Geen regenwater in het riool van Smallingerland 2016.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Geen regenwater in het riool van Smallingerland 2016."

Transcriptie

1 Geen regenwater in het riool van Smallingerland School: Bedrijf: Titel project:

2 1. De opdracht Geen regenwater in het riool van Smallingerland Opdrachtgever De heer J. den Besten, beleidsmedewerker riolering bij de gemeente Smallingerland. Situatie Al jaren zijn gemeenten, provincies en regering bezig met het regenwaterprobleem. Het rioolstelsel in Nedeland wordt zwaar belast met regenwater. Water dat relatief schoon is wordt door een buizenstelsel geleid om vervolgens in een rioolzuiveringsinstallatie gezuiverd te worden. Dit is een duur proces, vooral voor water dat schoner is dan water in het Nederlandse oppervlaktewater of grondwater. Kortom dit water hoort niet in de riolen thuis, maar behoort rechtstreeks in de bodem of oppervlakte water te verdwijnen. In nieuwbouwwijken worden hele ingenieuze maatregelen getroffen om dit schone regenwater niet in het riool te laten verdwijnen. Maar de gemeente Smallingerland krijgt het niet voorelkaar dit te realiseren in bestaande wijken. Bij nieuwbouw projecten worden tegenwoordig al twee verschillende rioolbuizen geplaatst, één voor het vuile water en één voor schone water dat rechtstreeks naar een sloot of plas loopt. Bij bestaande huizen kan men doormiddel van afkoppeling dit systeem ook toepassen. Nog niet overal in Nederland liggen twee rioolbuizen onder de weg. Het plaatsen van deze buizen kost veel geld. Gemengd rioolsysteem Gescheiden rioolsysteem aanleggen_van_rioleringen_en_drainage/4/oc df/oc df.html 2/10

3 Geen regenwater in het riool van Smallingerland geraadpleegd op 5 juli In het verleden bedachte ideeën, zoals de regenton, hebben op langere termijn niet het gewenste effect. De gemeente Smallingerland is dan ook op zoek naar een langdurige oplossing voor dat probleem wat bij de bestaande huizen kan worden toegepast. Zodat de bewoners bij de huidige soms zware regenbuien geen overgelopen riolen aantreffen. Opdracht De opdrachtgever verwacht van jullie een milieuvriendelijke, duurzame, betaalbare en gemakkelijk toepasbare oplossing. 3/10

4 2. Uitwerking opdracht Geen regenwater in het riool van Smallingerland Oriëntatie op bestaande producten De opdrachtgever vraagt in woord en beeld weer te geven welke manieren van afkoppelen van het regenwater van het riool er al bestaan voor bestaande woonhuizen. De opdrachtgever wil van alle genoemde mogelijkheden een gedetaileerd overzicht van de voor- en nadelen ten aanzien van onder andere de hoeveelheid water, de investering en het onderhoud. Om te beginnen benoem je de voor- en nadelen van het meest simpele onderstaande regenton systeem. Bron: geraadpleegd 5 juli Gebruikersonderzoek De opdrachtgever wil in een onderzoek onder de gebruikers zien wat de wensen en eisen zijn voor een afkoppelingsproduct en wat bij voorgaande producten goed en niet goed werkte. Uit de resultaten van dit onderzoek moet een lijst worden opgesteld met aandachtspunten die de haalbaarheid van het nieuwe ontwerp vergroot. 3. Capaciteitsberekening De opdrachtgever wil berekeningen zien voor de capaciteit die nodig is om het regenwater te bergen. Hij wil dit op basis van de afmetingen van de onderstaande woning met één regenpijp en bijgevoegde bronnen. Ga uit van een stortbui die 60 mm regen achterlaat. 4/10

5 Geen regenwater in het riool van Smallingerland Bergingscapaciteit bij oppervlakte infiltratie: Het dakoppervlak wordt plat gemeten(dus niet van dakgoot tot nok), maar het grondoppervlak van het huis telt. Voor iedere vierkante meter (m²) dakoppervlak van het huis is ½ vierkante meter tuinopervlak nodig. Voorbeeld: Een huis van 8 meter lang en 6 meter breed met één regenpijp. 6 x 8 = 48 m² dakoppervlak 48/2 = 24 m² tuinoppervlak nodig Bergingscapaciteit bij ondergronds infiltratiesysteem met krat: 5/10

6 Geen regenwater in het riool van Smallingerland Het dakoppervlak wordt plat gemeten (dus niet van dakgoot tot nok), maar het grondoppervlak van het huis telt. Voor iedere vierkante meter (m²) dakoppervlak is 15 liter bergingscapaciteit nodig. De ondergronds berging wordt gemaakt met speciale infiltratiekratjes. Deze kratjes zijn 12,0 x 6,0 x 4,1 dm (lxbxh) groot. Voorbeeld: Huis van 8 meter lang en 6 meter breed met één regenpijp. 6 x 8 = 48 m² dakoppervlak 48 m² x 15 l = 720 liter water Inhoud bergingskratjes van 12,0 x 6,0 x 4,1 dm (lxbxh). 12,0 x 6,0 x 4,1 = 295,2 dm³= 295,2 liter bergingscapaciteit. 720 / 295,2 = 2,4 kratten à afgerond 3 kratten 4. Programma van eisen De opdrachtgever verwacht een programma van eisen voor een innovatief product dat zorgt voor minder regenwater in het riool. Geef aan op welke punten het programma van eisen hier aan bijdraagt. Je maakt als groepje een keuze uit één van de drie volgende mogelijkheden: 1. Je bedenkt een oplossing voor de afvoer van regen die valt op gemeentelijk terrein. 2. Je bedenkt een oplossing voor de afvoer van regen die valt op particulier terrein. 3. Je bedenkt een systeem voor nuttig hergebruik van regenwater op gemeentelijk of particulier terrein. 5. Ontwerp en prototype De opdrachtgever wenst een dwarsdoorsnede te krijgen waaruit duidelijk naar voren komt hoe de afkoppelingsmethode wekt. Aan de hand van deze dwarsdoorsnede wil de opdrachtgever een prototype zien die aan de hand van het PvE voldoet. 6/10

7 Geen regenwater in het riool van Smallingerland Voorbeeld van een dwarsdoorsnede 6. Afronding opdracht De opdracht wordt afgerond met een presentatie van het innovatieve idee, het prototype en de onderbouwing. Als de heer J. den Besten enthousiast is over jullie idee zal hij jullie uitnodigen om jullie idee te presenteren aan de commissie ruimte van de Gemeente Smallingerland. 7/10

8 3. Het beroep Geen regenwater in het riool van Smallingerland Het beroep medewerker beleid riolering Waar werk je? Je werkt als beleidsmedewerker riolering bij de Gemeente Smallingerland. Je werkt in een team en krijgt de opdracht van de heer J. den Besten. Hij is werkzaam bij dezelfde afdeling. De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de riolering en het water. De rioolbeheerder zorgt er voor dat de riolering blijft functioneren. Hij weet waar de riolering precies ligt. Hij weet waar schades zitten, door inspecties uit te laten voeren. En daardoor weet hij wanneer er reparaties aan het riool uitgevoerd moeten worden. Of zelfs helemaal vervangen. Ook bij de nieuwbouwprojecten wordt de rioolbeheerder betrokken voor advies. De rioolbeheerder zorgt er ook voor dat er zoveel mogelijk afgekoppeld wordt. Hij probeert de bewoners te leren wat goed rioolgebruik is. Bijvoorbeeld door de campagne; vet recycle het! Als er klachten zijn zorgt de rioolbeheerder voor een oplossing. Meestal samen met de bewoners. Informatie over opleiding Waar kun je de opleiding volgen Noordelijke Hogeschool Leewarden: Hanze Hogeschool Groningen: Technische Universiteit Delft: http: // Milieu-natuurwetenschappen Universiteit van Utrecht: Land en watermanagement: 8/10

9 Geen regenwater in het riool van Smallingerland Actueler dan ooit Bij milieu-natuurwetenschappen houd je je bezig met hoe we een betere manier kunnen ontwikkelen om met onze planeet om te gaan. Je zoekt antwoord op vragen die dé cruciale duurzaamheidsvraagstukken van dit moment raken. Denk aan verontreiniging, uitputting van grondstoffen, klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en omgaan met energie. De exacte kant van duurzaamheidsvraagstukken Ben je bèta aangelegd? Dat is nodig, want bij Milieu-natuurwetenschappen ga je aan de slag met de exacte kant van duurzaamheidsvraagstukken. Je leert daarbij rekening te houden met het samenspel tussen milieu, aarde, klimaat, en maatschappij. Het centrale uitgangspunt is steeds: behoud en verbetering van de kwaliteit van onze leefomgeving nu en in de toekomst. Zoek naar innovatieve oplossingen Tijdens de opleiding Milieu-natuurwetenschappen zoek je naar innovatieve oplossingen voor onderzoekstehema's zoals: Lucht: wat kun je doen aan luchtvervuiling langs snelwegen? Ecologie: is het erg dat dieren en planten verdwijnen door klimaatverandering? Energie: hebben we meer aan duurzame energie of aan energiebesparing? Natuurlijke bronnen: is er wereldwijd nog genoeg zoet water voor onze voedselproductie? Verschillende invalshoeken Milieuproblemen zijn complex. Je kunt deze problemen daarom niet vanuit één invalshoek oplossen. Daarvoor is een multidisciplinaire blik nodig. Verschillende natuurwetenschappelijke invalshoeken spelen een rol. De nadruk ligt op de ecologische, hydrologische, biologische, geografische en chemische aspecten. Ook kun je deze studie volgen op de: Wageningen Universiteit: Radboud Universiteit Nijmegen: HAS Den Bosch: 9/10

10 4. Beoordeling Geen regenwater in het riool van Smallingerland Productbeoordeling De productbeoordeling gaat over de prestatie van het team. Alle leden van het team krijgen voor het eindresultaat hetzelfde cijfer. Het cijfer voor de productbeoordeling is 50% van het eindcijfer voor dit project. De productbeoordeling bestaat uit het werkstuk en de presentatie. De opdrachtgever kan het werkstuk mee beoordelen, maar de docent bepaalt uiteindelijk het cijfer van de productbeoordeling. Het werkstuk De opdracht wordt afgerond met een presentatie van het innovatieve idee, het prototype en de onderbouwing. Presentatie Presentatie is logisch opgebouwd Presentatie is visueel aantrekkelijk Houding tijdens de presentatie Presetatie is overtuigend Haalbaarheidsonderzoek wordt gekoppeld aan het prototype Presentatie geeft de kern aan, geen overbodige informatie Procesbeoordeling De procesbeoordeling gaat over de competenties van ieder teamlid. Elk teamlid werkt aan zijn eigen competenties en ontwikkelt zijn aandeel in het groepsproces. Het cijfer van de procesbeoordeling is 50% van het eindcijfer van dit project. De procesbeoordeling bestaat uit een beoordeling door het team, een beoordeling van jezelf en een beoordeling van je docent. De docent bepaalt uiteindelijk het cijfer van de procesbeoordeling. Beoordeling van jezelf Formulier_procesbeoordeling jezelf.pdf Beoordeling door het team Formulier_procesbeoordeling team.pdf Beoordeling door docent Samenwerken Inventief zijn Doorzetten Plannen en organiseren 10/10

Wegbermbeschadiging. School: Bedrijf: Titel project:

Wegbermbeschadiging. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Namens het Waterschap Rivierenland zijn Hans Heurter en Lennert Onvlee julle opdrachtgever. Het Waterschap Rivierenland heeft een grote diversiteit

Nadere informatie

Het beste idee van Nederland

Het beste idee van Nederland School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De opdrachtgever is Manon Vos-Vlamings, docente Human Technology/Industrieel product ontwerpen aan de Hanzehogeschool in Groningen. Situatie

Nadere informatie

Het beste idee van Nederland

Het beste idee van Nederland Het beste idee van Nederland 1. DE OPDRACHT Opdrachtgever De opdrachtgever is Manon Vos-Vlamings, docente Human Technology/Industrieel product ontwerpen aan de Hanzehogeschool in Groningen. Situatie Bekend

Nadere informatie

Biologische waterzuivering

Biologische waterzuivering School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Opdrachtgever Opdrachtgever is Frieslandkoi uit Fochteloo. Frieslandkoi is specialist op het gebied van vijvers en koivissen. FrieslandKoi bestaat

Nadere informatie

Vliegende Petflessen en blikjes

Vliegende Petflessen en blikjes School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Dhr. J. Brutschin. Sales Representative/telemarketing at Improvers. Vliegers. 7 jaar geleden heeft Brutschin een supermarktactie opgezet bij

Nadere informatie

opbarsting van waterreservoirs en polders

opbarsting van waterreservoirs en polders School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De opdrachtgever is Paul Hollander die werkt als projectmanager van de ontwikkeling van de Nieuwe Driemanspolder. Zie ook www.rijnland.net.

Nadere informatie

Het nieuwe Koningin Juliana kindcentrum

Het nieuwe Koningin Juliana kindcentrum School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Mevrouw Russcher, directeur van de Koningin Juliana school in Barneveld. Architect Ron Verduijn Situatie 2/13 Voor 2016 staat vervangende nieuwbouw

Nadere informatie

Imagine your future - Artcadia

Imagine your future - Artcadia Imagine your future - Artcadia School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Imagine your future - Artcadia Opdrachtgever Wat is Artcadia Stel je voor, je leeft in het jaar 2080. De stad, zoals je die

Nadere informatie

Robots in een rampgebied

Robots in een rampgebied Robots in een rampgebied Waar werk je? Je bent kennistechnoloog bij Alice Artificial Intelligence and Cognitive engineering, een onderzoeksafdeling binnen de RUG. Situatie Na een aardbeving zoals in Haïti

Nadere informatie

Herinrichting Esplanade Almere

Herinrichting Esplanade Almere School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Aleida Winkelman projectmanager bij de gemeente Almere Situatie De Esplanade is het plein bij de schouwburg (Kunstlinie Almere Flevoland). Dit

Nadere informatie

Brandpreventie bij ouderen

Brandpreventie bij ouderen School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Opdrachtgever is de heer T. Blijlevens, Cluster coördinator Veilig Leven, Regionale Brandweer Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Brandveilig

Nadere informatie

Nieuw valbeveiligingssysteem

Nieuw valbeveiligingssysteem School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Dhr. B. Hartog is directeur van het bedrijf Habo Valbeveiliging uit Voorthuizen. Habo Valbeveiliging is gespecialiseerd in het ontwerpen, het

Nadere informatie

Schoolafvalrace. School: Bedrijf: Titel project:

Schoolafvalrace. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De opdrachtgever is dhr. Schaap, directeur van Recycle Valley: een organisatie die als doel heeft om zwerfafval in Nederland terug te dringen

Nadere informatie

De stofvanger van Molen de Weert

De stofvanger van Molen de Weert School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Mevr. Elske van der Werf van Molen de Weert te Meppel. Situatie In de molen wordt op ambachtelijke wijze meel gemaakt door graan te vermalen

Nadere informatie

Insecten op de dijk. School: Bedrijf: Titel project:

Insecten op de dijk. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Het rivierengebied: gevormd door overstromingen, met eindeloos slingerende dijken en overal water. Een van de mooiste gebieden van Nederland.

Nadere informatie

Nieuwe bruggen voor klimbos

Nieuwe bruggen voor klimbos School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Wouter de Kroes is locatiemanager van klimbos Veluwe in Apeldoorn. Hij is ook degene die het eindresultaat mee beoordeelt. Situatie Klimbos

Nadere informatie

Overlast door muizen en ratten

Overlast door muizen en ratten School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Dieren Asiel Amsterdam (DOA) Per jaar vangt de Dierenopvang Amsterdam ruim 2000 dakloze dieren op. Die dieren hebben medische hulp of gedragsbegeleiding

Nadere informatie

Industrieel reinigen van een warmtewisselaar

Industrieel reinigen van een warmtewisselaar School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Industrieel reinigen van een warmtewisselaar Opdrachtgever Wereldspeler en familiebedrijf in één Mourik is een van de grootste, zelfstandige familiebedrijven

Nadere informatie

Een gezonde snack. School: Bedrijf: Titel project:

Een gezonde snack. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Sportprojectmanager Alida Pasveer en sportconsulent Britt Tjalma, werkzaam voor JOGG Meppel Situatie Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) is de

Nadere informatie

Let's Keep it Clean! - versie Liudger

Let's Keep it Clean! - versie Liudger School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De opdrachtgever is Manon Nijs (Communicatie ICS). Situatie Situatie ICS is een bedrijf in de schoonmaakbranche dat verspreid over het gehele

Nadere informatie

Maquette werkend sifonsysteem voor het Stevelduct

Maquette werkend sifonsysteem voor het Stevelduct Maquette werkend sifonsysteem voor het Stevelduct School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Maquette werkend sifonsysteem voor het Stevelduct Opdrachtgever Meneer Van den Ende is innovatie-ondernemer

Nadere informatie

De zintuigenroute. School: Bedrijf: Titel project:

De zintuigenroute. School: Bedrijf: Titel project: De zintuigenroute School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht De zintuigenroute Opdrachtgever De opdrachtgever is Wil Sturkenboom van de Fruittuin van West. In Fruittuin van West staan, op een relatief

Nadere informatie

Waterzuivering: Het ontkleuren van industrieel afvalwater

Waterzuivering: Het ontkleuren van industrieel afvalwater Waterzuivering: Het ontkleuren van industrieel afvalwater School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Waterzuivering: Het ontkleuren van industrieel afvalwater Opdrachtgever De opdrachtgever is dhr.b.

Nadere informatie

Zomerse taferelen bij de Plataan

Zomerse taferelen bij de Plataan Zomerse taferelen bij de Plataan School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Zomerse taferelen bij de Plataan Opdrachtgever Mevr. Annemieke Teurlinckx en mevr. Rianne Joolink, beide werkzaam bij het

Nadere informatie

Regenwater leid je niet om de tuin!

Regenwater leid je niet om de tuin! Regenwater leid je niet om de tuin! Regenwater is te waardevol om direct het riool in te laten lopen. Vang het op en gebruik het goed. Kijk voor tips op www.denhaag.nl/water Regenwater leid je niet om

Nadere informatie

Kinetisch Landmark bij de Bonkevaart

Kinetisch Landmark bij de Bonkevaart School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Opdrachtgever is dhr. Wiebe Wieling, voorzitter van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden Situatie In 2018 is Leeuwarden/Fryslân

Nadere informatie

Fiets veilig. School: Bedrijf: Titel project:

Fiets veilig. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De provincie Zuid-Holland Situatie In Zuid-Holland wonen meer mensen dan in welke andere provincie ook. Wij staan middenin de samenleving en

Nadere informatie

Training "Maken van een O&O project" - Voorbeeldproject

Training Maken van een O&O project - Voorbeeldproject Training "Maken van een O&O project" - Voorbeeldproject School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever - Informatie over de opdrachtgever (concrete naam van het bedrijf, de contactpersoon

Nadere informatie

leeft......met water Regenwater gescheiden afvoeren

leeft......met water Regenwater gescheiden afvoeren Schijndel leeft......met water Regenwater gescheiden afvoeren Schijndel leeft met water Door veranderende weersomstandigheden en toekomstige ontwikkelingen in de waterwetgeving, moet iedere gemeente een

Nadere informatie

Fosfaat, wat moet ik er mee?

Fosfaat, wat moet ik er mee? School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Fosfaat, wat moet ik er mee? Opdrachtgever Van Hall Larenstein (VHL) vindt het belangrijk dat er een koppeling is tussen onderwijs, toegepast onderzoek en

Nadere informatie

Wiskunde achter een 3D model

Wiskunde achter een 3D model Wiskunde achter een 3D model Waar werk je? Je bent een wetenschapper aan de Faculteit Science and Engineering van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Je krijgt opdrachten van verschillende soorten bedrijven

Nadere informatie

Zonne-energie boot 2017.

Zonne-energie boot 2017. School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De opdrachtgever is dhr. Gert Schouwstra van AA-Planadvies uit Sneek. Situatie In de scheepvaart is het begrip Duurzaam Ondernemen steeds belangrijker

Nadere informatie

serious game voor diabetespatiëntjes

serious game voor diabetespatiëntjes School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Je werkt als multimediaspecialist op de ICT-afdeling van het Beatrix ziekenhuis. Je krijgt de opdracht van diabetesverpleegkundige Cora Muilenburg.

Nadere informatie

Delfstoffen uit de ruimte

Delfstoffen uit de ruimte Delfstoffen uit de ruimte Waar werk je? Je ben als deskundige op het gebied van sterrenkunde en ruimtevaart deel van een team bij het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen en SRON (Netherlands

Nadere informatie

Technasium Brandweer Award (TBA) 2016

Technasium Brandweer Award (TBA) 2016 School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Opdrachtgever is de heer E. Dijkstra, clusterhoofd risicobeheersing, portefeuille Brandveilig Leven, Brandweer Fryslân. Brandveilig Leven Brandweer

Nadere informatie

Gezond snoepgoed. School: Bedrijf: Titel project:

Gezond snoepgoed. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Miriam Bouwens is jullie opdrachtgever van Food2smile uit Amersfoort. Miriam heeft met Afvallen Junior & Lifestyle Junior een unieke methodiek

Nadere informatie

Vochtregulatie in het Katwijks museum

Vochtregulatie in het Katwijks museum School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Vochtregulatie in het Katwijks museum Opdrachtgever Het Katwijks museum te Katwijk. De opdrachtgevers zijn Mevr. A. Kingsmans en Dhr. J. Theelen Het Katwijks

Nadere informatie

Food Forensics. School: Bedrijf: Titel project:

Food Forensics. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Food Forensics Opdrachtgever In opdracht van de Consumentenbond wordt onderzoek verricht door de afdeling Forensic Science bij Van Hall Larenstein in Leeuwarden.

Nadere informatie

Plastic soep in de Sloterplas, werkversie

Plastic soep in de Sloterplas, werkversie School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Plastic soep in de Sloterplas, werkversie Opdrachtgever Dhr. A. Schaap projectleider zwerfafval bij het stadsdeel Nieuw-West in Amsterdam. Situatie Het stadsdeel

Nadere informatie

"Workout" in de Gorzen!

Workout in de Gorzen! School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht "Workout" in de Gorzen! Opdrachtgever Opdrachtgever is de BAR-organisatie afdeling Wijkbeheer contactpersonen Arend van der Veer a.v.d.veer@bar-organisatie.nl

Nadere informatie

Actief zitten. School: Bedrijf: Titel project:

Actief zitten. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Dhr. H. Musch, projectadviseur bij Noordhuis "thuis op kantoor" te Meppel. Situatie Noordhuis Kantoormeubelen is een dynamische onderneming

Nadere informatie

Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt

Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt Waarom aan de slag in de Agniesebuurt? Oude stadswijken zoals de Agniesebuurt, die dichtbebouwd zijn met veel verharding en weinig open water en groen, zijn kwetsbaar

Nadere informatie

Verspilling: De houdbaarheidsdatum nabij

Verspilling: De houdbaarheidsdatum nabij School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Agrarische Jongeren Friesland is een organisatie die zich ten doel stelt de bedrijfsvoering van boerenbedrijven zo efficient mogelijk te maken.

Nadere informatie

TU - Herontwikkeling Reinwaterpark Overveen

TU - Herontwikkeling Reinwaterpark Overveen School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De opdrachtgever is Monique van Zelst in naam van Nationaal Park Zuid-Kennemerland (NPZK). Samen met Hans Langeree legt zij de brug tussen jongeren

Nadere informatie

ONS VLOEIBARE GOUD. regenwater

ONS VLOEIBARE GOUD. regenwater ONS VLOEIBARE GOUD regenwater Regenwater Maar regenwater is ook schoon water, onmisbaar voor planten en dieren. Het regent steeds vaker heel hard. Al dat regenwater zorgt met regelmaat voor schade aan

Nadere informatie

Theehuis in de Zuidpolder

Theehuis in de Zuidpolder School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Opdrachtgever is de heer J.C.W. Leeuwenburg, ondernemer aan de Ziedewijdsekade in Barendrecht. Situatie Op het perceel van de familie Leeuwenburg

Nadere informatie

Een gevoel van welbevinden in fertiliteitskliniek Nij Barrahûs

Een gevoel van welbevinden in fertiliteitskliniek Nij Barrahûs Een gevoel van welbevinden in fertiliteitskliniek Nij Barrahûs School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Dhr. Marc Scheijven, directeur van de fertiliteitsklinieken 'Nij Barrahûs' te

Nadere informatie

Een functionele toepassing gemaakt van voornamelijk gebruikte Yakultflesjes

Een functionele toepassing gemaakt van voornamelijk gebruikte Yakultflesjes Een functionele toepassing gemaakt van voornamelijk gebruikte Yakultflesjes School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De opdrachtgever is mevrouw Staal, Factory Visits Acquisition Officer

Nadere informatie

Veilig en Effectief opslaan, hoe krijg ik ze samen?

Veilig en Effectief opslaan, hoe krijg ik ze samen? Veilig en Effectief opslaan, hoe krijg ik ze samen? School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Veilig en Effectief opslaan, hoe krijg ik ze samen? Opdrachtgever Broekman Logistics streeft ernaar een

Nadere informatie

Ontwikkeling Oudega aan het Water

Ontwikkeling Oudega aan het Water School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Dhr Wim Mulder, werkzaam als projectleider Oudega aan het Water bij de Gemeente Smallingerland. Situatie In 2008 zijn de provincie Fryslân en

Nadere informatie

INFILTRATIE, DROOG & NAT. Verticaal infiltreren in de onverzadigde en verzadigde zone

INFILTRATIE, DROOG & NAT. Verticaal infiltreren in de onverzadigde en verzadigde zone INFILTRATIE, DROOG & NAT Verticaal infiltreren in de onverzadigde en verzadigde zone Afkoppelen en verticaal infiltreren Sijpelende buis als wapen. Het klimaat verandert. Hevige regenval komt steeds vaker

Nadere informatie

1. INLEIDING 1.1 ALGEMEEN. 1.2 DE WATERTOETS. NOTITIE

1. INLEIDING 1.1 ALGEMEEN. 1.2 DE WATERTOETS. NOTITIE NOTITIE Onderwerp : Waterparagraaf Opdrachtgever : A.E.C. Vestjens Projectnummer : BIM-079-01 Projectomschrijving : Gezondheidscentrum te Neer Opgesteld door : ing. R. Peeters Paraaf: Datum : 18 oktober

Nadere informatie

Afkoppelen hemelwater. Oude Pastoriebuurt. Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015

Afkoppelen hemelwater. Oude Pastoriebuurt. Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015 Afkoppelen hemelwater Oude Pastoriebuurt Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015 Opening - welkom Ton van den Kerkhof Projectleider Roy Thijssen Adviseur riolering en water Luuk

Nadere informatie

Veelgestelde vragen over afkoppelen

Veelgestelde vragen over afkoppelen 1 Veelgestelde vragen over afkoppelen Inhoudsopgave 1. Wat is afkoppelen?... 2 2. Waarom afkoppelen?... 2 3. Afkoppelen, hoe werkt dat?... 3 4. Wanneer wordt mijn straat afgekoppeld?... 3 5. Welk beleid

Nadere informatie

Grachten 2.0. School: Bedrijf: Titel project:

Grachten 2.0. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Grachten 2.0 Opdrachtgever Ir. Job Kool is opdrachtgever. Hij werkt voor het ingenieursbureau Royal HaskoningDHV. Royal HaskoningDHV is een onafhankelijk,

Nadere informatie

Het regent, het regent

Het regent, het regent Het regent, het regent Wat te doen bij een veranderend klimaat? Naam: Stefan Meijer (gemeente Heiloo) en Hartger Griffioen (LNH) Datum: donderdag 15 januari 2015 Even voorstellen Stefan Meijer 37 jaar

Nadere informatie

Conditie van het spoor bepalen

Conditie van het spoor bepalen Conditie van het spoor bepalen O&O-PROJECT Conditie van het spoor bepalen Informatie voor de leerlingen Inhoud 1 Projectinformatie 2 Uitwerking opdracht 3 Vaktaalveld 4 Beroep en opleiding 5 Organisatie

Nadere informatie

zo doet u dat! Regenwater afkoppelen? De gemeente voert in uw buurt een afkoppelproject uit. U kunt meedoen door de regenwaterafvoer

zo doet u dat! Regenwater afkoppelen? De gemeente voert in uw buurt een afkoppelproject uit. U kunt meedoen door de regenwaterafvoer gemeente Ede november 2007 Regenwater afkoppelen? zo doet u dat! De gemeente voert in uw buurt een afkoppelproject uit. U kunt meedoen door de regenwaterafvoer van uw dak af te koppelen. Of u bent dit

Nadere informatie

Houdt de Fiets! School: Bedrijf: Titel project:

Houdt de Fiets! School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Jeroen Landa is een uitbater van een cafe waar veel racefietsers een rustpunt kunnen vinden tijdens hun tourtocht. Hij verzorgt de innerlijke

Nadere informatie

Snoezelruimte voor een minimaal budget

Snoezelruimte voor een minimaal budget School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever stichting Odanadi NL werft fondsen voor deze erkende non-profit organisatie in India. Odanadi is Hindi voor 'maatje'. Jaarlijks worden er wereldwijd

Nadere informatie

Windmolen voor basisschool (keuzeproject NHL)

Windmolen voor basisschool (keuzeproject NHL) Windmolen voor basisschool (keuzeproject NHL) School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever 2/11 De Research group Renewable Resources De Research group Renewable Resources (RgRR) houdt

Nadere informatie

Bouwlokalen INFRA. Het riool in Veghel. Veghel in cijfers en beeld (1) Veghel in cijfers en beeld (2) Veghel in cijfers en beeld (3)

Bouwlokalen INFRA. Het riool in Veghel. Veghel in cijfers en beeld (1) Veghel in cijfers en beeld (2) Veghel in cijfers en beeld (3) Bouwlokalen INFRA Innovatie onder het maaiveld / renovatie van rioolstelsels Het riool in Veghel Jos Bongers Beleidsmedewerker water- en riolering Gemeente Veghel 21 juni 2006 Veghel in cijfers en beeld

Nadere informatie

Tiny House: groot wonen in een klein huis

Tiny House: groot wonen in een klein huis School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Luc Willekens is architect bij het architectenbureau Oom in Amsterdam. Het architectenbureau is gespecialiseerd in kleinschalige nieuwbouw,

Nadere informatie

Waterhuishouding in de Contreie

Waterhuishouding in de Contreie Waterhuishouding in de Contreie Water speelt een belangrijke rol in de Contreie. Er is bij de ontwikkeling van deze woonwijk gekozen om het regenwater of te infiltreren in de bodem of hiermee de omliggende

Nadere informatie

Een slimme oplossing voor ecologisch watermanagement.

Een slimme oplossing voor ecologisch watermanagement. Een slimme oplossing voor ecologisch watermanagement. OVERHEID & PUBLIEKE DIENSTEN www.hydrorock.com Overheden en watermanagement Watermanagement in stedelijke gebieden is zeer actueel. Klimaatverandering

Nadere informatie

De invloed van zoutstress op plantengroei

De invloed van zoutstress op plantengroei School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Jullie opdrachtgever is Seed Valley en je baas is programmamanager mvr. Wagenaar. Zij zal het project introduceren en aan haar moet je tussentijds

Nadere informatie

Beter omgaan met hemelwater

Beter omgaan met hemelwater Beter omgaan met hemelwater Informatie over het afkoppelen van het dakoppervlak Wat kunt u doen? Van alles eigenlijk. Een van de gemakkelijkste dingen die u gewoon thuis kunt doen, is de regenpijp doorzagen.

Nadere informatie

Chocoladekaas maken? School: Bedrijf: Titel project:

Chocoladekaas maken? School: Bedrijf: Titel project: Chocoladekaas maken? School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Chocoladekaas maken? Opdrachtgever Meesterkaasmaker J. Craens van het bedrijf Kaaslust. Kaaslust Hoofdweg 138 9341 BL Veenhuizen Drenthe,

Nadere informatie

Stevelduct. School: Bedrijf: Titel project:

Stevelduct. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Meneer Van den Ende is innovatie-ondernemer te Den Haag. Met zijn bedrijf Development b.v. is hij van plan het te ontwikkelen en alle voorbereidingen

Nadere informatie

Omgang met hemelwater binnen de perceelgrens

Omgang met hemelwater binnen de perceelgrens Omgang met hemelwater binnen de perceelgrens Ir. Emil Hartman Senior adviseur duurzaam stedelijk waterbeheer Ede, 10 april 2014 Inhoud presentatie Wat en hoe van afkoppelen Wat zegt de wet over hemelwater

Nadere informatie

JOBICELL INFILTRATIEBOX

JOBICELL INFILTRATIEBOX FOLIE GEOTEXTIEL EN GEOGRIDS LEIDINGSYSTEMEN VIJVER EN TUIN EPS CONSTRUCTIES KUNSTSTOF FABRICATEN DRAINAGESYSTEMEN GROEIPLAATSVERBETERING JOBICELL INFILTRATIEBOX het modulaire infiltratie- en bergingssysteem

Nadere informatie

EEN BODEM VOOR WATER

EEN BODEM VOOR WATER EEN BODEM VOOR WATER Hemel en grondwaterbeleid Breda 2011 RWZI De gemeente is verantwoordelijk voor de afvoer van afvalwater naar de rioolwaterzuivering (RWZI: een soort wasmachine voor water). RWZI De

Nadere informatie

De Pampa in Artis. School: Bedrijf: Titel project:

De Pampa in Artis. School: Bedrijf: Titel project: School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht De Pampa in Artis Opdrachtgever Artis is de oudste dierentuin van Nederland en bestaat al 177 jaar. Jullie opdrachtgevers zijn hr Roald Severens en hr. Jasper

Nadere informatie

De kunst van het alledaagse. IT-buizen

De kunst van het alledaagse. IT-buizen De kunst van het alledaagse IT-buizen De Kijlstra IT-buis: de complete oplossing tegen bodemverdroging. Op veel plaatsen in ons land worden hemel en aarde gescheiden door een verhard oppervlak. Bebouwing

Nadere informatie

Een fris schoolgebouw

Een fris schoolgebouw School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Een fris schoolgebouw Opdrachtgever De opdrachtgever is 'Waarborgfonds & Kenniscentrum Ruimte-OK'. Situatie In Nederland staan ongeveer 9.000 schoolgebouwen,

Nadere informatie

RIOLERING VERVANGEN EN HERINRICHTEN STRAAT

RIOLERING VERVANGEN EN HERINRICHTEN STRAAT RIOLERING VERVANGEN EN HERINRICHTEN STRAAT Deel Boven-Hardinxveld tussen Rivierdijk Wetering en Koningin Wilhelminalaan Nassaustraat. Uitnodiging voor de bewonersavond op 27 juni en 5 juli 2016 van 19:00

Nadere informatie

Informatieavond Bouwkavels Molenbeek

Informatieavond Bouwkavels Molenbeek Informatieavond Bouwkavels Molenbeek Informatieavond Bouwkavels Molenbeek Programma informa+eavond 1. Welkom en uitleg van het proces na de ondertekening van de reserveringsovereenkomst door Ariën Schaap

Nadere informatie

Drainage. Horizontaal en Verticaal. www.infiltratie.com. Ontdek de mogelijkheden van regenwater. Regenwater. Woningbouw. Regenwater.

Drainage. Horizontaal en Verticaal. www.infiltratie.com. Ontdek de mogelijkheden van regenwater. Regenwater. Woningbouw. Regenwater. Drainage Horizontaal en Verticaal Woningbouw Drinkwater utiliteitsbouw Grijswater Afkoppelen & infiltratie Afvalwater Breaktanks DEHOUST Tanks www.infiltratie.com Ontdek de mogelijkheden van regenwater

Nadere informatie

Geluidsarme lopende band

Geluidsarme lopende band School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De heer Lazlo Kleczewski. Technisch ingenieur bij Intralox. Situatie Intralox is een toonaangevend bedrijf in lopende banden. Intralox is wereldleider

Nadere informatie

Samenvatting. Nota Afkoppelen en infiltreren hemelwaterafvoer. Ontwerp en aanleg van afkoppel- en infiltratievoorzieningen

Samenvatting. Nota Afkoppelen en infiltreren hemelwaterafvoer. Ontwerp en aanleg van afkoppel- en infiltratievoorzieningen Samenvatting Nota Afkoppelen en infiltreren hemelwaterafvoer Ontwerp en aanleg van afkoppel- en infiltratievoorzieningen Antal Zuurman en Eef Neienhuijsen Ingenieursbureau G510 herziene versie, april 2010

Nadere informatie

Het beste idee van Nederland

Het beste idee van Nederland Het beste idee van Nederland H O&O-Manon Vos-Vlamings (opleiding Human Technology) O&O-KEUZE COLLEGE PROJECT Industrieel product ontwerpen INFORMATIE VOOR DE LEERLINGEN Dit jaar najaar start op t.v. het

Nadere informatie

De slimme ecologische oplossing tegen wateroverlast én droogte.

De slimme ecologische oplossing tegen wateroverlast én droogte. De slimme ecologische oplossing tegen wateroverlast én droogte. HUIS & TUIN www.hydrorock.com Particuliere markt en watermanagement De klimaatverandering zorgt voor meer en heviger regenbuien waardoor

Nadere informatie

Rube Goldberg "crack a fortune cookie"

Rube Goldberg crack a fortune cookie School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Jullie gaan, als ontwerpbureau, aan de slag met het bedenken, tekenen, maken en uitleggen van een machine. Jullie ontwerpbureau bestaat uit

Nadere informatie

Vanaf een boot afval uit het water verwijderen

Vanaf een boot afval uit het water verwijderen School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever De opdrachtgever is dhr. Schaap, directeur van Recycle Valley: een organisatie die als doel heeft om zwerfafval in Nederland terug te dringen

Nadere informatie

Waterbewustzijn Molenhoek. Rogér Derksen

Waterbewustzijn Molenhoek. Rogér Derksen Waterbewustzijn Molenhoek Rogér Derksen 1 AGENDA MOLENHOEK KLIMAATBEWUSTZIJN 1. Voorstelrondje 2. Presentatie en achtergrond 3. Vragen 2 Voorstellen Rogér Derksen Projectleider civiele techniek, adviseur

Nadere informatie

Subsidieregeling Klimaatactieve Stad 2017 Steden en dorpen schuilen niet voor regen of zon

Subsidieregeling Klimaatactieve Stad 2017 Steden en dorpen schuilen niet voor regen of zon Bekendmaking Subsidieregeling Klimaatactieve Stad 2017 - Steden en dorpen schuilen niet voor regen of zon *** Het dagelijks bestuur van het Waterschap Drents Overijsselse Delta, gelet op artikel 1.4, lid

Nadere informatie

Viruskenner 2017: een innovatieve preventiemethode of middel voor een infectieziekte

Viruskenner 2017: een innovatieve preventiemethode of middel voor een infectieziekte Viruskenner 2017: een innovatieve preventiemethode of middel voor een infectieziekte School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Viruskenner 2017: een innovatieve preventiemethode of middel voor een

Nadere informatie

Waterkwaliteit in de buurt

Waterkwaliteit in de buurt School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Opdrachtgever bij het project is dhr. R. Hoefnagel. Dhr. R. Hoefnagel is werkzaam bij Hoogheemraadschap Delfland (www.hhdelfland.nl). Hoogheemraadschap

Nadere informatie

Watervelden in Helmond: met afkoppelen anticiperen op regenwateroverlast

Watervelden in Helmond: met afkoppelen anticiperen op regenwateroverlast Maatregelen 6 Helmond Watervelden in Helmond: met afkoppelen anticiperen op regenwateroverlast Rond de eeuwwisseling was het gemengde rioolstelsel in de Luchtvaartbuurt van Helmond toe aan vervanging.

Nadere informatie

tuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015

tuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015 tuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015 Voorstellen multifunctionele landbouw functieverandering landschappelijke inpassing gebiedsontwikkeling

Nadere informatie

Schoner water in sloten en plassen Maatregelen voor een betere waterkwaliteit

Schoner water in sloten en plassen Maatregelen voor een betere waterkwaliteit Schoner water in sloten en plassen Maatregelen voor een betere waterkwaliteit We leven in een land vol water. Daar genieten we van. We zwemmen, vissen, besproeien de tuin, varen in bootjes en waarderen

Nadere informatie

Nieuwe riolering in uw straat

Nieuwe riolering in uw straat R Nieuwe riolering in uw straat Vervangen riolering Binnenkort wordt de riolering in uw straat vervangen. Wat doet de gemeente en waarvoor bent u verantwoordelijk? We hopen in ieder geval dat u zo min

Nadere informatie

AANVRAAGFORMULIER particulieren en bedrijven

AANVRAAGFORMULIER particulieren en bedrijven AANVRAAGFORMULIER particulieren en bedrijven Voor subsidie in het kader van de Stimuleringsregeling Afkoppelen verhard oppervlak 2007-2012 WRO en Subsidieverordening Afkoppelen hemelwater Stein 2010 In:...2010

Nadere informatie

MEMO. Memo Afkoppelen / infiltreren project Herinrichting Julianastraat Raadhuisstraat d.d pagina 1 / 5

MEMO. Memo Afkoppelen / infiltreren project Herinrichting Julianastraat Raadhuisstraat d.d pagina 1 / 5 MEMO Aan : bewoners Plakstraat - Raadhuisstraat - Julianastraat - Kerkstraat Van : Cristian Timmermans projectleider gemeente Stein Jean-Philippe Janssens Ducot Engineering & Advies Datum : 24 juni 2015

Nadere informatie

Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. Bescherm volksgezondheid. Beperk overlast en hinder Voorkom schade.

Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. Bescherm volksgezondheid. Beperk overlast en hinder Voorkom schade. Doelen Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. 2. Geen (onaanvaardbare) economische schade of maatschappelijke hinder door wateroverlast. Bescherm volksgezondheid Beperk overlast

Nadere informatie

.boekeltuinen.nl www

.boekeltuinen.nl www www.boekeltuinen.nl TEGEL ERUIT, PLANTJE ERIN TIP Houd de tuin zo groen Barbara Bekhof mogelijk en minimaliseer de verharding. Arjen Grent 3 REGENTON Als je de regenpijp hebt afgekoppeld, kun je het regenwater

Nadere informatie

Waterparagraaf Melkveebedrijf M.C.M. Sieben, Witte Plakdijk 6 Ospel

Waterparagraaf Melkveebedrijf M.C.M. Sieben, Witte Plakdijk 6 Ospel Waterparagraaf Melkveebedrijf M.C.M. Sieben, Witte Plakdijk 6 Ospel De heer M.C.M. Sieben is voornemens een nieuwe rundveestal op te richten op het perceel, kadastraal bekend als gemeente Nederweert, sectie

Nadere informatie

REGENWATER AFKOPPELEN

REGENWATER AFKOPPELEN Januari 2012 REGENWATER AFKOPPELEN Particulier afkoppelen Brochure 3 REGENWATER AFKOPPELEN Regen, u kunt het er vaak niet bij gebruiken, maar... wat als u het regenwater wél kunt gebruiken? Bijvoorbeeld

Nadere informatie

Rioleringsplan. Plan Mölnbekke te Ootmarsum. Projectnummer: 2653. Opdrachtgever: Lintmolenbeek B.V. In opdracht van: Lintmolenbeek B.V.

Rioleringsplan. Plan Mölnbekke te Ootmarsum. Projectnummer: 2653. Opdrachtgever: Lintmolenbeek B.V. In opdracht van: Lintmolenbeek B.V. Rioleringsplan Plan Mölnbekke te Ootmarsum Projectnummer: 2653 Opdrachtgever: Lintmolenbeek B.V. In opdracht van: Lintmolenbeek B.V. Postbus 66 7630 AB Ootmarsum Status Concept Opgesteld door: Dhr. H.

Nadere informatie

Ontwerpen van een Website voor een Eigen Opdrachtgever

Ontwerpen van een Website voor een Eigen Opdrachtgever Ontwerpen van een Website voor een Eigen Opdrachtgever School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Ontwerpen van een Website voor een Eigen Opdrachtgever Opdrachtgever De opdrachtgever is een bedrijf,

Nadere informatie