Gezonde vloeren. met een markante uitstraling

Transcriptie

1 TeksT: Tim Janssens Meister Gezonde vloeren met een markante uitstraling Wie voor een bepaalde vloerbekleding kiest, denkt maar beter twee keer na zeker als het om grote oppervlaktes gaat. Niet enkel uit esthetische overwegingen en praktische bekommernissen zoals onderhoudsgemak of slipvastheid, maar ook vanwege het gezondheidsaspect. Ik ga Bouwen & Renoveren mei

2 Natuursteen natuursteen is een verzamelnaam voor natuurlijke gesteenten die ontgonnen worden in steengroeven, zoals kalksteen, marmer, blauwe hardsteen en leisteen. elke steensoort heeft zo zijn specifieke eigenschappen. natuursteen kan op verschillende manieren worden verwerkt: gezaagd, geslepen, gezoet, gepolijst, gebikt,... Dit zal ook het uiteindelijke uitzicht bepalen. Als vloerbekleding is het een van de duurdere materialen. Je zult een pak minder betalen voor natuursteen uit china of andere exotische landen, maar dan zit je onder andere door het lange transport met een zeer hoge milieu-impact. kies dan ook best voor natuursteen uit eigen regio. Om ze te plaatsen worden natuursteentegels in een mortelbed gelegd of verlijmd met een kleefmortel. Hullebusch Carrières du Hainaut Hullebusch L. Roymans / atelier Vens Vanbelle er bestaan tal van vloerbekledingen op basis van natuurlijke materialen. en wie nog denkt dat gezond en ecologisch synoniem staan voor saai en oubollig heeft het helemaal mis. natuurlijke vloeren scoren naast het milieuaspect ook sterk op het vlak van comfort, uitstraling en duurzaamheid. een overzicht. MINERALE VLOEREN stenen vloeren winnen de laatste jaren opnieuw aan populariteit, en terecht. Minerale vloerbekledingen zijn hard, sterk, trekken niet krom, zijn hygiënisch, niet ontvlambaar en vuurbestendig. Ze gaan jarenlang mee, maar zijn daarentegen niet of moeilijk te recupereren, te verhuizen of te verplaatsen. Minerale vloeren zijn makkelijk te onderhouden, al zijn bepaalde natuurstenen gevoeliger voor vlekken omdat ze poreuzer zijn. Je moet ze dus best vooraf impregneren en regelmatig reinigen met bijvoorbeeld een natuurlijke zeep. Voor mensen met allergieën zijn stenen vloeren uitermate geschikt, omdat ze geen stof aantrekken en, zoals gezegd, makkelijk proper te maken zijn. Als ze boven op een geïsoleerde ondervloer komen te liggen, slaan ze gezien hun massa warmte op in de winter (geen koude voeten) en werken ze verkoelend in de zomer. het voornaamste nadeel van stenen vloeren zijn de slechte akoestische eigenschappen. Vloerbekledingen die fabrieksmatig samengesteld zijn, kunnen bovendien bindmiddelen bevatten die schadelijk zijn voor het milieu. In het ruime assortiment minerale vloeren, heb je de keuze uit natuursteen, granito, gebakken tegels, cementtegels of beton. A. Nullens / Arch. S. Roose < Granito De samenstelling van granito lijkt sterk op die van traditioneel beton. Alleen wordt het zand of het grind vervangen door stukjes natuursteen. Granitotegels zijn opgebouwd uit een sierlaag en een steunlaag uit beton. De hydraulisch geperste sierlaag bestaat uit een mengeling van marmer- en/of granietkorrels met eventueel stukjes glas, cement, kleurpigment en chemische verharders. Granitotegels worden net als natuursteen geplaatst in een mortelbed of verlijmd met een speciale kleefmortel. 82 Ik ga Bouwen & Renoveren mei 2016 Ik ga Bouwen & Renoveren mei

3 Keramische tegels > wil je een interieur met een organische uitstraling, kies dan voor keramische tegels. Deze zijn samengesteld uit een mengsel van klei, zand en andere natuurlijke substanties. De mengsels worden gemalen tot de benodigde diktes, gedroogd tot een bepaalde vochtigheidsgraad, in de gewenste vorm gebracht en vervolgens gebakken bij temperaturen van 900 c tot c. De meeste keramische tegels zijn geglazuurd. het maakt ze ondoorlatend en onderhoudsvriendelijk. Ongeglazuurde keramische tegels worden ook wel terra- Ceramics of Italy Mosa H. Erpicum / Arch. Bosquée Milieu-impact cement Wie een minerale vloer met een lage milieu-impact wil, opteert best voor natuursteen of keramische tegels. Granito, cementtegels of gepolierde betonvloeren bevatten immers cement. De productie van cement kan een negatieve invloed hebben op het milieu. Zowel hoogoven- als portlandcement stoten heel wat schadelijke stoffen uit. cotta genoemd. Ze zijn zeer gevoelig voor vlekken en vereisen daarom een oppervlaktebehandeling met een harde olie of Beton een gladde industriële betonvloer leent wasolie. zich perfect tot strakke, hedendaagse klei, de basis van keramische tegels, wordt architectuur. hij is samengesteld uit stort- lokaal ontgonnen. hierdoor zijn de trans- beton, een mengsel van zand, grind, portkosten beperkt, maar de productie cement en water. De vloer heeft door- van de tegels kost zoveel energie dat de gaans een dikte van 10 cm. een beton- emissiegraad van gebakken tegels in verge- vloer kan op verschillende manieren lijking met andere gladde vloerbekledingen worden afgewerkt: gepolierd, gepolijst, maar liefst veertig maal hoger ligt. Bij zacht gebakken kleitegels zullen de emissies en het energieverbruik wel een stuk lager Cersaie gevlinderd, geboend,... Door temperatuurverschillen in de ruimte kan het beton werken. Om te vermijden liggen dan bij hard gebakken tegels. dat er barsten ontstaan in het egale keramische tegels worden verlijmd met oppervlak, moeten er op regelmatige een tegelmortel of in cement geplaatst. afstand uitzetvoegen worden voorzien. David & Goliath < Cementtegels kleuren en motieven te over als je kiest voor dit soort tegels. een cementtegel is opgebouwd uit twee afzonderlijke lagen. De toplaag met een dikte van ongeveer 4 mm bestaat uit een mengeling van gekleurd pigment, marmerpoeder en fijnkorrelig cement. De onderste structuur- David & Goliath laag is samengesteld uit zand, grijs cement en grind. cementtegels zijn poreus, maar na een goede behandeling met een speciale vloerzeep zijn ze perfect bruikbaar in badkamers en andere ruimtes. Ze verdragen echter geen zuurhoudende producten zoals wijn of azijn. cementtegels worden niet gebakken, maar harden uit door te drogen in open lucht en worden in cement geplaatst. M. Roobaert / Arch. Herter L. Brandajs / Martiat + Durnez Architectes 84 Ik ga Bouwen & Renoveren mei 2016 Ik ga Bouwen & Renoveren mei

4 HOUTEN VLOEREN hout wordt niet voor niets al eeuwen gebruikt als bouwmateriaal. het is dan Meerlagig of gelamelleerd parket een alternatief voor een massieve plan- ook natuurlijk, teelbaar en gezond. kenvloer is gelamelleerd parket, dat Producten die het fsc- of Pefc-label bestaat uit verschillende houtlagen: een dragen, bieden de garantie dat het hout onderlaag, meestal uit naaldhout of multi- afkomstig is uit duurzaam beheerde plex, een tussenlaag van dennenhout of bossen. Uit milieuoverwegingen kies je spaanplaat en tot slot een toplaag (slijt- bij voorkeur voor inheems hout (Belgisch laag) van harder massief hout (edelhout). of europees) in plaats van exotisch hout, Meerlagig parket wordt in de fabriek dat vanuit overzeese gebieden wordt geschuurd, gevernist en voorzien van geïmporteerd. tand-en-groefverbindingen. Doordat het een van de belangrijkste troeven van stabieler is en temperatuurschommelin- hout is de biologische afbreekbaarheid. gen beter opvangt, trekt het minder het kan in principe hergebruikt, gerecy- krom dan massief hout en kun je het cleerd of gecomposteerd worden, al combineren met vloerverwarming. In kunnen bepaalde afwerkingen zoals vernis dit verhinderen. het dampopen karakter en de vochtregulerende werking van hout bevorderen bovendien de kwaliteit van de binnenlucht. In tegenstelling tot bamboe reageert hout echter op vocht en gaat het in het slechtste geval trek- Massief parket weinig bouwmaterialen hebben zo n Veronove en de mate van uitzetting in vochtige omstandigheden hangt af van de gekozen vergelijking met massief parket heeft gelamelleerd parket evenwel een kortere levensduur omdat je het afhankelijk van de dikte en de kwaliteit van de toplaag minder vaak kunt opschuren. Bij renovatie of afbraak bemoeilijkt de lijm tussen de houtlagen de demontage Laminaat Laminaat wordt vaak in één adem genoemd met parket, maar eigenlijk gaat Quick-Step ken. Voorts is het uv-gevoelig, waardoor warme uitstraling als een volle planken- houtsoort. een massieve houten plan- van de verschillende componenten van het om een volledig andere vloerbekle- de kleur kan wijzigen. een houten terras vloer. Massief parket is samengesteld ken- of parketvloer is vrij van schadelijke de bouwmaterialen, wat de recyclage- ding. Laminaat bestaat uit meerlagige bijvoorbeeld zal na verloop van tijd vergrij- uit houten planken die door verlijming stoffen, op voorwaarde dat hij niet behan- mogelijkheden beperkt. planken met een onderlaag, een tussen- zen. een vernislaag op het hout kan dit of met een tand-en-groefverbinding deld is met petrochemische middelen. laag, die in grote mate de stevigheid van voorkomen en komt ook het onderhoud (zwevend) op een akoestische isolatie De gebruikte afwerkingslaag en de plaat- het laminaat bepaalt, en een decoratieve ten goede. Vloeren oliën, behandelen (bijvoorbeeld kurk of houtvezelplaten) singswijze kunnen dus wel gevolgen toplaag uit kunststof. De tekening op de met was en/of boenen geeft evenwel worden geplaatst. Parket kan ter plaatse hebben voor het binnenklimaat. Lijmen, toplaag is meestal een fotografische een beter resultaat. of in de fabriek worden gevernist of bijvoorbeeld, bevatten VOs (vluchtige reproductie van een parketvloer een behandeld met wasolie, beits of zeep. organische stoffen), die tijdens het uitdro- foto op in melaminehars gedrenkt papier, Massief parket kun je verschillende keren gen van de lijm verdampen. sommige aangevuld met een transparante opschuren en heeft dan ook een erg lijmen bevatten zelfs formaldehyde, een beschermlaag. De melaminelagen worden Quick-Step lange levensduur. De hardheid, de kleur kankerverwekkende stof. Vluchtige organische stoffen Vluchtige organische stoffen (VOS) verdampen bij kamertemperatuur. Ze zijn terug te vinden in oplosmiddelen die gebruikt worden in verven, lakken, beitsen, lijmen, meubilair, vloerbekleding, gordijnen en spaanplaten. Sommige van deze stoffen hebben een typische geur denk bijvoorbeeld maar aan de geur van een pas geverfde woning. VOS dringen het lichaam binnen via de huid en de luchtwegen. Bepaalde VOS hebben een prikkelende werking op de slijmvliezen van ogen en luchtwegen. Lage concentraties kunnen een schilferige huid, irritaties en jeuk veroorzaken. Hoge concentraties leiden tot misselijkheid, braken, hartkloppingen, hoofdpijn en duizeligheid. Kinderen zijn gevoeliger voor de effecten van VOS dan volwassenen. Par-ky Fineerparket Een fineerparket bestaat uit een houten onderlaag met een dunne toplaag in fineer (edelhout). De sterkte ervan wordt voornamelijk bepaald door de drager (meestal MDF of spaanplaat) en dus niet zozeer door het hout an sich. Fineervloeren zijn eveneens verkrijgbaar met een onderzijde in kurk, die de vloer geluiddempende eigenschappen verleent. Je kunt een fineerparket echter niet opnieuw opschuren of afwerken met een vernislaag. onder hoge temperatuur en druk op de onderliggende lagen geperst. Door de tand-en-groefverbinding kun je laminaat heel eenvoudig en zonder verlijming plaatsen. Laminaat is onderhoudsvriendelijk (vernissen of boenen is niet nodig) en is behoorlijk krasvast. Maar anderzijds zijn krassen of beschadigingen niet of moeilijk weg te werken. het belopen van laminaat veroorzaakt meer geluid dan bij parket, al kun je dat deels verhinderen met een aangepaste ondervloer. Laminaat heeft ook niet de vochtregulerende en dampopen eigenschappen van een massiefhouten vloer en draagt dus niet bij tot een gezonder binnenklimaat. 86 Ik ga Bouwen & Renoveren mei 2016 Ik ga Bouwen & Renoveren mei

5 LINOLEUM Linoleum is een volledig natuurlijk product uit teelbare grondstoffen; een milieuvriendelijk en biologisch afbreekbaar alternatief voor kunststof vloerbekledingen zoals vinyl. het hoofdbestanddeel is lijnolie, afkomstig uit de zaden van olievlas. Dit wordt aangevuld met natuurlijke harsen, houtmeel of kurk, minerale toeslagstoffen en pigmenten, en samen aangebracht op een onderlaag van jute. Linoleum heeft een heleboel technische voordelen: het is soepel, brandbestendig, Santana Apcor antistatisch, antibacterieel en zeer slijtvast. kortom, een aanrader voor druk belopen oppervlakken (ook in vochtige ruimtes). KURK het gaat 20 tot 30 jaar mee en kan kurk bestaat uit natuurlijke, teelbare onderhoudsvriendelijk, bruikbaar in voch- in vinyl. Bij intensiever gebruik kan kurk bovendien gerecycleerd worden. Aange- grondstoffen, afkomstig van de kurkeik. tige ruimtes (ademend), recycleerbaar,... ook nog worden afgewerkt met een zien het makkelijk te reinigen is en weinig Deze wordt circa om de negen jaar kurkparket bestaat uit een onderlaag laklaag. tot geen stof aantrekt, is linoleum een ontschorst, waarna de schors een half uit kurk, een MDf-laag en een decoratieve Massieve kurktegels worden meestal aanrader voor mensen met astma of jaar moet drogen, vervolgens wordt kurklaag. hoe hoger de densiteit, hoe verlijmd. Om de nodige bescherming te andere allergieën. gekookt en opnieuw te drogen gelegd. veerkrachtiger en duurzamer de vloer. bieden, kun je de vloer afwerken met De plaatsing van linoleum gebeurt door nadat de schors gemalen is, worden er Je kunt het parket verlijmen of zwevend een was, olie of een vernislaag bij voor- verlijming op een harde, vlakke, gladde (natuurlijke of kunst-)harsen en andere (met kliksysteem) plaatsen. kurklaminaat keur op natuurlijke basis. kurkproducten en droge ondergrond. net als voor andere toeslagstoffen aan toegevoegd. heeft grotendeels dezelfde opbouw als met het Das kork -logo bevatten in hun vloerbekledingen zal de keuze van de kurk verenigt tal van voordelen: het is kurkparket. het verschil is dat kurk- toplaag geen ongezonde weekmakers, lijm bepalend zijn voor mogelijke emissies warmte-isolerend en voelt bijgevolg zeer laminaat bij wijze van extra bescherming vluchtige organische stoffen of formal- en de kwaliteit van de binnenlucht. aangenaam aan. het is geluiddempend, is uitgerust met een transparante toplaag dehyde. Meister Forbo Flooring Forbo Flooring Kurkfabriek Van Avermaet 88 Ik ga Bouwen & Renoveren mei 2016

6 Home Market Hoe maak je een bio-ecologische keuze? Bekledingen van minerale oorsprong Eerste keuze: stenen vloerbekledingen met natureplus-label (liefst van eigen bodem) Anders: tegels met EU-Ecolabel, zachtgebakken kleitegels (terracotta) Hout en houtderivaten Eerste keuze: houten vloeren en afwerkingsproducten met natureplus-label; gebruiksklaar geolied parket Anders: massieve houten vloeren, genageld of los gelegd (niet verlijmd) en afgewerkt met plantaardige olie, was of zeepbehandeling; bij voorkeur lokale houtsoorten; FSC- en/of PEFC-gelabeld hout geniet de voorkeur; indien het gaat om tropisch hout is het FSC-label zeker een vereiste Zachte bekledingen Eerste keuze: vloerbekledingen met het natureplus-label Anders: vloerbekledingen uit natuurlijke en nagroeibare grondstoffen zoals linoleum en natuurkurk (bij voorkeur met het EU- Ecolabel of het Das Kork -logo), best niet verlijmd Textiel Eerste keuze: Tapijten met een rug van jute en een pool van natuurlijke vezels met een ecolabel (Blaue-Engel, Gut, Nordic Swan-label) of een Cradle to Cradle -label. Anders: tapijten met een rug van jute en een pool van natuurlijke vezels zonder label. Tasibel TAPIJT wie graag warme voeten heeft, kan uiteraard opteren voor tapijt. Tapijt bestaat uit twee delen: een onderlaag (rug) en een bovenlaag (pool). Zowel de rug als de pool kunnen van natuurlijke of synthetische oorsprong zijn. De milieu-impact van synthetische tapijten met petrochemische grondstoffen, chemische toeslagstoffen (pesticiden zoals motwerende en brandwerende middelen) en kleurstoffen en/of pigmenten die zware metalen of andere chemische stoffen bevatten is uiteraard veel groter dan die van tapijten uit plantaardige vezels (wol, katoen, sisal of kokos). De productie van een synthetisch polyamidetapijt kost bijvoorbeeld drie keer meer energie dan de productie van een tapijt uit wol. Tapijten uit natuurlijke vezels zijn antistatisch en kunnen aan het eind van hun levenscyclus worden afgebroken zonder schade toe te brengen aan het milieu. een ecolabel (Blaue-engel, Gut, nordic swan-label) of een cradle to cradle - label, dat impliceert dat het product in kwestie tot 100% biologisch afbreekbaar kan zijn (afhankelijk van de behaalde beoordeling), garandeert je dat het tapijt in kwestie milieuvriendelijk en gezond is. Tapijt voelt warm aan de thermische isolatiewaarde van tapijt is tien maal hoger dan die van tegels en dempt ook het contactgeluid op de vloer. het is echter moeilijk te reinigen en kan dus wel een broeihaard zijn van micro-organismen zoals sporenelementen, stofmijten en schimmels, die aanleiding kunnen geven tot allergieën, ademhalingsproblemen en infecties. Tapijt kun je leggen door het te verlijmen op de vloer of op een speciale onderlaag (met risico op aanwezigheid van schadelijke stoffen), het vast te kleven met dubbelzijdige plakband of het te verankeren op spijkerlatten langs de randen van de kamer. Je kunt het geheel echter ook gewoon los laten liggen. Een lijst van interessante adressen vind je op pagina Ik ga Bouwen & Renoveren mei 2016