MEMO Dominantie-analyse scope 3 (2014)

Transcriptie

1 Dominantie-analyse scope 3 (2014) Inleiding Voor certificering volgens de CO 2-Prestatieladder vanaf niveau 4 is het noodzakelijk om de meest materiële emissies van de scope 3 emissies van Boskalis Nederland B.V. (verder genoemd: Boskalis) in kaart te brengen. Eén en ander is omschreven in criterium 4.A.1 van het Handboek van de CO 2-Prestatieladder, versie 2.2, 4 april /8 In deze notitie is een identificering en kwantificering uitgevoerd van de materiële emissies, waarbij gebruik is gemaakt van de voorgeschreven standaard zoals beschreven in het GHG protocol Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard; September 2011 (de norm). In tabel 5.3 op p.32 van dat document zijn de scope 3 categorieën beschreven. De gegevens op basis waarvan de analyse is uitgevoerd, hebben betrekking op het kalenderjaar Deze analyse van scope 3 emissies biedt de basis voor het selecteren van een tweetal ketens die nader worden onderzocht op hun CO2-footprint en reductiemogelijkheden. Van deze twee te onderzoeken ketens, dient er één te behoren tot de top-2 van meest materiële CO 2-emissie, de andere tot de top-6 van meest materiële emissies. Analyse materiële emissies In tabel 5.3 van het GHG-protocol (sept 2011) worden de volgende scope 3 categorieën genoemd: Upstream scope 3 emissies: 1. Gekochte goederen en services; 2. Kapitaalgoederen; 3. Brandstof- en energiegerelateerde activiteiten die niet in scope 1 en 2 zitten; 4. Transport en distributie (upstream); 5. Gegenereerd afval; 6. Zakentransport; 7. Woon-werkverkeer; 8. Geleasde assets (upstream); Downstream scope 3 emissies: 9. Transport en distributie (downstream); 10. Verwerken van verkochte producten; 11. Gebruik van verkochte producten; 12. End-of life behandeling van verkochte producten; 13. Geleasde assets (downstream); 14. Franchises; 15. Investeringen.

2 2/8 Voor het identificeren van relevante scope 3 emissies schrijft de norm de volgende criteria voor: Criteria Size Influence Risk Stakeholders Outsourcing Other Omschrijving They contribute significantly to the company s total anticipated scope 3 emissions There are potential emissions reductions that could be undertaken or influenced by the company They contribute to the company s risk exposure (e.g., climate change related risks such as financial, regulatory, supply chain, product and technology, compliance/litigation, reputational and physical risks) They are deemed critical by key stakeholders (e.g., customers, suppliers, investors or civil society) They are outsourced activities previously performed inhouse or activities outsourced by the reporting company that are typically performed in-house by other companies in the reporting company s sector They meet additional criteria developed by the company or industry sector Uit: Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard; Supplement to the GHG Protocol; Corporate Accounting and Reporting Standard; Hieruit blijkt dat niet alleen de omvang bepalend is voor de materialiteit. Het heeft bijvoorbeeld geen zin om CO 2-reductie na te streven in een keten waar Boskalis geen invloed op kan uitoefenen (zie ook p van het Handboek van de CO 2- Prestatieladder). Naast bovenstaande criteria uit het GHG-protocol, worden de volgende overige criteria ook van belang geacht: Heeft betrekking op de projecten; Betreft eigen analyses, uitgevoerd door / namens het bedrijf; Vormt een aanvulling op de bestaande (gepubliceerde) kennis en inzichten of anders gesteld: dient een bijdrage te leveren aan het voortschrijdend maatschappelijk inzicht; De benodigde gegevens / informatie zijn voorhanden; Biedt mogelijkheden voor emissiereductie. Voor de vijftien categorieën is de toepassing en relevantie op de zes criteria getoetst. Alvorens deze criteria hieronder afzonderlijk te bespreken is het noodzakelijk om duidelijk voor ogen te hebben om wat voor type bedrijf het bij Boskalis Nederland bv gaat. De hoofdactiviteiten van Boskalis Nederland bv zijn baggeren, grondverzet en civiele infrastructuren. Gelet op de type activiteiten van het bedrijf zullen de ketenstudies wellicht sterk afwijken van de keuzes die bouwaannemers maken. Voor het genoemde criterium Aanvulling op bestaande kennis is dit een duidelijk positief aspect.

3 3/8 Upsteam 1. Gekochte goederen en diensten Onder deze categorie vallen: A. Ingekochte goederen en diensten die direct gerelateerd zijn aan de productie van de producten van het bedrijf. Dit is niet relevant voor Boskalis omdat Boskalis geen productiebedrijf is. B. Ingekochte goederen en diensten die niet gerelateerd zijn aan de productie van de producten van het bedrijf, maar noodzakelijk zijn voor de activiteiten van Boskalis. Het betreft goederen en diensten als: - zand (van derden); - stortsteen e.d.; - asfalt voor verharding; - betonproducten; - houtproducten - kunststoffen - adviezen en diensten. Voor Boskalis is dit een relevante categorie; voor enkele van deze goederen en diensten kan Boskalis echter geen enkele invloed uitoefenen op de leverancier. 2. Kapitaalgoederen Het betreft aangeschafte kapitaalgoederen die gebruikt worden om een product te maken of een dienst te verlenen. Voor Boskalis gaat het om de aanschaf van materieel (droog en nat) en voertuigen. Deze categorie is voor Boskalis van belang. Boskalis hanteert een klimaatvriendelijk inkoopbeleid met oog voor duurzaamheid waar het aankomt op nieuw aan te schaffen materieel en hanteert hierbij de meest actuele milieunormen. 3. Brandstof- en energiegerelateerde activiteiten die geen onderdeel zijn van scope 1 en 2. Hier valt onder andere de brandstof en elektriciteit onder, die on-site wordt gebruikt door Boskalis, maar niet door het bedrijf zelf is ingekocht. Voor Boskalis betreft dit veelal projectketen welke door de opdrachtgever beschikbaar zijn gesteld en welke inclusief de verbruikte energie/brandstof worden vergoed door de opdrachtgever. Een schatting uit 2011 gaf aan dat dit bij ongeveer 10 projecten het geval was, waarmee dit, gezien de CO2-emissie van een gemiddelde projectkeet, voor Boskalis een zeer beperkte categorie is. 4. Transport en distributie (upstream) Het betreft het door Boskalis ingehuurde transport voor leveringen aan Boskalis als mede intern transport van voornamelijk bulkmateriaal op onze projecten. Dit is voor Boskalis een beperkte categorie. 5. Gegenereerd afval Het betreft de CO2-emissies als gevolg van het door Boskalis gegenereerde afval. Met betrekking tot duurzaam afvalmanagement heeft Boskalis contracten afgesloten met afvalspecialisten die het door Boskalis ingezamelde afval op een duurzame manier verwerken. Voor een gedeelte van het op de kantoren gegenereerde afval ontvangt Boskalis per kwartaal een overzicht van relevante informatie en statistieken over de

4 4/8 trends in het betreffende afval en de CO2-besparing die hiermee gepaard gaat. De omvang van deze categorie is voor Boskalis beperkt. 6. Zakentransport Dit is werk-werk -verkeer tussen de verschillende kantoren van Boskalis, droge en natte projectlocaties en bezoeken aan ketenpartners. Dit is voor een ander onderdeel van de CO 2-prestatieladder (scope 2) al gedetailleerd in beeld gebracht en opgenomen in het energiereductieprogramma. Voor een ketenanalyse is deze categorie daarom niet van belang. 7. Woon-werkverkeer Woonwerkverkeer door lease-auto s is door Boskalis reeds opgenomen in scope 1 en valt derhalve buiten deze analyse. Het gebruik van privé-auto s voor woonwerkverkeer is niet meegenomen. Deze categorie is voor Boskalis van beperkt belang. 8. Geleaste assets (upstream) Deze categorie gaat over emissies van assets die zijn geleast door Boskalis en niet binnen scope 1 en 2 vallen. Boskalis doet op projectlocaties veel aan (in)huur of inkoop, maar nauwelijks aan lease, behalve het leasen van zakenauto s. Deze categorie is daarom niet van belang. Downsteam 9. Transport en distributie (downstream) Boskalis en zijn dochters verzorgen het transport van zand en grond naar de klanten. De emissies vallen onder scope 1. Daarnaast wordt ook in opdracht van Boskalis grondverzet uitgevoerd door diverse andere bedrijven. De omstandigheden waaronder deze transporten worden uitgevoerd, zijn in veel gevallen slecht te noemen: vaak wordt met zwaar materieel over onverhard terrein gereden. Daardoor is het brandstofverbruik van de wagens relatief hoog. Boskalis kan dit niet alleen oplossen maar moet daarvoor samenwerken met de eigenaar/terreinbeheerder en met andere transporteurs. Als zodanig betreft het dus een ketenproject. Samenwerking met ketenpartners is noodzakelijk om tot reductie van brandstof en daarmee CO2-emissie te komen. Voor Boskalis is dit een belangrijke categorie. 10. Verwerken van verkochte producten Dit zijn CO 2-emissies als gevolg van het verwerken door derde partijen (bijvoorbeeld fabrikanten) van door Boskalis verkochte tussenproducten, voorafgaand aan de verkoop van het product. Net als categorie 10 gaat het hier om typische retailproducten, wat voor een bedrijf als Boskalis niet van toepassing is. 11. Gebruik van verkochte producten Dit zijn emissies als gevolg van consumentengebruik van goederen en diensten die zijn verkocht door Boskalis. Dit is voor een bedrijf als Boskalis niet van toepassing 12. End-of-life behandeling van verkochte producten Deze categorie betreft de emissies van afvalverwijdering / behandeling van verkochte producten aan het einde van de levensduur. Dit is wederom een categorie die met name van toepassing is op de retailsector (denk bijvoorbeeld aan de in Nederland verplichte verwijderbijdrage ) en niet van toepassing is op een bedrijf als Boskalis.

5 5/8 13. Geleaste assets (downstream) In tegenstelling tot categorie 8 gaat het hier om assets die Boskalis zelf ter beschikking zou stellen om geleast te worden door derden. Deze categorie is met name van toepassing voor leasebedrijven en is voor Boskalis niet van toepassing. 14. Franchises Een franchise is een onderneming die opereert onder een licentie om goederen of diensten van een ander bedrijf te verkopen of distribueren op een bepaalde locatie. Dit aspect is voor Boskalis niet van toepassing. 15. Investeringen Hiermee worden bijvoorbeeld investeringen in partnerschappen (oprichting van een bedrijf met een ander bedrijf), joint ventures, projectinvesteringen etc. bedoeld. Deze categorie is vooral voor de financiële sector interessant. Dit is niet van toepassing voor Boskalis. In tabel 1 is voor de relevante categorieën een inschatting gemaakt van de CO2- emissie in scope 3. Tabel 1: Inschatting CO2-emissie van de 15 categorieën in scope 3 (mbt 2014) Categorie Omschrijving Omvang in termen van CO2 1 Gekochte goederen en diensten. Hieronder valt inkoop van zeer groot zand, (stort)steen, asfalt, beton, adviezen, ed. 2 Kapitaalgoederen. Het betreft een diverse groep aan leveranciers van onderdelen, machines, voertuigen ed. (*) zie opmerking 3 Brandstof en energie niet vallend onder scope 1 en 2. Dit is beperkt verwaarloosbaar. 4 Transporten door onderaannemers. beperkt 5 Inzameling en verwerking van gegenereerd afval. CO2-emissie beperkt is gering vergeleken met de andere categorieën. 6 Zakentransport (transport tussen verschillende locaties). Is al - meegenomen in scope en hier zodoende niet van toepassing. 7 Woon-werkverkeer. Het woon-werkverkeer per leasewagen is beperkt reeds meegenomen in scope 1, woon-werkverkeer per privéwagen is niet meegenomen. Dit laatste is beperkt. 8 Geleaste assets. - 9 Transport en distributie downstream. zeer groot 10 Verwerken van gekochte producten Gebruik van verkochte producten End-of life behandeling van verkochte producten Geleaste assets downstream Franchises Investeringen. - (*) Het betreft kapitaalintensieve goederen, zoals aggregaten, onderdelen en materieel. Het bepalen van de CO2-emissie van deze samengestelde goederen is een complexe zaak en het gaat voor Boskalis te ver om deze te bepalen, temeer daar veel van deze goederen tevens brandstof verbruiken en de CO2-emissie van het verbruik aan brandstof gedurende de levensduur is aanmerkelijk hoger (40-50 maal) dan de CO2-emissie van de productie ervan. Voor het brandstofverbruik (onderdeel van scope 1) heeft Boskalis reductiedoelstellingen geformuleerd. Gelet op het voorgaande is de CO2-emissie van de aangeschafte kapitaalgoederen niet berekend. In tabel 2 is wel een kwalitatieve schatting opgenomen.

6 6/8 In tabel 2 worden de 15 categorieën gescoord op materialiteit aan de hand van de zes criteria. Hierbij geldt de volgende schaalindeling: - 1 = Zeer laag; - 2 = Laag; - 3 = Niet hoog, niet laag; - 4 = Hoog; - 5 = Zeer hoog. De categorieën met de hoogste eindscore zijn het meest materieel. Op deze manier is geprobeerd met kwalitatieve criteria en gegevens een kwantitatieve analyse te maken. Tabel 2: Overzicht van de 15 categorieën binnen scope 3, op de 6 criteria Criteria: Omvang Invloed Risico Kritisch voor Outsourcing Overig Totaal stakeholders Categorieën: 1. Gekochte goederen en diensten 2. Kapitaalgoederen Brandstof- en energie-gerelateerde activiteiten die geen onderdeel zijn van scope 1 en 2 4. Transport en distributie (upstream) 5. Gegenereerd afval Zakentransport n.v.t Woon-werkverkeer Geleaste assets (upstream) n.v.t Transport en distributie (downstream) 10. Verwerken van verkochte producten n.v.t Gebruik van verkochte producten n.v.t End-of life behandeling van n.v.t verkochte producten 13. Geleaste assets (downstream) n.v.t Franchises n.v.t Investeringen n.v.t. -

7 7/8 Keuze ketenstudies Uit tabel 1 blijkt dat de categorieën 1 en 9 voor Boskalis het meest van belang zijn: ingekochte goederen en diensten en transport en distributie downstream. Hierbij wordt nogmaals benadrukt dat de kwantitatieve puntentelling tot stand is gekomen op een kwalitatieve, omschrijvende manier. De categorieën en criteria van het GHG-protocol laten veel ruimte voor eigen interpretatie, waardoor moet worden gewaakt voor harde conclusies. Naast de criteria die het GHG-protocol hanteert, zijn de volgende criteria ook van belang: Aanvulling op bestaande kennis; Of de benodigde gegevens / informatie voorhanden zijn; Mogelijkheden voor emissiereductie. Binnen de categorieën 1 en 9 (deze vormen samen de top 2 in termen van CO2- relevantie) zijn de onderwerpen voor de ketenstudies gekozen. Voor deze selectie is een nadere analyse gemaakt van deze categorieën. Analyse categorie 1: Ingekochte goederen en diensten In onderstaande tabel 3 volgt een verdere indeling van categorie 1. Tabel 3: onderverdeling categorie 1 (Inkoop van goederen en diensten) Relevante sub-categorieën bij Inkoop van goederen en diensten (categorie 1 uit GHG-Protocol); 2014 Inkoop van zand Inkoop van (stort- en breuk)steen Inkoop van asfalt (onder-, tussen, en deklaag) Inkoop van betonproducten Inkoop van adviesdiensten Onderaanneming Over 2014 was de inkoop van asfalt (met name de onderlaag en deklaag) voor Boskalis aanzienlijk. Ook de inkoop van zand en van stort- en breuksteen waren omvangrijk. Gezien de werkzaamheden van Boskalis zijn dit gebruikelijke categorieën. De gekozen ketenstudie in deze categorie heeft hier dan ook direct betrekking op: het betreft een ketenstudie naar vervanging van het ingekochte zand door AEC-bodemas. De CO2-emissie van de winning van het ingekochte zand kan worden vermeden door het zand te vervangen door gereinigd bodemas van een afvalenergiecentrale. Ketenstudie 1: transport van gereinigde bodemas In samenwerking met het Afvalenergiebedrijf HVC en Boskalis Dolman is er voor gekozen om de keten van verwerking en toepassing van bodemas verder te optimaliseren zowel wat betreft de CO2-emissie als economische kant ervan. De keuze voor deze keten uit de andere ketens van de ingekochte goederen en diensten wordt vooral ingegeven door het potentieel grote effect op de CO2-reductie èn het oplossen van de problematiek van het toepassen van bodemassen van afvalverbrandingsinstallaties. Het potentieel grote CO2-effect wordt bereikt door de vermeden toepassing van grond beschermende maatregelen, door vermeden langdurige beheersmaatregelen en door de terugwinning van enkele grondstoffen. Dit

8 8/8 laatste omdat door het reinigingsproces van bodemas metalen vrijkomen die in aanmerking komen voor hergebruik, waarmee de primaire productie van die metalen kan worden voorkomen. Buiten deze gunstige CO2-effecten, wordt de primaire winning het ingekochte zand en (stort)steen vermeden. Deze ketenanalyse is in 2012 opgesteld (professioneel ondersteund door een ter zake als bekwaam erkend en onafhankelijk kennisinstituut) en wordt meerdere keren per jaar geactualiseerd. Analyse categorie 9: Transport en distributie (downstream) Boskalis koopt bij enkele tientallen bedrijven transportdiensten in; de CO2-emissie van die transportdiensten is omvangrijk. Naast de ingekochte transportdiensten verricht Boskalis zelf het leeuwendeel aan transportdiensten. Gekozen is voor een ketenstudie die op een belangrijk deel van die transportdiensten ingrijpt, onafhankelijk van de aanbieder van de betreffende diensten. Een deel van de transporten vindt plaats op bouwterreinen en/of grondwinningslocaties. Boskalis heeft gekozen voor een aanvulling op de eerder uitgevoerde ketenstudie met betrekking tot tijdelijke verharding van de rijbanen op de bouwterreinen om de CO2-emissies van het transport op de locaties te reduceren. In deze aanvulling zijn verschillende testen uitgevoerd om te komen tot optimalisatie van de tijdelijke verharding waardoor een bijdrage wordt geleverd aan een aanzienlijke reductie van de CO2-emissie van het transport op bouwterreinen. Ketenstudie 2: alternatieven mbt transport van grond verharding tijdelijke rijbanen Op een project/werk vindt veelvuldig zwaar transport plaats van zand (grond, klei) met dumpers en/of vrachtwagens. Dit transport kan zeer brandstof-intensief zijn wat een hoge CO2-emissie tot gevolg heeft. Op verschillende manieren wordt door Boskalis permanent gezocht naar mogelijkheden om het brandstofverbruik van het transport te reduceren 1. De tijdelijke verharding van de ondergrond van bouwterreinen heeft een groot effect op het brandstofverbruik van de transporten van Boskalis zelf maar ook van andere transporteurs die op de locaties werkzaam zijn. In samenwerking en overleg met de terreinbeheerder/-eigenaar en de andere transporteurs moet worden gekozen voor een mogelijke tijdelijke verharding. De andere erbij te betrekken ketenpartner is de leverancier/uitvoerder van die tijdelijke verharding. Boskalis is actief bezig met het uitvoeren van onderzoek en pilots voor diverse alternatieven op het gebied van tijdelijke verharding. Tot slot Beide ketenstudies zijn specifiek voor Boskalis BV. Tevens leveren zij een duidelijke bijdrage aan verbetering van het inzicht in de reductiemogelijkheden van de CO2- emissie van grootschalige grondverplaatsende projecten. 1 Eerder is in dit kader een onderzoek gedaan naar de inzet van een mobiele grondpers ter vervanging van (een groot deel van) het transport per as.