Openingszitting hof van beroep Antwerpen Toespraak E.V. voor de advocaten-stagiairs

Transcriptie

1 Openingszitting hof van beroep Antwerpen Toespraak E.V. voor de advocaten-stagiairs In naam van alle leden van het hof, van de leden van het parket-generaal en van de griffie, wens ik u allen welgemeend geluk met deze nieuwe belangrijkestap in uw leven. Ik betrek in deze gelukwensen ook graag uw ouders, familieleden en vrienden. Jullie kozen voor de balie en dat is een uitstekende keuze. Want m.i., en ik zeg dat elk jaar, is de balie een noodzakelijke aanvulling van de rechtenstudie. Zelfs al zullen een aantal onder jullie relatief snel de balie verlaten om een andere weg te kiezen. De ervaring die jullie als advocaat zullen opgedaan hebben is van onschatbare waarde. Er wacht jullie nu een moeilijke, maar vooral boeiende periode. Jullie zullen snel vaststellen dat de rechtenstudies niet volstaan om op alles een antwoord te vinden en dat een strenge, maar goede, patroon van goudwaarde blijkt te zijn. Wat ik ook elk jaar herhaal is dat de lengte van een conclusie en van een pleidooi dikwijls omgekeerd evenredig is met de kwaliteit ervan. Wees dus synthetisch en accuraat in uw geschriften en mondelinge toelichtingen. Dan gaat de essentie van uw argumentatie niet verloren. Ik wil vandaag graag jullie aandacht vragen voor de ontwikkelingen inzake informatica die zeer ingrijpend zullen zijn op alle aspecten van de juridische activiteit. En het zal razendsnel gaan. Ik wil jullie allen aanraden om jullie zoveel mogelijk te bekwamen inzake informatica om te voorkomen dat de digibeten onder u, juridische analfabeten zouden worden. En het zal niet volstaan om een conclusie of stukkenbundel elektronisch te kunnen neerleggen. Neen, u zal zich moeten bijscholen en ICT zal zonder uitstel moeten opgenomen worden in het programma van de rechtenstudies. Pagina 1 van 6

2 Ik kan u allen de lezing aanbevelen van het nog in het Nieuw Juridisch Weekblad te verschijnen artikel van collega Geneviève Vanderstichele, raadsheer in het hof van beroep te Gent, waarin een voortreffelijke analyse wordt gemaakt van de te verwachten ontwikkelingen en mogelijkheden op dit vlak. De informatica biedt fantastische mogelijkheden om de rechtspraak te analyseren en te verbeteren. Deze analyse zal het mogelijk maken om geschillen te voorkomen en te beperken. En ja, tot op een zeker niveau te beslechten. Dit vereist natuurlijk een goede basis om de analyse mogelijk te maken. Het door de FOD Justitie, in samenwerking met onze griffie, ontwikkelde VAJAsysteem, dat sedert einde 2013 operationeel is in alle hoven van beroep en arbeidshoven van België, maakt dat de digitale minuut van alle sedert 1 januari 2014 door deze hoven uitgesproken arresten zich in een centrale databank bevinden. Met de nodige algoritmen kan hieruit zeer efficiënt een schat van informatie bekomen worden die dienstig is bij het voorkomen en beperken van geschillen. Het VAJA-systeem is zodanig ontwikkeld dat het bruikbaar is in alle types van rechtscolleges en zal er op termijn toe leiden dat er een databank zal ontstaan die alle vonnissen en arresten van onze hoven en rechtbanken bevat. Ter info, onze hoven en rechtbanken behandelen meer dan een miljoen zaken per jaar. Ik betreur het dan ook dat er vanuit het kabinet van de minister van Justitie niet voldoende steun wordt voorzien voor de verdere uitrol van VAJA en er integendeel eerder op de rem wordt getrapt. De analyse van deze volledige databank zal vanzelfsprekend de kwaliteit van de juridische informatie over de wederzijdse rechten en plichten spectaculair verbeteren, zodat advocaten hun cliënten beter zullen kunnen adviseren. Wat dan weer kan leiden tot minder nutteloze procedures. Er kan ook gedacht worden aan een online dispute resolution systeem door de overheid, wat eveneens het aantal eigenlijke procedures beperkt. Pagina 2 van 6

3 Wie denkt dat dit sciencefiction is, of heel verre toekomstmuziek, doet er goed aan zich te realiseren dat dergelijke systemen reeds bestaan in verschillende landen, o.m. Groot-Brittannië, Frankrijk, Nederland en Canada. Verder dient erop gewezen dat zo n systemen op hun beurt weer data en metadata genereren, die kunnen aangewend worden om ze te verbeteren en te verfijnen. Justitie en Politie zijn essentieel overheidstaken. De burger moet er op kunnen rekenen dat die onafhankelijk en onpartijdig functioneren. Dit impliceert dat dergelijke systemen exclusief door de overheid dienen georganiseerd en gefinancierd te worden, teneinde de onafhankelijkheid en onpartijdigheid te waarborgen. Dit houdt eveneens in dat de rechterlijke macht zal moeten kunnen beschikken over rechters die voldoende kennis hebben om de gebruikte algoritmes te begrijpen en te controleren. Immers wie bewaakt de bewaker? Er dient dus dringend voorzien in de opleiding van magistraten en tevens dienen de rechtsfaculteiten voldoende opleidingen te voorzien opdat de volgende generatie juristen niet langer digibeten kunnen zijn. Verder roep ik de minister op om tot een werkelijk overleg te komen, en samen te werken met de rechterlijke orde om tot een performante informatisering te komen van Justitie, en deze niet langer uit te besteden aan derden, zoals de juridische beroepsgroepen. Het begon met de beslagberichten, waarvan het beheer berust bij de Nationale Kamer van de gerechtsdeurwaarders. Een systeem dat miljoenen euro s genereert waarvan men eigenlijk niet goed weet wat daarmee moet gebeuren. Maar wat in wezen een overheidstaak is, met inkomsten die aan de schatkist toekomen. RegSol, waarbij het faillissementsdossier nu beheerd wordt door de OVB/OBFG, maar in de praktijk door de CVBA Diplad, een vennootschap met, volgens de laatst neergelegde jaarrekening 2016, een negatief eigen vermogen van ,00 euro. Eveneens een overheidstaak die uitbesteed is aan derden. Pagina 3 van 6

4 Verder het CROS-platform (Centraal Register voor de Invordering van Onbetwiste Schulden), waarover ik u de lezing van het op 8 juli van dit jaar in De Tijd verschenen artikel kan aanbevelen. En thans het in juni van dit jaar aangekondigde DPA-platform, wat de elektronische neerlegging van conclusies en dossiers bij hoven en rechtbanken eenvoudiger zou moeten maken. En daarbij gonst het in de wereld van de advocatuur van onvrede omdat de advocaten zouden moeten betalen voor de informatisering van Justitie. Welnu, ik kan u geruststellen. Niet alleen zijn wij, magistraten, van oordeel dat de informatisering van Justitie door de overheid dient te gebeuren en, vanzelfsprekend, ook betaald moet worden. Maar tot op heden gebeurde alles wat gerealiseerd is inzake informatisering van het rechtsplegingsdossier, uitsluitend op kosten van de overheid, dus de belastingbetaler, en heeft de balie daar nog geen eurocent in bijgedragen. E-Deposit, wat de elektronische neerlegging van conclusies en stukken mogelijk maakt, en sedert februari 2015 probleemloos werkt op alle griffies van de hoven van beroep en arbeidshoven van het Rijk, werd ontwikkeld door de ICT-dienst van de FOD Justitie, in nauwe samenwerking met onze griffie. Hetzelfde geldt voor het VAJA-systeem, de elektronische minuut van vonnissen en arresten, dat sinds januari 2014 eveneens probleemloos werkt op alle hoven en arbeidshoven. Daarin hebben de balies geen enkele inbreng gehad. En ook geen cent voor betaald. DPA-deposit is een platform waarbij de advocaten stukken digitaal kunnen overmaken aan e-deposit. DPA-deposit staat uitsluitend ten dienste van de advocaten en werd bijgevolg door hen ontwikkeld en bekostigd. De link tussen DPA-deposit en e-deposit werd daarentegen zonder vergoeding gerealiseerd door de FOD Justitie, dus op kosten van de belastingbetaler. Pagina 4 van 6

5 Ongetwijfeld zijn er voordelen verbonden aan het DPA-platform. Voordelen voor het gebruiksgemak van de advocaten. Het lijkt mij niet meer dan logisch dat advocaten voor zichzelf zouden moeten kunnen uitmaken of de, toch niet onaanzienlijke bijdrage van 9,00 per conclusie, 6,00 per stukkenbundel en 1,00 voor alle andere stukken, telkens excl. BTW, opweegt tegen het gebruiksgemak. Ik kan mij dan ook moeilijk voorstellen dat de geruchten dat de minister het gebruik van DPA-deposit verplicht zou willen maken, correct zouden zijn. Dit zou dan neerkomen op een taks op het elektronisch procederen, waarbij de taks niet in de schatkist maar bij de balies terecht zou komen. Wie zich realiseert dat er jaarlijks meer dan zaken behandeld worden door onze hoven en rechtbanken, kan meteen een schatting maken van het bedrag dat zo n verplicht gebruik zou kunnen genereren. Bovendien rijst er nog een probleem van privacy. Want blijkbaar zal het DPAplatform alle neergelegde documenten gedurende twee jaar bijhouden. Ter vergelijking, wat zou men ervan zeggen als alle belastingaangiften verplicht via het platform van de belastingadviseurs zou moeten neergelegd worden? Zou de burger dat kunnen appreciëren? Ik verwijs naar wat ik daarnet reeds gezegd heb. Datamining en analyse van al deze gegevens kunnen een schat aan informatie opleveren. Het vergt dus niet veel verbeelding om zich te realiseren dat met datamining commercieel zeer interessante toepassingen kunnen gegenereerd worden. De burger is verplicht deze gegevens aan de overheid te bezorgen en er dient dus omzichtig mee omgesprongen. Het kan dus helemaal niet dat dit uitbesteed wordt aan derden, o.m. aan de juridische beroepsgroepen. Om dezelfde reden is het ondenkbaar dat hoven en rechtbanken hun vonnissen en arresten via het DPA-platform aan de advocaten zouden overmaken. Ik betreur het ten zeerste dat de minister van Justitie en de FOD Justitie op 22 juni 2016 een protocolakkoord inzake informatisering gesloten hebben met de balies, de notarissen en de gerechtsdeurwaarders, zonder daarbij de voornaamste betrokkene, m.n. de rechterlijke orde, te betrekken. Waartoe dient de oprichting van het College van hoven en rechtbanken, het College van het openbaar ministerie en de Raad van de hoofgriffiers, als die straal genegeerd worden bij Pagina 5 van 6

6 een project waarin de rechterlijke orde de voornaamste speler is? Overdrijf ik als daarin onverschoonbare nalatigheid of kwade wil ontwaar?. Daarbij komt nog dat alle vooruitgang die de jongste jaren geboekt werd inzake de totstandkoming van het elektronisch dossier, mogelijk werd door een intense samenwerking tussen de ICT-dienst van de FOD Justitie en de rechterlijke orde. Ik roep dan ook de minister, en tevens de balie, de notarissen en de gerechtsdeurwaarders, op om de rechterlijke orde niet langer te negeren bij de plannen inzake informatisering van Justitie, en samen te werken i.p.v. stokken in de wielen te steken. Indien de minister het ernstig meent met de plannen om het autonoom beheer van de rechtelijke orde te realiseren, is het toch ondenkbaar dat er thans allerhande initiatieven worden genomen inzake informatisering zonder het minste overleg met de rechterlijke orde. Dit terwijl wij in de nabije toekomst wellicht zullen opgezadeld zitten met mogelijk ondeugdelijke projecten waarin wij geen enkele inspraak hebben gehad. De rechterlijke orde is per slot van rekening geen kudde schapen die men met enkele honden in de gewenste richting kan sturen. Dit geldt des te meer als deze richting gevaarlijk de verkeerde kant uitgaat. Antwerpen, 1 september 2017 Bruno Luyten, eerste voorzitter Pagina 6 van 6