1 Werken aan de schooleigen christelijke identiteit (opdracht 1)

Transcriptie

1

2 INHOUD Inhoud 1 Vooraf 3 Inleiding 1 Werken aan de schooleigen christelijke identiteit (opdracht 1) 1.1 De reflectie over de visie op mens en wereld 1.2 De doorwerking van de identiteit in de schoolwerkplanning 1.3 Het doel van opvoeding en onderwijs mede van uit een christelijke inspiratie Werken aan een degclijk en samenhangend ondenvijsinhoudelijk aanbod (opdracht 2) Een degelijk aanbod met het oog op de ontwikkeling van de gehele persoon 2.2 Een samenhangend aanbod van cultuurelementen 2.3 Een aanbod dat gericht is op de integratie in de persoon Werken aan een stimulerend opvoedingsklimaat en een doeltreffende didactische aanpak (opdracht 3) Het leerproces van de leerlingen 3.2 De leerkracht ondersteunt en begeleidt het leerproces Werken aan de ontplooiing van ieder kind, vanuit een brede zorg (opdracht 4) Werken aan zorgbreedte Werken aan zorgverbreding Werken van uit een brede zorg veronderstelt overleg en samenwerking 28 5 Werken aan de school als gemeenschap en als organisatie (opdracht 5) De schoolgemeenschap bevordert de overlegcultuur 5.2 Organisatie en planning van uit het eigen opvoedingsproject 5.3 Groeien in deskundigheid en spiritualiteit Tot slot 34 Basistekst

3 Basistekst

4 VOORAF Het onderwijs is de laatste jaren voortdurend in beweging. Denk maar aan de invoering door de overheid van de eindtermen en de ontwikkelingsdoelen, de beroepsprofielen, de schooldoorlichting, enzovoorts. Het Verbond van het Katholiek Basisonderwijs (VVKBaO) ontwikkelde een nieuw 'Ontwikkelingsplan voor de katholieke kleuterschool' en nieuwe leerplannen voor het basisonder wijs. De Opdrachten voor het Katholieke Basisonderwijs in Vlaanderen vormen als het ware het sluitstuk van al deze vernieuwingen. Ze willen immers voor het Katholiek Basisonderwijs de achterliggende visie aanreiken waarbinnen al het voorgaande gerealiseerd kan worden. Het is een visie die als referentiekader kan dienen. De opdrachten zijn bedoeld om katholieke basisscholen te helpen hun opties en doelstellingen van vorming, opvoeding en onderwijs scherp te stellen. Geen vernieuwing kan fundamenteel zijn wanneer ze niet samengaat met een kritische bezinning over de opties en doelstellingen van het onderwijs in kwestie. Deze bekommernis om een helder zicht te krijgen op wat het katholiek basis onderwijs in wezen is, is niet nieuw. Al in 1974, en later in een herwerkte uitgave van 1981, verschenen de 'Opdrachten voor een eigentijdse katholieke basisschool'. Deze tekst heeft vele Vlaamse katholieke basisscholen jarenlang geholpen om zich over opvoeding en onderwijs te bezinnen. De nu voorliggende tekst vervangt die uitgave van Met deze nieuwe opdrachten willen we katholieke basisscholen kansen bieden kritisch na te denken over het eigen werk en permanent te werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Ze zijn bedoeld als impuls voor schoolbesturen en teams om samen met ouders en de hele schoolgemeenschap over de eigenheid van hun katholiek basisonderwijs te reflecteren. De opdrachten die in dit document aangereikt worden, zijn bedoeld als een eerste aanzet tot reflectie voor schoolbesturen, teamleden, belangstellende ou ders, en voor alien die bij de school betrokken zijn. Ze dienen gelezen en verstaan te worden tegen de achtergrond van een uitgebreider opvoedingsconcept. Een school die haar opvoedingsproject wil bijsturen of werk maakt van haar schoolwerkplanning vindt nog meer inspiratie in het uitgebreider 'Opvoedingsconcept voor het Katholiek Basisonderwijs in Vlaanderen'. Dat concept biedt een rijkgevulde korf met naast reflectiemateriaa] ook een lijst met concrete kenmerken van schoolwerking bij iedere opdracht. In voorliggende opdrachten staan daarom in de rechtermarge van de tekst telkens verwijzingen naar de verschillende delen van het meer uitgebreide opvoedingsconcept. Als in de marge een 'K' staat, verwijst dit naar het overeenkomstige deel 'Kwaliteitskenmerken'. Een 'D' verwijst naar de overeenkomstige pagina's in de Uitdieping. Het is een hulp voor de lezer die gericht verder en dieper wil graven in het opvoedingsconcept. Basistekst

5 Het is tevens een uitnodiging aan het schoolbestuur en het team om samen met alien die bij de school betrokken zijn, de school verder vanuit het eigen opvoedingsproject te ontwikkelen. Basistekst

6 INLEIDING Hel laatste avondmaal, Leonardo Da Vinci (1495/98) Avondmaal, Ben Willikens (1976/79), esabam Belgium 2000 Een veranderende maatschappij Het katholiek basisonderwijs van het begin van de eenentwintigste D 9-12 eeuw ziet er heel anders uit dan het katholiek basisonderwijs van de eerste helft van de twintigste eeuw. Dat heeft onder meer te maken met de tijd en de maatschappij waarin ze onderwijs, opvoeding en vorming aanbiedt. De tijd dat onze Westerse samenleving getekend werd door een katholieke meerderheid van christenen behoort tot het verleden. In onze maatschappij hebben geloof en Kerk veel van hun invloed verloren. Godsdienst wordt een priv6-zaak. Globalisering Bovendien is de mens in staat om de grenzen van zijn leefomgeving voortdurend te overschrijden. Hij is in staat om zijn horizon te verbreden tot een wereldwijde samenleving. Wetenschap en techniek lijken de wereld beheersbaar te maken. Dankzij de mogelijkheden van de moderne media en de commumcatietechnologie en door een bijna grenzeloze mobiliteit, is de wereld ons dorp geworden. Pluralisme In zulke maatschappij stoten mensen op verscheidenheid. Het leven dient zich aan als een gevarieerd aanbod van leefpatronen, waardesystemen, culturen en religies. Te midden van die verscheidenheid moet ieder mens telkens weer zijn leven in eigen handen nemen en voortdurend keuzes maken voor de uitbouw van een zinvol leven. Basistekst

7 Spanning tussen openheid en eigenheid Voor het katholiek basisonderwijs in Vlaanderen betekent dit dat het D niet langer kan uitgaan van een christelijke eensgezindheid onder het personeel of bij de ouders die hun kinderen naar 'de katholieke school' sturen. Enerzijds wil het katholiek basisonderwijs vanuit een eigenheid werken. Die ligt in haar identiteit, in haar verwijzing naar en haar verankering in Jezus Christus en het evangelic Anderzijds komen alle invloeden van de maatschappij op school samen. Die spanning plaatst het katholieke basisonderwijs voor de blijvende uitdaging om in openheid voor de nieuwe invloeden van de samenleving toch haar eigenheid te hertalen en te bewaren als inspiratiebron en motivatie van haar opvoeding en onderwijs. Die span ning vormt de dynamiek voor de uitbouw van een eigen christelijk opvoedingsproject, waarvan de grote lijnen in vijf opdrachten sa men te vatten zijn. Eigen idemiteit Werken aan de schooleigen christelijke identiteit D De identiteit, de levensbeschouwelijke optiek van de school vormt de inspiratiebron, de motivatie van haar opvoedings- en onderwijsproces. Onderwijs en opvoeding, ook in een pluralistische maat schappij, kunnen niet gerealiseerd worden vanuit een toeschouwerspositie. Leerkrachten maken pedagogische keuzes en kinderen maken zich op een persoonlijke wijze zaken eigen. In die keuzes worden ze, al of niet bewust, geleid door een eigen kijk op mens en wereld. In een katholieke basisschool verwoorden het schoolbestuur en het team, in doen en laten, de evangelische grondslag van waaruit ze opvoeding en onderwijs aanbieden. Tegelijk reikt de identiteit een ideaal aan waartoe ze kinderen wil vormen. Het is daarom van belang dat een school haar mens- en wereldbeeld in een schooleigen christelijk opvoedingsproject verwoordt. Ze moet haar visie laten klinken en kunnen aangeven hoe haar onder wijs- en opvoedingstaken door die visie geinspireerd zijn. Het basisproces: D Aaribod * Werken aan een degelijk en samenhangend onderwijsaanbod D Aanpak > Werken aan een stimulerend opvoedingsklimaat en een doeltreffcnde didactische aanpak D Zorg Werken aan de ontplooiing van elk kind, vanuit een brede zorg D De maatschappij stelt nieuwe verwachtingen aan het onderwijs. Denk bijvoorbeeld maar aan het belang dat aan leren leren gehecht wordt. Het is onder meer een strategic om aan de groeiende informatiemaatschappij het hoofd te bieden. Het basisproces van aanbod, aanpak en zorg is voortdurend in beweging. Het katholiek basisonderwijs is daarvoor gevoelig. Ze houdt rekening met de zorgen en verwachtingen uit de maatschappij. Ze geeft er een antwoord op van uit haar eigenheid. Ook als ze wegens haar geloof Basistekst

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35