kloppen die gedaan zijn bij de modelleringsberekeningen. Op grond hiervan kunnen uitspraken worden gedaan of de luchtkwaliteit (over meerdere jaren) de goede kant op gaat. Er wordt dan gewerkt met trends, 10 jaar of meer om de jaarlijkse variatie in het weer uit te middelen. De periode van de koersnota (2 jaar) is nog te kort om met voldoende zekerheid te stellen dat de maatregelen resulteren in een duidelijke trendwijziging in de concentraties; dit kan pas over enkele jaren bepaald worden. Combineren van Metingen en berekeningen Om uitspraken te doen over het effect van de maatregelen biedt een combinatie van metingen en berekeningen de beste resultaten. De toekomstige luchtkwaliteit wordt voorspeld aan de hand van modelberekeningen. In deze modellen moet o.a. informatie worden gestopt over de huidige en toekomstige uitstoot van verkeer. De verwachte uitstoot van verkeer is in de afgelopen jaren nogal eens bijgesteld. Soms was men te pessimistisch, maar vaak bleken de verwachtingen te optimistisch. Voor roet werden en worden flinke dalingen van de uitstoot voorzien door steeds betere roetfilters in moderne (diesel)auto s. Een voorbeeld van de manier waarop metingen en berekeningen gecombineerd kunnen worden is te vinden in een artikel van medewerkers van de DCMR in het Tijdschrift Lucht Willers, S. en Van den Elshout, S (2017), Ontwikkelingen van de roetemissiefactor, Tijdschrift Lucht, maart 2017 (27-30) 6

7 Bijlage 3 Rotterdams wagenparkscan 1 TNO TNO-rapport TNO 2017 R10249 Rotterdam Wagenparkscan 1, november 2016 Anna van Buerenplein DA Den Haag Postbus JE Den Haag T Datum 14 februari 2017 Auteur(s) Arjan Eijk Uilke Stelwagen Exemplaarnummer 2017-STL-RAP Oplage - Aantal pagina's 43 (incl. bijlagen) Aantal bijlagen 3 Opdrachtgever Gemeente Rotterdam Projectnaam Rotterdam Wagenparkscans Projectnummer /01.02 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van TNO. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor opdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan TNO 7

8 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 Samenvatting TNO voert in opdracht van de gemeente Rotterdam het meerjarige ( ) project 1 "De beste Wagenparkscanner voor Rotterdam" uit. Het doel van dit project is het monitoren van de intensiteit en samenstelling van het wegverkeer in en buiten de milieuzone (MZ) in de gemeente Rotterdam. Door deze monitoring in drie achtereenvolgende jaren te herhalen ontstaat een goed inzicht in de samenstelling van het wegverkeer, maar ook in de ontwikkeling hiervan over de tijd 2. Daarnaast verschaft de monitoring inzicht in de samenhang met het door gemeente Rotterdam geïmplementeerde pakket maatregelen 3 om het verkeer in Rotterdam versneld te verschonen. De eerste TNO Wagenparkscan is in oktober uitgevoerd en daarna gerapporteerd 5. Doordat de meting 6 is uitgevoerd kort vóór de invoering van de milieuzone voor personen- en bestelverkeer, per 1 januari 2016, fungeert deze als 'nulmeting', welke ook wordt aangeduid als Wagenparkscan 0.0 of WPS 0.0. Begin juni is een tussentijdse, tussen de nul- en de éénmeting, TNO Wagenparkscan uitgevoerd en daarna gerapporteerd 8, welke aangeduid wordt als extra- of halfmeting of WPS 0.5. In dit rapport worden de resultaten gerapporteerd van de derde TNO Wagenparkscan, aangeduid als éénmeting of WPS 1.0. Tevens worden in dit rapport de resultaten van de éénmeting vergeleken met die van de nulmeting. WPS 1.0 is uitgevoerd van maandag 31 oktober 2016 (00:00u) tot en met zondag 6 november 2016 (24:00u) op vier locaties binnen de MZ, i.e. Bergweg, Boezemstraat, Maasboulevard en Schieweg, en twee (net) daarbuiten, i.e. Strevelsweg en Tjalklaan. In WPS 0.0 is ook op deze zes locaties gemeten. Van alle passerende voertuigen zijn de kentekens en nationaliteiten met kentekencamera s gescand en vastgelegd samen met passagetijdstip en cameralocatie. Op basis van de kentekens zijn deze data vervolgens voor de Nederlandse voertuigen verrijkt met RDW-voertuiggegevens en zijn de VERSIT+ voertuigemissieklassen toegevoegd. Aansluitend zijn deze data uitvoerig geanalyseerd qua aantallen en voertuigsamenstelling en vergeleken met de resultaten van de nulmeting. 1 Zie TNO offerte 2015-TL-OFF Ook kan een vergelijking gemaakt worden met de allereerste TNO Wagenparkscan in Rotterdam, uitgevoerd in Zie TNO-rapport TNO 2012 R Schone lucht, voor een aantrekkelijk en gezond Rotterdam, , Koersnota, 29 april Zie bijvoorbeeld ota%20schone%20lucht%2029%20april% pdf. 4 WPS 0.0: maandag 5 oktober 2015 (00:00u) tot en met zondag 11 oktober 2015 (24:00u). 5 Zie TNO-rapport TNO 2015 R11686, exemplaar nr TL-RAP Ofschoon een TNO Wagenparkscan in eerste aanleg aantallen waargenomen voertuigen (per tijdsperiode en locatie) oplevert, en daarmee ook een telling is, zal duidelijk zijn dat op basis van de vastgelegde kentekens veel meer informatie ontsloten wordt dan wanneer alleen passerende voertuigen geteld waren. 7 WPS 0.5: maandag 30 mei 2016 (00:00u) tot en met zondag 5 juni 2016 (24:00u). 8 Zie TNO-notitie 2016-TL-NOT

9 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 Waargenomen voertuigen Allereerst zijn de in november 2016 waargenomen aantallen voertuigen per voertuigsoort en locatie vergeleken met die van Over het algemeen zijn de voertuigaantallen en verdeling over de voertuigsoorten goed vergelijkbaar. Het totaal aantal waargenomen voertuigen over alle zes cameralocaties samen, vier in de milieuzone (MZ) en twee daarbuiten, is met ongeveer 2.5 % toegenomen. Op de Bergweg en de Boezemstraat, allebei in de MZ, daarentegen is het personen- en bestelverkeer juist afgenomen. Dit is mogelijk te verklaren door werkzaamheden in de buurt van die locaties. De aandelen personen- bestel, vrachtverkeer en bussen in het verkeer zijn verder nagenoeg gelijk gebleven. Euroklasse verdelingen Hoewel de voertuigaantallen maar betrekkelijk weinig veranderen van 2015 naar 2016, is de verandering binnen de Euroklasse verdelingen aanzienlijk. Zowel voor personen- als bestelauto s als vrachtauto s, stijgt het aandeel Euro 6 van oktober 2015 naar november 2016 fors ten koste van de lagere Euro klassen. Daarnaast nemen de Euroklasse aandelen van de MZ geweerde voertuigen 9 vooral binnen de MZ zeer fors af. Op de twee scanlocaties buiten de MZ is die afname ook fors. Tabel 1 Voertuigen die niet voldoen aan de MZ-eisen De 4 locaties in de MZ De 2 locaties buiten de MZ Voertuigsoort Af/toename Af/toename aantal aantal % aantal aantal % Personenauto's benzine of LPG Personenauto's diesel Bestelauto's benzine of LPG Bestelauto's diesel Vrachtauto's benzine Vrachtauto's diesel MZ geweerd worden: - Personen- en bestelauto's op benzine of LPG MET DET < EN zonder milieucode E2 of U9 EN geen oldtimer (i.e. DET > ); - Personen- en bestelauto's op diesel MET DET < EN geen oldtimer (i.e. DET > ); - Vrachtauto's Euro III en lager MITS niet aangemerkt als bijzonder voertuig met DET > Oldtimer vrachtauto's (DET < ) worden toegelaten Voertuigen die niet voldoen aan de MZ-eisen Het overzicht in Tabel 1 geeft per voertuigsoort het aantal waargenomen voertuigen dat niet aan de huidige milieuzone eisen 10 voldoet weer. Na de invoering van de milieuzone personen- en bestelverkeer per 1 januari 2016 én de gelijktijdige geografische uitbreiding van de al bestaande milieuzone vrachtverkeer zijn deze 9 Voor personen- en bestelauto s op benzine weert de MZ ruwweg Euro 0 en voor personen- en bestelauto s op diesel vooral Euro 0 tot en met Euro 2 en in mindere mate Euro 3. Voor vrachtwagens weert de MZ Euro III en lager. 10 Strikt genomen geldt in de MZ een leeftijdsgrens voor oldtimers en bijzondere voertuigen (resp. 40 en 13 jaar). Omdat dit gedurende de duur van het project tot schuivende DET-grenzen (DET = Datum van Eerste Toelating) zou leiden, wat de onderlinge vergelijkbaarheid van de drie wagenparkscans niet ten goede zou komen, is in 2015 afgesproken voor de analyses vaste DETgrenzen te hanteren voor oldtimers en bijzondere voertuigen (resp en ). Voor berekeningen van de geschatte uitstoot op basis van de waargenomen voertuigen (aantallen en emissieklassen) heeft dit geen invloed aangezien daarvoor alle waargenomen voertuigen meegenomen worden in de opgeleverde voertuigtabellen (zie ook Bijlage C). 9

10 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 aantallen voor vrijwel alle voertuigsoorten 11 fors gedaald. Dit geldt vooral in de MZ maar ook daarbuiten. Het ligt voor de hand dat deze dalingen het gevolg zijn van de ingevoerde MZ, de autonome verschoning van het wagenpark en de andere maatregelen van de Koersnota Luchtkwaliteit 3, zoals de Rotterdamse sloopregeling 12,13. Het aandeel van ieder van deze mogelijke oorzaken is zonder aanvullend onderzoek niet betrouwbaar te schatten. De dalingen op de twee locaties buiten de MZ zijn vermoedelijk mede het gevolg van de ligging nabij de MZ, waardoor een significant deel van verkeer de MZ in of uit rijdt, het MZ-uitstralingseffect. 11 De enige uitzondering vormen de vrachtauto s op benzine, die in de MZ zelfs toenamen (mogelijk omdat ook vrachtwagens oldtimers kunnen zijn), maar de aantallen daarvan zijn zo laag (2015: 5; 2016: 7) dat deze geen rol van betekenis spelen. 12 TNO heeft recent, in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, onderzoek gedaan naar alle in Nederland geregistreerde voertuigen over de periode ca tot medio In dit onderzoek zijn ook de aantallen geregistreerde personen- en bestelauto s op diesel met een DET vóór 2001 in kaart gebracht. De resultaten van de studie laten duidelijk zien dat in de regio Rotterdam de aandelen van deze personen- en bestelauto s op diesel sterker afnemen dan in andere grote steden in Nederland. Het effect van de invoering van milieuzone is duidelijk zichtbaar. Hoewel de resultaten van de studie betrekking hebben op de geregistreerde voertuigen en niet, zoals in de wagenparkscans, op de aantallen c.q. intensiteit en samenstelling van het verkeer op de weg, onderbouwt het onderzoek wel de resultaten van de TNO Wagenparkscans in Rotterdam. 13 Heijne, A.M. et al, 2017, Nederlandse wagenparksamenstelling 2016, TNO-rapport "TNO 2016 R11872", 13 januari

11 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Wagenparkscans 0.0, 0.5 en Waargenomen voertuigen Euroklasse verdelingen Voertuigen die niet voldoen aan de MZ eisen Oldtimers Nationaliteiten Conclusies Ondertekening Bijlage(n) A Tabellen B Figuren C Databestanden WPS

12 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 1 Inleiding In dit rapport worden de resultaten gerapporteerd van de Wagenparkscan 1.0' (WPS 1.0) of éénmeting in en bij de milieuzone Rotterdam (zie TNO-offerte TL-OFF ), welke is uitgevoerd van maandag 31 oktober 2016 (00:00u) tot en met zondag 6 november 2016 (24:00u). De gerapporteerde resultaten betreffen de eerste van de hierna kort besproken drie databronnen. De data van de andere twee databronnen zijn wel analoog aan die van de eerste verrijkt, bewerkt en tevens opgeleverd aan Gemeente Rotterdam (zie Bijlage C). Allereerst zijn in de scanweek in de milieuzone Rotterdam, hierna kortweg aangeduid als de MZ, op een viertal locaties in de MZ (Bergweg, Boezemstraat, Maasboulevard en Schieweg) en op twee locaties buiten de MZ (Strevelsweg en Tjalklaan) voertuigpassagedata (kenteken, tijdstip, locatie, nationaliteit) geregistreerd van alle passerende voertuigen middels tijdelijk opgestelde kentekencamera s van de firma Connection Systems. Deze data zijn door TNO onder meer 15 verrijkt met RDW-voertuiggegevens en VERSIT+ voertuigklassen. Vervolgens is uit deze data een zogenoemde voertuigtabel, met voertuigaantallen per VERSIT+ voertuigklasse en per locatie, bepaald. Beide databestanden zijn aan Gemeente Rotterdam opgeleverd (zie Bijlage C). Ten tweede heeft de Gemeente Rotterdam aan TNO-voertuigpassagedata geleverd, welke in de scanweek opgenomen is met vast opgestelde camera s in en buiten de MZ. Ook deze data zijn verrijkt met RDW-voertuiggegevens en VERSIT+ voertuigklassen. En ook voor deze data is een voertuigtabel bepaald en beide bestanden zijn opgeleverd aan Gemeente Rotterdam (zie Bijlage C). Ten derde heeft TNO in de scanweek bij RDW de voertuiggegevens opgevraagd van alle voertuigen die als afkomstig uit Rotterdam (voor dit project gedefinieerd als numerieke postcodes ) geregistreerd staan. Ook deze data zijn verrijkt met VERSIT+ voertuigklassen en er zijn twee voertuigtabellen (uitsplitsing naar locatie op herkomstgebied resp. numerieke postcode) bepaald en alle drie de bestanden zijn opgeleverd aan Gemeente Rotterdam (zie Bijlage C). In het kader van het meerjarige ( ) Wagenparkscan Project De beste Wagenparkscanner voor Rotterdam voor de Gemeente Rotterdam 17 is in oktober 2015 door TNO een eerste wagenparkscan uitgevoerd en gerapporteerd 18. Deze meting fungeert als nulmeting en wordt derhalve aangeduid als Wagenparkscan 0.0' alias WPS 0.0. Begin juni 2016 is een tussentijdse, tussen de nul- en éénmeting, wagenparkscan uitgevoerd en gerapporteerd 19, welke aangeduid wordt als extra- of halfmeting alias WPS Dit betreft 6 camera s op de 4 locaties in de MZ en 7 camera s op de 2 locaties buiten de MZ. 15 Tevens zijn kolommen toegevoegd met informatie betrekking hebbend op de MZ, i.e. de kolommen Geweerd MZ, Ontheffing MZ en Overtreder MZ. 16 Dit betreft 15 GDW-camera s en 31 Milzo camera s. 17 Zie TNO offerte 2015-TL-OFF Zie TNO-rapport TNO 2015 R11686, exemplaar nr TL-RAP Zie TNO-notitie 2016-TL-NOT

13 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 In dit rapport wordt, uitsluitend op basis van de eerstgenoemde databron, vooral een vergelijking gemaakt tussen de nul- en de éénmeting, dus tussen WPS 0.0 van oktober 2015 en WPS 1.0 van november

14 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 2 Wagenparkscans 0.0, 0.5 en 1.0 In het kader van het meerjarige ( ) Wagenparkscan Project De beste Wagenparkscanner voor Rotterdam voor de Gemeente Rotterdam, zijn tot dusver drie TNO-wagenparkscans uitgevoerd, te weten de nulmeting in oktober 2015 (WPS 0.0), de halfmeting in juni 2016 (WPS 0.5) en de onderhavige éénmeting (WPS 1.0). Voorjaar 2017 volgt de vierde afsluitende meting (WPS 1.5). De methodiek van de TNO-wagenparkscans is uitvoerig beschreven in TNO-rapport TNO 2015 R11686 (WPS 0.0) en in TNO-notitie 2016-TL-NOT v2. Omdat de camera aantallen en scanlocaties voor de drie tot dusver uitgevoerde TNO-wagenparkscans verschillen, zijn deze opgesomd in Tabel 2 en weergegeven in Figuur 1 en Figuur 2. De cameralocaties 7 tot en met 13 zijn extra locaties in de MZ die alleen in de nulmeting zijn toegepast voor een zo compleet mogelijk beeld van het verkeer in het centrum van Rotterdam (zie Figuur 2 en TNO-rapport TNO 2015 R11686). In 2016 waren vijf (verbeterde) camera s voldoende voor een dekkende scan van de Strevelsweg rijstroken, terwijl daar in 2015 nog negen camera s voor nodig waren. De vergelijking tussen de nul- en éénmeting, WPS 0.0 resp. WPS 1.0, betreft de locaties 1 t/m 6. De nulmeting is uitgevoerd van maandag 5 oktober 2015 (00:00u) tot en met zondag 11 oktober 2015 (24:00u). De éénmeting is uitgevoerd van maandag 31 oktober 2016 (00:00u) tot en met zondag 6 november 2016 (24:00u). De verschuiving van oktober naar november werd voor een deel veroorzaakt door de beschikbaarheid van de Connection Systems camera s en verder door het vermijden van de herfst schoolvakanties. Uit de metingen blijkt dat de verkeersintensiteiten goed vergelijkbaar waren voor de beide meetweken 20. Tabel 2 Overzicht aantallen en locaties camera s in TNO-wagenparkscans Nr. Locatie Camera's In MZ WPS 0.0 WPS 0.5 WPS Maasboulevard 2 2 Schieweg 2 3 Boezemstraat 1 4 Bergweg 1 5 Strevelsweg 9 resp. 5 6 Tjalklaan 2 7 Beukelsdijk 1 8 Tweede Middellandstraat 1 9 Rochussenstraat 2 10 Westzeedijk 2 11 Erasmusbrug 1 12 Willemsbrug 2 13 Pompenbrug 4 Totaal aantal camera's Camera's betreft hier uitsluitend de gedurende de betreffende meetweek opgestelde camera's van Connection Systems 20 De voertuigaantallen per locatie en per voertuigsoort, welke een maat zijn voor de verkeersintensiteiten, worden besproken in Hoofdstuk 3. Zie ook Tabel 4 in Bijlage A. 14

15 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 Figuur 1 Cameralocaties voor de TNO-wagenparkscans van 2015 (WPS 0.0), 2016 (WPS 0.5 & 1.0) en 2017 (WPS 1.5). Figuur 2 De extra cameralocaties voor de TNO-wagenparkscan van 2015 (WPS 0.0). 15

16 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 3 Waargenomen voertuigen De eerste vergelijking tussen de nul- en de éénmeting betreft de waargenomen voertuigaantallen per locatie en per voertuigcategorie (m.n. personen-, bestel- en vrachtauto s en bussen) in oktober 2015 en in november Deze voertuigaantallen zijn weergegeven in Tabel 4 (in Bijlage A). Het eerste wat opvalt is dat de verschillende voertuigaantallen in 2015 en 2016 vergelijkbaar zijn (zie sectie Aantallen waargenomen voertuigen in Tabel 4). Voor alle zes locaties samen is er een toename 21,22 van het totaal aantal waargenomen voertuigen ( Alles op Alle 6 locaties ) van 2.5 %. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een toename van het aantal waargenomen personenauto s van 2.3 %, terwijl bestelauto s met 0.6 % slechts licht stijgen en vrachtauto s juist afnemen met 1.2 % en bussen (erg klein absoluut aantal vergeleken met overige voertuigcategorieën) met 6.4 % stijgen. Het aandeel niet herkende voertuigen 23, voornamelijk bestaande uit buitenlandse kentekens (zie ook Hoofdstuk 7), neemt licht toe van 3.4 % naar 3.9 % voor alle zes locaties samen. Opvallend is verder ook dat het aantal waargenomen personenauto s overal stijgt behalve in de Boezemstraat en op de Bergweg waar het juist daalt. Toekomstige wagenparkscans moeten uitwijzen of de waargenomen veranderingen doorzettende trends zijn of bijvoorbeeld fluctuaties ten gevolge van het scannen in een andere maand (oktober versus juni) van het jaar dan wel inherent zijn aan de toegepaste (uitvoering van de) scanmethode (met beperkte scantijd, met beperkt aantal camera s etc.). Kijkend naar de samenstelling (zie sectie Percentages waargenomen voertuigen in Tabel 4) valt op dat de aandelen per voertuigcategorie behoorlijk constant zijn en voor alle zes locaties samen slechts met een tiende van een procent of minder veranderen. Globaal gezegd was en is de samenstelling over alle zes locaties samen ongeveer 88 % personenauto s, 10 % bestelauto s, 1.5 % vrachtauto s en 0.5 % bussen. Opvallend is verder dat de samenstelling in en buiten de MZ licht verschillend is. Voor de vier locaties in de MZ was en is de samenstelling namelijk ongeveer 90 % personenauto s, 9 % bestelauto s en 1 % vrachtauto s, terwijl voor de twee locaties buiten de MZ de samenstelling ongeveer 87 % personenauto s, 10.5 % bestelauto s, 1.5 % vrachtauto s en 1 % bussen was en is. Dit wordt vooral veroorzaakt door de afwijkende samenstelling van het verkeer op de Tjalklaan. In 2015 bestond dit namelijk uit ongeveer 82.5 % personenauto s, 13.5 % 21 Het gebruik van de woorden toe- of afname in deze en navolgende alinea s moet niet opgevat worden als een aanduiding van de significantie van de waargenomen veranderingen. Zie ook de nuancerende opmerking aan het eind van de volgende alinea. 22 Deze en andere toe- of afnamen zijn berekend t.o.v. het aantal waargenomen (passerende) voertuigen, van de betreffende soort, in De toename van het totaal aantal waargenomen voertuigen op alle zes locaties samen volgt bijvoorbeeld als 100*( )/ = 2.5 %. Deze toe- of afnamen moeten niet verward worden met de toe- of afnamen van de percentages waargenomen voertuigen per locatie per voertuigsoort (zie overeenkomstige sectie in Tabel 4), welke berekend zijn t.o.v. de totale voertuigaantallen 2015 per locatie maar exclusief de niet-herkende voertuigen. 23 Dit aandeel is natuurlijk berekend t.o.v. het totale voertuigaantal voor de betreffende (verzameling van) locatie(s). Bijvoorbeeld voor 2015 voor alle zes locaties samen volgt het aandeel niet herkende voertuigen als 100*24602/ = 3.4 %. 16

17 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 bestelauto s, 3.5 % vrachtauto s en 0.5 % bussen en in 2016 waren deze aandelen respectievelijk 83.5, 13.0, 3.0 en 0.5 %. Deze verschillen lijken goed verklaarbaar door de ligging van de Tjalklaan nabij een groot industrieterrein, dat vermoedelijk leidt tot de hogere aandelen bestel- en vrachtverkeer. Door de aantallen unieke voertuigen te bepalen (zie sectie Aantallen unieke voertuigen in Tabel 4) en deze te delen op de totale aantallen waargenomen voertuigen is het gemiddeld aantal keer dat een uniek voertuig is waargenomen in de scanweek te schatten (zie sectie Gemiddeld aantal keer waargenomen per uniek voertuig in Tabel 4). Dit varieert in de MZ ruwweg tussen 1.5 en 2 keer afhankelijk van de locatie en ligt voor personen- en bestelauto s significant hoger dan voor vrachtauto s en bussen. Buiten de MZ ligt het gemiddeld aantal waarnemingen per uniek voertuig wat hoger, ongeveer 2.5 keer voor personen- en bestelauto s en ongeveer 1.5 tot 2 keer voor vrachtauto s. Buiten de MZ zijn unieke bussen, gemiddeld over de twee locaties, ongeveer 13 tot 16 keer waargenomen. Dit betreft vermoedelijk vooral lijnbussen. De verschillen tussen het gemiddeld aantal waarnemingen per uniek voertuig (per locatie en voertuigcategorie) in 2015 en 2016 zijn meestal klein. Vanzelfsprekend zijn de aantallen unieke voertuigen lager dan de overeenkomstige aantallen waargenomen voertuigen omdat een uniek voertuig immers meerder malen gedurende de scanweek en op meerdere locaties waargenomen kan zijn. Samenvattend laat Tabel 4 zien dat de wagenparkscans van oktober 2015 en november 2016, voor wat betreft de waarnemingen in en buiten de MZ, zeer vergelijkbaar zijn met globaal dezelfde totale aantallen voertuigen en meestal betrekkelijk kleine verschuivingen binnen de verschillende voertuigcategorieën. 17

18 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 4 Euroklasse verdelingen Per locatie afzonderlijk, voor de vier MZ-locaties samen ( De 4 MZ-locaties ), voor de twee niet-mz-locaties samen ( de 2 niet-mz loc. ) en voor alle zes locaties samen ( Alle 6 locaties ) zijn de verdelingen over de verschillende zogenoemde Euro emissieklassen, of kortweg Euroklassen, bepaald 24 voor de TNOwagenparkscan van oktober 2015 en die van november Voor personen- en bestelauto s op benzine en diesel zijn deze Euroklasse verdelingen opgenomen in een viertal tabellen, zie Tabel 5 tot en met Tabel 8 in Bijlage A. Voor personen-, bestel- en vrachtauto s en bussen 25 zijn tevens grafische weergaven van de Euroklasse verdelingen gemaakt 26, zie Figuur 3 tot en met Figuur 26 in Bijlage B. Personenauto s, benzine In Tabel 5 is de Euroklasse verdeling voor personenauto s op benzine in en buiten de MZ weergegeven. Per individuele locatie fluctueren de diverse percentages zowel omhoog als omlaag en soms flink, maar voor de drie vetgedrukte combinaties van locaties is dat minder het geval. Opvallend voor de vier MZ-locaties samen, is de toename van 2015 naar 2016 van het aandeel Euro 6 van ongeveer 9.5 naar 18.5 %, een (absolute) toename van 9 %, terwijl de aandelen Euro 5 tot en met 0 met respectievelijk ongeveer 1.6, 0.7, 2.7, 2.8, 1.0 en 0.4 % (absoluut) afnemen. Voor Euro 2 en 1 is dat een relatieve afname van 26 en 34 %, hetgeen aanzienlijk is maar in principe geen gevolg van de MZ, want die weert immers alleen Euro 0 van de personenauto s op benzine 27. En de Rotterdamse sloopregeling 28 stimuleert qua personenauto s op benzine alleen sloop van Euro 0 voertuigen. Dus is het verschil naar alle waarschijnlijkheid een gevolg van de autonome vernieuwing van het wagenpark. De afname voor Euro 0, van 0.59 naar 0.21 % (absoluut), een relatieve afname van ongeveer 64 %, is relatief de grootste en vermoedelijk vooral een gevolg van de MZ, van de autonome vernieuwing en de sloopregeling. Het aandeel van ieder van deze mogelijke oorzaken is zonder aanvullend onderzoek niet betrouwbaar te schatten. Voor de twee niet-mz-locaties samen, zijn de toe- en afnamen van 2015 naar 2016 van de Euroklasse aandelen vergelijkbaar met die voor de vier MZ-locaties maar 24 De Euroklassen van de waargenomen voertuigen zijn bepaald volgens eigen methodiek van TNO, waarbij niet alleen naar de door RDW opgegeven Euroklasse gekeken wordt maar ook naar andere RDW-voertuiggegevens die indicatief zijn voor de Euroklasse. Deze methodiek is weliswaar niet 100 % waterdicht maar voor voertuigen zonder door RDW geregistreerde Euroklasse, hetgeen vooral voor oudere voertuigen voorkomt, de enige praktische methode. 25 Vrachtwagens en bussen zijn niet uitgesplitst naar brandstoffen benzine, diesel en niet-b/d (niet-benzine-niet-diesel). 26 Zie voor de vier MZ-locaties samen ( De 4 MZ-locaties ) Figuur 3 t/m Figuur 10, voor de twee niet-mz-locaties samen ( de 2 niet-mz loc. ) Figuur 11 t/m Figuur 18 en voor alle zes locaties samen ( Alle 6 locaties ) Figuur 19 t/m Figuur Voor personenauto s op benzine ligt de MZ-toelatingsgrens bij DET Omdat dit de introductie datum (TA of type approval datum) is voor Euro 1 voor personenauto s, weert de MZ in principe alleen Euro 0 personenauto s op benzine (mits deze geen milieucode E2 of U9 hebben, waardoor praktisch gelijk Euro 1). 28 Zie bijvoorbeeld 0nadere%20regels%20dec% pdf. 18

19 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 wat minder groot. De relatieve afname van 53 % van het aandeel Euro 0 buiten de MZ is hoog maar lager dan de afname van 64 % binnen de MZ. Mogelijke oorzaken zijn de autonome vernieuwing van het wagenpark, locatie afhankelijke verschillen in de wagenparksamenstelling en uitstraling van de MZ. Met uitstraling wordt bedoeld dat het effect van de MZ ook erbuiten merkbaar zal zijn, veel verkeer (net) buiten de MZ rijdt immers de MZ in of uit. Dat het aandeel Euro 0 in de MZ niet geheel verdwenen is, blijkt vooral een gevolg van de aanwezigheid van oldtimers en voertuigen met milieucode E2 of U9 die de MZ toch in mogen 29. In Figuur 5, tweede taartdiagram, is een grafische weergave te zien van de Euroklasse percentages in Tabel 5 voor personenauto s op benzine voor de vier MZ-locaties samen in Zoals in deze figuur verder te zien valt, reed in 2015 van alle waargenomen personenauto s ongeveer 68 % op benzine, 26 % op diesel en 6 % op iets anders. Voor 2016, zie Figuur 6 tweede taartdiagram, zijn de overeenkomstige aantallen respectievelijk, 73 %, 26 % en 1 %. De aanzienlijke verschuiving naar benzine is het gevolg van een verschil in definitie 30 voor hybride voertuigen en niet van belang voor de evaluatie van de MZ of daarmee samenhangende maatregelen. In Figuur 13 en Figuur 14 zijn overeenkomstige grafische weergaven te zien voor de twee niet-mz-locaties in 2015 en En in Figuur 21 en Figuur 22 tenslotte zijn de overeenkomstige grafische weergaven te zien voor alle zes locaties samen in 2015 en Personenauto s, diesel In Tabel 6 is de Euroklasse verdeling voor personenauto s op diesel in en buiten de MZ weergegeven. Per individuele locatie fluctueren de diverse percentages zowel omhoog als omlaag en soms flink, maar voor de drie vetgedrukte combinaties van locaties is dat minder het geval. Opvallend voor de vier MZ-locaties samen is de toename van 2015 naar 2016 van het aandeel Euro 6 van ongeveer 16.7 naar 30.8 %, een (absolute) toename van 14 %, terwijl de aandelen Euro 5, 4, 3, 2, 1 en 0 met respectievelijk ongeveer 3.3, 4.3, 4.2, 1.7, 0.2 en 0.3 % (absoluut) afnemen. Voor Euro 2, 1 en 0 bedragen de relatieve afnames 94, 96 en 93 % wat zeer aanzienlijk is. Dit is vermoedelijk het 29 Nadere analyse van de data leert dat van de 459 in 2016 waargenomen Euro 0 personenauto s op benzine er 64 oldtimer (DET of eerder) blijken te zijn en 335 hebben een milieucode E2 of U9. Van de overblijvende 60 voertuigen had er 1 een MZ-ontheffing zodat er dus 59 overtreders zijn (zie ook Sheet4 van voertuigtabel ROT_2016_2_CNX_RDW_veh_nr_per_versit- _taakgroep_veh_class_v1.xlsx, filter op LPABEUR0 en tel de aantallen voor de4 MZ-locaties op). 30 In 2015 werden hybride personen- en bestelauto s (voor de Euroklasse taartdiagrammen, die voor 2015 overgenomen zijn uit het 2015 rapport) qua brandstof nog bij niet-b/d ingedeeld omdat ze niet puur op benzine of puur op diesel rijden. Dat is in 2016 niet meer gebeurd, vandaar de toename, met oog op de emissieberekeningen met de VERSIT+ voertuigklassen en bijbehorende emissiefactoren zoals jaarlijks gepubliceerd door de Taak Groep Emissie Registratie. Aangezien dit niet van belang is voor de evaluatie van de MZ (want betreft Euro 4 en hoger), is dit niet gerepareerd. 19

20 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 gevolg van de MZ 31, de Rotterdamse sloopregeling en de autonome vernieuwing van het park. Het aandeel van ieder van deze mogelijke oorzaken is zonder aanvullend onderzoek niet betrouwbaar te schatten. Voor de twee niet-mz-locaties samen zijn de toe- en afnamen van 2015 naar 2016 van de Euroklasse aandelen vergelijkbaar met die voor de vier MZ-locaties maar wat minder groot. Voor Euro 2, 1 en 0 bedragen de relatieve afnames nu 80, 79 en 79 %, wat nog altijd zeer aanzienlijk is maar minder dan de afnamen binnen de MZ. Het is aannemelijk dat deze afname mede het gevolg is van de aanwezigheid van de MZ, aangezien deze de samenstelling van het verkeer (net) buiten de MZ zeker zal beïnvloeden (MZ-uitstralingseffect). In Figuur 5, derde taartdiagram, is een grafische weergave te zien van de percentages in Tabel 6 voor personenauto s op diesel voor de vier MZ-locaties samen in In Figuur 6, derde taartdiagram, zijn de overeenkomstige percentages voor 2016 weergegeven. In Figuur 13 en Figuur 14 zijn overeenkomstige grafische weergaven te zien voor de twee niet-mz-locaties samen in 2015 en En in Figuur 21 en Figuur 22 tenslotte, zijn de overeenkomstige grafische weergaven te zien voor alle zes locaties samen in 2015 en Bestelauto s, benzine In Tabel 7 is de Euroklasse verdeling voor bestelauto s op benzine in en buiten de MZ weergegeven. Per individuele locatie fluctueren de diverse percentages zowel omhoog als omlaag en soms flink, maar voor de drie vetgedrukte combinaties van locaties is dat minder het geval. Voor de vier MZ-locaties samen is een vergelijkbaar beeld te zien als bij personenauto s op benzine. Het aandeel Euro 6 neemt met ruim 20 % (absoluut) fors toe, van nog geen 0,5 % naar bijna 21 %. De aandelen Euro 5 tot en met Euro 0 dalen met afnames van ongeveer 2 tot 7 % (absoluut). Euro 0 daalt zoals verwacht fors, in relatieve zin zelfs met 65 %. Vermoedelijk is deze daling het gevolg van de MZ 32, de autonome vernieuwing en de sloopregeling. Het aandeel van ieder van deze mogelijke oorzaken is zonder aanvullend onderzoek niet betrouwbaar te schatten. Voor de twee niet-mz-locaties samen is het beeld voor Euro 4 tot en met 0, met afnames van 1 tot 12 % (absoluut), redelijk vergelijkbaar met dat voor de 4 MZlocaties samen. Euro 6 en 5 stijgen allebei, met 5 respectievelijk 21 % (absoluut). In Figuur 7, tweede taartdiagram, is een grafische weergave te zien van de percentages in Tabel 7 voor de vier MZ-locaties samen voor Zoals in deze figuur verder te zien valt, reed in 2015 van alle waargenomen bestelauto s nog 31 Voor personenauto s op diesel ligt de MZ-toelatingsgrens bij DET De introductie datum voor Euro 3 voor personenauto s is (TA of type approval datum). Hierdoor weert de MZ in principe vooral Euro 0, 1 en 2 en geringe aantallen Euro 3 personenauto s op diesel (laatste met DET tussen en ). 32 Ook voor bestelauto s op benzine ligt de MZ-toelatingsgrens bij DET De introductie datum voor Euro 1 voor bestelauto s is (TA-datum). Hierdoor weert de MZ in principe alleen Euro 0 bestelauto s op benzine. 20

21 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 geen 1 % op benzine, 97.5 % op diesel en ongeveer 1.5 % op iets anders. Voor 2016, zie Figuur 8 tweede taartdiagram, zijn de overeenkomstige aantallen vrijwel gelijk, namelijk ongeveer 1.5 %, 97 % en 1.5 %. In Figuur 15 en Figuur 16 zijn overeenkomstige grafische weergaven te zien voor de twee niet-mz-locaties samen in 2015 en En in Figuur 23 en Figuur 24 tenslotte, zijn de overeenkomstige grafische weergaven te zien voor alle zes locaties samen in 2015 en Bestelauto s, diesel In Tabel 8 is de Euroklasse verdeling voor bestelauto s op benzine in en buiten de MZ weergegeven. Per individuele locatie fluctueren de diverse percentages zowel omhoog als omlaag en soms flink, maar voor de drie vetgedrukte combinaties van locaties is dat minder het geval. Voor de vier MZ-locaties samen is een vergelijkbaar beeld te zien als bij de personenauto s op diesel. Alleen het aandeel Euro 6 stijgt met 13.5 % (absoluut) flink, terwijl Euro 5 tot en met 0 met respectievelijk 2.4, 2.5, 2.7, 4.8, 1.0 en 0.2 % (absoluut) licht tot fors (Euro 2 t/m 0) dalen. Voor Euro 2, 1 en 0 zijn de relatieve dalingen met 93, 89 en 94 % opnieuw zeer aanzienlijk. Dit is vermoedelijk het gevolg van de MZ 33, de autonome vernieuwing en de sloopregeling. Het aandeel van ieder van deze mogelijke oorzaken is zonder aanvullend onderzoek niet betrouwbaar te schatten. Voor de twee niet-mz-locaties samen zijn de toe- en afnamen van 2015 naar 2016 van de Euroklasse aandelen vergelijkbaar met die voor de vier MZ-locaties maar wat minder groot. Voor Euro 2, 1 en 0 bedragen de relatieve afnames nu 80, 74 en 67 %, wat nog altijd zeer aanzienlijk is maar minder dan de afnamen binnen de MZ. Het is aannemelijk dat deze afname mede het gevolg is van de aanwezigheid van de MZ, aangezien deze de samenstelling van het verkeer (net) buiten de MZ zeker zal beïnvloeden (MZ-uitstralingseffect). In Figuur 7, derde taartdiagram, is een grafische weergave te zien van de percentages in Tabel 8 voor de vier MZ-locaties samen voor In Figuur 8, derde taartdiagram, zijn de overeenkomstige percentages voor 2016 weergegeven. In Figuur 15 en Figuur 16 zijn overeenkomstige grafische weergaven te zien voor de twee niet-mz-locaties samen in 2015 en En in Figuur 23 en Figuur 24 tenslotte, zijn de overeenkomstige grafische weergaven te zien voor alle zes locaties samen in 2015 en Vrachtauto s In Figuur 9 en Figuur 10 zijn de Euroklasse verdelingen voor vrachtauto s in 2015 en 2016, voor de vier MZ-locaties samen, grafisch weergegeven. Ook hier is van 2015 naar 2016 een duidelijke toename, ongeveer 12 % absoluut, in de aandelen 33 Voor bestelauto s op diesel ligt de MZ-toelatingsgrens bij DET De introductie datum voor Euro 3 voor bestelauto s is en (TA-data voor N1, Class 1 resp. N1, Class 2 & 3). Hierdoor weert de MZ in principe alleen Euro 0, 1 en 2 en geringe aantallen Euro 3 bestelauto s op diesel. 21

22 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 van Euro 6 te zien ten koste van die van de lagere Euroklassen (Euro 5 t/m 0). Vermoedelijk is dit onder meer een direct gevolg van de gebiedsuitbreiding van de MZ per 1 januari 2016, t.o.v. het gebied van de tot dan bestaande MZ (de MZ- Vracht ), waardoor de vier betreffende camera locaties (i.e. Bergweg, Boezemstraat, Maasboulevard en Schieweg) per die datum in de MZ liggen. Daarnaast speelt de autonome vernieuwing vermoedelijk ook een rol. Het aandeel van ieder van deze mogelijke oorzaken is zonder aanvullend onderzoek niet betrouwbaar te schatten. In Figuur 17 en Figuur 18, met de Euroklasse verdelingen voor vrachtauto s in de twee niet-mz-locaties samen, is het beeld hetzelfde. Ook hier forse toenamen, ongeveer 10 tot 14 %, van Euro 6 ten kostte van de lagere Euroklassen (Euro 5 t/m 0) te zien, hetgeen vermoedelijk vooral het gevolg is van MZ-uitstraling en de autonome vernieuwing. 22

23 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 5 Voertuigen die niet voldoen aan de MZ-eisen Twee overzichten van de aantallen waargenomen voertuigen die niet voldoen aan de MZ-eisen zijn te vinden in Tabel 9 en Tabel 10, in Bijlage A, voor respectievelijk benzine- en dieselvoertuigen. Het aantal waargenomen voertuigen dat niet aan de MZ-eisen voldoet is in november 2016 aanzienlijk lager dan in oktober Personen- en bestelauto s op benzine of LPG Het aantal waarnemingen van personenauto s op benzine of LPG, voor de 4 MZlocaties samen, die niet aan de MZ-eisen voldoen is in november 2016 ongeveer 90 % lager dan in oktober 2015 ( resp. 61). Het aantal waarnemingen van bestelauto s op benzine of LPG, voor de 4 MZlocaties samen, die niet aan de MZ-eisen voldoen is in november 2016 ongeveer 75 % lager dan in oktober 2015 (48 resp. 12). Voor beide voertuigcategorieën geldt dat er weinig tot geen MZ-ontheffingshouders zijn (in 2016), zodat het vrijwel uitsluitend overtreders betreft (60 resp. 12). Personen- en bestelauto s op diesel Het aantal waarnemingen van personenauto s op diesel, voor de 4 MZ-locaties samen, die niet aan de MZ-eisen voldoen is in november 2016 ongeveer 93 % lager dan in oktober 2015 (3094 resp. 212). Het aantal waarnemingen van bestelauto s op diesel, voor de vier MZ-locaties samen, die niet aan de MZ-eisen voldoen is in november 2016 ongeveer 93 % lager dan in oktober 2015 (2006 resp. 138). Voor beide voertuigcategorieën geldt dat er weinig MZ-ontheffingshouders zijn (in 2016), zodat het vrijwel uitsluitend overtreders betreft (210 resp. 128). Vrachtauto s Het aantal waarnemingen van vrachtauto s op benzine, voor de vier MZ-locaties samen, die niet aan de MZ-eisen voldoen is in november 2016 ongeveer gelijk aan dat in oktober 2015 (5 resp. 7). Er waren (in 2016) geen ontheffingshouders bij, dus alleen overtreders (7). Het aantal waarnemingen van vrachtauto s op diesel, voor de vier MZ-locaties samen, die niet aan de MZ-eisen voldoet is in november 2016 ongeveer 54 % lager dan in oktober 2015 (302 resp. 139). Hiervan waren (in 2016) 29 ontheffingshouder, dus hoofdzakelijk overtreders ( ). 34 Het totaal aantal waargenomen Euro 0 personenauto s op benzine in 2015 is 1239 (zie ook Tabel 4). Het aantal waargenomen Euro 0 personenauto s op LPG in 2015 is 130 (nadere analyse databestand 2015). Maakt samen 1369 Euro 0 personenauto s op benzine of LPG in Daarvan bleken (nadere analyse databestand 2015) er 707 een milieukeur E2 of U9 te hebben en waren er 62 oldtimer (DET of eerder). Dat betekent dat er = 600 voertuigen niet aan de MZ-eisen voldeden, hetgeen ook in Tabel 9 staat. 35 Hoewel er op de Maasboulevard 19 vrachtauto's met ontheffing waargenomen zijn, is het aantal overtreders 33 en niet 31. Dit komt doordat 2 van die 19 vrachtauto's geen ontheffing nodig hadden en het aantal overtreders dus = 33 is. Daarmee komt het totaal aantal overtreders, voor de vier MZ-locaties samen, op 112 en niet op

24 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 6 Oldtimers Een overzicht van de aantallen waargenomen oldtimers 36 in en buiten de MZ in oktober 2015 en november 2016 is te vinden in Tabel 11 in Bijlage A. Op de vier locaties in de MZ werden in 2015 in totaal 71 oldtimers waargenomen tegen 49 in Dit betrof zowel in 2015 als in 2016 voor het overgrote deel personenvoertuigen op benzine (63 resp. 43). Het in juni 2016 aanzienlijk hogere aantal van 210 in de MZ waargenomen oldtimers 37, is vermoedelijk een seizoen effect en/of veroorzaakt door een oldtimer evenement. Op de twee locaties buiten de MZ werden in 2015 in totaal 66 oldtimers waargenomen tegen 45 in Opnieuw betrof dit vooral personenvoertuigen op benzine (59 resp. 41). De aantallen waargenomen oldtimers in en buiten de MZ zijn daarmee zeer vergelijkbaar 38 en omdat de totaal aantallen waargenomen voertuigen (zie Tabel 2) dat ook waren, is er wat oldtimers betreft weinig verschil in samenstelling binnen en buiten de MZ. 36 Oldtimers zijn gedefinieerd als personen- en bestelvoertuigen van 40 jaar en ouder. Voor dit project wordt daarbij een datum van eerste toelating (DET) 1 januari 1976 of eerder gehanteerd. Oldtimers zijn toegelaten in de MZ. 37 Zie ook rapportage WPS 0.5, i.e TL-NOT _Extra Meting Milieuzone R'dam TNO Notitie september 2016 definitief.pdf. 38 Zeker gezien de geringe aantallen waar het hier om gaat. 24

25 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 7 Nationaliteiten Overzichten van de waargenomen aantallen voertuigen per nationaliteit en locatie voor oktober 2015 en november 2016 zijn te vinden in Tabel 12 respectievelijk Tabel 13 in Bijlage A. Uit de overzichten blijkt zowel binnen als buiten de MZ het aandeel waargenomen voertuigen met een buitenlands kenteken te stijgen van oktober 2015 naar november Binnen de MZ stijgt dit aandeel van ongeveer 2.8 naar 3 % en daarbuiten van ongeveer 3.7 naar 4.4 %. Deze stijging wordt vooral veroorzaakt door de stijging van het aantal voertuigen met een Belgisch kenteken, zowel binnen als buiten de MZ. Opvallend is verder dat het aandeel buitenlandse kentekens binnen de MZ kleiner is dan daarbuiten en dat het verschil toeneemt. Binnen de MZ vormen België, Duitsland en Polen de top drie buitenlandse kentekens (2015: resp. 1.1, 0.6 en 0.4 %; 2016: resp. 1.6, 0.5 en 0.2 %). Buiten de MZ vormen België, Polen en Duitsland de top drie buitenlandse kentekens (2015: resp. 1.4, 0.9 en 0.5 %; 2016: resp. 1.9, 0.9 en 0.4 %). 25

26 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 8 Conclusies In dit rapport zijn de resultaten gerapporteerd van de Wagenparkscan 1.0 (WPS 1.0) of éénmeting, welke is uitgevoerd van maandag 31 oktober 2016 (00:00u) tot en met zondag 6 november 2016 (24:00u). Met name zijn deze resultaten vergeleken met de resultaten van de Wagenparkscan 0.0 (WPS 0.0) of nulmeting, welke is uitgevoerd in oktober Waargenomen voertuigen 39 Allereerst zijn de in november 2016 waargenomen aantallen voertuigen per voertuigsoort en locatie vergeleken met die van Over het algemeen zijn de voertuigaantallen en verdeling over de voertuigsoorten goed vergelijkbaar. Het totaal aantal waargenomen voertuigen over alle zes cameralocaties samen, vier in de milieuzone (MZ) en twee daarbuiten, is met ongeveer 2.5 % toegenomen. Op de Bergweg en de Boezemstraat, allebei in de MZ, daarentegen is het personen- en bestelverkeer juist afgenomen. Dit is mogelijk te verklaren door werkzaamheden in de buurt van die locaties. De aandelen personen- bestel, vrachtverkeer en bussen in het verkeer zijn verder nagenoeg gelijk gebleven. Euroklasse verdelingen 40 Hoewel de voertuigaantallen maar betrekkelijk weinig veranderen van 2015 naar 2016, is de verandering binnen de Euroklasse verdelingen aanzienlijk. Zowel voor personen- als bestelauto s als vrachtauto s, stijgt het aandeel Euro 6 van oktober 2015 naar november 2016 fors ten koste van de lagere Euro klassen. Daarnaast nemen de Euroklasse aandelen van de MZ geweerde voertuigen 41 vooral binnen de MZ zeer fors af. Op de twee scanlocaties buiten de MZ is die afname ook fors. Tabel 3 Voertuigen die niet voldoen aan de MZ-eisen Voertuigen die niet voldoen aan de MZ eisen De 4 locaties in de MZ De 2 locaties buiten de MZ Voertuigsoort Af/toename Af/toename aantal aantal % aantal aantal % Personenauto's benzine of LPG Personenauto's diesel Bestelauto's benzine of LPG Bestelauto's diesel Vrachtauto's benzine Vrachtauto's diesel MZ geweerd worden: - Personen- en bestelauto's op benzine of LPG MET DET < EN zonder milieucode E2 of U9 EN geen oldtimer (i.e. DET > ); - Personen- en bestelauto's op diesel MET DET < EN geen oldtimer (i.e. DET > ); - Vrachtauto's Euro III en lager MITS niet aangemerkt als bijzonder voertuig met DET > De voertuigaantallen per locatie en per voertuigsoort, welke een maat zijn voor de verkeersintensiteiten, worden besproken in Hoofdstuk 3. Zie ook Tabel 4 in Bijlage A. 40 De Euroklasse verdelingen per locatie en per voertuigsoort worden besproken in Hoofdstuk 4. Zie ook Tabel 5 t/m Tabel 8 in Bijlage A, en Figuur 3 t/m Figuur 26 in Bijlage B. 41 Voor personen- en bestelauto s op benzine weert de MZ Euro 0 en voor personen- en bestelauto s op diesel vooral Euro 0 tot en met Euro 2 en in mindere mate Euro 3. Voor vrachtwagens weert de MZ Euro III en lager. 26

27 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 Voertuigen die niet voldoen aan de MZ eisen 42 Het samenvattend overzicht in Tabel 3 laat zien dat sinds de invoering van de milieuzone personen- en bestelverkeer per 1 januari 2016 én de gelijktijdige uitbreiding van het grondgebied van de al bestaande milieuzone vrachtverkeer, de aantallen MZ geweerde voertuigen voor vrijwel alle voertuigsoorten 43 fors gedaald zijn. Dit geldt vooral in de MZ maar ook daarbuiten. Het ligt voor de hand dat deze dalingen het gevolg zijn van de ingevoerde MZ, de autonome verschoning van het wagenpark en de andere maatregelen van de Koersnota Luchtkwaliteit 44, zoals de Rotterdamse sloopregeling 45,46. Het aandeel van ieder van deze mogelijke oorzaken is zonder aanvullend onderzoek niet betrouwbaar te schatten. De dalingen op de twee locaties buiten de MZ zijn vermoedelijk mede het gevolg van de ligging nabij de MZ, waardoor een significant deel van verkeer de MZ in of uit rijdt, het MZ-uitstralingseffect. 42 Waargenomen voertuigen die niet voldoen aan de MZ eisen worden besproken in Hoofdstuk 5. Zie ook Tabel 9 en Tabel 10 in Bijlage A. 43 De enige uitzondering vormen de vrachtauto s op benzine, die in de MZ zelfs toenamen (mogelijk omdat ook vrachtwagens oldtimers kunnen zijn), maar de aantallen daarvan zijn zo laag (2015: 5; 2016: 7) dat deze geen rol van betekenis spelen. 44 Schone lucht, voor een aantrekkelijk en gezond Rotterdam, , Koersnota, 29 april Zie bijvoorbeeld ota%20schone%20lucht%2029%20april% pdf. 45 TNO heeft recent, in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, onderzoek gedaan naar alle in Nederland geregistreerde voertuigen over de periode ca tot medio In dit onderzoek zijn ook de aantallen geregistreerde personen- en bestelauto s op diesel met een DET vóór 2001 in kaart gebracht. De resultaten van de studie laten duidelijk zien dat in de regio Rotterdam de aandelen van deze personen- en bestelauto s op diesel sterker afnemen dan in andere grote steden in Nederland. Het effect van de invoering van milieuzone is duidelijk zichtbaar. Hoewel de resultaten van de studie betrekking hebben op de geregistreerde voertuigen en niet, zoals in de wagenparkscans, op de aantallen c.q. intensiteit en samenstelling van het verkeer op de weg, onderbouwt het onderzoek wel de resultaten van de TNO Wagenparkscans in Rotterdam. 46 Heijne, A.M. et al, 2017, Nederlandse wagenparksamenstelling 2016, TNO-rapport "TNO 2016 R11872", 13 januari

28 TNO-rapport TNO 2017 R februari / 22 9 Ondertekening Den Haag, 20 februari 2017 TNO Arjan Eijk Projectleider Uilke Stelwagen Auteur 28

29 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage A 1/8 A Tabellen Tabel 4 Aantallen waargenomen en unieke voertuigen in en buiten de MZ in oktober 2015 en in november 2016 Aantallen waargenomen voertuigen Locatie Alles Personenauto's Bestelauto's Vrachtauto's Bussen Motorfietsen Niet Herkend Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Percentages waargenomen voertuigen (zie voetnoot 1) Locatie Alles Personenauto's Bestelauto's Vrachtauto's Bussen Motorfietsen Totalen Maasboulevard n.v.t. n.v.t Schieweg n.v.t. n.v.t Boezemstraat n.v.t. n.v.t Bergweg n.v.t. n.v.t De 4 MZ locaties n.v.t. n.v.t Strevelsweg n.v.t. n.v.t Tjalklaan n.v.t. n.v.t De 2 niet-mz loc. n.v.t. n.v.t Alle 6 locaties n.v.t. n.v.t Aantallen unieke voertuigen (zie voetnoten 2 t/m 4) Locatie Alles Personenauto's Bestelauto's Vrachtauto's Bussen Motorfietsen Niet Herkend Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Gemiddeld aantal keer waargenomen per uniek voertuig (zie voetnoot 5) Locatie Alles Personenauto's Bestelauto's Vrachtauto's Bussen Motorfietsen Niet Herkend Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties ) Percentages zijn t.o.v. 'totaal herkend per locatie', i.e. t.o.v. 'Alles' - 'Niet Herkend'. De aanname is dat het niet herkende verkeerde dezelfde samenstelling heeft als het herkende. 2) Deze aantallen zijn berekend door per voertuigsoort en per locatie het aantal unieke kentekens te bepalen. 3) De aantallen voor de locatie 'De 4 (2 niet-)mz locaties' zijn berekend door per voertuigsoort voor de 4 (2 niet-)mz locaties samen de aantallen unieke kentekens te bepalen. 4) De aantallen unieke kentekens voor 'De 4 (2 niet-)mz locaties' zijn lager dan de sommaties over de 4 (2 niet-)mz locaties omdat een voertuig op meerdere locaties gezien kan zijn. 5) Het gemiddeld aantal keer dat een uniek voertuig is waargenomen is berekend door de aantallen waargenomen voertuigen te delen door de bijbehorende aantallen unieke kenteke 6) De 4 MZ locaties zijn Maasboulevard, Schieweg, Boezemstraat en Bergweg. 7) De 2 niet-mz locaties zijn Strevelsweg en Tjalklaan. Grafische weergaven van de voertuigaantallen en -percentages voor locatie De 4 MZ-locaties, inclusief uitsplitsing per Euro emissieklasse, zijn te vinden in Figuur 3 (2015) en Figuur 4 (2016). Idem voor De 2 niet-mz loc. in Figuur 11 (2015) en Figuur 12 (2016) en voor Alle 6 locaties in Figuur 19 (2015) en Figuur 20 (2016). 29

30 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage A 2/8 Tabel 5 Euroklasse percentages 47 voor personenauto's op benzine in en buiten de MZ in oktober en in november 2016 Personenauto's, benzine, Euroklassen verdeling [%], 2015 Locatie Euro 0 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 Aantal (per locatie) Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Personenauto's, benzine, Euroklassen verdeling [%], 2016 Locatie Euro 0 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 Aantal (per locatie) Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Alle Euroklasse percentages zijn berekend t.o.v. het aantal benzine personenauto's per locatie. Tabel 6 Euroklasse percentages 47 voor personenauto's op diesel in en buiten de MZ in oktober en in november 2016 Personenauto's, diesel, Euroklassen verdeling [%], 2015 Locatie Euro 0 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 Aantal (per locatie) Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Personenauto's, diesel, Euroklassen verdeling [%], 2016 Locatie Euro 0 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 Aantal (per locatie) Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Alle Euroklasse percentages zijn berekend t.o.v. het aantal diesel personenauto's per locatie. 47 Zie ook Figuur 5 resp. Figuur 6 (4 MZ-locaties), Figuur 13 resp. Figuur 14 (2 niet-mz loc.) en Figuur 21 resp. Figuur 22 (alle 6 locaties). 48 In het rapport voor 2015 (zie Tabellen 8 t/m 11 op blz. 25 & 26) zijn gemiddelde aandelen per Euroklasse (aangeduid als 'Gemiddelden') weergegeven, die berekend zijn als gemiddelden van de locatiepercentages. Voor ongelijke voertuigaantallen per locatie is het beter om, zoals hier gedaan is, eerst te sommeren over alle locaties en dan de gemiddelde aandelen te berekenen. 30

31 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage A 3/8 Tabel 7 Euroklasse percentages 49 voor bestelauto's op benzine in en buiten de MZ in oktober en in november 2016 Bestelautos, benzine, Euroklassen verdeling [%], 2015 Locatie Euro 0 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 Aantal (per locatie) Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Bestelautos, benzine, Euroklassen verdeling [%], 2016 Locatie Euro 0 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 Aantal (per locatie) Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Alle Euroklasse percentages zijn berekend t.o.v. het aantal benzine bestelauto's per locatie. Tabel 8 Euroklasse percentages voor bestelauto's op diesel in en buiten de MZ in oktober en in november 2016 Bestelautos, diesel, Euroklassen verdeling [%], 2015 Locatie Euro 0 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 Aantal (per locatie) Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Bestelautos, diesel, Euroklassen verdeling [%], 2016 Locatie Euro 0 Euro 1 Euro 2 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 Aantal (per locatie) Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Alle 6 locaties Alle Euroklasse percentages zijn berekend t.o.v. het aantal diesel bestelauto's per locatie. 49 Zie ook Figuur 7 resp. Figuur 8 (4 MZ-locaties), Figuur 15 resp. Figuur 16 (2 niet-mz-locaties) en Figuur 23 resp. Figuur 24 (alle 6 locaties). 31

32 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage A 4/8 Tabel 9 Aantallen waargenomen voertuigen op benzine of LPG in en buiten de MZ in oktober 2015 en november 2016 die niet voldoen aan de MZ-eisen Locatie Personenauto s Bestelauto s Vrachtauto s Voertuigen op benzine of LPG, die niet voldoen aan MZ eisen Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Voertuigen op benzine of LPG, die MZ ontheffing hebben Maasboulevard nvt 1 nvt 0 nvt 0 Schieweg nvt 0 nvt 0 nvt 0 Boezemstraat nvt 0 nvt 0 nvt 0 Bergweg nvt 0 nvt 0 nvt 0 De 4 MZ locaties nvt 1 nvt 0 nvt 0 Strevelsweg nvt 0 nvt 0 nvt 0 Tjalklaan nvt 1 nvt 0 nvt 0 De 2 niet-mz loc. nvt 1 nvt 0 nvt 0 Voertuigen op benzine of LPG, die niet voldoen en geen ontheffing hebben Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc MZ geweerd worden: - Personen- en bestelauto's op benzine of LPG MET DET < EN zonder milieucode E2 of U9 EN geen oldtimer (i.e. DET > ); - Personen- en bestelauto's op diesel MET DET < EN geen oldtimer (i.e. DET > ); - Vrachtauto's Euro III en lager MITS niet aangemerkt als bijzonder voertuig met DET > Merk op dat deze formulering (lees 'EN' als het computertaal 'AND' en idem '>' wat niet gelijk is aan '>=') voor personen- en bestelauto's op benzine of LPG betekent dat een voertuig met DET en met milieucode E2 of U9 (maar niet K6) er dus in mag! Idem mogen ook personen- en bestelwagens (op benzine of LPG en diesel) met DET of eerder (oldtimers) er dus ook in. 32

33 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage A 5/8 Tabel 10 Aantallen voertuigen op diesel in en buiten de MZ in oktober 2015 en november 2016 die niet voldoen aan de MZ-eisen Locatie Personenauto s Bestelauto s Vrachtauto s Voertuigen op diesel, die niet voldoen aan MZ eisen Maasboulevard* Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Voertuigen op diesel, die MZ ontheffing hebben Maasboulevard* nvt 0 nvt 3 nvt 19 Schieweg nvt 1 nvt 6 nvt 5 Boezemstraat nvt 0 nvt 0 nvt 4 Bergweg nvt 1 nvt 1 nvt 1 De 4 MZ locaties nvt 2 nvt 10 nvt 29 Strevelsweg nvt 2 nvt 0 nvt 6 Tjalklaan nvt 2 nvt 2 nvt 5 De 2 niet-mz loc. nvt 4 nvt 2 nvt 11 Voertuigen op diesel, die niet voldoen en geen ontheffing hebben Maasboulevard* Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc MZ geweerd worden: - Personen- en bestelauto's op benzine of LPG MET DET < EN zonder milieucode E2 of U9 EN geen oldtimer (i.e. DET > ); - Personen- en bestelauto's op diesel MET DET < EN geen oldtimer (i.e. DET > ); - Vrachtauto's Euro III en lager MITS niet aangemerkt als bijzonder voertuig met DET > Merk op dat deze formulering (lees 'EN' als het computertaal 'AND' en idem '>' wat niet gelijk is aan '>=') voor personen- en bestelauto's op benzine of LPG betekent dat een voertuig met DET en met milieucode E2 of U9 (maar niet K6) er dus in mag! Idem mogen ook personen- en bestelwagens (op benzine of LPG en diesel) met DET of eerder (oldtimers) er dus ook in. * Hoewel er op de Maasboulevard 19 vrachtauto's met ontheffing waargenomen zijn, is het aantal overtreders 33 en niet 31. Dit komt doordat 2 van die 19 vrachtauto's geen ontheffing nodig hadden en het aantal overtreders dus = 33 is. 33

34 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage A 6/8 Tabel 11 Aantallen waargenomen oldtimers, d.w.z. personen- en bestelwagens met DET of eerder, in en buiten de MZ in oktober 2015 en november 2016 Locatie Personenauto s Bestelauto s Totalen Voertuigen op benzine of LPG met DET of eerder Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Voertuigen op diesel met DET of eerder Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Oldtimer totalen Maasboulevard Schieweg Boezemstraat Bergweg De 4 MZ locaties Strevelsweg Tjalklaan De 2 niet-mz loc Oldtimers, d.w.z. personen- en bestelwagens (benzine of LPG en diesel) met DET of eerder zijn toegestaan in de MZ. 34

35 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage A 7/8 Tabel 12 Verdeling over nationaliteiten in en buiten de MZ in oktober 2015 De 4 MZ locaties De 2 niet-mz locaties Land Aantal Aandeel Unieke Land Aantal Aandeel Unieke passages % kentekens passages % kentekens A A B B BG BG CZ CZ D D DK DK E E F F GB GB H H I I L L LT LT NL NL OTH OTH P P PL PL RO RO RUS RUS SK SK SLO SLO Totalen Totalen Alle 6 locaties samen Aandelen buitenlandse* kentekens Land Aantal Aandeel Unieke Locaties Aandeel passages % kentekens % A MZ loc B niet-mz 3.70 BG Alle 6 loc CZ * Aandeel buitenlands = NL% D DK E F GB H I L LT NL OTH P PL RO RUS SK SLO Totalen Voor landcodes zie: 35

36 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage A 8/8 Tabel 13 Verdeling over nationaliteiten in en buiten de MZ in november 2016 De 4 MZ locaties De 2 niet-mz locaties Land Aantal Aandeel Unieke Land Aantal Aandeel Unieke passages % kentekens passages % kentekens A A B B BG BG CZ CZ D D DK DK E E F F GB GB H H I I L L LT LT NL NL OTH OTH P P PL PL RO RO RUS RUS SK SK SLO SLO Totalen Totalen Alle 6 locaties samen Aandelen buitenlandse* kentekens Land Aantal Aandeel Unieke Locaties Aandeel Aandeel passages % kentekens A % % B MZ loc BG niet-mz CZ Alle 6 loc D * Aandeel buitenlands = NL% DK E F GB H I L LT NL OTH P PL RO RUS SK SLO Totalen Voor landcodes zie: 36

37 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 1/12 B Figuren Figuur 3 Euroklasse verdelingen, alle voertuigen, de 4 MZ-locaties samen, Figuur 4 Euroklasse verdelingen, alle voertuigen, de 4 MZ-locaties samen,

38 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 2/12 Figuur 5 Euroklasse verdelingen, personenauto's, de 4 MZ-locaties samen, Figuur 6 Euroklasse verdelingen, personenauto's, de 4 MZ-locaties samen,

39 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 3/12 Figuur 7 Euroklasse verdelingen, bestelauto's, de 4 MZ-locaties samen, Figuur 8 Euroklasse verdelingen, bestelauto's, de 4 MZ-locaties samen,

40 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 4/12 Figuur 9 Euroklasse verdelingen, vrachtauto's, de 4 MZ-locaties samen, Figuur 10 Euroklasse verdelingen, vrachtauto's, de 4 MZ-locaties samen,

41 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 5/12 Figuur 11 Euroklasse verdelingen, alle voertuigen, de 2 locaties buiten de MZ samen, Figuur 12 Euroklasse verdelingen, alle voertuigen, de 2 locaties buiten de MZ samen,

42 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 6/12 Figuur 13 Euroklasse verdelingen, personenauto s, de 2 locaties buiten de MZ samen, Figuur 14 Euroklasse verdelingen, personenauto s, de 2 locaties buiten de MZ samen,

43 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 7/12 Figuur 15 Euroklasse verdelingen, bestelauto s, de 2 locaties buiten de MZ samen, Figuur 16 Euroklasse verdelingen, bestelauto s, de 2 locaties buiten de MZ samen,

44 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 8/12 Figuur 17 Euroklasse verdelingen, vrachtauto s, de 2 locaties buiten de MZ samen, Figuur 18 Euroklasse verdelingen, vrachtauto s, de 2 locaties buiten de MZ samen,

45 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 9/12 Figuur 19 Euroklasse verdelingen, alle voertuigen, alle 6 locaties in en buiten MZ samen, Figuur 20 Euroklasse verdelingen, alle voertuigen, alle 6 locaties in en buiten MZ samen,

46 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 10/12 Figuur 21 Euroklasse verdelingen, personenauto s, alle 6 locaties in en buiten MZ samen, Figuur 22 Euroklasse verdelingen, personenauto s, alle 6 locaties in en buiten MZ samen,

47 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 11/12 Figuur 23 Euroklasse verdelingen, bestelauto s, alle 6 locaties in en buiten MZ samen, Figuur 24 Euroklasse verdelingen, bestelauto s, alle 6 locaties in en buiten MZ samen,

48 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage B 12/12 Figuur 25 Euroklasse verdelingen, vrachtauto s, alle 6 locaties in en buiten MZ samen, Figuur 26 Euroklasse verdelingen, vrachtauto s, alle 6 locaties in en buiten MZ samen,

49 TNO-rapport TNO 2017 R februari 2017 Bijlage C 1/1 C Databestanden WPS 1.0 In het kader van de Wagenparkscan milieuzone R dam 1.0 (WPS 1.0) of éénmeting zijn een tweetal databestanden met voertuigpassagedata opgeleverd, welke verrijkt zijn met RDW-voertuiggegevens en VERSIT+ voertuigklassen. Ook is een databestand, op dezelfde wijze verrijkt, opgeleverd van alle voertuigen die bij de RDW geregistreerd staan als afkomstig uit de regio Rotterdam (numerieke postcodes ). Deze drie databestanden, zie opsomming hierna, zijn op 23 januari 2017 (in geanonimiseerde vorm) opgeleverd in het zip-bestand ROT_2016_2_CNX_ROT_REG_Voertuig_Bestanden.zip via de TNO-file download service TNO Share. 1. ROT_2016_2_CNX_RDW_anon.csv komma gescheiden bestand met 1 kopregel en dataregels, bevat de verrijkte Connection Systems camera data; 2. ROT_2016_2_ROT_RDW_anon.csv komma gescheiden bestand met 1 kopregel en dataregels, bevat de verrijkte R dam camera data; 3. ROT_2016_ROT_REG_RDW_anon.csv komma gescheiden bestand met 1 kopregel en dataregels, bevat de verrijkte data voor de ( woonachtig ) in R dam geregistreerde voertuigen. Op basis van bovenstaande drie databestanden zijn onderstaande vier voertuigtabellen, met voertuigaantallen per VERSIT+ voertuigklasse en per locatie, bepaald. Deze vier voertuigtabellen zijn op 14 december 2016 per opgeleverd in het zip-bestand ROT_2016_2_Voertuigtabellen_WPS1_okt_nov.zip. 1. ROT_2016_2_CNX_RDW_veh_nr_per_versit_taakgroep_veh_class_v1.xlsx voertuigaantallen voor de data van de Connection Systems camera s; 2. ROT_2016_2_ROT_RDW_veh_nr_per_versit_taakgroep_veh_class_v1.xlsx idem voor de data van de camera s van Gemeente Rotterdam; 3. ROT_2016_2_ROT_REG_RDW_veh_nr_per_versit_taakgroep_veh_class_ herkomst_v1.xlsx idem voor alle bij RDW in postcode gebied geregistreerde voertuigen, uitsplitsing naar locatie is op herkomstgebied; 4. ROT_2016_2_ROT_REG_RDW_veh_nr_per_versit_taakgroep_veh_class_ postcode4_v1.xlsx idem voor alle bij RDW in postcode gebied geregistreerde voertuigen, uitsplitsing naar locatie is op numerieke postcode. 49

50 Bijlage 4 Evaluatierapport sloop- en terugkoopregeling Evaluatierapport sloop- en terugkoopregeling Gemeente Rotterdam Sarah Boer Özcan Erdem Onderzoek en Business Intelligence (OBI) Februari In opdracht van cluster Stadsontwikkeling- Ruimte en Wonen

51 Onderzoek en Business Intelligence (OBI) Auteurs: Sarah Boer, Özcan Erdem Project: 5162 Postadres: Postbus AH Rotterdam Website:

52 Inhoud 1 Inleiding 4 2 De respondenten 5 3 Deelnemers hebben vooral via hun sociale omgeving gehoord over het bestaan van de sloop- en terugkoopregeling 6 4 Driekwart van de deelnemers aan de sloopregeling kocht van het subsidiebedrag een andere auto 7 5 Ook de sloopregeling heeft geleid tot de aanschaf van milieuvriendelijkere auto s 8 6 Bijna alle gesloopte auto s zouden zonder het bestaan van de sloop- en terugkoopregeling nog steeds gebruikt worden 10 7 Relatief veel subsidieaanvragen direct na de introductie van de sloop- en terugkoopregeling en voorafgaand aan de invoering van de milieuzone 11

53 Inleiding Op 14 maart 2014 zijn de sloop- en terugkoopregeling voor oude, vervuilende auto s van start gegaan. Deze regelingen vormen een aanvullende maatregel van de gemeente Rotterdam om vanaf 2015 te kunnen voldoen aan de wettelijke stikstofdioxide (NO2) normen. De doelstelling van deze regeling is om auto s die een relatief grote hoeveelheid stikstofdioxide (NO2) en elementair koolstof (roet) uitstoten te laten slopen en hiermee bij te dragen aan de luchtkwaliteit van Rotterdam en de volksgezondheid. De sloopregeling geldt voor in Rotterdam geregistreerde dieselauto s van vóór 2001 en benzineen LPG-auto s van vóór juli De auto s die in aanmerking komen voor de regeling kunnen personen- en bestelauto s zijn. Het subsidiebedrag hangt af van bouwjaar en type auto en ligt tussen de 1000 en Een uitgebreidere variant van de sloopregeling is de terugkoopregeling. Deelnemers die na de sloop van hun oude auto een vervangend voertuig aanschaffen dat volledig elektrisch is of op groen gas (CNG) rijdt, ontvangen een aanvullende premie 1. In de periode van 13 maart 2014 tot en met 1 september 2016 zijn in totaal subsidieaanvragen door de gemeente Rotterdam toegekend (figuur 1.1). Figuur 1.1 Aantal deelnemers aan de sloop- en terugkoopregeling De subsidieregelingen lopen tot juni Nu de sloopregeling ten einde loopt, heeft Stadsontwikkeling- Ruimte en Wonen, OBI gevraagd de regeling te evalueren. Dit is gedaan door middel van een digitale enquête. De correspondentie met deelnemers over de subsidietoekenning vond plaats per . Deze mailadressen zijn gebruikt om deelnemers uit te nodigen de digitale vragenlijst in te vullen. Onder de respondenten heeft de opdrachtgever diverse prijzen verloot 2. Er zijn in totaal uitnodigingen verstuurd naar deelnemers aan de sloopregeling en 708 uitnodigingen naar deelnemers aan de terugkoopregeling. Zesenzestig deelnemers hebben gebruik gemaakt van beide regelingen en kregen een uitnodiging om beide vragenlijsten in te vullen. De vragenlijst over de sloopregeling bevatte 15 meerkeuzevragen en twee open vragen; de vragenlijst over de terugkoopregeling bestond uit 11 meerkeuzevragen en twee open vragen. Er is één reminder verstuurd. Dit rapport doet verslag van de uitkomsten aan de hand van de vooraf gestelde onderzoeksvragen. In het betreffende hoofdstuk staat beschreven op welke regeling (vragenlijst) de resultaten van toepassing zijn. Waar mogelijk zijn de uitkomsten van beide vragenlijsten samengenomen. Als de vraag alleen in één van beide vragenlijsten voorkwam of als de vraag in beide vragenlijsten voorkwam maar de uitkomsten erg verschillen, zijn de resultaten voor elke regeling apart beschreven. 1 Een alternatief binnen deze regeling is de mogelijkheid zonder sloop een bijdrage te ontvangen voor vervanging van een oudere bestelauto door een schonere bestelauto (voor diesel minimaal Euro4); uitgangspunt is daarbij dat het oude voertuig verdwijnt uit Rotterdam. 2 1 fietsbon ter waarde van 1000, 3 ter waarde van 750 en 10 sets fietstassen. 4 53

54 De respondenten In totaal hebben deelnemers aan de sloopregeling (respons van 41%) en 304 deelnemers aan de terugkoopregeling de vragenlijst vrijwel volledig ingevuld (respons van 43%). Daarmee is de respons zeer redelijk te noemen. Factoren die hier waarschijnlijk aan hebben bijgedragen zijn de relevantie van het onderwerp (alleen deelnemers aan de regelingen ontvingen een uitnodiging om de vragenlijst in te vullen), de beperkte lengte van de vragenlijst en de verloting van aantrekkelijke prijzen. Tabel 2.1 en 2.2 laten de leeftijdsopbouw van de respondenten voor beide regelingen zien en in welk gebied zij woonachtig zijn. Opvallend veel deelnemers komen uit Delfshaven. Tabel 2.1 Leeftijd respondenten sloop- en terugkoopregeling Leeftijd Sloopregeling Terugkoopregeling % 20% % 31% % 31% % 13% 65 eo 12% 5% Totaal 100% 100% Tabel 2.2 Woongebied respondenten sloop- en terugkoopregeling Gebied Sloopregeling Terugkoopregeling Centrum 10% 7% Charlois 9% 12% Delfshaven 14% 22% Feijenoord 12% 12% Hillegersberg- Schiebroek 8% 5% Hoek van Holland 1% 1% Hoogvliet 3% 2% IJsselmonde 8% 6% Kralingen- Krooswijk 9% 11% Noord 11% 12% Overschie 4% 4% Pernis 1% 0% Prins- Alexander 11% 7% Rozenburg 1% 1% Totaal 100% 100% 5

55 Deelnemers hebben vooral via hun sociale omgeving gehoord over het bestaan van de sloop- en terugkoopregeling De gemeente heeft de sloop- en terugkoopregeling op verschillende manieren onder de aandacht gebracht. Wat opvalt, is dat verreweg de meeste deelnemers op informele wijze (via anderen in hun omgeving) op de hoogte zijn geraakt van het bestaan van deze regelingen (figuur 3.1). Figuur 3.1 Bekendheid met beide regelingen Deelnemers zijn gevraagd waarom zij hebben deelgenomen aan de sloop- of terugkoopregeling. Zij konden meerdere antwoorden geven. Voor de meerderheid geldt dat de invoering van de milieuzone een rol heeft gespeeld bij de beslissing om de auto te laten slopen (figuur 3.2). In de wens om met de sloop van de oude auto bij te dragen aan het milieu is een duidelijk verschil te zien tussen deelnemers aan de sloopregeling (26%) en deelnemers aan de terugkoopregeling (45%). Dit is niet bijzonder verrassend aangezien deelnemers aan de terugkoopregeling zich per definitie al onderscheiden door de terugkoop van een relatief schoon alternatief (een volledige elektrische auto of auto op gas). Figuur 3.2 Redenen om deel te nemen aan de sloop- of terugkoopregeling Voor bijna twee derde (63%) van de huishoudens die deelnamen aan de sloop- of terugkoopregeling was de gesloopte auto de enige auto. Bijna een derde (30%) van de huishoudens had daarnaast nog één andere auto; de overige 7% had daarnaast meerdere auto s. Met de meeste gesloopte auto s (90%) werd in het jaar voorafgaand aan de sloop nog gereden; 68% gebruikte de auto vooral privé en 32% vooral zakelijk. 6 55

56 Driekwart van de deelnemers aan de sloopregeling kocht van het subsidiebedrag een andere auto Degenen die gebruik gemaakt hebben van de terugkoopregeling hebben de aan hen toegekende subsidie gebruikt voor de aanschaf van een schonere auto. Onder de deelnemers van de sloopregeling heeft ook een ruime meerderheid (72%) van het geld een andere auto gekocht (figuur 4.1). Vijf procent heeft het geld gebruikt om een ander vervoermiddel aan te schaffen; een (elektrische) brommer/scooter, (elektrische) fiets, OV-abonnement of motor. Figuur 4.1 Besteding subsidiebedrag door deelnemers aan de sloopregeling Figuur 4.2 laat zien dat deelnemers van beide regelingen samen die een vervangende auto kochten, veelal een benzine- of dieselauto kochten, respectievelijk 46% en 32%. Slechts een heel klein deel kocht een (gedeeltelijk) elektrische auto (bij elkaar nog geen 5%). Van de deelnemers aan de terugkoopregeling kocht slechts 7% een volledig elektrische auto, de andere 93% kocht een auto op aardgas. benzine diesel aardgas gedeeltelijk elektrisch (hybride) volledig elektrisch 0% 10% 20% 30% 40% 50% Figuur 4.2 Type aangeschafte auto voor deelnemers aan de sloop- en terugkoopregeling 7

57 Ook de sloopregeling heeft geleid tot de aanschaf van milieuvriendelijkere auto s Om iets te kunnen zeggen over de doelmatigheid van de sloop- en de terugkoopregeling is het interessant om te weten of deelnemers gebruik zijn gaan maken van milieuvriendelijkere vervoermiddelen dan de auto die zij hebben laten slopen. Dit kan op twee manieren. Zij konden ervoor kiezen om de gesloopte auto te vervangen door een geheel ander type vervoermiddel zoals een fiets of OV-abonnement. Of door een minder vervuilende auto te kopen. Voor alle deelnemers aan de terugkoopregeling geldt per definitie dat laatste. Zij ontvingen immers een extra subsidie voor de aanschaf van een relatief schone auto (volledig elektrisch of op aardgas). Voor de deelnemers aan de sloopregeling ligt dat anders. In het vorige hoofdstuk kwam al aan de orde dat 72% van deze groep ervoor gekozen heeft ook een vervangend voertuig te kopen. Vrijwel alle aangeschafte vervangende auto s zijn schoner dan het gesloopte exemplaar; slechts 1% (n=17) kocht een auto terug die ook weer in aanmerking zou komen voor deelname aan de sloopof terugkoopregeling 3. Figuur 5.1 laat het aantal aangeschafte benzine- en dieselauto s door deelnemers aan de sloopregeling zien en laat voor beide categorieën afzonderlijk de verdeling naar bouwjaar en Euroklasse zien. Hoe recenter het bouwjaar, hoe hoger de Euroklasse, hoe lager de uitstoot en hoe minder milieubelastend. De aangeschafte dieselauto s hebben een recenter bouwjaar dan de aangeschafte benzineauto s: 83% van de aangeschafte dieselauto s heeft een bouwjaar van 2005 of jonger, tegenover 47% van de benzineauto s. Gedeeltelijk elektrische auto s zijn in de figuur buiten beschouwing gelaten gezien het kleine aantal (n=27). Figuur 5.1 Aantallen, bouwjaar en Euroklasse aangeschafte vervangende auto s (benzine en diesel apart) deelnemers sloopregeling 3 De mogelijkheid bestaat dat dit percentage in werkelijkheid hoger is maar dat respondenten deze vraag minder (eerlijk) hebben ingevuld omdat het doel van de sloopregeling is om deze auto s te weren. 8 57

58 Ongeveer vier op de vijf (79%) deelnemers aan de sloopregeling geven aan dat het vervoermiddel dat de oude auto het beste vervangt een nieuwe/ andere auto is. Het openbaar vervoer is voor 8% het best vervangende vervoermiddel, voor 7% is dit de fiets en voor de overige 6% is dit een (elektrische) brommer/scooter, elektrische fiets of te voet. In figuur 5.2 een weergave van het vervoermiddel dat deelnemers aan beide regelingen het meest zeggen te gebruiken in de stad. De auto staat met stip bovenaan, gevolgd door de fiets en het openbaar vervoer. Figuur 5.2 Meest gebruikte vervoermiddel in de stad door deelnemers aan de sloop- of terugkoopregeling 9

59 Bijna alle gesloopte auto s zouden zonder het bestaan van de sloop- en terugkoopregeling nog steeds gebruikt worden Bijna 90% van de auto s die gesloopt zijn zou nog in gebruik zijn als de sloop- en terugkoopregeling niet hadden bestaan. Ofwel in eigen gebruik, ofwel door iemand anders omdat de auto zou zijn verkocht (figuur 6.1). Slechts 8% had er ook zonder de subsidieregeling voor gekozen om de auto te laten slopen. Figuur 6.1 Wat men met de oude auto had gedaan als de sloop- en terugkoopregeling niet hadden bestaan 10 59

60 Relatief veel subsidieaanvragen direct na de introductie van de sloop- en terugkoopregeling en voorafgaand aan de invoering van de milieuzone Vanaf de invoering van de milieuzone op 1 januari 2016 zijn auto s die voldoen aan de voorwaarden voor deelname aan de sloopregeling niet meer toegestaan in een groot deel van de stad aan de noordzijde van de Maas (met uitzondering van oldtimers: auto s van vóór 1976). In hoofdstuk 3 kwam al naar voren dat de invoering van de milieuzone voor de meerderheid van de deelnemers een reden was om mee te doen aan de sloop- of terugkoopregeling. Dit is zeker ook terug te zien in het aantal aanvragen in de tijd (figuur 7.1). Naast de piek in aanvragen bij de introductie van de regelingen is een duidelijke toename te zien in het aantal aanvragen vóór 1 januari 2016 gevolgd door een duidelijke afname daarna. In de figuur zijn de aanvragen opgenomen in de periode van 13 maart 2014 tot 1 september 2016 (ruim 29 maanden). De eerste 20% 4 van de aanvragen kwam binnen in de eerste 3 maanden. Aan het eind van 2015 kwam in een periode van 1,5 maand (7 okt- 25 nov) ook 20% van de aanvragen binnen. Ter vergelijking: de laatste 20% van de aanvragen kwam binnen in een periode van 9 maanden (25 nov sept 2016). Figuur 7.1 Aanvragen sloop- en terugkoopregeling tussen 13 maart 2014 en 1 september % van het totale aantal aanvragen komt ongeveer neer op 1000 aanvragen aangezien het totale aantal aanvragen ongeveer 5000 is. 11

61

62 62

63 Colofon Gemeente Rotterdam Stadsontwikkeling Afd. Ruimte & Wonen Afd. Verkeer & Vervoer Vormgeving Tappan Communicatie Fotografie Eric Fecken 63

64

Rotterdam wagenparkscan 2.0, juni 2017

Rotterdam wagenparkscan 2.0, juni 2017 TNO-rapport TNO 2018 R10167 Rotterdam wagenparkscan 2.0, juni 2017 Anna van Buerenplein 1 2595 DA Den Haag Postbus 96800 2509 JE Den Haag www.tno.nl T +31 88 866 00 00 Datum 14 februari 2018 Auteur(s)

Nadere informatie

Notitie. Stadsontwikkeling Rotterdam

Notitie. Stadsontwikkeling Rotterdam Notitie Aan Stadsontwikkeling Rotterdam Kopie aan Datum Documentnummer Project Auteur 1 augustus 2017 22188119 MZ Rotterdam S.M. Davison J.W.T. Voerman M. Ameling J.H.H. van den Elshout Onderwerp Effect

Nadere informatie

Samenstelling van het wagenpark in de gemeente Rotterdam

Samenstelling van het wagenpark in de gemeente Rotterdam TNO-rapport TNO 2015 R11686 Samenstelling van het wagenpark in de gemeente Rotterdam Earth, Life & Social Sciences Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl T +31 88 866

Nadere informatie

Samenstelling van het wagenpark op zes locaties in de gemeente Utrecht

Samenstelling van het wagenpark op zes locaties in de gemeente Utrecht TNO-rapport TNO-060-DTM-2012-00825 Samenstelling van het wagenpark op zes locaties in de gemeente Utrecht Mobiliteit Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl T +31 88

Nadere informatie

Vervolgevaluatie Koersnota Luchtkwaliteit

Vervolgevaluatie Koersnota Luchtkwaliteit Vervolgevaluatie Koersnota Luchtkwaliteit 15 februari 2018 Voorwoord Inhoudsopgave Hoe schoner de lucht, hoe beter en langer je leeft. En dus pakken we in Rotterdam sinds een paar jaar de vieze lucht aan.

Nadere informatie

Samenstelling van het wagenpark op vijf locaties in de gemeente Rotterdam

Samenstelling van het wagenpark op vijf locaties in de gemeente Rotterdam TNO-rapport TNO 2012 R10989 Samenstelling van het wagenpark op vijf locaties in de gemeente Rotterdam Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl T +31 88 866 30 00 F +31

Nadere informatie

Gemeente Ridderkerk. Rapportage. Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2009

Gemeente Ridderkerk. Rapportage. Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2009 Gemeente Ridderkerk Rapportage Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Monitoring 3 1.2 Berekenen versus meten 3 1.3 NO 2 en PM 10 3 1.4 Tot slot 3 2 Berekende

Nadere informatie

Gemeente Ridderkerk. Rapportage. Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2010

Gemeente Ridderkerk. Rapportage. Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2010 Gemeente Ridderkerk Rapportage Berekenen en meten: de Luchtkwaliteit in Ridderkerk 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Monitoring 3 1.2 Berekenen versus meten 3 1.3 NO 2 en PM 10 3 1.4 Tot slot 3 2 Berekende

Nadere informatie

Roetmemo Roetkaart december 2014

Roetmemo Roetkaart december 2014 Roetmemo Roetkaart december 2014 Colofon Uitgave Gemeente Utrecht, Ontwikkelorganisatie/ sector Milieu & Mobiliteit Afdeling Expertise Milieu Auteur Wiet Baggen Projectnaam Roetmemo - Roetkaart Datum 18

Nadere informatie

Effecten van milieuzones personen- en bestelverkeer in Tilburg, s-hertogenbosch en Eindhoven Deelrapport Eindhoven

Effecten van milieuzones personen- en bestelverkeer in Tilburg, s-hertogenbosch en Eindhoven Deelrapport Eindhoven TNO-rapport TNO 2015 R11703 Effecten van milieuzones personen- en bestelverkeer in Tilburg, s-hertogenbosch en Eindhoven Deelrapport Eindhoven Earth, Life & Social Sciences Van Mourik Broekmanweg 6 2628

Nadere informatie

CO 2 -uitstootrapportage 2011

CO 2 -uitstootrapportage 2011 Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding

Nadere informatie

Gemeente Den Haag. Effecten uitbreiding milieuzone Den Haag

Gemeente Den Haag. Effecten uitbreiding milieuzone Den Haag Gemeente Den Haag Effecten milieuzone Den Haag Gemeente Den Haag Effecten milieuzone Den Haag - Datum 3 juni 2014 GVH210/Stm/ Kenmerk Eerste versie www.goudappel.nl goudappel@goudappel.nl Documentatiepagina

Nadere informatie

Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal

Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal Wat kunt u verwachten? Hoe is úw kennis van luchtverontreiniging? Inzicht in normen en techniek Wat is de invloed van sjoemelsoftware? Casestudy A13 Overschie

Nadere informatie

Stichting Rotterdamse Klassiekers

Stichting Rotterdamse Klassiekers Rotterdam 8 maart 2015 betreft bezwaarprocedure Rotterdamse Milieuzone Geachte Commissie, Op 29 februari 2016 heeft de afdeling Bestuurs- en Concernondersteuning van de Gemeente Rotterdam alle bezwaarmakers

Nadere informatie

Samenvatting Haalbaarheidsstudie Milieuzone Gemeente Helmond, ARS 7 juli 2009

Samenvatting Haalbaarheidsstudie Milieuzone Gemeente Helmond, ARS 7 juli 2009 Samenvatting Haalbaarheidsstudie Milieuzone Gemeente Helmond, ARS 7 juli 2009 1. Opzet onderzoek 1.1. Inleiding Startpunt voor de invoering van een milieuzone is het bepalen van de aard en omvang van het

Nadere informatie

Effecten van mogelijke milieuzones voor bestelverkeer, taxi s en touringcars

Effecten van mogelijke milieuzones voor bestelverkeer, taxi s en touringcars TNO-rapport TNO 2015 R11669 Effecten van mogelijke milieuzones voor bestelverkeer, taxi s en touringcars Earth, Life & Social Sciences Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl

Nadere informatie

Luchtkwaliteit t.g.v. wegverkeer. parkeren Spoorzone

Luchtkwaliteit t.g.v. wegverkeer. parkeren Spoorzone Luchtkwaliteit t.g.v. wegverkeer parkeren Spoorzone te Winterswijk Versie 2 december 2008 opdrachtnummer 08-159lucht datum 2 december 2008 opdrachtgever Gemeente Winterswijk Postbus 101 7100 AC Winterswijk

Nadere informatie

Evaluatierapport sloop- en terugkoopregeling Gemeente Rotterdam

Evaluatierapport sloop- en terugkoopregeling Gemeente Rotterdam Evaluatierapport sloop- en terugkoopregeling Gemeente Rotterdam Sarah Boer Özcan Erdem Onderzoek en Business Intelligence (OBI) Februari 2017 In opdracht van cluster Stadsontwikkeling- Ruimte en Wonen

Nadere informatie

Technische vragen CDA fractie bij de Agenda Duurzaamheid inzake het transitiepad schone lucht

Technische vragen CDA fractie bij de Agenda Duurzaamheid inzake het transitiepad schone lucht Technische vragen CDA fractie bij de Agenda Duurzaamheid inzake het transitiepad schone lucht 1. Kan het college aangeven wat de kosten zijn van de genoemde nieuwe extra maatregelen voor de gemeente, alsmede

Nadere informatie

Luchtvervuiling in Nederland in kaart gebracht

Luchtvervuiling in Nederland in kaart gebracht Luchtvervuiling in Nederland in kaart Luchtvervuiling in Nederland in kaart gebracht Hoofdpunten uit de GCN/GDN-rapportage 2013 Luchtvervuiling in Nederland in kaart gebracht Hoofdpunten uit de GCN/GDN-rapportage

Nadere informatie

Kopie aan Ministerie van Financiële Zaken

Kopie aan Ministerie van Financiële Zaken Aan Ministerie van Infrastructuur en Milieu Kopie aan Ministerie van Financiële Zaken Van Dr. N.E. Ligterink 1/6 Onderwerp Recente veranderingen in het Nederlandse oldtimerwagenpark De recente wijzigingen

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Zeist

Luchtkwaliteit in Zeist Luchtkwaliteit in Zeist Inleiding In een eerder artikel is gesproken over Samen het milieu in Zeist verbeteren en de vier pijlers onder het uitvoeringsplan, zie het artikel op deze website van 7 juni en

Nadere informatie

Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Rapportage 2011. Samenvatting Amsterdam

Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Rapportage 2011. Samenvatting Amsterdam Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Rapportage 2011 Samenvatting Amsterdam 2 3 Stand van zaken luchtkwaliteit 2011 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) In 2015 moet Nederland

Nadere informatie

MEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012

MEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 MEMO Aan/To: Van/From: Datum/Date: RAI Vereniging Chris van Dijk 18 september Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 Ieder jaar publiceert het RIVM een jaaroverzicht van de meetresultaten

Nadere informatie

Evaluatie 1 jaar LEZ in Antwerpen

Evaluatie 1 jaar LEZ in Antwerpen Evaluatie 1 jaar LEZ in Antwerpen Rapport voor: Stad Antwerpen Francis Wellensplein 1 2018 Antwerpen Auteurs: Filip Vanhove (Transport & Mobility Leuven), Wouter Lefebvre, Marlies Vanhulsel, Peter Viaene,

Nadere informatie

L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit

L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit 73 Bijlage L Indicatieve bepaling effect alternatieven N 377 op luchtkwaliteit Inleiding De provincie Overijssel is voornemens de N 377 Lichtmis Slagharen (verder

Nadere informatie

Gemeente Delft VERZONDEN. Geachte leden van de raad,

Gemeente Delft VERZONDEN. Geachte leden van de raad, Ruimte km Gemeente Delft Advies De Torenhove Martinus Nijhofflaan 2 2624 ES Delfl IBAN NL21 BNGH 0285 0017 87 t.n.v. gemeente Delfl Retouradres : Advies, Postbus 78, 2600 ME Delfl Aan de leden van de gemeenteraad

Nadere informatie

Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam. Jaarrapportage 2016

Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam. Jaarrapportage 2016 Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam Jaarrapportage 2016 Colofon Raad van Accreditatie De DCMR Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005

Nadere informatie

Effectmeting milieuzone personen- en bestelverkeer in Utrecht

Effectmeting milieuzone personen- en bestelverkeer in Utrecht TNO-rapport TNO 2016 R10230 Effectmeting milieuzone personen- en bestelverkeer in Utrecht Earth, Life & Social Sciences Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl T +31

Nadere informatie

Luchtkwaliteit aansluiting. 2 rotondes Hamelandweg

Luchtkwaliteit aansluiting. 2 rotondes Hamelandweg aansluiting 2 rotondes Hamelandweg te Lichtenvoorde Versie opdrachtgever Gemeente Oost Gelre Postbus 17 7130 AA Lichtenvoorde auteur drs. A.D. Postma INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... I SAMENVATTING... 1

Nadere informatie

EVALUATIE KOERSNOTA LUCHTKWALITEIT

EVALUATIE KOERSNOTA LUCHTKWALITEIT EVALUATIE KOERSNOTA LUCHTKWALITEIT 2 Datum 19 april 2017 Inhoudsopgave 1 Samenvatting 4 2 Inleiding 6 3 Effecten van de maatregelen op de luchtkwaliteit 8 3.1 Afname uitstoot wegverkeer 8 3.2 Afname concentraties

Nadere informatie

Rapportage relatieve effectbepaling SALTO 2

Rapportage relatieve effectbepaling SALTO 2 TNO-rapport TNO 2015 R10073 Rapportage relatieve effectbepaling SALTO 2 Earth, Life & Social Sciences Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31 88 866 42 56 Datum 14

Nadere informatie

Kennisnemen van de resultaten van de derde monitoringsronde van het Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL).

Kennisnemen van de resultaten van de derde monitoringsronde van het Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Informatienota B&W Onderwerp : Monitoring Luchtkwaliteit 2012 B&W-vergadering : 29 januari 2013 Registratienummer : BW13.00119 Registratiecode : *BW13.00119* Auteur : Gijs Gerrits Portefeuillehouder :

Nadere informatie

Notitie Vergelijking Plateau- en Klagenfurtalternatief Rijksweg 74 ten aanzien van luchtkwaliteit

Notitie Vergelijking Plateau- en Klagenfurtalternatief Rijksweg 74 ten aanzien van luchtkwaliteit Notitie Vergelijking Plateau- en lagenfurt RWS Limburg juli 2007 1 1. Samenvatting en conclusies Rijkswaterstaat heeft in samenwerking met TNO de effecten in en rond Venlo van Rijksweg 74 op luchtkwaliteit

Nadere informatie

Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma

Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma

Nadere informatie

Joost Meijer, Amsterdam, 2015

Joost Meijer, Amsterdam, 2015 Deelrapport Kohnstamm Instituut over doorstroom vmbo-mbo t.b.v. NRO-project 405-14-580-002 Joost Meijer, Amsterdam, 2015 Inleiding De doorstroom van vmbo naar mbo in de groene sector is lager dan de doorstroom

Nadere informatie

Emissieontwikkeling op onderliggend wegennet ten gevolge van realisatie Tweede Coentunnel en Westrandweg

Emissieontwikkeling op onderliggend wegennet ten gevolge van realisatie Tweede Coentunnel en Westrandweg Notitie Laan van Westenenk 501 Postbus 342 7300 AH Apeldoorn Aan RWS Noord Holland ir. E. Tenkink Van Ir. P.W.H.G. Coenen Kopie aan www.tno.nl T 055 549 34 93 F 055 541 98 37 Onderwerp Emissie ontwikkeling

Nadere informatie

De belangrijkste conclusies die op basis van de tellingen in 2018 (in vergelijking met 2016) kunnen worden getrokken zijn:

De belangrijkste conclusies die op basis van de tellingen in 2018 (in vergelijking met 2016) kunnen worden getrokken zijn: FACTSHEET Tellingen Coffeeshopbezoekers Roermond Resultaten metingen 2018: april en augustus In opdracht van de gemeente Roermond voert Breuer&Intraval jaarlijks (van 2018 tot en met 2021) tellingen uit

Nadere informatie

Luchtkwaliteit ontwikkeling. spoorzone te Winterswijk

Luchtkwaliteit ontwikkeling. spoorzone te Winterswijk Luchtkwaliteit ontwikkeling spoorzone te Winterswijk Versie 23 juni 2016 opdrachtnummer 16-106 datum 23 juni 2016 opdrachtgever Gemeente Winterswijk Postbus 101 7100 AC WInterswijk auteur drs. A.D. Postma

Nadere informatie

2016 SCHRIFTELIJKE VRAGEN 49 Vragen van mevrouw E. van Esch (ingekomen op 14 maart 2016 en antwoorden door het college verzonden op 20 april 2016)

2016 SCHRIFTELIJKE VRAGEN 49 Vragen van mevrouw E. van Esch (ingekomen op 14 maart 2016 en antwoorden door het college verzonden op 20 april 2016) 2016 SCHRIFTELIJKE VRAGEN 49 Vragen van mevrouw E. van Esch (ingekomen op 14 maart 2016 en antwoorden door het college verzonden op 20 april 2016) Schriftelijke vragen over de informatievoorziening met

Nadere informatie

Gezonde lucht voor Utrecht

Gezonde lucht voor Utrecht Gezonde lucht voor Utrecht Aanvullende maatregelen luchtkwaliteit Programmabureau Luchtkwaliteit Gemeente Utrecht Context Gezondheid van Utrechters voorop Ambitie college: Europese normen zijn minimumnormen

Nadere informatie

Rapportage. Kentekenonderzoek Vrachtverkeer Maasvlakte. Juni Eindrapportage. Opdrachtnemer

Rapportage. Kentekenonderzoek Vrachtverkeer Maasvlakte. Juni Eindrapportage. Opdrachtnemer Rapportage Kentekenonderzoek Vrachtverkeer Maasvlakte Eindrapportage Opdrachtgever Opdrachtgever Havenbedrijf Rotterdam Projectorganisatie Maasvlakte 2 Mw. N. van der Velden Opdrachtnemer Dufec Onderzoekt

Nadere informatie

Effectmeting milieuzones personen- en bestelverkeer in Utrecht

Effectmeting milieuzones personen- en bestelverkeer in Utrecht TNO-rapport TNO 2014 R10981 Effectmeting milieuzones personen- en bestelverkeer in Utrecht Tussentijdse rapportage van metingen in 2014 Earth, Life & Social Sciences Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft

Nadere informatie

Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling

Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling RIVM/DCMR, december 2013 Roet is een aanvullende maat om de gezondheidseffecten weer te geven van

Nadere informatie

Memorandum. Ontwikkeling import en export oldtimers in 2012 en 2013

Memorandum. Ontwikkeling import en export oldtimers in 2012 en 2013 Memorandum Aan Ministerie van Infrastructuur & Milieu Van TNO Onderwerp Ontwikkeling import en export oldtimers in 2012 en 2013 Conclusies: - Door afschaffing van de MRB-vrijstelling van oldtimers in het

Nadere informatie

1. Inleiding. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4

1. Inleiding. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4 Rapport Luchtkwaliteit 2012 Doetinchem Oktober 2013 INHOUD 1. Inleiding... 4 2. Algemeen... 5 2.1 Wet luchtkwaliteit... 5 2.2 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit... 5 2.3 Bronnen van luchtverontreiniging...

Nadere informatie

Aan de Gemeenteraad. Bezoekadres: Stadhuis Coolsingel AD Rotterdam Postadres: Postbus KP Rotterdam

Aan de Gemeenteraad. Bezoekadres: Stadhuis Coolsingel AD Rotterdam Postadres: Postbus KP Rotterdam Bezoekadres: Stadhuis Coolsingel 40 3011 AD Rotterdam Postadres: Postbus 70012 3000 KP Rotterdam Aan de Gemeenteraad Website: www.rotterdam.nl E-mail: dim-besluitvormingbsd@rotterdam.nl Inlichtingen: J.

Nadere informatie

Factsheet luchtkwaliteit over het jaar 2014

Factsheet luchtkwaliteit over het jaar 2014 Factsheet luchtkwaliteit over het jaar 2014 Achtergrondinformatie Fijnstof is een vorm van luchtverontreiniging die een negatief effect kan hebben op de gezondheid van de mens. Kortstondige blootstelling

Nadere informatie

Nota van B&W. Onderwerp Niet invoeren milieuzone voor Vrachtwagens

Nota van B&W. Onderwerp Niet invoeren milieuzone voor Vrachtwagens Onderwerp Niet invoeren milieuzone voor Vrachtwagens Nota van B&W Portefeuille M. Divendal Auteurs : Dhr. P.J.J. Tromp en P.J. Möllers Telefoon 5114633/4943 E-mail: ptromp@haarlem.nl en pmollers@haarlem.nl

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten. Joost Wesseling

Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten. Joost Wesseling Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten Joost Wesseling Inhoud: Doorsneden door de luchtkwaliteit Concentraties: de laatste decennia; EU normen; Nederland in de EU. Luchtkwaliteit en gezondheid.

Nadere informatie

A28 Hoevelaken - Holkerveen

A28 Hoevelaken - Holkerveen Geluid en luchtkwaliteit A28 Hoevelaken - Holkerveen Twee problemen: Geluidhinder Grotere geluidsbelasting ineens sinds de komst van het Vathorst scherm en vrees voor een grotere geluidsbelasting bij Corlaer

Nadere informatie

memo INLEIDING 1 Toets NIBM; 2 Toets grenswaarden in het kader van goede ruimtelijke ordening. WETTELIJK KADER

memo INLEIDING 1 Toets NIBM; 2 Toets grenswaarden in het kader van goede ruimtelijke ordening. WETTELIJK KADER memo aan: van: Gemeente De Ronde Venen en De Stichtse Vecht Johan van der Burg datum: 28 augustus 2014 betreft: Luchtkwaliteit Fietsbrug bij Nigtevecht project: 130530 INLEIDING Aan de zuidzijde van Nigtevecht

Nadere informatie

Onderwerp Informatie toezegging luchtkwaliteit Aanpak Ring Zuid. Steller Jeroen Engels. De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN

Onderwerp Informatie toezegging luchtkwaliteit Aanpak Ring Zuid. Steller Jeroen Engels. De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN >ote Bestuursdienst Onderwerp Informatie toezegging luchtkwaliteit Aanpak Ring Zuid Steller Jeroen Engels De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Bezoekadres Waagstraat 1 Postadres

Nadere informatie

Deelrapport Luchtkwaliteit Aanvulling

Deelrapport Luchtkwaliteit Aanvulling Deelrapport Luchtkwaliteit Aanvulling Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie Postbus 299-4600 AG Bergen op Zoom + 31 (0)164 212 800 nieuwesluisterneuzen@vnsc.eu www.nieuwesluisterneuzen.eu Rapport Vlaams

Nadere informatie

Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden

Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon 030-286 10 00 www.utrecht.nl Commissie Stad en Ruimte Behandeld door E.J.L. van der Waard Doorkiesnummer 030-28 64760 E-mail e.van.der.waard@utrecht.nl

Nadere informatie

Luchtkwaliteit Nieuwegein 2009

Luchtkwaliteit Nieuwegein 2009 Luchtkwaliteit Nieuwegein 2009 datum 24 februari 2011 status definitief opdrachtgever Gemeente Nieuwegein Contactpersoon: de heer Willie van Dam uw referentie 2011/322 opdrachtnemer dbvision Groenmarktstraat

Nadere informatie

memo INLEIDING WETTELIJK KADER aan: Johan van der Burg datum: 7 maart 2012 Luchtkwaliteit heemtuin in Gorsel project: 70922.01

memo INLEIDING WETTELIJK KADER aan: Johan van der Burg datum: 7 maart 2012 Luchtkwaliteit heemtuin in Gorsel project: 70922.01 memo aan: van: Johan van der Burg datum: 7 maart 2012 betreft: Luchtkwaliteit heemtuin in Gorsel project: 70922.01 INLEIDING In Gorssel (Gemeente Lochem) is aan de Molenweg het herstel van de heemtuin

Nadere informatie

Onderbouwing effecten maatregelen saneringstool gemeente Den Haag

Onderbouwing effecten maatregelen saneringstool gemeente Den Haag MEMO Onderwerp: Onderbouwing effecten maatregelen saneringstool gemeente Den Haag ARCADIS NEDERLAND BV Beaulieustraat 22 Postbus 264 6800 AG Arnhem Tel 026 3778 911 Fax 026 3515 235 www.arcadis.nl Arnhem,

Nadere informatie

memo INLEIDING 1 Toets NIBM; 2 Toets grenswaarden in het kader van goede ruimtelijke ordening; WETTELIJK KADER Gemeente Leiden Johan van der Burg

memo INLEIDING 1 Toets NIBM; 2 Toets grenswaarden in het kader van goede ruimtelijke ordening; WETTELIJK KADER Gemeente Leiden Johan van der Burg memo aan: van: Gemeente Leiden Johan van der Burg datum: 3 december 2013 betreft: Luchtkwaliteit Greentower te Leiden project: 120728 INLEIDING Op de kantorenlocatie aan het Kanaalpark, ten oosten van

Nadere informatie

Effectiviteit van verkeersmaatregelen op de concentratie van roet in de gemeente Tilburg - een casestudie.

Effectiviteit van verkeersmaatregelen op de concentratie van roet in de gemeente Tilburg - een casestudie. TNO-rapport TNO 2014 R11648 Effectiviteit van verkeersmaatregelen op de concentratie van roet in de gemeente Tilburg - een casestudie. Earth, Life and Social Sciences Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus

Nadere informatie

CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch

CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de

Nadere informatie

Provinciale weg N231; Verkeersintensiteit, geluid en luchtkwaliteit 1

Provinciale weg N231; Verkeersintensiteit, geluid en luchtkwaliteit 1 Provinciale weg N231 Verkeersintensiteit, geluid en luchtkwaliteit Afdeling Openbare Werken/VROM drs. M.P. Woerden ir. H.M. van de Wiel Januari 2006 Provinciale weg N231; Verkeersintensiteit, geluid en

Nadere informatie

Sensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017)

Sensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017) Sensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017) analyse Henri de Ruiter, Ernie Weijers Februari 2018 Sinds juli 2017 meten burgers met behulp van goedkope sensoren de luchtkwaliteit in Schiedam.

Nadere informatie

Evaluatie milieuzone Maastricht

Evaluatie milieuzone Maastricht Evaluatie milieuzone Maastricht Uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Maastricht Nijmegen, 21 november 2014 Inhoudsopgave Blz. Hoofdstuk 1 Inleiding 1 Hoofdstuk 2 Effecten wagenpark 3 2.1 Effecten in de

Nadere informatie

Verschillenanalyse effect nieuwe BKR. Samenvatting. Inleiding. datum Directie Kinderopvang, Ministerie SZW. aan

Verschillenanalyse effect nieuwe BKR. Samenvatting. Inleiding. datum Directie Kinderopvang, Ministerie SZW. aan Verschillenanalyse effect nieuwe BKR datum 15-8-2018 aan van Directie Kinderopvang, Ministerie SZW Lucy Kok en Tom Smits, SEO Economisch Onderzoek Rapportnummer 2018-78 Copyright 2018 SEO Amsterdam. Alle

Nadere informatie

Gemiddelde effect van schone diesels in Nederland

Gemiddelde effect van schone diesels in Nederland Gemiddelde effect van schone diesels in Nederland J. Wesseling, E. Van der Swaluw, W. De Vries, R. Hoogerbrugge RIVM, 31 maart 2015. Samenvatting In het kader van het Joaquin-project (Joint Air Quality

Nadere informatie

De richtlijn 80/779/EG bepaalde als grenswaarde voor de dagwaarden:

De richtlijn 80/779/EG bepaalde als grenswaarde voor de dagwaarden: 4.9 ZWARTE ROOK (BSM) De meetposten voor Zwarte Rook in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bevinden zich in de Kroonlaan te Elsene (2FR002), te Ukkel (2FR012) en in het metrostation St.-Katelijne (2FB004).

Nadere informatie

Verhoging maximumsnelheid 80km zones naar 100 km/h

Verhoging maximumsnelheid 80km zones naar 100 km/h Verhoging maximumsnelheid 80km zones naar 100 km/h Effecten op luchtkwaliteit Datum November 2011 Status Definitief Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat Dienst Verkeer en Scheepvaart Informatie DVS

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 002 Wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten (Belastingplan 2015) Nr. 100 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN Aan

Nadere informatie

Kentekenonderzoek Nunspeet. - gebied Stakenberg - Gemeente Nunspeet

Kentekenonderzoek Nunspeet. - gebied Stakenberg - Gemeente Nunspeet Kentekenonderzoek Nunspeet - gebied Stakenberg - Gemeente Nunspeet Projectnummer K-036 Mei 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Werkwijze 2 2.1. Algemeen 2 2.2. Kordon 2 2.3. Opzet onderzoek 3 2.4. Weersomstandigheden

Nadere informatie

NO, NO2 en NOx in de buitenlucht. Michiel Roemer

NO, NO2 en NOx in de buitenlucht. Michiel Roemer NO, NO2 en NOx in de buitenlucht Michiel Roemer Inhoudsopgave Wat zijn NO, NO2 en NOx? Waar komt het vandaan? Welke bronnen dragen bij? Wat zijn de concentraties in de buitenlucht? Maatregelen Wat is NO2?

Nadere informatie

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Een analyse van de huisartsenregistratie over de

Nadere informatie

Eerste uitkomsten onderzoek luchtkwaliteit langs Nijenoord Allee Wageningen

Eerste uitkomsten onderzoek luchtkwaliteit langs Nijenoord Allee Wageningen Notitienummer Datum 3 juni 206 Onderwerp Eerste uitkomsten onderzoek luchtkwaliteit langs Nijenoord Allee Wageningen. Inleiding Buro Blauw voert in opdracht van de gemeente Wageningen luchtkwaliteitsmetingen

Nadere informatie

Notitie Luchtkwaliteit Bestemmingsplan Hoekse Park

Notitie Luchtkwaliteit Bestemmingsplan Hoekse Park Notitie Luchtkwaliteit Bestemmingsplan Hoekse Park KuiperCompagnons / JS-JK Werknummer: 123.308.02 datum: 22 december 2009 j:\123\308\02\3 projectresultaat\milieu\doc\lucht_bp hoekse park.doc Wet luchtkwaliteit

Nadere informatie

Luchtkwaliteit Nieuwegein in 2015

Luchtkwaliteit Nieuwegein in 2015 Luchtkwaliteit Nieuwegein in 2015 Luchtkwaliteit Nieuwegein in 2015 dbvision 2/38 Samenvatting Dit rapport doet verslag van de luchtkwaliteit van 2015 binnen de gemeente Nieuwegein. De concentraties zijn

Nadere informatie

Emissies door de zeescheepvaart,

Emissies door de zeescheepvaart, Indicator 26 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het betreft hier de feitelijke

Nadere informatie

Rapportage verkeerscijfers CO2-monitor

Rapportage verkeerscijfers CO2-monitor Rapportage verkeerscijfers CO2-monitor Lisette Moeskops DIVV Inleiding De gemeentelijke doelstelling voor 2025 is om 40% minder CO 2 uit te stoten dan in het referentiejaar 1990. Deze doelstelling kan

Nadere informatie

Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) Anneke Smilde

Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) Anneke Smilde Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) Anneke Smilde 3 december 2014 Inhoud Het probleem. De oplossing: NSL. Totstandkoming en werking NSL. Belangrijke peilers: Maatregelen Monitoring

Nadere informatie

Notitie. Luchtkwaliteit Paleis het Loo. 1 Inleiding. 2 Werkwijze en uitgangspunten

Notitie. Luchtkwaliteit Paleis het Loo. 1 Inleiding. 2 Werkwijze en uitgangspunten Notitie Contactpersoon Sander Kamp Datum 7 februari 2017 Kenmerk N001-1233768KMS-evp-V03-NL Luchtkwaliteit Paleis het Loo 1 Inleiding Paleis het Loo is voornemens uit te breiden en een groei te realiseren

Nadere informatie

Aanleg parallelweg N248

Aanleg parallelweg N248 Aanleg parallelweg N248 Onderzoek luchtkwaliteit Definitief Provincie Noord-Holland Grontmij Nederland B.V. De Bilt, 14 juli 2014 Verantwoording Titel : Aanleg parallelweg N248 Subtitel : Onderzoek luchtkwaliteit

Nadere informatie

memo INLEIDING WETTELIJK KADER aan: Johan van der Burg datum: 26 maart 2013 Luchtkwaliteit parkeerterrein Fort Pannerden project: 110189.

memo INLEIDING WETTELIJK KADER aan: Johan van der Burg datum: 26 maart 2013 Luchtkwaliteit parkeerterrein Fort Pannerden project: 110189. memo aan: van: Johan van der Burg datum: 26 maart 2013 betreft: Luchtkwaliteit parkeerterrein Fort Pannerden project: 110189.01 INLEIDING De ministeriële regeling NIBM bevat geen kwantitatieve uitwerking

Nadere informatie

Toekomstbestendig luchtkwaliteitsbeleid

Toekomstbestendig luchtkwaliteitsbeleid Toekomstbestendig luchtkwaliteitsbeleid Presentatie schakeldag 11 juni 2013 Luchtkwaliteitsbeleid Nederland en Europa Beleidsdoel: gezondheidsschade door luchtverontreiniging zoveel mogelijk beperken.

Nadere informatie

Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten

Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen Arno Schroten CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Luchtkwaliteit Nieuwegein in 2014

Luchtkwaliteit Nieuwegein in 2014 Luchtkwaliteit Nieuwegein in 2014 Luchtkwaliteit Nieuwegein 2014 dbvision 2/37 Samenvatting Dit rapport doet verslag van de luchtkwaliteit van 2014 binnen de gemeente Nieuwegein. De concentraties zijn

Nadere informatie

2018D Lijst van vragen

2018D Lijst van vragen 2018D01559 Lijst van vragen De vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft een aantal vragen voorgelegd aan de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit over de PAS Monitoringsrapportage

Nadere informatie

N34 WITTE PAAL - DRENTSE GRENS LUCHTKWALITEITSONDERZOEK

N34 WITTE PAAL - DRENTSE GRENS LUCHTKWALITEITSONDERZOEK N34 WITTE PAAL - DRENTSE GRENS LUCHTKWALITEITSONDERZOEK PROVINCIE OVERIJSSEL 24 augustus 2015 078483231:C - Definitief B03203.000003.0600 Inhoud 1 Inleiding... 2 2 Wet- en regelgeving luchtkwaliteit...

Nadere informatie

College Luchtkwaliteit

College Luchtkwaliteit College Luchtkwaliteit Henk Nijhuis Adviseur Luchtkwaliteit Bureau Omgevingskwaliteit PK40 Gemeente Nijmegen h.nijhuis@nijmegen.nl November 2016 Opbouw College luchtkwaliteit Normale samenstelling atmosfeer

Nadere informatie

Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 26 april J. van Rooij

Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 26 april J. van Rooij Notitie 20120520-03 Ontwikkeling hotelzone Maastricht Aachen Airport Beoordeling luchtkwaliteitsaspecten Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 26 april 2012 20120520-03 J. van Rooij 1 Inleiding

Nadere informatie

Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij. Verkeerswaarnemingen. Food Center Amsterdam

Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij. Verkeerswaarnemingen. Food Center Amsterdam Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij B.V. Verkeerswaarnemingen Food Center Amsterdam November 2013 Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij B.V. Verkeerswaarnemingen Food Center Amsterdam November 2013

Nadere informatie

Notitie. : Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam : P.R. Beaujean Datum : 12 oktober 2007 : M. Zieltjens Onze referentie : 9S6248.01/N0003/902610/Nijm

Notitie. : Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam : P.R. Beaujean Datum : 12 oktober 2007 : M. Zieltjens Onze referentie : 9S6248.01/N0003/902610/Nijm Notitie Aan : Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam Van : P.R. Beaujean Datum : 12 oktober 2007 Kopie : M. Zieltjens Onze referentie : 9S6248.01/N0003/902610/Nijm Betreft : Luchtkwaliteitsonderzoek Tiendhove

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 29 juni 2018 Betreft Contouren harmonisatie milieuzones

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 29 juni 2018 Betreft Contouren harmonisatie milieuzones > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456 0000

Nadere informatie

Laagraven Investment BV, de heer W. Toet Datum 17 mei Projectnummer Luchtkwaliteit Laagraven te Nieuwegein

Laagraven Investment BV, de heer W. Toet Datum 17 mei Projectnummer Luchtkwaliteit Laagraven te Nieuwegein Memo Ter attentie van Laagraven Investment BV, de heer W. Toet Datum 17 mei 2016 Distributie B.J.M. (Erna) Beernink Projectnummer 160712 Onderwerp Luchtkwaliteit Laagraven te Nieuwegein 1 WETTELIJK KADER

Nadere informatie

Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h

Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h Datum 12 december 2011 Bijlage(n) - Aanvullende rapportage verkeersveiligheidseffecten experimenten 130km/h Achtergrond Het kabinet is voornemens de maximumsnelheid op autosnelwegen te verhogen naar 130

Nadere informatie

Raads informatiebrief Onderwerp: Milieuzone bestel- en personenauto's, brommers; aanpak luchtkwaliteit

Raads informatiebrief Onderwerp: Milieuzone bestel- en personenauto's, brommers; aanpak luchtkwaliteit gemeente Eindhoven Raadsnummer 16R6717 Inboeknummer 16bst00256 Dossiernummer 16.09.401 Beslisdatum B&W 1 maart 2016 Raads informatiebrief Onderwerp: Milieuzone bestel- en personenauto's, brommers; aanpak

Nadere informatie

N204 - reconstructie ter hoogte van Linschoten. Luchtkwaliteitsonderzoek

N204 - reconstructie ter hoogte van Linschoten. Luchtkwaliteitsonderzoek N204 - reconstructie ter hoogte van Linschoten Luchtkwaliteitsonderzoek N204 - reconstructie ter hoogte van Linschoten Luchtkwaliteitsonderzoek Rapportnummer: 20155031.R04.V01 Document: 14067 Status: definitief

Nadere informatie

Carbon footprint 2011

Carbon footprint 2011 PAGINA i van 12 Carbon footprint 2011 Opdrachtgever: Stuurgroep MVO Besteknummer: - Projectnummer: 511133 Documentnummer: 511133_Rapportage_Carbon_footprint_2011_1.2 Versie: 1.2 Status: Definitief Uitgegeven

Nadere informatie

Notitie. Aan : Roel Volman (SO, team bestemmingsplannen) Van : Paul Bruijkers (SO, Ingenieursbureau) Datum :

Notitie. Aan : Roel Volman (SO, team bestemmingsplannen) Van : Paul Bruijkers (SO, Ingenieursbureau) Datum : Notitie Stadsontwikkeling Aan : Roel Volman (SO, team bestemmingsplannen) Van : Paul Bruijkers (SO, Ingenieursbureau) Datum : 12-7- 2016 Bezoekadres: De Rotterdam Wilhelminakade 179, Rotterdam Postadres:

Nadere informatie

Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen

Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen Wat doen gemeenten en GGD Amsterdam op het gebied van luchtkwaliteit? De GGD Amsterdam informeert en adviseert de inwoners en het bestuur van Amsterdam

Nadere informatie

Een gezonde omgeving in Binnenstad

Een gezonde omgeving in Binnenstad Een gezonde omgeving in Binnenstad Utrecht Gemeente en inwoners kunnen samen een gezonde leefomgeving creëren. Een gezonde leefomgeving is van belang om een gezonde leefstijl te bevorderen en risico s

Nadere informatie

Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 21 april 2011 20110073-02 211x04850 J. van Rooij

Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 21 april 2011 20110073-02 211x04850 J. van Rooij Notitie 20110073-02 Bouwplan Ringbaan West 15 te Weert Inventarisatie luchtkwaliteitsaspecten Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 21 april 2011 20110073-02 211x04850 J. van Rooij 1 Inleiding

Nadere informatie