DNB Pensioendag. Parallelsessie Beheersing en waardering innovatieve beleggingen. Update DNB themaonderzoek innovatieve beleggingen 21 september 2011

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DNB Pensioendag. Parallelsessie Beheersing en waardering innovatieve beleggingen. Update DNB themaonderzoek innovatieve beleggingen 21 september 2011"

Transcriptie

1 DNB Pensioendag Parallelsessie Beheersing en waardering innovatieve beleggingen Update DNB themaonderzoek innovatieve beleggingen 21 september 2011

2 Inleiding DNB verricht in 2011 bij een aantal geselecteerde fondsen nader thematisch onderzoek naar de waardering van innovatieve beleggingen en de kwaliteit van de beheersomgeving. Het onderzoek heeft tot doel een beter inzicht te krijgen in de beheersomgeving van het pensioenfonds en past daarmee in het toezichtthema beter risicomanagement. Zie DNB publicatie: Thema s DNB toezicht

3 Kenmerken van innovatieve beleggingen Innovatieve beleggingen kenmerken zich o.a. door: een gebrek aan transparante marktprijzen; een gebrek aan (onafhankelijke) waarderingsmodellen; hogere eisen die gesteld worden aan de beheersomgeving. Voorbeelden van innovatieve beleggingen (niet limitatief): Private equity; Microkredieten; Hedge fondsen; CO 2 emissierechten; Life settlements; (Duurzame) Bosbouw; Hybride optieconstructies; Cleantech. 3

4 Aanleiding onderzoek Pensioenfondsen beleggen in innovatieve producten. Uit de beleggingsonderzoeken bleek dat een aantal pensioenfondsen niet voldoende in staat is om de bijbehorende financiële risico s te beheersen en de waarderingen adequaat en onafhankelijk in beeld te brengen. Betrokken besturen zijn zich daarnaast niet altijd bewust van de ontoereikende beheersomgeving met betrekking tot innovatieve beleggingen. 4

5 Mogelijke risico s en gevolgen Het risico dat fondsen voor de waardering afhankelijk zijn van derden, waardoor de waarde van deze producten niet altijd onafhankelijk wordt bepaald vanwege de mogelijke commerciële betrokkenheid van deze derden partijen. Het risico dat het bij pensioenfondsen ontbreekt aan interne capaciteit om de bijbehorende risico s van innovatieve beleggingen adequaat te identificeren en in te schatten en vervolgens adequaat te beheersen. Een onafhankelijke en adequate waardering van deze producten op de balans van het pensioenfonds is niet altijd geborgd. Het bestuur heeft onvoldoende inzicht in risico s om het beleid te bepalen en te sturen waardoor verkeerde beslissingen gemaakt kunnen worden. De deelnemers van het pensioenfonds worden onjuist geïnformeerd over de financiële positie en financiële risico s en van het pensioenfonds. 5

6 Wanneer is het bestuur in control? Bestuur heeft het beleid en de procedures/processen afgestemd op de complexiteit van de portefeuille Mandaat van de beleggingsadviescommissie is helder Counter-vailing power is ingeregeld Adequate selectieprocedures en hoogwaardige due diligence Bestuur begrijpt de portefeuille op hoofdlijnen Rapportage aan bestuur geeft inzicht in performance en materiële risico s Bestuur heeft een gevoel bij de impact van stress scenario s op de portefeuille Bestuur heeft ex ante duidelijke evaluatie-criteria geformuleerd Bestuur krijgt tijdig antwoord op ad-hoc vragen 6

7 Doel van het onderzoek Het bereiken van een betere balans tussen complexiteit van de beleggingen en de aanwezige beheersomgeving: Het beoordelen van de aanwezige beheersomgeving in het licht van de complexiteit van de beleggingen Het adresseren van een eventuele onbalans tussen beheersing en complexiteit Waarborging onafhankelijke en adequate marktwaardering. Bewustwording in de pensioensector van belang van toereikende beheersomgeving met betrekking tot innovatieve beleggingen. 7

8 Opzet van het onderzoek (1) Onderzoeken bij in eerste instantie circa 10 pensioenfondsen. Terugkoppeling individuele bevindingen. Mitigatie van risico s van onbeheerste exposures en herwaardering van onjuist gewaardeerde exposures. Terugkoppeling good practices naar de sector. 8

9 Opzet van het onderzoek (2) Reikwijdte van het onderzoek: Het thematisch onderzoek zal zich richten op de volgende processen rondom het beleggen in innovatieve beleggingen: Het beleid Het selectieproces (inclusief due dilligence); Het monitoringsproces; Het waarderingsproces. 9

10 Opzet van het onderzoek (3) Resultaat Activiteiten Proces Tijd ± x dagen ± x dagen ± x dagen ± x dagen Voorbereiding (desk research) Kick-off meeting Verzamelen relevante documentatie Afstemming over data onderzoek Opstellen activiteitenlijst met specifieke vragen voor de interviews Afstemming met Pf over datum kick-off meeting, overige data onderzoek en oplevering Veld onderzoek Uitvoering onderzoek: - Interviews - Fact finding Verificatie van relevante observaties met Pf Verwerking van observaties tot voorlopige bevindingen Observaties en identificatie materiële risico s Nota van bevindingen (bijvoorbeeld best practices en materiële risico s) Beoordeling Identificeren benodigde mitigerende maatregelen pf Bevindingen afstemmen met beleidskader en onderkennen en inventariseren van generieke aspecten Pf specifieke issues Good/bad practices Afhechting Afstemmen rapportage voorlopige bevindingen met Pf Finaliseren rapportage Specifieke issues overdragen aan het Uitvoerend Toezicht Toezichtgesprek (terugkoppeling voorlopige bevindingen onderzoek naar Pf) Eindrapportage 10

11 Uitvraag private equity en hedge fondsen Pensioenfondsen zijn geselecteerd op basis van de volgende kwantitatieve aspecten: A. Private Equity + Hedge Funds > 10% v/d assets B. Private Equity > 1% v/d assets C. Hedge Funds > 5% v/d assets Randvoorwaarden: mln. < AUM < 7000 mln. - niet betrokken bij recent soortgelijk onderzoek D. AUM < 450 mln. én HF + PE > 15% v/d assets Dit levert een steekproef op van 31 unieke fondsen 11

Toezicht op beleggingen

Toezicht op beleggingen Toezicht op beleggingen Studiebijeenkomst VvP, 6 Jurgen Willemsen Inhoud Sectie 1: Introductie toezicht op het beleggingsbeleid Sectie 2: Overzicht vermogensbeheeronderzoeken Sectie 3: Veranderingen in

Nadere informatie

Risicomanagement en toezicht DNB

Risicomanagement en toezicht DNB Risicomanagement en toezicht VBA seminar risicomanagement voor kleine en middelgrote pensioenfondsen en verzekeraars Boudewijn van Zijl, Toezichthouderspecialist, RALM, Utrecht, 27 september 2012 Misverstand?

Nadere informatie

22 juni 2012 2012/327327. Henke, R. Geacht bestuur,

22 juni 2012 2012/327327. Henke, R. Geacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Amsterdam Postbus 98 1000 AB Amsterdam Datum 22 juni 2012 Uw kenmerk Behandeld door Henke, R. Doorkiesnummer Bijlage(n) Onderwerp Resultaten DNB onderzoeken

Nadere informatie

98 De Pensioenwereld in 2015

98 De Pensioenwereld in 2015 10 98 De Pensioenwereld in 2015 Verslaggeving & communicatie 99 Weloverwogen keuzes nodig voor juiste waardering beleggingen Auteurs: Jacco van Kleef en Lars Mion Pensioenfondsen moeten volgens de verslaggevingsregels

Nadere informatie

De Nederlandsche Bank april 2011

De Nederlandsche Bank april 2011 De Nederlandsche Bank april 2011 Beleidsregel Integriteitbeleid voor zakelijke vastgoedactiviteiten in werking getreden Binnen de zakelijke vastgoedsector heeft zich de laatste jaren een aantal incidenten

Nadere informatie

Geacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Divisiedirecteur Amsterdam Postbus 98 1000 AB Amsterdam. Datum 26 april 2011

Geacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Divisiedirecteur Amsterdam Postbus 98 1000 AB Amsterdam. Datum 26 april 2011 Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Divisiedirecteur Amsterdam Postbus 98 1000 AB Amsterdam Datum Uw kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer Bijlage(n) 1 Onderwerp Resultaten beleggingsonderzoeken

Nadere informatie

Toezicht DNB op pensioenfondsen:

Toezicht DNB op pensioenfondsen: Toezicht DNB op pensioenfondsen: In dit laatste artikel van een drieluik over toezicht van DNB op pensioenfondsen gaan wij in op twee aspecten van toezicht op beleggingsbeleid van pensioenfondsen: prudentie

Nadere informatie

Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen

Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen Delen uitkomsten Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen Patrick Corveleijn DNB Toezicht Pensioenen, 14 November 2016 Agenda Introductie: aanleiding en opzet onderzoek Uitkomsten Algemeen beeld Beleid Risicomanagement

Nadere informatie

1 Jaar FOCUS! Linda Hobbelt, afdelingshoofd middelgrote en kleine pensioenfondsen Datum: 30 mei 2013

1 Jaar FOCUS! Linda Hobbelt, afdelingshoofd middelgrote en kleine pensioenfondsen Datum: 30 mei 2013 1 Jaar FOCUS! Linda Hobbelt, afdelingshoofd middelgrote en kleine pensioenfondsen Datum: 30 mei 2013 Agenda 1 jaar Focus! 1. Het gezicht van de T1 & T2 fondsen 2. 1 jaar Focus! 3. Wat brengt de nabije

Nadere informatie

DNB SEMINAR VERMOGENSBEHEER UITBESTEDING VERMOGENSBEHEER

DNB SEMINAR VERMOGENSBEHEER UITBESTEDING VERMOGENSBEHEER DNB SEMINAR UITBESTEDING Door: Oscar van Angeren I. Regulatory framework en II. Algemene contractuele aspecten 1 I. Regulatory framework Uitbestedingsregels pensioenfondsen: artikel 34 Pw en 12-14 BuPw.

Nadere informatie

On-site onderzoeken en risicomanagement beleggingen. Martin van der Pot. Montae educatiesessie, 27 september 2017, Utrecht

On-site onderzoeken en risicomanagement beleggingen. Martin van der Pot. Montae educatiesessie, 27 september 2017, Utrecht On-site onderzoeken en risicomanagement beleggingen Martin van der Pot Montae educatiesessie, 27 september 2017, Utrecht Agenda Wat gaan we doen 1. On-site onderzoeken what to expect 2. Risicomanagement

Nadere informatie

Workshop Riskmanagement & Governance van beleggen VIIP congres. Amstelveen, 17 april 2012

Workshop Riskmanagement & Governance van beleggen VIIP congres. Amstelveen, 17 april 2012 Workshop Riskmanagement & Governance van beleggen VIIP congres Amstelveen, 17 april 2012 Agenda 1. Ontwikkelingen risicobeheersing beleggingen 2. DNB bevindingen en toezichtthema s 2012 3. Maatregelen

Nadere informatie

Pensioen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen. Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen

Pensioen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen. Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen 14 De lijsten van pensioenfondsen met de hoogste en de laagste vermogensbeheerkosten die onder andere door Pensioen Pro en De Nederlandsche Bank (hierna:

Nadere informatie

Planning toezichtthema s verzekeraars

Planning toezichtthema s verzekeraars Planning toezichtthema s verzekeraars 2014 dec Q1 jan feb mrt Q2 apr mei jun 2015 jul Q3 Q4 aug sept okt nov dec jan 2016 Q1 feb mrt De Nederlandse financiële sector voldoet tijdig en adequaat aan nieuwe

Nadere informatie

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R 2 0 1 8 Introductie Werkzaam bij Kempen, onderdeel van Van Lanschot Kempen Fiduciair manager van NL pensioenfondsen Lid ESG council Kempen

Nadere informatie

Beleidsregel uitgangspunten beoordeling risicobeheer van alternatieve beleggingen

Beleidsregel uitgangspunten beoordeling risicobeheer van alternatieve beleggingen DE NEDERLANDSCHE BANK N.V. Beleidsregel uitgangspunten beoordeling risicobeheer van alternatieve beleggingen Beleidsregel van De Nederlandsche Bank N.V. van 1 augustus 2007, nr. Juza/2007/01410/IH, houdende

Nadere informatie

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico. Beleggingsbeginselen Spoorwegpensioenfonds 1. Rendement wordt behaald door het nemen van risico. Om de ambitie van SPF waar te maken is rendement op het belegd vermogen nodig. Sparen levert onvoldoende

Nadere informatie

Memo uitkomsten themaonderzoek Vermogensbeheer Zorgverzekeraars

Memo uitkomsten themaonderzoek Vermogensbeheer Zorgverzekeraars Memo uitkomsten themaonderzoek Vermogensbeheer Zorgverzekeraars De Nederlandsche Bank (hierna: DNB) heeft in 2013 en 2014 bij meerdere zorgverzekeraars onderzoek gedaan naar het beleid en de beheersomgeving

Nadere informatie

2014 KPMG Advisory N.V

2014 KPMG Advisory N.V 02 Uitbesteding & assurance 23 Overwegingen bij uitbesteding back- en mid-office processen van vermogensbeheer Auteurs: Alex Brouwer en Mark van Duren Is het zinvol voor pensioenfondsen en fiduciair managers

Nadere informatie

Verwacht niveau beleggingskennis bestuurders pensioenfondsen

Verwacht niveau beleggingskennis bestuurders pensioenfondsen Verwacht niveau beleggingskennis bestuurders pensioenfondsen 7 december 2016 Marc B.M. van Heel en Maarten Heikoop 7 december 2016 1 Inhoud 1.Project Beleggingskennis: waarom en waarom nu? 2.Profielen

Nadere informatie

WHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER

WHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER WHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER 6 juni 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleggingsbeleid... 4 3. Governance bestuur... 4 3.1. Samenhang met de keuze voor een bestuursmodel...

Nadere informatie

Beloningsbeleid. 17 juni 2015

Beloningsbeleid. 17 juni 2015 Beloningsbeleid 17 juni 2015 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding... 3 Hoofdstuk 2 Doel beloningsbeleid... 3 Hoofdstuk 3 Uitgangspunten beloningsbeleid... 3 Hoofdstuk 4 Overzicht beloningen... 3 Hoofdstuk

Nadere informatie

DNB Pensioenseminar. Parallelsessie Beleggingen. 21 september 2011

DNB Pensioenseminar. Parallelsessie Beleggingen. 21 september 2011 DNB Pensioenseminar Parallelsessie Beleggingen 21 september 2011 Hoofdvragen I. Wat maakt iemand een goede bestuurder op het gebied van beleggingen? II. Wat verwacht u van de toezichthouder op het gebied

Nadere informatie

EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018

EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 Impact op uw fonds? 2 Inspanningen van toezichthouders nemen toe 3 Agenda Wat is de ERB en waarom eigenlijk? Vereisten in

Nadere informatie

ESMA-richtsnoeren eindtermen DSI Adviseur Beleggen Maatwerk (ESMA)

ESMA-richtsnoeren eindtermen DSI Adviseur Beleggen Maatwerk (ESMA) ESMA-richtsnoeren eindtermen DSI Adviseur Beleggen Maatwerk (ESMA) Richtsnoer A De belangrijkste kenmerken, risico s en aspecten te begrijpen van de beleggingsproducten die worden aangeboden of aanbevolen,

Nadere informatie

De Nederlandsche Bank N.V. Richtinggevende principes voor de beoordeling van het risicobeheer met betrekking tot alternatieve beleggingen

De Nederlandsche Bank N.V. Richtinggevende principes voor de beoordeling van het risicobeheer met betrekking tot alternatieve beleggingen De Nederlandsche Bank N.V. Richtinggevende principes voor de beoordeling van het risicobeheer met betrekking tot alternatieve beleggingen Februari 2007 1 DNB geeft marktpartijen de gelegenheid om commentaar

Nadere informatie

Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds

Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds Locatie: Woudschoten Conferentiecentrum te Zeist Module 1 Wetgeving en beleid Dag 1: donderdag 3 april 2014 09.00 09.30 uur Ontvangst 09.30 10.00 uur Inleiding

Nadere informatie

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen RAPPORT ACHMEA PENSIOEN- & LEVENSVERZEKERINGEN N.V. Laan van Malkenschoten 20 Postbus 9150 7300 HZ Apeldoorn www.achmea.nl Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen Rapportage Intern toezicht in

Nadere informatie

Uitbesteding in de pensioensector:

Uitbesteding in de pensioensector: Uitbesteding in de pensioensector: Bevindingen vanuit de toezichtspraktijk Prof. Dr. O.C.H.M. Sleijpen EYe on Pensions 14 januari 2014 Uitbesteding in de Pensioensector Topics: A. Wettelijke bepalingen

Nadere informatie

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact?

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? Educatiesessie 19 september 2018 Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? N A T H A L I E H O U W A A R T Programma 1. Wat zegt IORP over risicomanagement? 2. Hoe

Nadere informatie

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille beïnvloeden? Jeroen Veenstra 21 juni 2018 IORP II: Ontwikkeling pensioenwetgeving Ontwikkeling pensioenwetgeving staat

Nadere informatie

Audit Assurance bij het Applicatiepakket Interne Modellen Solvency II

Audit Assurance bij het Applicatiepakket Interne Modellen Solvency II Confidentieel 1 Audit Assurance bij het Applicatiepakket Interne Modellen Solvency II 1 Inleiding Instellingen die op grond van art. 112, 230 of 231 van de Solvency II richtlijn (richtlijn 2009/139/EC)

Nadere informatie

ASR Vermogensbeheer N.V. FUND GOVERNANCE CODE

ASR Vermogensbeheer N.V. FUND GOVERNANCE CODE ASR Vermogensbeheer N.V. FUND GOVERNANCE CODE Inhoud I. Inleiding... 3 Algemeen... 3 ASR Vermogensbeheer N.V.... 3 Depository... 3 Raad van Toezicht... 4 Doel en reikwijdte... 4 II. Fund Governance Structuur...

Nadere informatie

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker ALM & alternatieve beleggingen Seminar IBS 13 juni 2019 Martin Bakker Agenda 1. Wie zijn wij? 2. Stichtingen vs. Pensioenfondsen 3. ALM en scenario analyse 4. Alternatieve beleggingen in ALM-context 2

Nadere informatie

Geacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen. Postbus AB Amsterdam. Datum 29 augustus 2013.

Geacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen. Postbus AB Amsterdam. Datum 29 augustus 2013. Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Postbus 98 1000 AB Amsterdam Datum Uw kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer Bijlage(n) 1 Onderwerp Resultaten DNB themaonderzoek beheersing renterisico

Nadere informatie

Voorwoord 13. Ten geleide 15. Over de auteurs 19. Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23

Voorwoord 13. Ten geleide 15. Over de auteurs 19. Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23 Inhoud Voorwoord 13 Ten geleide 15 Over de auteurs 19 Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23 1 Het pensioensysteem in Nederland 25 1.1 Inleiding 25 1.2 De historische context van pensioen 26 1.3 Pensioen

Nadere informatie

Duurzaamheid & strategische asset allocatie

Duurzaamheid & strategische asset allocatie Duurzaamheid & strategische asset allocatie Seminar Frank Wagemans Vereniging van beleggers voor duurzame ontwikkeling(vbdo) 16 Maart 2016 1 Content 1. Duurzaamheid & strategische asset allocatie: Waarom

Nadere informatie

Samengaan van pensioenfondsen Themabijeenkomst Platform Deelnemersraden 30 maart 2012

Samengaan van pensioenfondsen Themabijeenkomst Platform Deelnemersraden 30 maart 2012 Samengaan van pensioenfondsen Themabijeenkomst Platform Deelnemersraden 30 maart 2012 Jan-Jaap Dahmeijer, Toezichthouder pensioenfondsen, afdeling Thematisch toezicht pensioenfondsen 1 Inhoud Introductie

Nadere informatie

Beloningsbeleid. 27 november 2018

Beloningsbeleid. 27 november 2018 Beloningsbeleid 27 november 2018 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding... 3 Hoofdstuk 2 Doel beloningsbeleid... 3 Hoofdstuk 3 Uitgangspunten beloningsbeleid... 3 Hoofdstuk 4 Overzicht beloningen... 3 Hoofdstuk

Nadere informatie

Opening Olaf Sleijpen - DNB pensioenseminar 12 september 2012: Introductie

Opening Olaf Sleijpen - DNB pensioenseminar 12 september 2012: Introductie Opening Olaf Sleijpen - DNB pensioenseminar 12 september 2012: Introductie - Dames en heren, welkom bij het ochtendgedeelte van het DNB pensioenseminar. Dit is voor mij de eerste keer dat ik mag spreken

Nadere informatie

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen.

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen. RiskTransparant, deel 6 Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen. In deze zesde serie uit een reeks van zeven, delen wij graag onze kennis met

Nadere informatie

WHITE PAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER

WHITE PAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER WHITE PAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER 14 september 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleggingsbeleid... 4 3. Governance bestuur... 4 3.1. Bestuur... 4 3.2. Taken- en rolverdeling...

Nadere informatie

IORP II: De gevolgen

IORP II: De gevolgen Karel Bunte Februari 2018 Aanleiding De Europese Unie zet zich in voor de duurzame ontwikkeling van een economische en monetaire unie met een vrije interne markt. Binnen de wereld van pensioenen ontwierp

Nadere informatie

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system! Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!! Tom Veerman! Triple A Risk Finance B.V.! 1! Programma! Solvency II stand

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Arthur van der Wal Matthijs Claessens 30 september 2010 www.ingim.com Agenda Huidig mandaat bij ING IM Performance, beleid en vooruitzichten

Nadere informatie

STANDAARDPENSIOENFONDS

STANDAARDPENSIOENFONDS STANDAARDPENSIOENFONDS Alternatieve oplossing voor het continuïteitsvraagstuk 1 februari 2014 Toenemende druk bij pensioenfondsen FD 20-3-2013 2 Het continuïteitsvraagstuk Continuïteitvraagstuk pensioenfondsen

Nadere informatie

15 maart 2010 2010/149710. Geacht bestuur,

15 maart 2010 2010/149710. Geacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Divisiedirecteur Amsterdam Postbus 98 1000 AB Amsterdam Datum Uw kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer 020 524 Bijlage(n) Onderwerp Resultaten beleggingsonderzoek

Nadere informatie

Speech Bert Boertje,

Speech Bert Boertje, Speech Bert Boertje, divisiedirecteur Toezicht pensioenfondsen bij De Nederlandsche Bank tijdens het congres van het Instituut voor Pensioeneducatie. De Doelen, Rotterdam, 10 december 2015 Dames en Heren,

Nadere informatie

Toezicht op pensioenfondsen in een

Toezicht op pensioenfondsen in een Toezicht op pensioenfondsen in een liquidatietraject een uitnodiging om mee te kijken door de bril van DNB Presentatie op de bijeenkomst van de VvPj op 6 maart 2012 door Jan-Jaap Dahmeijer 1 Inhoud Introductie

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015. Stand van zaken SVG. 1 van 19

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015. Stand van zaken SVG. 1 van 19 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015 Stand van zaken SVG 1 van 19 Programma Pensioenfonds SVG Financiële positie SVG Terugblik 2014 Vooruitblik 2015 Vragen 2 van 19 Pensioenfonds SVG

Nadere informatie

Investment beliefs Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK

Investment beliefs Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK Investment beliefs 2017 Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK Mei 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Investment beliefs 2014...4 3. Investment beliefs 2017...6 2 1. Inleiding Tijdens de strategiedag

Nadere informatie

Investment Due Diligence Beleid

Investment Due Diligence Beleid Investment Due Diligence Beleid Achmea Investment Management Versie 0.5 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding...3 2. Doelstellingen...3 3. Definitie en reikwijdte...4 4. Aandachtsgebieden en procesbeschrijving...5

Nadere informatie

ACTUCOMP b.v. D e B e l g i ë R o u t e. Efteling Golfpark 27 mei Koen De Ryck Voorzitter en Gedelegeerd Bestuurder Pragma Consulting N.V.

ACTUCOMP b.v. D e B e l g i ë R o u t e. Efteling Golfpark 27 mei Koen De Ryck Voorzitter en Gedelegeerd Bestuurder Pragma Consulting N.V. ACTUCOMP b.v. C R O S S B O R D E R P E N S I O N S D e B e l g i ë R o u t e Efteling Golfpark 27 mei 2008 TEL: +32 2 752 40 40 FAX: +32 2 752 40 49 E-MAIL: k.deryck@pragmaconsulting.com Koen De Ryck

Nadere informatie

Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA

Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA 1. Inleiding De raad heeft in de vergadering van februari 2014 het college de opdracht

Nadere informatie

Langetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen. IM seminar, Amstelveen 10 mei Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability

Langetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen. IM seminar, Amstelveen 10 mei Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability Langetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen IM seminar, Amstelveen 10 mei 2016 Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability Maatschappelijke uitdaging Opiniestuk FD Minister Dijsselbloem

Nadere informatie

Presentatie AIFMD Jeroen van Dijk

Presentatie AIFMD Jeroen van Dijk Presentatie AIFMD Jeroen van Dijk 24 mei 2011 INDEPENDENT INTERNATIONAL IN-BUSINESS Inhoudsopgave ANT Trust: AIFMD: - Korte introductie - Tijdslijnen - Wat is een AIF; vrijstellingen - Europees paspoort

Nadere informatie

Planning toezichtthema s pensioenfondsen

Planning toezichtthema s pensioenfondsen Planning toezichtthema s pensioenfondsen 2014 dec Q1 jan feb mrt Q2 apr mei jun 2015 jul Q3 Q4 aug sept okt nov dec jan 2016 Q1 feb mrt De Nederlandse financiële sector voldoet tijdig en adequaat aan nieuwe

Nadere informatie

Alternatief voor de dekkingsgraad

Alternatief voor de dekkingsgraad Alternatief voor de dekkingsgraad Themadag Platform Deelnemersraden Den Haag 4 oktober 2013 ir. Arno van Mullekom, RBA Aanleiding Wat is het probleem? De dekkingsgraad is geen goede graadmeter voor de

Nadere informatie

Governance-eisen IORP2 vormen puzzel voor pensioenfondsen

Governance-eisen IORP2 vormen puzzel voor pensioenfondsen Sameer van Alfen PP Governance-eisen IORP2 vormen puzzel voor pensioenfondsen Pensioenfondsen moeten nu al aan de slag met de governance-eisen van IORP2 voor drie belangrijke sleutelfuncties binnen de

Nadere informatie

VITP-visie op visitatie 3 november 2016 (finale versie voor ledenvergadering november 2016)

VITP-visie op visitatie 3 november 2016 (finale versie voor ledenvergadering november 2016) VITP-visie op visitatie 3 november 2016 (finale versie voor ledenvergadering november 2016) 1. Samenvatting In 2017 wordt intern toezicht op pensioenfondsen in de vorm van visitatiecommissies geëvalueerd.

Nadere informatie

Beleggingsbeleid pensioenfondsen onder de loep

Beleggingsbeleid pensioenfondsen onder de loep Meerdere pensioenfondsen hebben de risico s van hun beleggingsbeleid onderschat en hebben onvoldoende aandacht voor de governance en beheersing van beleggingsrisico s. Dat blijkt uit het themaonderzoek

Nadere informatie

Aon Actualiteitenseminar

Aon Actualiteitenseminar Aon Actualiteitenseminar Risico's voor herverzekerde pensioenfondsen Erik Jan Jansen Van de website Brief Donner 17 sept 2010 Daarna gaat Erik Jan Jansen in op risico s bij herverzekerde pensioenfondsen.

Nadere informatie

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij

Nadere informatie

Haarlem 19 juni 2018 Boxmeer 21 juni 2018 Oss 21 juni 2018

Haarlem 19 juni 2018 Boxmeer 21 juni 2018 Oss 21 juni 2018 Haarlem 19 juni 2018 Boxmeer 21 juni 2018 Oss 21 juni 2018 Opening, mededelingen Toelichting organisatie van het fonds MSD PF gaat indexeren in 2018! Ontwikkelingen 2017 - beleggingen en rendementen -

Nadere informatie

Opleiding Vermogensbeheer

Opleiding Vermogensbeheer Leidt op tot Medewerker vermogensbeheer pensioenbedrijf Alles over de organisatie van het vermogensbeheer en de administratieve verwerking van vermogensbeheeractiviteiten bij pensioenfondsen Aan beleggingsresultaten

Nadere informatie

Workshop Pensioenfondsen. Gert Demmink

Workshop Pensioenfondsen. Gert Demmink Workshop Pensioenfondsen Gert Demmink 13 november 2012 Integere Bedrijfsvoering Integere bedrijfsvoering; Bas Jennen Bestuurderstoetsingen; Juliette van Doorn Integere bedrijfsvoering, beleid & uitbesteding

Nadere informatie

nieuwe en vernieuwde normenkaders voor bedrijfsinformatie kick-off project bewaartermijnen Woerden, 3 februari 2016

nieuwe en vernieuwde normenkaders voor bedrijfsinformatie kick-off project bewaartermijnen Woerden, 3 februari 2016 nieuwe en vernieuwde normenkaders voor bedrijfsinformatie kick-off project bewaartermijnen Woerden, 3 februari 2016 programma mini conferentie 13:45-14:00 welkom (Kees Fluyt) 14:00-15:00 nieuwe normenkaders

Nadere informatie

Haarlem 18 juni 2019 Boxmeer 20 juni 2019 Oss 20 juni 2019

Haarlem 18 juni 2019 Boxmeer 20 juni 2019 Oss 20 juni 2019 Haarlem 18 juni 2019 Boxmeer 20 juni 2019 Oss 20 juni 2019 Opening, mededelingen Toelichting organisatie van het fonds Ontwikkelingen 2018 & 2019 - IORP II & Bestuursmodel - Pensioenakkoord Beleggingen,

Nadere informatie

De wereld verandert. SPH Jaarbericht. Highlights van 2015

De wereld verandert. SPH Jaarbericht. Highlights van 2015 De wereld verandert. SPH Jaarbericht Highlights van 2015 Veranderingen vragen om wendbaarheid Vooraf De wereld om ons heen verandert, dat hebben we ook in 2015 ondervonden. De financiële markten bleven

Nadere informatie

Initiatief. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer H.G.J. Kamp Postbus 90801 2509 LV 'S-GRAVENHAGE. Geachte heer Kamp,

Initiatief. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer H.G.J. Kamp Postbus 90801 2509 LV 'S-GRAVENHAGE. Geachte heer Kamp, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer H.G.J. Kamp Postbus 90801 2509 LV 'S-GRAVENHAGE KENMERK: B/12/6073/MH DATUM: 11 april 2012 ONDERW ERP: Code en Monitoringcommissie Geachte

Nadere informatie

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij april 2017 Dit document heeft 5 pagina s Versiebeheer Versie Auteur Datum Revisie V1.0 BAC 11 april 2017 Nieuwe bijlage i Inhoudsopgave Strategisch beleggingsbeleid

Nadere informatie

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 Ridzert van der Zee Aan welke CO 2 gerelateerde financiële risico s is uw beleggingsportefeuille blootgesteld? Impact van energietransitie

Nadere informatie

IMVO-convenant: van papier naar praktijk 12 maart 2019

IMVO-convenant: van papier naar praktijk 12 maart 2019 IMVO-convenant: van papier naar praktijk 12 maart 2019 Pensioenfonds Detailhandel 300.000 deelnemers, 113.000 gepensioneerden, 32.000 werkgevers, 784.000 gewezen deelnemers; Dekkingsgraad ultimo januari

Nadere informatie

ACIS-Symposium Uitbesteding publiekrechtelijk kader. 17 mei 2019 Pien Kerckhaert

ACIS-Symposium Uitbesteding publiekrechtelijk kader. 17 mei 2019 Pien Kerckhaert ACIS-Symposium Uitbesteding publiekrechtelijk kader 17 mei 2019 Pien Kerckhaert Inhoud 1. Publiekrechtelijk kader verzekeraars / pensioenfondsen 2. Wat is uitbesteding? 3. Kritieke / belangrijke activiteiten

Nadere informatie

Governance. Informatiemanagement. Architectuur. Gemeenschappelijk

Governance. Informatiemanagement. Architectuur. Gemeenschappelijk Beleggen Bewaken Sturen Informatiemanagement Inspireren Verbinden Organiseren Architectuur Verbeelden Structureren Afstemmen Gemeenschappelijk Communiceren Adviseren Beïnvloeden Beleggen: kan taken, verantwoordelijkheden

Nadere informatie

Onderwerp Nadere guidance omtrent onderzoek IAD naar beheersing volmachten

Onderwerp Nadere guidance omtrent onderzoek IAD naar beheersing volmachten Toezicht verzekeraars Nationale verzekeringsgroepen Postbus 98 1000 AB Amsterdam Datum Uw kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer Bijlage(n) 1 Onderwerp Nadere guidance omtrent onderzoek IAD naar beheersing

Nadere informatie

Pensioenen. DNB in gesprek met de sector over duurzaam beleggen

Pensioenen. DNB in gesprek met de sector over duurzaam beleggen Nieuwsbrief oktober 2015 Pensioenen DNB in gesprek met de sector over duurzaam beleggen Binnen een beheerst beleggingsbeleid past ook aandacht voor duurzaamheid. Vanuit het oogpunt van risicomanagement,

Nadere informatie

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen SAP Risk-Control Model Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen Agenda 1.Introductie in Risicomanagement 2.SAP Risk-Control Model Introductie in Risicomanagement Van risico s naar intern

Nadere informatie

en publiek toezicht Lans Bovenberg

en publiek toezicht Lans Bovenberg Nieuwe pensioencontracten en publiek toezicht Lans Bovenberg Outline Drie typen rechten Harde individuele rechten Zachte individuele rechten Collectieve buffer Wat zijn deze rechten? Wat zijn de voor-

Nadere informatie

Klaar voor IORP II 14 maart 2018

Klaar voor IORP II 14 maart 2018 www.pwc.nl/pensioensector Klaar voor IORP II 14 maart 2018 Waarom nu al beginnen met IORP II? IORP II is op 12 januari 2017 officieel in werking getreden en moet uiterlijk 13 januari 2019 geïmplementeerd

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Ecolab. Compliance Charter. Voorwoord

Stichting Pensioenfonds Ecolab. Compliance Charter. Voorwoord Stichting Pensioenfonds Ecolab Compliance Charter Voorwoord Het Compliance Charter beschrijft de definitie, doelstellingen, scope, en taken en verantwoordelijkheden van de betrokkenen in het kader van

Nadere informatie

Verklaring van Beleggingsbeginselen. Joachim Aelvoet CBFA

Verklaring van Beleggingsbeginselen. Joachim Aelvoet CBFA Verklaring van Beleggingsbeginselen Joachim Aelvoet CBFA 17 maart 2011 Onderzoek 29 IBP's +/- 4,5 miljard euro vermogen +/- 100.000 aangeslotenen methode: eerste analyse individueel gesprek conclusies

Nadere informatie

Uitbestedingsbeleid Stichting Pensioenfonds NIBC

Uitbestedingsbeleid Stichting Pensioenfonds NIBC Uitbestedingsbeleid Stichting Pensioenfonds NIBC Vastgesteld 11 november 2016 Artikel 1 Doel van het uitbestedingsbeleid 1.1 Het bestuur streeft de doelstellingen van het pensioenfonds na met betrekking

Nadere informatie

Clavis Vermogensbeheer Wij zorgen dat u het beste uit uw vermogen haalt

Clavis Vermogensbeheer Wij zorgen dat u het beste uit uw vermogen haalt Clavis Vermogensbeheer Wij zorgen dat u het beste uit uw vermogen haalt CLAVIS Vermogensstructurering Directievoering Trustdiensten Vermogensbeheer (Infra)structuur Vermogensplanning Transactiebegeleiding

Nadere informatie

Compliance Program. Voor pensioenfondsen die pensioenadministratie en/of vermogensbeheer geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed

Compliance Program. Voor pensioenfondsen die pensioenadministratie en/of vermogensbeheer geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed Compliance Program Voor pensioenfondsen die pensioenadministratie en/of vermogensbeheer geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed September 2008 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 1.1 Voorwoord 1 1.2 Definitie

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds. voor. Verloskundigen

Stichting Pensioenfonds. voor. Verloskundigen REGLEMENT BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen Datum: 8 oktober 2018 REGLEMENT BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE BEGRIPSBEPALINGEN Artikel 1 Waar in dit reglement aanduidingen

Nadere informatie

STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND. Performancevergelijking PCN - ABP februari 2017

STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND. Performancevergelijking PCN - ABP februari 2017 STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND Performancevergelijking PCN - ABP 2011-2015 24 februari 2017 Inhoud Uitgangspunten Risicohouding Vergelijking strategisch beleggingsbeleid Performancevergelijking

Nadere informatie

KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak

KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak Rekenkamercommissie Kempengemeenten 23 september 2011 1. Achtergrond en aanleiding In 2008 heeft de gemeente Oirschot de Bestuursvisie 2002-2012

Nadere informatie

Duurzaamheid en klimaatrisico s

Duurzaamheid en klimaatrisico s Duurzaamheid en klimaatrisico s De rol van de financiële sector en de toezichthouder Henk Jan Reinders Amsterdam, 20 september 2018 Inleiding Agenda voor de presentatie DNB en duurzaamheid Klimaatrisico

Nadere informatie

2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt.

2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt. 1. Inleiding Investment beliefs zijn de overtuigingen waarop Bpf MITT het beleggingsbeleid wil baseren. De investment beliefs zijn voor het pensioenfonds belangrijke uitgangspunten en dienen als kader

Nadere informatie

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen RAPPORT DIVISIE PENSIOEN & LEVEN Laan van Malkenschoten 20 Postbus 9150 7300 HZ Apeldoorn www.achmea.nl Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen Rapportage Intern toezicht in het kader van 2013

Nadere informatie

Toekomstbestendig risicoraamwerk

Toekomstbestendig risicoraamwerk 24 Toekomstbestendig risicoraamwerk De diverse veranderingen in het pensioenstelsel, het verlies van vertrouwen in de sector, de hierdoor groeiende vraag naar meer transparantie en het beter beheersen

Nadere informatie

Good practice. Presentatie DNB Irene Staal & Maartje Dijt

Good practice. Presentatie DNB Irene Staal & Maartje Dijt Good practice Presentatie DNB Irene Staal & Maartje Dijt Agenda 1) Overkoepelende resultaten 2) Aandachtspunten & good practices per element Samenvatting, organisatieomschrijving & doel Governance Indicatoren

Nadere informatie

Grenzen aan (intern) toezicht

Grenzen aan (intern) toezicht Grenzen aan (intern) toezicht VITP Congres, Driebergen, 16 september 2013 Prof. dr. Olaf C.H.M. Sleijpen Divisiedirecteur Toezicht Pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Agenda Drie onderwerpen Grenzen

Nadere informatie

5. Beschrijving van het onderzoek

5. Beschrijving van het onderzoek 5. Beschrijving van het onderzoek 5.1 Doel van het onderzoek Het toezicht van de AFM op accountantsorganisaties is erop gericht de kwaliteit van wettelijke controles te verbeteren en duurzaam te waarborgen.

Nadere informatie

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 26 juni 2014

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 26 juni 2014 Welkom namens Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK AMSTERDAM, 26 juni 2014 AGENDA 1. Opening en voorstellen leden van het bestuur 2. Mededelingen van de voorzitter 3. Notulen deelnemersvergadering 27

Nadere informatie

STAPPENPLAN EVALUATIE BESTUURSMODEL. mei 2017

STAPPENPLAN EVALUATIE BESTUURSMODEL. mei 2017 STAPPENPLAN EVALUATIE BESTUURSMODEL mei 2017 Introductie Stappenplan Montae Montae stelt haar stappenplan bestuursmodel ter beschikking aan de sector. DNB heeft het onderwerp effectiviteit bestuursmodel

Nadere informatie

Toespraak Frank Elderson over prioriteiten pensioentoezicht in 2015

Toespraak Frank Elderson over prioriteiten pensioentoezicht in 2015 Toespraak Frank Elderson over prioriteiten pensioentoezicht in 2015 Rotterdam, De Doelen, 11 december 2014 - Frank Elderson, lid van de directie van De Nederlandsche Bank (DNB), heeft een toespraak gehouden

Nadere informatie

Impact Investing: Hoe positieve impact op maatschappij te vergroten met beleggingen. 7 september 2017

Impact Investing: Hoe positieve impact op maatschappij te vergroten met beleggingen. 7 september 2017 Impact Investing: Hoe positieve impact op maatschappij te vergroten met beleggingen 7 september 2017 9 elementen van effectief beleggen met impact Risico-rendement profiel portefeuille, strategische context

Nadere informatie