Wat als we geen afvoer uit Vlaanderen hadden gehad

Transcriptie

1 Wat als we geen afvoer uit Vlaanderen hadden gehad Kennisvraag: wat als er geen extra water uit Vlaanderen was gekomen? Wat als er geen onweersbuien in Vlaanderen gevallen waren? Antwoord: het is niet exact te bepalen wat het effect op onze problemen is geweest maar wel dat deze bij normale afvoeren uit België zeker minder waren geweest. Toelichting Inleiding Tijdens het hoogwater van afgelopen Juni heeft het ook in Vlaanderen flink geregend. Enkele van onze beken hebben een behoorlijk stroomgebied in Vlaanderen, De Dommel en de Tongelreep (in Vlaanderen heet deze beek de Warmbeek) en De Leijen. Voor de Dommel en Tongelreep is goede meetdata beschikbaar, daarom worden bij deze beken gekeken of kwantitatief ingeschat kan worden wat het effect geweest is. Voor De Leijen zijn geen meetdata uit België beschikbaar. Werkwijze/resultaten Er is gekeken naar de informatie die beschikbaar is via en de rapportage die opgesteld naar aanleiding van de wateroverlast in Vlaanderen (Lit 1.). Deze rapportage behandeld alleen de periode 27 mei tot en met 8 juni. In deze periode is ook de grootste overlast opgetreden. Hieronder worden verschillende feiten over de afvoeren in Vlaanderen en Nederland opgenomen. Waar interessant is dit gesplitst naar info voor het stroomgebied van de Dommel en van de Tongelreep. Van De Leijen is geen informatie beschikbaar. Neerslag De neerslag op stroomgebied van de Dommel in Vlaanderen is in totaal over de periode 27 mei tot en met 8 juni 125,81mm geweest. De neerslag was het meest extreem voor de periodes tussen de 6 en 24 uur. Voor de neerslag op het stroomgebied van de Dommel ligt de herhalingstijd voor deze periodes rond de 1x per 5 jaar. Figuur 1 ruimtelijke verdeling maximale neerslagintensiteit op basis van de Belgische buienradar. Bovenstaand radarbeeld (Figuur 1) geeft binnen de gehele cirkel de neerslag intensiteit op het stroomgebied van de Dommel.

2 Een deel van het stroomgebied van de Dommel en Tongelreep valt ook nog binnen het gebied waar het KNMI radarbeelden van heeft. De herhalingstijden, bepaald op basis van de neerslagradar van het KNMI, staan hieronder. Figuur 2: herhalingstijd neerslag op basis Nederlandse radar Bovenstaande herhalingstijden zijn gebaseerd op de neerslag van 28 mei tot en met 30 juni, Het KNMI komt daarbij wel tot iets hogere herhalingstijden. Vanuit de experts in Vlaanderen is aangegeven dat ze de neerslagradar nog niet geheel vertrouwen omdat het de rand van de radar betreft. De herhalingstijd van de neerslag op de bovenloopjes van de Keersop en Beekloop is duidelijk extremer dan bij het KMI. Een klein stukje van het Dommel gebied, direct bovenstrooms van de grens heeft ook een extremere neerslag gehad dan bepaald door het KMI. De herhalingstijden van de neerslag op het stroomgebied van de Dommel en de Tongelreep zoals bepaald op basis van de data van het KNMI liggen tussen de 5 en 200 jaar. Gemiddeld ligt deze tussen de 5 en 20, 200 jaar is een lokale uitschieter.

3 Afvoeren Voor het stroomgebied van de Dommel is ook in België een afvoer meetpunt aanwezig. Daarnaast meten we zelf de afvoeren benedenstrooms van de grens, bij Borkel en Schaft. Figuur 3 Afvoer meetpunten Belgie en Nederland, Dommel stroomgebied. De grafiek in figuur 4 geeft aan dat de Dommel in België een behoorlijke bijdrage heeft gehad aan de golf die in Nederland uiteindelijk is opgetreden. Ook is duidelijk dat er een behoorlijk groot stroomgebied ligt tussen het meetpunt in België en in Nederland. Deels Belgisch, deels Nederlands grondgebied. In de figuur is verder te zien dat de golf in België (Overpelt) een herhalingstijd heeft gehad van bijna 1x per 25 jaar. Bij Borkel en Schaft ligt de herhalingstijd rond de 1x per 75 jaar, op basis van metingen.).

4 Figuur 4: Afvoermetingen Dommel in combinatie met afvoergolven zoals bepaald voor het HMI. In de Tongelreep zijn er geen afvoer metingen in België beschikbaar, wel meten we zelf direct benedenstrooms van de grens. Figuur 5: afvoermeting Tongelreep

5 Hieruit blijkt dat er maximaal 5 m3/s uit België is gekomen, in de huidige meetreeks van de punt is dit in juli nog nooit voorgekomen. De herhalingstijd bepaald op basis van de meetreeks is 1x per 14 jaar voor Achelse Kluis. Als we kijken naar de herhalingstijden in de HMI-modellen, dan is de afvoer bij een T10 ongeveer 7,5m3/s. Benedenstrooms in de Tongelreep, in Eindhoven, ligt het volgende afvoermeetpunt. Figuur 6: afvoermeetpunt Tongelreep Eindhoven De maximale afvoer gemeten is 8 m3/s. Op basis van de metingen is dit een afvoer met een herhalingstijd van 1x per 20 jaar. In het HMI-model T10 is dit bijna 6m3/s. Als op basis hiervan naar de herhalingstijden wordt gekeken dan is de herhalingstijd benedenstrooms eerder richting T25 (8,5m3/s) dan T10. Dit is ook verklaarbaar aangezien de neerslag op het Nederlandse deel van het Tongelreep stroomgebied extremer is geweest dan op het Belgische deel. Gemiddeld had de neerslag een herhalingstijd van rond de 1x per 50 jaar (deel van het gebied en deel gebied ). Conclusie Op basis van een afvoeranalyse kan de conclusie getrokken worden dat de afvoer uit België een aanzienlijke bijdrage heeft geleverd aan de hoge afvoeren in Nederland. Voor Borkel en Schaft kan grofweg gezegd worden dat de herhalingstijd zonder aanvoer uit België waarschijnlijk eerder op 1 x per 25 jaar ipv 1x per 75 jaar uitgekomen zou zijn. Voor de Tongelreep zou dit waarschijnlijk betekend hebben dat de herhalingstijd verlaagt zou zijn tot ongeveer 1x per 10 jaar ipv 1x per 25 jaar. Dit zijn grove inschattingen. Exact bepalen is niet mogelijk zolang nog geen goede modelberekeningen van deze situatie mogelijk zijn. Duidelijk is wel dat de vele neerslag in Belgie en de bijbehorende afvoeren zeker een bijdrage heeft geleverd aan de overlast in Nederland. Daarnaast zijn in Belgie ook veel overstromingen opgetreden die gezorgd hebben voor een vertraagde afvoer naar Nederland. Literatuur 1. Vlaamse milieumaatschappij (2016), rapport wateroverlast 27 mei 8 juni 2016.