6 Explosie in Veendam

Transcriptie

1

2

3 Eén-Eén-Twee is een uitgave van: HHS Uitgeverij De Eek VD Grave Tel Fax info@hhsuitgeverij.nl website: 6 Explosie in Veendam Eén dodelijk slachtoffer, drie lichtgewonden en een enorme ravage. Dat was het gevolg van een zware gasexplosie in Veendam. Twee teams Specialistische Technische Hulpverlening werden gealarmeerd. Gelukkig lagen er geen personen meer onder het puin. Redactie: P.G. Hoving R. Jastrzebski Vaste medewerkers: A. den Besten H. De Beul B.J. van Deelen A.P. van Eijsden J.P. Heyens A.M. Janssen G.P. Koppers A. Kriek A. van den Nieuwendijk J.W. Pots M.N. van Saltbommel P.F.G.H. Snellen Advertentie exploitatie: info@is-acquisitie.com Tel Redactieadres: HHS Uitgeverij 36 Historie Schiphol (1) In 2016 is het 100-jarig bestaan van de luchthaven Schiphol uitbundig gevierd. Er was veel aandacht voor de roemrijke historie, maar één onderwerp is vaak onderbelicht: de brandweer. En dan in het bijzonder de brandbestrijding in de oorlogsjaren. 12 Phoenix Air Op Trainingbase Weeze werd de Aircraft Rescue Firefighting (ARFF) faciliteit geopend met de officiële doop van de Phoenix, een mock-up van een passagiersvliegtuig, waarop alle luchthavenbrandweren in Europa los kunnen. Abonnementsprijs: Nederland: 23,50 euro België/Duitsland: 26,50 euro Overig: 42,50 euro PDF: 21,50 ISSN: De naam Eén-Eén-Twee komt voort uit het landelijk alarmnummer voor brandweer, politie en ambulance. Nadat eerder voor 0011 (sinds 1980 ook de naam van dit blad) gekozen werd en in een vijftal gebieden ook werd ingevoerd, moest, toen in 1986 tot landelijke invoering werd besloten, om technische redenen op 06/11 worden overgegaan. Sinds 1990 kan men zo in alle telefoondistricten in Nederland snelle hulp krijgen als het om seconden gaat. Onder andere door Europese afspraken is het nummer sinds 1 maart 1997: Eén-Eén-Twee is tevens het officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Brandweerwezen en is inbegrepen in het lidmaatschap. Onder naam opgenomen artikelen geven niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie, uitgever of bestuur VBB weer. Voor de opgenomen productinformatie aanvaarden redactie noch uitgever enigerlei aansprakelijkheid. 3 Eén-Eén-Twee En verder in dit nummer: 4 Korte berichten 8 Nieuw brandweerhuis voor het watersportwalhalla 11 Rookmelders en vluchtplan redden levens jaar geleden bij de brandweer 16 Nieuws uit Ridderkerk 17 Compagniesinzet en GRIP 3 voor brandend fruitbedrijf 18 Jubilerende reddingsbrigades oefenen overstromingsramp 20 Brand slaat twee keer toe bij pluimveeslachterij Wezep 22 Grote rampen in België: à l Innovation (2) 25 Ziegler introduceert Z-Cab XL 26 Bedrijfsbrandweer JRC-Geel 28 DAF bij de Amsterdamse brandweer (1) 30 XPO112 editie 2017 een succes 31 Brandweer Rotterdam met Segway s door de Maastunnel 32 Musea met een stukje brandweergeschiedenis (4) 34 Asbest-alarm in Genemuiden 35 Golden Oldies 41 Belgisch voertuignieuws 42 Verenigingsnieuws VBB 44 Korte berichten 46 Nieuwe voertuigen Eén-Eén-Twee 3

4 Primeur Ziegler Brandweertechniek heeft de eerste van 26 tankautospuiten afgeleverd aan Veiligheidsregio Brabant- Zuidoost (VRBZO). Deze is voorzien van de nieuwe Z-CAB XL cabine (zie ook blz. 25). Het voertuig is opgebouwd op een DAF CF 4x4 chassis. De opbouw wordt middels het Ziegler ALPAS gerealiseerd, een duurzame en eenvoudig te wijzigen constructie uit aluminium panelen. De pomp is een Ziegler FPN H. De watertank bevat 2500 liter water. Voorts zijn er airconditioning, de nieuwste Hänsch DBS 5000 LED lichtbalk en een ergonomische Ziegler Z-Control pompbediening. Ook is het voertuig voorzien van het One Seven blussysteem. Door middel van een speciaal 3-in-1-blussysteem, is het mogelijk om met één slang zowel met water als met schuim te blussen. Het nieuwe Z-Vision LED verlichtingssyteem verbetert het zicht op het werkgebied. Foto: Foto Robert Ontdek de brandweer De brandweer blust brand, maar wat doen zij nog meer? Ontdek het heden en verleden van de brandweer in Nederland bij Veiligheidsmuseum PIT. Onder deze noemer biedt het PIT tot en met 2 juli een speciale tour door het museum over kunstenaar, uitvinder en generaal-brandmeester Jan van der Heijden, met als bijzonder onderdeel de historische blusboot Jan van der Heyde II. Wist u dat deze boot ook te zien is in de James Bond film Diamonds are Forever uit 1971? Bekijk de Jan van der Heyde II aan de pier bij PIT met de nieuwe kijkwijzer. Kinderen kunnen zich verkleden als brandweerman/vrouw en de brandweerspeurtocht doen. Zo is een dagje PIT een uitje voor het hele gezin. Info: Kleurenpalet Wie de Kop van Zuid in Rotterdam bezoekt heeft grote kans een multidisciplinair kleurenpalet te kunnen aanschouwen. Onderaan de WPC-tower staat afwisselend een keur aan hulpverleningsauto s. Blauw, geel, groen en rood: havenbedrijf, ambulance, veiligheidsregio en brandweer. Het zenuwcentrum, waaronder de gemeenschappelijke meldkamer, van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond is gevestigd in het World Port Center aan de Wilhelminakade. Foto: Arjan den Besten Training In februari heeft Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond een aantal grootschalige XVR On Scene trainingssessies uitgevoerd in samenwerking met Rotterdam The Hague Airport (RTHA) en Amsterdam Schiphol Airport. Tijdens deze trainingssessies, die plaatsvonden op RTHA, zijn in totaal 42 deelnemers getraind in 6 verschillende 4 Eén-Eén-Twee scenario s. De 42 deelnemers zijn allemaal operationeel leidinggevenden van RTHA en Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond. Vanuit Schiphol Airport was een waarnemer/ instructeur aanwezig. Belangrijkste trainingsdoelen waren: het verbeteren van het besluitvormingsproces, specifieke RTHA procedures en het bewust zijn van potentiële gevaren van luchtvaartincidenten. Tijdens elke trainingssessie werden in totaal zeven personen tegelijk getraind op zes verschillende schermen via gelinkte XVR systemen. Bij elke sessie was er één officier van dienst, een On-Scene-Commander van RTHA, een RTHA coördinator en vier bevelvoerders. De trainingen waren erg succesvol en kregen gemiddeld een 7,8 van de 10 tijdens de evaluatie. Info:

5 Buitenbeentje Sinds vorig jaar beschikt de brandweer van de luchthaven Schiphol onder roepnummer B9 over deze crashtender uit 1996 die eerder dienst deed bij het Korps Marinebrandweer. Daarna was het voertuig in bezit van Kenbri. Het betreft een Kronenburg MAC-11 (6x6) met vier zitplaatsen en een capaciteit van 6000 liter per minuut. Aan boord is liter water, 1550 liter schuimmiddel en 200 kilo poeder. Foto: Bas van Deelen eric 2018 In 2016 werd de eerste editie van het tweejaarlijks te houden evenement Internationale Expo Rampenbestrijding, Incidentmanagement & Crisisbeheersing gehouden. Inmiddels zijn de data voor de tweede editie bekend: 18 en 19 april Ook dan weer op Vliegveld Twenthe Evenementenlocatie. Museum verrast Op 8 april was de 52ste seizoensopening van het Nationaal Brandweermuseum in Hellevoetsluis. En ook nu waren er verrassingen. Zo is er een Jan van der Heijdenplein ingericht, met allerlei voorwerpen en informatie over de stamvader van de brandweer. Zeer de moeite waard is ook de thema-expositie Van klepperman tot centralist, over alle fases in de ontwikkeling van melding, alarmering en communicatie. Zelfs van de toekomstige meldkamer van Rotterdam- Rijnmond is er een opstelling! Bovendien worden er fantastische filmpjes vertoond over het bijzondere en vaak ondergewaardeerde werk van de centralist. Na de inleiding door locatiemanager Ben Janssen, sprak loco-burgemeester Margriet den Brok van Hellevoetsluis, vooral over het belang van het museum voor de gemeente en complimenteerde de vrijwilligers met hun prachtige en professionele werk. Daarna kwam Johan Postma: als voorzitter van het Netwerk Geschiedenis Brandweer Nederland, maar vooral als kwartiermaker Brandweer van de Landelijke Meldkamerorganisatie. Vervolgens voegde zich Jan van der Heijden himself toe aan het illustere gezelschap. Hij had net de maand ervoor zijn 380ste verjaardag gevierd, maar dat was hem niet aan te zien. Hij vertoonde wel een verdachte gelijkenis met de roemruchte Rotterdamse brandweerofficier Cor Priele. Daarna werd de vlag gehesen, de knop ingedrukt en met een reddingschaar het afzettouw doorgeknipt, om de exposities toegankelijk te maken. En inderdaad, het is zeer de moeite waard om de reis (dankzij de A-4 gemakkelijker geworden) naar Hellevoetsluis te maken! De hele opening is te zien op com/watch?v=4q7dg3bcyvy De brandweer van Maasdriel-West, voorheen Hedel, sleutelt al anderhalf jaar aan de korpstrots. De Ford G398T Köln FK3500 autospuit van het korps in Gelderland-Zuid wordt minutieus gerestaureerd. Het voertuig dateert uit 1948 en deed de eerste vier jaar dienst als transportwagen. In 1952 bouwde Kronenburg het om tot autospuit voor het korps in de Bommelerwaard. De vrijwilligers worden onder andere gesteund door lokale ondernemers om de restauratie mogelijk te maken. Van heinde en verre worden originele en passende onderdelen, soms nog nieuw in de verpakking, opgesnord. Foto: Arjan den Besten Een bijzonder gezelschap bij de opening, v.l.n.r.: loco-burgemeester Margriet den Brok, Jan van der Heijden (óf Cor Priele, commandeur b.d.) en locatiemanager Ben Janssen. Foto: Roel van Deursen Eén-Eén-Twee 5

6 Verwoestende gasexplosie in Veendam Veendam werd in de vroege ochtend van woensdag 19 april opgeschrikt door een enorme dreun. Aan de Julianalaan in de Groningse plaats deed zich een zware gasexplosie voor in een appartementengebouw. Met als trieste balans één dodelijk slachtoffer, drie lichtgewonden en een enorme ravage. Twee teams Specialistische Technische Hulpverlening werden gealarmeerd, maar gelukkig bleken er in het zwaargehavende gebouw geen personen meer onder het puin te liggen. De standaard alarmeringscodes in GMS weten nog steeds niet goed raad met bijzondere incidenten zoals explosies. Woningbrand Julianalaan/Prins Bernhardlaan, luidde de summiere info bij de alarmering van de post Veendam, om tien voor zeven in de ochtend. De werkelijkheid van het incident bleek aanmerkelijk dramatischer. Toen de eerste tankautospuit van Veendam uitrukte, meldde de alarmcentrale dat het ging om een 6 Eén-Eén-Twee explosie op de derde etage van een appartementencomplex. Een explosie van formaat, want de klap werd tot ver in de omgeving van Veendam gehoord. Na de explosie ontstond brand in de grotendeels verwoeste bovenste etage van het flatgebouw en er werd opgeschaald naar middelbrand. Ook de hoogwerker en de tweede tankautospuit werden op pad gestuurd. Ter plaatse werd de ernst van de situatie snel duidelijk. Het appartement op de derde etage was grotendeels weggeslagen en ingestort, en aangrenzende en ondergelegen appartementen waren zwaar beschadigd. Er woedde brand in de restanten van de verwoeste woning, maar die kon snel worden bedwongen met enkele stralen vanaf de grond en een waterkanon vanaf de hoogwerker. Omdat het een instorting betrof, werd ook de hulpverleningscontainer van Veendam gealarmeerd en vanuit Hoogezand werd een tweede hoogwerker naar het incident gestuurd. Het hele appartementencomplex werd ontruimd. Een bewoonster van de bovenste etage, die niet meer zelfstandig haar zwaarbeschadigde woning kon verlaten, werd met de hoogwerker van het balkon gehaald. Drie bewoners van het appartementencomplex liepen lichte verwondingen op. Zij werden ter plaatse behandeld door de ambulancedienst. Inzet STH Bij de verkenning van het incidentterrein werd tussen het puin op straat een overleden man aangetroffen. Hij bleek de bewoner van de ontplofte woning te zijn. Omdat niet direct duidelijk was of zich nog meer mensen in de verwoeste flat bevonden, besloot de operationele leiding ter plaatse de hulp in te roepen van een team Specialistische Technische Hulpverlening (STH). Daarop werden de STH-teams Noord en Oost gealarmeerd. De toestand van de flat was zodanig dat bij een eventuele zoektocht naar vermiste slachtoffers de expertise van deze specialisten van Brandweer Nederland zeker van pas zou komen. Van de

7 bovenste etage van het gebouw was weinig meer over en er was verder instortingsgevaar door onstabiele bouwdelen. De STH-teams meldden zich wel ter plaatse, maar hoefden uiteindelijk niet te worden ingezet, toen duidelijk werd dat het dodelijke slachtoffer de enige bewoner was van het ontplofte appartement en er verder geen mensen werden vermist. De STH-specialisten namen wel de ravage in ogenschouw en adviseerden de lokale hulpverleners over de bouwkundige staat van het gebouw. Na de explosie in Urk vorig jaar is dit opnieuw een incident van het type waarvoor STH in het leven is geroepen. Maar in beide gevallen hoefden de teams niet aan de slag om mensen van onder het puin te redden of te bergen. Onbewoonbaar Vanwege de impact van de explosie schaalde de Veiligheidsregio Groningen op naar GRIP 2. Het hele appartementencomplex werd ontruimd en de bewoners van de 36 woningen werden opgevangen in een naburig zalencentrum. Een deel van de wijk had tijdelijk geen gas en elektriciteit en ook een school bleef de rest van de dag gesloten. Nadat het incident was gestabiliseerd togen forensisch onderzoekers van de politie aan het werk om uit te pluizen wat zich precies in de flat had voorgedaan. Daarna kon het dodelijk slachtoffer worden geborgen en kon een begin worden gemaakt met het slopen van de restanten van de gehavende derde etage. Maar de schade aan het gebouw was veel groter, want na onderzoek door bouwkundig experts bleken zestien appartementen door de klap zo zwaar beschadigd dat ze onbewoonbaar werden verklaard. De twintig bewoners van het rechter deel van de flat konden daarom niet meer terug naar hun woningen. De bewoners van de linkervleugel konden, nadat de omgeving veilig was verklaard, wel weer terug naar huis. De schade aan het gebouw was zodanig dat de politie niet meer kon vaststellen wat de exacte oorzaak van de gasexplosie is geweest. Wel werd bekend gemaakt dat de omgekomen bewoner van de flat psychische problemen had en dat de woningcorporatie na aanhoudende overlast al bezig was een andere woning voor hem te vinden. Foto s: Marcel van Saltbommel Eén-Eén-Twee 7

8 Nieuw brandweerhuis voor het watersportwalhalla Door Rob Jastrzebski Voor de leden van de brandweerpost Loosdrecht in de gemeente Wijdemeren was zaterdag 8 april een heuglijke dag. Na twee jaar bivakkeren in een tijdelijke kazerne op de gemeentewerf, werd hun nieuwe kazerne aan de Oud-Loosdrechtsedijk feestelijk geopend. Een gebouw dat er zijn mag: ruim, licht en energieneutraal. Een waardig brandweerhuis voor het watersportwalhalla van Nederland. Een druk op de knop door commandant John van der Zwan van Brandweer Gooi en Vechtstreek en burgemeester Martijn Smit van de gemeente Wijdemeren was het startsein voor een klein schuimbad: de officiële openingsact voor het nieuwe gebouw. In het voorjaar van 2016 begon de bouw van het nieuwe pand, na de sloop van de oude kazerne die op deze plek stond. Het was het slotstuk van het nieuwe huisvestingsplan voor de brandweerposten in Wijdemeren. Ook de posten s Graveland en Nederhorst den Berg waren eerder al in een nieuw jasje gestoken. Energieneutraal Voor de post in Loosdrecht trokken de gemeente en Brandweer Gooi en Vechtstreek een bedrag van 1,4 miljoen euro uit. Voor dat geld stáát er ook wat. Een brandweerkazerne die zich niet alleen qua architectuur onderscheidt, met een combinatie van metselwerk, aluminium en glas, maar die ook een groen energielabel heeft. Vijftig zonnepanelen op het dak, isolatie en een installatie voor warmte- en koudeopslag in de bodem, maken het gebouw volledig energieneutraal. Naast een remise met stallingsruimte voor vier voertuigen, heeft de nieuwe kazerne een ruime kantine voor de vrijwilligers, een leslokaal, vergaderruimten, kantoorruimte voor koude taken (preventie/preparatie) en op de bovenetage twee slaapkamers en een woonkamer voor de gekazerneerde 24 uurs uitrukdienst. De Loosdrechtse brandweervrijwilligers hebben een grote rol gespeeld in het inrichtingsplan en hebben met hun variatie aan vakmanschap ook actief meegebouwd aan het interieur. 8 Eén-Eén-Twee Dienstbus TS

9 Boven v.l.n.r.: Het nieuwe brandweerhuis aan de Oud- Loosdrechtsedijk. Brandweerboot Baro. Aansluitend aan de opening was er een open dag. Links: Explosie bij de Knorr fabriek in Materieel en verzorgingsgebied De brandweerpost Loosdrecht is de standplaats voor vier voertuigen: twee standaard tankautospuiten, een snelle interventie-eenheid met twee man beroepsbezetting (TS-2) en een dienstbus. Loosdrecht is een van de vijf steunpunten in het variabele uitruksysteem van Gooi en Vechtstreek onder de noemer nieuwe repressie. Vanuit de beroepsbrandweerorganisatie van Hilversum worden elke dag vijf posten in de regio bemand voor een snelle eerste uitruk. Op de kazerne Hilversum staat 24/7 een TS-4 paraat; Loosdrecht, Bussum, Huizen en Weesp beschikken elk over een TS-2. De post Loosdrecht heeft in dit systeem een vrij groot verzorgingsgebied. Naast de kernen Nieuw-Loosdrecht en Oud-Loosdrecht worden ook s-graveland, Kortenhoef, een deel van Hilversum en een groot deel van het buitengebied in de Loosdrechtse watersportzone tot aan Breukeleveen vanuit deze post bediend. Het variabele uitruksysteem werkt in onze regio heel goed, stelt Gerber van Dijk, bevelvoerder op de post Loosdrecht en tevens beroepsbrandweerman in Hilversum. We werken hier nu een aantal jaren mee en de ervaring is dat we aanmerkelijk sneller ter plaatse zijn dan met de vroegere standaard uitruk waarbij je soms lang moest wachten op een complete bezetting van zes man. De problemen met lange opkomsttijden die er op verschillende plaatsen in de regio waren, zijn hierdoor opgelost. Bij meldingen in Loosdrecht zelf, komt na de TS-2 de aanvulling uit onze eigen vrijwilligersgeledingen, die dan met een TS met variabele bemanning ondersteuning leveren. De eerste paar minuten staan we er met twee man dus alleen voor, maar dankzij goede training en inmiddels opgedane ervaring voelen we goed aan wat we wel kunnen behappen en wat niet. Bovendien is onze tweede eenheid relatief snel, omdat we met 25 vrijwilligers bijna altijd voldoende opkomst hebben. Overdag is de beschikbaarheid wat minder, omdat veel leden buiten de gemeente werken, maar dan kunnen de dagdienst- Eén-Eén-Twee 9

10 Materieel brandweerpost Loosdrecht Roepnr Type Chassis/opbouw bouwjaar Kenteken 2761 SIE/TS-2 Mercedes-Benz Sprinter/BMT (One Seven en basale HV-taken) 2013 VG-117-R 2731 TS hd/ld MAN BBF/HDS 2009 BX-DJ TS hd/ld Mercedes-Benz 1325F Atego/Touw 2006 BR-XF DB Volkswagen Transporter Kombi 2015 GB-081-V Brandweervaartuig - Baro/Yamaha 15 PK (pomp/blusmiddelen/drenkelingenklep) functionarissen die hun werkplek op de kazerne hebben bijspringen en toch een snelle uitruk waarborgen. Waterrisico s Loosdrecht is een landelijk dorp met twee kernen: Nieuw-Loosdrecht en Oud-Loosdrecht, die samen circa 7000 inwoners tellen. Een bijzonder werkgebied qua geografie, omdat de kernen, deels als lintbebouwing, in hoefijzervorm langs de oevers van de Loosdrechtse Plassen liggen. Die plassen en de bijbehorende grote watersportdruk, zijn het kenmerk van Loosdrecht en zijn ook in belangrijke mate bepalend voor het risicoprofiel van de gemeente Wijdemeren. Veel industrie kent Loosdrecht niet. Ooit was de Knorrfabriek (Unilever/CPC) een van de beeldbepalende bedrijven in het dorp. In 1998 deed zich bij dit bedrijf een enorme stoomketelexplosie voor, waarbij elf gewonden vielen en enorme schade ontstond. Maar de Knorr-fabriek is al jaren gesloten. Er is nog wel een klein bedrijventerrein in de kern Oud-Loosdrecht en verder is het vliegveld Hilversum, dat op grondgebied van Wijdemeren ligt, een bijzonder risicogebied. Maar de intensieve watersport op de uitgestrekte Loosdrechtse Plassen is zoals gezegd het belangrijkste kenmerk. Langs de Nieuw-Loosdrechtsedijk en Oud- Loosdrechtsedijk bevindt zich veel watersport georiënteerde bedrijvigheid, zoals jachthavens, jachtwerven en watersportwinkels, maar ook tal van restaurants. Op topdagen in het seizoen worden de plassen bevolkt door duizenden watersporters en dan kan het volgens Gerber van Dijk bij een incidentmelding in dat deel van het verzorgingsgebied wel eens spannend zijn. Er is maar één ontsluitingsweg die tussen de plassen door loopt en daar kan het op topdagen wel eens zo druk zijn dat er geen doorkomen aan is. Lastig voor onze mensen die in dat gebied wonen en werken en bij alarm naar de kazerne moeten, maar ook voor brandweervoertuigen en andere hulpverleners die naar een incident toe moeten. Gelukkig gaat het meestal goed. Want er gebeurt nog wel eens wat op de plassen. Branden aan boord van recreatievaartuigen op het water komen regelmatig voor, net als branden en onwelwordingen in recreatiehuisjes op de eilandjes in de plassen. Om op het water effectief te kunnen optreden, beschikken we over een brandweerboot met bluspomp en slangenmateriaal. Het vaartuig ligt afgemeerd in de jachthaven van de Koninklijke Watersport Vereeniging Loosdrecht. De boot is in principe trailerbaar, maar omdat we frequent op de plassen in actie moeten komen en er ook vaak oefenen, hebben we gekozen voor een vaste ligplaats. Het zou teveel tijd kosten om bij een waterincident 10 Eén-Eén-Twee Boven: Tankautospuit Links: Tankautospuit 2732.

11 steeds de boot bij een trailerhelling te water te laten. Nu zijn we minuten sneller op het water. Vanuit de vaste uitgangspositie kan de boot snel alle delen van het plassengebied over het water bereiken. Om te blussen of te redden. Want Loosdrecht heeft geen reddingsbrigade, dus de brandweer voert ook de reddingstaak op het water uit als er een boot omslaat of een persoon te water raakt. Van Dijk: Een aantal korpsleden heeft hiervoor een specialistische opleiding tot schipper gehad. Bij alarm rukken we vanaf de kazerne met de TS uit naar de ligplaats, waar de mensen hun wetsuit aantrekken en opstappen op de boot. Duiken doen we overigens niet, want in het kader van de regionale herspreiding van specialismen, enkele jaren geleden, is de duiktaak ondergebracht bij de post Nederhorst den Berg. Als de duikers nodig zijn op de plas, kunnen wij ze met onze boot oppikken of ze kunnen gebruik maken van de boot van de post s-graveland. Voor de incidentbestrijding op het water hebben we rond de plassen verschillende aanlandingspunten waar we eventuele slachtoffers aan wal kunnen brengen en kunnen overdragen aan de ambulancedienst. Hulpverlening op het water is binnen de regio echt ons specialisme. Dat maakt het brandweerwerk op deze post uitdagend. Foto s: Wessel Kok en Rob Jastrzebski Jaarlijks zijn er in België zo n branden. In 2016 kwamen hierbij 78 personen om het leven. Deze mensen stierven meestal niet door de vlammen, maar omdat ze stikten in de rook. Om die reden zet Hulpverleningszone Waasland, naar het voorbeeld van de collega s in Vlaams-Brabant, nu ook levensreddende boodschappen op haar tankautospuiten om de burgers te sensibiliseren tot de aanschaf van voldoende en goedgekeurde rookmelders. Rookmelders en vluchtplan redden levens Elk van de zeven posten binnen de zone Waasland heeft een tankautospuit in eerste uitruk voorzien van de volgende levensreddende boodschappen: Laat je leven niet in rook opgaan! Plaats rookmelders en Heb jij een vluchtplan? Wees sneller dan de rook! Doordat de voertuigen goed opvallen in het straatbeeld zorgen zij ervoor dat deze boodschappen bij elke doelgroep terecht komen. Voldoende rookmelders in elke woning en een afgesproken vluchtplan geven iemand meer kans om bij een brand de woning ongedeerd te verlaten. Voor Vlaanderen is er nu een voorstel om tegen 2020 alle woningen verplicht uit te rusten met minstens een rookmelder op elke verdieping. Dat voorstel werd op 22 februari 2017 door het Vlaams Parlement goedgekeurd. Momenteel moeten alle huurwoningen met een huurcontract afgesloten na 31 december 2012, uitgerust zijn met voldoende rookmelders. Sinds mei 2009 is er rookmelderverplichting in alle nieuwe woningen en waar renovatiewerken worden uitgevoerd met een stedebouwkundige vergunning. Wallonië voerde de rookmelderverplichting op 1 juli 2016 in voor alle woningen, dus huurwoningen én eigendomswoningen. In Brussel moeten er sinds juli 2005 in alle huurwoningen één of meerdere melders geplaatst worden langs de evacuatieweg. Tekst en foto s: Henri De Beul Eén-Eén-Twee 11

12 Trainingbase Weeze heeft een nieuw specialisme toegevoegd aan zijn portfolio realistische trainingsmogelijkheden. Op vrijdag 28 april werd de Aircraft Rescue Firefighting (ARFF) faciliteit geopend met de officiële doop van de Phoenix, een mock-up van een passagiersvliegtuig, waarop alle luchthavenbrandweren in Europa los kunnen. Rechts: Rüdiger Schulz: De strenge milieuwetgeving laat alleen gasgestookte motorbrandscenario s toe. Realistisch trainen op vliegtuigbr Onder: Kronenburg MAC CT012, eigendom van de trainingbase. Genodigden van de Europese luchtvaartwereld en vliegveldbrandweren verzamelden zich op 28 april op de Trainingbase Weeze om getuige te zijn van de officiële opening van de ARFF-site. Maar maagdelijk was de oefenlocatie toen al niet meer, want er wordt al enige tijd gebruik gemaakt van de nieuwe faciliteiten. De luchthavenbrandweren van Weeze, Oostende, Brussel en Paderborn hebben al op de voorzieningen van Phoenix Air getraind. Want Phoenix is de naam van het oefentoestel dat op het terrein van de Trainingbase is geplaatst. Passend bij het beeldmerk van het internationale trainingscentrum: de legendarische vuurvogel uit de oudheid. Naast het 27 meter metende oefentoestel van het kaliber Boeing 737, kan ook worden geoefend op een mock-up van een Sikorsky helikopter. Trainingbase Weeze biedt 12 Eén-Eén-Twee op de voorzieningen realistische trainingsscenario s aan die maatgevend zijn voor kleine en middelgrote vliegvelden. EASA-regelgeving Met de oprichting van het nieuwe centrum voor vliegtuigbrandbestrijding, speelt Trainingbase Weeze in op ontwikkelingen in de Europese regelgeving inzake luchthavenveiligheid. Nationale regelgeving voor luchthavens in de lidstaten wordt omgezet naar nieuwe Europese regelgeving onder de vlag van de EASA (European Aviation Safety Agency). Op 1 januari 2018 moeten alle luchthavens in Europa voldoen aan de veiligheidsrichtlijnen van de EASA. Die schrijven onder andere voor dat luchthavenbrandweren verplicht periodiek onder realistische omstandigheden moeten oefenen en trainen op maatgevende ongevallen en branden die zich op hun vliegveld kunnen voordoen. Rüdiger Schulz, sales manager Aviation Firefighting & Education, vatte voor de genodigden samen wat de ambities van Trainingbase Weeze met de ARFF-faciliteit zijn: Onze voorzieningen zijn beschikbaar voor luchthavenbrandweren uit heel Europa, maar onze primaire aandacht ligt bij het drielandengebied Duitsland-Nederland-België, waar in een relatief kleine cirkel een grote dichtheid van civiele en militaire luchthavens is. Vliegtuigbrandbestrijding is een heel specialistisch thema, onderbouwd met strenge richtlijnen en regelgeving betreffende paraatheid, slagkracht, kennis en kunde. Op deze nieuwe oefenlocatie bieden we realistische trainingsscenario s aan die voldoen aan de EASArichtlijnen. De oefenmogelijkheden zijn heel divers. Standaard brand- en incidentscenario s in motoren of in de cabine, kleine plasbranden en ook helikopterbranden. Maar we bieden ook maatwerkopleidingen aan. Zo heeft de luchthavenbrandweer van Brussel Airport bij ons de vraag neergelegd om te oefenen op branden incidentbestrijding in grote complexe gebouwen. Daarbij spelen natuurlijk de ervaringen met de terroristische aanslag op Zaventem vorig jaar mee. Dergelijke scenario s vallen niet onder de EASA-regelgeving, maar als trainingscentrum

13 anden met Phoenix Air Door Rob Jastrzebski Boven: De Phoenix in lichterlaaie en redding uit de cabine. Links: Te leen van Kronenburg voor de gelegenheid: MAC CT009 8x8. kunnen we uiteraard invulling geven aan zo n specifieke trainingsvraag van een klant. Sarah Poralla, Airport Rulemaking Officer bij de EASA, benadrukte in haar speech het grote belang van een goed geoutilleerde en goed getrainde luchthavenbrandweer. Investeren in een up-to-date toegeruste luchthavenbrandweer kan het verschil maken tussen een snel bedwongen beginnende brand of een ramp met talloze slachtoffers. Ter illustratie toonde zij een video van een brand in een Boeing 777 van British Airways op de luchthaven van Las Vegas in Een van de motoren vatte vlam en terwijl de noodorganisatie aan boord alle passagiers evacueerde, wist de luchthavenbrandweer met de inzet van drie crashtenders de vuurzee te doven vóórdat het hele toestel vlamvatte. Dertien passagiers raakten lichtgewond, maar als het vuur niet snel was bedwongen, had het slachtofferbeeld heel anders kunnen uitpakken. Doop en demo Motorbrand is ook een scenario dat met het nagebouwde oefentoestel in verschillende varianten kan worden beoefend. Het toestel is voor dit doel voorzien van nabootsingen van zowel een straalmotor als een propellermotor. In combinatie met een motorbrand kan ook een plasbrand van beperkte omvang worden nagebootst. De grotere brandhaarden worden gevoed met LPG. Rüdiger Schulz zegt graag met kerosine te willen oefenen vanwege het nog grotere realiteitsgehalte, maar dat zit er met de strenge Duitse milieuwetgeving waaraan Trainingbase Weeze zich moet houden niet in. Alleen de binnenbrandscenario s in de cabine, die ook is voorzien van passagiersstoelen, zijn houtgestookt, zodat hier ook onder reële rookcondities kan worden gewerkt. Volgens Schulz vinden internationale brandweer- en luchtvaartveiligheidsexperts dat brandhaarden met vloeibaar gas voldoende realiteitsniveau bieden. Na de toespraken en uitleg in het hoofdgebouw van de trainingbase over de nieuwe oefenfaciliteiten, werden de genodigden per bus naar de oefenplaat op het terrein vervoerd, waar manager Philip Janssen van trainingbase Weeze met een fles champagne het oefenvliegtuig officieel doopte. Rüdiger Schulz trok een plastic doek weg waarna de naam van het toestel, werd onthuld: Phoenix. Daarna kreeg het toestel een eresaluut van twee Kronenburg crashtenders, waarvan er een eigendom is van de trainingbase: een MAC CT012 4x4. Het trainingscentrum heeft nog een tweede Kronenburg crashtender in eigen beheer. Die liet verstek gaan, maar Kronenburg leende graag een MAC CT009 8x8 aan de trainingbase om de feestelijke opening te ondersteunen. Na de doop werden de genodigden getrakteerd op een aantal oefenscenario s, die lieten zien wat er op de nieuwe trainingslocatie allemaal mogelijk is. Foto s: Marcel Kradolfer en Rob Jastrzebski Model van een Sikorski helikopter. Eén-Eén-Twee 13

14 door Gerard Koppers, afbeeldingen: collectie NBDC In 1917 verscheen de eerste jaargang van het tijdschrift Vuur en Water. Dat was het orgaan van de in 1916 opgerichte Nederlandsche Brandweervereeniging. Dit jaar is het dus 100 jaar geleden dat in Nederland voor het eerst een landelijk brandweertijdschrift verscheen. Aan de hand van de inhoud daarvan nemen wij u dit jaar in Eén-Eén-Twee mee naar wat de brandweer in Nederland toen bezighield. 100 jaar geleden bij de Van der Ploeg, die inmiddels in zowel Leeuwarden als Apeldoorn een fabriek had, maakte vele betrouwbare motorspuiten op twee of vier wielen, maar nog niet met een automobiel. Door de redelijke prijs werden ze vooral in de kleinere gemeenten populair. De basis van de serie Wat iedereen van vuur en licht behoort te weten werd gevormd door de brochure Was jedermann vom Feuer wissen sollte uit 1912 van brandweercommandant Ruhstrat van Stettin (tegenwoordig Szczecin in Polen). De rubriek Wat iedereen van vuur en licht behoort te weten, die al vanaf de eerste aflevering in Vuur en Water verscheen van de hand van J. Visser, oud 1e brandmeester van de Haagse brandweer, kreeg ook in het mei-nummer een vervolg, maar in de juni-aflevering was er geen plaats meer voor. Ook het feuilleton over de werking van de Haagse brandweertelegraaf werd in mei voortgezet met een wel heel technische uiteenzetting, maar was in het juni-nummer ook niet te lezen. Wat wel prominent aandacht kreeg, was het vraagstuk van de monopolisering van het brandverzekeringsbedrijf. In de Tweede Kamer werd daarover een lang debat gevoerd, waarvan de notulen bijna compleet door hoofdredacteur Tuckermann overgenomen werden. Het moet voor de echte brandweermensen geen spannend leesvoer geweest zijn. Gelukkig kwam de Brandweerkunde in de practijk wel steeds terug en daarin werd beschreven hoe in Amsterdam de preventieve brandbestrijding in de dagelijkse organisatie was ingevoerd. Veel controletaken werden uitgevoerd vanuit de kazernes, waar de ervaren hoofdbrandwachten en brandmeesters hun rondes door de wijken deden en vergunningsaanvragen beoordeelden en van een eerste advies voorzagen. Ook algemene vragen en klachten werden vanuit de kazernes afgehandeld. Brandveilig leven lijkt dus een beetje op wat er al eens eerder is geweest. Ook was er in deze rubriek een beschrijving van de wijze waarop de brandweerkundige ambtenaren op kantoor aan de hand van wetten en verordeningen nadere eisen formuleerden bij 14 Eén-Eén-Twee De gedenkpenning, die Bom beschreef in het mei-nummer was voorzien van de fraaie gravure van de automobiel-stoomspuit van Rotterdam uit Zie ook de publicatie Stoombrandspuiten in Nederland van de Werkgroep Brandweerhistorie.

15 brandweer de vergunningen. In Amsterdam had men toen al strenge nadere regels voor trappenhuizen, vooral omdat in die jaren nog geen automobielladders bestonden, die als tweede vluchtweg konden worden ingezet. Historie Gelukkig bleef er plek voor de rubriek Een stukje historie van H.G. Bom Jr. Hij schreef deze keer over penningen bij speciale gelegenheden, zoals de indienststelling van de eerste in Nederland vervaardigde automobiel-stoomspuit, die firma Bikkers liet slaan. Dat ging over de eerste automobiel van Rotterdam, die in 1905 in dienst gesteld werd. In het juni-nummer waren er uittreksels uit de jaarverslagen van de brandweerkorpsen van Arnhem en Tilburg, helaas zonder beeldmateriaal. Ook het eerste jaarverslag van de Nederlandsche Brandweervereniging was in het juni-nummer te vinden. De (tweede) algemene vergadering had plaatsgevonden op 24 mei 1917 in De Doelen in Rotterdam en daar had de secretaris zijn verslag toegelicht. Secretaris Stam sloot zijn verslag ouderwets wollig af met: Het is echter mijn volle overtuiging, dat stadig aan onze kringen zich zullen verwijden om plaats in te ruimen aan degenen, die met ons willen medewerken om onze vereeniging de plaats te doen innemen, die haar ons inziens toekomt, de plaats ook, die wij voor haar begeeren, namelijk die van een krachtigen bond uit krachtige, welbewuste mannen gevormd, welke zich hebben aangegord om op lofwaardige wijze een groot en goed doel na te streven, een doel van practisch nut voor ons geliefde Nederland. Geen verslag van een spectaculaire brand deze maanden, maar een beschrijving van een schoorsteenbrand in Den Haag, ontstaan door een verkeerde constructie, die had kunnen ontaarden in een rampzalige hotelbrand. Opperbrandmeester J.C. Rauch van Nijmegen tenslotte beschreef een speciale bosbrandweerwagen, in zijn gemeente gebouwd op ba- Op 24 mei 1917 vergaderde de NBV in Rotterdam. Het gehele gezelschap werd op de foto gezet. Er waren opvallend veel snorren en hoge boorden, wat toch wel een behoorlijke bestuurlijke invloed verraadt. Secretaris J.C. Stam van de NBV sprak in zijn verslag de verwachting uit, dat de vereniging zich zou uitbreiden met nog meer krachtige figuren voor het nobele doel: de verbetering van de brandweer. Geesink in Weesp adverteerde met zijn brandweermaterieel, maar kon nog niet bogen op een import van Magirus-motorspuiten, want de handel met Duitsland lag in de Eerste Wereldoorlog helemaal stil. Men overleefde met het kleine materieel. In Vuur en Water van die jaren waren niet alleen de artikelen interessant, maar ook of misschien wel vooral de advertenties. Otterbein uit Amsterdam beweerde de oudste fabriek van motorbrandspuiten te zijn. Eén-Eén-Twee 15

16 De bosbrandweerwagen van Nijmegen, die eigenlijk een bespannen gereedschapswagen was, waarmee ook een paar mensen konden worden vervoerd. Met het gereedschap aan boord konden bij een bosbrand wel 160 man aan het werk worden gehouden. sis van het al in Arnhem gebruikte model. In de terminologie van die dagen hebben we het dan over een tweewielige wagen, bespannen met één paard en ingericht om zo nodig acht manschappen te kunnen vervoeren. De inventaris bevatte onder andere 40 beugelzagen, 40 scherpe hakmessen en 40 schoppen. Als de industrie ze kon leveren, zouden er nog 12 kettingzagen aan worden toegevoegd, maar door de oorlog waren die niet te krijgen. Op 2 mei werd het voertuigje gestationeerd in het buurtschap Driehuizen, waar het korps in eigen beheer een remise had gebouwd. Interessant begon ook het overzicht van de maandelijks plaatsgevonden hebbende branden te worden, naarmate er meer (grotere) gemeenten aan meewerkten door hun statistieken in te sturen. Daaruit blijkt dat in mei 1917 in Amsterdam 21 schoorsteenbranden, 45 binnenbranden en 1 uitslaande brand hadden gewoed, terwijl Hilversum bijvoorbeeld alleen maar 7 buitenbranden hoefde te blussen. Leiden en Tilburg meldden 3 en Nijmegen 2 kleine binnenbranden. Naarmate de jaren verstreken, zijn er gelukkig meer en bruikbaarder cijfers verzameld. Nieuws uit Ridderkerk In de brandweerkazerne van Ridderkerk is de afgelopen tijd een en ander veranderd. Het gaat om multidisciplinaire veranderingen want het is niet alleen meer rood onder het dak aan de Meester Troelstrastraat. Maar er werd ook een rode taak toegevoegd: een 25kVteam. Die specialistische taak hebben de brandweervrijwilligers er sinds 18 april bij. Sinds die dag zijn ze als 25kV-team inzetbaar. Dit houdt in dat ze met speciale apparatuur kunnen controleren of de bovenleiding van de trein spanningsloos is. Tevens kunnen ze dan eventueel de aardingsschakelaars in spoortunnels bedienen. Het team is een van de vijf binnen de regio. De andere teams worden gevormd door vrijwilligers van de posten Vlaardingen, Rotterdam-Frobenstraat, Albrandswaard en Oostvoorne. De roepnummers zijn tot en met Naast het vele werk binnen de gemeentegrenzen is dit het zevende regionale specialisme voor de vrijwillige professionals in Ridderkerk. Ze zijn eveneens inzetbaar met een dompelpomp, slangopneemapparaat (HRU), ademluchtcontainer, haakarmvoertuig 16 Eén-Eén-Twee met kraan, slagkrachttankautospuit en als waarschuwings- en verkenningsdienst (WVD). Onderdak Voorheen bood de kazerne onderdak aan de afdeling Materiaal, Persoonlijke bescherming & Logistiek van de Veiligheidsregio Rotterdam- Rijnmond (VRR). Dit onderdeel is echter verhuisd naar de Driemanssteeweg in Rotterdam, langs de A15. Al snel vond de Volkswagen Crafter, in branbulance-stijl, van Veilig Leven een plekje in Ridderkerk. Daar kwam later een dubbelassige gesloten aanhanger van deze afdeling bij. De witte kolom is inmiddels ook ruim vertegenwoordigd. Het voertuig van het Noodhulpteam (NHT), voorheen SIGMA, met roepnummer en PLUS aanhanger streek ook neer. Letterlijk wit want de gele huisstijl heeft in april plaats gemaakt voor een nieuwe uitstraling. Het recentst vond een verbindings-commando unit zijn weg naar Ridderkerk. De is de tweede VC van de VRR. Deze dient als reservevoertuig en om ingezet te worden bij onder andere evenementen. De eerste VC staat, samen met de MC, gestationeerd in Barendrecht. Tekst en foto s: Arjan den Besten

17 Compagniesinzet en GRIP 3 voor brandend fruitbedrijf Een complete brandweercompagnie moest er op donderdag 23 maart aan te pas komen om een enorme vuurzee in een fruitbedrijf in het Zeeuwse Kapelle te bedwingen. De brand woedde de hele avond en nacht en leidde tot de ontruiming van 46 woningen. Door de hoge vuurbelasting van de massale hoeveelheid houten fruitkisten stonden de Zeeuwse brandbestrijders zo goed als machteloos. Het leek een onschuldige melding toen de brandweer van Kapelle die donderdagmiddag rond tien over half vijf werd gealarmeerd met de prio 2 melding dat er een buitenbrand woedde aan de Oostambachtweg. Een minuut later werd de melding al gecorrigeerd naar prio 1 en werd gesproken over brand in een bijgebouw. Een rekbaar begrip De watertankwagen uit Goes en een tweede tankautospuit uit Wemeldinge werden voor assistentie gealarmeerd toen het nader bericht middelbrand werd gegeven. Dat was het begin van een urenlange brandbestrijdingsoperatie, waarbij uiteindelijk werd opgeschaald naar compagniesniveau. Het incident speelde zich af op het terrein van een fruitbedrijf, waar een enorme stapel houten fruitkisten had vlamgevat. Ondanks de inzet van talrijke stralen was de vuurbelasting zo hoog en de hitte zo intens dat er geen houden aan was. In de loop van de avond sloeg het vuur over naar enkele loodsen van het fruitbedrijf. De werknemers die in het bedrijf aan het werk waren, konden zichzelf tijdig in veiligheid brengen. Na de opschaling naar een brandweercompagnie, trokken brandweereenheden uit grote delen van Zeeland naar Kapelle. Ook bestuurlijk werd opgeschaald, vanwege de hevige rookontwikkeling die een bedreiging vormde voor benedenwinds gebied. GRIP 3 werd afgekondigd, de sirenes in de omgeving werden geactiveerd en 46 woningen nabij het brandende bedrijf werden ontruimd. De bewoners werden opgevangen in het Van der Valk hotel Goes. Daar moesten zij de hele nacht verblijven, omdat door de aanhoudende rookontwikkeling en de hoge concentraties koolmonoxide de situatie te ongezond was om terug te keren naar huis. De politie hield de wacht rond de ontruimde wijk om te zorgen dat mensen met verkeerde intenties niet hun slag zouden slaan in de ontruimde woningen. Na een moeizame blusoperatie kon s nachts rond half vier het nader bericht brand meester worden gegeven. De nablussing duurde nog een groot deel van de dag. Vanaf zeven uur in de ochtend konden bewoners van een deel van het ontruimde gebied weer terug naar hun woningen, maar pas aan het begin van de middag werd het hele ontruimde gebied veilig verklaard, nadat metingen hadden aangetoond dat er geen koolmonoxide meer aanwezig was. Foto s: Jan Snoeij Eén-Eén-Twee 17

18 Dit jaar viert Reddingsbrigade Nederland, vanouds bekend als Koninklijke Nederlandse Bond tot het redden van Drenkelingen, zijn honderdjarig jubileum. Het is een jaar vol beweging voor de organisatie, want begin 2018 wordt de nieuwe structuur van de nationale reddingvloot van kracht. Een structuur gebouwd op meer samenwerking met de veiligheidsregio s en de brandweer. Op zaterdag 22 april oefende een deel van de nationale reddingvloot een overstromingsscenario in de buurt van s-hertogenbosch. Oranje manoeuvres op de Maas tijdens oefening Waterspiegel. We zouden het bijna vergeten: de hoogwatercrises in het rivierengebied in 1993 en Vooral de dreigende overstroming in 1995 maakte indruk, met de evacuatie van een kwart miljoen mensen en een miljoen stuks vee. Een nieuw Deltaplan en het programma Ruimte voor de rivier, hebben de kans op gevaarlijk hoog water en overstroming de afgelopen twintig jaar verminderd, maar in Nederland waterland blijft het risico van een overstromingsramp desondanks altijd bestaan. Áls dat onverhoopt gebeurt, mag Nederland blij zijn met een organisatie als Reddingsbrigade Nederland, de koepel van 166 brigades met leden en 5000 actieve vrijwillige waterredders, verspreid over het land. Vanuit die brigades wordt de nationale reddingvloot geformeerd, die bij daadwerkelijke overstromingen 90 reddingboten en 1000 up-to-date opgeleide en toegeruste redders in de strijd kan werpen. Een organisatie die ertoe doet in een land dat al eeuwen vecht tegen het water. Tot voor kort werd de nationale reddingvloot bekostigd en gefaciliteerd door het ministerie van Veiligheid en Justitie, maar het ministerie vindt dat de veiligheidsregio s, als netwerkorganisaties voor veiligheid, die taak op zich moeten nemen. Nadat er lang over een nieuwe structuur is gedebatteerd, treedt de nieuwe organisatie begin 2018 in werking. Onheil bij Crèvecoeur Frequent worden delen van de nationale reddingvloot 18 Eén-Eén-Twee Jubilerende reddingsbrigades oef geoefend, om de paraatheid, kennis en vaardigheden van de gespecialiseerde vrijwilligers op peil te houden. Dit voorjaar waren de eenheden in Zuid-Nederland aan de beurt. Achttien eenheden uit Zeeland, Noord-Brabant en Limburg verzamelden zich op 22 april bij fort Crèvecoeur ten noorden van s-hertogenbosch. Samen met het Water Risk Training Expertise Centre, een samenwerkingsinitiatief van Rijkswaterstaat, het ministerie van Defensie en de Unie van waterschappen, oefenden de reddingeenheden de hulpverlening bij een rivieroverstroming. Crèvecoeur is militair terrein, dat onder andere wordt gebruikt voor trainingsdoeleinden van de dertiende brigade. Defensie ondersteunde en faciliteerde de oefening. Volgens het scenario was na dagenlange regenval een polder onder water gelopen, waardoor vele tientallen mensen in overstroomd gebied geïsoleerd raakten. Ook waren er meerdere gewonden. Met een gecoördineerde inzet van de achttien reddingeenheden, werden de geïsoleerde slachtoffers uit het overstroomde gebied gehaald en in veiligheid gebracht. Ook moest een groep jongeren van een vastgelopen schip worden gered, waar de redding van enkele gewonden in het ruim een extra uitdaging was voor de oefenende reddingsbrigades. Na het grote oefenscenario in de ochtend werden in de middag nog enkele thema-oefeningen gehouden, rond leiding en coördinatie, verbindingen, het systematisch zoeken naar drenkelingen en vermisten, en het oplossen van technische noodsituaties. Elementen die de waterredders moeten beheersen om in soms extreme situaties tijdens een overstroming gestructureerd en met daadkracht te kunnen optreden. De nationale reddingvloot is gebaseerd op het uitgangspunt dat de eenheden gedurende de eerste 24 uur volledig selfsupporting kunnen optreden en daarbij in hun eigen brandstof, logistiek en aflossing kunnen voorzien. Nieuwe structuur De afgelopen jaren hebben de reddingsbrigades hard gewerkt aan het verder professionaliseren van hun organisatie. Onder de vlag van Reddingsbrigade Nederland zijn in heel Nederland Regionale Voorzieningen Reddingsbrigade gevormd. Vijfentwintig regionale eenheden op de schaal van de veiligheidsregio s. Dat moet de samenwerking met de overige partners in de hulpverlening binnen de veiligheidsregio s versterken. Om de operationele afstemming tussen de eenheden onderling en tussen de reddingsbrigades en de andere kolommen op CoPI-niveau te verbeteren, voorzien de waterred-

19 V.l.n.r.: Oranje manoeuvres op de Maas. Een slachtoffer uit overstroomd gebied worden aan land gebracht. Redding vanaf gestrand schip. Verbindingen en coördinatie. Boven: ook de reddingsbrigades doen aan motorkapoverleg. enen overstromingsramp ders ook in een eigen Officier van Dienst Reddingsbrigade. Het eerdergenoemde overleg tussen Reddingsbrigade Nederland, het ministerie en de veiligheidsregio s heeft geresulteerd in afspraken over een nieuwe werkwijze en structuur. Dit houdt concreet in dat de reddingsbrigades, de veiligheidsregio s en het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) samen de financiering regelen om de nationale reddingvloot te blijven exploiteren. En dat de samenwerking tussen de reddingsbrigades en de veiligheidsregio s verder wordt geïntensiveerd. Zoals de plannen er nu voorstaan, zorgen de reddingsbrigades en de brandweer gezamenlijk voor het in stand houden van een reddingvloot met 88 eenheden. Drie veiligheidsregio s leveren geen bijdrage aan de vloot, omdat zij niet of nauwelijks een overstromingsrisico hebben: Drenthe, Twente en Brabant-Zuidoost. De overige 22 regio s leveren elk een reddingeenheid met vier boten en getrainde bemanning. De samenstelling van de eenheden is wisselend. De veiligheidsregio s, bestuurlijk en ambtelijk verantwoordelijk voor de voorbereiding van de rampenbestrijding, kunnen kiezen uit drie modellen: uitvoering van de waterredding door boten van de brandweer, uitbesteden van de reddingstaak aan de reddingsbrigades Door Rob Jastrzebski of een gemengde eenheid met boten van brandweer én reddingsbrigade. De nieuwe organisatie van de nationale reddingvloot wordt dus een mix van rood en oranje. De nationale reddingvloot is 365 dagen per jaar 24 uur per dag oproepbaar en inzetbaar binnen één uur na alarmering. Maatschappelijke taak De reddingsbrigades hebben een essentiële maatschappelijke taak in het Nederlandse veiligheidsbestel. Naast de rampentaak bij overstromingen, zijn de brigades een onmisbare hulpverleningspartner in de waterveiligheid in brede zin. Een groot deel van de bewaking langs de stranden in het toeristenseizoen en bij andere grote recreatiewateren is in handen van de reddingsbrigades. Verder levert de vrijwilligersorganisatie preventief toezicht bij grote evenementen op of aan het water, zoals bij de Sinterklaasintochten, de vrijmarkt in de Amsterdamse grachtengordel op Koningsdag en grote popconcerten. De cijfers laten aan duidelijkheid niets te wensen over. Jaarlijks worden zo n 9000 hulpverleningsacties uitgevoerd, waarvan ruim 6400 eerste hulpverleningen en 300 reddingen uit levensbedreigende situaties. Daarnaast zijn er 250 preventieve toezichtoperaties bij evenementen, wordt rond 850 keer hulp verleend bij vermiste volwassenen en kinderen, en wordt ruim 500 keer hulp geboden aan opvarenden van (recreatie)vaartuigen. Eén-Eén-Twee 19

20 Brand slaat twee keer toe bi Dat zeer grote branden niet altijd gepaard gaan met metershoge vlammen en van kilometers afstand zichtbare rookkolommen, bleek op vrijdag 24 maart in Wezep. Daar woedde een weerbarstige binnenbrand bij pluimveeverwerkingsbedrijf Plukon. Talrijke brandweereenheden uit de regio s Noord- en Oost- Gelderland en IJsselland moesten binnen 24 uur twee keer in actie komen om dezelfde brand te bedwingen. De eerste brandmelding bij Plukon kwam bij de Meldkamer Oost- Nederland binnen via het OMSsysteem. Contact met het bedrijf maakte duidelijk dat er daadwerkelijk brand woedde in een van de productiehallen. Personeelsleden probeerden zelf nog de beginnende brand te blussen, maar zonder resultaat. De slachterij werd ontruimd door de bedrijfshulpverleningsorganisatie, er werd opgeschaald naar middelbrand en even later naar grote brand. Brandweereenheden uit Wezep, Hattem en Wapenveld werden ingezet. Een eerste verkenning leverde op dat de brand was ontstaan op een transportband en dat het vuur zich vandaar uitbreidde naar het plafond van de bedrijfshal, waarin veel kunststof isolatiemateriaal is verwerkt. Door de complexiteit van het bedrijf en door de hevige rookontwikkeling was het voor de brandweerlieden heel lastig om de brandhaard te lokaliseren. Het zicht in de brandende hal was nagenoeg nul. Omdat het verdere verloop van de brand lastig was in te schatten, werd nog verder opgeschaald naar zeer grote brand. Vanuit grote delen van Noord- en Oost-Gelderland en ook uit buurregio IJsselland werden eenheden ter assistentie naar Wezep gestuurd. Vlammen waren er aan de buitenkant niet te zien, wel veel rook. Om een beter beeld te krijgen van waar de brandhaard zich bevond, werd dankbaar gebruik gemaakt van de diensten van een politiehelikopter met warmtebeeldcamera. Na enkele uren lukte het om de brand te blussen. De schade in de bedrijfshal was groot door de dikke roetlaag die zich overal had afgezet. Nog diezelfde middag trof Plukon al noodmaatregelen om de productie van pluimveeproducten elders voort te zetten. Bij deze inzet bleef het niet, want 20 Eén-Eén-Twee

21 j pluimveeslachterij Wezep bij een nacontrole in het bedrijf werd rond middernacht ontdekt dat het vuur opnieuw was opgelaaid en zich had genesteld in het plafond en een spouwmuur. Opnieuw werd opgeschaald naar zeer grote brand en wederom werden tientallen brandweereenheden uit Noord-en Oost-Gelderland en IJsselland opgetrommeld. Na opnieuw een pittige inzet was de brand definitief uit. Foto s: Marcel van Saltbommel Eén-Eén-Twee 21

22 Op 22 mei 1967, alweer 50 jaar geleden, breekt rond lunchtijd brand uit in het warenhuis à l Innovation in de Belgische hoofdstad Brussel. Op dat moment zijn grote aantallen mensen aanwezig, zowel op de winkelvloer als in de restaurants. Van hen komen er 325 om het leven en raken er 150 gewond. In het eerste deel van dit tweedelig artikel namen wij u mee naar de dag van de ramp, Voorafgegaan door een stukje geschiedenis van dit warenhuis. Deze keer leest u over de mogelijke oorzaken van de brand en over de gevolgen betreffende verbetering van zowel brandpreventie als brandbestrijding. Door Serge Amores y Martinez Amoré Grote rampen in België: à l Inno De oorzaak van de brand zal nooit met zekerheid kunnen worden vastgesteld. De dag na de ramp doen in de pers geruchten de ronde over een mogelijk door linkse extremisten gepleegde aanslag tegen het Amerikaanse imperialisme. Gezien het feit dat er twee Amerikaanse weken gehouden werden in de Innovation hoefde men niet lang te zoeken om een verklaring voor deze ramp te vinden, omdat de Verenigde Staten natuurlijk midden in het Vietnamees moeras beland waren. Enkele jaren later zou een groep extremisten zelfs deze gruweldaad opeisen. Een andere hypothese baseerden deskundigen op tijdens het onderzoek verzamelde getuigenverklaringen. Hierbij lijkt het mogelijk dat de brand is ontstaan in een paskamer waar enkele communiejurkjes te dicht bij een Fresnelschijnwerper (met lenzenoptiek) gelegen zouden kunnen hebben. Maar ook dit zal altijd een veronderstelling blijven. In 1996 ontving het Parket van Brussel via zijn Berlijnse tegenhanger een bericht over een 38-jarige Duitser, Boven: De zijde van de Koolstraat nadat het gebouw aan deze kant instortte. (Persbureau Dumont ) Rechts: Brandweer van Brussel-Stad in de Koolstraat aan het werk na de instorting. (Persbureau Dumont ) 22 Eén-Eén-Twee woonachtig in de hoofdstad van het land van Goethe, die verklaarde dat zijn vader had bekend de brand in de Innovation te hebben aangestoken. Wat heel vreemd is, is dat in dit bericht voldoende met de feiten overeenstemmende verontrustende details vermeld waren om de zaak nader te onderzoeken. Wat bij het Parket tot terughoudendheid leidde, was dat in de brief geschreven werd, dat zijn vader de briefschrijver was toen 8 jaar oud zich wilde wreken op een caissière, die hem slecht behandeld had. Het Parket gaf, omdat de zaak al was uitgeschreven, geen nader vervolg aan dit bericht. De ouderdom van het door de architect Victor Horta ontworpen gebouw, alsmede de totale afwezigheid van enige vorm van compartimentering teneinde branduitbreiding te vertragen, heeft een zeer belangrijke rol gespeeld in de omvang van de ramp. Het beleid van de warenhuizen om alles zelf te willen regelen, de tijd van meer dan een half uur overigens nog steeds niet bewezen tussen de ontdekking van de brand en de melding aan de brandweer van Brussel, een totaal gebrek aan organisatie en pictogrammen om de vluchtwegen aan te duiden, afgesloten nooduitgangen, personeel dat niet getraind was voor evacuatie of brand blussen (het management achtte dit niet nodig, aangezien er een brigade van 32 brandweerbewakers in het bedrijf was, die getraind was in de omgang met blusmiddelen), het zijn allemaal elementen die hebben geleid tot deze ramp van ongekende omvang. Gezien de enorme moeilijkheden tijdens de blussing, betreffende de gemeentelijke hiërarchie in het commando en de operationele organisatie van elk van de ingezette korpsen, kwam er een discussie op gang om de vijf gemeentelijke brandweerkorpsen (Anderlecht, Elsene, Sint-Jansmolenbeek, Schaarbeek en Brussel) die gezamenlijk de 19 gemeenten van Groot-Brussel bedienden, samen te voegen. Dat werd een feit na de oprichting van

23 Het werk van de brandweer van Brussel-Stad na de instorting van het gebouw aan de kant van de Koolstraat. (Persbureau Dumont ) de Brusselse Agglomeratie in 1971, die in 1989 overging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Gemeentelijke taken als brandbestrijding, afvalinzameling, milieubeheer, vervoer, taxi's, etc. werden daarbij overgedragen en voortaan rechtstreeks door de nieuwe organisatie uitgevoerd. De officiële oprichting van het brandweerkorps van de Brusselse Agglomeratie vond plaats op 1 januari Tijdens de brandbestrijding onder- vation (2) vonden de ingezette korpsen grote problemen in verband met het niet op elkaar afgestemd zijn van hun materieel. Elk korps had eigen normen, met als gevolg verschillende maten van slangen, verschillende koppelingen, verschillende aansluitingen op brandkranen en verloopkoppelingen enzovoort. Na de brand werden verschillende normen op elkaar afgestemd, zoals bijvoorbeeld het Franse model DSP (Division Spécial Paris) dat gekozen werd om de diverse koppelingen (normaal Belgisch, schroefdraad, bajonetkoppeling) te vervangen. Bij Koninklijk Besluit van 30 januari 1975 wordt dit landelijk ingevoerd; de vervanging in Brussel werd in 1976 voltooid. De Algemene Inspectie voor de Brandweer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken trof eveneens maatregelen om de brandweervoertuigen te normaliseren. Hiertoe werden begin jaren 70 de globale aankopen ingevoerd, waarbij de brandweerkorpsen door de Staat gesubsidieerde voertuigen konden aanschaffen. Een ingenieur van dezelfde dienst introduceerde ook de Amerikaanse techniek van hogedruk blussing, die voortaan in de Belgische autospuiten werd ingebouwd. De wegenstructuur rondom het complex van de Innovation bestond uit kleine straatjes en steegjes die in hoge mate geblokkeerd waren door geparkeerde voertuigen. De reddingswerkzaamheden van de brandweer werden daardoor ernstig gehinderd. Na deze ramp werd de wegenverkeerswet aangepast zodat er niet langer aan beide zijden geparkeerd mag worden in de kleine straten van de grote steden. Die nieuwe manier van parkeren, met om de veertien dagen wisselende straatkanten waar geparkeerd mag worden, laat meer ruimte voor het manoeuvreren met hulpverleningsvoertuigen. Na de volledige herbouw van de Innovation, werd de Nieuwstraat met ingang van 1970 voetgangersgebied en derhalve geheel verboden voor het overige verkeer. Na de brand van de Innovation werd er in alle geledingen van de Staat koortsachtig gesproken over wettelijke maatregelen. Tegenwoordig moet men voldoen aan wettelijke eisen qua organisatie en bouw, zodat een ramp als die van de Inno niet meer zal voorkomen. Wat veranderde er na de Inno? De gevolgen van deze enorme brand maakten de wetgevende macht er van bewust dat het hoog tijd werd om verschillende zaken in verschillende gebieden te verduidelijken. Zo gingen er stemmen op om de zaak eens goed aan te pakken en nieuwe structuren voor de preventie en de repressie van branden te definiëren. De snelheid waarmee de brand zich binnen 15 tot 20 minuten uitbreidde en het hele gebouw in lichterlaaie zette, verbaasden de brandweer en de specialisten van toen hogelijk. Het totaal afwezig zijn van compartimenten, de hoofdtrap van het gebouw die als schoorsteen functioneerde, het centrale atrium van het gebouw, het niet aanwezig zijn van een noodstroomvoorziening voor de verlichting met volslagen duisternis als gevolg, hebben een paniek veroorzaakt zoals nooit eerder. Voeg daar een dikke, zwarte, ondoorzichtige rook aan toe en we hebben alle nadelige elementen van deze brand. De architect, Victor Horta, die de linkervleugel van het bouwwerk van de Innovation had ontworpen, schreef echter al in zijn memoires: Het gevaar van deze winkel in het bijzonder is vergelijkbaar met iemand die op een verongelukt schip vaart en gered werd door het feit dat het verdeeld was in verschillende compartimenten. Dat zei misschien al veel in de tijd waarin hij het schreef en dat had model moeten staan bij het ontwerp van de Innovation. Misschien was het per ongeluk, maar de wetgever had al een nieuw Koninklijk Besluit (KB) in voorbereiding over de gemeentelijke en regionale brandweerkorpsen, waarin die verdeeld werden in vier categorieën (X, Y, Z en C). Dat werd gepubliceerd op 8 november 1967, enkele maanden na de brand van de Innovation. In artikel 22 van dat besluit wordt al kort besproken wat de taken van de preventiediensten zijn, maar ook ten tijde van de brand bestonden die al. Aanvullend op de Wet op de Civiele Bescherming (gepubliceerd op 16 januari 1964) geeft het KB al richtlijnen voor het organiseren van de brandweer, met het doel om behalve preventie ook de inzet beter te structureren; evenals het operationeel en administratief beheer en de bevoegdheden van de leidinggevenden. Na deze ramp constateerden de bevolking en de verzekeringsmaatschappijen al dat er geen sprake was van uniforme, samenhangende en consequente landelijke regelgeving voor het voorkomen van branden in gebouwen. Sommigen vroegen om het uitvoeren van studies, maar zonder succes. Anderen gaven de extreme technische complexiteit van dit werkgebied aan, maar dit alles leidde tot een systematische verwaarlozing van de omzetting op papier. Eén-Eén-Twee 23

24 24 Eén-Eén-Twee Toch na de brand van de Innovation vervaagde die technische complexiteit. Er moest iets gebeuren na zo n calamiteit. Dat is nog altijd het geval: de wetgever reageert en neemt pas besluiten na drama s als deze. Een echte normatieve koorts greep om zich heen in februari 1968 toen een voorontwerp NBN werd uitgebracht, ontworpen door de Belgische Technische Commissie voor Brandveiligheid (opgericht in 1951 en nog steeds bestaand in een andere vorm). De nieuwe veiligheidsnorm in hoge gebouwen werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad in 1971 en werd verplicht bij KB van 4 april 1972 (en daarmee tot wet verheven). De wet van 1972 heeft echter geen enkele bepaling over de bescherming tegen brand bij renovaties of restauraties van gebouwen en er wordt niet aangegeven of het geldig is in deze gevallen. Verder is de wet alleen van toepassing op hoge gebouwen op of boven 25 meter en waarvan de bouw is aangevangen na Kort gezegd: het was de eerste stap, maar daarmee was nog niet alles opgelost. Het ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming) was goedgekeurd door de besluiten van de Regent van 11 februari 1946 en 27 september 1947, en dit bevatte al in sectie 5 het befaamde artikel 52 waarin Voorzorgsmaatregelen tegen branden, explosies en het vrijkomen van giftige of ontbrandbare gassen beschreven werden. Dat artikel besloeg maar 22 regels in de kolommen van het Staatsblad van toen en gaf aan dat: voorzorgsmaatregelen aangegeven door de omstandigheden zullen worden genomen om brand te voorkomen.... Het was op zichzelf niet slecht, maar het liet te veel de vrije loop naar de meest bizarre interpretaties. Verondersteld wordt dat na de brand van de Innovation de nieuwe versie van artikel 52 werd gepubliceerd. Nu, dat is niet het geval. De nieuwe versie is niet ontstaan door de brand bij Innovation, het was al voordien geschreven. De laatste versie stamt van 22 mei 1967 en dit nieuwe artikel 52 werd 17 mei 1968 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Het is ook niet mogelijk om binnen een jaar zo n artikel te schrijven, te bespreken en te publiceren, rekening houdend met de actualiteit. Artikel 52 was al grotendeels voltooid en qua inhoud uitgebreid, in het bijzonder met een reeks maatregelen speciaal voor de detailhandel. Er is nu de indeling van winkelruimten van minder of meer dan 2000 m² en erin zijn genoemd de constructie-elementen die zijn toegestaan, de technische en verwarmingsruimten, de organisatie van de brandbestrijding, sprinklerinstallaties in winkelpanden, enzovoort. Artikel 52 is echter ook van toepassing op bepaalde gebouwen van de typen AB (gebouwen voor dag- en nachtlogies, zoals hotels en kazernes) en B (kantoren en dergelijke), dat wil zeggen met inbegrip van zowel kantoren en woningen, evenals gebouwen voor huisvesting of andere plaatsen dan woningen wanneer er sprake is van personeel. Een nieuwe versie van dat artikel 52 werd omgezet in de Codex van het Welzijn op het Werk vastgesteld bij KB van 28 maart Die nieuwe tekst houdt ook in dat elke werkgever een risico-inventarisatie in zijn onderneming moet uitvoeren, overeenkomstig voorgeschreven scenario s en speciale aandachtspunten. We bewegen ons dus nu van een wetgeving waarin voorgeschreven werd, naar een wetgeving die handelen vereist. Artikel 63 bis betreffende noodverlichting werd ook al in mei 1968 gepubliceerd, evenals de norm NBN waarin de brandwerendheid van bouwmaterialen gedefinieerd wordt. Op 21 oktober 1968 werden maatregelen afgekondigd, die betrekking hebben op opslagplaatsen voor niet-gekoelde vaste tanks als handelsvoorraad van propaan en butaan of mengsels daarvan, terwijl op 24 mei 1968 in een Koninklijk Besluit de oprichting van een interministeriële commissie voor brandpreventie werd aangekondigd en omschreven. Sneeuwbaleffect Eenmaal op de goede weg, heeft de wetgever op 30 juli 1979 de wet op het voorkomen van branden en explosies, evenals de verplichte verzekering tegen de gevolgen van burgerlijke aansprakelijkheid uitgevaardigd. Deze werd gepubliceerd in het Staatsblad van 20 september Deze wet vormde de basis van de ontwikkeling van de brandpreventie en bevatte ook een verplichting voor de wetgever om de uitvoering van regelgeving met betrekking tot veiligheid in gebouwen in het algemeen en bij brand in het bijzonder te ontwikkelen. Deze beroemde vloed van basisnormen werd pas 15 jaar later gepubliceerd, in een Koninklijk Besluit in Ook het Belgisch Instituut voor Normalisatie (BIN) zat niet stil, want het KB van 22 december 1980 ratificeerde de reeks normen: NBN S21-200, 201, 202 en 203. Hierbij ging het om de tweede fase van de reglementering inzake brandpreventie voor hoge gebouwen. Het KB van 27 november 1984 paste die van 22 december 1980 aan door een toevoeging van een nauwkeurige en heldere norm voor renovatie en restauratie van gebouwen Nog bijna 10 jaar duurde het voor de eerste teksten voor de basisnormen over brandpreventie en voorkomen van ontploffingen, waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen, er kwamen. Het KB van 7 juli 1994, achtereenvolgens aangepast door de besluiten van 4 april 1996, 18 december 1996, 19 december 1997, 4 april 2003 en tenslotte het Koninklijk Besluit van 13 juni 2007, bevat nu de wettelijke eisen (teksten en 5 bijlagen) die van toepassing zijn op alle gebouwen, behalve voor gebouwen van maximaal twee verdiepingen met een maximaal grondoppervlak van 100 m² en eengezinswoningen. Bijlage 6 (KB van 1 maart 2009) heeft betrekking op industriële gebouwen en werd gepubliceerd op 15 juli 2009 en vanwege een erratum in de eerdere versie, nogmaals op 4 februari Bijlage 7 (gemeen- Koning Boudewijn bezoekt de plaats van de ramp. (Persbureau Dumont )

25 schappelijke bepalingen) en de bijlagen 2/1, 3/1, 4/1 en 5/1 zijn op hun beurt afgekondigd per KB van 12 juli Het laatste KB tot nu toe, is dat van 7 december 2016 waarin de basisnormen worden aangepast aan de nieuwe regels die gelden vanaf 1 april Die regels omschrijven in de nieuwe alinea van Artikel 2 van het KB van 7 juli 1994, dat voor alle aanvullingen op de basisnormen geldt, dat bij versoepeling of verzwaring van de eisen dit ook van toepassing kan zijn op bestaande gebouwen. Let op: het toepassen van die nieuwe alinea is geen plicht, maar laat mogelijkheden voor het toepassen van moderne technieken en de logica van het moment open. De oude voorschriften zijn dus nog altijd geldig. Voor de gebruiker kan de benoeming Basisnormen enige verwarring veroorzaken, want het is zeker waar dat ze het zijn immers normen kunnen worden geïnterpreteerd als een manier van goede praktijken, van gezond verstand. Maar in België zijn wetgeving en het voortschrijden daarvan vaak een drama. De Innovation, het drama in het hotel Ducs de Brabant, de brand in discotheek 6-9 in La Louvière zoveel tragedies hebben een fragmentarische wetgeving gecreëerd, waarvan de wetten allemaal op een afzonderlijk gebied iets regelen. Dit is een speciaal proces, dat als het gaat om het maken van wetgeving, helaas in België heel gebruikelijk is. Ten slotte De brand van de Innovation was een vuurzee met een oppervlak van m² waarvoor 165 brandweerlieden en leden van de Civiele Bescherming meer dan 8 uur nodig hadden deze te bedwingen. Deze ramp had 325 overleden slachtoffers tot gevolg, waarvan er maar 263 geïdentificeerd konden worden, alsmede 150 gewonden. Een herdenkingsmonument voor de slachtoffers van de brand van de Innovation werd in 1968 opgericht op het kerkhof van Brussel nabij de gemeente Evere. Verschillende verzekeringsmaatschappijen zorgden voor een snelle herbouw van het warenhuis op dezelfde plek. Op 11 maart 1970 werd die ingewijd met meer dan aanwezige personen die kennis wilden maken met het warenhuis van de 21ste eeuw. Tijdens de opening werd bij een van de hoofdingangen een herinneringsplaquette onthuld. Het juridisch onderzoek werd afgesloten op 3 juni 1970 en er vond geen rechtsvervolging plaats. Veel burgerlijke partijen hadden de indruk, dat niet alle mogelijkheden waren verkend. Copyright 2017 FADB vzw. Tekst en documenten: Serge Amores y Martinez Amoré, Preventieadviseur (Niv. 1), Brandpreventie technicus (CFPA) en Coördinator van de Cel Brandpreventie CPI van het directoraat-generaal Justitiële Inrichtingen van de Federale Overheidsdienst Justitie. Vrij vertaald uit het Frans door Peter Snellen. Bronvermelding : Bibliotheek van Fotoarchief en Documentatiedienst voor de Brandweer FADB vzw, Fonds Arbeidsongevallen en Arbeidsinspectie - SPF ETCS. Foto s : Persbureau Dumont. Ziegler introduceert Z-Cab XL De Ziegler-groep heeft een nieuwe cabine, de Z-Cab XL, ontwikkeld. Deze is verbonden met de originele bestuurderscabine en wordt als Premium variant van de Ziegler Z-Cab aangeboden. De nieuwe cabine is in verschillende uitvoeringen leverbaar. Deze kantelbare één-module-cabine onderscheidt zich door de diverse mogelijkheden voor wat betreft de breedte en lengte. In vergelijking met de Ziegler Z-Cab NG is de cabine, afhankelijk van de gekozen variant, leverbaar in een uitvoering die 300 mm langer is en 160 mm meer stahoogte heeft. Er zijn twee breedtevarianten, namelijk 248 cm of een compacte versie voor smallere wegen en stedelijke gebieden van 228 cm. Ook bij de zitplaatsen zijn er nieuwe mogelijkheden. Behalve Ziegler zitplaatsen is er ook een variant met Bostrom stoelen, welke optioneel leverbaar zijn met geïntegreerde ademluchttoestelhouders. Net als de oorspronkelijke Z-Cab voldoet de XL aan de huidige normen op veiligheidsgebied. Tevens is ook voor de XL het Z-Protec airbag- en gordelspannersysteem verkrijgbaar. Deze beschermt de inzittenden tegen zware verwondingen in het geval het voertuig kantelt. De buitenste zitplaatsen zijn voorzien van airbags voor elke lichaamsgrootte en beschermen alle bemanningsleden tegen ernstig hoofdletsel. Twee orders van in totaal 81 voertuigen voorzien van de nieuwe Z-Cab XL zijn inmiddels al geplaatst en in productie. De eerste 26 voertuigen zijn op DAF-chassis en bestemd voor de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost en zijn voorzien van de Premium variant cabine in de langste, breedste en hoogste versie (zie ook blz. 4). De overige 55 voertuigen, op Mercedes-Benz chassis, zijn besteld door de Veiligheidsregio Utrecht. Hiervan worden er 43 geproduceerd in de variant met de 300 mm langere cabine en de overige 12 met de meest compacte cabine. Alle Ziegler vestigingen waren bij dit project betrokken, dat in eerste instantie voor de Nederlandse markt ontwikkeld werd. Ook in andere landen zal de Z-CAB XL worden aangeboden. Hiervoor zijn drie demovoertuigen in aanbouw, één op Mercedes-Benz Atego en twee op MAN TGM. Eén-Eén-Twee 25

26 Bedrijfsbrandweer JRC-Geel JRC-Geel in België is één van de zes wetenschappelijke locaties van het Joint Research Centre, dat deel uitmaakt van de Europese Commissie en al meer dan 55 jaar bestaat. De vestiging in Geel telt ongeveer 250 personeelsleden. Conform aan zowel de Belgische als de richtlijnen van de Europese Unie, heeft het centrum een eigen brandweer. Als wetenschapscentrum van de Europese Commissie, biedt JRC-Geel EU-beleidsmakers onafhankelijke, op feiten gebaseerde wetenschappelijke en technische ondersteuning voor EU-beleidsplannen. Zo worden er bijvoorbeeld referentiematerialen geproduceerd voor de promotie van standaardisatie en harmonisatie in de Europese Unie om innovatie te stimuleren en consumenten en burgers te beschermen. JRC-Geel was aanvankelijk opgezet als een onderzoekscentrum op het gebied van kernenergie maar heeft zich verder ontwikkeld tot een veel omvattend onderzoekscentrum. De belangrijkste multidisciplinaire onderzoeksgebieden zijn biotechnologie, voedselveiligheid, opsporen van voedselfraude, gezondheidszorg, nanotechnologie, nucleaire veiligheid/ beveiliging en bedreigingsdetectie. De activiteiten worden uitgevoerd in moderne laboratoria en faciliteiten. Brandweer Deze bestaat uit één beroepsbrandweerofficier en elf vrijwillige brandweermensen die tewerkgesteld zijn in de diverse faciliteiten op het terrein. Bij brand of een andere calamiteit worden alle brandweermensen opgeroepen via pagers en een omroepsysteem. Zij zijn enkel oproepbaar tijdens de werkuren van tot uur. Uiteraard kan op verzoek van de bevelvoerder bij een calamiteit tijdens de werkuren de civiele brandweer van de Hulpverleningszone Kempen opgeroepen worden als assistentie voor de bedrijfsbrandweer. Buiten de werkuren wordt bij een brandmelding de Hulpverleningszone Kempen sowieso gealarmeerd. Elke eerste donderdag van de maand is er oefening voor de bedrijfsbrandweer. De opleiding voor ademlucht, repressie, verbranding en blussing gebeurt intern door de brandweerofficier. Real-scenario-training en hittegewenning gebeuren in externe gecertificeerde centra in België of Nederland. Vorig jaar werd een nieuwe Volvo tankautospuit in gebruik genomen ter vervanging van een MAN uit Het voertuig werd door Fire Technics gebouwd op een Volvo FMX 330 4x4 onderstel. De motor is van het type Volvo 242 kw Euro-6 met een Volvo I-Shift automatische versnellingsbak. De bestuurderscabine is origineel Volvo en biedt plaats aan de chauffeur en de bevelvoerder. 26 Eén-Eén-Twee

27 Opvallend is de dubbele manschappencabine, type Saint Aubert. Deze cabine is speciaal ontworpen om te gebruiken bij het Volvo FMX-chassis en is uitgevoerd in de zitcombinatie twee plaatsen in rijrichting en twee plaatsen tegen de rijrichting. Voor de chauffeur is er een houder voor ademluchtapparatuur, voor de bemanning is deze in de rugleuning geïntegreerd. Aan de achterzijde zijn een Rosenbauer NH 35 pomp (3000 l/min bij 10 bar lagedruk en 40 l/min bij 40 bar hogedruk) en een druklucht-schuim-blussysteem ingebouwd. Aan weerszijden zijn twee persuitgangen met een diameter van 70 mm en een elektrisch oprolbare HD-haspel gemonteerd. Aan de achterzijde bevindt zich eveneens een persuitgang van 70 mm en een HD-haspel met 90 meter slang waarmee ook met klasse A-schuim kan geblust worden. De watertank bevat 3000 liter bluswater, de schuimtank 300 liter. Aan de bovenzijden van de opbouw is omgevingsverlichting ingebouwd, bovenop zijn aanzuigslangen en ladders te vinden. Tegen de achterkant is een uitschuifbare Teklite lichtmast gemonteerd. Naast het klassieke blusmaterieel, diverse draagbare blusapparaten en gereedschappen zijn er specifiek voor de activiteiten binnen de instelling extra dosismeters, een explosiemeter en absorptiemiddelen voor nucleair besmet water aan boord. In een stroomaggregaat is niet voorzien. Met dank aan brandweerofficier Willem-Jan Vermeulen van EC-JRC- Geel. Tekst en foto s: Henri De Beul Boven: Nieuwe en oude TS voor de brandweerpost. Rechts: Oude TS, nog met Europese nummerplaat. IRMM staat voor Institute for Reference Materials and Measurements, duidend op de taken van het JRC-Geel. Eén-Eén-Twee 27

28 DAF bij de Amsterdamse brandweer (deel In 1952 schafte de Amsterdamse brandweer een eerste DAF aan. Er zouden er nog vele volgen. In een drietal artikelen worden de diverse DAF brandweerwagens voorgesteld die in de hoofdstad dienst deden. Te beginnen met het bijzondere chassis dat in 1963 de aandacht van het korps trok en leidde tot de aanschaf van 13 autospuiten. Prototype autospuit 123 Prinsengracht (H). 28 Eén-Eén-Twee In de jaren na de Tweede Wereldoorlog schafte de brandweer Amsterdam voertuigen aan van het Amerikaanse merk Dodge, daar de Europese markt door oorlogsschade weer moest worden opgebouwd. Begin jaren 60 waren deze voertuigen uit 1947, 1949 en 1951 aan vervanging toe. In die tijd bracht DAF het chassis G 1300 BA325 op de markt. Dit chassis had een naar achter geplaatste vooras voor onder andere gemeentelijke voertuigen, waardoor een korte draaicirkel en dito wielbasis ontstond. De Amsterdamse brandweer was geïnteresseerd doordat branden in de oude wijken en door de toenemende parkeeroverlast steeds moeilijker te bereiken waren. In 1963 werd een prototype gekocht met wagenparknummer 123. De opbouw werd verzorgd door de toen bekende brandweer- en huisvuilwagenfabrikant Kronenburg in Hedel. Het voertuig had een 6-cylinder 4767 cc motor en een pomp van 2900 liter per minuut en een watertank van 500 liter. De opbouw was nagenoeg gelijk aan de Dodges, dus ook met een slangenhaspel achterop. Na vele geslaagde proefnemingen kwam de wagen in juli van dat jaar in dienst. In 1964 werden nog eens vier van deze voertuigen geleverd, die de wagenparknummers 137 t/m 140 kregen, in 1966 gevolgd door vier exemplaren met de nummers 149 t/m 152. In 1968 kwamen de 163 t/m 165 en ten slotte in 1971 de 187. Deze laatste was bestemd voor de nieuwe wijk Bijlmermeer die sterk in opkomst was. In totaal dus 13 voertuigen. Zoals gebruikelijk stonden ze alle op vaste kazernes, terwijl het prototype 123 na enige jaren als reserveautospuit ging dienen. De 163 had als proef de rode fluorescerende kleur gekregen voor een grotere zichtbaarheid. In de jaren 1976/77 werden de oudste DAF s vervangen door Mercedes-Benz type 913 en in 1980/82 de laatste vier stuks, waarbij de rode fluorescerende kleur gehandhaafd bleef bij de opvolgers. De 152 is bewaard gebleven, gerestaureerd en nu museumwagen bij de in 1999 opgerichte stichting BEBA: Behoud Erfgoed Brandweer Amsterdam. Zware ongevallen Op rukte de gloednieuwe 163 van de kazerne Berberisstraat in Noord uit voor een boerderijbrand in het landelijke gebied van

29 1) Door André van der Smaal Boven links: Autospuiten 150 en 165, autoladder 154 en autospuit 152 Honthorststraat (D). Rechts: Autospuit 137 Honthorststraat (D). Links: Autospuit 150 na botsing met gevel Hotel Krasnapolsky Amsterdam-Noord en raakte in een slip op de met klei besmeurde Bloemendalergouw. Het voertuig kantelde en de bemanning kon zonder kleerscheuren uit de wagen komen. Op vloog de 150 van de kazerne Rozengracht uit de bocht van de Dam naar de Warmoesstraat en reed tegen de gevel van hotel Krasnapolsky. Daarbij ontstond rechtsvoor flinke schade welke gezien de ouderdom niet meer werd hersteld. Overzicht DAF G1300-BA325 autospuiten Kronenburg per kazerne Nr. kenteken kazerne in dienst uit dienst bijzonderheden 123 VB Prinsengracht (H) prototype 137 US Honthorststraat (D) US J. v. Schaffelaarplants.(T) in 1974 als proef voorzien van reflecterende oranje/zwarte vlakken en twee zwaailichten, tot als duikwagen in gebruik 139 UN Nieuwe Achtergracht (W) US De Ruijterkade (N) tot als G (gereedschaps)-wagen in gebruik 149 VV Haarlemmerplein (B) VV Rozengracht (R) afvoer na aanrijdingsschade VF Kattenburgergracht (K) VF Frederiksstraat (P) in 1999 museumwagen 163 XN Berberisstraat (IJ) gekanteld na slip XN Dapperstraat (V) XN Prinsengracht (H) schiet door de handrem op kazerne Nieuwe Achtergracht waardoor wagen half boven het water hangt 187 BV Bijlmerplein (A) Eén-Eén-Twee 29

30 XPO112 editie 2017 een succes Zowel binnen als buiten een spraakmakende presentatie van signalenleverancier Rauwers. Van 25 tot en met 27 april werden in het Belgische Kortrijk weer de vakbeurzen Infopol en XPO112 gehouden. Met ruim 175 exposanten en meer dan 4000 professionele bezoekers overtrof het evenement al weer de vorige editie. Sinds de start in 1995 groeide INFOPOL uit van een regionaal initiatief tot dé referentie in uitrusting van politie-, bewakings- en veiligheidsdiensten. Om de twee jaar stellen gespecialiseerde bedrijven van vervoermiddelen, persoonlijke uitrusting en bewapening tot communicatieapparatuur, overvalpreventie en verkeerstoezicht hun nieuwste producten en diensten voor op INFOPOL. XPO112 heeft na 5 edities haar rol als contactplatform voor alle urgentiediensten die op het terrein operationeel moeten samenwerken meer dan bewezen. Op XPO112 worden alle diensten en producten gepresenteerd die nodig zijn bij een ramp, ongeval, brand of ander noodgeval. Dit vanaf de melding via 112 tot het onder controle krijgen van het incident. De gelijktijdige organisatie van INFOPOL en XPO112 zonder opsplitsing en met spreiding van het volledig aanbod van beide beurzen over één beursvloer van meer dan m² creëert een uniek concept en een sterke synergie waarbij beide bezoekersdoelgroepen kennis kunnen maken met een compleet marktoverzicht. Voertuigen Bezoekers die interesse hadden voor nieuwe voertuigen, konden een groot aantal politiewagens en medische voertuigen zien. De grote afwezigen waren de brandweervoertuigen, ook omdat twee grote Belgische fabrikanten niet meededen aan de vakbeurs. Misschien ten gevolge van de reorganisatie van de brandweer in België, dat deze markt enigszins stagneert. Aan de hoofdingang werden de bezoekers alvast met een knipoog verrast, aangezien de firma Rauwers daar een stretchlimousine in politieuitvoering had geplaatst. Binnen zorgde dit bedrijf nogmaals voor een verrassing met een sportieve Mercedes, eveneens in politie uitvoering. Somati uit Erembodegem toonde de nieuwe Volvo voor de Mobiele Urgentie groep (MUG) uit Moeskroen en een ambulance voor de hulpverleningszone Luxembourg. Autographe uit Louvain-la-Neuve stelde een Mercedes-Benz Sprinter voor van de hulpverleningszone Hainaut Centre. AB Technics uit Malle toonde eveneens een Volvo, maar dan in de nieuwe kleurstelling voor Belgische ambulances en MUG-voertuigen. De geel-groene Battenburg striping zal voor een opvallende verschijning zorgen in het drukke verkeer. Overigens is bij de brandweer de geelrode variant ook al gezien. Brandweerfabrikant Dias toonde geen brandweerwagen, maar beperkte zich tot een personeelswagen voor de politiezone Sint-Niklaas en de zelf ontworpen opklapbare signalisatieborden. Een buitenbeentje was de Italiaanse constructeur Baggio de Sordi. Zij stelden een opbouw voor op een Toyota Hilux chassis. Tenslotte Op het buitenterrein werden door de Burgerbescherming demonstraties gehouden met de mogelijkheden van drones voor de hulpdiensten Een bezoek aan de beurs is voor de professional een absolute must. Een punt van verbetering zijn de parkeermogelijkheden, die alles behalve optimaal aangeboden werden door de exploitanten van de expohallen. Tekst en foto s : Jean-Paul Heyens 30 Eén-Eén-Twee Volvo XC90 van Somati voor Moeskroen. De uit het Verenigd Koninkrijk afkomstige Battenburg-striping was te zien bij AB Technics.

31 Brandweer Rotterdam met Segway s door de Maastunnel De belangrijkste verkeersader in Rotterdam, de Maastunnel, krijgt een dringend noodzakelijke renovatie die maar liefst twee jaar gaat duren. Tijdens deze renovatie blijft er altijd één van de twee tunnelbuizen open voor het verkeer van zuid naar noord in verband met de bereikbaarheid van het Erasmus Medisch Centrum. De verwachting is dat ondanks een scala aan verkeersmaatregelen deze afsluiting grote verkeersproblemen in de Maasstad tot gevolg zal hebben. Om zorg te dragen dat er bij incidenten snel gehandeld kan worden is er voor deze twee jaar een speciaal team opgericht: het Tunnel Response Team. Dit team, bestaande uit twee brandwachten en een bevelvoerder, zal gedurende de dag in twee shiften dienst draaien vanuit de daarvoor nieuw opgerichte brandweerkazerne Maastunnel-zuidzijde. Het oude tunnelgebouw daar wordt stalling voor de voertuigen en er zullen portocabines geplaatst worden voor het verblijf van de manschappen. De brandweerkazerne Baan wordt opgeplust met extra personeel zodat deze kazerne altijd zorg kan dragen dat er speciaal opgeleid personeel aanwezig is in deze kazerne. Tijdens de nachtelijke uren is de kazerne Maastunnel gesloten en zal er maar één rijstrook beschikbaar zijn voor het verkeer van de linker naar de rechter Maasoever. De andere rijstrook zal rood afgekruist worden zodat deze baan gebruikt kan worden voor hulpverleningsvoertuigen. Om zorg te dragen dat er bij een incident ook snel eventuele slachtoffers uit de tunnel gereden kunnen worden is er in het bestaande tunnelgebouw aan de noordzijde plaats gemaakt voor een golfkarretje met ambulancemateriaal en een brancard, waarmee een ambulancebemanning naar het incident in de tunnel kan uitrukken. Het speciaal opgerichte brandweerteam krijgt de beschikking over vier Segway s en een klein voertuig, de nog aanwezige prototype SIV van de VRR, zodat bij een incident in de tunnelbuis snel kan worden gereageerd. Primaire doel is om een eventuele stremming in de resterende tunnelbuis zo snel mogelijk op te heffen door een snelle reactie. Het project is opgezet door de gemeente Rotterdam en de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond en wordt gezamenlijk bekostigd. Tekst en foto s: M.J. Oosthoek verhuur verkoop opleidingen keuringen Inzetbaar bij calamiteiten, salvage en wateroverlast en bij evenementen. Tijdelijke noodblussystemen en blusvoertuigen op afroep beschikbaar. SFS staat voor kwaliteit, service en klantgericht meedenken. Ook voor onderhoud. SFS beschikt over gediplomeerde ervaren instructeurs. SFS beschikt over de gekwalificeerde medewerkers en de benodigde gecertificeerde meetapparatuur. info@sfsrental.eu Tel Tel Dalweg KK Oostvoorne Eén-Eén-Twee 31

32 Chevrolet uit Amerika. Deze keer maakt u kennis met een verzameling auto s en vrachtwagens van de familie Smit in Oud-Beijerland. Het is deze keer geen museum maar een verzameling met ook enkele prachtige brandweervoertuigen en een oude handbrandspuit. Uiteraard leest u ook hoe u de verzameling kunt bezoeken. De geschiedenis van het bedrijf gaat terug tot 28 februari 1839 wanneer het wagenmakerbedrijf van de familie van Peppel gekocht wordt door Jacques Smit. Vanaf die tijd tot 2002 wordt het sinds 1750 bestaande bedrijf gerund door de familie Smit. In 1972 overlijdt Gerrit Smit op 60-jarige leeftijd aan een hartstilstand en laat hij het bedrijf achter met 11 personeelsleden, waaronder zoon Jacques. Deze koopt het bedrijf en start met veel ambitie. Drie maanden later wordt hij blind door een na later bleek onnodige oogoperatie. En dan begint de ongelofelijke opmars van het bedrijf onder leiding van een man die blind is en voelend met zijn handen constructies bedenkt die een ander nog niet bedacht heeft. Een man die letterlijk aan de hand van zijn verkoopleider de wereld afreist om zijn producten aan de man te brengen. Buys Ballotstraat LA Oud-Beijerland info@smitklassiek.nl Musea met een stuk Smit Kl eenvoudig te produceren onderdelen, gemakkelijk te construeren en weer te wijzigen, licht van gewicht en weinig onderhoud. De kracht van Smit was het maken van speciale mobiele en verplaatsbare eenheden. Door de uitbreiding en grote productdiversiteit werd het bedrijf opgesplitst in 4 werkmaatschappijen. In 1989 wordt het 150-jarig bestaan gevierd, waarbij zelfs Prins Bernhard wordt uitgenodigd. Deze komt per helikopter het feest opluisteren, waar hij enige uren vertoeft en geniet van de lunch. Maar het echte hoogtepunt van het jubileum is toch wel het Koninklijk Besluit waarbij het bedrijf het predicaat Hofleverancier kreeg toegekend. Dit is niet zomaar een onderscheiding, je moet als bedrijf door de jaren heen een status hebben verkregen Florerend bedrijf Vanaf 1839 bouwde het bedrijf al een goede reputatie op van service en vakmanschap. In 1920 werden de eerste houten cabines en laadbakken gebouwd door Smit Carrosseriebouw. En later kwamen de opleggers, aanhangwagens etc. erbij. Jacques Smit was een uitvinder pur sang, zonder het licht in zijn ogen maar voelend en zich verbeeldend hoe het in de praktijk zou werken. Hij patenteerde in 1986 het bekende Snap-Lock systeem, dat grote voordelen bood ten opzichte van de toenmalige systemen. Jacques kiest voor simpel en eenvoud, 32 Eén-Eén-Twee Geesink autoladder.

33 je brandweergeschiedenis (deel 4) assiek van onberispelijke handel en wandel. In 2002 volgt er een drastische wijziging, een Amerikaans bedrijf laat zijn oog vallen op dit florerende bedrijf, zij doen een bod en de familie besluit in te gaan op het bod van de Amerikanen. De werkmaatschappijen worden verkocht en het onroerend goed blijft in de familie. Tekst en foto s: Adriaan Kriek Verzameling Vanaf die tijd begint Jacques, samen met zijn vrouw Jannie, in de paar loodsen die hij niet verhuurd heeft een zeer geavanceerd congrescentrum. Hij verzamelt al tientallen jaren oude auto s, de oudste uit 1895 tot auto s uit de jaren 50. Deze prachtige auto s en vrachtwagens staan opgesteld in diverse ruimtes. Alle voertuigen verkeren in onberispelijke rijdende staat. Heel bijzonder zijn natuurlijk de brandweerwagens. De Chevrolet 6503 met Geesink ladder bouwjaar 1958 die dienst gedaan heeft bij de brandweer Middelburg en daarna Hulst, ziet er als nieuw uit. Dit voertuig stond bij de transporteur van Morris meubelen weg te kwijnen op het terrein. Deze transporteur was een goede klant van Smit en door de goede contacten mocht Jacques het voertuig gratis ophalen. De andere Chevrolet komt uit Amerika en heeft als bouwjaar 1931 en is in 1980 helemaal gerestaureerd en via een bevriende handelaar terechtgekomen bij Smit Klassiek. De derde brandweerwagen is wel een hele speciale. Deze Republic uit 1914 met houten stuur en leren bekleding ziet er werkelijk fantastisch uit. Als laatste heeft men nog een schitterende handspuit uit ca staan. Voor zover bekend heeft Smit Carrosseriebouw voor de overname zelf ook 6 voertuigen (zie kader) en een aantal containers en aanhangwagens voor de brandweer gebouwd. Alleen de Austin voor Oud-Beijerland werd in combinatie met Bikkers uit Rotterdam gebouwd. Bezoek De locatie van Smit Klassiek is te huur voor jubilea, congressen, Door Smit gebouwde brandweerwagens De Oldtimers staan in een fraai decor. Boven: Republic uit Amerika en een handbrandspuit. vergaderingen etc. Hiertoe zijn vele faciliteiten inclusief catering beschikbaar. De ambiance van Smit Klassiek straalt rust en ingetogenheid uit. Door fraaie muurschilderingen van oud Oud-Beijerland in de tentoonstellingsruimten geeft het een onthaastende sfeer. Ook alle andere zalen zien er sfeervol en gezellig uit. Daarbij valt het communicatieplein het meest op. Hier zijn met originele gevelelementen negen winkeltjes uit Dordrecht van rond 1920 nagebouwd. De etalages met antiek speelgoed, boeken, toverlantaarns etc. zijn alleen al goed voor veel kijkplezier. Het complex wordt slechts aan één huurder tegelijkertijd ter beschikking gesteld. Op vindt u de mogelijkheden. Smit Klassiek kunt u niet privé bezoeken, maar het laatste weekend van november is er elk jaar open huis, dan kunt u een blik werpen op dit pareltje in Oud-Beijerland. Merk/type Soort Bouwjaar Kenteken Korps Austin FT5 AS9LD NB Oud-Beijerland DAF FFV1800DT320 HV NB Rotterdam DAF FFV1800DT320 HV VB Rotterdam Mercedes-Benz LP AB 1982 BD-96-ZD Den Haag Mercedes-Benz LP GM BH-29-NJ ICI-Rotterdam DAF FF800CN325 PM/HV VG-11-SX Oud-Beijerland Eén-Eén-Twee 33

34 Asbest-alarm in Genemuiden 24 maart was een drukke dag voor de brandweer IJsselland. Nadat diverse eenheden uit de regio s middags al waren ingezet voor bijstand bij de grote brand bij de firma Plukon in Wezep in buurregio Noorden Oost-Gelderland, konden ze aan het eind van de middag volop aan de bak bij een zeer grote brand in Genemuiden. Bij de brand kwam asbest vrij. Reden voor ontruiming van nabijgelegen woningen. De brand woedde in een loods van de firma Delan aan de Burgemeester te Veldestraat in het centrum. In de in lichterlaaie staande loods lagen onder andere tapijtstalen en riet en biezen voor de meubelindustrie opgeslagen. Ook waren enkele boten in de bedrijfsloods gestald. De vuurlast in het pand was dus hoog en de oude bedrijfsloods stond op een dichtbebouwd bedrijventerrein vlakbij het stadscentrum van Genemuiden. Reden genoeg voor een flinke opschaling. Zeer grote brand en GRIP 1 werden afgekondigd en eenheden uit Genemuiden, Hasselt, Kampen, Zwartewaterland, IJsselmuiden, Zwolle, en Zwartsluis kwamen in actie. Het werd een intensief gevecht tegen de vlammen, waarbij het zwaartepunt van de inzet lag op het voorkomen van brandoverslag naar de belendende bedrijven. Een naastgelegen loods liep ook brandschade op, maar verdere uitbreiding van het vuur kon worden voorkomen. Gelet op de leeftijd van het brandende gebouw, rees bij de operationele leiding al snel het vermoeden dat er asbest in het pand kon zijn verwerkt. Dat vermoeden werd na onderzoek van neergeslagen deeltjes bevestigd. Het bedrijventerrein direct tegen het stadscentrum van Genemuiden aan en vijftien woningen werden ontruimd omdat ze in het met asbest besmette gebied lagen. De bewoners moesten de nacht elders doorbrengen in afwachting van het opruimen van de asbestdeeltjes de volgende dag. Rond uur werd het nader bericht brand meester gegeven. Foto s: Marcel van Saltbommel 34 Eén-Eén-Twee

35 Golden Oldies Deze keer foto s van oldtimers uit de voormalige DDR, genomen tijdens een oldtimer bijeenkomst in augustus 2006 te Riesa. In die plaats zetelt een vereniging die zich tot doel heeft gesteld om oud brandweermaterieel te behouden. Diverse korpsen in de omgeving hebben een oldtimer geadopteerd en onderhouden dat voertuig. Vragen en/of opmerkingen: dirk.jobing@home.nl Foto's: Dirk Jobing Hulpverleningswagen (HRW) Korps: Wülknitz Gemeente: Wülknitz Automerk: Robur Type: LO 2002 A Opbouw: VEB FLG Luckenwalde Kenteken: GRH-8015 Bouwjaar: 1984 Autoladder (DL) Korps: Seifhennersdorf Gemeente: Seifhennersdorf Automerk: Robur. Type: LO 2500 Opbouw: Mühle & Sohne (Löbau) Kenteken: ZI Bouwjaar: 1971 Opmerking: 16 meter ladder Dienstauto (ADW). Korps: Feuerwehr Historik Riesa- Gröba. Gemeente: Riesa. Automerk: Wartburg Type: 311. Opbouw: VEB Automobilwerk Eisenach Kenteken: RG Bouwjaar: 1958 Autospuit (LF 15). Korps: Zellstoffwerk Coswig Gemeente: Coswig. Automerk: Horch. Type: H3A Opbouw: VEB FLG Luckenwalde. Kenteken: RK Bouwjaar: 1958 Autospuit (LF-TS 8). Korps: Weigmannsdorf-Müdisdorf. Gemeente: Lichtenberg. Automerk: Robur Type: Garant 30K. Opbouw: in eigen beheer Kenteken: BED Bouwjaar: 1955 Kraanwagen (ADK). Korps: Leipzig Gemeente: Leipzig. Automerk: Tatra Type: 815 PJ 6x6 Opbouw: CKD Mobilni Jeraby (CZ) Kenteken: VP Bouwjaar: 1989 Opmerking: vermogen 28 ton Tankautospuit (TLF 15) Korps: Feuerwehr Historik Riesa- Schmannewitz Gemeente: Riesa Automerk: IFA. Type: G5 Producent: VEB Kraftfahrzeugwerk Ernst Grube Opbouw: VEB FLG Jöhstadt Kenteken: SI Bouwjaar: 1955 Eén-Eén-Twee 35

36 Brandbestrijding op Schiphol tot 1945 (1) door Gerard Koppers In 2016 is het 100-jarig bestaan van de luchthaven Schiphol uitbundig gevierd. Er was veel aandacht voor de roemrijke historie, maar één onderwerp is vaak onderbelicht: de brandweer. En in het bijzonder de brandbestrijding in de oorlogsjaren. In vier afleveringen zetten wij deze geschiedenis voor u op een rijtje. Te beginnen met de aanloop naar de formele start. Toen in 1925 duidelijk werd dat de gemeente Amsterdam verantwoordelijk werd voor de outillage, klom de KLM meteen in de pen om zich te beklagen over de gebrekkige brandblusmiddelen. De militaire handbrandspuit kon echt niet meer en de commandant van de Amsterdamse brandweer moest adviseren over nieuwe middelen. (Foto: Stadsarchief Amsterdam) Rechtsonder: De reddingwagen van de KLM was niet meer dan de pick-uptruck van de Technische Dienst, die na een ongeval de brandblussers, gereedschappen en techneuten ophaalde en naar de crash-site reed. Ook de gemeentelijke ziekenwagen had extra blus- en redmiddelen aan boord. (Foto: collectie Jan de Wit) Werkgroep Brandweer Historie De Werkgroep Brandweer Historie heeft als doel het inventariseren en vastleggen van informatie over diverse aspecten van de brandweergeschiedenis in Nederland. Hierover worden publicaties uitgegeven. Om dit doel te bereiken wordt gebruik gemaakt van informatie en bronmateriaal, aanwezig bij particulieren, brandweer- en andere musea, korpsen en andere organisaties zoals verenigingen. De Werkgroep Brandweer Historie is onderdeel van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Brandweerwezen (VBB). Postadres: VBB, Postbus 150, 5360 AD Grave werkgroepbrandweerhistorie@brandweer.org Website: 36 Eén-Eén-Twee De geschiedenis van de veiligheid op Schiphol is ouder dan die van de luchthaven zelf, al scheelt het niet veel. De luchtvaart, en dan nog voornamelijk de militaire vorm daarvan, kwam vooral tot ontwikkeling tijdens de Eerste Wereldoorlog. Als eerste basis voor de Luchtvaartafdeling (LVA) fungeerde het vliegveld Soesterberg. Daar was men al tot de ontdekking gekomen, dat het fladderen door de lucht niet geheel zonder risico s was en op 28 juni 1915 werden door de LVA dan ook de eerste veiligheidsvoorschriften uitgevaardigd, waarin vooral regels met betrekking tot de nadering van en het gedrag op het vliegveld waren opgenomen. Die regels gingen natuurlijk ook gelden op het vliegveld Schiphol, waarvan de aanleg in 1916 begon om de LVA een uitwijkmogelijkheid achter de Hollandsche Waterlinie te geven. Schiphol werd toen nog vliegweide genoemd en zou drie vliegtuigen huisvesten. Het eerste vliegtuig landde op 16 augustus 1916 en was een Farman dubbeldekker. Schiphol was geboren en zou uitgroeien tot een gerenommeerde wereldluchthaven. 1. Formele start Op 3 februari 1926 werd een overeenkomst tussen het Rijk en de gemeente Amsterdam over het gebruik van Schiphol getekend, waarmee Amsterdam de feitelijke eigenaar van de luchthaven werd. In één der artikelen van het contract nam de gemeente Amsterdam de zorg op zich voor de brandveiligheid en reddingswerk. Op 1 april werd de nieuwe situatie een feit. Ook bij de KLM, de grootste gebruiker, begon men zelf de voorzieningen op het gebied van kleine blusmiddelen ter hand te nemen. In november 1937 werd uit het technisch personeel een brandweerploeg samengesteld, die in de zomer van 1938 kon beschikken over een reddingwagen. Hoewel deze naam wat groots aandoet, was het de eerste brandweerauto op Schiphol. De KLM-reddingwagen bestond uit een Ford pick-up voor de Technische Dienst, die daarin zijn gereedschap voor de storingsmonteurs borg. De reddingstaken bleken uit de toevoeging aan de inventaris van reddinghaken, een EHBO-trommel en vier brandblusapparaten. De kosten van de aanschaf van de brandblussers werden gedeeld door de KLM

37 en de gemeente Amsterdam. Ieder betaalde de helft, omdat niet alleen de belangen van de luchtvaartmaatschappij hiermee gediend waren, maar ook die van de klanten van de luchthaven zelf, omdat de reddingsploeg naar elk vliegtuigongeval zou uitrukken. Op 28 oktober 1938 zakte het KLM-vliegtuig PH-AKS Sperwer van het type Douglas DC-2 bij een te harde landing na een postvlucht door het landingsgestel. Niemand liep noemenswaardig letsel op. Bij dit ongeval rukte de KLMreddingwagen voor het eerst uit. De gemeente kon zich geen vast personeel voor de reddingsdiensten veroorloven, omdat daarvoor het aantal ongevallen te klein was. De KLM, die over voldoende technisch personeel beschikte, kon in geval Al in 1934 liet de Amsterdamse brandweer een Duitse crashtender demonstreren op zijn hoofdkazerne. Het was een Magirus-schuimbluswagen, die later het prototype van de standaard-bluseenheid van de Luftwaffe bleek te zijn. (Foto: collectie Brandweer Amsterdam) van calamiteiten makkelijker in die leemte voorzien. Zo werd de gemeentelijke ziekenwagen die sinds 1929 op de luchthaven stond, eveneens gereden door een KLMchauffeur. De extra werkzaamheden die het KLM-personeel op zo n manier voor de gemeente Amsterdam verrichtte, werden dan per uur berekend, waarna de rekening voor de hand- en spandiensten werd afgetrokken van de huur. De gemeentelijke ziekenwagen was overigens in de loop der jaren al langzaam maar zeker ingericht tot reddingwagen door de uitrusting met vier brandblusapparaten, reddinghaken, nijptangen, hamers, bijlen, zagen, twee asbestpakken enz. Het echte brandweerwerk werd echter aan de gemeentelijke korpsen overgelaten. De door de jaren gegroeide gewoonte om bij brand de Amsterdamse brandweer te laten uitrukken werd op verzoek van het College van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam geformaliseerd door hun collegae van de Haarlemmermeer. Die schreven op 2 augustus 1937 zelfs het buitengewoon op prijs te stellen als de Amsterdamse brandweer bij brand of ongevallen op of nabij Schiphol zou optreden, naast het eigen korps natuurlijk. 2. Donkere wolken De eerste tekenen van een naderende oorlog waren de uitbreidingen van de Luchtvaartafdeling van het Leger. Verder kwam de luchtbescherming in Nederland, zij het langzaam, van de grond. Naar aanleiding van de betreffende wettelijke voorschriften werd de gemeente Haarlemmermeer ingedeeld in de eerste gevarenklasse, gelet op de aanwezigheid van Schip- In 1938 had Schiphol als een van de weinige luchthavens een compleet betonnen platform en banenstelsel, terwijl ook grote stroken gras beschikbaar waren. (Foto: collectie NBDC) Eén-Eén-Twee 37

38 De gebouwen op Schiphol, tegen de Ringvaart aangebouwd, waren in 1938 aangesloten op een goed functionerend waterleidingnet, waarop ook talloze brandkranen stonden. (Foto: Gerard Koppers) vast een brandweerkern opgericht, die zich vooral bezig hield met de instructie van het eigen personeel. Daarnaast kon men zich vanaf maart 1939 onledig houden met het beheer en onderhoud van de kleine blusmiddelen op Schiphol, die, voor zover ze eigendom waren van de gemeente Amsterdam, werden overgedragen aan de KLM. De besluitvorming van de gemeente Amsterdam met betrekking tot de aanschaf van de nieuwe brandweerauto werd echter snel ingehaald door de politieke ontwikkelingen. Op het moment dat de oorlog uitbrak, was de order nog niet eens geplaatst. De Amsterdamse brandweer had, nadat in 1938 enkele vliegtuigongelukken met doden en gewonden plaatsvonden, toen al zijn eigen maatregelen genomen. De autospuit van de dichtstbijzijnde brandweerkazerne, die aan de Amstelveenscheweg, was sinds 26 januari 1939 uitgerust met een schuimkanon van het type Total met een capaciteit van 2500 liter per minuut en een rugtank met 20 liter schuimvormende vloeistof. Bovendien werd nog een reservetank met 16 liter schuimvormend middel (SVM) meegevoerd. Tot aan de bezetting zou dit het enige speciaal ingerichte brandweervoertuig in de nabijheid van Schiphol blijven. Op 11 april 1939 werden in Nederland de luchtstrijdkrachten gemobiliseerd. Schiphol stroomde vol met militairen en ook de kazerne in de noordoosthoek van het vliegveld liep vol. Een week na de mobilisatie werd een nieuwe sirene-regeling ingevoerd: er kwam een alarm voor brand of vliegtuigongeval en een militair alarm. In verband met de uitgestrektheid van het terrein en de verspreiding van de militaire posten, werden behalve de bestaande sirene op de verkeerstoren nog sirenes geplaatst op de nieuwe militaire hangar 1 en bij de kazerne. Voor Schiphol werd door de Commandant Vliegpark een luchtbeschermingsplan samengesteld, in overleg met het hoofd van de Luchtbeschermingsdienst van de Haarlemmermeer. Daarin werden het bevel en de verantwoordelijkheden geregeld voor het geval van oorlog en luchtgevaar. Er werden gasploegen, EHBO-ploegen, een brandweerorganisatie en opruimings- en hersteldiensten samengesteld. In de brandweerorganisatie waren de brandweerkern en de opgeleide KLM-technici samengevoegd met de militairen en onder het bevel gesteld van commandant Behage van de KLM-brandweer. Voor de eerste hulp werden vier woonhuizen aan de Schipholdijk aangewezen als opvangcentrum. Het op Schiphol werkzame personeel kreeg verzamelplaatsen toegewezen, waarheen het zich moest begeven bij luchtalarm en voor de verduistering werden voorbereidende maatregelen genomen. De LBD van de KLM bestond uit de 24 leden van de KLM-brandweer, hol en de Stelling Amsterdam. Door de burgemeester van de Haarlemmermeer werd zijn zoon, W. Slob, per 5 december 1936 benoemd tot hoofd van de Luchtbeschermingsdienst (LBD). Voor de gemeente moest een luchtbeschermingsplan worden vastgesteld, waarvan de definitieve versie op 8 september 1939 door de burgemeester werd ondertekend. De gemeente Amsterdam begon zich in januari 1939 op de brandweermarkt te oriënteren voor een modern blusvoertuig, speciaal voor vliegtuigbranden. Dat werd dringend nodig, want het enige blusvoertuig op dat moment was een zelfgemaakte trekkar met vier schuimblusapparaten. Deze stond permanent opgesteld naast het Shellgebouwtje op het platform, ter bescherming van zowel de brandstofvoorzieningen als de vliegtuigen. Verder waren er natuurlijk de reddingwagens van de gemeente (de ziekenwagen) en de KLM (servicewagen) en tal van kleine blusmiddelen. In afwachting van de komst van de brandweerauto, die als onderdeel van de outillage door de gemeente Amsterdam gekocht moest worden, werd door de KLM 38 Eén-Eén-Twee De bedrijfsluchtbeschermingsdienst van Fokker in Amsterdam-Noord was eigenlijk net zo ingericht als die van de KLM op Schiphol. Ook kleding en gasmaskers waren gelijk, alleen de helmen verschilden iets. (Foto: collectie Gerard Koppers)

39 Na afloop van het bombardement bleken niet alle loodsen helemaal vernield te zijn. De overgebleven vliegtuigen vlogen in brand of werden na enkele dagen zelfs eigenhandig in brand gestoken. Op deze foto zijn de laatste letters van de PH-ARX nog goed zichtbaar. (Foto: collectie Karl Rode) verdeeld in twee ploegen: Noord voor de Hangars A, B, E, het stationsgebouw en het platform, en Zuid voor de Motorafdeling en Hangars D en C met bijgebouwen. De kleding van de LBD bestond uit een gasbestendige broek en jas, rubberlaarzen en rubber handschoenen en gasmasker. Op de rug waren nummers van 20 centimeter groot aangebracht ter herkenning bij het dragen van de gasmaskers. De laagste nummers waren voor de leidinggevenden. De militairen zorgden voor stalen helmen. 3. Oplopende spanning Op 28 augustus 1939 werd voor Nederland de algehele mobilisatie afgekondigd en vier dagen later begon de Tweede Wereldoorlog, gelukkig nog ver van onze neutrale bedden. Naarmate de strijd vorderde, leken de kansen op het behoud van de neutraliteit steeds kleiner te worden en in hoog tempo werden werken Op 10 mei 1940 werd Schiphol gebombardeerd. Het banenstelsel is goed herkenbaar en de branden zijn goed zichtbaar. Onderaan de foto is ook de Ringvaart van de Haarlemmermeer goed te zien. (Foto: collectie Gerard Koppers) De grotendeels al geëvacueerde woonhuizen op de Ringdijk werden zwaar beschadigd en daar vielen ook de doden onder de brandweerlieden, die door het tweede bombardement werden verrast. (Foto: collectie Karl Rode) uitgevoerd, voornamelijk gericht op de verdediging tegen uit het oosten komende vijanden. Na een vliegongeval in de nabijheid van het vliegveld Ypenburg op 15 maart 1940 vaardigde de Commandant Luchtverdediging voor Nederland een (geheime) order uit tot het organiseren van een mobiele hulpverleningsploeg, die over een voertuig moest beschikken, waarmee over moeilijk berijdbaar terrein kon worden gereden. Zo n hulpploeg moest dan paraat staan gedurende de tijd dat vliegdiensten werden verricht en bestaan uit chauffeurs en personeel van de geneeskundige dienst, de brandweer en de technische dienst, onder leiding van een officier. Tot de uitvoering van dit bevel is het echter niet meer gekomen. Op 1 mei werd Schiphol gesloten voor burgers, met uitzondering van de paar luchtreizigers op enkele lijnen die nog konden worden onderhouden. Bovendien werd begonnen met het onbruikbaar maken van de gras-landingsplaats boven het banenstelsel. De KLM, die op dat moment beschikte over 48 vliegtuigen, waaronder 22 toestellen van het type Douglas DC-3 en 11 van het type DC-2, werd min of meer lamgelegd en kon daardoor zijn beschikbare technici voor de hulp- en luchtbeschermingsdiensten inzetten. Dag na dag liep de spanning op. Op 6 mei werden de mitrailleurs in gevechtsopstelling geplaatst en het luchtafweergeschut met strobalen en aarde afgeschermd. Op 7 mei kwam het bevel tot gereedmaken voor de volledige graad van strijdvaardigheid en de volgende ochtend Eén-Eén-Twee 39

40 Bij de Apeldoornse brandweerautofabrikant Van der Ploeg werd een crashtender voor de Luchtvaartafdeling ontwikkeld, die als prototype dienst moest doen voor alle vliegvelden. Het is uiteindelijk maar bij één exemplaar gebleven, dat op Soesterberg terecht gekomen moet zijn. (Foto: collectie NBDC) 40 Eén-Eén-Twee moesten alle bewakingstroepen in de hoogste graad van strijdvaardigheid verkeren. Op 9 mei om uur kwam het bevel om alle nodige voorbereidingen te treffen om Schiphol eventueel te kunnen vernielen. Op de luchthaven stonden achttien jachtvliegtuigen en negen bommenwerpers gereed. Ook het luchtafweergeschut stond klaar in Bovenkerk en langs de Schipholweg. De andere stellingen waren deels nog in opbouw. In de nacht van 9 op 10 mei vlogen Duitse vliegtuigen van oost naar west over Schiphol en alles werd in stelling gebracht. Nadat de vliegtuigen uit het zicht verdwenen waren, werd opgelucht adem gehaald, maar even later keerden de bommenwerpers terug. Inmiddels was duidelijk geworden, dat het oorlog was. Om vier uur begon het Duitse bombardement van Schiphol en voor wie het nog steeds niet geloven wilde, werd de illusie door 600 bommen aan flarden geknald. De op Schiphol gestationeerde vliegtuigen van de LVA stegen op en bonden de strijd aan. Een net zo gevaarlijke strijd moest op de grond worden aangebonden tegen de vele branden, die door de bommen waren veroorzaakt. De brandweerkorpsen van Amsterdam en Hoofddorp, alsmede de eigen brandweerploegen van Schiphol rukten uit. De Amsterdamse brandweer kreeg het alarm om uur telefonisch en zond de autospuiten van de Honthorststraat, de Amstelveenscheweg en de Nieuwe Achtergracht, de autoladder en het baby-voertuig (kleine bluseenheid) van de Honthorststraat en de officier van de dag. Zij kregen vrijwel meteen na aankomst te maken met een nieuwe bombardementsgolf, waarbij drie brandweerlieden door granaatscherven werden geraakt. Twee van hen overleden ter plaatse, de derde raakte zwaar gewond. Daarop werd van verdere inzet afgezien. Naast de twee brandweerlieden sneuvelden twee burgers en veertien militairen in de bombardementen. Ook werd nog een dode Duitse officier geborgen, die bij een noodlanding het leven had gelaten. Toen na afloop van de luchtaanvallen de balans werd opgemaakt, bleek de schade aan het banenstelsel (opvallend) gering te zijn. Wel was het platform flink beschadigd, de kazerne aan de Schipholweg volledig vernield en was grote schade aangericht aan de overige huizen van het Schipholdorp. Ook het restaurant en huizen aan de dijk werden ernstig beschadigd. De vijf oude en twee nieuwe militaire vliegtuigloodsen waren nauwelijks beschadigd, evenals de vliegtuigloods A. Loods B had enkele voltreffers geïncasseerd en loods D was vrijwel geheel vernield. De KLM verloor een groot aantal vliegtuigen: vijf Douglas DC-2 (PH-AKK, PH-AKN, PH- AKO, PH-AKP en PH-ALD), vier Douglas DC-3 (PH-ALU, PH-ARX, PH-ASP en PH-AST), een Fokker F-VII (PH-ACJ), twee Fokkers F- VIIA (PHACT en PH-AKD), een Koolhoven FK-48 (PH-AJX) en een Werkspoor-Carley (PH-AFI). Van de LVA gingen bij het bombardement een Focke-Wulf Weihe en twee Fokker T-5 bommenwerpers verloren. Tijdens de felle luchtgevechten op de eerste oorlogsdag stortte bovendien een Fokker G-1 neer in de buurt van Badhoevedorp. Ook op 11 en 14 mei kreeg Schiphol luchtaanvallen te verduren, waarbij op 14 mei het dorp Bovenkerk getroffen werd. Nadat in vijf dagen de oorlog was beslist, ondanks de veelvuldige en dappere inzet van de op Schiphol geplaatste LVA-eenheden, werden op 14 mei de overgebleven D-21 en G-1 toestellen op het vliegveld in brand gestoken, evenals enkele in de berm van rijksweg 4 geparkeerde G-1 vliegtuigen, om gebruik door de aanvallers te voorkomen. De luchthaven was een grote chaos met beschadigde gebouwen en vliegtuigen kriskras over het terrein. Een tijdperk was ten einde. Nederland werd bezet gebied en een nieuwe baas kwam Schiphol opeisen. Dit artikel is eerder gepubliceerd in het maandblad van de Documentatiegroep 40-45, Terugblik 40-45, 55e jaargang nr. 1 (567) en 2 (568).

41 Belgisch Voertuignieuws Jean-Paul Heyens De post Liedekerke van de Civiele Bescherming nam een nieuw voertuig volgens het bestek haakarmvoertuig zonder kraan in dienst. Het voertuig werd geleverd door Vanassche. Als chassis dient een Scania G490 6x4 met Euro-6 motor en automatische versnelling. Aan beide zijden bevindt zich tussen vooras en achterassen een materieelkast. Het haakarmsysteem is van Multilift. De bedrijfsbrandweer van de compressorenfabriek Atlas Copco in Wilrijk (Antwerpen) heeft bij Vanassche Vanassche leverde aan de hulpverleningszone Rand (provincie Antwerpen) een 8000 liter tankwagen op Scania G410 als eerste 4x4 conform de landelijke aanbesteding voor tankwagens. Deze is bestemd voor de post Sint-Job in t Goor, een voormalige voorpost van de brandweer Brecht. De hulpverleningszone Fluvia (provincie West-Vlaanderen) heeft voor de post Kortrijk bij Dias een logistiek voertuig gekocht. Het chassis is een Iveco Natural Power. Dias en Zn N.V. De kastopbouw is van Palkit en de laadklep is een Dhollandia type DHLM10 met een laadvermogen van 1000 kg. Op het dak van de opbouw staan 2 blauwe ledlampen en een verkeersgeleider. Conform de landelijke aanbesteding bestelde de hulpverleningszone Zuid-Oost (provincie Oost-Vlaanderen) voor de post Denderleeuw bij Vanassche een liter tankwagen op Scania R450 6x4 met Euro-6 motor. De post Voeren van de hulpverleningszone Oost-Limburg (provincie Limburg) kreeg een door Dias gebouwde Mercedes-Benz Sprinter materiaalwagen geleverd. Deze wagen heeft een enkele cabine die plaats biedt aan drie personen. De laadruimte is volledig bekleed met aluminium traanplaat. Op het dak staat een verkeerssignalisatiebord Highway, een eigen ontwerp van Dias. Tevens bevindt zich op het dak een kleine lichtmast. Het voertuig is voorzien van een Ziegler lagedruk- en een Ziegler hogedrukpomp met hogedrukhaspel. een tankautospuit gekocht volgens de landelijke aanbesteding multifunctionele autopomp. Het betreft een Mercedes-Benz Atego 1529F met een 299 pk Euro-6 motor. Aan boord is 2500 liter water en 200 liter klasse B- en 100 liter klasse A-schuim. De post Zomergem van de hulpverleningszone Meetjesland (provincie Oost-Vlaanderen) kreeg de beschikking over een Peugeot Partner Tippi. Deze dienstauto wordt gebruikt voor vervoer naar opleidingen en oefeningen. Het voertuig werd van zijn brandweeruitrusting voorzien door Dias. Op het dak kreeg hij een ledlichtbalk. De roepnaam is Z44. Eén-Eén-Twee 41

42 Voorzitter: M. (Martien) Dral Secretaris: A.E.M. (Marian) Zeelenberg Penningmeester: J.J. (Jaap) de Jong Lid & Voorzitter afdeling Brandweer Historie B.E. (Bianca) van Haasteren Lid & Coördinator Verzamelen H.J.J. (Rik) Willems Lid & Coördinator Activiteiten Vacant Lid & Voorzitter afdeling Fotografie J.W.A.M. (Wim) Aichmann Facebook VBB Bankgegevens IBAN: NL58INGB BIC: INGBNL2A Afdeling Fotografie Werkgroep Brandweer Historie Website en Voertuiginformatie J.J. (Jelle) Krijthe Fotoservice A.G. (André) van Dam Korpsinformatie: vacant Inzetverslagen J.T.P.J.M. (Jaques) Bielars Verenigingsnieuws Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Brandweerwezen, Postbus 150, 5360 AD Grave VBB-ledenadministratie: Website: Van het bestuur Op de algemene ledenvergadering op 20 mei in Borculo, vonden bestuurswisselingen plaats. U ziet deze hiernaast vermeld. Tevens is adviseur Richard Reijnierse 2e penningmeester. Er is nog één vacature in het bestuur. Scheidend voorzitter Peter Snellen werd benoemd tot erelid en adviseur. Hij blijft samensteller van de digitale nieuwsbrief en enkele rubrieken op de website. De vereniging is van en voor onze leden. De bestuursleden verrichten naast hun bestuursfunctie tal van uitvoerende taken, daarbij ondersteund door onze ereleden, een groepje adviseurs en een groep medewerkers. Af en toe een bijdrage leveren, of slechts één keer: ook dat is van harte welkom. Bijvoorbeeld: lever voor 19 juni een bijdrage aan voor onze digitale nieuwsbrief. Het mailadres daarvoor is nieuwsbrief@brandweer.org. Overigens wordt de digitale nieuwsbrief vanaf 1 juli alleen nog verstrekt aan de leden van VBB-activiteiten 2017 Alleen voor leden afd. Fotografie: 19-08: Fototoertocht: omgeving Antwerpen 23-10: Fototoertocht: Zuid-Holland (ten oosten van Rotterdam) Voor iedereen: 09-12: Symposium Werkgroep Brandweerhistorie in het PIT (Almere) de VBB. Niet-leden kunnen hem dan dus alleen nog krijgen als zij lid worden. Wij hopen u te mogen begroeten bij zowel onze eigen als andere activiteiten. Zoals op de Van Bergen-dag op 3 juni bij het brandweermuseum in Sappemeer. Kijk vooral regelmatig op onze website. Op het openbare deel staan regelmatig ververste rubrieken als Agenda, de Voertuigdatabase, de Korpsdatabase, Brandweergeschiedenis, Boekennieuws, Verzamelen, Modelbouw en Verenigingsnieuws. Op het alleen voor VBB-leden toegankelijke Mijn VBB/Extranet staan rubrieken als Aanbestedingen brandweervoertuigen en gratis te downloaden voertuigbrochures en tijdschriften uit de beginjaren van de VBB. Het loont om VBB-lid te worden en te blijven! Terwijl wij dit schrijven test Jaap de Jong of voor de betaling van contributies dit jaar nog gebruik gemaakt kan worden van automatische incasso. 42 Eén-Eén-Twee

43 Zodra wij dat zeker weten sturen we een nader bericht aan de leden die dan nog niet hebben betaald. Vacatures Lid algemeen bestuur Door het vertrek van Dirk Jobing is een vacature ontstaan. Het AB nodigt geïnteresseerden uit hun belangstelling kenbaar te maken. Het AB heeft een voorkeur voor een kandidaat die binnen het bestuur ook de portefeuille website oppakt. Wie wil solliciteren: stuur uiterlijk 15 juni 2017 een naar org. Wie eerst meer wil weten over dat werk kan terecht bij onze voorzitter of onze vicevoorzitter: brandweer.org. Medewerkers website Binnen onze vereniging verzamelt en publiceert een groep medewerkers materieelinformatie. Alles bijeen al een grote verzameling gegevens en foto s van huidige en voormalige brandweerwagens en ander materieel. Elk van deze medewerkers onderhoudt de database van een of meer veiligheidsregio s. Voor de regio s Drenthe, Amsterdam-Amstelland en Brabant-Zuidoost zijn er vacatures. Voor dit werk hoeft men niet in de betreffende regio te wonen. Graag zouden we nog extra nieuwe medewerkers krijgen: één landelijk voor korpsinformatie, en enkele mensen om medewerkers te ontlasten die nu meerdere regio s onderhouden. Wij hebben ook een vacature webmaster. Jelle Krijthe doet dat belangrijke werk nu alleen. Wie wil naast Jelle webmaster worden? Wie eerst meer informatie wil over de genoemde functies kan terecht bij Jelle Krijthe: j.krijthe@brandweer.org. Solliciteren op alle websitevacatures kan tot 1 juli 2017 per aan secretarisvbb@ brandweer.org. Fototoertocht Nijmegen e.o. De afdeling Fotografie heeft op 8 april in de eerste fototoertocht van 2017 de regio Nijmegen bezocht. Naast Nijmegen- Centrum en -West werden Post Noord (Lent), Wijchen, Beuningen, Malden en Groesbeek aangedaan. Op de diverse posten konden naast de min of meer standaard brandweervoertuigen diverse bijzondere voertuigen worden gefotografeerd. Zo was er op Nijmegen-Centrum een mobiele intensive care unit, en op Nijmegen-West een HV-kraan en een haakarmvoertuig met een haakarmbak spoor, met twee grote bluspomp-units. Oldtimers waren te bewonderen in Beuningen (Ford F600 uit 1958) en Wijchen (Magirus- Deutz uit 1955). Helaas was de oude Nijmeegse Chevrolet autoladder defect en daarom niet aanwezig. Minder oud, maar zeker ook bijzonder was de Dennis op de post Beuningen. Naarmate de dag vorderde werd de aanwezige bewolking steeds minder en ging de zon zo'n beetje permanent schijnen, wat de foto's alleen maar ten goede kwam. De zonnige dag werd afgesloten in Groesbeek, waar drie zeer bereidwillige brandweermensen alles uit de kast wilden halen om ons mooie foto's te bezorgen. Met als laatste actie een groepsfoto materieel. We kunnen terugkijken op een mooie toertocht met goed weer, bijzondere voertuigen en op alle posten een geweldige medewerking, waarbij diverse posten hun voertuigen nog even voor ons hadden gewassen. Paul Maissan Modellen van brandweerauto s en nog veel meer vindt u op info@wild-toys.nl Eén-Eén-Twee 43

44 Brand na explosie Op zondag 10 september vindt bij Greenport in Venlo weer het evenement on wheels plaats, voor en door de stichting Wens in Beweging. De diverse hulpdiensten tonen hun voertuigen en verzorgen demonstraties. De entree is 2 euro per persoon, kinderen tot en met vier jaar gratis. De opbrengst komt ten goede aan de stichting, die met twee ambulances wensritten voor ernstig zieken verzorgt. U bent welkom van uur. Parkeren kan op de Heierkerkweg. Info: Zaterdagochtend 29 april wordt brandweer Nunspeet rond kwart voor negen gealarmeerd voor een woningbrand aan het Groenelaantje. De vrijwilligers rukken uit met tankautospuit Het zal blijken dat het een bizarre brand is. De officier van dienst 7091 is ook al opgeroepen. Er blijkt een gasexplosie te hebben plaatsgevonden in een vakantiewoning. De traumahelikopter en officier van dienst geneeskundig worden ook ter plaatse gestuurd. Het huis ligt in puin én staat in lichterlaaie. De waterhaakarmbak 7061, eveneens uit Nunspeet, komt ook ter plaatse in de bosrijke omgeving. Er raken vier mensen gewond. Zij verbleven in de woning. Foto: Kees Verweijs Blusboten Op 10 april werd de nieuwste blusboot van Amsterdam-Amstelland, de Jan van der Heyde IV gedoopt voor het stadhuis van Amsterdam. De doop vond plaats op het moment dat de dopeling in de samenleving zijn zelfstandige plaats innam, geheel in de doopsgezinde traditie van de naamgever, Jan van der Heijden. Vicevoorzitter van de veiligheidsregio, de Amstelveense burgemeester Mirjam van t Veld en clustermanager Annette de Wolde lieten de champagnefles professioneel stukvallen op de nieuwe boot. Brandweercommandant Leen Schaap en Mirjam van t Veld memoreerden het belang van Jan van der Heijden 44 Eén-Eén-Twee zelf en de historie en het belang van een eigen blusvaartuig in de tweede haven van Nederland en het werelderfgoed van de grachtengordel. Bijzonder was dat er drie blusboten met dezelfde naam tegelijk in de Amstel dobberden. De Jan van der Heyde uit 1930 (die voor het onderscheid tegenwoordig Jan van der Heyde II heet), de Jan van der Heyde III uit 1983 en de jongste, dopeling Jan van der Heyde IV. De II is indertijd overgedragen aan het Nationaal Brandweermuseum en ligt nu bij de PiT-Expo in Almere. De III is ingeruild en zal mogelijk elders een tweede leven krijgen en de IV zal zijn plaats bij de Oranjesluizen innemen. Sinds 2005 wordt de Jan bemand door de dames en heren van het korps Landelijk Noord, dat zetelt in Ransdorp. Foto: Jeffrey Koper Overtroffen De 17e editie van RettMobil in Fulda (D) in mei trok bezoekers. De 525 standhouders kwamen uit 19 landen. Al deze aantallen overtreffen opnieuw de vorige edities. Behalve het oorspronkelijke onderwerp spoedeisende medische hulp en ziekenvervoer, ontwikkelde de beurs zich inzake rampenbestrijding, civiele verdediging en brandweer. In tegenstelling tot de vele ambulances en een aantal kleinere brandweervoertuigen in de hallen, staan de grote voertuigen op het buitenterrein. Daarbij was deze Volvo FMX 500 6x4-4 X-track die door het Oostenrijkse bedrijf Walser is opgebouwd als GTLF 8000/1000, een grootvermogen tankautospuit met 8000 liter water en 1000 liter schuimmiddel. De pomp levert 4000 l/min. Er zijn twee schuimsystemen, waarvan een CAFS. Tot de voorzieningen behoren voorts onder andere een lichtmast, een dakmonitor en een frontmonitor. Het voertuig is bestemd voor de gemeente Rankweil in Vorarlberg in Oostenrijk. De volgende RettMobil is van 16 tot en met 18 mei Foto: Piet Hoving

45 Singapore Masterpiece Collectables maakte een fotoboek over de voertuigen van de Singapore Civil Defence Force van de jaren negentig tot in Het gebrocheerde boek meet 210 x 289 mm en telt 162 bladzijden. Het boek bevat 340 kleurenfoto s: brandweervoertuigen (253), ambulances (43), kazernes (28) en voertuigen in actie (16). Inclusief diverse ondersteunende voertuigen. Als extra is er een getekende ca. A3-poster van kunstenaar Lee Xin Li bijgevoegd. Gezien de hoge portokosten biedt Eén-Eén-Twee Boekenservice dit boek alleen op voorintekening aan. U kunt het boek bestellen tot en met 11 juni. De prijs is 59,50 euro plus 3 euro verzendkosten. Bestellen kan via info@hhsuitgeverij.nl of of HHS Uitgeverij, De Eek 1, 5363 VD Velp NB. Interschutz 2020 Van beurzen die niet doorgaan of maar beperkt bezoekers trekken, heeft men in Duitsland geen weet. Wereldwijd staat men daarom nu al in de startblokken voor de vijfjaarlijkse beurs Interschutz. Organisator Deutsche Messe AG hield samen met de landelijke Duitse brandweerorganisaties al een Kick-off bijeenkomst. Besloten werd onder andere dat de Interschutz 2020 zich vanaf nu al duidelijk zal presenteren. Zo zal de website interschutz.de een actuele bron worden voor nieuws en productinformatie inzake brandweer, ambulancezorg, civiele verdediging en veiligheid. Interschutz 2020 staat gepland van 15 tot en met 20 juni 2020 in Hannover. Mantelovereenkomst NHN Vrijdag 10 maart ondertekende regionaal commandant Steven van de Looij van de Veiligheidsregio Noord-Holland Noord de opdracht voor zes tankautospuiten, als eerste uit een mantelovereenkomst voor in totaal 38 nieuwe voertuigen: vijf compacte en 33 standaard tankautospuiten. De standaard tankautospuiten hebben een tank met 2000 liter water. Bij de compacte wagens is dat 1500 liter. De laatste standaard tankautospuiten werden in 2013 aan de regio geleverd. Kort daarna ging leverancier Gemco failliet. In 2016 werden nog wel drie combi tankautospuiten en drie tweedehands voertuigen voor opleiden en oefenen gekocht. Hoog tijd dus voor vernieuwing. De opdracht werd in november 2016 Europees aanbesteed. Van de vier bedrijven die inschreven, bleven er twee over die op korte termijn konden leveren. Er volgde een uitgebreide selectieprocedure met onder andere een testdag met brandweermensen uit de regio. Uiteindelijk werd de opdracht definitief gegund aan Rosenbauer/Dutch Rescue Vehicles. De eerste zes tankautospuiten gaan dit jaar naar de posten Obdam, Langedijk, Stompetoren, Wieringerwaard, Warmenhuizen en De Cocksdorp. In 2018 komen er nog zes, in 2019 tien en in 2020 twee. De rest wordt in de jaren daarna gefaseerd geleverd. Info en foto: Hans Peter en Evelien Olivier Foto: Commandant Steven van de Looij en André Knol, directeur DRV. Afgezegd In maart hebben Ziegler Brandweertechniek en Braco een nieuwe tankautospuit afgeleverd aan de brandweer van Flatanger in Noorwegen. Het betreft een Mercedes-Benz Atego 1530 AF met VM Crew-Cab en ALPAS 7-luiks opbouw, Ziegler pomp FPN HL, 2500 liter watertank en een Warn Lier. Kort na het verschijnen van de vorige editie van Eén-Eén-Twee, besloten de respectievelijke organisatoren van de 112Vakdagen in Gorinchem en de SDU Vakdag in Soesterberg dat hun evenement geen doorgang zou vinden. Beide gaven aan dat onvoldoende respons hieraan ten grondslag lag. Daardoor kon geen invulling worden gegeven aan hetgeen de initiatiefnemers beoogden. Eén-Eén-Twee 45

46 Onder: Limburg-Noord, Roermond. Merk/type: Mercedes-Benz 2842L56 6x2 (Antos) Soort voertuig: HA Opbouw: Multilift Kenteken: 12-BHZ-9 Roepnummer: Foto: Jos Janssen Groningen, Delfzijl. Merk/ type: Mercedes-Benz 4151AK 8x8 (Actros). Soort voertuig: SB2LD11500T9000/2500 Opbouw: Hilton/Godiva. Kenteken: BX-GZ-09. Roepnummer: Bijzonderheid: uit 2009, in dienst 2016, ex-velsen Foto: Wim Schuitema Flevoland Merk/type: Volkswagen Touran 2.0TDi Soort voertuig: DA-HOD Kenteken: JP-729-K Roepnummer: Foto: André van der Smaal Haaglanden, Den Haag, post Loosduinen Merk/type: Volkswagen Crafter TDi Soort voertuig: PM3-TD Kenteken: VZ-999-F. Roepnummer: Foto: René Boot Zuid-Limburg, Meerssen Merk/type: Mercedes-Benz 1529F38 (Atego) Soort voertuig: TS7LD3000HD250T2500/200 Opbouw: Kenbri-Rosenbauer Kenteken: 04-BJF-7 Roepnummer: Foto: Jos Janssen Noord- en Oost-Gelderland, Logistieke eenheid West Merk/type: Volkswagen Caddy 2.0TDi Soort voertuig: PM2 Kenteken: VD-863-S Roepnummer: Bijzonderheid: pelotonscdt. logistiek, ex Apeldoorn ( ) Foto: Luke Beens Groningen, Oldambt, post Finsterwolde Merk/type: DAF LF310FA Soort voertuig: TS7LD3250HD250T2000 Opbouw: Touw/Godiva Kenteken: 57-BHX-9 Roepnummer: Foto: Wim Schuitema 46 Eén-Eén-Twee

47 Twente, Hengelo. Merk/type: Volvo FH.420 6x2 Soort voertuig: HV K. Opbouw: Ziegler/Hiab Kenteken: 52-BHZ-3. Roepnummer: Foto s: Ziegler Haaglanden, Den Haag, post Loosduinen Merk/type: Volvo FE.320 6x2 Soort voertuig: HA Opbouw: Multilift Kenteken: 77-BHT-3 Roepnummer: Foto: René Boot Noord- en Oost-Gelderland, Ermelo Merk/type: Scania P370CB 4x4 Soort voertuig: TST7NB LD3000HD250T4000 Opbouw: Ziegler Kenteken: 47-BHX-4 Roepnummer: Foto: Ziegler Gelderland-Midden, Wageningen Merk/type: Saris Soort voertuig: BMA LD1500 Opbouw: Grundfos/Smits Kenteken: 63-WL-SK Roepnummer: 07-31BPA Bijzonderheid: bronpompaanhanger Foto: Ramon Versteeg Rotterdam-Rijnmond Merk/type: Skoda Fabia 1.4D Soort voertuig: DA Kenteken: KP-537-Z Foto: Ramon Versteeg Gelderland-Midden, Rheden, post Dieren Merk/type: MAN BBF (TGS) Soort voertuig: HW-32 Opbouw: Metz-Wümag Kenteken: 28-BJF-9 Roepnummer: Foto: Luke Beens Eén-Eén-Twee 47

48 Z-CAB XL COMFORT BIEDT VEILIGHEID. Met de Z-Cab XL biedt Ziegler een extra grote cabine van hoogwaardige kwaliteit op het allerhoogste niveau. Niet alleen de grootte van de cabine is opvallend. De volledige cabine is kantelbaar en speciaal ontworpen om een goed rijcomfort, een optimale communicatie door volledig vrij zicht naar voren en een maximale bewegingsvrijheid voor de bemanning te genereren. Vooral voor wat betreft de veiligheid van de inzittenden wordt er een nieuwe norm gesteld. In het geval van een kanteling van het voertuig, worden de inzittenden door het Z-Protec airbag- en gordelspannerssysteem beschermd tegen zware verwondingen. Mochten de behoeftes van de brandweer in de loop van de tijd veranderen, dan kunnen, ook na jaren, kasten en alle zitplaatsen voorzien van ademluchttoestellen, onderling worden omgewisseld. De cabine kan op alle gangbare chassis worden opgebouwd conform de ECE-R29 norm en de constructie van de zitplaatsen voldoet aan de ECE-R14 norm. 48 Eén-Eén-Twee