De Schelde, een globale schets: Geomorfologie van de Schelde

Transcriptie

1 De Schelde, een globale schets: Geomorfologie van de Schelde Jean Jacques Peters Raadgevend ingenieur - rivierenspecialist V.U. Brussel - Vakgroep Waterbouwkunde en Hydrologie Geomorfologie van de Schelde De Schelde, een globale schets - 10/05/05

2 De Westerschelde in de delta

3 De Noordzee in het Pleistoceen en de stijging van de zeespiegel in het Holoceen tijdperk

4 Hoe onze kustgebieden er uit zagen in het Romeinse tijdperk

5 Periode tot jaar B.P.: Zeespiegelstijging van -125 m naar ongeveer huidig peil Invasie door de zee van een deel van Europa en vorming van Noordzee Erosie kusten in kanaal Dover-Calais en ontstaan van litoraal sediment transport Vorming van een binnenzee (waddenzee) tussen een duinengordel en het vasteland Schelde rivier mondt uit bij Antwerpen in een soort lagune zonder getij Schelde-estuarium zeer beperkt in lengte

6 Westerschelde in de 14 de eeuw

7 Invloed van de de inpolderingen Geomorfologie van de Schelde De Schelde, een globale schets - 10/05/05

8 Morfologische evolutie ( ) 1636 Natuurlijke sedimentatie en landwinning Geomorfologie van de Schelde De Schelde, een globale schets - 10/05/05

9 Periode tot 200 jaar B.P.: Zeespiegelstijging gaat door, maar langzaam Geulen gevormd doorheen bressen geslagen in de duinengordel tijdens hevige stormen Tij plant zich gemakkelijk voort en bereikt Antwerpen omstreeks jaar 600 (1 400 B.P.) Import van sediment in zuidelijk deel lagune, vooral door vervorming (asymmetrie) van getij Vorming van platen door sedimentatie van vaste deeltjes geërodeerd uit de geulen

10 Morfologische evolutie ( ) Landwinning & afsnijden van zijarmen Baggerwerken slechts marginaal Geomorfologie van de Schelde De Schelde, een globale schets - 10/05/05

11 Morfologische evolutie ( ) Beperkte baggerwerken maar verdere markante morfologische veranderingen Geomorfologie van de Schelde De Schelde, een globale schets - 10/05/05

12 Morfologische evolutie ( ) Baggeren en verdieping drempels hadden slechts beperkte invloed op de morfologie Geomorfologie van de Schelde De Schelde, een globale schets - 10/05/05

13 Periode vanaf 200 jaar B.P. Landwinning en polderbouw versterken nog altijd de natuurlijke verlanding : tijstromingen beter geleid en dringen dieper in de rivier geulen Westerschelde eroderen altijd maar sneller platen smelten samen en kleinere geulen slibben aan Door het afsnijden van overblijvende grote nevengeulen zoals Braakman, Sloe, Hellegat en verbinding Osterschelde-Westerschelde wordt de zeearm Westerschelde meer en meer estuarium Rivierwerken zoals dijken en oeververdedigingen dragen bij tot een vereenvoudigde morfologie

14 Invloed harde punten CF1 vloedgeul Everingen, door P3 en P4 CE2 ebgeul Middelgat, door P5, P6, P7 en oeverbeschermingen

15 Invloed harde punten? Welke was de invloed van de toegangsgeul in Hansweert op de geulen en platen?

16 Invloed harde punten Plaat van Baarland gevormd in de schaduw van zowel vloed (Everingen) als eb (Middelgat)

17 Evolutie platen van Ossenisse Aggregatie van banken tot platen ( ) Doorsteek van vloedgeul Gat van Ossenisse door de platen omstreeks jaren 60 (Overloop van Hansweert) Invloed oeververdediging

18 Evolutie Baarland - Hulst Vorming van een zandtong rechtover de eroderende oever van de Platen van Hulst

19 Wat hebben we geleerd? In het verleden hebben landwinning, polderbouw, afsnijden van zijarmen de morfologie meer en sneller gewijzigd dan de baggerwerken vandaag Bevaarbaarheid verbetert ook zonder baggeren Vorm van meergeulenstelsel is chaotisch en niet gezond (geen meanderend patroon) Vorm van sommige platen is niet geschikt voor behoud van een gezond meergeulen-stelsel

20 Kunnen we de morfologie van de Schelde gezond houden? Er moet meer onderzoek komen over de relatie tussen rivierwerken en morfologie (niet alleen de invloed van baggerwerken) De middelen voor onderzoek naar invloed van ingrepen moeten worden verbeterd Aanpassing van de harde begrenzing kan nuttig zijn voor voldoende morfologische dynamiek Baggeren en stortenstrategieën kunnen aangepast worden ten voordele van de morfologische dynamiek en natuurlijkheid

21 Project Walsoorden

22 Dank u voor uw aandacht

23 Lengteprofiel Schelde

24 Project bochtafsnijding van Bath