TRANS-URETHRALE PROSTATECTOMIE PROSTAATOPERATIE FRANCISCUS VLIETLAND

Transcriptie

1 TRANS-URETHRALE PROSTATECTOMIE PROSTAATOPERATIE FRANCISCUS VLIETLAND

2 Inleiding Zoals u van uw uroloog gehoord hebt, heeft u last van een vergroting van de prostaat. Een operatieve verwijdering via de plasbuis (T.U.R.P.) is voor u de beste oplossing. De uroloog heeft u al verteld wat u bij zo n operatie kunt verwachten. In deze folder wordt de informatie nog eens op een rij gezet. De prostaat De prostaat is een geslachtsklier van de man, gelegen onder de blaas, rondom de plasbuis (urethra). Dit is de buis waardoor de urine van de blaas via de penis naar buiten loopt. De prostaat voegt het zaadvocht toe aan de zaadcellen die in de teelballen gemaakt worden. Waarom een operatie? Bij het ouder worden kan de prostaat groter worden en de plasbuis afsluiten. Hierdoor ontstaan plasproblemen, bijvoorbeeld vaak plassen, de plas komt moeilijk op gang, geen druk kunnen zetten, geen straal, nadruppelen en soms acuut niet meer kunnen plassen. Om deze afsluiting weg te halen is een operatie nodig. Andere vormen van behandeling Als de prostaat erg groot is, moet deze operatie via de onderbuik plaatsvinden. In beginnende gevallen is behandeling met medicijnen mogelijk. Nieuwe behandelingen, zoals laser en warmtetherapie, zijn nog in onderzoek en lijken nog geen duidelijke winst te bieden. De voorbereiding U krijgt van het Opnamebureau een oproep. Voordat u geopereerd wordt, vinden vaak enkele onderzoeken plaats tijdens het Pre-Operatief Spreekuur (POS), waarvoor u een afspraak heeft ontvangen. Het onderzoek kan bestaan uit het meten van uw bloeddruk, hartslag en gewicht. Een anesthesioloog bespreekt met u: mogelijkheden van verdoven, algehele of plaatselijke narcose door middel van een ruggenprik, eventueel gecombineerd met een slaapmiddel;

3 uw gezondheidstoestand; eventueel aanvullende onderzoeken zoals een consult van de internist, bloed- en urineonderzoek, het maken van een hartfilm of een röntgenfoto van uw borstkas. Neem al uw medicijnen mee, en geef aan waar u overgevoelig of allergisch voor bent. Belangrijk is het tijdig stoppen van bloedverdunnende medicijnen, zoals: ascal, (kinder)aspirine, acetosal, acenocoumarol, sintrommitis, marcoumar, persantin e.d. Meestal is dit al op de polikliniek met u afgesproken. Mocht dit vergeten zijn, maakt u dat dan zo spoedig mogelijk kenbaar. De opname In het algemeen wordt u op de dag van de operatie opgenomen. De verpleegkundige maakt u wegwijs op de afdeling. Ook wordt nog enige informatie van u gevraagd en wordt de gang van zaken rond de operatie nog eens besproken. Voorbereidingen worden getroffen (zoals laxeren, eventueel scheren etc.). De operatie Bij deze operatie wordt via de plasbuis een groot gedeelte van de afsluitende prostaat met een speciaal instrument in stukken verwijderd. Om goed zicht te houden, wordt veel spoelvloeistof gebruikt. Soms wordt in het begin van de operatie tijdelijk een kleine opening in de blaas (via de onderbuik) gemaakt om de spoelvloeistof weer uit de blaas te laten lopen. Dit is het enige (kleine) litteken wat u uitwendig na de operatie ziet. Soms moet het onderste gedeelte van de plasbuis verwijd worden. U merkt dat later door een tijdelijk, pijnlijk en branderig gevoel in de eikel tijdens het plassen. Tijdelijk heeft u een infuus in uw arm. Een infuus is een systeem waardoor, via een slangetje en een naald, vocht in uw bloedvat wordt gebracht. De operatie wordt meestal onder plaatselijke verdoving uitgevoerd. Hierbij wordt via een uiterst dunne naald onder in uw rug geprikt en zodoende het onderlichaam verdoofd. Tijdelijk heeft u geen macht meer over uw benen. Het voordeel van deze techniek is, dat u zelf blijft ademen, en er normaal

4 bij bent. In het algemeen bent u niet misselijk en herstelt u sneller na een dergelijke vorm van verdoving. Wanneer u het vervelend vindt om de operatie bewust mee te maken, kunt u de anesthesioloog vragen om een slaapmiddel. De operatie zelf duurt 30 tot 70 minuten (afhankelijk van de grootte van de prostaat). Het verwijderde weefsel wordt voor microscopisch onderzoek naar het laboratorium gestuurd, met name om te zien of er onverwacht toch geen sporen van prostaatkanker aanwezig zijn. De uitslag hoort u op het eerste polikliniek bezoek. Na de operatie De verdoving, en uitval van het onderlichaam, via de prik in de rug duurt ongeveer 4 tot 6 uur. U krijgt op de afdeling al vrij snel weer eten en drinken. Na de operatie heeft u een catheter in de plasbuis en hangen er boven uw bed zakken met spoelvloeistoffen. Onder of naast uw bed hangt een catheter opvangzak. Via de catheter wordt de blaas continue gespoeld om te voorkomen, dat stolseltjes en kleine weefselstukjes de catheter kunnen blokkeren. Zodra de spoelvloeistof voldoende helder blijft, kan de spoeling gestaakt worden en wordt de catheter verwijderd. Bij het verwijderen van de catheter en tijdens de ingreep krijgt u meestal tijdelijk antibiotica. De blaas wordt nog eens extra gespoeld. Als het plassen op gang is, gaat u naar huis, meestal dezelfde dag. Aanvankelijk gaat het plassen nog niet als vanouds. Het is pijnlijk, branderig en gaat soms moeizaam. Bij de meeste mannen lukt het in het begin niet om de plas uit te stellen, daarvoor kan tijdelijk een incontinentieluier nodig zijn. Wanneer zich plasdrang aandient, heeft men het gevoel snel naar het toilet te moeten, omdat men anders de urine dreigt te verliezen. Meestal verdwijnt dit gevoel betrekkelijk snel. In het begin zijn er vrijwel altijd nog wat bloedstolseltjes in de urine. Door veel te drinken wordt dit geleidelijk minder. Toch kan het vaak nog weken duren eer alle stolseltjes zijn verdwenen. Ook kan het voorkomen, dat een eenmaal helder geworden urine plots weer bloedsporen vertoont. Dit is

5 normaal. Wanneer u op zo n dag extra drinkt, verdwijnt dit bloed weer vanzelf. Het kan voorkomen dat met behulp van een éénmalige catheterisatie of echografie gecontroleerd wordt of u uw blaas wel voldoende leeg plast. Mogelijke complicaties Nabloeding Na de operatie wordt de blaas gespoeld totdat de urine voldoende helder blijft. Een enkele keer komt het voor, dat dit langer duurt dan normaal. Soms moeten met de hand en een grote blaasspuit de stolsels uit de blaas worden verwijderd. Er zal dan wat langer door gespoeld moeten worden. Een nabloeding is zelden een reden om weer terug te gaan naar de operatiekamer om de bloeding dicht te branden. Pijn onderbuik Als ondanks de verdoving, pijn in de onderbuik ontstaat, is meestal de catheter dicht geknikt of verstopt door weefsel en/of bloedstolsels. Doorknijpen van de slang of spoelen met een blaasspuit is de oplossing. Catheterproblemen Het komt regelmatig voor dat de blaas wordt gehinderd door de aanwezigheid van de catheter. Dit veroorzaakt blaaskrampen en lekkage langs de catheter, waarvoor eventueel medicijnen worden gegeven. Incontinentie Ongewild urineverlies is slechts tijdelijk. Meestal het gevolg van het feit, dat de urine nu veel gemakkelijker de plasbuis passeert. Met enige oefening van de sluitspier en de bekkenbodem is dit te verhelpen. Zaadlozing Na een T.U.R.P. zal minder zaadvocht worden geproduceerd. Bovendien zal het zaad bij de lozing gemakkelijk via de ontstane ruimte richting blaas gaan. Men komt dan droog

6 klaar. Deze binnenwaartse zaadlozing wordt later uitgeplast, dit kan geen kwaad. Wel wordt de vruchtbaarheid hierdoor negatief beïnvloed. Men kan dan ook beter geen prostaatoperatie ondergaan wanneer men nog kinderen wil verwekken. Steriel is men echter ook niet! Infecties Er kan een urineweginfectie optreden, zelden een bijbal ontsteking, daarvoor krijgt u dan een kuur antibiotica. Seksualiteit Men wordt beslist niet impotent door deze ingreep. Een prostaatoperatie heeft geen blijvend nadelig invloed op de erectie of het seksuele leven. De gevoelens zijn nagenoeg ongewijzigd. Wel is er sprake van een droge of binnenwaartse zaadlozing en mist men het ejaculatiegevoel in de pisbuis. Evenals de eerste plas kan de eerste zaadlozing, erectie, wat pijnlijk (in het kruis) zijn en soms wat bloedverlies veroorzaken. Het kan voorkomen dat mannen door de operatie tijdelijk psychisch geremd worden in hun seksualiteit, bijvoorbeeld omdat zij de operatie als een teken van veroudering beschouwen. Plasproblemen De ochtend na de operatie gaat meestal de catheter eruit. Hierna moet u zelf gaan plassen wat in sommige gevallen moeilijk gaat. Nazorg Wanneer er geen complicaties zijn ontstaan vindt ontslag plaats op de tweede dag, na een overnachting. De eerste weken is het mogelijk dat u nog wat vaak moet plassen. Het plassen kan een branderig gevoel geven en de urine kan nog wat bloed en weefselresten bevatten. Het is daarom belangrijk om de eerste weken goed te blijven drinken. Ook kan het voorkomen dat een eenmaal helder geworden urine plotseling weer bloedsporen vertoont. Dit komt wel voor bij het loslaten van de wondkorst en verdwijnt meestal weer vanzelf door extra te gaan drinken.

7 Bij fikse nabloeding (dik, stroperig met stolsels), onvermogen tot plassen of hoge koorts, moet u de arts waarschuwen. Verder is het verstandig om het de eerste weken wat kalmer aan te doen: 4 tot 6 weken niet op de fiets, motor of bromfiets rijden en 3 weken geen seksuele gemeenschap. Immers, de inwendige wond die zich dichtbij het kruis bevindt, moet rust krijgen om te genezen. Matig alcoholgebruik is geen probleem. Afspraak voor het polikliniekbezoek met ongeveer 6 weken. Wilt u zorgen voor een gevulde blaas om te kunnen plassen (flow-metrie). Dus enkele uren de plas ophouden. Soms wordt echografisch het blaasresidu (wat achterblijft) bepaald. Bovendien krijgt u te horen of het weefselonderzoek onverwachts nog iets bijzonders heeft opgeleverd. Wanneer bij dit polikliniekbezoek alles in orde blijkt te zijn, wordt u van verdere controle ontslagen. Wetenschappelijk onderzoek Als bij u urine, bloed of weefsel wordt afgenomen voor onderzoek, dan kan het zijn dat dergelijk lichaamsmateriaal overblijft. Dit materiaal kan worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor wordt inzicht verkregen in het ontstaan en de behandeling van ziekten. Onderzoek moet aan strenge voorwaarden voldoen, zoals het anoniem verwerken van uw lichaamsmateriaal. Alle belangrijke informatie over onderzoek van lichaamsmateriaal, vindt u via Heeft u er bezwaar tegen dat uw lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek wordt gebruikt? Dan leest u in de folder hoe u bezwaar kunt maken. Vragen Deze folder betreft een algemene voorlichting en is bedoeld als extra informatie naast het gesprek. Bijzondere omstandigheden kunnen aanleiding geven tot wijzigingen. Heeft u nog vragen, stel ze gerust! Polikliniek urologie, telefoon

8 Op werkdagen tussen uur s middags en 8.00 uur s ochtends, in het weekend of tijdens feestdagen kunt u de Spoed Eisende Hulp bereiken, telefoon Juni