Vl.1 Heeft de overheid schulden?

Transcriptie

1 Van wie is dat geld? V1 Valt het mee of tegen? Als de olie- en gasprijs hoog is, krijgen de urgers hoge energierekeningen te etalen. Bovendien stij gen de enzineprljzen. Bijvooreeld: Als edrijven meer winst ehalen dan de overheid verwachtte, zal de overheid meer elasting ontvangen over de edrijfswinsten. Als de inkomens van de urgers stijgen of als er meer mensen een aan heen dan de overheid verwachtte, zal de overheid meer inkomstenelasting ontvangen. Als de winkels meer verkopen, krijgt de overheid meer tw-oprengsten. Eigen mening Argument om te kiezen voor exffa aflossing van de staatsschuld: Als de staatsschuld lager is, hoeft de overheid jaarlijks minder rente te etalen. Er lijft dan geld over om andere noodzakelijke uitgaven te etalen. Argument om te kiezen voor andere dringend noodzakelijke uitgaven: Sommige uitgaven kunnen niet wachten totdat de overheid minder rente hoeft te etalen. Bijvooreeld als er dringend geld nodig is om de dijken te verhogen. Vl.1 Heeft de overheid schulden? Bijvooreeld: Loon- en inkomstenelasting: mensen gaan meer verdienen en etalen daardoor meer elasting over hun inkomen. Vennootschapselasting: edrijven (BV's en NV's) maken meer winst waaroveí ze elasting etalen. Btw: er worden meer producten verkocht, waardoor de tw-oprengsten voor de overheid zullen toenemen. Als de economie groeit, neemt ook de werkgelegenheid toe. Minder mensen heen dan een (werkloosheids)uitkering nodig. Het ministerie van SZW hoeft minder geld te esteden aan het stimuleren van de werkgelegenheid. In 2001 werd ongeveer l,5oà meer geproduceerd dan in het jaar daarvoor. (Let op: de grafieklijn laat de economische groei zien. Een dalende grafieklijn etekent dat de economie minder groeit dan het jaar ervoor, maar zolangde lijn nog oven nul is, is er sprake van groei!) In de periode nam de werkloosheid af. In al die jaren was er sprake van economische groei. Vanaf 2001 nam de economische groei in hoog tempo af;hierdoor werd de daling van de werkloosheid ook steeds minder. Werknemers etalen 120 minder WW-premie per jaar. Doordat de overheid meer ijdraagt aan de kinderopvang, hoeven ouders daar minder aan te etalen. Ouders krijgen meer kinderijslag. Huishoudens krij gen compensatie voor gestegen energiekosten. 42 Pincode vmo kgt 4 Uitwerkin gen V1 Van wie is dat Wolters-Noordhoff v

2 Als het eter gaat met de economie zal de overheid meer inkomsten (elasting) ontvangen en minder uitgeven aan ijvooreeld uitkeringen. 6 a De staatsschuld neemt toe als het rijk minder aflost dan leent. Door het etalen van rente verandert de staatsschuld niet. 7 a In 2000 waren de overheidsinkomsten hoger dan de -uitgaven. Daardoor kon de 8D overheid een deel van de staatsschuld aflossen, waardoor de schuld lager werd. In 2000 was er nog een ehoorlijke economische groei vanzo'tr3,soà.de werkloosheid was laag in vergelijking met de jaren daarvoor. 9 a l0miljard c d e Dan is het aantrekkelijk voor spaarders om hun geld aan de overheid uit te lenen in plaats van op een gewone spaarrekeningte zelíen. Nee, je hoeft niet ang te zljn dat de staat failliet zal gaan. 4o/ovan 234 mlljard : 9,36 miljard. 9,36 miljard : 16 miljoen: mitjoen : 16 m+ljeen: 585 per inwoner. 10 Als de staatsschuld kleiner wordt, hoeft de overheid in de toekomst minder rente te etalen. Het geld dat de overheid daarmee espaart, kanze geruiken om de hogere AOW-uitgaven te etalen. 11 Alle drie heen ze hun voor- en nadelen: Mevrouw Van de Salm: zie opgave 10. Benrrraar: als de overheid veel ezuinigt, is er minder geld eschikaar voor ijvooreeld de zorg, het onderwijs, veili gheidsmaatregelen, uitkeringen. Mevrouw Bosch: rijkere 65-plussers houden genoeg koopkracht over als zij ook AOW-premie etalen. Benvaar: zij heen al tot hun 65" jaar etaald voor de AOW en etalen dus twee keer. Meneer Van Lanen: eter onderwijs en vernieuwingen in edrijven kan ertoe leiden dat de economie gaat groeien. Als dat geeurt, krijgt de overheid meer geld innen, waarínee de hogere AOW-uitgaven etaald kunnen worden. Bezwaarje het niet de zekerheid dat de genoemde overheidsuitgaven ook werkelijk economische groei zullen opleveren. 268 mld 12 De EMU-schuld van Nederland was in 2005: x fi}yo: 55.0%. Dat is dus 487 mld lager dan het door de EMUlanden toegestane tekort van maximaal60%. Het egrotingstekort in de hele collectieve sector was: t ',f -11 x IOO%o:0,,75oh.Dat 487 mld is dus ruim onder het toegestane egrotingstekort van maximaal3yo. VL.2 Blij met een lauwe envelop? 13 a Ook al wordt parkeergeld tegenwoordig parkeerelasting genoemd, het is toch een retriutie:je etaalt in ruil voor een parkeerplaats. Btw is een elasting: de overheid levert er geen directe tegenprestatie Wolters-Noordhoff v Pincode vmo kgt 4 Uitwerkingen Vl Van wie is dat geld? 43

3 14a c d 15a Indirecte elasting Directe elasting Directe elasting Indirecte elasting Ja, Floris' roer maakt geruik van onderwijs, een dienst die de overheid levert. Ja, wie een auto heeft maakt geruik van de wegen en verkeersvoorzieningen die de overheid levert. Nee. 16 Een alleenstaande zal vaak meer draagkracht heen dan iemand die in zijn eentje de kost moet verdienen voor een gezin. Maar als er in het gezin twee inkomens verdiend worden, heeft het gezin waarschrjnhjk meer draagkracht. Het hangt dus af van het aantal inkomens, maar ook van de hoogte van die inkomens. Ook speelt het aantal kinderen in het gezin een rol: hoe minder kinderen, des te minder draagkracht. t7 a Adriaan: : ii 9?? x toooà:3s,oyo Barend: : l: 999 x toooà:3o,oo/o carmen: 2 'z:r!2 xtoooà:3z,oo/o Danny: =g x IOOYo:32,0o/o Adriaan etaalt in verhoudingtotzijn inkomen de meeste elasting Als er progressieve elastingtarieven waren, zou degene met het hoogste inkomen het hoogste percentage etalen. Bijvooreeld: Adriaan 35% Barend 40% Carmen 45% Danny 50% De werkgever van mevrouw Fijnhout draagt voor haar een edrag aan loonheffing af dat uitsluitend geaseerd is op haar loon. De werkgever kan geen rekening houden met de ijverdiensten van mevrouw Fijnhout. De elastingdienst kijkt ij de erekening van de inkomstenelasting naar alle inkomsten die mevrouw Fijnhout dat jaar had. Omdat deze hoger zijn dan het loon dat zij van haar werkgever ontving, moet zij nog elasting ijetalen. Verschuldigdeinkomstenelasting Ingehouden loonheffing 3.t20 - Ze moet nog etalen De loonheffing is een voorlopige etaling die alvast elke maand op het loon wordt ingehouden. Na afloop van het jaar wordt ij de erekening van dó inkomstenelasting definitief het edrag vastgesteld. Als er te veel aan loonheffing is ingehouden, krijg jj geld terug. Als er te weinig is ingehouden, moet je ijetalen. Algemene heffingskorting l.gg0 Areidskorting Totale heffingskorting, pincode vmo kgt 4 Uitwerkingen V1 Van wie is dat Wolters-Noordhoff v

4 Algemene heffingskorting Areidskorting,1.357 Kinderkorting 892 Alleenstaande ouderkorting Totale heffingskorting c De kinderkorting en de alleenstaande ouderkorting worden toegekend omdat de draagkracht van mensen met kinderen en zeker van alleenstaande ouders minder groot is. Ook van jonggehandicapten zalhet inkomen (en dus de draagkracht) minder zijn, waardoor ze recht heen op een extra heffingskorting. V1.3 Weet je wat je moet etalen? 2L Schuf 1: over een inkomen van 0 tot is een edrag van l De elasting hierover is 34,150Àvan : * Schijf 2: over een inkomen van tot is een edrag van De elasting hierover is 4l,45oA van : * De elasting over schijf 1 + schijf 2 : : Schijf 3: over een inkomen van tot is een edrag van De elasting hierover is 42Yo van : De elasting over schijf I en 2 + schijf 3 : C : e Schijf 4: over al het inkomen oven C etaal je 52oÀ. Omdat schijf 4 geen ovengrens heeft, kun je hier geen maximumedrag inlullen. * Bi de erekening van de inkomstenelasting mag je edragen in eigen voordeel afronden op hele euro's. 22 a Alfreds inkomen valt volledig innen schijf 1. De elasting is dan 34,150À van :, Brenda: elastaar inkomen Hiervan zit in schijf I elasting heel schijf 1 : Inkomen in schijf x 41,450À: De totale elasting voor Brenda is c Dewi: elastaar inkomen Hiervan zit in schijf 1,2 en elasting schijf 1, 2 en3: Inkomen in schijf 4 C x 52oÀ: t De totale elasting voor Brenda is Je kunt net als in de vorige opgave de elasting opnieuw erekenen met het veranderde inkomen. Veel eenvoudiger is het om te kijken in welke schijf er een verandering heeft plaatsgevonden: a Brendazatmethet hoogste deel van haar elastaar inkomen in schijf 2. In schijf 2 heeft zij nu minder inkomen. Daar geldt een tarief van 41,45yo. Brenda hoeft dus 4l,45yo van :,2.487 minder elasting te etalen. Dewi zat met het hoogste deel van haar elastaar inkomen in schijf 4. In schijf 4 heeft zij nu minder inkomen. Daar geldt eentaief van 52oÀ. Dewi hoeft ilts 52%o van : minder elasting te etalen. Kortom, omdat Dewi met het hoogste deel van haar inkomen in schijf 4 zit en Brenda in schijf 2, zal een inkomensverandering ij Dewi een groter elastingverschil opleveren dan ij Wolters-Noordhoff v Pincode vmo kgt 4 Uitwerkingen Vl Van wie is dat geld? 45

5 24 a Het eigenwoningforfait is 0,600À van : Optellen ij het inkomen: het eigenwoningforfait van C Aftrekpost: etaalde hypotheekrente 4,75o/o van : Per saldo wordt zijn elastaar inkomen verlaagd met a Loon Eigenwoningforfait 0,600 van : c Af: etaalde hypotheekrente Belastaar inkomen, Let op: alleen de rente van de hypotheek is aftrekaar, niet de aflossing! Mirjam: elastaar inkomen e Hiervan zit in schijf elasting heel schijf 1 : Inkomen in schijf 2 e x 41,450À: De totale elasting voor Mirjam is a Gemiddeld vermogen ( ) :2: Heffingvrij vernogen Belastaar veíïnogen Àvan 8.210: 328,40 c 30Yovan 328,40: 98,52 -+ afgerond (in eigen voordeel) Gemiddeldvermogen ( ) :2: Heffingvrij vennogen Belastaar verínogen lager dan 0 -+ hun vermogen is lager dan het edrag waarover geen elasting etaald hoeft te worden. Zljetalen dus geen elasting in ox a Belasting in ox l: Belasting in ox 3: Heffingskorting Verschuldigdeinkomstenelasting De ingehouden loonheffing is eigenlijk vooruitetaalde inkomstenelasting. Er is reeds ingehouden De inkomstenelasting is Te veel ingehouden Rosanne krijgt dit edrag terug. 29 a Als je over dit edrag elasting erekent (in de eerste schijf), zul je uitkomen op enkele tientjes. Dat is in elk geval minder dan de (algemene) heffingskorting. Floris hoeft dus geen inkomstenelasting te etalen. Als Floris' werkgever toch loonheffing heeft ingehouden, kan Floris dat edrag ij de elastingdienst terugvragen met ehulp van een ïj-iljet. 46 Pancode vmo kgt 4 Uitwerkingen Vl Van wie is dat Wolters-Noordhoff v

6 Test 1 Dat etekent dat de productie in ons land dit jaar met2%o zal toenemen vergeleken met vorig jaar. 2 a De werkloosheid zal afnemen. c 3D 4D De totale inkomens in ons land zullen toenemen. De elastinginkomsten van de overheid zullen toenemen. 5 Bijvooreeld: de etaling voor je ID-kaart of paspoort, parkeergeld, collegegeld. 6D 7 Met draagkracht wordt edoeld: hoeveel kun je aan financiële lasten dragen. Het draagkrachteginsel houdt in dat mensen die meer draagkracht heen, in verhouding meer elasting etalen. 8D 9A 10 Je etaalt de loonheffing elke maand over je loon. Je werkgever houdt dat edrag in en maakt het over aan de elastingdienst. Na afloop van een jaar erekent de elastingdienst wat je uiteindelijk moet etalen. Als je te veel etaald het, krijg je geld terug. Is er te weinig loonheffing ingehouden, dan moet je ijetalen. 11 a juist onjuist 12 Bijvooreeld: etaalde hypotheekrente, reiskosten woon-werkverkeer, kosten voor kinderopvang. 13 Belastaar inkomen In schijf I en2: elasting I1.360 Inschijf3: 8.000x 42%: Totaal, L4 40Àvan : oÀvan 800: Betaalde loonheffing Inkomstenelasting C Nog ijetalen Wolters-Noordhoff v Pincode vmo kgt 4 Uitwerkingen Vl Van wie is dat getd? 47

7 Examenopgaven E1 a E2F E3 a Staatsschuld 2?1?'1^!.q. x r1oyo: 54,5o/ovan het p. 501,6 mld overheidstekort 191'Slqlil '4 mld x l0o,/o: l,4oàvan het p. 501,6 mld Beide percentages lijven onder het maximum dat in de EMU is afgesproken. 13'1 miljard x fio%o: 4.go/o rente miljard Als de staatsschuld kleiner wordt, hoeft de overheid minder rente te etalen. Het geld datzij daarmee espaart, kanzij geruiken om de hogere kosten van de AOW te etalen. Als er voldoende economische groei is, zal de overheid meer elastinginkomsten heen waarínee zij de hogere kosten van de AOW kan etalen. E4 a In '20 x loo%:36.10/0 38,20 E5 Als de olieprijs stijgt, gaan de kosten van edrijven omhoog. Daardoor zullen ze minder winst overhouden, zodat ze minder kunnen investeren. Zonder investeringen kan de productie niet toenemen en dus de economie niet groeien. Als de edrijven de hogere kosten doorerekenen in de pijzenvan hun producten, zljn de consumenten duurder uit. Hun koopkracht zal afiremen, waardoor zij minder gaan consumeren. De edrijven kunnen dus minder verkopen en zullen hun productie verlagen. Dat etekent dat de economie niet meer groeit en misschien zelfs achteruit gaat. E6 B Belasting op areid: loon- en inkomstenelasting; dit is een directe elasting. Belasting op consumptie : vooral tw maar ook ijvooreeld accijns; dit zijn indirecte elastingen. E7 Bij het draagkrachteginsel gaat de overheid ervan uit dat degenen die de meeste draagkracht heen, in verhouding de meeste elasting etalen. Iemands draagkracht wordt epaald door zijn inkomen en zijn leefsituatie. E8 0,600^ van : E9 5,2o/o van :, ElO B E1l Belastaar inkomen Hiervan zit in schijf 1 en elasting schijf 1 en2: Inkomen in schijf x 42%:o: e 1.77t + De totale elasting voor Tjerk is in ox Bii de erekening van de inkomstenelasting mag je edragen in eigen voordeel afronden op hele euro's. 48 pancode vmo kgt 4 Uitwerkingen Vl Van wie is dat Wolters-Noordhoff v

8 ËL2 C Tjerk zit met het hoogste deel van zijn elastaar inkomen in schijf 3. In schijf 3 is zijn elastaar inkomen rnt hoger. Daar geldt een tarief van 42o/o. Tjerk moet dus 42%o van I.260 : 529 meer elasting etalen. E13 a Vermogenop l januariis : Vermogen op 31 decemer is e7.163: Zijn gemiddelde vermogen is in dat jaar :2: Gemiddeld verínogen Heffrngvrij vermogen Belastaar verïnogen in ox 3: ELA a Tjerks elastaar veíïnogen in ox 3 is o/ovan 1.491: 59,64 30Yovan. 59,64: 17,89 -+ afgerond (in eigen voordeel) 17 Brams erekening is ook juist: 30oÀvan 4%o: 1,2Yo of: 0,3 x 0,04 :0,012: 1,2%, l,2yovan : 17,89 + afgerond (in eigen voordeel) 17 E15 Algemene heffingskorting Areidskorting e Totale heffrngskorting E16 Belasting ox Belasting ox jr8t6 Heffingskortingen C Verschuldigdeinkomstenelasting, EL7 Bram is verschuldigd aan inkomstenelasting (zie E16), Aan loonheffing is er al op zijn loon ingehouden C Het te veel ingehouden edrag van krijgt hij terug. E18 Mogelijke antwoorden: Bram heeft een hoog edrag aan aftrekposten (zoals hypotheekrente). Bram heeft maar een deel van het jaar gewerkt; ij de vaststelling van de loonheffing is zijn werkgever uitgegaan van een vol jaar werken. E19 Een aftrekpost zoals de aftrek van hypotheekrente verlaagt het elastaar inkomen. Die verlaging vindt plaats in de hoogste schijf van de elastingetaler. Voor mensen met een hoog inkomen levert zo'n aftrekpost dan ook een hoger percentage voordeel op dan voor mensen die met het hoogste deel van hun inkomen in een lagere schijf vallen. Als de hypotheekrente niet meer aftrekaar is, verdwijnt dat voordeel. E2O Argumenten voor een vlaktaks: Als mensen meer gaan verdienen, worden ze niet meer afgestraft met een hoger elastingpercentage. De gemiddelde elasting gaat omlaag. De mensen houden gemiddeld meer geld over en gaan meer kopen. Dat is goed voor de productie en werkgelegenheid in ons land. Argumenten tegen een vlaktaks: Met een vlaktaks wordt er geen rekening meer gehouden met het verschil in draagkracht van de mensen. Als de vlaktaks een gemiddelde is van de huidige tarieven, gaan mensen met een laag inkomen meer elasting etalen en houden zo nog minder Wolters-Noordhoff v Pincode vmo kgt 4 Uitwerkingen V1 Van wie is dat getd? 49