Rapportage Blue Zone Brabant: verbinden van positieve gezondheid en leefomgeving

Transcriptie

1 Rapportage Blue Zone Brabant: verbinden van positieve gezondheid en leefomgeving Conceptrapportage 12 januari 2017 Sjef Staps & Herman van Wietmarschen

2 Résumé: Ontwikkeling Blue Zone met verbinding positieve gezondheid en leefomgeving is veelbelovend en kansrijk 1+1=3 door: Het verbinden van reeds lopende initiatieven Integrale aanpak Verdieping samen met Blue Zone kenmerken Verdere uitwerking leidt logischerwijs tot positieve resultaten mbt gezondheid, leefomgeving, milieu en economie: Gezondere bewoners Een kwalitatief betere leefomgeving Kostenbesparing

3 Initiatiefgroep: Harry Römgens, RIWA-Maas Marlies Kampschreur, Waterschap Aa en Maas Bert Visser, BrabantZorg Edwin Weijtmans, Provincie Noord-Brabant Annemieke Wiercx, Way of Nature Financiering: AgriFood Capital Liesbeth de Theije

4 Overzicht projectactiviteiten 29 november deelname vervolgbijeenkomst BlueZone Hub Klankbord met initiatiefnemers 8 december Focusgroep BlueZone Oss kerngroep Interviews met stakeholders Interviews met initiatiefnemers 19 december Focusgroep BlueZone Oss stakeholders 23 december concept rapportage naar initiatiefnemers Aansluitend: 5/1 bespreken met initiatiefgroep 19/1 met AgrifoodCapital, initiatiefnemers en stakeholders Eindrapportage in januari

5 Het BlueZone verhaal Karakteristieken BlueZone Highlights wetenschap positieve gezondheid & leefomgeving Hoe stellen we de mens centraal?

6 Karakteristieken Blue Zones: 1. Beweeg natuurlijk 2. Heb een doel voor het leven 3. Zorg voor rustmomenten 4. Eet tot de maag 80% gevuld is 5. Hanteer een menu op basis van plantaardig voedsel 6. Drink rode wijn, met mate 7. Spiritualiteit 8. Investeer in familie en vrienden 9. Vind gelijkgestemden

7 Gezondheid als het vermogen aan te passen Environment.ability to adapt and self-manage in the face of social, physical and emotional challenges

8 Controle- en adaptatiemodel - Korte termijn - Probleem gericht - Symptoombestrijding - Veel externe input - Statisch evenwicht - Lange termijn - Systeem gericht - Aanpak bij de bron - Weinig externe input - Dynamisch evenwicht Ten Napel et al., 2006

9 Wat maakt mensen veerkrachtig? Algemene determinanten van veerkracht: Positieve emoties (Lyubomirsky & Della Porta, 2010; Moskowitz, 2010; Ong, Fuller-Rowell, & Bonanno, 2010) Intelligentie (Mayer & Faber, 2010) Zelf-complexiteit (Rafaeli & Hiller, 2010) Religie en geloof (Pargament & Cummings, 2010) Sociale steun (Helgeson & Lopez, 2010) Factoren voor veerkracht bij lage Sociaal Economische Status (SES): Sociale relaties Een goed persoon zijn Verantwoordelijkheden hebben Taken uitvoeren Voor anderen zorgen Ryff C, Friedman E. Varieties of resilience in MIDUS. Soc Pers Psychol Compass. 2012;6(11):1-14.

10 Hedonic & Eudaimonic wellbeing Hedonic wellbeing Som van positieve ervaringen Meer ontsteking Slechter afweersysteem Eudaimonic wellbeing Zingeving Minder ontsteking Beter afweersysteem Er zijn aanwijzingen dat een leefwijze met zingeving genen tot expressie brengt die een positieve invloed op gezondheid hebben. Richten op zingeving! Fredrickson BL, Grewen KM, Coffey K a, et al. A functional genomic perspective on human well-being. Proc Natl Acad Sci U S A. 2013;110(33): doi: /pnas

11 Voorbeeld-casussen in relatie tot een te ontwikkelen Blue Zone in Oss

12 Casus 1 Kinderen in de Ruwaard Bron: Brabantse Jeugd monitor tabellenboek wijken Oss 2011 Opm.: de Ruwaard wordt door de initiatiefnemers genoemd als mogelijke eerste pilot gebied. Dit is de minimale gebiedsgrootte. Omcirkelingen in deze en volgende tabel geven aan waarin Ruwaard relatief slecht scoort.

13 Cijfers kinderen in de Ruwaard Bron: Brabantse Jeugd monitor tabellenboek wijken Oss 2011

14 Groen belangrijk voor gezondheid (naar verhouding meer voor lage SES) Minder stress in groene lage SES buurten Roe, J. J., Thompson, C. W., Aspinall, P. A., Brewer, M. J., Duff, E. I., Miller, D.,... & Clow, A. (2013). Green space and stress: Evidence from cortisol measures in deprived urban communities. International Journal of Environmental Research and Public Health, 10(9), Aspinall, P., Mavros, P., Coyne, R., & Roe, J. (2013). The urban brain: analysing outdoor physical activity with mobile EEG. British journal of sports medicine, bjsports Bewoners voel zich veiliger door (goed onderhouden) groen in hun buurt Garvin, E. C., Cannuscio, C. C., & Branas, C. C. (2013). Greening vacant lots to reduce violent crime: a randomised controlled trial. Injury prevention, 19(3), Algemene gezondheidsbeleving is beter en lage SES kinderen hebben het meeste gezondheidsvoordeel bij een groene omgeving Maas, J., Verheij, R. A., de Vries, S., Spreeuwenberg, P., Schellevis, F. G., & Groenewegen, P. P. (2009). Morbidity is related to a green living environment. Journal of epidemiology and community health, 63(12),

15 Casus 2 Hitte eilanden en hemelwater berging Hitte-eilanden houden meer warmte vast dan de omgeving. Tijdens de hittegolf in 2006 stierven er 1000 mensen extra in NL Oss staat op nummer 9 van de top 10 ergste Hitte eilanden van Nederland Bron: TNO stedelijke hitte eilanden van Nederland in kaart gebracht met satelliet beelden 2012

16 Twee vliegen in een klap 10% minder verharding en 10% meer groen leidt tot een temperatuur daling van ongeveer 2 graden bij hitte eilanden (TNO, 2012) Groene daken, muren en graslanden functioneren als buffer voor waterpiekdruk Waterspeeltuin (mag onderlopen tijden hoosbuien)

17 Casus 3 EkoPlaza klanten voorbeeld voor positieve voedingskarakteristiek in Blue Zone Vergeleken met gemiddelde Nederlander: voelen zich aanzienlijk gezonder hebben lagere BMI (23,3 vs 25,5) doen meer aan sport en bewegen hebben minder overgewicht en obesitas (25,8% vs 48,7%) hartklachten, hoge bloeddruk en hoog cholesterol

18 Casus 4 Medicijngebruik en leefomgeving Duidelijke associatie tussen psychiatrische medicatie en verval in de buurt (onafhankelijk van individuele SES)1 Crump, C., Sundquist, K., Sundquist, J., & Winkleby, M. A. (2011). Neighborhood deprivation and psychiatric medication prescription: a Swedish national multilevel study. Annals of epidemiology, 21(4), Positieve effecten van groen op ADHD klachten en afname van medicatie de Vries, S., Verheij, R., & Smeets, H. (2015). Groen en gebruik ADHD-medicatie door kinderen: de relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en de prevalentie van AD (H) D-medicatiegebruik bij 5-tot 12-jarigen (No. 2672). Alterra Wageningen UR

19 Casus 5: Bos & Lommer (A dam)* Investeren in groen leidt tot forse besparingen op zorgkosten en ziekteverzuim Positieve effecten groene omgeving 1. Minder depressies en angststoornissen 2. Preventie van overgewicht (o.a. in relatie tot diabetes) Voorzichtige inschatting van opschaling van Casus Bos en Lommer naar 10 mln inwoners levert een bate van 400 mln, met name vermeden verzuimkosten. *The Economics of Ecosystems & Biodiversity (TEEB NL); natuur en gezondheid

20 Green space therapy in plaats van Ritalin (voorbeeld van effect leefstijl en leefomgeving op gezondheid) 20 minuten lopen door groen heeft een vergelijkbaar effect op de concentratie als Ritalin (gemeten direct na de wandeling, lopen door stedelijk gebied had niet hetzelfde effect) Taylor, A. F., & Kuo, F. E. (2009). Children with attention deficits concentrate better after walk in the park. Journal of attention disorders, 12(5), Kinderen die buitenspelen in een groene omgeving in plaats van een bebouwde omgeving hebben mildere ADHD symptomen Faber Taylor, A., & Kuo, F. E. M. (2011). Could exposure to everyday green spaces help treat ADHD? Evidence from children's play settings. Applied Psychology: Health and Well Being, 3(3), In arme buurten gebruiken kinderen minder Ritalin als er meer groen aanwezig is de Vries, S., Verheij, R., & Smeets, H. (2015). Groen en gebruik ADHD-medicatie door kinderen: de relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en de prevalentie van AD (H) D- medicatiegebruik bij 5-tot 12-jarigen (No. 2672). Alterra Wageningen UR. Blog van psychology today (niet wetenschappelijk stuk met wel wetenschappelijke bronnen:

21 Crisis: afnemende kwaliteit leefomgeving Nodig: Bewustwording Vaststellen van wat je van waarde vindt Zelfmanagement: aanpassen gedrag Zelfmanagement van gezondheid en leefomgeving (Staps en Huber)

22 Positieve gezondheid en Leefomgeving diverse modellen

23 Positieve gezondheid & leefomgeving, Louis Bolk Instituut, voorbeeld

24 Concept model positieve gezondheid en leefomgeving Marit Voet MC Voet. Gezond in Brabantse stad. BrabantAdvies

25 Concept model gezondheid en leefomgeving Bert Visser Bert Visser. BrabantZorg. 2016

26 Concept model gezondheid en leefomgeving; Louis Bolk Instituut; voorbeeld Sociaal beleid Provincie / Rijk Veiligheid Overlast Onderhoud Gemeente/ Buurt Woonsituatie Invloed op omgeving Individu Positieve Gezondheid en Leefomgeving Je thuis voelen Privacy Stimulerende omgeving Groen Esthetiek Cultuur

27 Nut van modellen: Maken het systeem inzichtelijk Helpen bij bewustwording

28 Sleutel ingrediënten Resultaten Focusgroep 8 december Resultaten interviews stakeholders Resultaten Focusgroep 19 december Meten van positieve gezondheid Best practices Louis Bolk projecten Succesfactoren burgerparticipatie

29 Highlights Focusgroep meeting 8 december Eleonora van Grinsven (Project Manager Finance), Sandra Schreurs (Boerderij de Notelaar), Vera Janssen (Waterschap Aa en Maas), Maartje Aarts (Platform Global Goals Oss), Milton van Haren (Talent Plaza), Sjef Staps (LBI), Herman van Wietmarschen (LBI, verslag) Doel: Stakeholders verbinden met project Blue Zone Brabant (Oss) Eerste inventarisatie van randvoorwaarden voor een Blue Zone Pilot Wat gaan we doen? Het gesprek aangaan (twee blauwe stoelen) Een sensing journey bij MSD (voormalig Organon) Blue Zone Oss magazine (draagvlak en bewustwording) Blue Zone school (lesmateriaal)

30 Overzicht van (deel van) lopende initiatieven, uit een eerdere sessie

31 Geinterviewde stakeholders BlueZone Oss Initiatiefnemers BlueZone Oss: Bert Visser, Harry Römgens, Marlies Kampschreur, Edwin Weijtmans, Annemieke Wiertz BlueZone betrokkenen: Sandra Schreurs, Vera Janssen, Maartje Aarts, Milton van Haren Bart Bakker, Proeftuin Ruwaard Frank van Putten, BrabantZorg Maartje Aarts, Millenniumdoelen Milton van Haren, Talentplaza Mirije Oude Lansink, gemeente Oss Theo Schoutsen, Plein Zwanenberg Miranda ten Brink, GGD

32 Uit de interviews (1/4) Wat Blue Zone is: Aanpak bij de bron ipv end-of-pipe De mens staat centraal Centraal aanhaakpunt, verbindende filosofie tussen alle lopende gezondheidsinitiatieven Niet iets nieuws Precair evenwicht tussen vasthouden (organiseren) en loslaten (spontaan laten groeien)

33 Uit de interviews (2/4) Richten op: Niet één doelgroep; verbinden jong en oud Richten op voorlopers, mensen die enthousiast zijn en energie hebben Voor iedereen aansprekend zijn Talenten Actie vanuit bewoners Positieve impuls geven aan de maatschappij Mensen meer regie geven over hun eigen leven Organisch laten groeien Gezondheid is een gevolg, niet een doel op zich Koppeling met Global Goals Aanhaken bij grote partijen Synergie tussen activiteiten Mensen belonen voor hun activiteiten

34 Uit de interviews (3/4) Nodig zijn: Bewonersbijeenkomsten Dialogen om bij latente behoeftes en verlangens te komen; wat vinden we belangrijk? Ophalen van onderliggende waarden bij burgers Interviewtechnieken Uitwerken van de 3 lijnen: intentie verklaren, eigen verantwoordelijkheid aanwakkeren, verbindingen leggen. Meer theoretische onderbouwing Gebruik maken van de complexiteit van het onderwerp Verdiepen op methoden van verandering Initiatieven moeten heel normaal gevonden worden Een kwartiermaker Structuur en draagvlak bij organisaties Geld, middelen, eventueel lokaal geld, basisinkomen

35 Uit de interviews (4/4) Suggesties: Proeftuin Ruwaard gebruiken als platform om dingen te laten landen Huis van de Wijk in Ruwaard inzetten Verbinden met sociaal wijkteam Nog hangende vragen: Rol gemeente: initiëren of faciliteren of niets doen Blue Zone labelen of juist niet Hoe burger centraal zetten Schaalgrootte

36 Highlights Blue Zone Focusgroep 19 Dec Harry Römgens (Riwa), Bert Visser (BrabantZorg), Marlies Kampschreurs (Waterschap Aa en Maas), Sandra Schreurs (Boerderij de Notelaar), Maartje Aarts (Platform Global Goals Oss), Milton van Haren (Talent Plaza), Marleen van de Berg (voorziter Stichting Gaia), Paul van Schijndel (ICT ondernemer), Theo Schoutsen (Plein Zwanenburg), Joost van de Pol (Waterschap Aa en Maas), Frans Molekamp (raadslid gemeente Oss), Ida den Das, Johan Lavrysen, Sjef Staps (LBI), Herman van Wietmarschen (LBI, verslag) Doel: Hoe gaan we initiatieven verbinden? Hoe communiceren we over Blue Zone? Hoe stellen we de mens centraal?

37 Uitkomsten Focusgroep 19 Dec. Hoe gaan we initiatieven verbinden? Belangrijk: een eigen inspirerend verhaal hebben Vragen stellen en open zijn In beeld brengen wat er allemaal is, gebaseerd op kernwaarden Een pledge (intentieverklaring) opstellen over de waarden van BlueZone en laten onderschrijven door organisaties Zoeken naar een goed boegbeeld

38 Uitkomsten Focusgroep 19 Dec. Hoe communiceren we over BlueZone? Vooral dingen doen Persoonlijk gesprek aangaan Publiceren van de start van een pilot in de Ruwaard Gesprekstool ontwikkelen over BlueZone voor de eerste lijn zorg Groep jonge mensen/studenten laten nadenken over communicatie BlueZone Onderwijs meer aanhaken bij BlueZone Oss

39 Uitkomsten Focusgroep 19 Dec. Hoe stellen we de mens centraal? Niet één mens centraal, maar richten op de sociale context Divers zijn in het aanbod van activiteiten Kracht centraal stellen, niet de klacht Plaatsen creëren waar mensen elkaar kunnen ontmoeten Minder regels, meer faciliteren Mensen verleiden om mee te gaan doen

40 Uitkomsten Focusgroep 19 Dec. Discussie over hoe verder met BlueZone Twee lijnen kwamen naar voren voor een vervolg: 1. Luisteren naar de behoeften en verlangens van mensen o Ruimte creëren voor mensen om te kunnen vertellen o Dialoog aangaan met burgers o Iets nodig om elkaar te ontmoeten en inspiratie op te doen 2. Organisaties aanhaken o Organisaties een BlueZone pledge laten onderschrijven o Meetbaar maken van effecten o BlueZone gedachte meegeven aan organisasties ter verdieping

41 Meetbaar maken van Positieve gezondheid

42 Stakeholder support voor Positieve gezondheid 1) Patienten/burgers hebben een breder perspectief op gezondheid dan zorgprofessionals. 2) Artsen krijgen een bredere blik na het krijgen van een chronische aandoening: response shift na Major Life event. Huber M, van Vliet M, Giezenberg M, et al. Towards a patient-centred operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed methods study. BMJ Open. 2016;6(1):e doi: /bmjopen

43 Bolk project Verbinding gezondheid en leefomgeving Best practices Louis Bolk projecten Projecten Bruistuin (Arnhem) en Wereld School Wereld Wijk (Brabant) Leefbaarheid vergroten en gedragsverandering Wijkgezondheidstuin, activiteiten gericht op vergroten bewustzijn duurzaamheid: e-waste race, repair cafe, moestuintjes etc. Bewustzijn neemt toe, vertrouwen/veiligheid in de wijk neemt toe

44 Positieve gezondheid in de Noordelijke Maasvallei Doel: positieve gezondheid regionaal handen en voeten geven Adviezen: Bolk project Startbijeenkomst op inhoud Inspirator is belangrijk Innovatie proces aanvliegen vanuit inhoud Gezondheid als middel, niet als doel (dat is dat mensen kunnen doen wat ze willen doen) Aanwijzen enthousiaste trekker die goed kan verbinden Brede sociale kaart maken Niet alles opnieuw uitvinden Een visie document om naar te verwijzen Betrokken kerngroep vanuit organisaties met daadkracht Eigenaarschap in het netwerk Goede aansluiting bij de politiek Kleinschaligheid en korte lijnen Lange adem hebben Gewoon beginnen!

45 Bolk project Positieve gezondheid in Amsterdam Zuid-Oost Doel: veerkracht, eigen regie, zelfredzaamheid en gezondheid aantoonbaar versterken om zo de gezondheidsachterstanden in Zuidoost terug te dringen Fase 1: Identificeren van behoeften van burgers In kaart brengen omgeving, gezondheid, sociale netwerken Fase 2: Ontwikkelen van gezamelijke integrale aanpak Fase 3: Uitvoeren van integrale aanpak in 3 pilots Fase 4: Proces en uitkomst evaluatie

46 Positieve gezondheid & leefomgeving in Zuid-Oost-Brabant Bolk project Gericht op twee verschillende doelgroepen: Bewoners met lage SES - leefomgeving Werknemers van UWV werkomgeving Voorbereiding van pilot met ontwikkeling: Meetmethode positieve gezondheid gewenste interventies (verleiden, nudgen), samen met o Bewoners o Werknemers Monitoring

47 Succesfactoren burgerparticipatie Behoeftes en verlangens inventariseren Bedenk het niet zelf maar vraag het aan je doelgroep Inventariseer de verlangens van de wijk via bijvoorbeeld wijkambasadeurs die mensen in hun eigen taal kunnen aanspreken 1) Benader al reeds bestaande organisaties en nodig ze uit voor uitwisseling 2) Maak een top 3 van meest voorkomende verlangens en laat de bewonder zelf de volgorde bepalen

48 Succesfactoren burgerparticipatie Vind je trekkers Sluit aan bij waar de energie zit Heb één-op-één gesprekken met je trekkers Geef voorbeelden in simpele taal wat mogelijk is Laat mensen later aanhaken Heb het niet alleen over gezondheid maar over leefbaarheid

49 Succesfactoren burgerparticipatie Kiezen interventie Zoek naar Win-Win situaties voor alle stakeholders Wees flexibel Maak de burgers en stakeholders mede-eigenaars van de interventie Doe niet alles alleen Regelrandvoorwaarden zoals vergunningen op tijd

50 Succesfactoren burgerparticipatie Draagvlak behouden Blijf aandacht besteden aan draagvlak. Draagt iedereen nog bij? Staat iedereen er nog achter? Focus op dat wat goed gaat en versterk dat. Vier successen en laat de anderen delen in de eer. Geef feedback en laat resultaten zien. Kies een passende vorm; denk ook eens aan Facebook of Twitter. 1) 2)

51 Sleutel-ingrediënten 1. Positieve gezondheid 2. Groene leefomgeving 3. Zorg 4. Voeding 5. Water 6. Sociale cohesie 7. Vitale arbeidsmarkt / werkgelegenheid 8. Stakeholders 9. Luisteren naar burgers 10. Verbinden met lokale initiatieven

52 Plan van aanpak pilot Blue Zone Oss Betrokkenheid stakeholders Inhoud Organisatie Financieringsstrategie

53 Noodzakelijke stakeholders: Burgers Gemeente Oss Provincie Noord-Brabant Waterschap Aa en Maas BrabantZorg en andere zorgorganisaties RIWA-Maas Proeftuin Ruwaard Plein Zwanenberg / GGZ Oost Brabant (eerstelijnszorg Ruwaard) GGD Hart voor Brabant Werkgevers (HR afdelingen) Stichting Maashorst ( de tuin van Oss) Onderwijs (bv Hooghuis)

54 Gewenste stakeholders: AgriFood Capital TalentPlaza Millenniumdoelen Dalco Foods Oss Magazin ICT-bedrijfsleven Zorgverzekeraars ZLTO Landbouwbedrijven uit Oss Blue-Zone ontwikkelingen van elders Elke persoon/partij die zich hierbij betrokken voelt

55 Prioritering domeinen Positieve Gezondheid vanuit Blue Zone: 1. Zingeving 2. Kwaliteit van leven 3. Mentaal welbevinden 4. Sociaal maatschappelijk participeren 5. Dagelijks functioneren 6. Lichaamsfuncties Sluit aan bij het luisteren naar de verlangens van mensen. Focus op kracht ipv klacht. Gezondheid als gevolg, niet als doel (dat is dat iemand dan doen wat hij/zij wil doen).

56 Belangrijkste inhoudelijke aspecten: Inspiratie, verbinding, bewustwording 1. Latente behoeftes en verlangens naar boven halen 2. Organisaties verbinden 3. Richten op zingeving 4. De mens centraal stellen 5. Natuurlijke verbinding met de locale fysieke en sociale omgeving creëren

57 Wijze van integreren van lopende projecten: 1. Bottom up: de mens centraal, 1. Van economie- naar mens-gedreven 2. Mens-gericht: achterhalen van latente, niet-materiële behoeftes en verlangens 3. Organisch laten groeien (olievlek) 2. Top down: 1. verbinden van organisaties met dezelfde mensgerichte benadering 2. bestuurlijke steun en leiderschap 3. Pledge: steun binnen en tussen organisaties 4. Pilot uitvoeren (voorbeeld functie)

58 Prototypes vervolg Blue zone Oss 1. Bottom-up: Sociaal veld continueren Events organiseren waar dialoog en inspiratie plaatsvindt Continuering van de kwaliteit van gesprekken, storytelling, aandacht voor zingeving 2. Prototypes ontwikkelen met lokale partners Initiatieven met lokale partijen en ondernemers zoals Pivot Pare MSD, BrabantZorg en Talent Plaza gesprek met apothekers en huisartsen, educatie (link met MBO en talentontwikkeling) 3. Top-down: Organisaties aanhaken en effect meetbaar maken Organisaties een "pledge" laten onderschrijven voor het "living lab" Blue zone Oss Meetbaar maken van effecten: Water als spiegel van de maatschappij: rioolmeting op wijkniveau de Ruwaard en RWZI Oijen Welzijns- & gezondheidsmeting bij bewoners wijk de Ruwaard 4. Zichtbaar maken van verbindingen en initiatieven die er al zijn Zowel lokaal als nationaal en internationaal verbinden en hiermee het concept tastbaar maken en de integraliteit van lopende initiatieven versterken Blue zone Oss magazine ontwikkelen

59 Resultaten BlueZone pilot Oss 1. Behoefte-articulatie (onderbouwing nut en noodzaak BZ) 2. Concept versterken 3. Aantonen dat het werkt 4. Verbonden organisaties en burgers (olievlek)

60 Fasering vervolgtraject: 1. Vaststellen gewenst vervolgtraject en acties die nu al kunnen starten (overleg 19/1) 2. Voorbereidingsfase (januari juni 2017) Pilot Ruwaard. 1. Financiering en opdracht aan uitvoerende partij(-en) (februari) 2. Draagvlak versterken op bestuurlijk niveau (top-down) 3. Uitvoering aan de hand van een Sensing Jouney (leer-reis, conform Blue Zone-hub) met meerdere stakeholders. Gezamenlijk betekenis geven aan onderdelen van het Ruwaard - (Blue Zone) systeem 4. Go / no Go

61 Onderdelen leerreis: Bezoeken sleutel-organisaties / personen, Top-down (vanuit noodzakelijke stakeholders) Bottom-up als (vanaf eerstelijns gezondheidszorg) Komen tot gemeenschappelijke, gedeelde betekenis van systeem-onderdelen (organisaties en initiatieven) Resultaten: Commitment gereed maart (go / no go) Eerste set verbindingen van organisaties en initiatieven, mede gericht op eerstelijns gezondheidszorg (incl. huisartsen, diëtisten, fysiotherapeuten, etc) Projectdefinitie Pilot Ruwaard Projectplan Blue Zone Ruwaard gereed juni o inclusief case study medicijnen in water: invloed medicijngebruik op waterkwaliteit (big brown data)

62 Project Pilot Blue Zone Ruwaard (1/2): Fase 1 (medio medio 2018): Verbinding van organisaties en initiatieven (olievlek vanuit gevormde verbindingen in eerste helft 17); top-down Interviews gericht op ophalen latente behoeften en verlangens; bottom-up Integratie van bovenstaande activiteiten Case study medicijnen in water

63 Project Pilot Blue Zone Ruwaard (2/2): Fase 2 (medio ) Inhoudelijke invulling bepaald door voorgaande fases Fase 3 (vanaf 2021) Autonome uitbreiding vanuit betrokken organisaties en bedrijfsleven, als olievlek. NB: scheiding tussen fasen is flexibel en er kan ook overlap zijn. Het wordt een experiment van een mix van organisch en programmatisch werken

64 Financiering vervolgtraject Mix van bijdrage overheid en bijdragen van stakeholders en bedrijfsleven (beide in kind en/of cash) In eerste fase is overheidssubsidie noodzakelijk Naarmate het traject zich ontwikkelt, betekenis duidelijker wordt en minder risico s met zich meebrengt: financiering vanuit de overheid afbouwen en financiering vanuit stakeholders en bedrijfsleven vergroten Uiteindelijk ontstaat een kostenbesparende ecology, health & business case

65 Financieringsstrategie Benutten intrinsieke motivatie vanuit mens en organisatie Financiering zal noodzakelijk zijn voor continuïteit, versterking bestuurlijke verbinding, wetenschappelijke basis, meten van effecten, lokale kwartiermaker Aandachtspunt is integrale BZ-aanpak tov gangbare sectoraal gerichte financieringsbronnen Ook denken vanuit thema s waar nu regelingen voor zijn

66 Relevante thema s met het oog op actuele financieringsregelingen: Positieve gezondheid Groen en gezond Sociale cohesie Voeding als medicijn Meerwaardestrategie (ipv kostenreductiestrategie) Emissiereductie naar bodem, lucht en grond- en oppervlaktewater Circulaire economie Biodiversiteit Omgevingskwaliteit.

67 Potentiële financieringsbronnen Provincie Brabant (investeert o.m. in leefbaarheid en ketenprojecten) Zorgsector (o.m. BrabantZorg) ZonMw Verzekeraars Waterschappen Drinkwaterbedrijven Gemeente Oss Lokale ondernemers, MKB haalbaarheidstrajecten En overige stakeholders

68 Aanbevelingen Stimuleer bottom-up en top-down Werk aan bestuurlijk / ambtelijk draagvlak Verbind initiatieven en organisaties dmv Pledge Ga op zoek naar de (latente) behoeften en verlangens van burgers Stimuleer natuurlijke verbindingen tussen mensen en de locale fysieke en sociale omgeving Kom tot projectvoorstel voor Ruwaard-Pilot (DOEN! in de praktijk)

69 Aanvullende literatuur 1. Mackenbach J, Stronks K. Volksgezondheidszorg en gezondheidszorg. Amsterdam: Reed Business; van Vuuren CL, Reijneveld SA, van der Wal MF, Verhoeff AP. Neighborhood socioeconomic deprivation characteristics in child (0-18 years) health studies: a review. Health & place. 2014;29: Droomers M, Dijkshoorn H, Verhoeff AP. Gezondheidseffecten van de wijkenaanpak in Amsterdam ; welke investeringen leveren de meeste gezondheidswinst op?: GGD Amsterdam. Epidemiologie & Gezondheidsbevordering, Huber M, Knottnerus JA, Green L, van der Horst H, Jadad AR, Kromhout D et al. How should we define health? BMJ. 2011;343:d Huber M, van Vliet M, Boer I. Heroverweeg uw opvatting van het begrip 'gezondheid'. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;160(0):A Boers I, Huber M. Netwerk Positieve gezondheid Noordelijke Maasvallei. Hoe krijgt het concept Positieve gezondheid regionaal handen en voeten?: Procesbeschrijving van het traject dat wordt afgelegd door het Netwerk Positieve gezondheid in de Noordelijke Maasvallei. Driebergen: Louis Bolk Instituut, Staps S, Huber M. Zelfmanagement voor gezondheid en leefomgeving: tijd voor een nieuwe aanpak. Louis Bolk Instituut. Driebergen: Louis Bolk Insitute ( van den Berg A, van den Berg M. Health benefits of plants and green space: establishing the evidence base.. Acta Horticulturae. 2015;1093: de Vries S, Verheij R, Smeets H. Groen en gebruik ADHD-medicatie door kinderen. De relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en de prevalentie van AD(H)D-medicatiegebruik bij 5- tot 12-jarigen.. Wageningen: Alterra, Maas J, Verheij RA, de Vries S, Spreeuwenberg P, Schellevis FG, Groenewegen PP. Morbidity is related to a green living environment. J Epidemiol Community Health. 2009;63(12): Droomers M, Harting J, Jongeneel-Grimen B, Rutten L, van Kats J, Stronks K. Area-based interventions to ameliorate deprived Dutch neighborhoods in practice: does the Dutch District Approach address the social determinants of health to such an extent that future health impacts may be expected? Prev Med. 2014;61: Koopmans C, van Veluw K, Wijnands F. Participatieve ontwikkeling: Samenwerking in een vraaggestuurde context van de biologische landbouw: Louis Bolk Institute, Schalock R. Quality of life: Perspectives and issues. Washington, DC: American Association on Mental Retardation; Meesters J, Basten F, van Bien M. Vraaggericht werken door narratief onderzoek. Journal of Social Intervention: Theory and Practice. 2010;19(3):21-37.

70 15. Staps S. Over de crisis niets dan goeds. Klimaat en biodiversiteit: inspirerende gesprekken over urgentie en hoop. Zeist: Lemniscaat; Balm M. Exercise Therapy and Behavioural Change. Purdue University Press; Ball K. Traversing myths and mountains: addressing socioeconomic inequities in the promotion of nutrition and physical activity behaviours. Int J Behav Nutr Phys Act. 2015;12: Dekker P, De Kanter W. Motiveren kun je leren. Amsterdam: Uitgeverij Thoeris; Provan KG, Kenis P. Modes of Network Governance: Structure, Management, and Effectiveness. Journal of Public Administration Research and Theory. 2008;18(2): Provan KG, Milward HB. Do Networks Really Work? A Framework for Evaluating Public-Sector Organizational Networks. Public Adm Rev. 2001;61(4): Oldenhof L, Putters K. Wijkgericht samenwerken in een netwerk: een kwalitatieve effectanalyse van Samen één in Feijenoord : Instituut Beleid & Management Gezondheidszorg, Erasmus Universiteit, Downe Wamboldt B. Content analysis: Method, applications, and issues. Health Care Women Int. 1992;13(3): van der Heide I, Wang J, Droomers M, Spreeuwenberg P, Rademakers J, Uiters E. The relationship between health, education, and health literacy: results from the Dutch Adult Literacy and Life Skills Survey. Journal of health communication. 2013;18 Suppl 1: Portzky M, Wagnild G, De Bacquer D, Audenaert K. Psychometric evaluation of the Dutch Resilience Scale RS-nl on 3265 healthy participants: a confirmation of the association between age and resilience found with the Swedish version. Scand J Caring Sci. 2010;24 Suppl 1: van de Vijver, van Vliet M, van Apeldoorn M, MC J. Wijkgezondheidstuin de "Bruistuin": De ontwikkeling van een preventieprogramma gebaseerd op een wijkgezondheidstuin. Driebergen: Louis Bolk Institute, Dijkshoorn H, Nicolaou M, Ujcic-Voortman JK, Schouten GM, Bouwman-Notenboom AJ, Berns MP et al. Overweight and obesity in young Turkish, Moroccan and Surinamese migrants of the second generation in the Netherlands. Public Health Nutr. 2014;17(9): Hartman MA, Nierkens V, Cremer SW, Stronks K, Verhoeff AP. A process evaluation: does recruitment for an exercise program through ethnically specific channels and key figures contribute to its reach and receptivity in ethnic minority mothers? BMC Public Health. 2013;13: Hartman MA, Nierkens V, Cremer SW, Verhoeff A, Stronks K. Is channel segmentation necessary to reach a multiethnic population with weight-related health promotion? An analysis of use and perception of communication channels. Ethn Health. 2015;20(2): Ujcic-Voortman JK, Baan CA, Seidell JC, Verhoeff AP. Obesity and cardiovascular disease risk among Turkish and Moroccan migrant groups in Europe: a systematic review. Obes Rev. 2012;13(1):2-16.

71 30. van de Vijver L, Cuijpers W. De Bruistuin: De vitale groene schakel in de ontmoeting tussen ouderen. Driebergen: Louis Bolk Institute, van de Vijver L, Jong M. Wereld School Wereld Wijk: werken aan duurzaamheid en leefbaarheid in de wijk;: Effectevaluatie activiteiten rond duurzaamheid bij 4 basisscholen in Noord-Brabant Driebergen: Louis Bolk Institute, Huber M. Towards a new, dynamic concept of Health. Its operationalisation and use in public health and healthcare, and in evaluating health effects of food. Maastricht: University of Maastricht; Booi H, van den Berg F. Quiet Areas and the Need for Quietness in Amsterdam. Int J Environ Res Public Health. 2012;9(4): van den Berg F, Moorselaar I, Verhagen C. The effect of noise from overflying aircraft on a young adult population.. PACS, 2015;43-50.