Snel beter schrijven. Samenvatting

Transcriptie

1 Snel beter schrijven Samenvatting

2

3 Snel beter leren schrijven. Met dit boekje en wat mondelinge begeleiding kan iedereen dat. Geen ellenlange pagina s theorie. Wel uitdagende oefeningen en eigentijdse voorbeeldteksten. De gouden cirkel van Sinek is het uitgangspunt. Waarom schrijf je? Hoe pak je het aan? Wat gebruik je? Je weg begint bij de vijf eisen van zakelijke communicatie en voert langs tien stappen naar het eindresultaat. De infographic op pagina 4 houdt je altijd op het juiste pad. Al met al een heel praktisch boek waarmee je in tien stappen teksten schrijft die werken. En nog met plezier ook. Want taal is leuk! Met dit boekje beschik je over handvatten om: te werken aan de hand van een stappenplan; doelen en eisen voor teksten vast te stellen; beter over inhoud en doelgroep na te denken; onderscheid te maken in teksten voor verschillende media; een lezersgerichte toon te hanteren; structuur in je tekst aanbrengen; fouten te signaleren en verbeteren; verschillende soorten teksten (her)schrijven; met behulp van testen verbeteringen aan te brengen. 3

4 Inhoud De zes eisen van zakelijke communicatie 5 Doel: weten, vinden, doen 7 Je doelgroep in kaart 8 Inhoud 9 Eén boodschap per keer 11 Medium 12 Toon: c est le ton qui fait la musique 13 Eerst plannen, dan bouwen 14 Leesbare teksten schrijven 16 Stap 7 Alinea 16 Stap 8 Zinnen 16 Stap 9 Woorden 17 Het resultaat: de tekst 19 Checklist voor je tekst 20 Vier snelle testen voor je tekst 22 Opdrachten 23 4

5 5

6 De zes eisen van zakelijke communicatie 1. Duidelijkheid Zorg ervoor dat er geen onduidelijkheden in je tekst staan, zoals vage termen en begrippen of vage verwijswoorden. Met een onduidelijke tekst bereik je nooit het doel dat je voor ogen staat. 2. Efficiëntie Zorg voor een korte, bondige en overzichtelijke tekst, die de lezer snel kan lezen. Stop niet te veel informatie in je tekst. Vermijd overbodige of nietszeggende woorden, lange aanlopen en dergelijke. 3. Aantrekkelijkheid Zorg voor een aantrekkelijke formulering, met voldoende variatie in zinsbouw, zinslengte en woordgebruik. Met de vormgeving kun je je tekst ook aantrekkelijker maken. 4. Gepastheid Zorg voor een persoonlijk geschreven tekst, die past bij de relatie die je met de lezer hebt. Zorg dat je de naam van de lezer goed spelt en gebruik het juiste geslacht. Vermijd ongelukkige beeldspraak en humor. 5. Correctheid Zorg voor een tekst zonder spelfouten, zinsbouwfouten en stijlfouten. 6. Overtuiging Een tekst die overtuigt, doet wat met de lezer. Hij brengt hem op andere gedachten of verandert zijn mening. Overtuigende teksten zetten de lezer aan tot actie en zorgen ervoor dat hij het goede gevoel krijgt of houdt. 6

7 Stap 1 Doel Doel: weten, vinden, doen In zakelijke communicatie kun je onderscheid maken tussen doelstellingen gericht op kennis, houding en gedrag. Je probeert met je tekst altijd informatie over te brengen op de lezer. Soms ga je een stap verder en probeer je de lezer met behulp van argumenten te motiveren of zelfs te overtuigen. Je zorgt er dan voor dat de lezer zijn houding wijzigt ten opzichte van het onderwerp. Nog een stap verder ga je wanneer de lezer na het lezen van de tekst zelfs zijn communicatiegedrag gaat veranderen. Informatieoverdracht is betrekkelijk eenvoudig. Het veranderen van de houding van de lezer is lastiger. Nóg moeilijker is het beïnvloeden van zijn communicatiegedrag. Bij teksten met een overtuigend karakter en zeker bij teksten met een commercieel doel, is het cruciaal het voordeel van de klant voor ogen te houden. Belangrijk hulpmiddel daarbij is bij elke zin te denken: "Wat heeft de lezer daar aan?" Pas als de lezer zijn voordeel herkent, raakt hij overtuigd. 7

8 Stap 2 Doelgroep Je doelgroep in kaart Denk goed over wie jouw tekst gaat lezen. Met andere woorden: wie is je doelgroep? Er is een groot verschil in schrijven voor techneuten of voor jongeren, om maar eens twee uitersten te noemen. Stel jezelf de volgende vragen: Welke relatie heb ik met de lezer of heeft de lezer met mij? Welk niveau heeft de lezer, dus welk taalgebruik moet ik hanteren? Wat weet mijn lezer al over het onderwerp? Wat wil mijn lezer over dit onderwerp graag nog meer weten? Hoeveel tijd heeft mijn lezer voor het lezen van de tekst? Waardoor voelt mijn lezer zich aangesproken? Waarmee doe ik mijn lezer een plezier? Hoe staat mijn lezer tegenover het onderwerp dat ik aan de orde stel, wat betreft zijn belangen en opvattingen? Met welk doel leest mijn lezer de tekst? Heeft het lezen voor mijn lezer een privé- en/of een zakelijk belang? 8

9 Stap 3 Inhoud Inhoud Voordat je ook maar één letter op papier zet, moet je weten wat het onderwerp is van jouw tekst. Het is haast te vanzelfsprekend om hier te vermelden. En toch zijn er een paar valkuilen. De lezer wil na afloop van jouw tekst iets wijzer zijn geworden. Iets weten wat hij voordien nog niet wist. Hij wil het onthouden, er een mening over vormen en er iets mee doen. Dat betekent dat je relatief nieuwe informatie moet verschaffen. Die hoeft helemaal niet groots of imposant te zijn. Het kan simpelweg gaan om verdieping van kennis of om een nieuw inzicht. In de volgende tabel zie je hoe lezers kunnen reageren op de inhoud van een tekst. Kan ik iets mee iets bijzonders een uniek verhaal dat wist ik helemaal niet ga ik onthouden ga ik iets mee doen ga ik verder vertellen om van de daken te schreeuwen vol voordelen geloofwaardig verhaal handige tips yes! eindelijk daar heb ik wat aan Kan ik niets mee verwacht om snel te vergeten ongeloofwaardig verhaal kun je niks mee al honderd keer gelezen leer ik helemaal niets van en wat heb ik daaraan? bij het oud papier dertien in een dozijn copy-paste doorzichtig waar gaat dit in vredesnaam over? zonde van de tijd 9

10 Goede inhoud komt niet uit de lucht vallen. Daar moet je behoorlijk wat voor doen, want bijna nooit is je kennis bij de start al zo groot dat je direct kunt beginnen. Je zult vrijwel altijd research moeten doen. Doe je dat niet, dan loop je het risico dat je onwaarheden schrijft, je betoog niet goed kunt onderbouwen of in vage onzekerheden blijft hangen Wat moet je onderzoeken? 1. Je kennis over het onderwerp. 2. Het juiste jargon. 3. Je kennis over de doelgroep. 4. Je inzicht in de opdracht. 5. Alle voors en tegens. 6. Alle namen en zakelijke gegevens. 7. Citaten. 8. De 5 W s en de H: wie, wat, waar, waarom, wanneer en hoe. 10

11 Eén boodschap per keer Het is belangrijk dat je de boodschap helder voor ogen hebt. Er zijn daarvoor twee hulpmiddelen: Schrijf niet, maar voer een gesprek. Doe alsof de lezer tegenover je zit. Vat de boodschap in enkele korte zinnen samen. Denk na of het voor de lezer lezenswaardig, interessant of zelfs boeiend is. Beperk het aantal boodschappen in je tekst tot één. 11

12 Stap 4 Medium Medium Voor welk medium ga je schrijven? Een belangrijke vraag, zeker in deze internet-tijd! Een tekst moet sneller resultaat boeken naarmate het medium vluchtiger wordt en de afstand tussen de lezer en het medium groter. Een vakblad heeft bijvoorbeeld een grotere bewaarfunctie dan een damesweekblad. Daar mag dus meer lengte en diepgang in zitten. Webteksten daarentegen worden 25% langzamer gelezen dan teksten op papier. Hier is het motto: kort en scanbaar (zie ook pagina 25). Dit zijn zaken om rekening mee te houden. Hoe kun je in de meest vluchtige media het beste resultaat bereiken? Korte teksten Veel opsommingen en steekwoorden Teksten die scanbaar zijn Eenvoudige formuleringen Door gebrek aan tijd verschuift het hele leespatroon van mensen steeds meer naar vluchtig en hapklare brokken. Het magazine LINDA heeft in die zin een trend gezet door doorwrochte interviews sterk af te wisselen met korte bites. 12

13 Stap 5 Toon Toon: c est le ton qui fait la musique Toon is de emotie die je met een tekst wilt overbrengen (Hoe). Stijl is de techniek die je daarvoor gebruikt. De keuze die je maakt in alinea s, zinnen en woorden (Wat). De inzet van beeldspraak en creativiteit bijvoorbeeld. 13

14 Stap 6 Structuur Eerst plannen, dan bouwen Na al het denkwerk van de voorgaande stappen, ga je nu eerst de structuur van je tekst opzetten. Je verdient dat dubbel en dwars terug. Een tekst die als los zand aan elkaar hangt, bereikt zijn doel niet. 1. Maak je eigen structuur Bepaal eerst het thema van je tekst. Noteer dat als een zelfstandig naamwoord. Stel de vragen die je wilt beantwoorden: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe (5xW 1xH). Beantwoord de vragen. Bepaal je centrale vraag en gebruik die voor de inleiding. Verdeel de andere vragen en antwoorden over inleiding, kern en slot. Schrijf je tekst. 2. Brainstormen Bepaal het onderwerp. Wat wil je bespreken? Schrijf alle hoofdpunten op die je wilt behandelen. Welke punten zijn het belangrijkst? Die punten moeten zeker in je tekst komen. Noteer bijkomende punten onder de hoofdpunten. Bepaal de volgorde. Schrijf je tekst. 14

15 3. Gebruik een bestaande structuur (Bron: M. Steehouder e.a. (1999), Leren communiceren. 4e herziene druk, Wolters-Noordhoff, Groningen.) Probleemstructuur Wat is het probleem precies? Waarom is het een probleem? Wat zijn de oorzaken? Wat is ertegen te doen? Maatregelstructuur Wat is de maatregel precies? Waarom is de maatregel nodig? Hoe wordt de maatregel uitgevoerd? Wat zijn de effecten? Evaluatiestructuur Wat zijn de relevante eigenschappen? Wat zijn de positieve aspecten? Wat zijn de negatieve aspecten? Hoe luidt het totaaloordeel? Wat kan/moet er gedaan worden? 4. Braindump Een totaal andere manier van schrijven, is gewoon beginnen. Je weet alleen het onderwerp en waarom je daarover iets op papier wilt zetten. Je schrijft je tekst in één flow en brengt achteraf de structuur aan. Zoek logische breaks in de tekst en maak daar alinea s van. Beoordeel de volgorde van de alinea s en wijzig die eventueel. Beoordeel de tekstinhoud op logica en aansluiting op de omliggende tekst. Is de inleiding echt een inleiding? Is de conclusie echt een conclusie? Plaats kopjes boven de alinea s. Geef de tekst een pakkende titel. 15

16 Stap 7, 8 en 9 Schrijven Leesbare teksten schrijven En dan komt het eigenlijke schrijven. Ga uit van een lezer die jouw tekst zonder veel moeite wil lezen. En die ook doorleest. Dat vraagt om een leesbare stijl, op woord-, zin- en alineaniveau. Stap 7 Alinea Alinea s zijn de bouwstenen van een tekst. Ze worden vaak voorafgegaan door een kop. Alinea s zorgen ervoor dat de lezer niet één grijze massa aan zinnen en letters ziet. Binnen een alinea gaan de zinnen (meestal ongeveer zes) over hetzelfde onderwerp. Een alinea is moeilijk: als hij te lang is; als de opbouw ingewikkeld is; als er geen samenhang is met andere alinea s. Deze samenhang wordt duidelijker door: 1. herhaling en verwijzing 2. verbindingswoorden en structuuraanduiders 3. een expliciete eerste zin Stap 8 Zinnen Een zin is moeilijk: als hij te lang is; als de opbouw ingewikkeld is; als er geen samenhang is met andere zinnen. Zinnen van meer dan twintig woorden kunnen de leesbaarheid bemoeilijken. 16

17 Leesbaarheid Gemiddelde zinslengte* heel makkelijk te begrijpen 1-10 gemakkelijk te begrijpen begrijpelijk moeilijk te begrijpen heel moeilijk te begrijpen meer dan 28 Tips voor zinnen 1. Stop niet teveel informatie in één zin. 2. Gebruik in één zin nooit meer dan één bijzin. 3. Alleen maar korte zinnen gebruiken, is ook niet verstandig. 4. Dubbele punt, haakjes en gedachtestreepjes verstoren vaak het leesgemak. 5. Kom in een zin snel ter zake. 6. Breng variatie aan in de zinsbouw. 7. Maak geen stijlfouten (contaminatie, tangconstructie, lijdende vorm. portaalvrees enz.). 8. Gebruik correcte interpunctie (komma tussen botsende persoonsvormen). Stap 9 Woorden Een woord is moeilijk wanneer: het lang is; de lezer het woord niet kent, bijvoorbeeld als het gaat om moeilijke woorden en onbekende leenwoorden. Leg moeilijke woorden uit of probeer ze te splitsen. Maak geen spel- en werkwoordsfouten. 17

18 Sommige woorden functioneren als structuuraanduider. Ze zorgen voor samenhang in je alinea s en je zinnen en verhogen zo het leesgemak en de kwaliteit van de tekst. Verband redengevend oorzakelijk opsommend tegenstellend verklarend toelichtend samenvattend Structuuraanduider immers, omdat, daarom, omdat, namelijk daardoor, doordat, namelijk ten eerste, ten tweede, vervolgens, hierna echter, maar, enerzijds, anderzijds, toch omdat, want, hierdoor, aangezien bijvoorbeeld, ter illustratie kortom, samenvattend, al met al 18

19 De tekst Het resultaat: de tekst Het is zover. Je hebt een tekst geschreven, keurig volgens de stappen van dit boek. De tekst staat op je scherm en je kijkt ernaar. Je bent best tevreden. Je hebt met alles uit het stappenplan op pagina 5 rekening gehouden, er staan geen fouten meer in en hij ziet er mooi uit. Naar jouw idee is het een heel leesbaar geheel geworden. Maar hoe kun je dat zo zeker weten? Uiteindelijk bepaalt de lezer dat immers? Om die laatste vragen te beantwoorden, krijg je in een aantal hulpmiddelen aangeboden. Een vijftal testen die jijzelf kunt uitvoeren op specifieke stappen of de tekst als geheel. Maar ook testen waarvoor je iemand anders kunt vragen. Iemand die kritisch genoeg is om jouw tekst eerlijk te beoordelen. Of andersom: waarmee jij de tekst van je medestudent of collega kunt beoordelen en verbeteren. 19

20 Checklist Checklist voor je tekst Structuur 1. Geeft de titel de centrale boodschap/het thema weer? 2. Ligt aan de structuur van de tekst een duidelijk te herkennen bouwplan ten grondslag? 3. Heb je een inleiding, kern en slot gebruikt? 4. Bevatten de alinea s een afgeronde hoeveelheid informatie? 5. Geven de tussenkopjes de inhoud van de alinea s weer? 6. Zeggen alle tussenkopjes iets over de centrale boodschap/de titel? 7. Gebruik je structuuraanduiders? Doelgerichtheid 1. Volgt alle informatie de doelstelling en de vijf eisen van zakelijke communicatie? 2. Kom je met de inleiding snel ter zake en is uit het slot snel de conclusie te halen? 3. Staat in elke alinea de belangrijkste informatie in de eerste zin? Leesbaarheid 4. Is het aantal zinnen per alinea aanvaardbaar? 5. Is het aantal woorden per zin aanvaardbaar? 6. Kun je moeilijke woorden vervangen? 7. Is er voldoende variatie in zinslengte en zinsbouw? 8. Gebruik je niet te veel tussenzinnen, gedachtestreepjes, haakjes of puntkomma s? 9. Is de tekst in alinea s verdeeld? Zijn de alinea s niet te lang? Heb je (tussen)kopjes gebruikt? 20

21 Toon en stijl 1. Schrijf je niet te formeel? 2. Ben je zuinig geweest met de werkwoorden: kunnen, mogen, willen, moeten, zullen en worden? 3. Loop het onderstaande lijstje even door. Het is kleine greep uit mogelijke stijlfouten: Stijlfouten op woordniveau wat/dat omdat/doordat, daarom/daardoor incongruentie dan/als hen/hun lijdende vorm wat betreft hierbij om Stijlfouten op zinsniveau contaminatie foutief beknopte bijzin foutieve inversie foutieve samentrekking tangconstructie dubbele ontkenning portaalvrees ten slotte/tenslotte hopen Spelling Lay-out 1. Geeft de bladspiegel een rustig beeld? 2. Heb je een lettertype en lettergrootte gebruikt die uitnodigen tot lezen? 3. Onderscheiden titel en tussenkopjes zich voldoende? 21

22 Vier testen Vier snelle testen voor je tekst Egotest Tel de u/jij/jouws, tel de ik/wij/onzes. Wat komt vaker voor? Een test voor de klantgerichtheid van een tekst. Wenkbrauwtest Laat een collega jouw tekst lezen. Fronsen is een slecht teken "Moest er nog eens bijkomen van niet!!" Bij elke bewering en belofte denkt u: Nou en? Wat is daar zo speciaal aan? Moest er nog eens bijkomen van niet!! Spreektest Lees de tekst hardop. Welke woorden of zinnen klinken onnatuurlijk? Stop en onderstreep. 22

23 Opdrachten 23

24 OPDRACHT 1 DOEL Wat is een firewall en waarom is die zo belangrijk? Een firewall is tegenwoordig erg belangrijk. Het is een apparaat of een programma dat de doorgang vormt tussen één of meerdere computers en het internet. De belangrijkste taak van een firewall is het bewaken van het verkeer van internet naar de computer, maar ook het verkeer van de computer naar het internet. Je kunt een firewall een beetje vergelijken met een elektronisch kattenluik. Bij een elektronisch kattenluik mogen alleen de katten naar binnen die een zendertje aan hun halsband hebben. Door het zendertje weet het kattenluik dat het open moet gaan. De kat van de buurman heeft geen zendertje en mag er dus niet in. Hij zal ergens anders de etensbak moeten plunderen... Omgekeerd werkt het ook. Stel, je hebt twee katten, maar één van de twee heeft een wond aan zijn poot. Om infectie te voorkomen wil je dat hij binnen blijft. De oplossing is simpel: je geeft gewoon de gewonde kat geen zendertje. Hij kan nu niet meer naar buiten. Kortom: het is goed om zelf te kunnen bepalen wat er in mag gaan en wat niet, maar ook wat er uit mag gaan. In de meeste gevallen filteren firewalls met de standaardinstellingen alleen het verkeer dat vanaf het internet naar jouw pc gaat. Hier is niets mis mee, maar het zou nog beter zijn als het verkeer van jouw pc naar het internet ook gefilterd wordt. Beantwoord de volgende vragen 1 Wat is het doel van deze tekst? 2 Is de schrijver erin geslaagd het doel te bereiken? 3 Klopt de titel? 4 Voldoet de tekst aan de zes eisen? 24

25 OPDRACHT 2 INHOUD Bustourweken 1. Lees de flyer van de busmaatschappij. 2. Toets de tekst aan de zes eisen van zakelijke communicatie. Voldoet hij aan alle zes? 25

26 OPDRACHT 3 DOELGROEP Uit een nieuwsbrief van een grafisch bedrijf. 1. Wat was het doel van de schrijver? 2. Wat vind je van de titel? 3. Doe de egotest op deze nieuwsbrief. 4. Welke elementaire fout heeft de schrijver gemaakt? 5. Vat de klantvoordelen samen en schrijf daar één nieuwe alinea over. Je moet erg veel wijzigen en hebt dus zwaar gereedschap nodig. Waarschijnlijk verandert de inhoud compleet, maar dat is geen bezwaar. 26

27 OPDRACHT 4 MEDIUM Deze tekst is uiteraard primair geschreven voor vrouwen. Naast de doelgroep moest de schrijver ook rekening houden met het medium. 1. Is hij daarin geslaagd? Motiveer je antwoord. 2. Herschrijf de advertentietekst voor een verkoopfolder. 27

28 OPDRACHT 5 TOON HIPPE FIETSMUTS Ben je vaak het slachtoffer van kleine fietsongelukjes? Heb je snel koude oren op je stalen ros? Dan heeft Ribcap een puike pet voor jou of je kroost. Ze geven het zelf toe: hij beschermt niet als een echte fietshelm. Maar op deze muts val je wel iets minder hard dan op je blote hoofd. Dat komt doordat er verschillende lagen schuim in dit hoofddeksel verwerkt zitten. Wintersporters hadden de Ribcap al eerder ontdekt. Dat is geen wonder, want hij is lekker zacht en warm, en staat behoorlijk hip. Wil je jezelf of junior behoeden voor echte serieuze valellende? Dan zit er niks anders op dan een echte fietshelm te dragen. Veilig maar minder hip. bron: Quest mei 2012 Deze tekst komt uit de pagina 'Hebbedingen' van de Quest. Als je dit blad weleens gelezen heb, weet je dat de toon lekker luchtig is. Dat geldt ook voor deze tekst. 1. Lees de tekst. 2. Wat is het doel van de schrijver? 3. Wat valt je op aan de zinslengte? 4. Wat is de functie van de twee vragende zinnen? 5. Waar wordt de toon van de tekst door bepaald? 6. Bedenk een andere passende titel. 7. Herschrijf de tekst als advertentie voor een vrouwenblad als Viva of Libelle. 28

29 OPDRACHT 6 STRUCTUUR EN ALINEA S Een klant wil een product lanceren op de Nederlandse markt: AquaNotes. Hij vraagt je een tekst voor de flyer te schrijven. De klant levert de volgende informatie aan: De originele AquaNotes waterproof schrijfblok Erg leuk als kado, of gewoon voor jezelf: Aquanotes, het waterproof schrijfblok voor in de douche, op de boot, etc. De beste ideeën ontstaan als je ontspannen bent. Douchen is zo n moment waarin je gedachten vrij spel hebben. Vanaf nu kun je een geniale inval meteen vastleggen, zodat het idee niet verloren gaat. Met deze waterproof Aquanotes, kun je meteen alle ideeën vastleggen. Gebruik AquaNotes ook: - Onder de douche - Op de boot - Buiten bij slecht weer Dit is het originele Aquanotes, rechtstreeks geïmporteerd uit de verenigde Staten. AquaNotes schrijfblok met potlood en zuignap potloodhouder. 40 pagina's waterproof papier. Onze prijs: 7,95 Bron: Schrijf de homepage voor Aquanotes in twee of drie alinea s. Je mag er informatie bij bedenken. Houd rekening met de tips voor webteksten op Test je tekst. 29

30 OPDRACHT 7 ZINNEN SPINNEN AAN DE DRUGS Spin aan de drugs Een normaal spinnenweb ziet eruit als een fietswiel. Een spin heeft drugs gekregen. Het web dat ze weeft neemt heel andere vormen aan. Amerikaanse onderzoekers stelden het vast. Ze deden een aantal proeven met stimulerende en verdovende middelen. Ze wilden het effect bepalen. Concentratie Spinnen die onder invloed zijn van marihuana beginnen hun web te weven op de gewone manier. Na een poosje verliezen ze hun concentratie. Ze raken verdoofd. Het web ziet er in het midden uit als een normaal web. Aan de buitenkant zit het vol gaten. Vlugger Spinnen die amfetamines krijgen toegediend, werken vlugger. Sportmensen die amfetamines nemen, presteren ook beter. Ze lopen, fietsen of zwemmen sneller. Ze raken minder gauw vermoeid. Het spinnenweb is in minder dan geen tijd klaar. Het zit vol gaten. In het midden en de uiteinden. Mis Bij spinnen die cafeïne krijgen, een drug die je in koffie of cola vindt, loopt het weven vanaf het begin helemaal mis. De ronde structuur van een normaal web is er niet meer in te herkennen. De draden lopen scheef en door elkaar en er zitten overal gaten. Het ene gat is groter dan het andere. 30

31 Verdoofd Spinnen die een slaapmiddel toegediend krijgen, raken vrijwel onmiddellijk verdoofd. Ze slagen er enkel in de basisstructuur van het web te weven. De cirkel in het midden en de hoofddraden die vanuit die cirkel vertrekken. Het risico dat de spin zelf uit het net valt, is erg groot. Insecten vangen lukt helemaal niet. Koffie Uit de proeven met spinnen konden de onderzoekers conclusies trekken over de effecten van drugs op het gedrag van de mens. Bepaalde drugs zijn schadelijker dan andere. Cafeïne blijkt de meest schadelijke invloed te hebben. Pas op met koffie en cola! Naar: 1. Deze tekst hangt aan elkaar als los zand en is erg hakketakkerig. Dat komt omdat alle structuuraanduiders en verwijzingen ontbreken. 2. Voeg minstens twintig structuuraanduiders en/of verwijzingen toe zodat de tekst uiteindelijk logisch leest. 31

32 OPDRACHT 8 ZINNEN MAILBERICHT VAN SELECTIAX Geachte relatie, Gisteren, 6 augustus, zijn er bij ons de rekeningoverzichten, betalingsverzoeken, aanmaningen, incasso's en de in gebrekestellingen gegenereerd. Echter het kan dus voorkomen dat er bepaalde boekingen op deze overzichten staan die al door u waren voldaan, waarvoor onze excuses. Wel vragen wij u om uw openstaande rekeningen die u bij ons heeft even na te lopen in uw boekhouding of dat het allemaal wel klopt en vragen u vriendelijk om de openstaande fakturen zo snel mogelijk te willen overmaken. Nogmaals onze excuses voor het ontstane ongemak. Ervan uitgaande dat wij u hiermee van voldoende informatie te hebben mogen en kunnen voorzien verblijven wij in afwachting van uw bericht. Met vriendelijke groet, Selectiax 1. Herschrijf dit bericht. 2. Maak duidelijke zinnen, zorg voor structuuraanduiders en verwijzingen. 3. Breng een logische alinea-indeling aan. Kopjes zijn niet nodig in dit geval. 32

33 OPDRACHT 9 WOORDEN AFSCHEID DIRECTEUR 33

34 1. Onderstreep alle keren dat de schrijver de lijdende vorm gebruikt. Hoe vaak is dat? Wat vind je daarvan? 2. Geef commentaar op: 1 dan ook (alinea 2) 9 wat (alinea 5) 2 informeel gebeuren (alinea 2) 10 in (alinea 5) 3 in de eerste plaats (alinea 3) 11 daarvoor (alinea 6) 4 willen (alinea 3) 12 echt (alinea 7) 5 daarnaast (alinea 3, 5 en 7) 13 daarom (alinea 7) 6 ook (alinea 3) 14 om (alinea 7) 7 hierbij (alinea 4) 15 iedere hoofdlocatie (alinea 7) 8 al of niet (alinea 4) 16 ook (alinea 7) 3. Wat vind je van de alinea-indeling? 4. Is de tekst uitnodigend/wervend? 5. Herschrijf alinea 3 in twee zinnen zonder het werkwoord willen te gebruiken. 6. Herschrijf alinea Schrijf een zin waarmee je deze tekst op de juiste manier afsluit. 34

35 OPDRACHT 10 WOORDEN Vervang onderstaande ouderwetse en formele woorden door modernere. aangaande indien aanvangen met referte aan ad (een bedrag ad 50,-) middels alsmede navolgende behoeven nopen (tot) beogen omtrent bij schrijven van 1 maart opteren voor daar refereren aan derhalve schrijven (het -) dienen te ten behoeve van dientengevolge tevens doen toekomen trachten gaarne uwerzijds gelieve(n) voornemens zijn heden wederom 35

36 OPDRACHT 11 TESTEN EN VERBETEREN Een bericht van een belangenorganisatie voor het midden- en kleinbedrijf in Nederland, geplaatst in een blad voor ondernemers. 1. Omschrijf de doelgroep en bepaal de boodschap. 2. Werk het thema uit. Breng structuur aan in de tekst. Plaats kopjes. 3. Maak de tekst leesbaarder: vervang moeilijke woorden en maak zinnen korter. Corrigeer stijlfouten. 4. Geef je creativiteit de vrije ruimte, zodat alle ondernemers de tekst met plezier lezen. Bedenk een nieuwe titel. Herschrijf deze tekst naar een totaal andere toon. Onbewust wordt u op uw uiterlijk beoordeeld De tegenwoordige vrouw zal haar aandacht vaak moeten verdelen tussen een werkkring en haar gezinsverzorgende taken, hetgeen tot gevolg zal hebben dat ze kasten vol kleren en bijbehorende accessoires heeft maar niets om aan te trekken. Of ze geeft handenvol geld uit aan kleding, make-up en kapper en ziet er alle inspanningen ten spijt niet bepaald op haar voordeligst uit. Dagelijks worden mensen hetzij bewust hetzij onbewust op hun uiterlijk beoordeeld door hun directe en indirecte omgeving. De vrouw die er waar dan ook goed uitziet op kantoor, in de supermarkt of met echtgenoot en kinderen, wordt alom bewonderd. Ongetwijfeld zal zij zich niet altijd deftig kleden, maar ziet er wel altijd ravissant uit, omdat al naar de gelegenheid haar kleding en make-up wordt aangepast. Harmony in Colours helpt u uzelf te ontdekken, omdat in een persoonlijke analyse uw kleurengamma wordt bepaald. In iedere persoon is een exclusief kunstwerk aanwezig dat vraagt om onthulling. De huidteint, de kleur van ogen en haar en de eigen persoonlijkheid alles moet harmoniëren zodat het uiterlijke beeld van een persoon compleet kan worden. Deze hoogstpersoonlijke gegevens stemmen wonderwel overeen met het kleurenspectrum van een van de seizoenen Lente, Zomer, Herfst of Winter. Om uw potentiële schoonheid te begrijpen en te doen ontluiken, behoeft u alleen maar uw eigen speciale seizoen te ontdekken Verhoog eindelijk uw zelfvertrouwen en uw gevoel voor eigenwaarde door in uzelf te investeren. Harmony in Colours is een Nederlands organisatieteam van goed opgeleide kleuranalisten, die u kunnen helpen uw nieuwe uiterlijk te ontdekken. 36

37 Auteursrecht Samengesteld door Taaluilen B.V. Dit is een verkorte versie van het hbo-studieboek Snel beter schrijven van Willem Verdaasdonk en Joke Zwaal, dat in 2014 door Noordhoff Uitgevers in de vierde druk is uitgegeven Noordhoff Uitgevers. Colofon Samenstellers: W.A.C. Verdaasdonk en J.J. Zwaal Beeldmateriaal: Taaluilen B.V. Documentversie 5: maart