Syfilis. Syfilis A Algemeen He who knows syphilis, knows medicine Sir William Osler (Sing99)
|
|
- Gert Jonker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Syfilis A51 1. Algemeen He who knows syphilis, knows medicine Sir William Osler (Sing99) Syfilis is een ziekte met een zeer wisselend klinisch beloop. De ziekte wordt wel the great imitator genoemd omdat de diverse klinische manifestaties van syfilis overeenkomen met andere ziektebeelden. Syfilis komt wereldwijd voor en de incidentie in de westerse wereld neemt de laatste jaren weer toe. Zowel in Nederland als in andere delen van de wereld komen nog regelmatig uitbraken voor. (Bloc00, Bori99, Bosm99, Cair02, Fenn99, Fenn00, Fent01, Fine01, Laar02, Nico02) 2. Ziekte 2.1 Pathogenese Syfilis is een seksueel overdraagbare ziekte. De spirocheet Treponema pallidum ssp. pallidum dringt waarschijnlijk de huid of mucosa binnen door microlaesies, ontstaan tijdens seksuele activiteit of preëxistent aanwezig. Vermoedelijk kunnen treponema s een intacte huid niet penetreren. Na inoculatie binden treponema s zich aan gastheercellen, waarbij ze zich ook kunnen delen. Enkele uren na inoculatie kunnen treponema s migreren naar regionale lymfeklieren en daar groeien en zich vervolgens via de circulatie verspreiden naar verschillende organen. Het histopathologisch beeld wordt gekarakteriseerd door vasculaire veranderingen, met endarteritis en periarteritis en later de zogenaamde gummateuze ontstekingsreacties. (Holm99, Sing99) Bij primaire syfilis is er een primaire laesie (ulcus of sjanker) met hyperplasie van de epidermis, met fibrine exudaat, necrose en infiltratie van polymorfonucleaire leukocyten en ook de beschreven vasculaire veranderingen. In de primaire laesie worden vaak ook spirocheten aangetroffen. Spontane genezing van de primaire laesie komt door een celgemedieerde immuunrespons waarbij treponema s gefagocyteerd en gedood worden door geactiveerde macrofagen. Hierbij spelen lymfokines, interferon en interleukine een rol. De meerderheid van de treponema s wordt vernietigd, maar een klein aantal kan persisteren, mogelijk door veranderde oppervlakte-eigenschappen, waardoor de beschreven immuunreacties niet werken. (Holm99, Sing99) In secundaire syfilis spelen vasculaire veranderingen een belangrijke rol, maar er zijn ook histologische veranderingen in dermis en epidermis. Ook wordt neerslag van immuuncomplexen in de huid en in de nieren (glomerulonefritis) gezien. In de latente fase worden treponema s vooral in de milt en in de lymfeklieren gevonden. Treponemale antistoffen zijn in deze fase wel aantoonbaar. Spontane eradicatie van treponema s gebeurt waarschijnlijk niet. Ongeveer eenderde van de onbehandelde patiënten in deze fase evolueren naar tertiaire syfilis en circa tweederde blijft levenslang latent. De diagnose latente syfilis wordt vaak gesteld op basis van positieve syfilisdiagnostiek, terwijl anamnetisch niets bekend is van een primaire of secundaire syfilis. Progressie naar tertiaire syfilis is waarschijnlijk een gevolg van het uitdoven van de immuunrespons. Treponema s invaderen nu centraal zenuwstelsel, huid, cardiovasculaire structuren en andere organen, waardoor ontstekingsreacties en een vertraagde hypersensitiviteitreactie ontstaan. In het syfilitische aneurysma van de aorta worden treponema s in de aortawand gezien met ontstekingsinfiltraten rond de vasa vasorum (obliteratieve endarteritis), later gumma en verlittekening. Vasculaire veranderingen en lokale ontstekingsreacties liggen ook ten grondslag aan syfilitische meningitis en parenchymateuze neurosyfilis. LCI/CIb/RIVM richtlijn infectieziektebestrijding 1
2 2.2 Incubatieperiode De incubatieperiode is 10 tot 90 dagen, gemiddeld 3 weken voor het ontstaan van de primaire laesie. De periode is korter naarmate het inoculum van de besmetting hoger is geweest. De periode tussen besmetting en het ontstaan van secundaire syfilis is 6 weken (4 tot 8 weken na primaire laesie) tot 6 maanden. De periode voor het ontstaan van tertiaire syfilis is 2 tot 30 jaar na besmetting. (Eggl00, Fenn99, Holm99, Kohl99) 2.3 Ziekteverschijnselen Definities Klinische syfilis wordt als volgt ingedeeld: Primaire syfilis (= syfilis I): symptomatisch, primaire laesie. Secundaire syfilis (= syfilis II): symptomatisch, gegeneraliseerd. Latente syfilis: de asymptomatische latentieperiode tussen secundaire en tertiaire syfilis Vroeg latente syfilis: volgens de meeste richtlijnen, inclusief die van het CBO, besmetting korter dan 1 jaar geleden (WHO spreekt bij syfilis latens recens van besmetting korter dan 2 jaar geleden). Laat latente syfilis: besmetting meer dan 1 jaar geleden (volgens WHO besmetting meer dan twee jaar geleden). Latente syfilis van onbekende duur: klinisch te beschouwen als syfilis latens tarda. Tertiaire syfilis: symptomatisch, omvat onder andere cardiovasculaire syfilis, neurosyfilis en orgaansyfilis. Primaire syfilis De klassieke laesie van primaire syfilis is een solitair, pijnloos, schoon ulcus op de plaats van inoculatie, meestal de genitalia, maar soms ook anorectaal of in de mond. Zelfs op de vingers en andere plaatsen op de huid kunnen laesies voorkomen, afhankelijk van de primaire introductie van spirocheten. De laesies bevatten spirocheten en zijn besmettelijk. In 80% van de gevallen is er ook pijnloze regionale lymfklierzwelling. Een solitaire laesie is klassiek, maar multipele laesies komen ook voor. Ook zonder behandeling verdwijnt het ulcus na drie tot zes weken. (Holm99, Sing99) Secundaire syfilis Ongeveer drie tot zes weken na het ontstaan van de primaire laesie, die soms nog aanwezig is, ontwikkelt zich bij 60-90% van de onbehandelde patiënten het ziektebeeld van secundaire syfilis. Dit is een resultaat van hematogene verspreiding van Treponema. Meest prominent is een maculopapuleus, niet jeukend exantheem op de romp en extremiteiten, inclusief handpalmen en voetzolen. Soms verschijnen ook parelgrijze verheven hyperkeratotische laesies aan de anus of genitaliën: de zogenaamde condylomata lata. Deze bevatten zeer veel spirocheten en zijn uitermate besmettelijk. Ook de slijmvliezen kunnen laesies vertonen. Berucht is ook de zogenaamde moth-eaten alopecia van de hoofdhuid. Alle laesies bevatten spirocheten en zijn dus infectieus. Vaak komen ook algemene symptomen als malaise, koorts, spier- en gewrichtspijnen en lymfadenopathie voor. Zeldzaam is syfilitische hepatitis met icterus, nierafwijkingen, syfilis van de maag, ogen en het vestibulair apparaat. Nog zeldzamer is syfilis maligna, een soort gedissemineerde laesies lijkend op de primaire sjanker. (Holm99, Sing99) Latente syfilis Na de infectieuze periode met syfilis I en II volgt een periode van latentie zonder klinische verschijnselen. Tertiaire syfilis Twee tot vier jaar na besmetting kan vroege tertiaire orgaansyfilis ontstaan met als kenmerk tuberculoïde nodeuze of ulcererende afwijkingen in huid, slijmvliezen, botten en vrijwel elk inwendig orgaan, de zogenaamde gummata. Het zijn chronisch proliferatieve 2 LCI april 2004 (laatst gewijzigd september 2009)
3 ontstekingsprocessen (lijkend op granulomen). De symptomen zijn afhankelijk van de getroffen organen. Neurosyfilis kan zich op vijf verschillenden manieren uiten: 1. asymptomatische neurosyfilis met liquorveranderingen 2. acute aseptische meningitis 3. meningovasculaire syfilis 4. parenchymateuze syfilis na 5 tot 25 jaar, met: tabes dorsalis en paresis met een progressief dementerend beloop 5. cerebrale gummata. Cardiovasculaire syfilis is een zeer late vorm van tertiaire syfilis, symptomen ontstaan 20 tot 30 jaar na besmetting. Belangrijkste verschijnsel is een aneurysma van het ascenderende deel van de aorta door endarteritis obliterans van de vasa vasorum en destructie van de aortaklep. (Holm99, Sing99) 2.4 Verhoogde kans op ernstig beloop Twee belangrijke patiëntengroepen kennen een ernstiger en/of afwijkend beloop van een syfilis infectie: hivpositieve patiënten en zwangere vrouwen (risico voor de vrucht, zie bijlage I). Er is een synergie tussen hiv en syfilis. Het risico van een hivtransmissie bij een patiënt met syfilis is twee tot acht keer zo hoog als zonder syfilis. Patiënten met beide infecties zijn infectieuzer voor anderen. En hivpositieve personen hebben een lagere immuniteit en zullen gemakkelijker syfilis oplopen, die dan ook ernstiger en atypischer kan verlopen, dit geldt vooral voor neurosyfilis (ook na behandeling). Primaire en secundaire syfilis lijken niet ernstiger te verlopen in hivpositieven. Eenduidige gegevens hierover ontbreken vooralsnog. Door een veranderde B-celfunctie testen hivpositieven relatief vaak foutpositief voor syfilis en zijn de titers vaak hoger. Bij een voortgeschreden hivinfectie is de immuunrespons op een syfilisinfectie slechter en kunnen testen op syfilis dus foutnegatief zijn geworden. 2.5 Immuniteit Infectie met T. pallidum leidt tot een zekere mate van immuniteit, maar de bescherming tegen een herinfectie is verre van volledig. Hoe langer de eerste infectie duurt, hoe sterker de immuniteit. Zowel cellulaire als humorale immuniteit spelen hierbij een rol, zo worden onder andere meer dan twintig verschillende antilichamen (zowel T. pallidum specifiek als niet-specifiek) tegen een reeks antigenen geproduceerd. Kleine hoeveelheden IgGantilichamen kunnen ook na behandeling blijven persisteren, maar reïnfectie is dan wel mogelijk. (Eggl00, Youn98) 3. Microbiologie 3.1 Verwekker De verwekker van syfilis Treponema pallidum subspecies pallidum behoort tot de familie van Spirichaetaceae (voorbeelden van andere spirocheten zijn Borrelia en Leptospira). Bij de mens zijn er vier pathogene en zes niet-pathogene treponema s; naast syfilis worden de nonvenerische trepanomatosen zoals bejel, non-venerische of endemische syfilis (T. pallidum ssp. endemicum), yaws (T. pallidum ssp. pertenue) en pinta (T. carateum) veroorzaakt door verschillende treponema s. Er bestaat een sterke immunologische kruisreactie tussen de verschillende soorten treponema s. T. pallidum ssp. pallidum is een strikt anaeroob groeiend, obligaat humaan pathogeen en varieert in diameter van 0,10 tot 0,18 µm en van 6 tot 20 µm in lengte, te zwak gekleurd voor een lichtmicroscoop, maar wel zichtbaar met donkerveldmicroscopie. T. pallidum ssp. pallidum heeft 9-24 windingen en 6 flagellen. De bacterie bevat een binnen- en buitenmembraan, deze laatste bevat maar weinig eiwitten. Het genoom is een circulair LCI/CIb/RIVM richtlijn infectieziektebestrijding 3
4 chromosoom met basenparen. (Holm99, Sing99) De bacterie groeit relatief traag (delingstijd elke uur). 3.2 Diagnostiek (zie ook bijlage I en II) Samenvatting Nederlandse syfilisdiagnostiek (bijlage I en II) Verdenking op primaire syfilis donkerveldmicroscopie (spoed VDRL) (T. pallidum PCR) (fluorescerende antilichaamtest) directe fluorescentietest Screening overige vormen van syfilis TPHA/TPPA (antistoffen tegen Treponema), ELISA bevestigen met FTA-abs/immunoblot Vervolgen therapie VDRL- of RPR-titer (teken van activiteit) Neurosyfilis Onderzoek op liquor (TPHA/TPPA, VDRL, RPR, leucocyten, IgG-index, albuminequotient, TPHA/TPPAindex) Syfilis in zwangerschap TPHA/TPPA, FTA-abs en ELISA eventueel foetale IgM eventueel echo op foetale afwijkingen (zie bijlage I) 4. Besmetting 4.1 Reservoir T. pallidum ssp. pallidum is een obligaat humaan pathogeen, er is geen tussengastheer. (Holm99) De besmettelijke patiënt is dus het enige reservoir. 4.2 Besmettingsweg Transmissie van syfilis vindt bij volwassenen vrijwel uitsluitend plaats via seksuele overdracht, dus genitaal, anaal of oraal, waarbij direct contact met actieve (vochtige) laesies nodig is. Bij orogenitale seks kunnen orale laesies ontstaan. Geschat wordt dat inoculatie van ongeveer zestig treponema s nodig zijn voor het ontwikkelen van een primaire laesie. Transmissie van syfilis door bloedtransfusie met bloed van een infectieuze donor is eveneens beschreven, de donor moet dan wel in de infectieuze fase verkeren. Overdracht via gedeelde naalden bij druggebruikers of via tatoeage is zeer zeldzaam. Transmissie naar verplegend personeel na direct aanraken van de laesies met blote handen is incidenteel beschreven. (Edwa98, Holm99, Sing99) Voor congenitale syfilis zie bijlage I. 4.3 Besmettelijke periode De infectieuze periode is afhankelijk van de aanwezigheid van oppervlakkige laesies en duurt vanaf de besmetting ongeveer een jaar. In de periode van primaire en secundaire syfilis en syfilis latens recens is de patiënt besmettelijk. Syfilis latens tarda en tertiaire syfilis zijn niet besmettelijk. 4.4 Besmettelijkheid De transmissiekans na een seksueel contact wordt geschat op 30%. Er is geen verschil tussen mannen en vrouwen. (Holm99, Berg02, Sing99) 4 LCI april 2004 (laatst gewijzigd september 2009)
5 5. Desinfectie Oppervlakken: standaardmethode 2.1 Instrumenten: standaardmethode 2.2 Textiel: niet van toepassing Intacte huid: standaardmethode Niet-intacte huid (wond): standaardmethode Handen: standaardmethode Verspreiding 6.1 Risicogroepen Zoals voor alle soa vormen personen met wisselende, onbeschermde seksuele contacten een risicogroep voor het verkrijgen van syfilis. In Nederland zijn mannen met homoseksuele contacten verreweg de belangrijkste risicogroep. Ook hivinfectie en prostitutie worden als risicofactoren genoemd. 6.2 Verspreiding in de wereld Syfilis komt wereldwijd voor. De WHO schat het aantal nieuwe gevallen per jaar op twaalf miljoen. Vooral in ontwikkelingslanden is syfilis nog altijd een van de belangrijkste oorzaken van genitale ulcera, de meeste gevallen komen in sub-sahara Afrika voor, waar bij zwangeren incidenties tussen 4 en 15% worden beschreven. In Oost-Europa en met name in Rusland is er de laatste jaren een explosieve stijging geweest: tussen 1988 en 1997 steeg de incidentie van 4.2/ tot 277/ In de Verenigde Staten en West-Europa was er een geleidelijke daling van het aantal syfilisgevallen na de Tweede Wereldoorlog. De introductie van penicilline en later gedragsverandering ten gevolge van de hivepidemie hebben hiertoe bijgedragen. In de Verenigde Staten waren er plannen om syfilis te eradiceren. In het begin van de 21 e eeuw was echter zowel in de Verenigde Staten als in West-Europa sprake van een snelle en forse toename in het aantal gevallen van infectieuze syfilis, vooral in de genoemde risicogroepen. (Berg02, Bloc00, Bosm99, Cair02, Laar02, Fenn99, Fenn00) 6.3 Voorkomen in Nederland In Nederland worden dezelfde trends als in de rest van West-Europa gezien: een geleidelijke daling van het aantal nieuwe gevallen van syfilis tot midden jaren negentig. Wel was er een lokale epidemie onder straatprostituees in Rotterdam in Sinds 1999 is er een forse stijging van het aantal gevallen van syfilis bij de Amsterdamse soapolikliniek en sinds 2001 ook in de rest van Nederland, zowel bij de drempelvrije soapoliklinieken als bij de GGD en. Sinds 2004 is weer een dalende trend waar te nemen in percentage positieve testen. In 2008 werden bij de soacentra in totaal 599 gevallen van vroege syfilis geregistreerd. De meerderheid van de nieuwe syfilisgevallen betreft mannen met homoseksuele contacten (90% in 2008). (Koed09) Waarschijnlijk is er sprake van toename van onveilig seksueel gedrag als gevolg van betere behandelmogelijkheden van hivinfecties. Volgens de jaarlijkse RIVM-rapporten en de verslagen van de saopoliklinieken zet deze trend zich tot op heden voort. (Laa05, Pet05) Het aantal gevallen van congenitale syfilis in Nederland blijft zeer beperkt. (Berg02, Bosm99, Cair02, Fenn99, Fenn00, Laar02) Tot 1998 was congenitale syfilis een aangifteplichtige ziekte. In de afgelopen 12 jaar heeft het RIVM/CIb ca aanvragen per jaar ontvangen, waarbij er 0-4 congenitale infecties per jaar worden vastgesteld (Her07). 7. Behandeling Samenvatting behandeling en follow-up van syfilis LCI/CIb/RIVM richtlijn infectieziektebestrijding 5
6 Type syfilis Soort behandeling Follow-up Vroege syfilis (stadium 1, 2 en Benzathine benzylpenicilline 2,4 VDRL 1 e jaar 3 maandelijks vroeg latente syfilis) miljoen IE i.m. op dag 1 2 e jaar 6 maandelijks Laat latente syfilis of syfilis van onbekende duur Tertiare syfilis Neurosyfilis Congenitale syfilis Zwangere: idem op dag 1, 8 en 15 Benzathine benzylpenicilline 2,4 miljoen IE i.m. op dag 1, 8 en 15 In klinische setting door dermatoloog en infectioloog ME Penicilline G per infuus in klinische setting door een dermatoloog, neuroloog of infectioloog In klinische setting door een kinderarts hivpositieven: idem + screening neurosyfilis na 1 jaar VDRL 1 e jaar 3 maandelijks 2 e jaar 6 maandelijks Screening op neurosyfilis (neurologisch onderzoek en liquoronderzoek); bij symptomen voor start behandeling, zonder symptomen na 1 jaar VDRL jarenlang vervolgen Screening op neurosyfilis (liquoronderzoek) en orgaanafwijkingen voorafgaande aan de behandeling Liquoronderzoek na 3 maanden en daarna elke 6 maanden tot normaal VDRL jarenlang vervolgen (serum) VDRL 3 maandelijks gedurende 2 jaar Als alternatieve behandeling wordt doxycycline gegeven bij syfilis. Dit is echter gecontraindiceerd bij hivpositieve patiënten en bij neurosyfilis vanwege veelvuldig therapiefalen, en bij zwangeren vanwege onvoldoende transplacentaire werkzaamheid. Ook indien er sprake is van penicillineallergie moet penicillinedesensibilisatie gevolgd door benzathine/benzylpenicillinebehandeling worden overwogen. In de overige gevallen kan bij vroege syfilis doxycycline 2dd 100mg voor 14 dagen en bij late syfilis of syfilis van onbepaalde duur voor 28 dagen worden overwogen. De therapietrouw bij langdurige antibiotische kuren is echter ongunstig. 8. Primaire preventie 8.1 Immunisatie Een vaccin tegen syfilis is niet beschikbaar. 8.2 Algemene preventieve maatregelen Voorlichting en persoonlijke hygiëne vormen hier de hoekstenen. Contact met laesies of geïnfecteerd materiaal dient vermeden te worden. Bij seksueel contact is condoomgebruik (ook bij orale seks) zeer effectief. Voor alle soa geldt dat vroeg opsporen en behandelen (indien mogelijk), gekoppeld aan goede voorlichting over veilig vrijen, vooral voor specifieke doelgroepen (de zogenaamde hoogrisiconetwerken), de meest gewenste strategie is. Onderzoek op syfilis hoort deel uit te maken van het integrale soa-onderzoek. In Nederland is het verder beleid alle zwangere vrouwen te screenen op syfilis en alle bloeddonoren te testen. (Bont99, Cair02, Sing99, Work02) 9. Maatregelen naar aanleiding van een geval Omdat bij soa vaak niet is vast te stellen wie de oorspronkelijke infectiebron is geweest, wordt in de soabestrijding niet gesproken over bronopsporing, maar van contactonderzoek en partnerwaarschuwing. 6 LCI april 2004 (laatst gewijzigd september 2009)
7 9.1 Contactonderzoek en partnerwaarschuwing De behandeling van een patiënt met syfilis is pas compleet als er ook contactonderzoek en partnerwaarschuwing plaatsvindt. Het nut van de partnerwaarschuwing is onlangs overtuigend aangetoond. In een groot Amerikaans onderzoek ( patiënten met vroege syfilis) noemde 55% van alle patiënten ten minste een seksuele contactpersoon. Vervolgens werd 78% van deze contactpersonen onderzocht en bleek 41% geïnfecteerd. Geïnfecteerde partners dienen uiteraard volgens protocol behandeld te worden. Over het algemeen kan men, gezien de incubatietijd, het volgende stellen: Bij primaire syfilis is het zinvol de partners van de afgelopen 3 maanden te waarschuwen. Bij secundaire syfilis is het zinvol de partners van de afgelopen 6 maanden te waarschuwen. Bij latente syfilis is het zinvol de partners van de afgelopen 12 maanden te waarschuwen. Bij latente late syfilis en tertiaire syfilis is het zinvol om in een langdurige relatie de partner en eventuele kinderen van vrouwelijke patiënten te waarschuwen. (Kohl99, Sing99) 9.2 Maatregelen ten aanzien van patiënt en contacten Bij een bewezen geval van syfilis is het in ieder geval zinvol alle partners die ook positief testen te behandelen. Hierbij dient men op te letten dat bij een primaire syfilis de serologie nog negatief kan zijn, en dat de diagnose op klinische gronden, eventueel aangevuld met donker veld microscopie, gesteld moet worden. In sommige gevallen, vooral bij uitbraken, kan het zinvol zijn alle potentiële contacten blind te behandelen. (Bosm99) Bij behandeling van syfilis verdwijnt de infectieusiteit snel, waarschijnlijk binnen enkele dagen. Totdat de indexpatiënt en zijn/haar huidige partner(s) behandeld is (zijn), wordt seksueel contact afgeraden. Als dit niet mogelijk is, in ieder geval met condooms en/of beflapjes vrijen. Tot slot wordt aanbevolen alle patiënten met syfilis ook te testen op andere soa, vooral op hiv. (Berg02, Bloc00, Bosm99, Holm99, Roth00, Sing99, Work02) 9.3 Profylaxe Profylaxe van partners heeft waarschijnlijk weinig zin, testen en behandelen is beter. Bij uitzondering kan het nodig zijn bepaalde core-groepen (bijvoorbeeld prostituees) tijdens uitbraken blind te behandelen, zonder diagnostiek af te wachten. (Bosm99) 9.4 Wering van werk, school of kinderdagverblijf Wering is vanuit volksgezondheidsperspectief niet zinvol. 10. Overige activiteiten 10.1 Meldingsplicht Geen Inschakelen van andere instanties Niet nodig Andere richtlijnen CBO-richtlijn 'Seksueel overdraagbare aandoeningen en herpes neonatorum' Richtlijnen NVDV & NVOG & NVMM, 2008/ LCI/CIb/RIVM richtlijn infectieziektebestrijding 7
8 WIP-richtlijn Beleid reiniging, desinfectie en sterilisatie Internationaal: MMWR Sexually Transmitted Diseases Treatment guidelines Workowski KA, Levine WC. May 10, 2002 / 52(RR-6); WHO Guidelines for the managment of sexually transmitted infections, june Landelijk beschikbare voorlichtings- en informatiemateriaal Patiëntenfolder Syfilis, Soa Aids Nederland Soa, voorkomen-testen-behandelen, Soa Aids Nederland Internet: Telefonisch: Aids soa infolijn: Literatuur Bergen J van, Fennema H. Hiv en syfilis: een synergie met slechte uitkomst. Soa bulletin 2002;2 : Blocker ME, Levine WC, St Louis ME. HIV prevalence in patients with syphilis, United States. Sex Transm Dis. January 2000;27(1):53-9. Bont J, Cairo I, Van Doornum GJJ, Coutinho RA, Bleker OP. Het nuttig effect van serologisch screening op syfilis in de zwangerschap in de regio Amsterdam, Ned Tijdschr Geneeskd 1999;143(46): Borisenko KK, Tichonova LI, Renton AM. Syphilis and other sexually transmitted infections in the Russian Federation. Int J STD AIDS. October 1999;10(10): Review. Bosman A, Zwart O de, Schop WA, Schoots B, Meijden WI van der, Chin-A-Lien RAM. Toename van vroege syfilis in een tippelzone in Rotterdam ( ) en profylactische behandeling. Ned Tijdschr Geneeskd 1999;143(46): Cairo I. Consulten en diagnoses van dermatologische soa-poliklinieken soa bulletin 2002;3: Donders G et al. Apparent failure of one injection of benzathine penicilline G for syphilis during pregnancy in human immuun deficiency sero-negative African women. Sex Transm Dis 1997;24: Edwards S, Carne C. Oral sex and transmission of non-viral STIs. Sex Transm Infect Apr;74(2): Egglestone SI, Turner AJ. Serological diagnosis of syphilis. PHLS Syphilis Serology Working Group. Commun Dis Public Health. Sep 2000;3(3): Fennema JSA, Wolters EC, Voorst Vader PC van. Syfilis. soa bulletin 1999;20: Fennema JSA, Cairo I, Coutinho RA. Sterke toename van gonorroe en syfilis onder bezoekers van de Amsterdamse soa-polikliniek. Ned Tijdschr Geneeskd 2000;144(13): LCI april 2004 (laatst gewijzigd september 2009)
9 Fenton KA, Nicoll A, Kinghorn G. Resurgence of syphilis in England: time for more radical and nationally coordinated approaches. Sex Transm Infect. October 2001;77(5): Finelli L, Levine WC, Valentine J, St Louis ME. Syphilis outbreak assessment. Sex Transm Dis. March 2001;28(3): Fowler VG Jr, Maxwell GL, Myers SA, Shea CR, Livengood CN 3rd, Prieto VG, Hicks CB. Failure of benzathine penicillin in a case of seronegative secondary syphilis in a patient with acquired immunodeficiency syndrome: case report and review of the literature. Arch Dermatol. October 2001;137(10): Genç M, Ledger WJ. Syphilis in pregnancy. Sex Transm Infect. April 2000;76(2):73-9. Review. Gerbase AC, Rowley JT, Mertens TE. Global epidemiology of sexually transmitted diseases. Lancet.1998; 351(suppl III):2-4.Holmes KK et al. Sexually transmitted diseases. 3 rd edition. New York:McGraw-Hill Herremans M, Notermans DW, Mommers M, Kortbeek LM. Comparison of a Treponema pallidum IgM immunoblot with a 19S fluorescent treponemal antibody absorption test for the diagnosis of congenital syphilis. Diagn Microbiol Infect Dis. 2007;59(1):61-6. Katz KA, Klausner JD. Azithromycin resistance in Treponema pallidum. Curr Opin Infect Dis. 2008; Feb;21(1): Review. Koedijk FDH, HJ Vriend HJ, Veen van MG, ELM Op de Coul ELM, Broek van den IVF, AI van Sighem AI, Verheij RA, Sande van der MAB. Sexually transmitted infections, including HIV, in the Netherlands in 2008, / Kohl KS, Farley TA, Ewell J, Scioneaux J. Usefulness of partner notification for Syphiliscontrol. Sex Transm Dis. April 1999; 26(4): Laar MJW van de, Haks K, Coenen AJJ. Weer sterke toename van seksueel overdraagbare aandoeningen in soa bulletin 2002;3: Laar MJW van de. Voorlopige cijfers 2004: Soa nemen opnieuw toe. Infectieziektenbulletin. 2005; Morton RS, Rashid S. The syphilis enigma: the riddle resolved? Sex Transm Infect. 2001;77: Nicoll A, Hamers FF. Are trends in HIV, gonorrhoea and syphilis worsening in western Europe? BMJ 2002;324: Petersen L. Syfilis: terug van weggeweest. Infectieziekten Bulletin 2005; 3: Rothenberg RB, Wasserheit JN, St. Louis ME et al. The effect of treating sexually transmitted diseases on transmission of HIV in dually infected persons. Sex Trans Dis. 2000; 27: Singh AE, Romanowski B. Syphilis: Review with emphasis on clinical, epidemiologic, and some biological features. Clin. Microbiol. Rev. April 1999; 12(2): Voorst Vader PC van. Syphilis management and treatment. Dermatol Clin. 1998;16(4): Young H. Syphilis. Serology. Dermatol Clin. October 1998;16(4): LCI/Gr april 2004 (laatst gewijzigd september 2009) LCI/CIb/RIVM richtlijn infectieziektebestrijding 9
10 Bijlage I Syfilis in de zwangerschap en congenitale syfilis Syfilis in de zwangerschap kent vooral risico voor de vrucht. Voor de zwangere vrouw zelf verloopt de ziekte niet ernstiger dan bij niet zwangere vrouwen. Verticale transmissie verloopt transplacentair, of durante partu indien actieve laesies aanwezig zijn bij de moeder. Zo kan congenitale syfilis ontstaan, die kan lijden tot abortus of intra-uteriene vruchtdood, of ernstige en soms letale congenitale afwijkingen. (Genç00, Holm99, Sing99) Besmettelijkheid Zwangere vrouwen kunnen vanaf het begin van de infectie (en niet pas na enkele weken zoals vroeger werd gedacht) besmettelijk zijn voor de foetus. Deze besmettelijkheid kan jarenlang aanhouden omdat het om een transplacentaire besmetting gaat en de treponema s, ook in de late fase, aanwezig blijven in het lichaam. Wel is het zo dat de verticale transmissiekans geleidelijk aan afneemt en na ongeveer acht jaar vrijwel niet meer aanwezig is. Nul wordt het echter nooit. Borstvoeding is niet besmettelijk, tenzij er actieve syfilitische laesies aan de borst zijn. (Holm99, Genç00) Congenitale syfilis Congenitale syfilis wordt onderverdeeld in: Vroege congenitale syfilis (syphilis congenita praecox) bij een leeftijd onder de twee jaar, met persisterende rhinitis, hepatomegalie, glomerulonefritis, lymfadenopathie, gegeneraliseerd maculopapuleus erytheem, ook op handen en voeten, skeletafwijkingen en soms een acute meningitis. Late congenitale syfilis (syphilis congenita tarda) bij een leeftijd boven de twee jaar, met interstitiële keratitis, Hutchinson tanden, zadelneus en andere skeletafwijkingen, doofheid en soms neurosyfilis. (Genç00, Holm99, Sing99, Voor98) Diagnostiek bij zwangerschap De diagnostiek bij zwangerschap verschilt niet van de diagnostiek bij niet zwangeren. Screening van alle zwangeren gebeurt nog steeds in Nederland met de treponemale testen: TPHA/TPPA in het eerste trimester, of bij het eerste bezoek aan de verloskundige. Deze screening is, ook door de recente toename van het aantal syfilisgevallen, kosteneffectief en dient dus voortgezet te worden. Sommige auteurs pleiten er ook voor om in hoog risicopopulaties de screening te herhalen bij het begin van het derde trimester en rond de bevalling. (Bont99, CBO02, Fenn99, Genç00, Voor98, Work02) Bij congenitale syfilis kan intra-uteriene infectie, naast een positieve serologie bij de moeder, bevestigd worden door het aantonen van IgM in de foetale circulatie. Deze passeren namelijk niet de placenta. Ook kan echo-onderzoek foetale afwijkingen passend bij syfilis aantonen. Iedere pasgeborene van een moeder met positieve syfilisserologie al of niet behandeld moet onderzocht worden op syfilis. Bij de pasgeborene is het klinisch beeld samen met een positieve serologie bij de moeder meer informatief dan de vaak vals-negatieve serologie bij het kind. Navelstrengbloed is vaak vals-positief. Soms kunnen treponema s uit oppervlakkige laesies aangetoond worden door donkerveldmicroscopie. Het RIVM gebruikt de IgM-Treponema-pallidum-immunoblot voor diagnostiek op congenitale syfilis. Zo nodig herhalen na 4, 8 en 12 weken. (Fenn99, Genç00, Holm99, Sing99) Behandeling bij zwangerschap De behandeling van syfilis in de zwangerschap is vooral bij primaire syfilis anders dan bij niet zwangeren. Bij de overige vormen van syfilis gelden dezelfde richtlijnen als bij niet zwangeren. Voor vroege syfilis bij zwangeren is de huidige richtlijn om te behandelen met 10 LCI april 2004 (laatst gewijzigd september 2009)
11 benzathine benzylpenicilline 2,4 miljoen IE op dag 1, 8, 15, omdat een slechts eenmalige behandeling mogelijk een slechtere uitkomst zou hebben voor de neonaat. Dit advies is vooral op een studie gebaseerd. Bij zwangeren met een penicillineallergie kan desensibilisatie gevolgd door een behandeling met benzathine benzylpenicilline volgens de richtlijn overwogen worden. Na behandeling kunnen zwangeren vaker een Jarisch-Herxheimer reactie (vrijkomen van T. pallidum endotoxine-achtige lipoproteïnen met verergering van de laesies, koorts en malaise als gevolg) ontwikkelen, resulterend in vroeggeboorte en foetale nood. (Genç00, Holm99, Sing99, Voor98) Bij elke zwangere met syfilis, behandeld of onbehandeld, moet de neonaat op congenitale syfilis onderzocht worden. De behandeling van congenitale syfilis is gelijk aan die voor neurosyfilis: waterige benzylpenicilline G IE/kg/dag i.v. verdeeld over 6 doseringen per dag gedurende dagen. Bij late congenitale syfilis wordt de dosering verdubbeld. Als de moeder seropositief is, dient het kind eenmalig benzathine penicilline G IE/kg i.m toegediend te krijgen ook al is de moeder behandeld tijdens de zwangerschap en vertoont het kind geen teken van klinische of serologische syfilis. Follow-up: drie maandelijkse serologie. Bij neurosyfilis als voor volwassene. (Fenn99, Genç00, Holm99, Sing99, Work02) LCI/CIb/RIVM richtlijn infectieziektebestrijding 11
12 Bijlage II Diagnostiek Zoals altijd zijn de (seksuele) anamnese en lichamelijk onderzoek onontbeerlijk voor een goede diagnose. Hierbij moet bedacht worden dat primaire laesies bij vrouwen in het anorectale gebied vaak onopgemerkt blijven. T. pallidum laat zich niet kweken op voedingsbodems; alleen door inoculatie in zaadballen van konijnen kan de spirocheet gekweekt worden. Bij primaire syflilis is donkerveldmicroscopie de diagnostische methode naast PCRtechnieken. De serologische testen zijn nog niet bruikbaar omdat de antistofvorming dan onvoldoende op gang is gekomen. De spirocheten worden verkregen uit de bodem van het ulcus. Donkerveldmicroscopie kan ook toegepast worden bij secundaire syfilis met zichtbare huidafwijkingen en in liquor bij verdenking op neurosyfilis. Ook is het mogelijk directe fluorescerende antilichaamtesten toe te passen. Voor alle andere vormen van syfilis (dus behalve primaire syfilis) vormt serologisch onderzoek de hoeksteen van de diagnostiek. (Eggl00, Genç00, Holm99, Sing99, Work02) De beschikbare serologische testen worden in twee groepen verdeeld: 1. Non-treponemale testen, die reageren op non-specifieke treponemale antistoffen. Deze worden positief 4 tot 8 weken na de infectie: - de Veneral Diseases Research Laboratory (VDRL) test; - de Rapid Plasma Reagin (RPR) test. 2. Treponemale testen die reageren op specifieke treponemale antistoffen: - de Treponema-pallidum hemagglutinatie-reactie (TPHA) of Treponema Pallidum; - Particle Agglutination Assay (TPPA); - de Fluorescent Treponemal antibody-absorbed (FTA-abs) test; - verschillende Enzyme immunoassay (EIA) tests; - de Microhaemagglutinatie test voor T. pallidum (MHA-TP). Een belangrijk principe van de syfilisdiagnostiek is screening door middel van een treponemale antistoftest, gevolgd door bevestiging van positieve resultaten door een andere test. Serologie kan echter geen onderscheid maken tussen de verschillende treponema s door de reeds beschreven immunologische kruisreacties. Verschillende screeningstetsen worden gebruikt door verschillende landen. Sommige landen (VS, Frankrijk, België) gebruiken non-treponemale testen voor screening. Het nadeel hiervan is vrij veel vals-negatieve uitslagen bij gebruik van onverdunde monsters door een zeer hoge antistofconcentratie: het prozone fenomeen. Vals-reactieve uitslagen worden ook gevonden bij hogere leeftijd, zwangeren, drugsverslaafden, maligniteiten, sommige auto-immuunziekten en sommige infectieziekten. Dit laatste geldt ook voor de treponemale testen. Hivpatiënten zijn vaker vals-positief dan vals-negatief vanwege B-cel disregulatie. In Nederland geldt TPHA/TPPA als screeningstest. Dit is een goede screeningstest na de primaire fase (voor primaire syfilis moet gebruikt gemaakt worden van de kliniek en donkerveldmicroscopie). Mogelijk zullen in de toekomst de EIA S een grotere rol gaan spelen in de screening. FTA-abs is de gouden standaard als bevestiging. Het is een test met hoge sensitiviteit, maar geeft soms vals-negatieve uitslagen, vooral bij hivpatiënten. Soms wordt immunoblotting als confirmatietesting gebruikt. (Eggl00, Fenn99, Genç00, Sing99) 12 LCI april 2004 (laatst gewijzigd september 2009)
13 Voor het vervolgen van het ziektebeeld en de effecten van de gegeven therapie worden de kwantitatieve non-treponemale testen gebruikt, waarbij het titerverloop vervolgd kan worden. In Nederland is dit de VDRL. (Fenn99) Voor het aantonen van orgaansyfilis zijn biopsieën soms nodig. Voor het aantonen van een aneurysma kan een röntgenfoto van de thorax soms nuttig zijn. (Holm99) Indicaties voor onderzoek van de liquor cerebrospinalis zijn: verdenking van symptomatische neurosyfilis; uitsluiten (a)symptomatische neurosyfilis bij uveitis syphilitica en cardiovasculaire syfilis; uitsluiten asymptomatische neurosyfilis (bijvoorbeeld bij hivpositieven met een positieve syfilisserologie, volgens het CDC dient een lumbaalpunctie uigevoerd te worden bij alle hivpatiënten met een late latente syfilis, of een latente syfilis van onbekende duur. De aanwezigheid van treponemale antistoffen in liquor is niet bewijzend voor neurosyfilis, deze kunnen passief diffunderen door de bloed-liquorbarrière. Zo worden bij secundaire syfilis in 40-50% van de gevallen antistoffen in de liquor aangetroffen. De huidige criteria zoals die in Nederland gehandhaafd worden, zijn als volgt (dit is een verscherping van vele internationale criteria, zoals van het CDC): TPHA/TPPA-liquor (negatieve test sluit neurosyfilis uit) VDRL-liquor (positieve test bewijst neurosyfilis) Overig liquoronderzoek: aantal leucocyten > 10/mm 3 IgG-index > 0,70 Albuminequotient > 7,8 (Dit zijn parameters voor respectievelijk actieve ontsteking, intrathecale IgG-productie en stoornis van de bloedliquorbarrière) Bij hivnegatieve patiënten met tekenen van neurosyfilis: TPHA/TPPA-index (Youn98) (= THPA-titer in de liquor gedeeld door de albuminequotiënt x 10 3 ) TPHA/TPPA-index : neurosyfilis waarschijnlijk TPHA/TPPA> 500: neurosyfilis bewezen Bij hivpositieve patiënten met liquorafwijkingen en mogelijke neurosyfilis dient een hivtest op de liquor gedaan te worden om te differentiëren tussen neurosyfilis en intrathecale hiv. (Holm99, Work02) LCI/CIb/RIVM richtlijn infectieziektebestrijding 13
14 Bijlage III Behandeling Recent werden twee belangrijke Nederlandse richtlijnen herzien (CBO, NVDV). Inmiddels is er een grote mate van consensus, zowel nationaal als internationaal. (Holm99, Work02, Sing99). Vroege syfilis Vroege syfilis (syfilis I, syfilis II en syfilis latens recens) wordt behandeld met benzathine benzyl-penicilline 2,4 miljoen IE intramusculair op dag 1. Voor hivgeïnfecteerden zijn er onvoldoende aanwijzingen hiervan af te wijken, wel wordt geadviseerd de hivgeïnfecteerde zorgvuldig te vervolgen na behandeling (zie verder). Bij penicillineallergie zijn de alternatieven: doxycycline 200mg (CDC en WHO: 100mg 2dd 2-4 weken). ceftriaxone 1000 mg im. 1dd gedurende 10 dagen (weinig onderbouwing in de literatuur). (Holm99, Work02) Als alternatieve behandeling wordt doxycycline gegeven bij syfilis. Dit is echter gecontraindiceerd bij hivpositieve patiënten en bij neurosyfilis vanwege veelvuldig therapiefalen, en bij zwangeren vanwege onvoldoende transplacentaire werkzaamheid. Ook indien er sprake is van penicillineallergie moet penicillinedesensibilisatie gevolgd door benzathine/benzylpenicillinebehandeling worden overwogen. In de overige gevallen kan bij vroege syfilis doxycycline 2dd 100mg voor 14 dagen en bij late syfilis of syfilis van onbepaalde duur voor 28 dagen worden overwogen. De therapie compliantie bij langdure antibiotische kuren is echter ongunstig. Het gebruik van azithromycine in de behandeling van syfilis is controversieel vanwege gerapporteerde resistentieproblematiek. (Katz08) Controle na behandeling: hivnegatieven: eerste jaar elke drie maanden, tweede jaar elke zes maanden VDRL (alternatief RPR bepalen, volgens de CDC na zes en twaalf maanden); deze daalt meestal tot nul in een tot twee jaar. Een daling van de titer met een factor vier binnen zes maanden en een factor acht binnen twaalf maanden wordt beschouwd als een indicatie van de therapie effectiviteit. Een lage titer kan na succesvolle behandeling aanwezig blijven en dient dan als uitgangswaarde bij een reïnfectie. Een stabiele of stijgende titer wijst op falen van de behandeling. hivpositieven: titercontrole met dezelfde frequentie als hivnegatieven. Vanwege een grotere kans op falen van de behandeling of zelfs na behandeling het ontwikkelen van neurosyfilis, dient na twee jaar bij de laatste controle neurologisch onderzoek en onderzoek van de liquor ter uitsluiting van neurosyfilis gedaan te worden, ook indien er geen klachten zijn. De titerdaling na behandeling is bij hivgeïnfecteerden soms langzamer en kleiner. (Fowl01, Genç00, Holm99, Sing99, Voor98, Work02, Youn98) De belangrijkste complicatie van behandeling van syfilis is de zogenaamde reactie van Jarisch-Herxheimer, veroorzaakt door vrijkomen van T. pallidum endotoxine-achtige lipoproteïnen met verergering van de laesies, koorts en malaise als gevolg. Zwangeren kunnen dit sneller ontwikkelen, resulterend in vroeggeboorte en foetale nood. Bij een syfilitische aneurysma kan deze reactie een ruptuur veroorzaken. Over het algemeen volstaat behandeling met antikoortsmiddelen zoals paracetamol. (Holm99, Sing99, Voor98) Vroeg l Latente syfilis, laat latente syfilis en syfilis van onbekende duur Behandeling van latente syfilis is gericht op het voorkomen van progressie, en heeft geen invloed op transmissie omdat late latente syfilis als niet besmettelijk wordt beschouwd. 14 LCI april 2004 (laatst gewijzigd september 2009)
15 Zwangeren vormen een uitzondering omdat ook in het latente stadium transplacentaire besmetting mogelijk is. Behandeling is gelijk voor alle groepen patiënten, inclusief hivpositieven en zwangeren: benzathine benzylpenicilline 2,4 miljoen IE intramusculair op dag 1, 8 en 15. Screening op orgaansyfilis/neurosyfilis door middel van X-thorax, neurologisch onderzoek en liquoronderzoek moet of voor de behandeling plaatsvinden of een jaar na de behandeling. Verder dienen de VDRL-titers als voor vroege syfilis vervolgd te worden. Deze is echter vaak heel laag bij deze vormen van syfilis, er valt dus weinig te vervolgen. Na behandeling van latente syfilis dalen de titers vaak langzamer en blijven ze vaak langdurig laagpositief. (Genç00, Holm99, Sing99, Work02) Orgaansyfilis (gummata, uveitis luetica, cardiovasculaire syfilis en andere vormen van orgaansyfilis) Behandeling identiek aan syfilis latens tarda: benzathine benzylpenicilline 2,4 miljoen IE intramusculair op dag 1,8 en 15. Wel screenen op neurosyfilis. Follow up: er is geen duidelijke consensus hierover anders dan dat de patiënt jarenlang serologisch vervolgd moet worden. Titers blijven lang (laag) positief. Een titerstijging betekent een reactivatie van het proces. (Holm99, Work02) Neurosyfilis Over de behandeling van neurosyfilis bestaat een grote mate van consensus, alleen over de duur van de behandeling is er discussie. De behandeling van neurosyfilis is klinisch en bestaat uit waterige benzylpenicilline G IE/kg/dag i.v. verdeeld over 6 doseringen per dag gedurende dagen. Follow-up: liquoronderzoek na drie maanden en daarna elke zes maanden totdat de liquor genormaliseerd is. Indien geen normalisatie optreedt, is opnieuw behandelen nodig. Jarenlang vervolgen van de VDRL-titers is nodig. (Holm99, Sing99, Work02) LCI/CIb/RIVM richtlijn infectieziektebestrijding 15
16 Bijlage IV Verpleegkundig Stappenplan Infectieziektebestrijding Syfilis Voor het Verpleegkundig Stappenplan Infectieziektebestrijding Syfilis wordt verwezen naar het Verpleegkundig Stappenplan Infectieziektebestrijding (VSI) Gonorroe Urogenitale Chlamydia trachomatis en lymfogranuloma venereum, Z/stappenplannen/. Dit document is nog in ontwikkeling. 16 LCI april 2004 (laatst gewijzigd september 2009)
RICHTLIJN INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING VLAANDEREN SYFILIS
/ richtlijn A51 RICHTLIJN INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING VLAANDEREN SYFILIS Basistekst LCI/Gr 04.2004, gewijzigd 12.2009 en 06.2013 Vlaamse versie /03.07.2014 3.07.2014 RICHTLIJN INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING VLAANDEREN
Nadere informatieBijlage Syfilisdiagnostiek
Bijlage Syfilisdiagnostiek De inhoud van de bijlage is aangepast aan de Multidisciplinaire Richtlijn Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa) voor de 2 e lijn, versie 2018, update 2019 van de Nederlandse
Nadere informatieSyfilis: terug van weggeweest?*
Syfilis: terug van weggeweest?* Lars Petersen 1 Samenvatting Syfilis is een zeer veelzijdige ziekte die vele facetten van de moderne geneeskunde bestrijkt. Na een forse daling van het aantal gevallen in
Nadere informatieSyfilis Richtlijn Versiebeheer
Syfilis Richtlijn Versiebeheer Vastgesteld LOI en goedgekeurd Gezondheidsraad: april 2004 Wijzigingen: Juni 2016: aangezien Penidural niet meer verkrijgbaar is, is in de paragraaf Behandeling als alternatief
Nadere informatieSyfilis. Wim Ang - VUMC
Syfilis { Wim Ang - VUMC Synoniemen voor syfilis Nederland: spaanse pocken, vuile pokken, Franse ziekte, Sint Jobs plaghe, lues Italie: mal Francesa Frankrijk: mal de Naples, la verole, la galle de Naples
Nadere informatiePediculosis pubis B85.3 Pthirus pubis, schaamluis, platjes
Pediculosis pubis B85.3 Pthirus pubis, schaamluis, platjes 1. Algemeen Pediculosis pubis was eeuwenlang een hinderlijk probleem, maar blijkt tegenwoordig zowel in Nederland als in de rest van de wereld
Nadere informatieVersiebeheer. 23/07/2019 Pagina 1 van 22. Vastgesteld LOI en goedgekeurd Gezondheidsraad: april Wijzigingen:
Syfilis Richtlijn Samenvatting Verwekker:bacterie Treponema pallidum subspecies pallidum Besmettingsweg:seksuele overdracht: genitaal, anaal of oraal, waarbij direct contact met actieve (vochtige) laesies
Nadere informatieTrichomonas vaginalis-infectie Trichomoniasis
Trichomonas vaginalis-infectie Trichomoniasis A59 1. Algemeen Trichomoniasis is een seksueel overdraagbare aandoening veroorzaakt door een protozoön. De parasiet infecteert het vaginale en/of vulvaire
Nadere informatieRICHTLIJN INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING VLAANDEREN SYFILIS
RICHTLIJN INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING VLAANDEREN SYFILIS Basistekst LCI/Gr 04.2004, gewijzigd 12.2009 en 06.2013 Vlaamse versie 05/2017 (revisie onder leiding van prof. Callens) 3.07.2014 RICHTLIJN INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING
Nadere informatie10Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)( )
10Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2012) Inleiding Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn naast luchtweg-, maagdarm- en urineweginfecties
Nadere informatieProtocol Diagnostiek en behandeling van neurosyfilis bij volwassenen
Protocol Diagnostiek en behandeling van neurosyfilis bij volwassenen Revisie februari 2014: J.M. Costerus, P.H.C. Kremer, Dr. R. van Ketel, Prof. Dr. P. Portegies, Dr. M.C. Brouwer Eerdere versie: P. Portegies,
Nadere informatieSeksueel Overdraagbare Aandoeningen Een Update. R.G.L. Nellen, dermatoloog Monique Putter-Lander
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen Een Update R.G.L. Nellen, dermatoloog Monique Putter-Lander Anamnese Anamnese reden komst seksuele voorkeur seksuele techniek contacten condoomgebruik duur klachten
Nadere informatiePediculosis pubis Richtlijn
Pediculosis pubis Richtlijn schaamluis Versiebeheer Deze richtlijn is tot stand gekomen onder leiding van R. Appels, Soa Aids Nederland LCI/Gr oktober 2007. December 2009: geactualiseerd in verband met
Nadere informatieVLAAMS INFECTIEZIEKTEBULLETIN
Nr. // VLAAMS INFECTIEZIEKTEBULLETIN ARTIKELEN Syfilis terug van weggeweest Lars Petersen p. - Syfilis in de zwangerschap en Lars Petersen p. 8 - congenitale syfilis Syfilis terug van weggeweest, Ruud
Nadere informatieBELANGRIJKSTE BEVINDINGEN
APRIL 213 INHOUD Het doel van de thermometer is een eerste berichtgeving over de stand van zaken in 212 over seksuele gezondheid in Nederland. De thermometer bevat nieuwe gegevens van de soa-centra, aangiftecijfers,
Nadere informatieInterpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie
Interpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie Jens Van Praet Dienst Nierziekten, Infectieziekten en Algemeen inwendige ziekten HIV referentiecentrum Travel clinic Casus 1: Kris Labo-diagnostiek:
Nadere informatieHoe krijg je hepatitis B?
Hepatitis B Hepatitis B is een infectie van de lever, veroorzaakt door het hepatitis B-virus. In Nederland wordt dit virus vooral overgedragen door seksueel contact. Het dringt via de slijmvliezen van
Nadere informatieSeksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2014)
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2014) Inleiding Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn naast luchtweg-, maagdarm- en urineweginfecties
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling van courante SOA in de huisartspraktijk
Diagnostiek en behandeling van courante SOA in de huisartspraktijk Jens Van Praet 28/04/2015 Internist-infectioloog, HIV referentie centrum Brugge SOA: inleiding Virale zieken Herpes simplex Humaan papillomavirussen
Nadere informatieSeksueel overdraagbare infecties SOI. Artsen-microbioloog Kraan/van der Linden 29 mei 2018
Seksueel overdraagbare infecties SOI Artsen-microbioloog Kraan/van der Linden 29 mei 2018 Inhoud Terminologie Epidemiologie seksueel overdraagbare infecties (SOI) SOI gerelateerde syndromen en differentiaal
Nadere informatieRubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln
Rubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln B06 Bijlage I Rubella en zwangerschap, richtlijnen voor de praktijk Beleid naar aanleiding van een (mogelijk) contact (zie toelichting 1) Inventariseer
Nadere informatieHEPATITIS B EN ZWANGERSCHAP. Ann-Sophie Page & Gerbrich van den Bosch 04-11-2014
HEPATITIS B EN ZWANGERSCHAP Ann-Sophie Page & Gerbrich van den Bosch 04-11-2014 INTRODUCTIE HBV = dsdna virus, hoge viremie, zeer infectieus (50-100x infectieuzer dan HIV) Transmissie door contact met
Nadere informatieJuni 2015 SAMENVATTING SCREENINGSSCHEMA UIT LEIDRAAD VOOR MEDISCHE CONSULTATIES BIJ SEKSWERKERS. Pasop vzw
SAMENVATTING SCREENINGSSCHEMA UIT LEIDRAAD VOOR MEDISCHE CONSULTATIES BIJ SEKSWERKERS Pasop vzw 1 KERNBOODSCHAP Sekswerkers: zeer gevarieerde groep qua leeftijd, nationaliteit, werksector, taal, sociale
Nadere informatieTrichomonas vaginalis Richtlijn Versiebeheer
Trichomonas vaginalis Richtlijn Versiebeheer Deze richtlijn vastgesteld door het LOI in oktober 2007 en is tot stand gekomen onder leiding van R. Appels, Soa Aids Nederland. Deze richtlijn is in december
Nadere informatie6 SOA en HIV in de regio Gelre-IJssel
6 SOA en HIV in de regio Gelre-IJssel Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn infectieziekten die door intiem seksueel contact kunnen worden overgedragen. Omdat iemand een SOA kan hebben, zonder
Nadere informatieEen jaar Regionaal soa-centrum Den Haag
epidemiologisch bulletin, 9, jaargang, nummer 1 Een jaar Regionaal soa-centrum Den Haag A.P. van Leeuwen, M.P.H. Berns Eind is het Regionaal soa-centrum Den Haag 1 geopend op het terrein van het Medisch
Nadere informatieJaarcijfers 2012. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland. GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid
Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid Juni 2013 Samenstelling: Hannelore Götz, arts Maatschappij en Gezondheid
Nadere informatieZika virus en zwangerschap
Zika virus en zwangerschap 04/2016 Dit document bevat mogelijk vertrouwelijke informatie van JIJWIJ. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van JIJWIJ
Nadere informatieCasuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten. Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt
Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt Infectieuse serologie Borrelia-serologie (Lyme) Toxoplasma gondii
Nadere informatieHepatitis B Inleiding Hepatitis A Preventie hepatitis B Preventie hepatitis A
Naast deze infokaart over hepatitis zijn er ook infokaarten beschikbaar over: infectieziekten algemeen, tuberculose, seksueel overdraagbare aandoeningen, jeugd en onveilig vrijen en jeugd en vaccinatie.
Nadere informatieVSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties
VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties Doel Het doel van dit protocol is preventie, herkenning, optimalisering van diagnostiek en behandeling van early-onset
Nadere informatieHepatitis A.
Hepatitis A www.hepatitisinfo.nl Hepatitis A Epidemiologie Transmissie Virologie Symptomen van een infectie met hepatitis A Diagnostiek Behandeling Preventie Hepatitis A epidemiologie http://wwwnc.cdc.gov/travel/pdf/yellowbook-2012-map-03-03-estimated-prevalence-hepatitis-a.pdf
Nadere informatieOptimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie
1 h.-hartziekenhuis vzw Critically Appraised Topic Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie Laura Peeters Supervisie: Apr. Wim Laffut & Dr. Ellen Van Even H.-Hartziekenhuis Lier 15 mei
Nadere informatieGranulomateuze secundaire syfilis
Casuïstiek Granulomateuze secundaire syfilis Een zeldzame uiting van een polymorf ziektebeeld A.M.R. (Anne-Roos) Schrader, Emöke Rácz, Vincent Noordhoek Hegt, Eric M. van der Snoek en Marinus C.G. van
Nadere informatieSeksueel overdraagbare aandoeningen in Den Haag
2 epidemiologisch bulletin, 23, jaargang 38, nummer 1 Seksueel overdraagbare aandoeningen in 1994-21 Trendmatige ontwikkelingen op de Soa-poliklinieken E.J.M. de Coster, A.P. van Leeuwen, M.P.H. Berns
Nadere informatieControles tijdens de zwangerschap
Controles tijdens de zwangerschap Tijdens de zwangerschap worden de volgende onderzoeken uitgevoerd: Beoordelen van de groei van de baarmoeder Bij elk bezoek wordt de groei van de baarmoeder nagegaan.
Nadere informatieZwangerschap en HBV. Greet Boland Nationaal Hepatitis Centrum, Amersfoort Afdeling Virologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht
Zwangerschap en HBV Greet Boland Nationaal Hepatitis Centrum, Amersfoort Afdeling Virologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht 1 Virale aandoeningen die verticaal overdraagbaar zijn HIV Hepatitis B
Nadere informatieAFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS I. ACHTERGROND
AFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS Onderstaande ketenafspraken zijn tot stand gekomen in samenwerking met COA, GC A, GGD GHOR Nederland, KNOV, NVOG en LCI, en zijn bedoeld
Nadere informatiePatiëntenversie Richtlijn seksueel overdraagbare aandoeningen voor de tweede lijn
Patiëntenversie Richtlijn seksueel overdraagbare aandoeningen voor de tweede lijn Soorten soa s Soa s zijn seksueel overdraagbare aandoeningen. Die kun je krijgen als je zonder condoom vrijt. Er zijn verschillende
Nadere informatieInfecties in de zwangerschap. Inge Gyssens Internist infectioloog Jessa ziekenhuis
Infecties in de zwangerschap Inge Gyssens Internist infectioloog Jessa ziekenhuis Alfabetische lijst infecties Blaasontsteking nierbekkeninfectie Cytomegalovirusinfectie (CMV) Griep (Influenza) Groep A
Nadere informatieCMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog
CMV, EBV, Toxoplasma Diagnostiek Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog Man, 50 jaar Sinds 8d uit Thailand, 1 maand verblijf (nieuwe partner aldaar) Branderig gevoel ter hoogte van
Nadere informatieBesmetting met HIV Inleiding Wat is HIV Wat is AIDS
Besmetting met HIV Inleiding Door een ongeluk, waarbij u mogelijk in contact bent gekomen met het bloed van iemand met HIV of AIDS, loopt u kans om met HIV besmet te raken. Juist bij een ongeluk gaat alles
Nadere informatieSyphilis - Lues. Steven Callens, MD, PhD. Dept. Algemene Inwendige Ziekten Universitair Ziekenhuis Gent
Syphilis - Lues Steven Callens, MD, PhD Dept. Algemene Inwendige Ziekten Universitair Ziekenhuis Gent He who knows syphilis, knows medicine Sir William Osler Historiek Eerste grote uitbraak in 1495 in
Nadere informatieDe waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen
De waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen Greet Boland, klinisch microbioloog / MMM er Aviditeitstesten Wat is aviditeit? Wat betekent de uitslag? Wanneer is toepassing zinvol/niet
Nadere informatieRichtlijn Q koorts. versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis. Richtlijn Q koorts
Richtlijn Q koorts versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis Richtlijn Q koorts Verdenking acute Q koorts: Frequente presentatie: Asymptomatisch Griepachtig beeld: Koorts, hoofdpijn, myalgieen, arthritis.
Nadere informatieQ-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!)
Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!) De microbiologen zagen zieke mensen. In hun ogen waren dat er veel meer dan normaal en zij spraken van een epidemie. ( ) We hebben de epidemie
Nadere informatieTerugkerende aanvallen
Genitale herpes Herpes genitalis is een seksueel overdraagbare aandoening (soa), die wordt veroorzaakt door een virus. Dit virus zorgt voor een pijnlijke infectie van de huid en de slijmvliezen in en rond
Nadere informatieNieuwe strategieën voor soa-testing in België IRITH DE BAETSELIER
Nieuwe strategieën voor soa-testing in België IRITH DE BAETSELIER Epidemiologie België KCE richtlijnen Nieuwe strategieën Overzicht presentatie Pooling strategie Point of care, rapid, zelftest en e-sti
Nadere informatieRichtlijn Herpes simplex virusinfectie. Autorisator: Vakgroepvoorzitter Kindergeneeskunde
9-08-2018 9-08-2021 : Pagina 1 van 6 Inhoud Doel... 1 Doelgroep... 1 Algemene aandachtspunten... 1 Werkwijze... 1 Ziekteverschijnselen... 1 1. Herpes labialis... 1 2. Herpes genitalis... 2 Neonatale...
Nadere informatieWaarde van treponemale test in follow-up van behandeling van patiënten met syfilis
Critically Appraised Topic Waarde van treponemale test in follow-up van behandeling van patiënten met syfilis Apr. Stefanie Desmet Supervisor: Prof. Apr. Katrien Lagrou Dr. Paul De Munter 24/05/2011 Waarde
Nadere informatieVeel voorkomende SOA. Gynaecologie. alle aandacht
Veel voorkomende SOA Gynaecologie alle aandacht Veel voorkomende SOA Er zijn virale en bacteriële soa. Virale soa worden veroorzaakt door een virus. Als je er eenmaal een hebt opgelopen, blijft een virale
Nadere informatieRichtlijn Varicella Zoster Verloskunde 1 e en 2 e lijn
: Pagina 1 van 6 Inhoud Doel... 1 Doelgroep... 1 Definitie... 1 Varicella zoster en zwangerschap... 2 Varicella zoster en neonaten... 3 Bronnen... 4 Bijlagen... 5 Stroomdiagram 1 : Beleid bij zwangere
Nadere informatieMonitoringrapport 2012
Monitoringrapport 2012 Humaan 12 immuundeficiëntievirus 217 (HIV) infectie in 6Nederland Nederlandse samenvatting Monitoring van HIV in Nederland Elk jaar rond 1 december, Wereld AIDS dag, publiceert de
Nadere informatieSeksueel overdraagbare aandoeningen (soa)
230 23 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2015 Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) Prof. dr. H.J. de Vries en prof. dr. G.J. van Doornum De richtlijn is herzien in 2012. Inleiding In 2012 heeft
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Lyme Artritis Versie 2016 1. WAT IS LYME ARTRITIS 1.1 Wat is het? Lyme artritis is een van de ziekten die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi
Nadere informatieDoel Behandeling bij Varicella Zoster virus (VZV) tijdens de zwangerschap en bij neonaat.
: Pagina 1 van 5 Doel Behandeling bij Varicella Zoster virus (VZV) tijdens de zwangerschap en bij neonaat. Doelgroep Kinderarts en gynaecoloog. Algemene aandachtspunten Overtuig je van de juiste patiënt
Nadere informatieSEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2015 CASUS: SYFILIS CLUSTER WIE ZIJN WIJ?
SEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2015 CASUS: SYFILIS CLUSTER WIE ZIJN WIJ? De afdeling seksuele gezondheid heeft als taken het bestrijden van soa, bevorderen van seksuele gezondheid onder jongeren onder
Nadere informatieKlinische biologie : Sensibiliseringscampagne voor de voorschrijvers. RIZIV Dienst voor geneeskundige verzorging
Klinische biologie : Sensibiliseringscampagne voor de voorschrijvers RIZIV Dienst voor geneeskundige verzorging info-rdq@riziv.fgov.be Oktober 2011 1 Programma Klinische biologie Waarom een sensibiliseringscampagne?
Nadere informatieDe Q koorts epidemie in Nederland
De Q koorts epidemie in Nederland Coxiella burnetii Wim van der Hoek, artsepidemioloog, Centrum Infectieziektebestrijding 1 Huisarts Herpen Toename Q koorts? Microbioloog Huisarts Sint Oedenrode Mei Juni
Nadere informatieSAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie
166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Lyme Artritis Versie 2016 1. WAT IS LYME ARTRITIS 1.1 Wat is het? Lyme artritis (artritis=gewrichtsonsteking) is een van de ziekten die veroorzaakt wordt door
Nadere informatieRegionaal soa-centrum Den Haag
Regionaal soa-centrum Den Haag Epidemiologisch jaarverslag 212 D. Spitaels, arts infectieziektebestrijding GGD Den Haag J.M. Brand, soa-arts GGD Den Haag M. Keetman, epidemiologisch onderzoeker GGD Den
Nadere informatie(sero) logisch denken
CLINIC ZGV 17 november 2010 (sero) logisch denken Ries Schouten arts-microbioloog reizigersgeneeskundige Infectie en afweer Patient met blaasjes gelaat HSV IgM + IgG 20 VZV IgM + IgG 200 Leishmania Casus
Nadere informatie6,5. Spreekbeurt door een scholier 2483 woorden 9 maart keer beoordeeld FACT SHEET HERPES GENITALIS
Spreekbeurt door een scholier 2483 woorden 9 maart 2005 6,5 104 keer beoordeeld Vak Biologie FACT SHEET HERPES GENITALIS Herpes genitalis is een veel voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa).
Nadere informatieVVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013
VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 Congenitale Toxoplasmose: Hoe gebruik je de diagnostische informatie op een zinvolle manier? Filip Cools, MD, PhD Neonatologie, UZ Brussel Scenario
Nadere informatieTesten op HIV, ja of nee?
Afdeling Verloskunde, locatie AZU Testen op HIV, ja of nee? Informatie voor zwangere vrouwen Wat is HIV, wat is aids en wat zijn de gevolgen tijdens de zwangerschap. HIV is het virus dat de ziekte aids
Nadere informatieGroep B streptokokken en zwangerschap
Groep B streptokokken en zwangerschap Informatie voor patiënten F0538-3415 oktober 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK
Nadere informatieO onbekend. Hulpvraag seksualiteit:
Demografie onb Uniek ID Locatie. Datum consult (dd mm jj) Postcode cliënt (4-cijfers) O Geen vast verblijfadres O Wonend in buitenland Geslacht O Man O Vrouw O Transgender Indien Transgender: Voelt zich
Nadere informatieDengue A90-91 Knokkelkoorts, dengue hemorragische koorts, dengue shock syndroom
Dengue A90-91 Knokkelkoorts, dengue hemorragische koorts, dengue shock syndroom 1. Algemeen Voor het eerst beschreven in 1780 is knokkelkoorts meer dan tweehonderd jaar later weer een toenemend probleem
Nadere informatieMazelen. Coschap Huisarts- en Sociale geneeskunde Huisartsenpraktijk P.A.J. van de Kar Jiske Sloekers
Mazelen Coschap Huisarts- en Sociale geneeskunde Huisartsenpraktijk P.A.J. van de Kar Jiske Sloekers 25-04-2019 Wat is mazelen? Virusinfectie morbellivirus Aerogene druppel verspreiding Primaire infectie
Nadere informatieTetanus. Presentatie C1A 08-09-2015 Hanneke Hall, fellow IC
Tetanus Presentatie C1A 08-09-2015 Hanneke Hall, fellow IC Etiologie Clostridium tetani Gram positief, anaeroob sporevormende bacterie Sporen kunnen jaren overleven Ongevoelig voor desinfectans 2 exotoxinen:
Nadere informatieGroep B-streptokokken en zwangerschap
Groep B-streptokokken en zwangerschap GROEP B-STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP De groep B-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina aanwezig is. Meestal kan deze bacterie geen
Nadere informatieSerologische testen en interpretatie van testresultaten
Serologische testen en interpretatie van testresultaten Serologische testen Serologie is de leer van de stoffen die zich bevinden in het bloedserum. Bloedserum is het vocht dat verkregen is nadat bloed
Nadere informatieDRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB. Hiv-infectie
DRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB HIV-INFECTIE 109 Hiv-infectie Ziektebeeld Hiv-infectie is een virale infectie die wordt veroorzaakt door het hiv-virus (human immunodeficiency virus). Deze infectie tast geleidelijk
Nadere informatieVSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011
VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011 1.0 EPIDEMIOLOGIE In Nederland is circa 20% van alle zwangeren draagster van GBS. Naar schatting zal gemiddeld 50% van alle kinderen, van
Nadere informatieTwee opvattingen over Lyme-ziekte. Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt
Twee opvattingen over Lyme-ziekte Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt Oude en Nieuwe opvattingen over Lyme-ziekte Nederlandse CBO richtlijn Lyme-borreliose ILADS richtlijnen voor het management
Nadere informatieSeksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa)
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2017) Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) zijn naast luchtweg-, maag-darm- en urineweginfecties de meest
Nadere informatieSOAP 2018 Demografie
Demografie onb Uniek ID Locatie. Datum consult (dd mm jj) Postcode cliënt (4-cijfers) O Geen vast verblijfadres O Wonend in buitenland Geslacht O Man O Vrouw O Transgender Indien Transgender: Voelt zich
Nadere informatieManifestaties van Ziekte van Lyme. Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014
Manifestaties van Ziekte van Lyme Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014 Casus bespreking 1. Aanloop van enkele weken van malaise en progressieve spierpijn (uitgebreide DD) 2. Geen verhaal
Nadere informatieIs hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht
Is hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht Disclosures Gilead, Pfizer, ViiV Eliminatie van infectie: Incidentie
Nadere informatieWat zijn soa s? Voor alle soa s geldt: hoe eerder je erbij bent, hoe beter. Laat je op tijd testen als je risico hebt gelopen!
Wat zijn soa s? Soa s zijn seksueel overdraagbare aandoeningen. Het zijn besmettelijke ziekten (infecties) die worden veroorzaakt door virussen en bacteriën. Ze worden tijdens seks van partner op partner
Nadere informatie6,5. Werkstuk door een scholier 1758 woorden 1 november keer beoordeeld. Verzorging. Inhoud:
Werkstuk door een scholier 1758 woorden 1 november 2003 6,5 46 keer beoordeeld Vak Verzorging Inhoud: -Inleiding; -Oorzaak van een HIV-infectie; -Vermenigvuldiging van dit virus; -Diagnose van een HIV-infectie;
Nadere informatieTesten op HIV, ja of nee? Informatie voor zwangere vrouwen
Testen op HIV, ja of nee? Informatie voor zwangere vrouwen Wat is HIV, wat is aids en wat zijn de gevolgen tijdens de zwangerschap HIV is het virus dat de ziekte aids veroorzaakt. HIV kan op meerdere manieren
Nadere informatieSpreekbeurt Levensbeschouwing AIDS
Spreekbeurt Levensbeschouwing AIDS Spreekbeurt door een scholier 1217 woorden 12 oktober 2003 7,4 76 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Open je ogen voor AIDS ze sluit! Inhoudstafel 1. Inleiding 2.
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP
NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP 1. Inleiding 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren? 4.
Nadere informatieINFORMATIE OVER EEN CHLAMYDIA- INFECTIE GYNAECOLOGIE
INFORMATIE OVER EEN CHLAMYDIA- INFECTIE GYNAECOLOGIE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Chlamydia is een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Seksueel overdraagbare aandoeningen zijn infecties die door
Nadere informatieCongenitale Syfilis. Achtergrond informatie en richtlijnen anno 2012.
Congenitale Syfilis. Achtergrond informatie en richtlijnen anno 2012. Kris De Coen, NICU UZ Gent 02-03-2012 1. Algemene inleiding. Syfilis of lues, één van de klassieke sexueel overdraagbare aandoeningen
Nadere informatie6,8. Spreekbeurt door een scholier 2587 woorden 21 november keer beoordeeld. Nederlands
Spreekbeurt door een scholier 2587 woorden 21 november 2001 6,8 94 keer beoordeeld Vak Nederlands Soa is een afkorting voor seksueel overdraagbare aandoeningen. Per jaar lopen in Nederland naar schatting
Nadere informatieDiagnostisch Toets Overleg Hiv en soa testen in de eerste lijn. IJsselland Ziekenhuis 2018
Diagnostisch Toets Overleg Hiv en soa testen in de eerste lijn IJsselland Ziekenhuis 2018 Inhoud 1. Wat zegt de standaard (ad hand van casus)? 2. Hoe doet u het in de praktijk? 3. Discussie en werkafspraken
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Groep-B-streptokokken en zwangerschap
Refaja Ziekenhuis Stadskanaal Groep-B-streptokokken en zwangerschap GROEP-B-STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP INLEIDING De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede)
Nadere informatieSeksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)( )
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2015) Inleiding Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn naast luchtweg-, maagdarm- en urineweginfecties
Nadere informatieTweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op?
Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? 1 INHOUD PSIE programma Antistoffen Ontstaan en Risico Achtergrond Rhc-screening Doel Rhc-screening Evaluatiestudie Rhc-screening Opzet Inclusies
Nadere informatieTesten op hiv tijdens de zwangerschap
Testen op hiv tijdens de zwangerschap Ziekenhuis Gelderse Vallei In deze brochure wordt informatie gegeven over HIV, de ziekte AIDS en mogelijke behandelingen. Er wordt besproken wat een HIV-test is en
Nadere informatieCommissie Praktische Tuberculosebestrijding AANBEVELINGEN UIT DE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK (LATENTE) TUBERCULOSE- INFECTIE (LTBI)
Commissie Praktische Tuberculosebestrijding AANBEVELINGEN UIT DE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK (LATENTE) TUBERCULOSE- INFECTIE () INHOUD Welke testen zijn beschikbaar en wat zijn de eigenschappen van deze testen
Nadere informatieKan gebeuren SOA QUIZ Een eigen SOA spreekuur Over Natjes en Watjes en de rol van de Praktijkassistent
Een eigen SOA spreekuur Over Natjes en Watjes en de rol van de Praktijkassistent Janny Dekker, huisarts Alie van der Heide, SOA-praktijkassistent Anita Watzeels, onderzoeker GGD Rotterdam Waar gaat deze
Nadere informatieBELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE
BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE Belangrijke veiligheidsinformatie voor voorschrijvers voor emtricitabine/tenofovirdisoproxil 200 mg/245 mg filmomhulde tabletten als profylaxe vóór blootstelling (PrEP)
Nadere informatieWat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt?
Wat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt? Rebecca van Grootveld AIOS Medische Microbiologie Werkgroep Klinische Parasitologie, NVP & WAMM Toxoplasmose 2 Werkgroep klinische
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap. rkz.nl
Patiënteninformatie Groep-B-streptokokken en zwangerschap rkz.nl Inleiding De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Meestal kan deze bacterie
Nadere informatieLCI-richtlijn hepatitis B Bijlage 3. Vragenlijst over hepatitis B
LCI-richtlijn hepatitis B Bijlage 3. Vragenlijst over hepatitis B Algemeen Deze vragenlijst biedt de mogelijkheid gegevens te verzamelen voor bron- en contactonderzoek na een melding van hepatitis B. Hoewel
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatie