De economische betekenis van waterschappen. mr.drs. Peter C.G. Glas Voorzitter Unie van Waterschappen 5 september 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De economische betekenis van waterschappen. mr.drs. Peter C.G. Glas Voorzitter Unie van Waterschappen 5 september 2013"

Transcriptie

1 De economische betekenis van waterschappen mr.drs. Peter C.G. Glas Voorzitter Unie van Waterschappen 5 september

2 Gefeliciteerd! 2

3 opzet Waterschappen en ons land Strijd tegen het water Deltaplan na 1953 Deltaplan rivieren na 1995 Deltaprogramma 2009 Economische crisis Bestuursakkoord water 2011 Innovatie en Topsector Water En nu weer vooruit! 3

4 NL zonder dijken en gemalen 26% onder de zeespiegel 29% overstromingsgebied rivieren 3% buitendijks 1% Maas vallei % staat bloot aan overstroming 10 miljoen mensen 2/3 BNP van 607 mld 5

5 waterschappen 24 waterschappen in 2013 beheren o km primaire waterkeringen o km regionale waterkeringen o km watergangen o km wegen zuiveren o 2 miljard m 3 afvalwater o 350 rioolwaterzuiveringen budget 2,8 miljard, grotendeels via eigen belastingen(1,6%) 6

6 Delta werken km deltadijken 12 dammen 4,5 mld

7 Oosterschelde kering 2,500 mld Maeslant kering 0,450 mld

8 Bijna overstromingen van evacuees Ooijpolder Land van Maas and Waal

9 Deltaplan rivieren 1995-heden > 800 km dijkverbetering 0,4 Mld Ruimte voor de rivier 2,20 Mld

10 Delta commissie o.l.v. Cees Veerman 2009 safety first 10x Deltawet Deltaregisseur Deltafonds 100 miljard in 100 jaar

11 2008 economische storm over de polder 13

12 Bestuursakkoord water Profielen Kaders en toezicht Minder plannen Taakoverheveling Waterveiligheid Afvalwaterketen Bestuur Verkiezingen 23 mei

13 Besparingen Autonome groei miljard Stimuleren initiatieven tot samenwerking alle waterpartners Perspectief afvalwater keten 380 mln Totaal 750 mln 15

14 Kosten watersector

15 Netto-kosten waterschappen 17

16 Investeringsuitgaven waterschappen 1,4 miljard investeringsuitgaven per jaar in periode naast beheer en onderhoudskosten Invloed Wet Houdbare Overheidsfinanciën? 18

17 Budgetten waterveiligheid HWBP2 Ruimte v/d Rivier

18 Vervolg budgetten waterveiligheid Maaswerken 20

19 waterketen In 60 regio s zijn waterketenpartners samen aan de slag 21

20 Ontwikkeling heffingen waterketen 100 miljoen 22

21 En nu vooruit! Waterschappen en innovatie Topsector water Green deals overheid Aanbestedingsbeleid Marktpartijen 23

22 Innovatie bij de waterschappen Motivatie: Duurzaam en goedkoper Wat is het? Van optimaliseren tot changing the game Nieuwe technieken Andere manieren van werken Aanpak innovatie verschilt per waterschap 24

23 Innovatie is méér dan techniek 25

24 Rol van de Unie Unie neemt deel in STOWA, Rioned Overleg Topsector Water o Kernteam Deltatechnologie o Kernteam Watertechnologie Innovatieberaad IenM Kennis Platform Water Raad voor Deltaonderzoek Nutriëntenplatform Bestuursakkoord Water nhwbp 26

25 Deelname waterschappen in Topsector Water Eco-engineering Waterveiligheid en slimme dijken Leefbare delta Water for All More Crop per Drop Water & Energie Water & ICT Digitale delta 28

26 Innovaties watersysteem Waterpeilbeheer Waterbodem Beekherstel Verzilting Monitoring Natuurontwikkeling Stedelijk waterbeheer Waterberging 29

27 Innovaties waterkeringen Slimme dijken, calamiteitenorganisatie Bouwen met natuur Digitale delta ProeftuinNL 30

28 Innovaties waterketen Energiefabriek o Methaan o Electriciteit o Warmte o Zon, wind Grondstoffenfabriek o Schoon water o Fosfaat o cellulose o.. 31

29 Green deals RWZI Nieuwegein 33

30 Waterschap als innovatieve organisatie Sociale innovatie Gebiedsprocessen Partnerschap Ondernemerschap (?) Aanbesteden EMVI, DBFMO, PPS 34

31 Innovatie in aanbesteden Stichting Aanbestedingsinstituut Bouw & Infra Resultaten aanbestedingsanalyse

32 36

33 37

34 De verschillen in kwaliteit van de aankondigingen ten opzichte van 2010 is niet groot. Het lijkt windstil in de aanbestedingspraktijk. Toch is er één groep die op-vallend veel vooruitgang heeft geboekt. Kondigen de waterschappen een wind of change aan? 38

35 Inkoop- en aanbestedingsbeleid In de ledenvergadering van 28 juni jl. is het uniform inkoop- en aanbestedingsbeleid vastgesteld: Met het uniforme beleid kunnen de waterschappen op een goede en verantwoorde wijze inkopen en aanbesteden. Verder komt het de doelmatigheid, rechtmatigheid en integriteit van de inkoop- en aanbestedingspraktijk ten goede. Het leidt naast besparingen tot een betere kwaliteit van opdrachten en mogelijkheden voor innovatief aanbesteden c.q. innovatie. Daarnaast marktstudie met Bouwend Nederland om verder te komen met innovatieve aanbestedingen / contractvormen 39

36 Stellingen Publieke investeringen in R&D moet bij waterschappen, Deltaprogramma en HWBP minimaal 1% bedragen. Kennis komt alleen naar de praktijk via de markt. Van het volume aanbestedingen moet >50% innovatief worden aanbesteed. Daarvoor moet ruimte in wet- en regelgeving geboden worden en ruimte voor slimme innovatieve terms of reference Werken aan uniformering in inkoop- en aanbestedingsvoorwaarden is nodig, maar werken aan de cultuur in de bouwkeet en de directiekeet is nog veel harder nodig 40

37 41

Waterschappen en Energieakkoord

Waterschappen en Energieakkoord Waterschappen en Energieakkoord Energiekansen in het Waterbeheer Hennie Roorda/Rafaël Lazaroms Unie van Waterschappen mei 5, 2014 1 Waar staan de waterschappen voor? Waterveiligheid (veilig wonen en werken

Nadere informatie

Inleiding KNAG 7 december 2012. Dijkgraaf Herman Dijk

Inleiding KNAG 7 december 2012. Dijkgraaf Herman Dijk Inleiding KNAG 7 december 2012 Dijkgraaf Herman Dijk WATERSCHAPPEN IN NEDERLAND 25 GEBIED GROOT SALLAND oppervlakte: 120.000 ha, inwoners: 360.000 26% onder zeeniveau Wanneer geen dijken/duinen: 66% regelmatig

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Inleiding KIVI Kring Stedendriehoek. Inleider: dijkgraaf Herman Dijk

Inleiding KIVI Kring Stedendriehoek. Inleider: dijkgraaf Herman Dijk Inleiding KIVI Kring Stedendriehoek Inleider: dijkgraaf Herman Dijk WATERSCHAPPEN IN NEDERLAND 26 GEBIED GROOT SALLAND oppervlakte: 120.000 ha, inwoners: 360.000 ALGEMEEN BESTUUR voorzitter + 25 leden

Nadere informatie

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN AKKOORDEN EN GREEN DEALS Rafaël Lazaroms Coördinator Energie en duurzaamheid Unie van Waterschappen 1. Duurzaamheid en taken waterschappen 2. Duurzame ambities in akkoorden

Nadere informatie

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld

Nadere informatie

de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456

Nadere informatie

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE In kort bestek Rafael Lazaroms INHOUDSOPGAVE 1. Wat houdt het in? 2. Motieven, doelstellingen en ambities 3. Organisatiestructuur GELOOFWAARDIGE BOODSCHAP Waterschappen hebben

Nadere informatie

Klankbordgroep nhwbp en nieuwe normering Op 9 maart vond een klankbordbijeenkomst plaats over de voortgang van het nhwbp en de nieuwe normering.

Klankbordgroep nhwbp en nieuwe normering Op 9 maart vond een klankbordbijeenkomst plaats over de voortgang van het nhwbp en de nieuwe normering. Nieuwsbrief voorzitters en secretarissendirecteuren week 10 Landelijke toetsdag waterkeringen Op deze dag werden door het ministerie van I&M de resultaten van de 3e toetsing gepresenteerd. Ook werd uitleg

Nadere informatie

Presentatie Waterschap De Dommel bij: Volkstuindersvereniging Bladel c.a. Door: Toon Kemps

Presentatie Waterschap De Dommel bij: Volkstuindersvereniging Bladel c.a. Door: Toon Kemps Presentatie Waterschap De Dommel bij: Volkstuindersvereniging Bladel c.a. Door: Toon Kemps Inhoud presentatie Even voorstellen Waterschappen algemeen Video Vragen Project Beemdstraat Bladel Afsluiting

Nadere informatie

Waterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta

Waterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta Waterschap Hollandse Delta dynamiek in de delta Inhoud De dynamiek in de tijd Een dynamische ruimte De opgaven nu en voor de toekomst Water besturen Functionele overheid Algemeen belang en specifiek belang

Nadere informatie

Resultaten Aanbestedingsanalyse 2010

Resultaten Aanbestedingsanalyse 2010 Resultaten Aanbestedingsanalyse 2010 Ten geleide Jaarlijks publiceert de Stichting Aanbestedingsinstituut Bouw en Infra, kortweg Aanbestedingsinstituut, de resultaten van haar analyse van alle openbaar

Nadere informatie

Het Deltaprogramma. Nederland op orde: vandaag en morgen. Wim Kuijken / Bart Parmet. 7 december 2012 KNAG-Onderwijsdag

Het Deltaprogramma. Nederland op orde: vandaag en morgen. Wim Kuijken / Bart Parmet. 7 december 2012 KNAG-Onderwijsdag Het Deltaprogramma Nederland op orde: vandaag en morgen Wim Kuijken / Bart Parmet 7 december 2012 KNAG-Onderwijsdag Het Deltaprogramma Nationaal programma voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening 2

Nadere informatie

Water en Natuur: Een mooi koppel!

Water en Natuur: Een mooi koppel! Water en Natuur: Een mooi koppel! Onderzoek naar de succesfactoren, belemmeringen en kansen voor het meekoppelen van water en natuur Tim van Hattum (Alterra Wageningen UR) Aanleiding Deltaprogramma gaat

Nadere informatie

Kansen in de deltatechnologie

Kansen in de deltatechnologie Kansen in de deltatechnologie 23 april 2013 Kennisconferentie Deltaprogramma Missie Topsector Water 1.Nederland binnen de top 3 landen op het gebied van water innovatie 2.Verdubbelde toegevoegde waarde

Nadere informatie

Vraag 1 Bent u op de hoogte van het artikel Waterschap Rivierenland heeft straks een half miljard schuld? 1

Vraag 1 Bent u op de hoogte van het artikel Waterschap Rivierenland heeft straks een half miljard schuld? 1 > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456 0000

Nadere informatie

Dames en heren, welkom op onze jaarlijkse waterschapsdag die als thema de Gouden Driehoek heeft.

Dames en heren, welkom op onze jaarlijkse waterschapsdag die als thema de Gouden Driehoek heeft. Gouden Driehoek wordt Blue Deal Jaarrede Waterschapsdag 19 maart 2012 Dames en heren, welkom op onze jaarlijkse waterschapsdag die als thema de Gouden Driehoek heeft. Een speciaal welkom voor de voorzitter

Nadere informatie

Waarom is het plan dat de Unie van Waterschappen nu voorlegt aan de staatssecretaris een deugdelijk en goed plan voor het toekomstig waterbeheer?

Waarom is het plan dat de Unie van Waterschappen nu voorlegt aan de staatssecretaris een deugdelijk en goed plan voor het toekomstig waterbeheer? Nederland waterland, Nederland waterschapsland Kernboodschap De waterschappen zijn gericht op de toekomst. Daarom hebben zij in het licht van de klimaatverandering en de economische crisis een plan gemaakt

Nadere informatie

VERKLARING Green Deal tussen Unie van waterschappen en Rijksoverheid

VERKLARING Green Deal tussen Unie van waterschappen en Rijksoverheid VERKLARING Green Deal tussen Unie van waterschappen en Rijksoverheid Ondergetekenden: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, ieder

Nadere informatie

C-195 Green Deal Energie Unie van Waterschappen - Rijk

C-195 Green Deal Energie Unie van Waterschappen - Rijk C-195 Green Deal Energie Unie van Waterschappen - Rijk Partijen 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J. Kamp en de Minister van Infrastructuur en Milieu, mevrouw drs. M.H. Schultz van Haegen

Nadere informatie

Bijlage Beleidsreactie beleidsdoorlichting artikel 11 van Hoofdstuk XII van de Rijksbegroting.

Bijlage Beleidsreactie beleidsdoorlichting artikel 11 van Hoofdstuk XII van de Rijksbegroting. Bijlage Beleidsreactie beleidsdoorlichting artikel 11 van Hoofdstuk XII van de Rijksbegroting. De beleidsdoorlichting is uitgevoerd door Berenschot. Dhr. Dr. A. van Buuren van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Nadere informatie

Rob van Veen. 22 mei 2013. Algemeen Bestuur waterschap De Dommel

Rob van Veen. 22 mei 2013. Algemeen Bestuur waterschap De Dommel Rob van Veen 22 mei 2013 Algemeen Bestuur waterschap De Dommel Waarom ook al weer Winnend Samenwerken? In het verlengde van de actie Storm zochten ook de waterschappen Brabantse Delta, De Dommel en Aa

Nadere informatie

ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW

ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW Opbouw van ons actieplan Speerpunten: Acties: Samenwerking voortzetten en uitbouwen Iedereen bewust maken Verder vooruit kijken Wat blijven

Nadere informatie

Water Natuurlijk: Voor toekomstgericht waterbeheer in Vallei en Veluwe

Water Natuurlijk: Voor toekomstgericht waterbeheer in Vallei en Veluwe Water Natuurlijk: Voor toekomstgericht waterbeheer in Vallei en Veluwe Verkiezingsprogramma Water Natuurlijk voor Waterschap Vallei en Veluwe Water Natuurlijk is een bijzondere waterschapspartij. We hebben

Nadere informatie

FOSFAATFABRIEK. Coert Petri (Waterschap Rijn en IJssel) Green Deal en Ketenakkoord Fosfaat

FOSFAATFABRIEK. Coert Petri (Waterschap Rijn en IJssel) Green Deal en Ketenakkoord Fosfaat FOSFAATFABRIEK Green Deal en Ketenakkoord Fosfaat Coert Petri (Waterschap Rijn en IJssel) (Rafaël Lazaroms, coördinator klimaat en energie Unie van Waterschappen) 1 mei 2012 1 Inhoud presentatie Green

Nadere informatie

Welkom Presentatie investeringsagenda 2016/2017 zeven waterschappen Midden en Oost Nederland

Welkom Presentatie investeringsagenda 2016/2017 zeven waterschappen Midden en Oost Nederland Welkom Presentatie investeringsagenda 2016/2017 zeven waterschappen Midden en Oost Nederland Deelnemende Waterschappen Exploitatie en Investeringen 2016-2017 Afdelingshoofd Projectrealisatie Patrick

Nadere informatie

Waterschappen: proeftuin & etalage van de Nederlandse watersector

Waterschappen: proeftuin & etalage van de Nederlandse watersector Waterschappen: proeftuin & etalage van de Nederlandse watersector Waterschappen hebben het imago alleen proven concepts toe te passen. Niets is minder waar. Jaarlijks investeren de waterschappen 1,3 miljard

Nadere informatie

Waterschapspeil 2012 Trends en ontwikkelingen in het regionale waterbeheer

Waterschapspeil 2012 Trends en ontwikkelingen in het regionale waterbeheer Waterschapspeil 2012 Trends en ontwikkelingen in het regionale waterbeheer Status: geredigeerde versie 3 Datum: 29 oktober 2012 Dit is een 99% versie waarin: de tekst nog moet worden opgemaakt (o.a. in

Nadere informatie

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking

Nadere informatie

WONEN EN WERKEN IN DE POLDER

WONEN EN WERKEN IN DE POLDER WONEN EN WERKEN IN DE POLDER Voorafgaand aan de waterschapsverkiezingen in 2019 schetst Waterschap Zuiderzeeland toekomstige vraagstukken. Waterschap Zuiderzeeland beschermt Flevoland tegen wateroverlast

Nadere informatie

WATER? NATUURLIJK! Verkiezingsprogramma Water Natuurlijk. Hollands Noorderkwartier

WATER? NATUURLIJK! Verkiezingsprogramma Water Natuurlijk. Hollands Noorderkwartier WATER? NATUURLIJK! Verkiezingsprogramma Water Natuurlijk Hollands Noorderkwartier 2015-2019 Even voorstellen Water Natuurlijk is een NIET-politieke vereniging, die in 2008 speciaal is opgericht om de belangen

Nadere informatie

I-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer. Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017

I-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer. Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017 I-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017 Titel Gemeente Bernheze 5 Kernen Ontstaan in 1994 30.000 inwoners 9.000

Nadere informatie

Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016

Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016 Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016 1. In de startblokken Wat doen we al rond dit onderwerp We produceren elektriciteit en warmte door middel van gisting van al ons slib en verbranding

Nadere informatie

De waterbouwer van de toekomst

De waterbouwer van de toekomst De waterbouwer van de toekomst Op zoek naar zijn bagage Sander Dekker, Van Oord Nederland, 7 maart 2013 Copyright Van Oord 2012 1 Toch zouden de watertovenaars machteloos zijn, wanneer ze, om hun grote

Nadere informatie

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 3 Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Bijlage1 : vervallen prestatie-indicatoren uit Begroting 2014

Bijlage1 : vervallen prestatie-indicatoren uit Begroting 2014 Bijlage1 : vervallen prestatie-indicatoren uit Begroting 2014 Primaire, regionale en overige waterkeringen Doelstelling 2 - Op orde houden van de keringen door effectief beheer Doelstelling @@@ - Op orde

Nadere informatie

VERKIEZINGS PROGRAMMA

VERKIEZINGS PROGRAMMA VERKIEZINGS PROGRAMMA 2 WATERSCHAPSVERKIEZINGEN 2015-2018 1 VERKIEZINGSPROGRAMMA 2015-2018 Partijleden Samen werken aan water 1 Theo Hogendoorn Dronten 2 Bert Philipsen Rutten 3 M.C. Slootman-Claassen

Nadere informatie

Voorstel aan algemeen bestuur

Voorstel aan algemeen bestuur Voorstel aan algemeen bestuur Van: Werkgroep Financiële zaken D.d.: 17 februari 2011 Betreft: Uitgangspunten, Meerjarenraming(en) en Begroting(en) 1. Voorstel De algemeen besturen wordt gevraagd in te

Nadere informatie

Deltaprogramma Rivieren. Stand van zaken. 16 februari 2012

Deltaprogramma Rivieren. Stand van zaken. 16 februari 2012 Deltaprogramma Rivieren Stand van zaken 16 februari 2012 Deltaprogramma Nationaal Deltaprogramma Februari 2010: Deltaprogramma van start Deltaprogramma Deltaprogramma Doel (2100) Beschermd tegen hoogwater

Nadere informatie

- Kennis voor Klimaat en het Deltaprogramma - Adaptief deltamanagement

- Kennis voor Klimaat en het Deltaprogramma - Adaptief deltamanagement - Kennis voor Klimaat en het Deltaprogramma - Adaptief deltamanagement Projectendag Kennis voor Klimaat Amersfoort, 7 april 2011 Pieter Bloemen Staf Deltacommissaris 1 Intentieverklaring DC - directie

Nadere informatie

Waterveiligheid in Limburg Succesvol realiseren met maatwerk en tempo

Waterveiligheid in Limburg Succesvol realiseren met maatwerk en tempo Taskforce Deltatechnologie Waterveiligheid in Limburg Succesvol realiseren met maatwerk en tempo Patrick van der Broeck, dijkgraaf 24/10/2017 Waterschap Limburg Ontstaan na fusie Roer en Overmaas en Peel

Nadere informatie

Partners in Public Business

Partners in Public Business Partners in Public Business Richard van Breukelen CFO Rijkswaterstaat 12 juni 2008 Wat doet Rijkswaterstaat? Rijkswaterstaat is de uitvoeringsorganisatie van Verkeer en Waterstaat en werkt aan: - Vlot

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma CDA Schieland en de Krimpenerwaard

Verkiezingsprogramma CDA Schieland en de Krimpenerwaard Verkiezingsprogramma CDA Schieland en de Krimpenerwaard 2015-2019 Inleiding Samen leven met water, want zonder water geen samenleving. Water is essentieel voor leven. Voor inwoners en ondernemers, maar

Nadere informatie

Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af. Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014

Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af. Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014 Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014 1 Tot 6.70 m. onder zeeniveau 60% overstroombaar gebied, daar wonen ongeveer 9 miljoen mensen met

Nadere informatie

Presentatie waterschap Brabantse Delta. Conferentie Water en Veiligheid

Presentatie waterschap Brabantse Delta. Conferentie Water en Veiligheid Presentatie waterschap Brabantse Delta Conferentie Water en Veiligheid 19 november 2009 Frank van Beek Calamiteitencoördinator Beheersgebied. Oppervlakte 171.000 ha 21 gemeenten 751.000 inwoners Veiligheidsregio

Nadere informatie

Harmonisatie Innovatiebeleid. Datum 5 november 2012 Opgemaakt door afdeling Strategie & Beleid

Harmonisatie Innovatiebeleid. Datum 5 november 2012 Opgemaakt door afdeling Strategie & Beleid Harmonisatie Innovatiebeleid Datum 5 november 2012 Opgemaakt door afdeling Strategie & Beleid Blad 2 van 6 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Definitie... 4 3. Doelstellingen... 4 4. Focus... 4 5. Maatregelen...

Nadere informatie

Nazending Ledenvergadering: Bestuursakkoord Water vrijdag 18 februari 2011

Nazending Ledenvergadering: Bestuursakkoord Water vrijdag 18 februari 2011 Bijlage LV 11-2a Nazending Ledenvergadering: Bestuursakkoord Water vrijdag 18 februari 2011 1. Inleiding Vrijdag 11 februari jl. heeft u, ter voorbereiding op de ledenvergadering van 25 februari, het bestuursakkoord

Nadere informatie

Eigentijds en innovatief polderen. Collegeprogramma mei Voorstel. Registratienummer. Datum. Status

Eigentijds en innovatief polderen. Collegeprogramma mei Voorstel. Registratienummer. Datum. Status Registratienummer Datum 8 mei 2015 Status Voorstel Inhoud 1. Inleiding 3 2. Uitgangspunten van beleid 3 3. Speerpunten 4 4. Waterveiligheid 5 5. Wateroverlast 5 6. Watertekort 5 7. Gezond water (Kaderrichtlijn

Nadere informatie

Inleiding. Belangrijke themas zijn voor ons : Duurzaamheid, samenwerking en betaalbaarheid. Het CDA HHSK wil:

Inleiding. Belangrijke themas zijn voor ons : Duurzaamheid, samenwerking en betaalbaarheid. Het CDA HHSK wil: Waterschapsverkiezing 2015. Waar staat het CDA voor? (Concept HHSK 12 september 2014.Bijdragen zijn hierin verwerkt) Inleiding Samen leven met water, want zonder water geen samenleving. Water is essentieel

Nadere informatie

STAND VAN ZAKEN STORM, 15 januari 2011

STAND VAN ZAKEN STORM, 15 januari 2011 STAND VAN ZAKEN STORM, 15 januari 2011 Afgelopen vrijdag, 14 januari 2011, is er in Amersfoort een klankbordgroep bijeen geweest. (De klankbordgroep bestaat uit dijkgraven, DB-leden, secr.- directeuren

Nadere informatie

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma Wetterskip Fryslân

Verkiezingsprogramma Wetterskip Fryslân Verkiezingsprogramma Wetterskip Fryslân 1 1. Inleiding Waterschappen vormen een functionele bestuurslaag die zich al eeuwenlang bezighoudt met één taak: goed waterbeheer. In de afgelopen decennia is een

Nadere informatie

Dijken versterken en rivieren verruimen

Dijken versterken en rivieren verruimen Dijken versterken en rivieren verruimen Josan Tielen Rijkswaterstaat Water, Verkeer & Leefomgeving Waterveiligheid in Nederland Al eeuwen bescherming door dijken Waterveiligheid geregeld bij wet Sinds

Nadere informatie

Samen werken aan de toekomst

Samen werken aan de toekomst Collegeprogramma 2019-2023 Status Concept 2 van 8 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Uitgangspunten van beleid 3 3 Speerpunten 4 4 Waterveiligheid 5 5 Wateroverlast 6 6 Watertekort 6 7 Gezond water (Kaderrichtlijn

Nadere informatie

Wijs met water! Verkiezingsprogramma

Wijs met water! Verkiezingsprogramma Wijs met water! Verkiezingsprogramma Waterschap Hollandse Delta Lijst 10 www.wijsmetwaterhollandsedelta.nl In uw handen ligt het verkiezingsprogramma van onze partij. Graag willen wij u kennis laten maken

Nadere informatie

Naar veilige Markermeerdijken

Naar veilige Markermeerdijken Naar veilige Markermeerdijken Naar veilige Markermeerdijken Hoogheemraadschap Hollands Noorder kwartier versterkt 33 kilometer afgekeurde dijk tussen Hoorn en Amsterdam. Tijdens de toetsronde in 2006 zijn

Nadere informatie

Meer voor Fryslân! Verkiezingsprogramma Wetterskip Fryslân 2015-2019

Meer voor Fryslân! Verkiezingsprogramma Wetterskip Fryslân 2015-2019 Meer voor Fryslân! Verkiezingsprogramma Wetterskip Fryslân 2015-2019 1 FRYSLÂN Verkiezingsprogramma Waterschap Fryslân 2015-2019 Samenstelling: Kamercentrale VVD Fryslân Leden programmacommissie: Lieuwe

Nadere informatie

De beheersing van overstromingsrisico s

De beheersing van overstromingsrisico s De beheersing van overstromingsrisico s Jeroen Neuvel Focus Bron: Witteveen en Bos en STOWA 2004. 1 Dijkring Bron: www.risicokaart.nl Dijkring 53 Nederland in dijkringen Bron: VNK rapport dijkring 53 2

Nadere informatie

Waterschapsbelastingen 2018 Het hoe en waarom. Pagina 1 van 21 WATERSCHAPSBELASTINGEN AN DE WATERSCHAPPEN IN 2015 Het hoe en waarom

Waterschapsbelastingen 2018 Het hoe en waarom. Pagina 1 van 21 WATERSCHAPSBELASTINGEN AN DE WATERSCHAPPEN IN 2015 Het hoe en waarom Pagina 1 van 21 WATERSCHAPSBELASTINGEN 2018 AN DE WATERSCHAPPEN IN 2015 Het hoe en waarom Pagina 2 van 21 Inhoudsopgave Pagina 1. Waterschappen en hun belastingen 3 2. Hoeveel investeren de waterschappen?

Nadere informatie

Bestuur van de Unie van Waterschappen Posbus AE Den Haag. Leiden, 24 februari 2011.

Bestuur van de Unie van Waterschappen Posbus AE Den Haag. Leiden, 24 februari 2011. uwkenmerk: uw brief van: Bestuur van de Unie van Waterschappen Posbus 93218 2509 AE Den Haag ons kenmerk: bijlagen: inlichtingen: doorkiesnummer: ondsrwerp: 11.08773 1 W. Nomen 0713063112 Bestuursakkoord

Nadere informatie

NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG Wijziging van de Waterwet en de Waterschapswet en intrekking van de wet van 18 december 1985, houdende enige voorzieningen ten behoeve van de inzet en bekostiging van muskusrattenvangers, tot regeling

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst 4 november 2014 waterschapsverkiezingen

Informatiebijeenkomst 4 november 2014 waterschapsverkiezingen Informatiebijeenkomst 4 november 2014 waterschapsverkiezingen 1 1. Waterschap als functionele overheid Jan Geluk, dijkgraaf 2. Het bestuurlijke proces Arnoud van Vliet, secretaris-directeur 3. De waterschapsverkiezingen

Nadere informatie

Kennis Platform Water. Samenvatting advies 2012

Kennis Platform Water. Samenvatting advies 2012 Kennis Platform Water Samenvatting advies 2012 Samenvatting advies 2012 Voor u ligt het eerste advies van het kennisplatform water Nieuwe Stijl over strategisch wateronderzoek. Dit (informele) platform

Nadere informatie

Circulaire economie voor de waterschappen

Circulaire economie voor de waterschappen Circulaire economie voor de waterschappen Inez van Tilburg, 27-9-2018 De waterschappen Voldoende water Schoon water Veilig water Wat is circulaire economie? Minimaliseren van gebruik primaire grondstoffen

Nadere informatie

Sturingsfilosofie en Organisatiestructuur Waterschap Limburg

Sturingsfilosofie en Organisatiestructuur Waterschap Limburg Sturingsfilosofie en Organisatiestructuur Waterschap Limburg Uitgangspunten, hoofdlijnen en vervolgprocedure November 2015 Inhoud Bestuursopdracht als kader Visie 2020 en WBP als basis voor sturing en

Nadere informatie

Speech Maxime Verhagen bij 50-jarig jubileum GMB Openluchtmuseum Arnhem, donderdagmiddag 5 september 2013

Speech Maxime Verhagen bij 50-jarig jubileum GMB Openluchtmuseum Arnhem, donderdagmiddag 5 september 2013 Speech Maxime Verhagen bij 50-jarig jubileum GMB Openluchtmuseum Arnhem, donderdagmiddag 5 september 2013 Geachte aanwezigen, Nederland heeft een al sterke internationale reputatie als het om deltatechnologie

Nadere informatie

WAT ZIJN GEVOLGEN VAN DELTAPROGRAMMA...T

WAT ZIJN GEVOLGEN VAN DELTAPROGRAMMA...T 4 DELTAPROGRAMMA...T Tekst Dorine van Kesteren Beeld istockphoto WAT ZIJN GEVOLGEN VAN HET Op Prinsjesdag presenteerde het kabinet een nieuw Deltaprogramma om Nederland te beschermen tegen hoogwater en

Nadere informatie

De waterschappen als publieke opdrachtgever

De waterschappen als publieke opdrachtgever De waterschappen als publieke opdrachtgever (periode 2014-2016) Voor iedereen die met de waterschappen te maken krijgt als opdrachtgever voor de realisatie van, of het beheer en onderhoud aan, (waterschaps)werken,

Nadere informatie

De VVD gaat voor effectief en doelmatig waterbeheer bij Waterschap Vallei en Veluwe 1. Inleiding

De VVD gaat voor effectief en doelmatig waterbeheer bij Waterschap Vallei en Veluwe 1. Inleiding De VVD gaat voor effectief en doelmatig waterbeheer bij Waterschap Vallei en Veluwe 1. Inleiding De VVD wil een Nederland waar mensen de ruimte krijgen. De ruimte om iets buitengewoons te maken van hun

Nadere informatie

Samenwerking in de waterketen Leren van lessen uit de waterpraktijk Het succes van de 44 regio s

Samenwerking in de waterketen Leren van lessen uit de waterpraktijk Het succes van de 44 regio s Samenwerking in de waterketen Leren van lessen uit de waterpraktijk Het succes van de 44 regio s Jeroen Smarius: covoorzitter kernteam samenwerking waterketen namens VNG Gemeentesecretaris Uden Harm Küpers:

Nadere informatie

Bijlage B bij AB - 27 november, notitie externe communicatie Beeldvorming per thema

Bijlage B bij AB - 27 november, notitie externe communicatie Beeldvorming per thema STURINGSMATRIX Externe communicatie Waterschap Vallei en Veluwe 2014 VERSIE: 0.0 (VOORBEREIDEND, NAJAAR 2013) Bijlage B bij AB - 27 november, notitie externe communicatie 2013-2015 Beeldvorming per thema

Nadere informatie

Uw waterschap in Lees verder >

Uw waterschap in Lees verder > Uw waterschap in 2013 Lees verder > We wonen en werken in een geweldig mooi stuk Nederland. U en ik en nog ruim een miljoen inwoners hebben ons thuis ergens tussen de IJssel, de Nederrijn, de Utrechtse

Nadere informatie

Hoe komt dat dijken die 6 jaar geleden wel zijn goedgekeurd nu ineens niet door de toetsing komen?

Hoe komt dat dijken die 6 jaar geleden wel zijn goedgekeurd nu ineens niet door de toetsing komen? Q&A s nhwbp Juni 2013 Wat is het nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma? Ons land wordt beschermd tegen overstromingen vanuit de Noordzee, de grote rivieren en het IJssel- en Markermeer door de zogenaamde

Nadere informatie

Veiligheid primaire waterkeringen,

Veiligheid primaire waterkeringen, Indicator 7 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Met de Verlengde derde toetsing

Nadere informatie

Informatiehuis Water. houwen en bouwen. 18 mei 2017 Ruud Kersten en Paul Latour

Informatiehuis Water. houwen en bouwen. 18 mei 2017 Ruud Kersten en Paul Latour Informatiehuis Water houwen en bouwen 18 mei 2017 Ruud Kersten en Paul Latour Agenda Wat is het huidige Informatiehuis Water? Belanghebbenden en governance Huidige resultaten/meerwaarde/functionaliteit

Nadere informatie

INGEKOMENN STUK. Aan algemeen bestuur 23 april Voorstel aan ab Kennisnemen van

INGEKOMENN STUK. Aan algemeen bestuur 23 april Voorstel aan ab Kennisnemen van Aan algemeen bestuur 23 april 2014 INGEKOMENN STUK Datum 18 maart 2014 Documentnummer 594909 Projectnummer Portefeuillehouder Programma Afdeling drs. T. Klip-Martin Veiligheid Planvorming Bijlage(n) 2

Nadere informatie

Deltaprogramma. De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden. Onze delta. Uitdagingen. Kern Deltaprogramma

Deltaprogramma. De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden. Onze delta. Uitdagingen. Kern Deltaprogramma Deltaprogramma De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden Bart Parmet 5 februari 2015 1 Onze delta 60% overstroombaar, 9 miljoen mensen, 2/3e BNP, 16% economie afh. zoetwater Uitdagingen

Nadere informatie

I-Qua. Harold Soffner, Beleidsmedewerker Gemeente Bernheze

I-Qua. Harold Soffner, Beleidsmedewerker Gemeente Bernheze I-Qua Harold Soffner, Beleidsmedewerker Gemeente Bernheze Titel Gemeente Bernheze 5 Kernen Ontstaan in 1994 30.000 inwoners 9.000 ha Betekenis Bernheze: Bern = Bos Heze = Water De parels van Bernheze Aa

Nadere informatie

Coalitieakkoord bestuur Samen werken aan water

Coalitieakkoord bestuur Samen werken aan water Coalitieakkoord bestuur 2015-2019 Samen werken aan water Droge voeten, schoon water Een coalitieakkoord op hoofdlijnen Wij willen werken aan water, vóór u en mét u! Dit akkoord geeft op hoofdlijnen invulling

Nadere informatie

Koers houden, kansen benutten. Ontwerp - Waterbeheerprogramma 2016-2021

Koers houden, kansen benutten. Ontwerp - Waterbeheerprogramma 2016-2021 Koers houden, kansen benutten Ontwerp - Waterbeheerprogramma 2016-2021 2 3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 1.1 Functie van het waterbeheerprogramma 6 1.2 Vertrekpunt en externe ontwikkelingen 9 4.8 Drinkwater

Nadere informatie

BESTUURLIJKE SAMENVATTING AFSTEMMEN INVESTERINGEN

BESTUURLIJKE SAMENVATTING AFSTEMMEN INVESTERINGEN BESTUURLIJKE SAMENVATTING AFSTEMMEN INVESTERINGEN Aanpak De opdracht Afstemmen investeringen is voortvarend opgepakt door de werkgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de Gelderse waterschappen en

Nadere informatie

Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen

Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen Rob Hermans Senior projectmanager Presentatie 29 september 2011 Opbouw presentatie Wat zijn de financiële afspraken? Waardoor stijgt de rioolheffing?

Nadere informatie

sterke dijken schoon water Kijk op de dijk

sterke dijken schoon water Kijk op de dijk sterke dijken schoon water Kijk op de dijk Een andere kijk op de dijk De dijk. Er valt zo op het eerste gezicht weinig aan te zien. Een aarden wal die ons beschermt tegen het water. Een vanzelfsprekend

Nadere informatie

OP PEIL BRENGEN. Aan de slag!

OP PEIL BRENGEN. Aan de slag! OP PEIL BRENGEN De kwaliteit van het beheer van water en de bescherming tegen water, ze zijn vitaal voor ons land. Zeker in een waterrijke provincie als Fryslân, met een lange kustlijn, Waddeneilanden,

Nadere informatie

Bestuurs. akkoord. Water

Bestuurs. akkoord. Water Bestuurs akkoord Water a p r i l 2 0 1 1 Wij, rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven, hebben besloten maatregelen voor een doelmatiger waterbeheer overeen te komen in dit Bestuursakkoord

Nadere informatie

ARCHIEF i.a.a. uw kenmerk: ons kenmerk: uw brief van: datum: 7 september 2010 verzonden: Aan de leden van het algemeen bestuur

ARCHIEF i.a.a. uw kenmerk: ons kenmerk: uw brief van: datum: 7 september 2010 verzonden: Aan de leden van het algemeen bestuur ARCHIEF i.a.a. uw kenmerk: ons kenmerk: uw brief van: datum: 7 september 2010 verzonden: Aan de leden van het algemeen bestuur onderwerp: AB informatiebrief begroting 2011-2015 Geachte mevrouw, geachte

Nadere informatie

Dijken versterken en rivieren verruimen

Dijken versterken en rivieren verruimen Dijken versterken en rivieren verruimen Arno de Kruif (RWS-WVL) Waterveiligheid in Nederland Nederland al honderden jaren door dijken beschermd Waterveiligheid geregeld in de wet Toetsen of dijken nog

Nadere informatie

Aan de commissie wordt advies gevraagd op onderstaand voorstel aan het AB:

Aan de commissie wordt advies gevraagd op onderstaand voorstel aan het AB: Aan commissie Water 9 april 2019 VOORSTEL Portefeuillehouder B.J. van Vreeswijk Documentnr. 1370119/1370120 Programma Waterketen Projectnummer P6107 Afdeling Projectrealisatie Bijlage(n) Vertrouwelijke

Nadere informatie

VERKIEZINGS- PROGRAMMA WATERSCHAP ZUIDERZEELAND in

VERKIEZINGS- PROGRAMMA WATERSCHAP ZUIDERZEELAND in VERKIEZINGS- PROGRAMMA 2015-2019 WATERSCHAP ZUIDERZEELAND in Flevoland Bouwen We Samen Onze lijsttrekker stelt zich aan U voor Ik ben trots op Flevoland Trots op de MAG ik mij even aan U voorstellen,..

Nadere informatie

Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen

Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen Financiële consequenties BAW: Alleen de goede dingen doen Rob Hermans Senior projectmanager Presentatie 29 september 2011 Opbouw presentatie Wat zijn de financiële afspraken? Waardoor stijgt de rioolheffing?

Nadere informatie

Versie: 3.0 Status: definitief Datum: 1 juni Marktconsultatie / inspiratiesessie Grondstoffen waterschap Zuiderzeeland

Versie: 3.0 Status: definitief Datum: 1 juni Marktconsultatie / inspiratiesessie Grondstoffen waterschap Zuiderzeeland Marktconsultatie / inspiratiesessie Grondstoffen waterschap Zuiderzeeland Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Marktconsultatie... 4 2.1 Aanleiding... 4 2.2 Doel van de marktconsultatie... 4 2.3 Contactgegevens...

Nadere informatie

Marktdialoog Technische adviesdiensten

Marktdialoog Technische adviesdiensten Marktdialoog Technische adviesdiensten 21 maart 2017 Agenda 1. Welkom en kennismaking 2. Aanleiding en doelen marktdialoog 3. Waarom een raamovereenkomst? 4. Dialoog Aanbestedingsstrategie 4.1 DAS 4.2

Nadere informatie

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen Duopresentatie Hennie Roorda en Tanja Klip 1. Ambities en resultaten waterschappen

Nadere informatie

Voortgang en resultaat aanpak afvalwaterketen

Voortgang en resultaat aanpak afvalwaterketen Voortgang en resultaat aanpak afvalwaterketen Stand van zaken voorjaar 2014 In het Bestuursakkoord Water (mei 2011) zijn afspraken gemaakt over onder andere het vergroten van de doelmatigheid in de waterketen.

Nadere informatie

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer MJA-Sectorrapport 2015 Afvalwaterzuiveringsbeheer Colofon Projectnaam: MJA-monitoring 2015 Sector: Afvalwaterzuiveringsbeheer Datum: 161017 Status: Kenmerk: Locatie: Contactpersoon: Definitief HVDK/156024

Nadere informatie

Datum: 10-3-2011. Voorstelnummer: ID 7084. Onderwerp: Waterschapsspiegel 2010. Voorstel om kennis te nemen van Waterschapsspiegel 2010

Datum: 10-3-2011. Voorstelnummer: ID 7084. Onderwerp: Waterschapsspiegel 2010. Voorstel om kennis te nemen van Waterschapsspiegel 2010 Datum: 10-3-2011 Voorstelnummer: ID 7084 Onderwerp: Waterschapsspiegel 2010 Voorstel om kennis te nemen van Waterschapsspiegel 2010 1. Inleiding 1.1. Aanleiding Eerder zijn aan u toegezonden Waterschapsspiegel

Nadere informatie

Hoogheemraadschap van Delfland T a v deheer mr M A P vanhaersma Buma Postbus 3061 2601 DB Delft G)S2>SSI

Hoogheemraadschap van Delfland T a v deheer mr M A P vanhaersma Buma Postbus 3061 2601 DB Delft G)S2>SSI Hoogheemraadschap van Delfland T a v deheer mr M A P vanhaersma Buma Postbus 3061 2601 DB Delft G)S2>SSI UNIE: VAN WATEIRSCHAPPCN Btzoehidris Koningskade 40 2596 AA Den Haag Postadres Postbus 93218 2509

Nadere informatie

KOERSVAST VEILIG EN VERANTWOORD

KOERSVAST VEILIG EN VERANTWOORD KOERSVAST VEILIG EN VERANTWOORD VVD VERKIEZINGSPROGRAMMA WATERSCHAP HDSR, HOOGHEEMRAADSCHAP DE STICHTSE RIJNLANDEN 1. Inleiding De VVD wil een Nederland waar mensen de ruimte krijgen. De ruimte om iets

Nadere informatie