Links en rechts in het nieuws Aandacht voor politieke partijen en politici in Nederlandse media

Transcriptie

1 Links en rechts in het nieuws Aandacht voor politieke partijen en politici in Nederlandse media André Krouwel m.m.v Alan Cienki (LCC VU-Amsterdam) Bertie Kaal Laurens Higler Jelle Koedam Sjoerd van Heck Sjirk Prins (tussenrapportage!!) Centre for Applied Political Science Onderzoeksverslag voor DAG

2 Inleiding Het Centrum voor Toegepaste Politieke Wetenschap (CAPS Centre for Applied Political Science) aan de Vrije Universiteit Amsterdam is gevraagd een inhoudsanalyse te maken van Nederlandse landelijke dagbladen en nieuwsprogramma s. Doel van het onderzoek is uit te vinden in welke mate de politieke berichtgeving in Nederland als rechts of links kan worden aangemerkt. Het onderzoek richt zich op de vraag of het politieke debat in Nederland is verrechtst. We willen uitspraken doen over de mate waarin berichtgeving in kranten en Tv-programma s als rechts of als links kan worden gekarakteriseerd. Hiervoor onderzoeken we de verschillen in berichtgeving tussen typen media (geschreven pers en Tv-programma s) en de verschillen binnen één type nieuwsaanbieder. In eerste instantie analyseren we welke actoren (politieke partijen en politici) met meer rechtse of meer linkse standpunten in het nieuws komen en in welke media deze actoren de ruimte krijgen hun mening te ventileren. Indien het politieke discours in Nederland inderdaad is verrechtst dan zullen we een over-representatie van rechtse berichtgeving aantreffen in de verschillende nieuwsaanbieders. Naast de vraag welke partijen en politici het meest in het nieuws waren de afgelopen maanden, zullen we ook kijken welke onderwerpen het nieuws domineerden. Door de verschillen tussen kranten onderling en tussen de geschreven pers en de TV uit te werken, kunnen we zien welke media meer of minder ruimte besteden aan de verschillende politieke partijen, politici en issues. Methode We onderzoeken alle voorpagina s van de belangrijkste landelijke dagbladen: NRC (Next), Volkskrant, Trouw, AD, Telegraaf, Financieel Dagblad, Dag, Metro, Spits en Reformatorisch Dagblad. Het opnemen van De Pers bleek niet mogelijk vanwege het ontbreken van een digitaal archief. Naast kranten analyseren we een aantal TV-programma s die politieke onderwerpen behandelen: het NOS Journaal van 8 uur, RTL 4 Nieuws, NOVA, Buitenhof, Netwerk, Pauw en Witteman en De Wereld Draait Door. Voor de analyse van kranten maken we een corpus van alle artikelen die op de voorpagina van de kranten zijn verschenen tussen 1 januari en 1 juni Voor de analyse van het politieke nieuws op TV analyseren we alle (nieuws)uitzendingen in de eerste vijf maanden van 2008.

3 Tabel 1. Voorpagina s van kranten: aantal voorpagina s, artikelen en woorden Aantal (dagen) Artikelen Woorden Telegraaf Volkskrant NRC NRCNEXT Trouw AD FD DAG METRO SPITS RD Totaal Op de totale tekst-corpus en op de inhoud van de TV-programma s zullen we allereerst onderzoeken welke politieke issues/onderwerpen en actoren het meest frequent worden genoemd. Ook kunnen we dan zien of kranten meer of minder aandacht besteden aan politiek. Op deze wijze kunnen we de mate van politieke berichtgeving vaststellen (hoeveelheid politiek nieuws versus niet-politiek nieuw). De eerste resultaten in dit verslag hebben met name betrekking op de frequentie waarmee politici en partijen in de verschillende media aan het woord komen en de mate waarin over hen wordt gesproken. Om de politieke lading en richting van de berichtgeving te analyseren moeten we meer stappen nemen. Op basis van de frequentieanalyse van onderwerpen zullen we een aantal issues selecteren waarop een handgecodeerde inhoudsanalyse zich zal richten om de politieke lading van de berichtgeving te bepalen. Deze codering zal allereerst betrekking hebben op de frequenties waarmee politieke partijen en politici in het nieuws zijn en in welke mate zij de ruimte krijgen in verschillende media om hun mening en ideeën te ventileren. Vervolgens zullen we voor deze handgecodeerde analyse een codeboek ontwikkelen waarmee we kunnen vaststellen of in de krant binnen een links of een rechts frame wordt gerapporteerd. Met dit codeboek kunnen we in het tekst-corpus actoren onderscheiden (partijen, individuele partijpolitici, ministers, de regering, de oppositie etc) en de lading van het bericht in termen van links en rechts. Er wordt gebruik gemaakt van de kwantitatieve inhoudsanalyse (content analysis), een methodologie die kan worden gedefinieerd als: a research technique for making replicable interferences from data to their context' (Krippendorff, 1980: 21). Berelson (1952: 18) stelt dat inhoudsanalyse is a research technique for objective, systematic, and quantitative description of the manifest content of communication. In dit onderzoek willen we systematisch en op een objectieve wijze de politieke lading van de berichtgeving onderzoeken. We zullen in dit onderzoek zowel eenvoudige kwantitatieve geautomatiseerde analyses gebruiken (computer coding), zoals het tellen van woorden om de relevantie ( saliency ) van het onderwerp voor de media-outlets te bepalen, alsmede een handgecodeerde analyse methodiek. We willen een groot aantal

4 observaties opnemen, maar tegelijkertijd de subtiele nuances in te teksten niet kwijtraken (Franzosi, 2004, pp ). Media-aandacht voor politici De meest opvallende uitkomst van ons onderzoek naar media-aandacht voor politici is dat in ruim 42 procent van de gevallen dat er op de voorpagina van een krant een politicus wordt genoemd, het gaat om Geert Wilders. We hebben hier simpelweg gekeken naar het aantal keren dat een naam voorkwam. Ver daarachter nemen Balkenende en Bos de tweede en derde positie in. Na Verdonk, en in zekere zin ook Rouvoet, weet geen van de resterende politici een significant aandeel te bewerkstelligen. Met name Mark Rutte, Pechthold en vooral Halsema zijn vrijwel onzichtbaar in de media in de eerste vijf maanden van Wanneer we de kranten vergelijken op de hoeveelheid genoemde politici, dan blijkt dat met name de Volkskrant en het Reformatorisch dagblad veel politici aandacht geven op hun voorpagina. Ook op de voorpagina van NRC Handelsblad en de Telegraaf worden relatief veel politici genoemd. De gratis kranten (DAG, Metro) of kleine dagbladen (NRC-Next) noemen de politici vrij weinig over de hele periode op hun voorpagina. Nog interessanter is natuurlijk om te kijken welke politici het meest worden genoemd in de verschillende dagbladen. De Volkskrant zet de naam van Geert Wilders 225 keer op hun voorpagina en in het Reformatorisch Dagblad komt Wilders maar liefst 258 keer voor. Het debat over de Islam die in deze maanden gevoerd wordt rond het utbrengen van de film Fitna is zeker debet aan deze disproportionele aandacht voor Wilders. Geen enkele andere politicus komt in de buurt van de ruim 1100 verschijningen op een voorpagina. Hoewel Telegraaf Verdonk en Wilders niet vaker noemen dan andere kranten, krijgen deze politici in de gratis kranten (DAG, Metro en Spits) erg veel aandacht. De uitschieter FD bij Bos is hoogstwaarschijnlijk te verklaren door het feit dat Bos minister van Financiën is.

5 Tabel 2. Meest genoemde politici op voorpagina s Nederlandse kranten januari-juni 2008 Politici (absolute aantallen) Krant Balkenende Bos Rutte Marijn Wilders Verdonk Pechtold Halsema Rouvoet V.d.Vlies Thieme Van Geel Tichelaar Hamer Slob Totaal Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD Totaal percentage Politici (percentages) Krant Balkenende Bos Rutte Marijn Wilders Verdonk Pechtold Halsema Rouvoet V.d.Vlies Thieme Van Geel Tichelaar Hamer Slob Totaal Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD gemiddelde

6 Aandacht voor partijen in de krant Hierboven konden we zien dat Geert Wilders veruit de meeste mediaaandacht van alle politici krijgt. Dit komt vooral doordat het Fitna-debat de media beheerst. Wilders is in staat alle media-cycles te beheersen voor weken, zelfs zonder dat de film te zien is. Zelfs het kabinet reageert op de (nog niet uitgebrachte) film, waardoor een aantal keren dat Balkenende wordt genoemd dat ook in de context van het Fitna/Wilders debat is. Ondanks dat Wilders als persoon de media domineert, wordt de PVV niet vaker genoemd dan andere partijen. Dit laat zien dat de PVV een oneman show is, waarbij de overige PVV Kamerleden een minimale rol spelen. De Partij van de Arbeid is in één op de vier gevallen de partij waar het om gaat om de voorpagina. Dit is hoog, zeker in vergelijking met het CDA. Bij meer dan de helft van alle genoemde partijen gaat het om een regeringspartij. Van de oppositie-partijen krijgt de VVD de meeste aandacht, gevolgd door de PVV. De linkse oppostitie SP en GL krijgen relatief weinig aandacht in de Nederlandse pers. Het publieke debat wordt gedomineerd door de regeringspartijen versus de rechtse oppositiepartijen. De SP doet het heel goed in Spits en Metro, terwijl de VVD het moet hebben van het AD en het FD. De SGP en CU worden zeer frequent genoemd in het Reformatorisch Dagblad. In meer dan de helft van de gevallen waarin een partij wordt genoemd in het RD betreft dat een Christelijke partij. In de gratis kranten DAG en Metro wordt het CDA de grootste partij in Nederland en regeringspartij zeer weinig genoemd. Vooral Metro negeert het CDA. DAG heeft weer heel weinig aandacht voor de VVD, maar geeft relatief veel aandacht aan Trots op Nederland en de PVV. Opvallend is dat Spits de meest gelijke verdeling heeft, als het gaat om het noemen van de partijen.

7 Tabel 3. Aandacht voor politieke partijen op voorpagina s Nederlandse kranten januari-juni 2008 Krant Politieke Partijen (absolute aantallen) CDA PvdA VVD SP PVV TON D66 GL CU SGP PvdD Totaal Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD Totaal Totaal % Krant Politieke Partijen (percentages) CDA PvdA VVD SP PVV TON D66 GL CU SGP PvdD Totaal Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD Gemiddelde

8 Belangrijkste (politieke) issues in het nieuws Om te achterhalen welke issues het nieuws domineerden in de eerste vijf maanden van 2008 en om de verschillen tussen kranten te onderzoeken, hebben we allereerst een met politieke termen geselecteerd die het meest voorkwamen middels een simpele wordcount. Vervolgens hebben wij de politeiek termen geclusterd in twintig thema s (zie bijlage). Middels een tekst-analyse programma hebben we vervolgens deze zoektermen gerund over de 2.3 miljoen woorden die op alle voorpagina s stonden en zijn frequenties per krant verkregen. In tabellen 4 en 5 zijn de resultaten van deze analyse weergegeven. We hebben de verhoudingen tussen kranten binnen dit politieke nieuws weergegeven en kunnen op deze wijze zien welke issues het nieuws domineerden in welke krant. Tabel 5 geeft de over en onderrepresentatie aan op deze issues ten opzichte van het gemiddelde. Ter illustratie, vier procent van alle politieke berichtgeving had betrekking op de voorverkiezingen in de Verenigde Staten, waarbij we zochten onder de woorden Obama, voorverkiezingen, Clinton en McCain. Dit gemiddelde van vier procent is vervolgens gerelateerd aan de frequenties van alle individuele kranten. De afwijking die kranten hebben op deze totale gemiddelde score geeft een beeld van de aandacht voor dit politieke issue. Uit de analyse blijkt dat: De Volkskrant en het NRC weinig afwijken qua issue benadrukking van het gemiddelde patroon. Trouw bericht relatief veel over onderwijs en oorlog, en weinig over politie en justitie. Telegraaf bericht relatief veel over politie en justitie en verkeer, en wijkt verder weinig af van het algemene patroon van issue benadrukking. Het Reformatorisch Dagblad bericht relatief erg veel over Israël, en zeer weinig over financiën. Spits bericht relatief erg weinig over financiën, en schrijft opvallend veel over Joran van der Sloot. Metro bericht relatief erg veel over politie en justitie en verkeer, en besteed zeer weinig aandacht aan financiën. NRC-Next bericht relatief veel over de Europese Unie, en zeer weinig over politie en justitie. De AD bericht relatief veel over de zorg in Nederland, en daarnaast veel over politie en justitie. De DAG bericht veel over de verkiezingen in de VS en over vrije meningsuiting, en zeer weinig over financiën. Het Financieel Dagblad bericht relatief zeer veel over financiën, en opvallend weinig over oorlog, onderwijs en politie en justitie.

9 Tabel 4. Belangrijkste issues op voorpagina s van kranten (politiek nieuws) Volkskrant Trouw Telegraaf RD Spits Metro NEXT AD NRC DAG FD gem. Van der Sloot Oorlog Onderwijs Israël Migratie Meningsuiting Fitna China EU Fiscus Financien Verkiezingen VS Zorg Kosovo Politie/Justitie Turkije Verkeer Schiphol Energie Milieu

10 Tabel 5. Over en onderrepresentatie van belangrijke onderwerpen op voorpagina s (politiek nieuws) Volkskrant Trouw Telegraaf RD Spits Metro NEXT AD NRC DAG FD Van der Sloot Oorlog Onderwijs Israël Migratie Meningsuiting Fitna China EU Fiscus Financien Verkiezingen VS Zorg Kosovo Politie/Justitie Turkije Verkeer Schiphol Energie Milieu Scores zijn afwijking van het gemiddelde uit tabel 4

11 Welke kranten noemen partijen in hun Kamervragen? (uitgevoerd in samenwerking met informatiekundigen Robert Jan de Groot en Tim Gielissen van de UvA onder leiding van Maarten Marx en Marina Lacroix Om te bezien in welke mate politieke partijen de berichtgeving in de media volgen, hebben we gekeken welke nieuwsbronnen partijen gebruiken wanneer ze Kamervragen stellen aan de regering. De Volkskrant wordt het meest gebruikt door politieke partijen. In de afgelopen 10 jaar wordt de Volkskrant ruim 1100 keer genoemd in en Kamervraag. Dat is een kwart van alle Kamervragen. Ook de Telegraaf wordt blijkbaar goed gelezen door Kamerleden, want die krant wordt in ruim 1000 Kamervragen aangehaald als bron. Samen met het AD komt het percentage zelfs op ruim 1/3 van alle Kamervragen. Trouw en NRC worden ruim 600 keer genoemd als bron in een Kamervraag. Van de gratis kranten wordt Metro het vaakst genoemd (110 keer), Spits 34 keer en DAG geen enkele keer. Wanneer we kijken naar welke partijen verwijzen naar de verschillende nieuwsbronnen, dan zien we een duidelijk patroon ontstaan in lijn met de eerder gevonden verwijzing in kranten. De PVV gebruikt in bijna 60 procent van de kamervragen de Telegraaf als bron en samen met het AD is dat zelfs goed voor 75 procent van alle PVV- Kamervragen. Ook het CDA en de VVD maken het meest gebruik van de Telegraaf. Er is sprake van een duidelijke media-kruisbestuiving : niet alleen worden de rechtse partijen het meest genoemd in rechtse kranten, zij citeren deze kranten ook bovenproportioneel als zij een Kamervraag stellen. Eenzelfde patroon is op links zichtbaar. De linkse partijen maken veel vaker gebruik van linkse kranten, zoals de Volkskrant. Bij de SP, PvdA, GroenLinks en D66 is het de meest gebruikte krant als bron voor Kamervragen aan de regering. De Volkskrant is bij het CDA, de VVD en de PVV een stuk minder populair. De CU gebruikt veel kranten met een Christelijke grondslag, zoals Trouw en RD.

12 Tabel 6. Kranten genoemd door politieke partijen in kamervragen Gebruikte Kranten bij Kamervragen Krant Partij Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD Totaal CDA PvdA VVD SP PVV TON D GL CU SGP PvdD Totaal Percentage Aandeel Krant per Partij (%) Krant Partij Trouw NRC NRC-Next Volkskrant AD Telegraaf FD DAG Metro Spits RD Totaal CDA PvdA VVD SP PVV TON D GL CU SGP PvdD

13 Positieve en negatieve berichtgeving over politieke partijen Uitsluitend de frequentie weergeven van de berichtgeving over politieke partijen en politici zegt nog niet over de waardering voor deze actoren. Daarom zijn we op dit moment bezig om alle vermeldingen van politieke partijen en politici te coderen als positief, negatief en neutraal om zodoende de politieke lading van de berichtgeving over politieke actoren in kaart te brengen. Links en rechts in de media De mate waarin de kranten en TV programma s een linkse of rechtse neiging in hun berichtgeving zullen we op twee manieren analyseren: met een analyse middels een links-rechts frame en een zogenaamde concordance methode. Op basis van een analyse van meest voorkomende woorden op de voorpagina s van kranten hebben we een aantal clusters van woorden ontwikkeld die gezamenlijk een issue in de pers vertegenwoordigen. In Appendix 1 zijn deze onderwerpen die het nieuws beheersten verder uitgewerkt. De thema s/issues zijn: onderwijs, zorg, belastingen, immigratie en vrije meningsuiting (het Fitna-debat). We geven in de appendix de verschillende zoektermen en werken daar ook een linksrechts frame uit over hoe men op een linkse of progressieve manier over het onderwerp kan praten en hoe men een rechtse of conservatieve kleuring aan de berichtgeving kan geven. De codering is als volgt tot stand gekomen. Een score van 2 (rechts) of (- 2) links wordt gegeven als een frame duidelijk de ruimte wordt geboden en de krant waarderend en ondersteunend of afwijzend of over dit frame wordt geschreven in het artikel. Een gematigde rechtse (1) of linkse (-1) score wordt gegeven als het frame de ruimte krijgt in de krant maar er geen waardering of verwerping van het frame plaatsvindt. Een neutrale score (0) wordt gegeven wanneer er uitsluitend sprake is van feitelijke uitspraken. Een score 5 wordt gegeven wanneer de zin niets met politiek te maken heeft. Vervolgens hebben we alle zinnen of alinea s waarin één van de zoektermen voorkomt gecodeerd op basis van het volgende vijfitem schema. In tabel 5 zijn de allereerste resultaten van deze analyse weergegeven op basis van ruim 900 uitspraken in kranten over belasting. We willen nog geen harde conclusies trekken omdat het hier slechts een issue betreft, maar er zijn duidelijke verschillen tussen kranten. Zowel De Telegraaf als het AD laten duidelijk vaker het rechtse frame aan het woorden zijn daar ook waarderend over (of zijn negatief over het linkse frame). De Volkskrant geeft duidelijk vaker de ruimte aan het linkse frame en ondersteund die dan.

14 Voor wat betreft immigratie hebben we een vergelijkbaar codeerschema toegepast. Deze resultaten zijn te zien in tabel 6. Uit de analyse valt af te lezen dat kranten vooral neutraal berichten over het onderwerp immigratie. Echter, als kranten een lading geven aan de berichtgeving over immigratie dan blijkt dat kranten vaker conservatief schrijven dan progressief. Dit resultaat wordt met name veroorzaakt door de Telegraaf, die, in tegenstelling tot andere kranten, heel sterk in conservatieve richting neigt in de berichtgeving. Verder valt ook op, dat er eigenlijk geen krant is die duidelijk progressief over dit onderwerp bericht. Er zijn wel kranten die progressief zijn in hun berichtgeving, maar dan gaat het om kleine verschillen ten opzichte van het aantal keer dat er conservatief gesproken wordt in die krant. Dit valt te zien in de resultaten van het FD, Trouw, NRC-Next en de Volkskrant. De berichtgeving over immigratie in Nederland is dus eerder rechtsconservatief te karakteriseren, niet progressief. Van een linkse kerk op dit issue is geen sprake. Een andere bevinding is, dat de gratis kranten ongeveer evenveel aandacht aan dit onderwerp hebben gegeven. De gratis kranten METRO, SPITS en DAG liggen dicht bij elkaar wat betreft het aantal keer dat ze dit onderwerp noemen. Verder valt er af te lezen, dat de gratis kranten METRO en SPITS een neiging hebben om meer conservatief dan progressief te berichten over immigratie, terwijl de derde gratis krant DAG er meer toe neigt om progressief over dit onderwerp te schrijven.

15 Tabel 7. Berichtgeving over belastingen in kranten op links-rechts schaal (absolute frequenties). Gematigd links Gematigd links neutraal rechts rechts Krant Belastingen -2 Belastingen -1 Belastingen 0 Belastingen 1 Belastingen 2 TOTAAL RELEVANT Telegraaf Volkskrant NRC NRCNEXT Trouw AD FD DAG METRO SPITS RD Totaal 909 Berichtgeving over belastingen in kranten op links-rechts schaal (percentages) Belastingen -2 Belastingen -1 Belastingen 0 Belastingen 1 Belastingen 2 Gemiddelden Std dev. In % Std. Dev. TOTAAL RELEVANT Telegraaf Volkskrant NRC NRCNEXT Trouw AD FD DAG METRO SPITS RD TOTAL %

16 Tabel 8. Berichtgeving in kranten over het thema immigratie op progressief-conservatief schaal Per krant, absoluut Frame Krant Zeer conservatief Conservatief Neutraal Progressief Zeer progressief Polen als % van totaal TOTAAL RELEVANT Telegraaf ,3 70 Volkskrant ,1 64 NRC ,8 68 NRCNEXT ,0 10 Trouw ,0 21 AD ,0 42 FD ,0 29 DAG ,3 21 METRO ,3 29 SPITS ,0 30 Per krant, percentueel Frame Krant Zeer conservatief Conservatief neutraal progressief Zeer progressief Gemiddelden Std dev. In % Std. Dev. TOTAAL RELEVANT Telegraaf 24,3 22,9 47,1 5,7 0,0 2,3 18,5 0,6 100,0 Volkskrant 1,6 15,6 64,1 17,2 1,6 3,0 25,7 1,1 100,0 NRC 7,4 22,1 47,1 22,1 1,5 2,9 17,6 1,2 100,0 NRCNEXT 0,0 30,0 30,0 30,0 10,0 3,2 14,1 0,1 100,0 Trouw 0,0 19,0 52,4 28,6 0,0 3,1 21,9 0,4 100,0 AD 0,0 26,2 71,4 2,4 0,0 2,8 30,8 0,4 100,0 FD 0,0 3,4 86,2 10,3 0,0 3,1 37,3 1,8 100,0 DAG 14,3 4,8 42,9 19,0 19,0 3,2 14,0 0,1 100,0 METRO 6,9 20,7 51,7 17,2 3,4 2,9 19,1 0,1 100,0 SPITS 0,0 13,3 76,7 10,0 0,0 3,0 32,2 0,2 100,0 RD TOTAL 54,4 178,0 569,5 162,5 35,5 1000,0 TOTAL % 5,4 17,8 57,0 16,3 3,6 2,9 100,0

17 De politieke lading van berichtgeving in kranten We hebben als check op onze handgecodeerde links-rechts schaal ook een concordance analyse uitgevoerd op de teksten over belasting in de Volkskrant en de Telegraaf. In deze analyse hebben we eerst simpelweg gekeken welke woorden het meest voorkomen op de voorpagina. In het tweede deel van de analyse hebben we de woorden die het meest voorkomen in combinatie met de zoektermen (het politieke issue) weergegeven. Op deze manier kunnen we kijken hoe de omgeving van de zoektermen er uit ziet. Worden er in de context van het begrip belanstingen juist veel negatieve woorden gebruikt of juist veel positieve of neutrale woorden? Woorden die twee keer zo vaak voorkomen in de telegraaf dan in Volkskrant (of andersom) zijn in het groen weergegeven. Woorden in blauw komen ook wat meer voor in een krant in vergelijking met de ander krant in een 2:3 ratio). Zo kunnen we de wederzijdse, afwijkende woorden identificeren. Van de Volkskrant hebben we 114 artikelen met 668,242 woorden genalyseerd en van de Telegraaf 125 artikelen met in totaal 538,191 woorden. Tabel 9. Meest voorkomende woorden op voorpagina s van Telegraaf en Volkskrant (meer dan 15 keer per 100,000 woorden). Volkskrant Frequency Frequency per 100,000 words Telegraaf Frequency Frequency per 100,000 words euro Euro Wilders Wilders Amerikaanse Amerikaanse minister Minister president President 19 4 geld Geld kinderen Kinderen Kamer Kamer kabinet Kabinet regering Regering 20 4 scholen Scholen 25 5 vrouwen Vrouwen 42 8 Europese Europese 33 6 premier Premier 43 8 werk Werk werken Werken vrouw Vrouw politieke Politieke 19 4 verkiezingen verkiezingen 4 1 De resultaten laten zien dat er in de Volkskrant meer woorden gerelateerd zijn aan politieke issues dan in de Telegraaf. De Volkskrant heft ook meer een internationale focus dan de Telegraaf (Amerikaanse, Europese).

18 Als we de Telegraaf als vertrekpunt nemen voor de vergelijking met de Volkskrant dan zien we dat in de Telegraaf veel minder politieke termen voorkomen onder de woorden die vaker dan 15 keer per 100,000 woorden. Een aantal woorden die niet in de Volkskrant in de top staan komen nu hoog in de hiërarchie in De Telegraaf. Het is duidelijk dat de Telegraaf een andere prioriteit heeft in onderwerpen. Woorden als Ajax, betalen, Nederlanders, en moeder komen niet in de topgroep voor in de Volkskrant. Tabel 10. Meest voorkomende woorden in Telegraaf en Volkskrant Volkskrant Frequency Frequency per 100,000 words Telegraaf Frequency Frequency per 100,000 words euro Euro geld Geld Wilders Wilders Ajax Ajax kinderen Kinderen kabinet Kabinet vrouw Vrouw werk Werk betalen 60 9 Betalen minister Minister Nederlander Nederlander s s werken Werken Kamer Kamer moeder 52 8 Moeder De resultaten lijken de eerdere bevinding van minder politieke lading in de Telegraaf te ondersteunen. Er lijkt meer focus op gezin en nationaliteit en identiteit (Ajax, Nederlanders). Wanneer we nu het thema belasting nader bekijken met een concordance analyse kunnen we de kwantitatieve analyse contextualiseren. We kijken naar de woorden belasting, heffing en subsidie en zien dan duidelijke verschillen in de context waarin deze begrippen worden gecommuniceerd aan de lezer. BELASTING In de Telegraaf zijn er 23 hits voor het woord belasting. Het gevonden patroon is uniek voor de Telegraaf en wordt niet aangetroffen in de Volkskrant. De honderdduizend modewinkels gaan fors meer belasting betalen over de korting die ze hun verkopers op de kleding uit eigen Terwijl de Nederlanders worden opgejaagd om op tijd belasting te betalen, maakt de fiscus er zelf een potje van. De belasting op erfenissen wordt fors verlaagd en de vrijstellingen verruimd. De circa euro van de erfenis waarover geen belasting geheven wordt, gaat substantieel omhoog.

19 Motiveert De Jager zijn plannen, die weet dat het betalen van belasting over zorgvuldig opgespaarde erfenissen moest de rest van de hardwerkende bevolking meer belasting opbrengen om 'het grote doel' van Wouter Bos en consorten te kunnen b Dit jaar is er nog een waslijst aan ziektekosten die van de belasting afgetrokken kunnen worden wanneer de polis van de zorgverzekeraar ze Er zijn veel verwijzingen naar stijgende belastingen en vaak worden extreme kwalificaties gebruikt in de context van belastingen: belasting: fors, fors meer of fors verlaagd, over zorgvuldig. Belastingen worden duidelijk in een rechts frame geplaatst, maar daarnaast ook met superlatieven omringd. In de Volkskrant zijn er 12 hits voor het woord belasting. Een paar keer is de context van belasting gelijk ana hetgeen wordt aangetroffen in De Telegraaf: De burgers betalen wat meer belasting, maar krijgen hiervoor geen extra diensten en ook geen betere. Maar kijk ook naar de geheel andere context die ook wordt aangetroffen: De belasting op erfenissen gaat omlaag. De belasting op nieuwe auto's (bpm) wordt langzaam afgebouwd. Of de bpm-belasting op nieuwe auto's ook moet vervallen is onderwerp van debat. Het Witte Huis overweegt nu om de belasting voor individuen en bedrijven te verlagen. Gastouderbemiddeling. 'Men vergeet gemakshalve dat gastouders gewoon belasting betalen en dus ook wat opleveren', aldus Ria Hagenvoort van gastouder Ook vermogende Nederlanders moeten deze belasting betalen. Aan de andere kant betaalt een Shelltopman duizend keer zoveel belasting dan ik. Er zijn ook verwijzingen naar lagere belastingen, rijken die meer belasting betalen dan armen (het linkse frame) en het gaat over verantwoordelijkheden en termen zijn gematigd en gaan over dalende belastingen (gaat omlaag, wordt afgebouwd, te verlagen). Eenzelfde verschil in intensiteit van benadering van heffingen is in de Telegraaf zichtbaar. HEFFING In De Telegraaf zijn 61 hits voor heffing. In de contect van het begrip heffing komt het linkse en rechtse verschil tussen Telegraaf en Volskrant weer naar voren. De Telegraaf is niet altijd negatief over heffingen, maar noemt dan wel voorwaardelijkheden: Onder meer Bovag en RAI Vereniging steunen de kilometerheffing alleen als de bpm wordt afgeschaft. dat de verpakkingsbelasting, vliegbelasting en de heffing op diesel goed zijn voor het milieu.

20 Maar wederom is de context vol met negatieve verwijzingen over de hoogte van belastingen en de stijgingen: Omtzigt rekent voor dat een volledige doorberekening van de heffing aan de consumenten hooguit tot een prijsstijging van 0,2 procent zou Maar wat heb ik nog aan de kilometerheffing als wij alleen maar meer betalen? op zo'n 8 cent per gereden kilometer. Daar komt mogelijk nog een spitsheffing bovenop. Het kabinet is er namelijk voor beducht dat een te hoge kilometerheffing de mobiliteit vermindert. Landelijk stijgt de rioolheffing met gemiddeld zeven procent. inwoners berekenen dit jaar gemiddeld dertien procent meer aan rioolheffing ten opzichte van vorig jaar. De km-heffing zou dan dermate hoog worden (met een basistarief van wel 8 cent per k Er zijn wel verwijzingen naar lagere belastingen, maar wedereom conditioneel: Dan kan ook de afvalstoffenheffing omlaag." Er zijn ook veel verwijzingen naar de invoering van nieuwe belastingen, extra heffingen en naheffingen: Naast de invoering van de heffing blijft ook minimaal 15 procent aanschafbelasting voor nieuwe auto's b De invoering van de kilometerheffing komt in gevaar omdat de De kilometerheffing wordt al vanaf 2011 gefaseerd ingevoerd, te beginnen met privacy van automoblisten waarborgen bij de invoering van de kilometerheffing. De gemeente Nijmegen betaalt een naheffing die de Belastingdienst heeft opgelegd aan voormalig burgemeester gevraagd om inzichtelijk te maken welk bedrag zij aan deze heffing doorberekenen. nieuw betaalmiddel, de Yellowbrick-kaart, waarmee per minuut parkeerheffing gerekend wordt. Supermarkten berekenen heffing op verpakkingen door In de Volkskrant beduidend minder verwijzingen naar heffingen (28 hits). Een aantal keren wordt heffing genoemd in een negatieve context: de aanschafbelasting (bpm) op nieuwe auto's in ruil voor de kilometerheffing is riskant. De welvaart van Nederland wordt hierdoor niet groter, maa orziening en managers van private beleggingsfondsen krijgen met extra heffingen te maken. maar ook in een meer positieve context. Positieve context betekent niet dat wordt beweert dat belastingen goed zijn, maar het woord heffing wordt geplaatst in de context van woorden met een positieve connotatie/waarde. Dit is Lakoff s argument van don t think of an elephant : als iets eenmaal is genoemd dan moet je er wel aan denken. Wanneer dan woorden met een positieve waarde (zoals het beste) in dezelfde zin staat, dan leggen lezers ongewild een associatie.

21 De kilometerheffing - een van de kroonjuweeltjes van Balkenende IV - lijkt te zijn gered. De Jager is wel bereid te adviseren hoe die nieuwe heffing het beste kan worden uitgevoerd. Dat draagvlak is van levensbelang voor het succes van de heffing. Ook zijn er in de Volkskrant weer verwijzingen naar heffingen die naar beneden gaan: Werkgevers houden minder loonheffing in als automobilisten met een lease-auto of een auto van de zaak bpm-heffing een harde voorwaarde is om de invoering van de kilometerheffing te steunen. 'Wij willen dat de bpm volledig naar nul gaat. was immers afgesproken dat de BPM zou verdwijnen als de kilometerheffing zou worden ingevoerd. En worden positieve effecten van belastingen: De vervanging van de motorrijtuigenbelasting door de kilometerheffing heeft al een groot en positief effect op het verminderen van de files Kilometerheffing is al een voldoende zwaar wapen tegen de files SUBSIDIE Met betrekking tot het woord subsidie wordt een omgekeerd patroon aangetroffen in de vergelijking tussen Telegraaf en Volkskrant. In de Telegraaf komt het woord subsidie maar 5 keer voor. Als men aanneemt dat een subsidie wordt gegeven om behoeftigen te ondersteunen of bepaald gedrag uit te lokken dat positieve effecten heeft, dan is dat duidelijk niet het frame waarin in de Telegraaf over subsidies wordt gesproken: Er zal zeer waarschijnlijk worden gesneden in de oppassubsidie die opa's en oma's krijgen. Die gesubsidieerde informele opvang is explosief gestegen en wordt verplicht geregel an in alle provincies en worden gerund door vrijwilligers. Ze krijgen subsidie van provincie dan wel gemeente. Mensen kunnen er dag en nacht naartoe an de vrouw des huizes. Ook vindt Cohen het geen probleem dat een met subsidiegeld betaalde straatcoach, een toezichthouder op hangjongeren, weigert erlaging van de bpm vandaag van kracht wordt. Bovendien worden hogere subsidies op modellen met A- en B-label verstrekt, terwijl auto's met E- t/m G In de Volkskrant zijn er 55 hits, dus 11 keer zo veel als in de Telegraaf. Veel verwijzingen naar subsidies hebben betrekking op politiekeconomisch nieuws. De grotere politieke lading van Volkskrant zorgt voor een uitgebreid palet van niet-negatieve referenties aan subsidies, aan het behoud van subsidies en de problemen die ontstaan als subsidies verdwijnen: Voorzitter Slob van de ChristenUnie is verwonderd over de euro subsidie die het ministerie van Justitie gaf aan SBS6 voor onder meer ederlandse overheid heeft in 2006 en 2007 voor ruim 11,8 miljoen euro subsidie gegeven aan de publieke en commercieble omroepen.

22 Ze laten hun partijgenoot Herfkens vallen omdat ze euro huursubsidie ontving van de Nederlandse overheid en daarover zei: De provinciale subsidie voor de bibliobus verdwijnt in Noord- en Zuid-Holland. Dorpen vrezen Vorig jaar oordeelde het gerechtshof dat de staat de 8 ton subsidie voor de streng christelijke SGP ten onrechte had stopgezet. Maar als de subsidie voor kinderopvang ernstig wordt beperkt en niet meer geldt voor gasto college van Rotterdam voelt er niets voor drastisch te snijden in de subsidies van cultuurinstellingen zoals vorige week geadviseerd door de Raad Immigratie en Moslims Het is belangrijk wederom te benadrukken dat er een 2 tot 1 ratio is voor het aantal woorden in de NRC database (921,229) in vergelijking met de teksten uit de Telegraaf (615,425). Maar het aantal keywords in De Telegraaf is disproportioneel laag. Dit geeft aan dat er een veel grotere politieke lading uitgaat van het NRC dan van De Telegraaf, eenzelfde effect dat we eerder vonden in onze vergelijking met de Volkskrant. Moslims In dit thema hebben we eerst gekeken naar het word moslim/moslims. In de Telegraaf krijgen we 15 hits. Moslims worden in de Telegraaf in verband gebracht met andere minderheidsgroeperingen: Varkens worden door joden en moslims als onreine dieren beschouwd. Ook de internetspelletjes en cartoons In De Telegraaf wordt het word moslim regelmatig in de context gebruikt van belediging en dreiging: jullie ons de keel te brengen van deze ongelovige die de islam en de moslims beledigt en de profeet Mohammed belachelijk maakt', aldus de angst aan den film te voorkomen. 'Wij, de moslims van de wereld, moeten strijden tegen iedereen die de islam bespot. De In de dagvaarding vergelijkt de NIF het discrimineren van moslims met de situatie van de 'Israelitische [sic] bevolkingsgroep' in de jaren Of met vernietiging en angst: Het heilige boek van de moslims, de Koran, wordt niet verscheurd of in brand gestoken, waar vooraf De Nederlanders willen niet dat er moslims in hun land bestaan, omdat zij bang zijn te worden vernietigd door de Verder wordt ook een link gemaakt met het on-nederlandse karakter van de Islam: Moskee: Nederland moslimstaat make egen iedereen die de islam bespot. De Nederlanders willen niet dat er moslims in hun land bestaan, omdat zij bang zijn te worden vernietigd door de

23 In NCR zijn er 48 hits over moslims: Ook hier vaak de associatie met Nederland, maar met positieve woorden als winst en moslims worden als Nederlanders neergezet: Allemaal winst, lijkt me. En let op de Nederlandse moslims - ook daar zie je dat het fenomeen Wilders de behoefte doet ontstaan in de Nederlandse rechtsstaat uit te drukken. Ook zei hij dat sommige moslims debet waren aan het wantrouwen dat ze opriepen. Hij wilde laten zien volgorde om Wilders' punt te maken: de Koran roept op tot geweld en de moslims gehoorzamen daaraan, ook in Nederland. Dat is een beproefde methode. tal moslims in Nederland en Europa. De suggestie: nu zitten ze nog in hun Arabisc german, hebben volgens hem de moslims nodig voor hun rol als Goede Nederlander, " Rotterdam, 5 april. De vooralsnog gematigde reacties van Nederlandse moslims op de anti-koranfilm van Geert Wilders zijn mede te danken aan de ema Nederlandse Marokkanen hebben buitenlandse moslims opgeroepen om Nederland en de Nederlandse ambassades met rust te late kwestie van De Hand gaat het inmiddels om een geheel nieuwe lichting moslims, die veelal in Nederland zijn geboren en getogen en die zich opeens w Immigratie Ook bij de term immigratie en migranten zijn er duidelijke verschillen waar te nemen tussen de kranten in hun berichtgeving. Het NRC maakt veel vaker gebruik van verwijzingen naar geslaagde immigratie en succesvolle immigranten. Zowel in Nederland als in Canada, Australië en de VS Society. In het NRC wordt ook vaak een houding van empathie en begrip voor omstandigheden van immigranten aangedragen. Men spreekt ook vaak over toekomst, uitzicht op oplossingen en mogelijke veranderingen. In de Telegraaf worden voorbeelden andersom gebruikt. De Telegraaf geeft incidenten als voldongen feiten omdat "zij" anders zijn, het lijkt alsof ontwikkelingen onomkeerbaar zijn en uniform in een negatieve richting. Negatieve incidenten, gebeurtenissen en ervaringen worden als algemeen beeld neergezet en gegeneraliseerd naar alle immigranten-stromen en andere landen. Een voorbeeld hiervan: "geen enkele samenleving ondervindt ooit overlast van immigranten uit China" Hier lijkt de suggestie te worden gewekt dat overlast van immigranten de norm is en dat Chinezen daarvan afwijken, altijd en overal. Allochtonen In NRC worden allochtonen als een deel van de samenleving neergezet waar van beide kanten wordt gewerkt wordt aan een betere relatie. Het links-progressieve frame domineert hier. In de Telegraaf zijn allochtonen problematische buitenstaanders: zij moeten veranderen, zij moeten integreren, zij hebben een taalachterstand. Als er ontwikkelingen of oplossingen worden geschetst

24 dan is dat vaak ook in termen van obstakels die moeten worden verwijderd om ze te laten meedoen in het leger. Ook worden allochtonen als hulpbehoevend en passief neergezet: hen moet opvang gegeven worden en zij moeten aan banen worden geholpen. itenlanders moeten een contract ondertekenen met rechten en plichten, allochtone boefjes moeten worden heropgevoed en de Nederlandse cultuur moet wee aken met het feit dat ik uit India kom dan dat ik een stadse ben. Een allochtone boerin is toch nog steeds een bijzonderheid." \par \pard \ql \li0\ri Het model is woensdagmiddag met grof geweld door een groepje allochtone jongeren van de catwalk getrokken, mishandeld en onzedelijk betast, n voor het aanbrengen van een nieuwe rekruut en moeten obstakels voor allochtonen die in het leger willen, worden weggenomen. rekruten. Bijna de helft valt daarbij af. Een groot deel daarvan zijn allochtonen die met name het taaldeel van de psychologische tests niet halen. U elaten. Het gaat vooral om mensen van veertig jaar en ouder, vrouwen, allochtonen en verslaafden Dit stelt br n bijdrage leveren aan "het politieke debat omtrent de integratie van allochtonen". t de vakbonden en de politiek fouten hebben gemaakt bij de opvang van allochtonen. Helaas blijkt uit zijn regelmatig optreden op tv, radio en uit cit ouder dan 40 jaar, meer vrouwen dan mannen, evenveel autochtonen als allochtonen. Vorig jaar werden via zo'n traject mensen aan een baan geholpen later thuiskwam, is volgens de politie geen verdachte. Het gaat om een allochtoon gezin Het NRC is duidelijk genuanceerder in haar berichtgeving over allochtonen. Er worden vaak rapporten en wetenschappers bijgehaald om problemen te nuanceren en in de context te plaatsen. Ook worden verschillende groepen allochtonen van elkaar gescheiden en niet op een hoop gegooid. Met name de specifieke omstandigheden en problemen van allochtone jongeren versus oudere generaties worden uitgebreid beschreven. In de Telegraaf zijn de allochtone jongeren meer boefjes of worden zij als minder ontwikkeld neergezet. In NRC zijn zij hoger opgeleiden, talenten, hebben ze kansen en zijn ze betrokken bij de samenleving. grote zorgen, zowel over de reele problemen die de integratie van allochtone Nederlanders met zich meebrengt, als over de gepolariseerde verhoudi s het een terechte oproep. Er is een groot wantrouwen ontstaan tussen allochtone en autochtone Nederlanders. Mensen zijn angstig gemaakt door de uitl t in een rapport. Hij vergeleek gedrag en denkbeelden van Rotterdamse allochtone en autochtone jongeren in 1999 en 2006., 2 mei. Tijdens een modeshow voor homotolerantie in Amsterdam hebben allochtone jongeren op Koninginnedag een mannelijk model geslagen en onzedelijk betast over hun toekomstkansen, zelfs nog pessimistischer dan laagopgeleide allochtone jongeren. Dat zegt socioloog Han Entzinger van de Erasmus Universite ing voor het onderzoek van het RIVM is het hogere sterftecijfer onder allochtone kinderen. leerlingen zelfstandig er werken. De problemen van de groeiende groep allochtone leerlingen waren bekend, maar werden grotendeels genegeerd. Dijsselb en 5 mei. In nrc.fm een discussie over het onderzoek naar de rol van allochtonen bij de bevrijding van Nederland. Te gast: NIOD-medewerkerKees Ribbe Wordt talent van allochtonen genoeg benut?

25 tssecretaris Bussemaker wil dat er meer aandacht komt voor de rol die allochtonen hebben gespeeld in de Tweede Wereldoorlog. Is dat een goed idee? Pr Staatssecretaris Bussemaker wil allochtonen meer betrekken bij 4 en 5 mei. In nrc.fm een discussie over het ond Hogeropgeleide allochtonen zien kansen somber in te laten bekennen". Onder de ondertekenaars bevinden zich daarom geen allochtonen. "Voorzitter Mohamed Sini van Islam en Burgerschap wilde op de lijs was niet veel voor nodig om de krottenwijken te mobiliseren tegen de allochtonen. "Waag het niet thuis te blijven zitten als de meute voorbij komt g par Klink meent dat er veel gezondheidswinst is te behalen bij allochtonen. De minister laat ook onderzoek doen naar de voor- en nadelen van t Het taalgebruik is ook duidelijk verschillend. In het NRC worden overtredingen en onmaatschappelijk gedrag in meer neutrale termen opgeschreven. In het NRC wordt bij eenzelfde incident: een homo "geslagen en onzedelijk betast", terwijl in de Telegraaf sprake is van "grof geweld" en " mishandeling". Kijk bijvoorbeeld over hoe de verschillende kranten schrijven over marokkanen. In de Telegraaf zijn er 6 hits die vooral negatief zijn en marokkanen associeren met criminaliteit en armoede: e politie, en gooiden de ruiten in van het bureau, waar in oktober de Marokkaan Bilal B. werd doodgeschoten nadat hij agenten had neergestoken. orn-noord zijn in shock door het door de brand verscheurde gezin. Een Marokkaanse achterbuurjongen had de knaapjes gistermorgen nog zien spelen.,,ik dreigd. Haar familie en vrienden zouden berichten hebben gekregen van Marokkaanse jongeren, die wraak willen nemen. De vrouw zou berichten krijgen al a de moord werd Lieuwe ook nog eens op straat in elkaar geslagen door Marokkaanse jongeren, zo vertelde de zoon van Theo destijds aan tv-programma No p de brug te komen. Van de twee Marokkaanse verdachten is bekend dat zij tevens de Nederlandse nationaliteit he In het NRC zijn er 12 hits, met een aantal associaties tussen marokkanen en het begrip asociaal: Daar zitten vaak Marokkaanse jongeren te blowen en te snuiven, zegt ze. "Het komt Als er een probleem is met Marokkaanse jongeren, dan moet dat worden benoemd, vindt Terpstra. "Maar dat b Vaker worden echter ook positieve verwijzingen aangetroffen naar hoogopgeleide Turken en Marokkaanse jongeren en worden hun zorgen en problemen in perspectief geplaatst en verwezen naar studies: Hogeropgeleide Nederlandse jongeren van Turkse en Marokkaanse afkomst zijn pessimistisch over hun toekomstkansen, zelfs nog pessi Bang dat buurtgenoten van Marokkaanse en Turkse afkomst te weten komen hoe ze echt over hen denken. En In de Haagse prachtwijken wonen nu veel Marokkaanse, Turkse of Dominicaanse Hagenaren. Niet alleen Nederland zoekt het