VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD

Transcriptie

1 STUK 639 ( ) Nr.1 VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD ZITTING OKTOBER 2016 VRAAG Commissie voor Welzijn, Gezondheid en Gezin van woensdag 5 oktober 2016 INTEGRAAL VERSLAG Hebben aan de werkzaamheden deelgenomen: Vaste leden: mevrouw Liesbet Dhaene, voorzitter, mevrouw Hannelore Goeman, mevrouw Khadija Zamouri 1444

2 - 2 - INHOUD 1. Vraag (R.v.O., art.59) - Vraag van mevrouw Hannelore Goeman aan mevrouw Bianca Debaets, collegelid bevoegd voor Welzijn, Gezondheid, Gezin en Gelijke Kansen betreffende de preventie van zelfdoding 2. Regeling van de werkzaamheden

3 Vraag (R.v.O., art.59) Vraag van mevrouw Hannelore Goeman aan mevrouw Bianca Debaets, collegelid bevoegd voor Welzijn Gezondheid, Gezin en Gelijke Kansen, betreffende de preventie van zelfdoding Mevrouw Hannelore Goeman (sp.a): Vandaag wil ik een onderwerp aansnijden dat mij na aan het hart ligt. Het agentschap Zorg en Gezondheid kwam op 21 september 2016 met schokkende cijfers voor de dag. In 2014 stierven in Vlaanderen personen door suïcide: 733 mannen en 332 vrouwen personen die sterven door suïcide, dat zijn elke dag 3 mensen die uit het leven stappen en familie en vrienden achterlaten. Vlaanderen blijft hiermee een trieste koploper: het suïcidecijfer ligt anderhalf keer zo hoog als gemiddeld in Europa. Als we de cijfers in Brussel bekijken, dan zijn deze even onrustwekkend. De laatste cijfers die openbaar gemaakt werden door het Brussels Observatorium voor Gezondheid en Welzijn, dateren uit Toen werden er 149 overlijdens door zelfmoord geteld onder de Brusselaars, waarvan 100 mannen en 49 vrouwen. Dit cijfer bevat ook de zelfdodingen door inwoners van het Brussels gewest die plaatsvonden op het grondgebied van Vlaanderen of Wallonië. Dat is te veel. We moeten durven erkennen dat het onaanvaardbaar is dat mensen geen andere uitweg zien dan suïcide. Maar jammer genoeg kennen we ook veel oorzaken. De drempel om psychische hulp te zoeken is voor veel mensen te hoog. Psychotherapie wordt, ondanks zijn effectiviteit, nog steeds niet terugbetaald, waardoor het onbetaalbaar wordt voor vele mensen die net het meest kwetsbaar zijn. En ondertussen blijven de wachttijden bij de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg steeds verder oplopen. De VGC heeft natuurlijk niet de volledige bevoegdheid om hier iets aan te doen. Maar alle stappen tot preventie van suïcide zijn nodig. In de Beleidsverklaring kondigt u aan dat LOGO Brussel, in samenwerking met de suïcidepreventiewerking van het CGG-Brussel, een deskundigheidsvorming opzet rond veerkrachtversterking en suïcidepreventie. Wat zijn de cijfers na 2011 rond het aantal zelfdodingen in het Brussels hoofdstedelijk gewest? Wat houdt het project van LOGO Brussel rond suïcidepreventie in? Welke andere stappen onderneemt u rond suïcidepreventie? Collegelid Bianca Debaets: Het observatorium voor Gezondheid en Welzijn van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie verzamelde de cijfers rond zelfdodingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tot en met Samen met u zal ik ze overlopen: in 2011 waren dat 8,4 vrouwen en 18,3 mannen per inwoners, in 2012 gaat het over 8,5 vrouwen en 16,9 mannen. In absolute cijfers zijn dat 50 vrouwen en 94 mannen. Voor 2013 waren het 7,1 vrouwen en 17,5 mannen per inwoners, ofwel 41 vrouwen en 99 mannen. De cijfers voor 2014 zijn nog niet verwerkt. Een woordje over het vormingsproject van LOGO Brussel. Het LOGO werkt niet met individuen. Het richt zich naar intermediairen en partners, onder meer uit het jeugdwerk. LOGO maakt hen deskundiger in het versterken van veerkracht preventie van zelfdoding.

4 - 4 - Hierbij komen verschillende thema s aan bod: bevorderen van de geestelijke gezondheid, doorbreken van het taboe rond zelfdoding en sensibiliseren, signaalherkenning, een conceptueel kader over suïcide, denkfouten wegnemen, de rol van de jeugdwerker en doorverwijzing. Het project is gepland voor de periode februari tot september Voor de vorming wordt samengewerkt met de suïcidepreventiewerking van het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Brussel. Preventie van zelfdoding is een complexe opdracht en vraagt een meervoudige benadering. LOGO Brussel refereert naar het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie. Dat actieplan is ontwikkeld op basis van een wetenschappelijke strategie, het USI-model (Universal, Selective, Indicated). Een efficiënt zelfdodingspreventiebeleid steunt op acties op die 3 niveaus. Allereerst is er de universele preventie die zich richt tot de volledige bevolking. Het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie gebruikt volgende methodieken: Fit in je Hoofd voor volwassen, NokNok: klopt het in je hoofd voor jongeren, Zilverwijzer voor ouderen, De Goed Gevoel Stoel voor kansengroepen, wat onder meer gebruikt wordt in Sint-Joost-ten-Node. Daar zijn verschillende groepen gestart en startte er een opleiding voor de begeleiders van groepen op 14 april Dit project richt zich vooral op kansarme anderstaligen, waarbij vooral een gesprekstechniek gebruikt wordt rond welbevinden. Deze methodieken worden in Brussel door Logo Brussel verspreid naar verschillende actoren en sectoren, zoals onderwijs, werk, of worden opgenomen in grotere acties. LOGO Brussel heeft tijdens de maand van de mentale gezondheidszorg meegewerkt aan Perfect People have no Stories in Muntpunt. Die actie richtte zich in hoofdzaak tot mensen die te kampen hebben met een psychotische problematiek die getuigden over de invloed die dat heeft op hun dagelijkse leven. Een andere actie is Doe je mee met plan B. Hier heeft LOGO Brussel verschillende acties georganiseerd voor kinderen tussen 6 en 12 jaar om hen te laten stilstaan bij hun gevoelens. In dat kader is een heel bijzondere animatiefilm vertoond met figuren die symbool staan voor gevoelens. Op die manier worden kinderen handvaten aangereikt om met emoties en gevoelens om te gaan. Samen veerkrachtig is een campagne van de Vlaamse vereniging voor Geestelijke Gezondheid die LOGO in Brussel zal uitdragen. De campagne gaat van start op de werelddag voor de geestelijke gezondheid op 10 oktober en zal onder meer ondersteund worden met filmpjes rond veerkracht die zullen vertoond worden op Actua TV of Youtube. Het tweede luik gaat over selectieve preventie. Hier wordt gefocust op mensen die een verhoogd risico tonen op psychische stoornissen en om suïcidaal gedrag te ontwikkelen. Hieronder vallen verschillende groepen zoals nabestaanden, holebi s en transgenderpersonen, jongeren, ouderen, enzovoort Binnen het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie is er de website Geestelijk Gezond Vlaanderen, voor hen is dat een belangrijke informatie- en hulpbron. Een ander initiatief gaat over burn-out bij gezondheids- en welzijnswerkers. Onderzoek toont aan dat mensen die alle dagen zorg dragen voor anderen, ook behoefte hebben aan zorg. Maar, wie draagt er zorg voor hen? Hun veerkracht wordt alle dagen onder druk gezet. Samen met vzw Odisee is er in september het project Stilvallen geeft veerkracht opgestart. De bedoeling is

5 - 5 - om de nodige expertise te ontwikkelen om zorgverleners veerkrachtiger te maken en te leren omgaan met de uitdagingen en bedreigingen die eigen zijn aan hun job. De deelnemende organisaties zijn Medikuregem, Elmer, Bruggenbouwergroep, WZC Sint-Vincentius, Atelier Groot Eiland en Minor Ndako: 6 organisaties uit verschillende sectoren. De ervaringen van het project zullen gebundeld worden in een draaiboek en verspreid worden naar het hele werkveld. Het derde luik is de geïndiceerde preventie. Hier gaat het over strategieën naar mensen toe die al suïcidale gedachten hebben of die suïcidaal gedrag vertonen. Hierbij gaat het over rechtstreekse hulpverlening, zoals telefonische en online hulp, fysieke hulpverlening en therapie. Binnen het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie is het digitaal platform Zelfmoord1813 de centrale toegangspoort voor alle informatie in verband met geïndiceerde preventie in Vlaanderen. Commissievoorzitter Liesbet Dhaene: Mevrouw Khadija Zamouri verzoekt om tussen te komen. Dat is niet voorzien bij een mondelinge vraag. Ik vraag of de vraagsteller, mevrouw Hannelore Goeman, of collegelid Bianca Debaets bezwaar hebben om mevrouw Khadija Zamouri het woord te geven? (geen bezwaar) Mevrouw Khadija Zamouri (Open Vld): Vooreerst wil ik mij verontschuldigen omdat ik te laat was. Daarnaast dank ik de commissievoorzitter, de vraagsteller en het collegelid voor hun bereidwilligheid om mij het woord te laten voeren. Ik denk dat ik in de tussenkomst van het collegelid al een deel van mijn antwoord gehoord heb. Maar ik wil toch nog even de nadruk leggen op de zorgberoepen en de interculturalisatie. Het collegelid heeft daarnet een aantal groepen opgesomd. Ik ben voornamelijk benieuwd naar de benadering van holebi s en transgenders met een moslimachtergrond. Ik vang op dat die mensen vaak met suïcidale gedachten lopen omdat ze moeilijk over hun geaardheid kunnen praten, gelet op de heersende taboes. Mijn vraag is of er in de benadering van die doelgroep linken zijn naar de organisatie Merhaba? Met andere woorden: is er een interculturele begeleiding? Collegelid Bianca Debaets: Er gebeurt heel wat rond interculturalisering van de zorg. Onder meer het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg heeft een steunpunt cultuursensitieve zorg waarbij ze hulpverleners tools aanreiken en vormen om met de hedendaagse cliënten en patiënten om te gaan. Die laatsten zijn niet meer de Vlaamse Brusselaars van weleer, maar mensen die komen uit alle hoeken van de wereld en met diverse problemen te kampen hebben. Ook de BWR heeft hier een opdracht te vervullen: Solentra is een initiatief verbonden aan het UZ Brussel, dat zich specialiseert in traumaverwerking, voornamelijk gericht op mensen uit de migratie. De hulpverleners zijn gespecialiseerd in omgang met mensen uit oorlogsgebieden en kindsoldaten. Onlangs is dat initiatief uitgebreid aan bod gekomen in de pers met een interview met dokter Annick Lampo. Wat betreft mensen uit de holebigemeenschap met een andere culturele of religieuze achtergrond is er Merhaba die hen opvangt. Het is mij niet duidelijk of zij gespecialiseerd zijn in geestelijke gezondheidszorg, maar ze begeleiden hen wel. Onlangs hebben ze een boek voorgesteld met mensen met vaak een moslimachtergrond die getuigen over hun holebi- of transgendergeaardheid. Zij zijn zeer actief rond die problematiek, samen met hun Franstalige tegenhanger.

6 - 6 - Mevrouw Hannelore Goeman (sp.a): Ik dank het collegelid voor de cijfers. Uiteraard zijn de allerlaatste gegevens nog niet beschikbaar. Maar de tendens toont aan dat er sinds 2011 een stijging is. Actie is meer dan nodig. Ik ben het eens met het collegelid wanneer ze zegt dat het belangrijk is om werkers op het terrein te versterken: zij vangen immers de eerste signalen op en kunnen doorverwijzen. Het lopende project voor hulpverleners juich ik toe. Ik wil wel weten of het de bedoeling is of dat project naderhand zal geëvalueerd worden met het oog een eventuele verderzetting. (Collegelid Bianca Debaets bevestigt dat.) Ook de informatie over de initiatieven binnen het USI-model stel ik zeer op prijs. Hier zou ik willen weten wat de precieze rol is van LOGO Brussel. Nemen zij effectief contact op met hulpzoekers? Collegelid Bianca Debaets: LOGO Brussel werkt niet rechtstreeks met individuele hulpzoekers en doet niet aan preventie naar de burger toe. Het LOGO werkt met intermediairen, zoals CAW s of Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg, die op hun beurt contact onderhouden met individuen. *** 2. Regeling van de werkzaamheden Commissievoorzitter Liesbet Dhaene stelt vast dat vorig werkjaar de terreinbezoeken en gedachtewisselingen met experts kinderopvang centraal stonden. Zij suggereert om dit jaar de focus te leggen op ouderen. In dat verband schuift zij terreinbezoeken aan BOP, een lokaal dienstencentrum en een woonzorgcentrum naar voor, en gedachtewisselingen met professor doctor Dominique Verté en Anne Dedry, experte mantelzorg. Tijdens de discussie vraagt commissielid Hannelore Goeman (sp.a) zich af of het een goede zaak is om zich te beperken tot één onderwerp. Commissielid Khadija Zamouri (Open Vld) sluit zich daarbij aan en merkt op dat de doelgroep jongeren van 16 tot 18 jaar vaak uit de boot valt: voor het onderwijs bestaat er al een project als Time Out, maar ook daar kunnen heel wat jongeren niet terecht. Tijdens de gedachtewisseling wordt vastgesteld dat de welzijnsproblematiek heel complex is, zowel wat betreft thema s, doelgroepen, interculturaliteit of intergenerationeel samenleven. De voorkeur gaat naar bezoeken van vernieuwende initiatieven die in Brussel niet bestaan. Als voorbeeld wordt het multicultureel verpleeghuis De Schildershoek in Den Haag gegeven. Als besluit vraagt commissievoorzitter Liesbet Dhaene aan de commissieleden om concrete suggesties voor werkbezoeken of gedachtewisselingen met experts over te maken aan de commissiesecretaris tegen woensdag 12 oktober 2016.