Uitkomsten Werkgelegenheidsenquête 2014 Regio West-Brabant. Rapportage

Transcriptie

1 Uitkomsten Werkgelegenheidsenquête 214 Regio West-Brabant Rapportage

2 In opdracht van: Regio West-Brabant Uitgave: Gemeente Breda Bedrijfsbureau Ontwikkeling Projectnummer: 144 Claudius Prinsenlaan DJ Breda Telefoon onderzoek@breda.nl Bronvermelding verplicht

3 1. Samenvatting Inleiding Aanleiding Opbouw van de rapportage Ontwikkeling West-Brabant Algemeen beeld Sectoren Uitzendbanen Vacaturevraag Toekomstverwachting werkgelegenheid Bijlage 1: Data, werkwijze en interpretatie Bijlage 2: Methodiek vacaturevraag Bijlage 3: Methodiek extra vraag Bijlage 4: Factsheets

4

5 1. Samenvatting Na een periode van geringe groei en krimp treedt het herstel van de Nederlandse economie in 214 daadwerkelijk in. De Nederlandse economie groeit in 214 met driekwart procent. De groeiverwachtingen voor dit en volgend jaar zijn echter zeker niet uitbundig te noemen. De werkgelegenheid op nationaal niveau neemt in 214 in de marktsector nog af met een half procent. Voor 215 wordt door een licht aantrekkende economische groei een voorzichtig herstel van het aantal banen verwacht. Dit wordt in 214 zichtbaar in early warners voor toekomstige ontwikkeling zoals de toename van het aantal vacatures, een stijgende export en een licht toenemend producenten- en consumentenvertrouwen. Toch blijven de verwachtingen over het economisch herstel met onzekerheden omgeven, beïnvloed door de politieke onrust in onder andere Oost-Europa en Noord-Afrika. Dit landelijke beeld is ook in West-Brabant zichtbaar. De uitkomsten van deze werkgelegenheidsenquête laten zien, dat er in West-Brabant in 214, voor het derde jaar op rij, sprake is van een krimp van de werkgelegenheid. De daling van het aantal banen is met - 1,5% ongeveer gelijk aan de ontwikkeling in 213. Puntsgewijs de belangrijkste conclusies van de werkgelegenheidsenquête 214: In één jaar bijna vijf duizend banen verdwenen in West-Brabant Op 1 april 214 telt West-Brabant banen. In vergelijking met 213 zijn dat er minder, ofwel een afname van - 1,5% van de werkgelegenheid. Deze daling is vrijwel gelijk aan de werkgelegenheidsdaling in 213 (- 1,3%). Ontwikkelingen zoals rondom Philip Morris, Tetra Pak en Aviolanda zijn in dit onderzoek niet meegenomen omdat zij na het peilmoment hebben plaatsgevonden of plaats zullen vinden. Nog wel groei aantal vestigingen door toename eenpersoonsbedrijven Het aantal vestigingen neemt nog steeds toe. In 214 zijn er in West-Brabant vestigingen. In vergelijking met 213 (55.613) is dit een toename van + 2,9%. De groei is toe te schrijven aan de toename van het aantal eenpersoonsbedrijven. Gezondheids- en welzijnszorg wederom grootste werkgever West-Brabant Met banen is, ondanks de terugloop van het totale aantal banen (zie volgend punt), net als in de twee voorgaande jaren in 214 de gezondheids- en welzijnszorg de omvangrijkste werkgelegenheidssector in West-Brabant. Tot 212 was dit de industrie. Belangrijk verlies aan banen in bouwnijverheid, openbaar bestuur en overheid, industrie en gezondheids- en welzijnszorg In West-Brabant heeft de sector bouwnijverheid (- 1.87) forse klappen gehad. Groot banenverlies is er ook in de sectoren openbaar bestuur en overheid, industrie en gezondheids- en welzijnszorg met een afname van respectievelijk - 927, en - 85 banen. 5

6 Lichte groei in informatie en communicatie In 214 heeft zich in de sector informatie en communicatie een banengroei voorgedaan met banen. Zes procent minder uitzendbanen: laagste niveau sinds aantal jaren Het aantal uitzendbanen is in 214 met 668 gedaald tot Dit is het laagste niveau van het aantal uitzendbanen sinds jaren. Het verlies aan uitzendbanen is vooral groot in de sectoren industrie (- 181) en openbaar bestuur en overheid (- 151). Procentuele daling werkgelegenheid het grootst in Woensdrecht en Halderberge; grootste groei werkgelegenheid in Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Zundert In 214 is het aantal banen in Woensdrecht (- 2,7%) en Halderberge (- 2,6%) het sterkst gedaald. Van de regiogemeenten was de werkgelegenheidsgroei het grootst in Alphen- Chaam (+ 2,1%), Baarle-Nassau (+ 1,9%) en Zundert (+ 1,2%). Voor het eerst sinds 29 stijging vacatures in West-Brabant West-Brabant telt openstaande vacatures 1. Dit zijn vacatures meer dan in 213. Voor het eerst sinds 29 is dit aantal gestegen. De meeste vacatures staan open in de sectoren handel en reparatie (535), industrie (33), advisering en onderzoek (29) en gezondheids- en welzijnszorg (27). Verwachting ontwikkeling werkgelegenheid licht positief bij bedrijven tot 1 werkzame personen, licht negatief bij grotere Een grote groep bedrijven geeft aan niet te kunnen voorspellen hoe het er over twee jaar met de werkgelegenheid binnen het bedrijf voor zal staan. Eén derde tot de helft van de bedrijven verwacht de komende twee jaar geen verandering in werkgelegenheid. De bedrijven tot 1 werkzame personen zijn iets optimistischer over de verwachte ontwikkeling, dan de bedrijven van 1 of meer werkzame personen. Ongeveer één op de vijf van de bedrijven met minder dan 1 werkzame personen, zegt meer werkgelegenheid te verwachten, tegenover één op de zeven bij de grotere bedrijven 1 Het aantal openstaande vacatures heeft betrekking op het aantal ontstane vacatures die op het moment van meting nog niet zijn vervuld of nog niet zijn ingetrokken/vervallen (toelichting zie bijlage methodiek vacaturevraag).

7 2. Inleiding 2.1. Aanleiding In West-Brabant wordt jaarlijks onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de werkgelegenheid 2. Daarvoor wordt het aantal werkzame personen per 1 april van dat jaar gemeten bij alle vestigingen die in de regio West-Brabant zijn gevestigd. Hierdoor is het mogelijk om een beeld te schetsen van de werkgelegenheid en het aantal vestigingen en de ontwikkeling daarvan. Deze belangrijke stuurinformatie kan als input dienen voor beleid, maar ook voor starters die zich nieuw willen vestigen in de regio Opbouw van de rapportage In deze rapportage staat de werkgelegenheidsontwikkeling centraal. Hoofdstuk drie laat de ontwikkeling zien op het gebied van werkgelegenheid en aantal vestigingen voor West-Brabant. Vervolgens wordt de werkgelegenheidsontwikkeling in de verschillende sectoren weergegeven. Hoofdstuk vier gaat in op de ontwikkeling van het aantal vacatures. Daarbij wordt ook een uitsplitsing gemaakt naar sectoren, grootteklassen en gemeenten. In hoofdstuk vijf staat de toekomstverwachting van de werkgevers bij (middel)grote bedrijven betreffende het personeelsbestand centraal. 2 Voor een uitgebreide omschrijving van het werkgelegenheidsonderzoek zie bijlage Data, werkwijze en interpretatie. 7

8

9 3. Ontwikkeling West-Brabant 3.1. Algemeen beeld Banen Op 1 april 214 telt West-Brabant banen. In vergelijking met 213 zijn dat er minder, ofwel een afname van - 1,5% van de werkgelegenheid. Deze daling is vrijwel gelijk aan de werkgelegenheidsdaling in 213 (- 1,3%). De verwachting is dat deze daling volgend jaar zal afvlakken waarna in 216 het werkgelegenheidsherstel wordt ingezet. Dit komt overeen met het landelijke beeld. Figuur 1 Ontwikkeling banen West-Brabant Vestigingen Ondanks de afname van het aantal banen, neemt het aantal vestigingen nog steeds toe. In 214 zijn er in West-Brabant vestigingen, wat neerkomt op een toename van + 2,9% in vergelijking met 213 (figuur 2). Figuur 2 Ontwikkeling en groei aantal vestigingen West-Brabant Aantal vestigingen Groei t.o.v. voorgaand jaar 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% De verklaring voor het nog altijd toenemend aantal vestigingen tegenover een afnemende werkgelegenheid is de sterke toename van het aantal eenpersoonsbedrijven (die vooral uit zzp-ers 3 bestaan). 3 De Kamer van Koophandel definieert een zzp-er als: Een persoon, eenmansbedrijf, kleine zelfstandige welke niet in een (vast) dienstverband, maar onder eigen verantwoording/beheer (zonder personeel) werkzaamheden aanneemt. Een zzp-er doet meestal werk dat hij/zij voorheen in een dienstbetrekking deed. Vaak gaat het om werk met een arbeidsintensief karakter, bijvoorbeeld de bouw, de transportsector, de kappersbranche, de zorgsector, interim-managers, organisatieadviseurs en automatiseringsdeskundigen. 9

10 Werkgelegenheid per grootteklasse Het aantal banen bij de eenpersoonsbedrijven is het afgelopen jaar met banen toegenomen (+ 5,4%). Bij de bedrijven met 5 tot 249 werkzame personen is de werkgelegenheid vrijwel gelijk gebleven met een afname van -,2% (- 198 banen). In de overige grootteklassen is de werkgelegenheid afgenomen. De daling van het aantal banen is het grootst bij bedrijven met 25 en meer werkzame personen: (- 4,8%). Ook de werkgelegenheid bij bedrijven met 2 tot 49 werkzame personen daalde met 3.17 banen (- 2,3%). Figuur 3 Verdeling werkgelegenheid per grootteklasse wp 2-49 wp wp > 25 wp

11 In de vier grootste steden van de regio West-Brabant zijn de meeste banen en vestigingen te vinden (figuur 4). Breda neemt 3,9% (99.244) van het aantal banen en 27,6% (15.815) van het aantal vestigingen voor haar rekening. In Roosendaal is dit 11,8% ( ) en 1,1% 5.81, in Bergen op Zoom 9,6% (3.867) en 8,2% (4.697) en in Oosterhout 8,3% (26.616) en 7,5% (4.37). In figuur 4 is te zien dat de grotere gemeenten 4 in West-Brabant meer grote vestigingen huisvesten met een hoge werkgelegenheid in vergelijking met de meeste kleinere gemeenten in de regio. Geertruidenberg en Woensdrecht zijn een uitzondering. Met een gemiddeld aantal banen per vestiging van 6,6 in Geertruidenberg en 6,3 in Woensdrecht hebben ook zij een hoge werkgelegenheid. Figuur 4 Het aantal en aandeel banen en vestigingen van West-Brabant per gemeente, 214 Gemeente Aantal banen Aandeel banen (%) Aantal vestigingen Aandeel vestigingen (%) Gemiddeld aantal banen per vestiging Aalburg , ,2 3,5 Alphen-Chaam 2.937, ,8 2,9 Baarle-Nassau , 777 1,4 4,2 Bergen op Zoom , ,2 6,6 Breda , ,6 6,3 Drimmelen , ,9 3,8 Etten-Leur , ,4 6,7 Geertruidenberg , ,9 6,6 Halderberge , ,2 4,1 Moerdijk , ,8 6,2 Oosterhout , ,5 6,2 Roosendaal , ,1 6,5 Rucphen , ,6 3,1 Steenbergen , ,4 3,7 Werkendam , ,9 4, Woensdrecht , ,6 6,3 Woudrichem , ,2 4,2 Zundert , ,3 4,2 Totaal , , 5,6 Zoals blijkt uit onderstaand figuur zet de afname van het gemiddeld aantal banen per vestiging zich voort in 214. Figuur 5 Ontwikkeling gemiddeld aantal banen per vestiging West-Brabant ,78 6,61 6,42 6,17 5,86 5,61 Hoewel dus het aantal vestigingen blijft groeien door met name de groei van het aantal eenpersoonsbedrijven, neemt de werkgelegenheid bij de vestigingen met méér dan 1 werkzame personen af (zie figuur 3). 4 Bergen op Zoom, Breda, Etten-Leur, Moerdijk, Oosterhout en Roosendaal 11

12 De ontwikkeling van de werkgelegenheid en het aantal vestigingen verschilt per gemeente. In figuur 6 is de absolute en procentuele ontwikkeling van het aantal banen en de vestigingen weergegeven. Figuur 6 Ontwikkeling aantal banen en vestigingen : absoluut en procentueel Gemeente Ontwikkeling banen Ontwikkeling banen % Ontwikkeling vestigingen Ontwikkeling vestigingen % Aalburg -12 -, ,47 Alphen-Chaam 61 2,12 5 5,16 Baarle-Nassau 62 1, ,97 Bergen op Zoom , ,34 Breda , ,37 Drimmelen ,7 62 2,88 Etten-Leur 44, ,53 Geertruidenberg , ,6 Halderberge , ,14 Moerdijk 27, ,37 Oosterhout , ,51 Roosendaal , ,85 Rucphen -18-1,69 6 3,4 Steenbergen , ,71 Werkendam -47 -, ,26 Woensdrecht , ,28 Woudrichem 23, ,49 Zundert 96 1,22 16,85 West-Brabant , ,95 Van de gemeenten waar het aantal banen is toegenomen zijn Zundert (96, ofwel 1,22%), Baarle-Nassau (+ 62, ofwel 1,93%) en Alphen-Chaam (+ 61, ofwel + 2,12%), de koplopers. Deze drie gemeenten hebben slechts een beperkt werkgelegenheidsaandeel van,9% tot 2,5% in de regio. De stijging van het aantal banen in Zundert vindt met name plaats in de sector overige zakelijke dienstverlening. Halderberge en Woensdrecht hebben in de periode een benedengemiddelde werkgelegenheidsontwikkeling gehad in vergelijking met geheel West-Brabant. In Halderberge (- 259, ofwel 2,57%) gaat het daarbij vooral om de sector advisering en onderzoek en in Woensdrecht (- 259, ofwel 2,68%) om openbaar bestuur en overheid. In alle gemeenten in West-Brabant neemt het aantal vestigingen toe. De gemeenten Bergen op Zoom, Woensdrecht en Zundert kennen een benedengemiddelde groei met respectievelijk een stijging van + 1,3% (+ 62 vestigingen), + 1,3% (+ 19 vestigingen) en +,9% (+ 16 vestigingen). De gemeenten Alphen-Chaam (+ 3,5%, 42 vestigingen) en Etten-Leur (4,5%, 153 vestigingen) hebben een bovengemiddelde groei doorgemaakt. In beide gemeenten vindt de groei vooral plaats in de sector advisering en onderzoek en in Etten-Leur ook in de sector detailhandel.

13 Figuur 7 Werkgelegenheidsontwikkeling per gemeente afgezet tegen West-Brabant ( ) 3.2. Sectoren Tot 212 was de industrie de grootste werkgelegenheidssector in West-Brabant. Net als de voorgaande twee jaren is in 214 de werkgelegenheid in gezondheids- en welzijnszorg met banen het grootst. In de industrie zijn in personen en in de detailhandel personen werkzaam. Figuur 8 Aandeel werkgelegenheid per sector in West-Brabant Gezondheids- en welzijnszorg Verhuur van en handel in onroerend goed Bij overige zakelijke dienstverlening gaat het bijvoorbeeld om verhuur van auto s, consumentenartikelen e.a., uitzendbureaus, administratieve dienstverlening etc. Bij overige dienstverlening gaat het om diensten van levensbeschouwelijke en politieke organisaties, belangen- en ideële organisaties en hobbyclubs. 13

14 De grootste afname van de werkgelegenheid van het afgelopen jaar is zichtbaar bij de sector bouwnijverheid met banen. In de sectoren openbaar bestuur en overheid en in de industrie zijn elk afzonderlijk rond de - 9 banen verloren gegaan. Verder daalt het aantal banen in de gezondheid- en welzijnszorg met Hier tegenover staat een lichte banengroei in de sector informatie en communicatie met circa + 15 banen. Figuur 9 Ontwikkeling banen in West-Brabant naar economische activiteit, Verhuur van en handel in onroerend goed Gezondheids- en welzijnszorg

15 3.3. Uitzendbanen In 214 zijn er uitzendbanen in West-Brabant. Daarmee zijn er nu banen minder dan in 213. Het aantal uitzendbanen is het afgelopen jaar iets sterker gedaald dan vorig jaar; respectievelijk - 5,7% in 214 en - 4,4% in 213. Het niveau van de uitzendbanen ligt nu lager dan het in voorgaande jaren is geweest. Figuur 1 Uitzendbanen West-Brabant De daling van de uitzendbanen is vooral groot bij industrie (- 181) en openbaar bestuur en overheid (- 151). Tegenover deze daling staat een bescheiden groei van het aantal uitzendbanen in de sector verhuur van en handel in onroerend goed (+ 49) en vervoer en opslag (+ 44). 15

16

17 4. Vacaturevraag Eind april 214 staan in de regio vacatures 5 open. Na een daling sinds 29 is in 214 daarmee het aantal vacatures voor het eerst weer gestegen met banen (+ 15,5%). Het aantal vacatures in 214 is nog wel bijna de helft lager dan in 29. Figuur 11 Aantal openstaande vacatures in West-Brabant Meeste vacatures zijn aanwezig bij detailhandel, industrie, advisering en onderzoek en groothandel De meeste vacatures staan open in de sectoren detailhandel (437), industrie (367), advisering en onderzoek (325) en groothandel (318). In deze vier sectoren is in 214 de helft van het totaal aantal vacatures te vinden (zie figuur 12). Economische sectoren zijn onder te verdelen in twee typen: de collectieve sector en de marktsector. De collectieve sector is samengesteld uit drie sectoren openbaar bestuur en overheid, onderwijs en gezondheids- en welzijnszorg. De marktsector is opgebouwd uit de overige sectoren. In zowel de collectieve sector als in de marktsector is het aantal openstaande vacatures in 214 voor het eerst sinds de daling vanaf 211 gestegen. Het aantal openstaande vacatures in de marktsector stijgt echter met + 17% nagenoeg tweemaal zo hard als in de collectieve sector waar de stijging + 9% is. Het aantal vacatures stijgt in 214 in vrijwel alle sectoren. Gemiddeld stijgt het aantal openstaande vacatures met + 15,5%. Bij de grotere sectoren (meer dan 1 openstaande vacatures) kennen de detailhandel, vervoer en opslag en openbaar bestuur en overheid een meer dan gemiddelde stijging (meer dan + 47%). Opvallend is de grote afname bij de cultuur, sport en recreatie (- 7 vacatures). 5 Het aantal openstaande vacatures heeft betrekking op het aantal ontstane vacatures die op het moment van meting nog niet zijn vervuld of nog niet zijn ingetrokken/vervallen (toelichting zie bijlage methodiek vacaturevraag) 17

18 Figuur 12 Vacatures in West-Brabant naar bedrijfssector Gezondheids- en welzijnszorg Verhuur van en handel in onroerend goed Voor eerst lichte stijging vacaturepercentage Het vacaturepercentage is het aantal openstaande vacatures als percentage van het aantal banen. Het is een maat voor de arbeidsvraag. Wanneer dit percentage groot is, is de arbeidsvraag hoog en laat dit cijfer een herstel van de arbeidsmarkt zien. Tijdens de hoogconjunctuur in de periode tussen 27 en 29 vertoonde dit percentage een piek met 3%. In de periode was het vacaturepercentage met 1,5% stabiel. In 212 is de vacaturegraad gedaald tot 1,2% en in 213 tot,8%. Dit is een halvering ten opzichte van 211. In 214 is het vacaturepercentage voor het eerst licht gestegen naar,9%. In alle sectoren, behalve bij de nutsbedrijven, financiële instellingen en bij cultuur, sport en recreatie, is het vacaturepercentage gestegen. Deze stijging bevestigt het voorzichtig herstel van de arbeidsmarktsituatie in West-Brabant. Grote toename vacatures bij het midden- en het grootbedrijf Een gebruikelijke indeling naar bedrijfsgrootte is de indeling in grootbedrijf (1 en meer werkzame personen), middenbedrijf (1 99 werkzame personen) en kleinbedrijf (tot 1 werkzame personen). Na een daling vanaf 211 is in 214 het aantal vacatures in het klein-, midden- en grootbedrijf voor het eerst weer gestegen. In 214 steeg het aantal openstaande vacatures met + 18 ofwel + 37% het meest bij het grootbedrijf ten opzichte van het jaar daarvoor. Bij het middenbedrijf is er in absolute zin een even grote toename van + 18 vacatures, ofwel een toename van + 2%. Bij het kleinbedrijf is er een lichte stijging van 38 vacatures (+ 3%).

19 Merendeel gemeenten in West-Brabant kent stijging aantal vacatures In 214 steeg bij 13 van de 18 gemeenten het aantal openstaande vacatures. In 213 was dit alleen in Baarle-Nassau. Het aantal openstaande vacatures is met meer dan 2 vacatures toegenomen in de gemeente Breda (+ 246 vacatures). Ook in Moerdijk en Oosterhout is het aantal openstaande vacatures fors gestegen (beiden + 6 vacatures). In Baarle-Nassau, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen en Zundert is in 214 een geringe afname zichtbaar van het aantal openstaande vacatures. Figuur 13 Ontwikkeling vacatures grotere gemeenten West-Brabant Bergen op Zoom Breda Etten-Leur Moerdijk Oosterhout Roosendaal Overige gemeenten In figuur 14 staat per gemeente het aantal vacatures naar sector weergegeven. Bij een aantal minder dan 5 is een - weergegeven. In bijlage 2 staan de onderzoeksresultaten uitgebreid vermeld. Figuur 14 Vacatures per gemeenten naar sector 214 Aalburg Alpen-Chaam Baarle-Nassau Bergen op Zoom Breda Drimmelen Etten-Leur Geertruidenberg Halderberge Moerdijk Oosterhout Roosendaal Rucphen Steenbergen Werkendam Woensdrecht Woudrichem Zundert Totaal Bouw nijverheid Financiδle instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Onderw ijs Gezondheids- en w elzijnszorg

20

21 5. Toekomstverwachting werkgelegenheid Grotere bedrijven (méér dan 1 werkzame personen, inclusief uitzendkrachten) is gevraagd naar de ontwikkeling van de werkgelegenheid binnen hun bedrijf zoals zij die de komende twee jaar verwachten. In totaal hebben van de 3.97 bedrijven in deze categorie deze vraag beantwoord 6, wat overeenkomt met een respons van 67%. In onderstaande tabel zijn de resultaten weergegeven. Figuur 15 Verwachting werkgelegenheid in 2 jaar naar grootteklasse Bedrijfsgrootte (incl uitzend) Vestigingen Minder Blijft gelijk Meer Niet te zeggen 1 49 wp % 47% 18% 22% 5 99 wp 48 13% 41% 17% 29% 1+ wp % 35% 13% 33% Een grote groep bedrijven geeft aan niet te kunnen voorspellen hoe het er over twee jaar met de werkgelegenheid binnen het bedrijf voor zal staan. Eén derde tot de helft van de bedrijven verwacht de komende twee jaar geen verandering in werkgelegenheid. De bedrijven tot 1 werkzame personen zijn iets optimistischer over de verwachte verandering dan de bedrijven van 1 of meer werkzame personen. Ongeveer één op de vijf bedrijven met minder dan 1 werkzame personen, zegt meer werkgelegenheid te verwachten, tegenover één op de zeven bij de grotere (> 1 werkzame personen) bedrijven. Bij bedrijven tot 1 werkzame personen is er in de sectoren bouwnijverheid, de detailhandel, financiële instellingen, advisering en onderzoek en overige zakelijke dienstverlening een relatief groot optimisme te zien ten aanzien van de werkgelegenheidsontwikkeling. Bij de bedrijven groter dan 1 werkzame personen is er bij de bouwnijverheid, de horeca, de overige zakelijke dienstverlening en advisering en onderzoek tegen de trend binnen de grote bedrijven in - ook sprake van optimisme. De detailhandel is echter pessimistischer dan het gemiddelde, evenals de sector cultuur, sport en recreatie. Binnen de sector openbaar bestuur en overheid is er, vergeleken met het gemiddelde, een licht positieve stemming. In bijlage 3 staat een uitgebreid overzicht per bedrijfsgrootte naar sectie met de verwachtte werkgelegenheidsgroei voor de komende twee jaar weergegeven. Een uitsplitsing naar de zes grote gemeenten in de regio, met als zevende categorie de samengetelde kleinere gemeenten, laat zien dat er tussen de gemeenten onderlinge verschillen zijn (zie figuur 15 t/m 17). Zo wordt de vraag naar de verwachte ontwikkeling van de werkgelegenheid door bedrijven in Roosendaal over de verschillende grootteklassen heen het vaakst met niet te zeggen beantwoord. Bij bedrijven tot 1 werkzame personen kent de gemeente Etten-Leur relatief veel bedrijven die verwachten dat de werkgelegenheid stabiel zal blijven. Bij bedrijven tot 1 werkzame personen in Oosterhout tekent zich een relatief groot percentage bedrijven af dat verwacht dat de werkgelegenheid zal stijgen, evenals bij middelgrote bedrijven in Etten-Leur. Onder de grotere bedrijven (met meer dan 1 werkzame personen) springt Moerdijk in het oog met een relatief groot aantal bedrijven dat een daling van de werkgelegenheid verwacht en slechts een kleine groep die het tegenovergestelde vindt. 6 Zie de bijlage voor de gehanteerde methodiek en tabellen met onderzoeksresultaten 21

22 Figuur 16 Verwachting werkgelegenheid in 2 jaar - (1-49 wp incl. uitzend) 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Breda Bergen op Zoom Roosendaal Oosterhout Etten-Leur Moerdijk Overige gemeenten Totaal Minder Blijft gelijk Meer niet te zeggen Figuur 17 Verwachting werkgelegenheid in 2 jaar - (55-99 wp incl. uitzend) 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Breda Bergen op Zoom Roosendaal Oosterhout Etten-Leur Moerdijk Overige gemeenten Totaal Minder Blijft gelijk Meer niet te zeggen Figuur 18 Verwachting werkgelegenheid in 2 jaar - (1 en meer wp incl. uitzend) 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Breda Bergen op Zoom Roosendaal Oosterhout Etten-Leur Moerdijk Overige gemeenten Totaal Minder Blijft gelijk Meer niet te zeggen

23 Bijlage 1: Data, werkwijze en interpretatie. De basis voor het werkgelegenheidsonderzoek is het door gemeente Breda als registerhouder bijgehouden vestigingenregister. In dit register zijn alle vestigingen van bedrijven en instellingen in West-Brabant waar betaalde arbeid wordt verricht opgenomen. Jaarlijks wordt in alle gemeenten in West-Brabant een werkgelegenheidsenquête gehouden onder daar gevestigde bedrijven en instellingen, waarbij de aard van hun economische activiteit en de grootte van het personeelsbestand worden geregistreerd. Op basis van deze enquête wordt de stand van de werkgelegenheid per april van het betreffende jaar vastgesteld. Door het onderzoek jaarlijks uit te voeren worden ook werkgelegenheidsontwikkelingen gedetailleerd in kaart gebracht. Per vestiging is een groot aantal gegevens opgeslagen, waarvan de belangrijkste de adresgegevens, de bedrijfsactiviteit en de werkgelegenheid zijn. Op basis van dit bestand zijn allerlei aggregaties uit te voeren, waardoor per branche, gemeente of regio de ontwikkeling van de werkgelegenheid te volgen is. Het beheer en onderhoud van het register en de uitvoering van het werkgelegenheidsonderzoek is in handen van Bedrijfsbureau Ontwikkeling van gemeente Breda. De werkzaamheden worden uitgevoerd in opdracht van de Regio West-Brabant (RWB). De provincie Noord-Brabant en het LISA leveren ook een financiële bijdrage. Een vestiging wordt als zodanig in het register opgenomen als er betaalde arbeid wordt verricht. Dit betekent dat bedrijven waarin of van waaruit geen activiteiten plaatsvinden (lege BV s en dergelijke) of vrijwilligerswerk niet worden meegeteld. Op 1 juli 28 is de nieuwe Handelsregisterwet in werking getreden. Daarmee zijn alle ondernemingen en rechtspersonen in Nederland wettelijk verplicht zich in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Daardoor heeft er een stijging plaatsgevonden van het aantal vestigingen, maar hierop heeft een historische correctie plaatsgevonden. Enquête De enquête is gefaseerd uitgevoerd. Alle bedrijven waarvan een adres bekend is zijn via de benaderd om de werkgelegenheidsenquête op internet in te vullen. Bedrijven met minder dan 5 werkzame personen (wp) zijn steekproefsgewijs telefonisch geënquêteerd (tussen en 9 wp 1 op 4 en tussen 1 en 49 wp 1 op 2). Starters zijn telefonisch benaderd voor zover er via de Kamer van Koophandel geen werkgelegenheidsgegevens bekend waren. Bedrijven met meer dan 5 werkzame personen zijn integraal telefonisch geënquêteerd. 13 van de 18 binnen de Regio West-Brabant samenwerkende gemeenten hebben gekozen voor een hogere enquêtedichtheid. Het betreft de gemeenten Bergen op Zoom, Breda, Etten-Leur, Geertruidenberg, Moerdijk, Steenbergen, Werkendam en Woensdrecht (minder dan 9 wp 1 op 3, overige bedrijven en starters integraal), Baarle- Nassau, Halderberge, Oosterhout, Roosendaal en Zundert (minder dan 9 wp 1 op 2, overige bedrijven en starters integraal). 23

24 De enquête heeft een respons opgeleverd van 74%, gemeten in werkzame personen. De werkgelegenheid bij de niet-geënquêteerde vestigingen is vastgesteld op basis van vergelijkbare wèl geënquêteerde vestigingen. Vestigingsgrootte Vestigingen Respons Respons vest.% Werkzame personen Respons wp Respons wp% 1 9 wp ,% ,2% 1 99 wp ,2% ,3% 1 wp en meer ,2% ,8% Totaal ,2% ,6%

25 Bijlage 2: Methodiek vacaturevraag Vraagstelling In de werkgelegenheidsenquête 214 is een vraag opgenomen waarin gevraagd wordt naar het aantal openstaande vacatures bij de bedrijven in West-Brabant. De exacte vraag zoals opgenomen in de werkgelegenheidsenquête ziet er als volgt uit: Heeft u op dit moment vacatures? Wilt u hier het aantal vacatures (inclusief uitzendkrachten, tijdelijk personeel etc.) vermelden voor dezelfde organisatie als waarvoor u hierboven het aantal werkzame personen heeft ingevuld. Nee, er zijn geen vacatures Ja, er zijn momenteel vacatures (aantal invullen a.u.b.) Ophoging Om het aantal vacatures te berekenen voor de regio West-Brabant zijn de volgende stappen genomen: Eerst is de respons binnen de verschillende bedrijfssectoren en grootteklasse bepaald. Het aantal vacatures en het aantal werkzame personen (incl. uitzendkrachten) van de respondenten is bepaald binnen de verschillende bedrijfssectoren en grootteklassen. Vervolgens is de verhouding tussen de openstaande vacatures en het aantal werkzame personen berekend. Op basis van dit verhoudingsgetal is voor de bedrijven die deze vraag niet hebben beantwoord het aantal vacatures geschat. Zodoende kan er een schatting worden gegevens voor het totaal aantal vacatures in de regio. Het cijfer voor het aantal vacatures in de landbouw is tot en met het jaar 21 afgeleid uit het CBS vacatureonderzoek 28 en de landelijke CBS vacaturemeting die elk kwartaal wordt gehouden. Vanaf 211 zijn de landbouwvacatures bij de landbouwbedrijven zelf bevraagd. 25

26 Figuur 19 Vacatures naar bedrijfssector 214 Bedrijfssector > 1 Totaal werkzame personen werkzame personen werkzame personen Verhuur en handel in onroerend goed Gezondheids- en welzijnszorg Totaal Figuur 2 Vacaturepercentage naar bedrijfssector 214 Bedrijfssector Vacatures als % van totale werkgelegenheid,8%,9%,6%,9% 1,3% 1,1%,8% 1,6% 2,7% 1,1% Verhuur en handel in onroerend goed,5% 1,3% 1,1%,7%,4% Gezondheids- en welzijnszorg,5%,3%,5% Totaal,9%

27 Bijlage 3: Methodiek extra vraag Vraagstelling Naast de vacaturevraag is bij de werkgelegenheidsenquête 214 nóg een extra vraag opgenomen naar de wijziging van het aantal werkzame personen dat men bij het bedrijf de komende twee jaar verwacht. De vraag is als volgt geformuleerd: Verwacht u de komende twee jaar een wijziging in het aantal werkzame personen? Zet a.u.b. een kruis in het betreffende vakje Afname (aantal personen) Blijft Toename (aantal personen) 1 of meer gelijk of meer Het is onmogelijk dit te voorspellen De vraag is gesteld aan bedrijven met tien of meer werkzame personen (inclusief uitzendkrachten). De gegevens zijn verwerkt naar grootteklasse (1 tot 49, 5 tot 99 en 1 of meer werkzame personen) en naar bedrijfsactiviteit. Daarnaast is er een uitsplitsing gemaakt naar de zes grote gemeenten in de regio (Breda, Bergen op Zoom, Roosendaal, Oosterhout, Etten-Leur en Moerdijk) en de groep kleinere gemeenten. De 12 antwoordcategorieën zijn voor de analyse ingedikt tot 4 categorieën: minder, gelijke of méér werkgelegenheid en een categorie niet te zeggen. Ophoging De respons van bedrijven die de vraag hebben beantwoord is gebruikt om per gemeente, grootteklasse en sector een schatting te maken van de resultaten die de niet responderende bedrijven zouden hebben opgeleverd. De respons en deze schatting samen leveren het totaalbeeld op zoals vermeld in de resultaten. In sectoren waar de celvulling minder is dan 5 bedrijven en er een respons lager dan 33% is zijn de resultaten niet in de analyse weergegeven. De hierboven genoemde methode levert dan onvoldoende betrouwbare resultaten. Figuur 21 Verwachte ontwikkeling bedrijfsgrootte komende twee jaar, bedrijven 1 49 wp Verwachting werkgelegenheid over 2 jaar Blijft niet te Vestigingen Bedrijfsgrootte (incl. uitzend) 1-49 wp Minder gelijk Meer zeggen 89 5% 69% 12% 14% % 49% 22% 15% 24 19% 56% 6% 19% 237 1% 48% 22% 2% % 51% 17% 15% 467 7% 54% 2% 19% 18 11% 43% 17% 29% 137 1% 56% 16% 19% 74 25% 35% 33% 6% 45 7% 6% 2% 13% Verhuur van en handel in onr. goed 23 32% 58% 11% % % 46% 22% 18% % 41% 23% 23% % 44% 12% 28% Gezondheids- en welzijnszorg % 28% 9% 52% 52 9% 67% 6% 18% 4 15% 42% 27% 15% 27

28 Figuur 22 Verwachte ontwikkeling bedrijfsgrootte komende twee jaar, bedrijven 5 99 wp Bedrijfsgrootte (incl. uitzend) 5-99 wp Vestigingen Verwachting werkgelegenheid over 2 jaar Blijft niet te Minder gelijk Meer zeggen 67 24% 45% 18% 13% 33 13% 38% 25% 25% 36 24% 44% 2% 12% 3 1% 52% 21% 17% 46 8% 29% 18% 45% 7 33% 33% 33% % 6 % 33% 33% 33% 38 % 72% 19% 9% 17 13% 47% 2% 2% 13 33% 67% % % 42 3% 38% 12% 47% Gezondheids- en welzijnszorg 58 12% 16% 6% 65% Figuur 23 Verwachte ontwikkeling bedrijfsgrootte komende twee jaar, bedrijven 1 wp en meer Bedrijfsgrootte (incl. uitzend) 1 -> wp Vestigingen Verwachting werkgelegenheid over 2 jaar Blijft niet te Minder gelijk Meer zeggen 59 21% 48% 13% 19% 28 15% 45% 5% 35% 8 % 67% 17% 17% 17 15% 46% % 38% 1 33% 5% % 17% 28 15% 3% 15% 4% 8 % 6% 2% 2% 12 18% 18% 27% 36% 7 2% % 4% 4% 36 2% 24% 2% 36% 34 17% 46% 8% 29% Gezondheids- en welzijnszorg 6 22% 19% 16% 43% 18 19% 19% 6% 56%

29 Bijlage 4: Factsheets 29

30 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Aalburg Aalburg Groei -,4% 1,3% -2,6% -,5% -,3% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 53, ,3 Vestigingen Aalburg Beroepsbevolking Groei 4,1% 4,5%,7% 3,7% 3,5% Participatiegraad 67,3% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 6,2% 7,9%

31 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Overigezakelijke dienstverlening Verhuur van en handel in onroerend % 2% 4% 6% 8% 1% 12% 14% 16% 18% Verhuur van en handel in onroerend goed Aalburg West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 6,8% -2,6% 5,6% -7,1% -2,7% Vestigingsontwikkeling 6,8% -1,5% -1,7% -9,1%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Aalburg personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, en werkgelegenheid is redelijk constant gebleven (-,3%), de gemiddelde daling in West-Brabant is - 1,5% het banenverlies is het grootst in de sectoren en grootste toename van banen in, en aantal vestigingen is met 3,5% toegenomen, toename vindt plaats bij de eenpersoonsbedrijven het aantal starters is in 214 licht gestegen (+ 4,4%) het aantal vacatures is na een daling vanaf 211 dit jaar weer toegenomen het aantal uitzendbanen is afgenomen (- 2 banen)

32 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Alphen-Chaam Alphen-Chaam Groei -2,3% -2,7% -3,7% -1,8% 2,1% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 93, ,3 Vestigingen Alphen-Chaam Beroepsbevolking Groei,3%,6% -1,% 3,9% 5,2% Participatiegraad 71,1% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 5,6% 7,9%

33 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Vervoer enopslag Alphen Chaam West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 5,7% 6,1% -2,6% -5,4% Vestigingsontwikkeling 5,7% 4,8% -2,%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Alphen-Chaam personen werkzaam bij 1.19 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn,, en werkgelegenheid met + 2,1% (61 banen) toegenomen tegenover daling in West-Brabant van - 1,5% grootste werkgelegenheidsgroei zit in de (+ 48 banen) werkgelegenheid neemt ook toe in de Gezondheids- en Welzijnszorg (+ 19 banen) aantal banen daalt het meest in de (- 41 banen) toename aantal vestigingen is + 5,2%, dit zijn vooral bedrijven met minder dan 1 werkzame personen het aantal starters is gestegen na een daling sinds 211 is het aantal vacatures redelijk gelijk met voorgaand jaar het aantal uitzendbanen is gedaald

34 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Baarle-Nassau Baarle-Nassau Groei 6,% -2,4% -9,%,5% 1,9% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 76, ,3 Vestigingen Baarle-Nassau Beroepsbevolking Groei -2,8% 2,9% -1,4%,1% 2,% Participatiegraad 71,2% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 7,9% 7,9%

35 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Adviseringenonderzoek en Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Baarle Nassau West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 3,3% 2,7% 8,9% -2,2% -4,2% Vestigingsontwikkeling 3,3%,7% 2,6%,%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Baarle-Nassau personen werkzaam bij 777 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, en werkgelegenheid met + 1,9% (62 banen) toegenomen; gemiddeld daalt de werkgelegenheid in West-Brabant met - 1,5% stijging aantal banen vindt hoofdzakelijk plaats in daling van werkgelegenheid vindt plaats in industrie, zij het zeer gering totaal aantal vestigingen in 214 gestegen (+ 2,%) de werkgelegenheidstoename doet zich vooral voor bij bedrijven met 1-49 werkzame personen het aantal starters is verder gestegen na een stijging in 213 is het aantal vacatures tegen de trend in gedaald tot ongeveer het niveau van 212 het aantal uitzendbanen is verder gedaald

36 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Bergen op Zoom Bergen op Zoom Groei -1,9% 3,5% -1,3% -,9% -2,% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 93, ,3 Vestigingen Bergen op Zoom Beroepsbevolking Groei 3,1% 4,3% 2,1% 2,9% 1,3% Participatiegraad 71,% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 8,6% 7,9%

37 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Overigezakelijke dienstverlening Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Bergen op Zoom West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 1,7%,8% -5,7% -1,5% -2,2% Vestigingsontwikkeling 1,7%,5% -5,8% 2,7%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Bergen op Zoom personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn Gezondheids- en welzijnszorg, en werkgelegenheid met - 2,% (- 614 banen) afgenomen, net iets meer dan in West-Brabant (- 1,5%) het banenverlies is het grootst in het, de en Vervoer en Opslag grootste werkgelegenheidsgroei in sector Cultuur, Sport en Recreatie aantal vestigingen is licht gestegen, alleen aantal bedrijven met 1-49 werkzame personen is gedaald het aantal starters is constant gebleven na een daling sinds 211 is het aantal vacatures dit jaar gestegen het aantal uitzendbanen daalt tot het niveau van 21

38 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Breda Breda Groei,8% 1,7% -2,7% -1,2% -2,% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 128, ,3 Vestigingen Breda Beroepsbevolking Groei 4,1% 6,% 3,8% 5,1% 3,4% Participatiegraad 72,8% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 8,4% 7,9%

39 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Verhuur van en handel in onroerend % 2% 4% 6% 8% 1% 12% 14% 16% 18% Verhuur van en handel in onroerend goed Breda West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 6,1%,4% -7,5%,3% -3,9% Vestigingsontwikkeling 6,1% -,7% -8,4%,% -1,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Breda personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn Gezondheids- en welzijnszorg, en werkgelegenheid met - 2,% ( banen) afgenomen, net iets meer dan in West-Brabant (- 1,5%) daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel door banenverlies in, Gezondheidsen Welzijnszorg, en Openbaar Bestuur en Overheid werkgelegenheid nog wel gestegen in Vervoer en Opslag aantal vestigingen toegenomen met + 3,4%, ongeveer gelijk aan het gemiddelde van West-Brabant aantal eenpersoonsbedrijven gestegen met + 6,1% tot ontwikkeling aantal starters gestabiliseerd aantal vacatures stijgt voor de eerste keer sinds lange tijd aantal uitzendbanen in 214 gedaald

40 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Drimmelen Drimmelen Groei 1,4% 1,7% -2,8% -3,7% -1,7% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 119, ,3 Vestigingen Drimmelen Beroepsbevolking Groei 4,1% 5,8% 1,9% 3,9% 2,9% Participatiegraad 73,8% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 6,6% 7,9% Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

41 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Vervoer enopslag Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Drimmelen West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 7,3% -2,2% -2,4% -7,6% -1,6% Vestigingsontwikkeling 7,3% -3,7% -7,% -17,6%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Drimmelen personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn Gezondheids- en welzijnszorg, en werkgelegenheid met - 1,7% (145 banen) afgenomen; ongeveer gelijk aan de daling in West-Brabant (- 1,5%) daling werkgelegenheid is het grootst bij en werkgelegenheidsgroei in de sectoren en aantal vestigingen is gestegen door de groei van de eenpersoonsbedrijven aantal starters is gelijk aan 213 na een lange tijd van daling stijgt het aantal vacatures voor het eerste jaar aantal uitzendbanen blijft ongeveer gelijk Bron: Vestigingenregister Bewerking Onderzoek en Informatie Gemeente Breda onderzoek@breda.nl

42 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Etten-Leur Etten-Leur Groei -2,2% 2,2% -1,7% -,5%,2% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 55, ,3 Vestigingen Etten-Leur Beroepsbevolking Groei 2,2% 6,%,8% 2,5% 4,5% Participatiegraad 78,6% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 7,6% 7,9%

43 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Overigezakelijke dienstverlening Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Etten Leur West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 6,6% 6,% -6,7% 5,1% -5,1% Vestigingsontwikkeling 6,6% 3,9% -8,% 7,3% -1,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Etten-Leur personen werkzaam bij 3.92 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, Gezondheids- en welzijnszorg en werkgelegenheid blijft nagenoeg stabiel (+,2%, 44 banen); gemiddeld in West-Brabant daalt deze met - 1,5% grootste toename van werkgelegenheid in de en Gezondheid- en welzijnszorg grootste afname bij en toename aantal vestigingen met + 4,5%, alleen aantal vestigingen met 1-49 werkzame personen is gedaald het aantal starters is met + 24% fors gestegen sinds de daling vanaf 211 stijgt het aantal vacatures voor de eerste keer het aantal uitzendbanen daalt sterk

44 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Geertruidenberg Geertruidenberg Groei -3,7% 5,1% -2,3% -2,6% -2,3% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 29, ,3 Vestigingen Geertruidenberg Beroepsbevolking Groei,5% 5,3% 2,5% 4,9% 2,1% Participatiegraad 74,7% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 7,4% 7,9%

45 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Adviseringenonderzoek en Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Geertruidenberg West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 5,4%,8% -1,3% -2,3% -1,8% Vestigingsontwikkeling 5,4% -1,8% -5,6% -3,%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Geertruidenberg personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn,, Gezondheids- en welzijnszorg en werkgelegenheid met - 2,3% (- 257 banen) afgenomen, gemiddeld in West-Brabant is de afname - 1,5% daling werkgelegenheid vindt plaats in twee van de vier grootste werkgelegenheidssectoren, namelijk de Gezondheids- en Welzijnszorg en de kleine groei van het aantal banen in de sectoren,, en aantal vestigingen is toegenomen met + 2,1% toename eenpersoonsbedrijven aantal starters is gedaald na een daling vanaf 211 is het aantal vacatures nu gestegen

46 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Halderberge Halderberge Groei -2,3%,4% 5,7% -2,6% -2,6% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 75, ,3 Vestigingen Halderberge Beroepsbevolking Groei 2,1% 5,7%,7% 1,8% 3,1% Participatiegraad 74,4% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 8,7% 7,9%

47 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Adviseringenonderzoek en Verhuur van en handel in onroerend % 2% 4% 6% 8% 1% 12% 14% 16% Verhuur van en handel in onroerend goed Vervoer enopslag Halderberge West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 5,7% 2,3% -7,1% 8,9% -59,3% Vestigingsontwikkeling 5,7%,% -7,%,% -5,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Halderberge personen werkzaam bij 2.41 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn,, en Gezondheids- en welzijnszorg werkgelegenheid met - 2,6% (- 259 banen) afgenomen, daling iets groter dan in West-Brabant (- 1,5%) de grootste daling van de werkgelegenheid doet zich voor in en grootste stijging van aantal banen is bij Verhuur van en handel in onroerend goed aantal vestigingen met + 3,1% gestegen door stijging van eenpersoonsbedrijven aantal starters iets hoger dan vorig jaar na een lange tijd van daling is het aantal vacatures nu gestegen aantal uitzendbanen wederom gedaald

48 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen 22 Vestigingen Kengetallen Banen Moerdijk Moerdijk Groei -,1% 2,5% -3,5% -2,8%,1% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 184, 1.699,3 Vestigingen Moerdijk Beroepsbevolking Groei,4% 3,6%,3% 2,6% 3,4% Participatiegraad 74,2% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 6,5% 7,9%

49 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Moerdijk West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 9,2% -,3% -1,8% 4,6% -11,9% Vestigingsontwikkeling 9,2% -3,7% -3,9% -4,8% -16,7% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Moerdijk 2.55 personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, en werkgelegenheid stabiel gebleven (+,1%, + 27 banen) de gemiddelde werkgelegenheidsdaling in West-Brabant is - 1,5% het aantal banen in de Gezondheid- en welzijnszorg is flink gestegen in twee wat werkgelegenheid betreft grote sectoren vindt de grootste daling plaats: en aantal vestigingen neemt toe, met name door de eenpersoonsbedrijven het aantal starters stijgt fors met + 19% na een daling sinds 21 is het aantal vacatures gestegen het aantal uitzendbanen stabiliseert

50 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Oosterhout Oosterhout Groei -,5% 1,4% -2,6% -1,5% -1,2% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 73, ,3 Vestigingen Oosterhout Beroepsbevolking Groei 2,3% 4,1%,4% 6,4% 3,5% Participatiegraad 66,% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 9,1% 7,9%

51 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Overigezakelijke dienstverlening Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% Verhuur van en handel in onroerend goed Vervoer enopslag Oosterhout West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 5,3% 1,5% -,3% -1,8% -8,5% Vestigingsontwikkeling 5,3% 1,9% -3,3% -3,5% -11,1% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Oosterhout personen werkzaam bij 4.37 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, en Gezondheids- en welzijnszorg werkgelegenheid met - 1,2% (- 318 banen) afgenomen, ongeveer gelijk aan de gemiddelde daling in West-Brabant (- 1,5%) aantal banen in en fors afgenomen (beiden: banen) banengroei in de sector aantal vestigingen neemt toe met +3,5%, wat op conto komt van de groei van de bedrijven met minder dan 1 werkzame personen het aantal starters is gelijk gebleven en ligt daarmee op het niveau van 29 na een daling sinds 211 is het aantal vacatures in 214 gestegen aantal uitzendbanen is stabiel

52 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Roosendaal Roosendaal Groei -,5% -1,5% -2,6% -2,5% -2,2% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 17, ,3 Vestigingen Roosendaal Beroepsbevolking Groei 1,6% 4,9% 1,% 4,5% 2,9% Participatiegraad 7,3% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 8,4% 7,9%

53 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Roosendaal West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 4,7% 2,3% -1,3% -8,8% -1,7% Vestigingsontwikkeling 4,7%,5% -3,5% -5,2% 11,8% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Roosendaal personen werkzaam bij 5.81 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn Gezondheids- en welzijnszorg, en werkgelegenheid met - 2,2% (- 864 banen) afgenomen, t.o.v. een gemiddelde daling van - 1,5% in West-Brabant daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel door banenverlies in de grootste werkgelegenheidssector namelijk Gezondheid- en welzijnszorg (- 481 banen) ook in de daalt het aantal banen (- 176 banen) werkgelegenheid in de nog wel gestegen (+ 63 banen) aantal vestigingen gestegen (+ 2,9%), hoofdzakelijk door de toename van eenpersoonsbedrijven aantal starters licht afgenomen tot niveau van 211 na daling sinds 211 aantal vacatures en uitzendbanen gestabiliseerd

54 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Rucphen Rucphen Groei 2,3%,5% -2,9% -2,% -1,7% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 64, ,3 Vestigingen Rucphen Beroepsbevolking Groei 1,5% 1,9% -,5% 2,1% 3,% Participatiegraad 68,7% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 9,2% 7,9%

55 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Adviseringenonderzoek en Verhuur van en handel in onroerend % 2% 4% 6% 8% 1% 12% 14% 16% 18% Verhuur van en handel in onroerend goed Rucphen West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 5,9% -,8% -13,6% 4,5% Vestigingsontwikkeling 5,9% -2,3% -1,8% 14,3% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Rucphen personen werkzaam bij 2.34 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, en werkgelegenheid met - 1,7% (- 18 banen) afgenomen, de gemiddelde daling in West-Brabant ligt op - 1,5% daling werkgelegenheid voor een belangrijk deel door banenverlies in de grootste werkgelegenheidssector namelijk (- 52 banen) werkgelegenheid in Gezondheid- en welzijnszorg is gestegen aantal vestigingen + 3% gestegen door toename eenpersoonsbedrijven stijging van aantal starters met +15% aantal vacatures tegen de trend in wederom gedaald aantal uitzendbanen na een stijging in 213 weer afgenomen

56 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Steenbergen Steenbergen Groei -2,2% 1,9% -2,2% 1,% -2,4% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 159, ,3 Vestigingen Steenbergen Beroepsbevolking Groei -,3% 1,7% 1,8% 1,8% 2,7% Participatiegraad 7,9% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 8,% 7,9%

57 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% Verhuur van en handel in onroerend goed Steenbergen West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 6,1% -,8% -7,9% -4,1% Vestigingsontwikkeling 6,1% -2,3% -8,3% -4,2% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Steenbergen personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, en Gezondheids- en welzijnszorg werkgelegenheid met - 2,4% (- 181 banen) afgenomen, t.o.v. een daling in West-Brabant van - 1,5% daling in werkgelegenheid voor belangrijk deel door banenverlies in (- 9 banen) en (- 57 banen) aantal banen in Gezondheid- en welzijnszorg nog wel gestegen aantal vestigingen gestegen met + 2,7%, vooral door toename eenpersoonsbedrijven aantal starters ongeveer gelijk aan 213 wederom afname aantal vacatures in 214 na stijging in 213 is aantal uitzendbanen gedaald

58 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Werkendam Werkendam Groei -1,8% 4,1% -,8% -1,9% -,5% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 121, ,3 Vestigingen Werkendam Beroepsbevolking Groei 1,8% 3,1%,3% 3,2% 2,3% Participatiegraad 71,3% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 6,4% 7,9%

59 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Verhuur van en handel in onroerend % 2% 4% 6% 8% 1% 12% 14% 16% Verhuur van en handel in onroerend goed Werkendam West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 6,6% -2,9% -3,8% 2,7% Vestigingsontwikkeling 6,6% -3,6% -4,3%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Werkendam personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, en werkgelegenheid met -,5% (- 47 banen) afgenomen, daling kleiner dan gemiddeld in West-Brabant (- 1,5%) banenverlies is het grootst bij de sectoren, Sport, Cultuur en recreatie en werkgelegenheid in Gezondheid- en welzijnszorg tegen de trend in sterkst gestegen aantal vestigingen is gestegen met + 2,3%, wat wordt veroorzaakt door toename van eenpersoonsbedrijven het aantal starters is toegenomen met + 17% na een lange tijd van dalen is het aantal vacatures in 214 gestegen het aantal uitzendbanen is wederom gedaald

60 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Woensdrecht Woensdrecht Groei 1,5%,5% -,4%,4% -2,7% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 91, ,3 Vestigingen Woensdrecht Beroepsbevolking Groei 1,8% 4,3% 1,9%,9% 1,3% Participatiegraad 7,8% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 5,9% 7,9%

61 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Verhuur van en handel in onroerend % 5% 1% 15% 2% 25% Verhuur van en handel in onroerend goed Woensdrecht West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 1,3% 4,4% -9,8% 6,2% -7,% Vestigingsontwikkeling 1,3% 2,2% -11,1% 5,9%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Woensdrecht personen werkzaam bij 1.52 vestigingen belangrijkste werkgevers zijn, en werkgelegenheid met -2,7% (- 259 banen) afgenomen, dit is sterkere daling dan in geheel West-Brabant daling wordt voor een groot deel veroorzaakt door banenverlies in een grote werkgelegenheidssector namelijk (- 321 banen) werkgelegenheid in nog wel gestegen (+ 93 banen) aantal vestigingen licht toegenomen met + 1,3%, alleen aantal bedrijven met 1-49 werkzame personen gedaald aantal starters is gestegen na forse daling sinds 211 het aantal vacatures in 214 toegenomen aantal uitzendbanen is gedaald

62 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Woudrichem Woudrichem Groei 2,% 1,% -1,8% 3,9%,4% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 51, ,3 Vestigingen Woudrichem Beroepsbevolking Groei 1,2% 2,1% 1,1% 5,8% 3,5% Participatiegraad 73,1% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 6,1% 7,9%

63 Werkgelegenheid naar sector Banendynamiek Verhuur van en handel in onroerend % 2% 4% 6% 8% 1% 12% 14% 16% Verhuur van en handel in onroerend goed Woudrichem West Brabant Grootteklasse 1 wp 2-9 wp 1-49 wp wp > = 25 wp Aantal banen Aantal vestigingen Banenontwikkeling 5,8%,5% -11,% 1,2% -3,% Vestigingsontwikkeling 5,8% -,3% -7,5% 23,1%,% Starters Aantal Vacatures Uitzendbanen Conclusies Woudrichem personen werkzaam bij vestigingen belangrijkste werkgevers zijn Gezondheids- en welzijnszorg, en werkgelegenheid redelijk stabiel (+,4%; + 23 banen), tov een daling van -1,5% in geheel West-Brabant stijging werkgelegenheid in sectoren, en banenverlies het grootst in de sector met een afname van - 56 banen aantal vestigingen is toegenomen, vooral toename eenpersoonsbedrijven en bedrijven tussen de 5 en 25 werkzame personen aantal starters is licht gedaald na een daling sinds lange tijd een stijging van het aantal vacatures in 214 het aantal uitzendbanen is na een dip in 213 wederom gestegen

64 Werkgelegenheidsenquête 214 Ontwikkeling werkgelegenheid West-Brabant Ontwikkeling banen en vestigingen Banen Vestigingen Kengetallen Banen Zundert Zundert Groei,2% 4,3% -5,7% 1,7% 1,2% West- Brabant West-Brabant Inwoners Groei -,3% 1,6% -2,3% -1,3% -1,5% Oppervlakte km2 121, ,3 Vestigingen Zundert Beroepsbevolking Groei -,9% 1,7% 1,9% 4,6%,8% Participatiegraad 76,4% 72,2% West-Brabant Groei 2,3% 4,5% 1,7% 3,9% 2,9% Werklozen (NWW) NWW % 6,7% 7,9%