Het Unheimliche in de architectuur Kernprobleem heden

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Het Unheimliche in de architectuur Kernprobleem heden"

Andreas Herman Jacobs
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Het Unheimliche in de architectuur Kernprobleem heden 1

2 The Architectural Uncanny Essays in the Modern Unhomely London 1992 Auteur Anthony Vidler Architectuurhistorische en kritische essays Gemeenschappelijk thema: het Unheimliche 225 pagina s Kernprobleem heden 2

3 Inhouds opgave Preface Introduction I Houses Unhomely Houses Buried Alive Homesickness Nostalgia II Bodies Architecture Dismembered Losing Face Trick/Track Shifting Ground Homes for Cyborgs Het unheimliche als literair, esthetisch, filosofisch en psychologisch concept Het unheimliche in hedendaagse architectuur III Spaces Dark Space Posturbanism Psychometropolis Oneirism Vagabond Architecture Transparency Gevolgen voor de stedelijke ruimtes Kernprobleem heden 3

4 Anthony Vidler Geboren 1941 Architectuurhistoricus/ theorecticus O.a. Princeton, Cornell Specialisatie Franse architectuur 18 e eeuw Vele publicaties Scherpzinnige essays Kernprobleem heden 4

5 Doel van dit boek vlgs Vidler Onderzoek naar aspecten van het ruimtelijke en architectonische unheimliche, zoals in de 20 e eeuwse literatuur, filosofie, psychologie en architectuur geschetst Kernprobleem heden 5

6 The introduction Unheimliche architectuur Lege parkeerterrein Verlaten winkelcentra Moderne metropool Er ontstaat vanaf 1870 een hedendaagse gevoeligheid voor het onheilspellende van de grote stad: Nieuwe fobieën als ruimtevrees, pleinvrees, claustrofobie Kernprobleem heden 6

7 Unheimlich komt van Freud Essay 1919 Unheimlich = onhuiselijk: meer dan zich niet thuisvoelend Iets wordt plotseling onvertrouwd Kernprobleem heden 7

8 Das Unheimliche (2) Freud stelt dat dit terug te voeren is op verdrongen complexen uit de jeugd, zoals het castratiecomplex Hij illustreert dit met het verhaal van E.T. Hoffman Der Sandman Kernprobleem heden 8

9 De mens werd in de 20 e eeuw fundamenteel ontheemd Ontworteling door WO I en WO II Ballingen Crisistijd Dakloosheid Hierdoor nostalgie naar verloren woonkarakter Kernprobleem heden 9

10 Alleen door een schok (modernistische avant- garde) kan de wereld tot zich zelf doen geraken Kunst is aldus de seismograaf van vervreemding Kernprobleem heden 10

11 Aldus is vervreemding onlosmakelijk verbonden met (post)moderne kunst en de traumatische ervaringen van de 20 e eeuw. Dus zit het unheimliche ook in architectuur: heim (woning) is thuis Kernprobleem heden 11

12 Unheimliche in architectuur: locaties van onheilspellende ervaringen Spookhuis (House of Usher, Poe) De grote stad: ervaring van vervreemding en ontworteling Kernprobleem heden 12

13 Unheimliche gebouwen? Maar unheimliche architectuur is een psychologisch fenomeen Gebouwen op zich zijn niet onheilspellend Gebouwen kunnen wel herkenbare unheimliche kenmerken hebben of een geschiedenis van onheilspellende gebeurtenissen Kernprobleem heden 13

14 Het architecturale unheimliche Dubbelzinnig concept Historisch Fictie Psychologisch Aanzien/voorkomen Het concept van het Unheimliche kan helpen om moderniteit te begrijpen Kernprobleem heden 14

15 Slot alinea Introduction Hedendaagse architectuur: Ontdaan van de ideologische impuls Voedingsbodem voor het unheimliche Nog steeds de geest van de avant-gardepolitiek Het Unheimliche is van oudsher vertrouwd, maar steeds verdrongen en komt nu te voorschijn (Freud) Kernprobleem heden 15

16 Epiloog (Heyne, onherleidbaarheid van het wonen) Vidler concentreert zich op het unheimliche dat het eigene en het vreemde aan elkaar koppelt Het heimliche en unheimliche zijn onlosmakelijk met elkaar verweven Het unheimliche is een belangrijke esthetische en psychoanalytische categorie, die een antwoord vormt op het trauma van de moderniteit Kernprobleem heden 16

17 Vidler compliceert het concept van ruimte Vertroebelt de schijnbare helderheid van ruimte Haalt connotaties aan die ver verwijderd zijn van het begrip ruimte Kernprobleem heden 17

Zakencentrum Rotterdam moet vanaf 2012 bruisen (NRC 13-2-2008) Artist's

18 Zakencentrum Rotterdam moet vanaf 2012 bruisen (NRC ) Artist's impression van het Delftseplein in Rotterdam Kernprobleem heden 18

19 Tentamenvraag Anthony Vidler introduceert het begrip unheimliche architectuur 1. Wie heeft deze term van unheimliche oorspronkelijk bedacht? 2. Voor welk type bebouwing achtte Vidler zijn benadering in metafysische zin toepasselijk? 3. Hoe zou je Vidlers methode kunnen classificeren als kunsthistorische benadering en waarom? Kernprobleem heden 19

Vergelijkbare documenten

Onheilspellende Architectuur

Onheilspellende Architectuur Daniel Libeskind, Joods Museum in Berlijn Iedereen heeft het wel eens meegemaakt: een beklemmende, onaangename situatie. Dit onheilspellende gevoel ontstaat vanuit een interpretatie.