achtergrond de nieuwe gold Twee goudzoekers met een pan met goud FORUM #01/
|
|
- Norbert Claessens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 de nieuwe gold Twee goudzoekers met een pan met goud 18
2 rush? Van mobieltje tot laptop en elektrische auto. Je kunt het zo gek niet bedenken of er zijn zeldzame aardmetalen in verwerkt. Maar zie daar maar eens aan te komen. Het begin van een nieuwe gold rush. Tekst: Jiska Vijselaar Foto: Everett Collection/hh Wat zijn zeldzame aardmetalen? Een beetje verwarrend misschien, maar om te beginnen zijn zeldzame aardmetalen niet zeldzaam. Het is een groep van vijftien scheikundige elementen die van nature op verschillende plekken op de aarde voorkomen. Dat ze toch zeldzaam heten, heeft te maken met het feit dat men bij de ontdekking ervan aan het begin van de negentiende eeuw aannam dat de elementen zeldzaam zouden zijn. En om de verwarring nog groter te maken: aarden zijn het ook al niet. Aarden is een vertaling van het Franse terre dat vroeger ook oxide kon betekenen. Van de bekende voorraad zeldzame aardmetalen bevindt een kleine 40 procent zich in China. Daarnaast komen grote winbare voorraden in Australië, Canada en de Verenigde Staten voor. Maar ook op de zeebodem bijvoorbeeld of op sommige plaatsen in Afrika. Hoewel ze dus niet zeldzaam zijn, zijn ze wel moeilijk te winnen en is de winning relatief duur. Voorbeeld van een zeldzaam aardmetaal is lanthaan, dat bijvoorbeeld wordt gebruikt om de buigzaamheid van staal te verbeteren, bij de productie van infrarood absorberend glas of in lasstaven. Een ander bekend aardmetaal is neodymium. Dat wordt gebruikt bij de productie van magneten om het magneetveld te verbeteren. Zulke magneten worden verwerkt in bijvoorbeeld windmolens. Het Midden Oosten heeft zijn olie, maar China heeft zeldzame aardmetalen. Toen de voormalige Chinese leider Deng Xiaoping dat in 1992 zei, klonk het niet echt dreigend. Maar een fossiele brandstoffencrisis en een Chinese exportbeperking op zeldzame aardmetalen later is de uitspraak toch ineens een stuk minder vriendelijk. Of het doel van de Chinese regeringsleiders daadwerkelijk is om een opec-achtig kartel voor zeldzame aardmetalen van de grond te krijgen, is niet duidelijk. Maar een feit is wel dat een exportbeperking met meer dan driekwart door het land dat de bulk van de wereldwijde export van aardmetalen in handen heeft, er stevig inhakt. In feite is het Westen ruw wakker geschud: we hebben ons behoorlijk kwetsbaar gemaakt. Een vuursteentje in een simpele aansteker, bevat zeldzame aardmetalen. Maar ook voor magneten in windmolens, accu s voor elektrische auto s, autokatalysatoren, mobiele telefoontjes, lasers, laptops, ledlampen en medische apparaten worden ze gebruikt. Zonder dat we er als doodgewone burger erg in hadden, hebben we ons in ons dagelijks leven omringd met apparaten waarin de aardmetalen in grotere of kleinere hoeveelheden voorkomen. En zijn we steeds afhankelijker geworden van die metalen. En dus van China. Eigenlijk zijn we idioot bezig. Onverantwoord dat we zo afhankelijk zijn geworden. Veel duidelijker kan Max van der Zwet het niet zeggen. Van der Zwet is directeureigenaar van Van der Zwet Metals en helpt technische bedrijven als ze problemen hebben met de levering van metalen, zoals zeldzame aardmetalen (zie kader Wat zijn zeldzame aardmetalen). Sinds China de export heeft beperkt, gaat de telefoon in zijn Eerselse kantoor steeds vaker over. Niet zo gek, want bedrijven wereldwijd zijn voor 95 procent van hun import ervan afhankelijk van dit land. En een alternatief is niet zo snel te vinden. Er wordt wel aan gewerkt, zegt Van der Zwet. Maar een mijn openen of heropenen, kost tijd. En een fabriek neerzetten voor de raffinage tot een zuiver zeldzaam aardmetaal kost goud 19
3 richard jones/hh Een voor allen, allen voor een Een kerngroep van onderzoeks instituten (tno, m2i, The Hague Centre for Strategic Studies), universiteiten (tu Delft, Universiteit Leiden), de ministeries van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Milieu en Infrastructuur en Buitenlandse Zaken, enkele bedrijven en ondernemersorganisaties vno-ncw en mkb-nederland is ruim een jaar geleden begonnen met het Platform Materiaalschaarste. Volgens Ton Bastein, programmamanager materiaalschaarste bij tno, is het nu tijd het platform uit te laten groeien tot een Nationaal Initiatief waarbij nog veel meer partijen betrokken zijn. We moeten onze krachten bundelen om oplossingen te bedenken die ons minder afhankelijk maken van grondstoffen als zeldzame aardmetalen. De Chinese Baotau Steel Rare Earth mijn waar in enorme kraters ongeveer 77 procent van de zeldzame aardmetalen worden gedolven geld. Ik schat een 500 miljoen euro. Ik wil niet zwartkijken hoor, maar we hebben echt een probleem. horten en stoten Geen mens maakt zich er druk over als een autolampje ineens 30 of 40 procent duurder wordt, omdat de prijs van ytrium het aardmetaal dat erin is verwerkt omhoog schiet, denkt Van der Zwet. Zo vaak hoef je die niet te vervangen. Maar als er ineens geen ytrium meer is Het is één ding dat de prijs door (kunstmatige) schaarste omhoog gaat, maar diezelfde schaarste zorgt er ook voor dat de druk om alternatieven te zoeken groter wordt. Dat proces komt nu met horten en stoten op gang, simpelweg omdat Europa voor de levering van de aardmetalen vrijwel helemaal afhankelijk is van import. Eigen voorraden in de bodem zijn er niet. Strategische voorraden, zoals de Verenigde Staten die heeft, zijn door de Europese Unie niet aangelegd. Geld om namens de eu deelnemingen in buitenlandse mijnen te kopen, is er ook niet. Afgezien nog van de vraag of de lidstaten dit moeten willen én bereid zouden zijn om samen een vuist te maken. Van der Zwet: Tot nu toe is elk land voor zich bezig. Maar dat er iets moet gebeuren om de afhankelijkheid van China en andere politiek minder stabiele landen te beperken, is wel duidelijk. Ook omdat China het dichtdraaien van de exportkraan lijkt te gebruiken om bedrijven onder druk te zetten hun productie naar het land te verplaatsen. Dat gebeurt niet door ze openlijk onder druk te zetten, maar de Chinese overheid laat wel doorschemeren dat het verstandig zou zijn om in China te produceren als bedrijven gebruik willen maken van de daar aanwezige voorraden aardmetalen. Om een oud Chinees gezegde te gebruiken: Inzichten zijn als spijkers: hoe vaker je erop slaat, hoe dieper zij binnendringen. gold rush Langzaam maar zeker komt er een nieuwe gold rush op gang. Deze keer zonder de gelukszoekers met pikhouwelen en zeven, die we kennen van de Amerikaanse gold rush van halverwege de negentiende eeuw. Urban mining (recycling) of het zoeken naar vervangers is puur hightech. Volgens de Europese Commissie zit daar toekomst in: zorg dat we minder grondstoffen gebruiken door ze efficiënter in te zetten, te hergebruiken of metalen van eigen (Europese) bodem bijvoorbeeld met nanotechnologie te bewerken zodat ze lijken op de aardmetalen. In Japan wordt er al volop aan gewerkt (zie kader Over vier jaar bestaat het probleem niet meer). Procesverbeteringen in de auto-industrie bij 20
4 japan Over vier jaar bestaat het probleem niet meer Eind september kreeg de Japanse hightech industrie een paniek aanval. China zou alle export van zeldzame aardmetalen naar Japan hebben stopgezet. De Japanners brachten de maatregel in verband met een maritieme, en vervolgens hoog opgelopen diplomatieke aanvaring. Maar China ontkende deze aantijging heftig. Strenge douanecontroles waren van kracht om de bloeiende zwarte handel in de aardmetalen aan banden te leggen. Verder diende productiereductie de bescherming van het milieu. Een derde verklaring gaf een verbitterde premier Wen Jiabao onlangs op zijn Europa-reis: Zekere landen hadden een periode van binnenlandse onrust uitgebuit om grote voorraden tegen ongebruikelijk lage prijzen in te kopen. Die zekere landen zijn Japan en Frankrijk, die als enigen de ruwe delfstoffen direct importeren. Nu verplicht China bedrijven in joint ventures de metalen in het land zelf te verwerken. Dat levert China meerwaarde en technologie op, verklaart Damien Ma van adviesbureau Eurasia Group. Dus voert China de druk op. In juli werd de export naar Japan met 70 procent teruggedraaid. Begin september (een week voor de geschillen opvlamden) dreigde een verdere reductie zowel voor Japan als voor andere landen. Japan importeert 90 procent ( kubieke meter) van zijn zeldzame aardmetalen uit China en is daarmee s lands grootste afnemer. De Japanse privésector zoekt al jaren naar alternatieven. Die nu te realiseren, heeft sinds kort hoge prioriteit. Japan zoekt zijn heil in diversificatie, recycling (technisch mogelijk, maar nog duur), efficiëntere inzet van delfstoffen en industriële processen zonder zeldzame aardmetalen. Zo bouwen handelshuizen en producenten allianties op met andere landen die over zeldzame aardmetalen beschikken. Sumitomo en Toshiba hebben geïnvesteerd in Kazatomprom in Kazachstan, Mitsubishi Trading is in gesprek met de mijnindustrie in Brazilië, Canada en de Verenigde Staten. Handelsfirma Sojitz en Toyota Tsusho onderzoeken initiatieven in Vietnam, India en Canada. Sinds China s de facto embargo op export naar Japan bemoeit ook de Japanse regering zich er intensiever mee. De dialoog met China is gaande, maar verloopt moeizaam. Minister Ohata van Economie, Handel en Industrie wil ongeveer 1 miljard euro voor onderzoek beschikbaar stellen en nationale voorraden van essentiële grondstoffen aanleggen, zoals tijdens de oliecrisis ook voor olie is gebeurd. De regering zet diplomatieke relaties in om samenwerking te ontsluiten. Zo bezegelden de regeringen van Japan en Mongolië onlangs een ontginningsovereenkomst. Volgens Junji Nomura, hoofddirecteur voor r&d bij Panasonic, snijdt China zichzelf alleen maar in de vingers. Alternatieven worden in snel tempo gerealiseerd. De komende twee, drie jaar voorziet hij nog moeilijke tijden, maar over vier, vijf jaar bestaat het probleem niet meer. Tekst: Judith Stalpers het maken van uitlaatgaskatalysatoren of in de clean room zorgen dat het gebruik van zeldzame aardmetalen al met de helft is teruggedrongen vergeleken met tien jaar geleden. In 2008 maakte Hitachi zelfs al een prototype elektromotor zonder gebruik te maken van zeldzame aardmetalen. Over twee jaar zal die motor marktrijp zijn. Ook Honda, Daikin en Teijin hebben dergelijke materialen in de pijplijn. Hoogleraar anorganische chemie en katalyse aan de Universiteit van Utrecht, Bert Weckhuysen, voelt zich niet dé specialist op het gebied van zeldzame aardmetalen. Maar hij is wel betrokken bij Nederlands onderzoek naar slimmer gebruik ervan. Om precies te zijn: hij is bezig met het ontwerp van nieuwe en betere katalysatoren waarin de aanwezige aardmetalen optimaal worden benut. Als we daarin slagen en er wordt steeds meer gerecycled, zijn we al een heel eind richting de oplossing van het probleem. Maar volgens Weckhuysen is dit soort onderzoek een zaak van lange adem. Voordat je iets hebt ontwikkeld dat ook echt op grote schaal te maken en toepasbaar is, ben je zo vijftien jaar verder. Het lastige is: zeldzame aardmetalen zijn interessant omdat ze bepaalde eigenschappen hebben., legt Jilt Sietsma, hoogleraar Microstructure Control in Metals aan de tu Delft, uit. Het is heel moeilijk alternatieven te bedenken die precies dezelfde eigenschappen hebben. Vaak zijn ze gewoon minder goed en het kost enorm veel tijd ze te ontwikkelen. Aan de zoektocht naar een alternatief voor neodymium, dat in magneten wordt verwerkt, wordt al meer dan twintig jaar gewerkt volgens Sietsma. Dus is het belangrijk niet op één paard te wedden, maar naast alternatieven ook te zoeken naar recyclingmethoden, verlenging van de levensduur en het ontwerp van producten zodat je minder aardmetalen nodig hebt, zegt Sietsma. Recycling is nog een relatief nieuw gebied volgens de hoogleraar. Voorlopig zouden de ontwikkelingen op dat terrein wel eens sneller kunnen gaan. Nederland heeft al veel expertise in huis op het gebied van recycling. Als die kennis nu volop wordt benut, liggen de kansen om in elk geval Europees een grote leverancier van teruggewonnen metalen te worden voor het oprapen. achterover leunen Wat de gevolgen voor het Nederlandse bedrijfsleven zijn van een tekort aan zeldzame aardmetalen is nog niet helemaal duidelijk. Bedrijven als Corus en Philips, die bij de productie van staal of medische apparaten en led-lampen, gebruik maken van de grondstoffen houden zich op de 21
5 duitsland Grondstof geopolitiek probleem geworden Duitsland is zeer bezorgd over het beleid van China, dat feitelijk een monopolie bezit, om minder zeldzame aardmetalen te exporteren. Het veiligstellen van onze grondstofbasis is een geopolitiek probleem geworden, waarschuwt Hans-Peter Keitel, directeur van de industriebond bdi in Berlijn. De Bondsregering en de Europese Commissie moeten een snelle oplossing zoeken voor de exportbeperkingen bij bepaalde landen, stelt Keitel. De toekomst van Duitsland en Europa hangt van een zekere verzorging met grondstoffen af, vindt Ullrich Grillo, voorzitter van de bdi-grondstofcommissie. Als we geen grondstoffen meer krijgen bouwen we geen auto s meer, en zeker geen elektrische, aldus de fabrieksdirecteur van de Grillowerke. Hij eist dat Berlijn diplomatieke druk op China uitoefent omdat de Wereldhandelsorganisatie wat dit betreft te langzaam zou zijn. Grillo wil daarom dat de G20 van de eerlijke toegang tot grondstoffen een thema maakt. Ook grote ondernemingen als autobouwer Daimler en staalgigant Salzgitter verwachten snelle maatregelen. Er bestaat angst dat er industrie uit Duitsland verdwijnt en naar China vertrekt, zegt Luis Tercero van het gerenommeerde Fraunhofer Institut in Karlsruhe. De ingenieur wil nog niet van paniek spreken: Want we weten nog niet in hoeverre er al tekorten bestaan. Misschien blijven er nog genoeg zeldzame metalen voor de Chinese export over. Volgens het bdi zijn de wereldwijde exportbeperkingen op grondstoffen meer dan verdubbeld. Hierdoor schieten de Chinese prijzen omhoog, oordeelt Tercero. Maar we mogen niet vergeten dat we lange tijd gunstig in China hebben ingekocht. Wat Duitsland nu moet doen is voor de wetenschapper duidelijk: er moet meer efficiëntie bij de omgang met de grondstoffen komen. Maar ook op innovatie en het zeer moeizame recyclingproces moet worden ingezet. Ten derde zal Europa er volgens Tercero over moeten nadenken zelf de zeldzame metalen in mijnen te gaan winnen. Dat wordt echter moeilijk, want China heeft door minder strenge milieuwetgeving kostenvoordelen. De tijd dringt, want het bdi spreekt zelfs al van een gevaar voor Duitsland. Het kabinet-merkel heeft daarom een grondstofstrategie ontwikkeld en 10 miljoen euro vrijgemaakt voor innovatieprojecten op het gebied van recycling. De eu komt binnenkort ook met een aanvulling. De Duitse industriebond wil met Berlijn en Brussel nauw samenwerken, de vrije toegang tot grondstoffen veiligstellen en protectionistische maatregelen tegengaan. De oplossing van het probleem voor Duitse ondernemingen zal niet eenvoudig zijn. Ulrich Grillo: Met alleen bedrijfseconomische instrumenten komen we niet verder. We zullen direct aan grondstofprojecten moeten meedoen en leverantiecontracten op de lange termijn gaan sluiten. Tekst: Rob Savelberg vlakte. Wij doen daar geen uitspraken over, zegt woordvoerder Eric Drent van Philips. In Nederland speelt het nauwelijks: we kopen zelf geen ertsen in. De Wereldhandelsorganisatie moet zorgen dat het fatsoenlijk geregeld wordt. Maar dat Philips wel degelijk bezig is met onderzoek blijkt na doorvragen. Drent: We hebben veel geïnvesteerd in recycling en efficiënter gebruik bijvoorbeeld. Waar we nu vooral in geïnteresseerd zijn, is dat de Wereldhandelsorganisatie ervoor zorgt dat onze toeleveranciers aan voldoende aardmetalen kunnen komen. Volgens Ton Bastein, programmamanager materiaalschaarste bij tno, is het logisch dat bedrijven wat terughoudend zijn. Uitspraken over materiaalschaarste kunnen een bedrijf kwetsbaar maken ten opzichte van de concurrentie of de onderhandelingspositie schaden. En ze hebben ook gelijk dat het om een wereldwijd probleem gaat, vindt Bastein. We kunnen dit in Nederland niet oplossen. Daar zal op zijn minst op Europese schaal aan gewerkt moeten worden. We hebben massa nodig iets in gang te zetten. Maar dat betekent volgens de tnoman niet dat Nederland rustig achterover kan leunen. De Chinezen oefenen druk uit op bedrijven om hun productie te verplaatsen naar China. Dat brengt niet alleen de vrijheid van ondernemers in hun bedrijfsvoering in gevaar, maar het betekent ook dat er hoogwaardige werkgelegenheid in Nederland verloren gaat. Dat is schadelijk voor de Nederlandse economie. Veel Nederlandse bedrijven, meent Bastein, zijn indirect afhankelijk van aardmetalen. Bijvoorbeeld omdat zij halffabricaten importeren waarin de grondstof is gebruikt. Of omdat zij in hun productieproces gebruik maken van aardmetalen. Ook bij het lassen van roestvast stalen of aluminium platen wordt van zeldzame aardmetalen gebruik gemaakt. Nederland valt niet direct om als de kraan morgen dicht gaat, denkt de tno er. Maar het bewustzijn dat we nu stappen moeten zetten die morgen goede technologieën opleveren om ons minder afhankelijk te maken, schiet nog wel een beetje tekort. De Duitse, Franse en Britse overheden hebben allang investeringsprogramma s opgezet voor onderzoek op dit terrein en een strategie ontwikkeld om de levering zoveel mogelijk veilig te stellen. Zo n programma en zo n strategie ontbreken in Nederland. Zonde, vindt Bastein. We hebben een goede positie in Nederland met goede universiteiten en onderzoeksinstituten voor onderzoek op dit terrein. Naast bedrijven en universiteiten, moet ook het kabinet middelen stoppen in onderzoek. We moeten nu de krachten bundelen. Anders lopen we als Nederland weer helemaal achteraan. 22
Industriebeleid vertalen naar MKB-metaal
Door Tony van der Meer Jos Kleiboer Directeur Beleid Koninklijke Metaalunie Industriebeleid vertalen naar MKB-metaal STAAL IN BEELD MAART 2015 10 De industrie wordt steeds meer gezien, wordt steeds belangrijker
Nadere informatieDocentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)
Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van
Nadere informatieCasus 3.5 Zeldzame aardmetalen
Casus 3.5 Zeldzame aardmetalen In hoofdstuk 3 van het boek wordt in het onderdeel Beschikbaarheid van grondstoffen aardolie als voorbeeld genomen. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de nu bekende oliereserves
Nadere informatielezing door Dolf Hali voor de Probusclub Santpoort op 1 mei 2013 (de uitgesproken tekst volgt na dia 5)
lezing door Dolf Hali voor de Probusclub Santpoort op 1 mei 2013 (de uitgesproken tekst volgt na dia 5) 1. Politiek (nimby mentaliteit) 2. Onze heilige koe 3. Windturbines 4. Kernenergie Heilige koe Windturbines
Nadere informatiePersinformatie. Uitdagende marktomgeving biedt ook kansen. Nieuwe directievoorzitter wil groei voortzetten
Persinformatie Uitdagende marktomgeving biedt ook kansen Nieuwe directievoorzitter wil groei voortzetten Mario Mehren: strategie Wintershall blijkt succesvol 2 juni 2015 Michael Sasse Tel. +49 561 301-3301
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieDe ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?
De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN
Nadere informatie28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs
28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieINVESTEREN IN. Strategische Metalen
INVESTEREN IN Strategische Metalen Neodium Neodium BVBA werkt nauw samen met een van de grootste leveranciers van strategische metalen in Europa. In tijden van crisis, inflatie, politieke instabiliteit
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informatieHet Nederlandse geldstelsel is als een timmerman zonder hamer
Het Nederlandse geldstelsel is als een timmerman zonder hamer De Nederlandse centrale bank heeft haar instrumenten verloren aan de Europese centrale bank. Toen ik in de jaren 70 en 80 economieonderwijs
Nadere informatieCASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT
Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens
Nadere informatieLeiderschap in Turbulente Tijden
De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieSamenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s
Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische
Nadere informatieWAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS?
WAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS? Driekwart van de buitenlandse besluitvormers vindt dat Frankrijk een aantrekkelijke bestemming is voor investeringen (74%, toename van
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieCirculaire Economie. Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO
Circulaire Economie Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO Lineair Take make waste Planned obsolence Selling stuff Circulair: Lange
Nadere informatieHieronder vindt u de belangrijkste sheets uit de presentatie van Mr. Drs. J. Wijn, zoals deze zijn vertoond tijdens de 'ABN AMRO blikt
Hieronder vindt u de belangrijkste sheets uit de presentatie van Mr. Drs. J. Wijn, zoals deze zijn vertoond tijdens de 'ABN AMRO blikt vooruit'-bijeenkomsten, gehouden tussen 21 en 28 september 2010. Een
Nadere informatieNuon Helianthos. Een doorbraak in zonne-energie.
Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. 2 Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. Nuon Helianthos 3 Een duurzame samenleving staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Een wezenlijke
Nadere informatieOpdrachtblad A: De Raad van Ministers Opdrachtblad B: De prioriteiten van het Nederlands voorzitterschap
VERDIEPING: DE PRIORITEITEN VAN NEDERLAND KORTE OMSCHRIJVING WERKVORM Nederland heeft drie prioriteiten voor het voorzitterschap opgesteld: een innovatieve EU, een EU die zich beperkt tot hoofdzaken en
Nadere informatieWereldwijde uitstoot CO2 dit jaar
1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging
Nadere informatieMevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren,
Vrijdag 10 september 2010 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Comité van de Regio s Resource Efficient Europa Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau,
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m , 1.8
Samenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m 1.4 + 1.7, 1.8 Samenvatting door K. 958 woorden 9 november 2013 6,5 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Samenvatting aardrijkskunde paragraaf
Nadere informatieBeleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu
Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem
Nadere informatieInternet of Everything (IoE) Top 10 inzichten uit de Cisco-enquête IoE Value Index (Index voor IoE-waarde) onder besluitvormers uit 12 landen
Internet of Everything (IoE) Top 10 inzichten uit de Cisco-enquête IoE Value Index (Index voor IoE-waarde) onder 7.500 besluitvormers uit 12 landen Joseph Bradley Jeff Loucks Andy Noronha James Macaulay
Nadere informatieDe kritische consument
De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als
Nadere informatieInternationale handel visproducten
Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b
Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij
Nadere informatieUSD / 1.16 1.15 1.14 1.13 1.12 1.11
Energiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse Marktprijzen Macro-economie Markten in mineur Afgelopen week De angst voor een wereldwijde economische vertraging is weer toegenomen na een slechte
Nadere informatieBuitenlandse investeringen door het MKB
M00408 Buitenlandse investeringen door het MKB Toenemende investeringen in lagelonenlanden of op kousenvoeten naar buurlanden? Jolanda Hessels Maarten Overweel Zoetermeer, 13 oktober 004 Buitenlandse investeringen
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieHet valt nog niet mee om een computer te zijn
Het valt nog niet mee om een computer te zijn IBO VAN DE POEL ANTHONI VAN LEEUWENHOEK HOOGLERAAR ETHIEK EN TECHNIEK TU DELFT De ontwikkeling van technologie kan soms impact hebben op de politieke voorkeuren
Nadere informatieProf. Jos Uyttenhove. E21UKort
Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven
Nadere informatieBuitenlandse handel. Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010.
Buitenlandse handel Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010. Link naar editie 2008/2009 van de Europese Schoolagenda: www.ec.europa.eu/consumers/empowerment/cons_education_en.htm#diary
Nadere informatieMakers van biodiesel en bioethanol
De Standaard Makers van biodiesel en bioethanol verzuipen donderdag 12 maart 2009 Auteur: BRUSSEL - Verscheidene biodiesel- en bioethanolbedrijven dreigen over de kop te gaan. Hun installaties draaien
Nadere informatieInnovation Concepts B.V. Nieuwsbrief 2012-01 Versie NL
Algemeen Innovation Concepts B.V. is bijna twee jaar geleden opgezet door Pol Knops en Keesjan Rijnsburger. We zijn al ruim twee jaar bezig met het onderzoeken van diverse toepassingen van CO 2 binding
Nadere informatieDE PIEK KOMT ERAAN 1
DE PIEK KOMT ERAAN 1 Ook al praat niemand over een naderende oliekrapte, de prijs per vat wil maar niet onder de 100 dollar zakken. Kopers van olie hebben kennelijk iets door wat de rest van ons lijkt
Nadere informatieLesbrief Voor de docent Voor de leerling Inhoud Inleiding De Nigeriaanse olie-industrie in beeld Opdracht 1 Aardolie in Nigeria Niveau
Voor de docent Inhoud In 214 en 215 maakte de olieprijs in de een vrije val: in juli 214 kostte een vat olie nog ruim 1 dollar, in januari 215 nog maar 47 dollar. De prijs is sindsdien wel weer iets gestegen,
Nadere informatie3.2 De omvang van de werkgelegenheid
3.2 De omvang van de werkgelegenheid Particuliere bedrijven en overheidsbedrijven nemen mensen in dienst. Collectieve sector = Semicollectieve sector = De overheden op landelijk, provinciaal en lokaal
Nadere informatieLes Ons gas raakt op
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Ons gas raakt op Werkblad Les Ons gas raakt op Werkblad Aardgas bij Slochteren In 1959 deed de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in opdracht van de regering een proefboring
Nadere informatieSimulatiespel: Bron: The Economist. Crisisoverleg Rusland en de EU
Simulatiespel: Bron: The Economist Crisisoverleg Rusland en de EU Inleiding: Simulatiespel: crisisoverleg EU en Rusland Dit simulatiespel is gebaseerd op realistische veronderstellingen. Rusland heeft
Nadere informatieDe economische neergang van de afgelopen jaren komt omdat we niet genoeg exporteren. We zakken langzaam maar zeker naar een Judeska economie.
De economische neergang van de afgelopen jaren komt omdat we niet genoeg exporteren. We zakken langzaam maar zeker naar een Judeska economie. 1 Kijk hier maar eens naar. 2 Mijn stelling van vandaag is:
Nadere informatieRabobank Food & Agri. Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? Kwartaalbericht Varkens Q3 2015
Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q3 2015 Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? De Rabobank verwacht een moeizaam derde kwartaal voor de Nederlandse varkenssector. Aan het einde
Nadere informatieChina Ervaringen. van
China Ervaringen van Johan Smit en Patrick Smit Johan Smit Ervaringen opgedaan bij Philips, KeyTec en BESI Waarom naar Azië,, China Lokaal produceren voor lokale markt. Productie voor export naar het westen.
Nadere informatieAan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Datum: 22 april 2013 Betreft: Beleidsreactie op het advies "De
Nadere informatieInternationale handel H7 1. Internationale handel. Waarom importeren: 25-2-2013. Waar komt het vandaan?
Internationale handel H7 1 Waar komt het vandaan? Economie voor het vmbo (tot 8,35 m.) Internationale handel Importeren = invoeren (betalen) Exporteren = uitvoeren (verdienen) Waarom importeren: Meer keuze
Nadere informatieDe afnemende vrees voor een Amerikaanse interventie in Syrië zorgde voor lagere olieprijzen. Ten opzichte van vorige week is de prijs 1,7 % gedaald.
Energiemarktanalyse Powerhouse Olie Olie (volgende maand) De afgelopen week waren de ogen van beleggers vooral gericht op een eventuele aanval van de VS op Syrië. Omdat het lijkt dat Obama steeds meer
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Euro
Praktische opdracht Economie Euro Praktische-opdracht door een scholier 1619 woorden 17 februari 2003 6,7 12 keer beoordeeld Vak Economie 1 Onderzoeksvraag. Mijn onderzoeksvraag is: Wat zijn de voor- en
Nadere informatieMijnheer de Schepen, Mijnheer Christiaens, Mijnheer Hellings, Dames en heren,
TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW, ZEEVISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID Keppel-Seghers 28 maart 2011 Mijnheer de Schepen, Mijnheer
Nadere informatieConjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland
Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog
Nadere informatieMoeilijke besluiten voor de Europese Raad
Moeilijke besluiten voor de Europese Raad Korte omschrijving: Leerlingen gaan aan de slag met actuele Europese dilemma s. Er zijn vijf dilemma s. U kunt zelf kiezen welke dilemma s u aan de orde stelt.
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Dames en heren, [Inleiding] Ik vind het wel leuk, maar ook een beetje spannend. Maar moet
Nadere informatieVisie op Windenergie en solar Update 2014
Visie op Windenergie en solar Update 2014 De vooruitzichten voor hernieuwbare energie zijn gunstig Succes hangt sterk af van de beschikbaarheid van subsidies Naast kansen in Nederland kan de sector profiteren
Nadere informatiePLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN. Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg
PLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg MKB-bedrijven worden geconfronteerd met nieuw beleid met betrekking tot producentenverantwoordelijkheid,
Nadere informatieOntwikkeling in de melkmarkt 21/04/2015
Ontwikkeling in de melkmarkt 21/04/2015 Melk- en voermarkt kort samengevat Vooruitzichten voor de melkmarkt zijn pover tot aan de zomer De melkmarkt is in de ban van het einde van de melkquotering o Afwachtende
Nadere informatieIk ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie.
Welkomstwoord van Jan Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, bij het Lustrumcongres 'Geothermal Heat is Cool' van het Platform Geothermie, Den Haag, 24 oktober 2012 ---------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieDuurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen
Duurzaamheid De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de belangrijke aandachtspunten van het bedrijfsleven. Deze brochure is een initiatief van EMPAC, de organisatie van de
Nadere informatieNZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld
NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld Frans Keurentjes Raad van Commissarissen / Bestuurslid FrieslandCampina 5 november 2015 Wereldwijd Europa Nederland Duitsland België Griekenland Hongarije Roemenië
Nadere informatieWaar halen wij onze grondstoffen vandaan
Waar halen wij onze grondstoffen vandaan Bezoek VNO NCW 15 mei 2012 aan Smink Groep Jan Robert van Veen Environmental Consultancy Group B.V. www.envigroup.nl Environmental Consultancy Group B.V. Bureau
Nadere informatieIenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving
IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving 16 september 2014-15:25 Het ministerie van Infrastructuur en Milieu besteedt in 2015 9,2 miljard euro aan een gezond, duurzaam
Nadere informatieWereldwijd arbeidsmarktonderzoek bekendheid Eindhoven & Brainport Eindhoven Region
Rapportage: 1 Data: Mogelijk gemaakt door: Wereldwijd arbeidsmarktonderzoek bekendheid Eindhoven & Brainport Eindhoven Region Highlights uniek enquête-onderzoek Maart 2015 2 BEKENDHEID BRAINPORT EINDHOVEN
Nadere informatieIk ben de Hamer. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. HET BESTUUR VAN DE EUROPESE UNIE GROEP 7 8
Ik ben de Hamer Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Goedendag! Als
Nadere informatieVan een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur
Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur Aanpak van het USI Vraaggericht expertise mobiliseren om kennis te valoriseren ( integrating
Nadere informatieRotor doet meer met minder mensen en met minder kopzorgen
Rotor doet meer met minder mensen en met minder kopzorgen Met de komst van een nieuw management nam Rotor een ingrijpende beslissing: ITmaatwerk vervangen door standaardsoftware. Onder het motto Follow
Nadere informatieOver de. Bernard van Leer Foundation
Over de Bernard van Leer Foundation Wie wij zijn De Bernard van Leer Foundation gelooft dat het realiseren van een sterke start voor alle jonge kinderen niet alleen goed is om te doen vanuit moreel perspectief,
Nadere informatie2015 was een sterk jaar voor de Belgische voedingsindustrie,
2015 was een sterk jaar voor de Belgische voedingsindustrie, maar 2 een opeenstapeling van uitdagingen bedreigt de competitiviteit van de sector 3 Hoe kunnen we de competitiviteit van de voedingsindustrie
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 1. Goederenexport van Canada naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Canadese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieExamen HAVO. Economie 1
Economie 1 Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 13.30 16.00 uur 20 00 Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed
Nadere informatieDE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017
DE INDUSTRIE: Drie acties voor een nieuw Kabinet MOTOR VAN Manifest 2017 VERNIEUWING Nederlandse industriële bedrijven behoren tot de top van de wereld. We zijn wereldmarktleider in chipmachines en medische
Nadere informatieMet NLP de kredietcrisis te lijf Duurzaam winst behalen door compassie
Steven Smit Voor de mens in organisaties Met NLP de kredietcrisis te lijf Duurzaam winst behalen door compassie Door Steven Smit 2008 Steven Smit BV voor de mens in organisaties Chopinstraat 148 1817 GD
Nadere informatieAantekening Aardrijkskunde Hoofdstuk 1: Globalisering
Aantekening Aardrijkskunde Hoofdstuk 1: Global Aantekening door F. 617 woorden 6 maart 2013 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoofdstuk 1: Wereldglobal 2,3 Global: Global verandert
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van het Verenigd Koninkrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Britse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE
Nadere informatie2. Beter nu dan later
Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Onderzoek wijst uit dat 86 procent van de Nederlandse ondernemers
Nadere informatieExport-update Noord- en Zuid-Amerika - juli 2014
Export-update Noord- en Zuid-Amerika - juli 2014 1. Samenvatting en conclusies De Nederlandse uitvoerwaarde is in 2013 met 1,0% gestegen t.o.v. dezelfde periode in 2012 tot 433,8 miljard euro. De bescheiden
Nadere informatieBeursdagboek 12 September 2013.
Beursdagboek 12 September 2013. De Amerikanen lieten tijdens de herdenking van 9-11 de markten voor de derde achtereenvolgende dag fors stijgen. Gisterenavond Tijd 22:10 uur. Zoals ik al schreef in mijn
Nadere informatieLEEUWENDEEL VLAAMSE EXPORT NAAR EU-LIDSTATEN
Bijlage ANALYSE EXPORTCIJFERS 2018 op basis van een analyse van Flanders Investment & Trade (FIT) van de in- en uitvoercijfers 2018 van de Nationale Bank van België (NBB). LEEUWENDEEL VLAAMSE EXPORT NAAR
Nadere informatieWederom onrust op de beurs: hoe nu verder?
Wederom onrust op de beurs: hoe nu verder? Net als we vorig jaar meerdere keren hebben gezien, zijn de beurzen wederom bijzonder nerveus en vooral negatief. Op het moment van schrijven noteert de AEX 393
Nadere informatie28% 72% 30% 70% Aantal geregistreerde deelnemers : 141 Periode evaluatie : 19 maart 2014 t/m 6 april 2014 Aantal evaluaties : 101
Aantal geregistreerde deelnemers : 11 Periode evaluatie : 19 maart 01 t/m 6 april 01 Aantal evaluaties : 101 8% ingevuld niet ingevuld % 0% anoniem niet anoniem 0% RESULTATEN EVALUATIE ICT-PRAKTIJKDAG
Nadere informatieKansen voor groei. Nederland aan kop in luchten ruimtevaart
Kansen voor groei Nederland aan kop in luchten ruimtevaart Partners in groei Internationaal liggen er grote kansen voor groei van de Nederlandse lucht- en ruimtevaart; met positieve effecten voor werkgelegenheid,
Nadere informatieInternationale wegen vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 19 September 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73828 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieCHINA NU Tekst: Maaike Okano-Heijmans en Frans-Paul van der Putten. Economie
Economie CHINA NU Tekst: Maaike Okano-Heijmans en Frans-Paul van der Putten China als investeerder in Europa Chinese investeringen in Europa nemen snel in omvang toe. Volvo Cars is tegenwoordig eigendom
Nadere informatieLes Crisis in de olie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Crisis in de olie Werkblad Les Crisis in de olie Werkblad Op zondag 4 november 1973 bestonden er nog geen inline- skates. Hadden ze wel bestaan, dan had je die dag heerlijk
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 1. Goederenexport van Australië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Australische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieDe droom. De sneeuw dwarrelt in de ruimte.
De droom Hassan droomt dat het sneeuwt. De sneeuw dwarrelt in het donker. Hij valt niet naar beneden, want er is geen beneden. En er is geen boven. Hij valt niet van de hemel naar de aarde, want er is
Nadere informatieGoede redenen voor Rhenus Lub. Verantwoordelijkheid. Innovatie. Kwaliteit.
Goede redenen voor Rhenus Lub Ons principe van persoonlijke verantwoordelijkheid. Identiteit en identificatie. Iedere afzonderlijke medewerker voelt zich persoonlijk verantwoordelijk voor het resultaat
Nadere informatiedwrdwrdw Dwars Visiestuk circulaire economie Commissie Energie en grondstoffen zomercongres 2017
dwrdwrdw Dwars z Visiestuk circulaire economie Commissie Energie en grondstoffen zomercongres 2017 1. Inleiding Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het
Nadere informatieTALEN en hun economisch belang
TALEN en hun economisch belang De relatie tussen de vrije taalkeus en het belang/de wens van het bedrijfsleven! -Agentschapnl.nl / CBS.nl -VNO-NCW (MKB)[G.vanErp@mkb.nl] -Opinies 2012 NL totale handel*
Nadere informatiehoe wij het best op die uitdagingen kunnen inspelen, wat daarvoor nodig is en hoe wij daar samen aan kunnen werken.
Toespraak van SNN-voorzitter Max van den Berg, bijeenkomst EFMI Business School (Academisch kennisinstituut voor de foodsector), Groningen op 18 november 2010 [Inleiding] Sommige mensen verdienen hun geld
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Korea naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Koreaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro). Bron: International
Nadere informatie25 jaar NIBE - Interview Mantijn van Leeuwen
152 152 25 jaar NIBE - Interview Mantijn van Leeuwen 153 Interview Mantijn van Leeuwen Voor de meeste mensen ben jij nog een onbekende, zeker gerelateerd aan het NIBE. Vertel eens iets over je achtergrond,
Nadere informatieWONEN MET EEN GROEN WOONT ENERGIE NEUTRAAL COMFORTABEL WONEN EN TOCH GELD BESPAREN. Lodewijk Hoekstra NIEUW! DE ENERGIE-EXPERT Steeds meer
ELEKTRISCH RIJDEN ZONNEPANELEN DE ENERGIE-EXPERT 64 39 26 Steeds meer Kosten, opbrengst & Nul-op-de-meter in betaalbare modellen salderingsregeling een jaren 80-woning NIEUW! Lodewijk Hoekstra WOONT ENERGIE
Nadere informatieStichting Springtij Ophelialaan 69-A 1431 HA, Aalsmeer
Stichting Springtij Ophelialaan 69-A 1431 HA, Aalsmeer T.a.v. Klimaat Jury Wieke de Jong Executive assistant Directie Projectondersteuning Betreft: Pleit Nota Springtij -2017 Groen Gas Nederland Beste
Nadere informatie4,6. Samenvatting door L. 989 woorden 30 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Samenvatting door L. 989 woorden 30 november 2016 4,6 5 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde SAMENVATTING AK HOOFDSTUK 1. VWO 2. Primaire sector: landbouw, visserij, mijnbouw, jacht. Secundaire sector: industrie,
Nadere informatieEuropese Raad WERKBLAD
Europese Raad Jullie vinden het belangrijk dat mensen sneller en goedkoper met de trein kunnen reizen tussen Europese hoofdsteden. Zo hoeft niet iedereen meer in het vliegtuig te stappen voor korte afstanden.
Nadere informatieB AT T E RY T ECHN O LOGIES BOUW UW BEDRIJF OP DE KRACHT VAN SAMENWERKING
B AT T E RY T ECHN O LOGIES BOUW UW BEDRIJF OP DE KRACHT VAN SAMENWERKING Kies voor ons als leverancier van accu s en profiteer van de kracht van samenwerking. Maak gebruik van het grootste gespecialiseerde
Nadere informatieOpenTable voorziet in on-the-go en last-minute reserveringen met nieuw en dynamisch design van de app.
OpenTable voorziet in on-the-go en last-minute reserveringen met nieuw en dynamisch design van de app. De nieuwe beleving van het startscherm maakt het makkelijker voor gasten om de dichtstbijzijnde en
Nadere informatieze er iets gewichtigs mee wil aangeven, al is het nooit duidelijk haar schouders reikte, is nagenoeg gehalveerd. Een simpele
En, wat vind je? Hoe bedoel je, wat vind ik? Mijn haar. Kijk nou even. Mark kijkt op van zijn scherm. Yvonne staat in de deuropening van de woonkamer, een bakje yoghurt in haar hand. Ze beweegt niet. Ze
Nadere informatie2. Beter nu dan later
Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Uit een enquête onder bedrijven die actief zijn in Duitsland
Nadere informatie